Life for Life
"Το θαύμα δεν είναι πουθενά
παρά κυκλοφορεί μέσα
στις φλέβες του ανθρώπου!!!"


"Στης σκέψης τα γυρίσματα μ’ έκανε να σταθώ
ιδέα περιπλάνησης σε όμορφο βουνό.
Έτσι μια μέρα το ’φερε κι εμέ να γυροφέρει
τ’ άτι το γοργοκίνητο στου Γοργογυριού τα μέρη !!!"


ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ
Εμείς στο χωριό μας έχουμε ακόμα αυλές. Εκεί μαζευόμαστε, αμπελοφιλοσοφούμε,
καλαμπουρίζουμε, ψιλοτσακωνόμαστε μέχρι τις... πρώτες πρωινές ώρες! Κοπιάστε ν' αράξουμε!!!
-Aναζητείστε το"Ποίημα για το Γοργογύρι " στο τέλος της σελίδας.

19.4.24

ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Ο ΓΟΡΓΟΓΥΡΑΙΟΣ επιστολές προς Έλληνες αξιωματούχους.

Αθήνα ( Κάντζα - Παλλήνη) 13/04/2024

Από: Σπυρίδων  Γκοβίνας

Δ/νση: Αριστείδου 5Α

Τηλ:        6937013312                                                     

Email:       pepos_a@hotmail.com 

Προς:                                              

Τον εξοχότατο Πρωθυπουργό

κον  Κυριάκο  Μητσοτάκη.

Κοινοποίηση:  

Υπουργό Παιδείας κ. Πιερρακάκη,

Υπουργό υγείας κ. Γεωργιάδη  και  

Αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων της Ελληνικής Βουλής.


Ανοιχτή επιστολή  

ΘΕΜΑ: 

Στο χείλος του γκρεμού.


Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ, κύριοι υπουργοί κυρίες και κύριοι αρχηγοί των Ελληνικών κομμάτων,

Επικοινωνώ μαζί σας σήμερα προκειμένου να σας γνωστοποιήσω την ομιλία τού κ. Ευάγγελου Φιλόπουλου στην ΕΡΤ. Ο κ. Φιλόπουλος είναι ένας καταξιωμένος γιατρός, και πρόεδρος της ΕΑΕ (Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας).  

Ο κ. Φιλόπουλος, ως ο πλέον ειδικός, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την τραγική πρωτιά μας στο θέμα της παχυσαρκίας. Ανάμεσα σε 38 χώρες του ΟΑΣΑ είμαστε δυστυχώς πρωταθλητές, έχουμε τα πιο παχύσαρκα παιδιά και αυτό από μόνο του είναι τραγικό.  

Αναφέρθηκε ακόμη ο κ. Φιλόπουλος και σε άλλα δύο εξ ίσου επικίνδυνα θέματα  

Α) Το Αλκοόλ στους νέους.

Β) Την έλλειψη γυμναστικής στα σχολεία.

Όπως είπε ο κ. Φιλόπουλος το αλκοόλ και η έλλειψη γυμναστικής θα είναι δύο βασικοί επιβαρυντικοί παράγοντες για τον καρκίνο στους νέους ενήλικες.  

Σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα, φθάσαμε ήδη στο χείλος του γκρεμού, αν δεν είμαστε ήδη στον γκρεμό;  

Τι περιμένετε λοιπόν ώστε να ξεκινήσετε μια σοβαρή και δυναμική εκστρατεία ενημέρωσης και παρεμβάσεων;

Θεωρώ ότι αργήσαμε πάρα πολύ, αλλά παρηγορούμαι όταν θυμάμαι τα σοφά λόγια του πατέρα μου: «ποτέ δεν είναι αργά» και «Κάλλιο αργά παρά ποτέ»


Μετά τιμής

Γκοβίνας Σπυρίδων

Υ.Γ. Μέχρι σήμερα 19/04/24 έχω λάβει απάντηση από τους δύο υπουργούς και τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ κ. Ανδρουλάκη. Ίδομεν.

-----------------------------------------------------

Κάντζα 08/04/24

Από: 

Γκοβίνας Σπυρίδων ενεργός πολίτης.

τηλ.6937013312 email pepos_a@hotmail.com

Προς:

Δήμαρχο Παλλήνης κ. Αϊδίνη.

Θέμα:

Χωματερή δίπλα στον σταθμό.


Κύριε Δήμαρχε, καλησπέρα, οφείλω να ομολογήσω πως πριν λίγο (17:00) εξεπλάγην ευχάριστα, καθ' οδόν προς τον σταθμό διαπίστωσα, - προφανώς με την δική σας παρέμβαση - πως η απαράδεκτη εικόνα χωματερής που υπήρχε λίγο πριν τον σταθμό σχεδόν έχει εκλείψει, ένα μικρό μέρος που έχει απομείνει πιθανόν αύριο να μην υπάρχει και ο χώρος να είναι και πάλι καθαρός.

Όταν υπάρχουν ενεργοί πολίτες, και κυρίως, όταν η δημοτική αρχή έχει τις δικές σας ευαισθησίες για το περιβάλλον, τότε προκύπτει το σημερινό αποτέλεσμα. Συγχαρητήρια ανήκουν σε όλους τους άξιους συνεργάτες σας, ζητώ συγγνώμη που δεν γνωρίζω τα ονόματά τους για να τα μνημονεύσω, που έδρασαν άμεσα. Σας εύχομαι καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο σας.

Με εκτίμηση Σπύρος Γκοβίνας.

Υ.Γ. Φίλες και φίλοι συγγνώμη που θα ευλογήσω τα γένια μου, αλλά το κάνω απλά για να αναφέρω το γεγονός, χάρη στην ευαισθητοποίηση ενός ενεργού πολίτη είχαμε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα που έχει να κάνει με μία χωματερή που υπήρχε κοντά στον σταθμό της ΚΑΝΤΖΑΣ. Προφανώς αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στη νέα δημοτική αρχή που όταν ενημερώθηκε έδρασε άμεσα, μακάρι αυτό να συμβαίνει σε όλους τους δήμους της χώρας μας. Έχω όμως μία απορία, από τις δεκάδες, ίσως, και εκατοντάδες μάτια που έβλεπαν την ίδια απαράδεκτη εικόνα που αντίκριζαν και τα δικά μου μάτια, γιατί δεν προέβη κάποιος/κάποια στην αυτονόητη πράξη; μήπως έχουμε συνηθίσει το τέρας; αυτό δυστυχώς είναι το χειρότερο, αν παρόμοιες εικόνες δεν μας κάνουν να αντιδράσουμε άμεσα το μόνο σίγουρο είναι πως η κατάσταση θα γίνετε όλο και χειρότερη. Η αύξηση των ενεργών πολιτών είναι η μόνη σωτηρία, τουλάχιστον μέχρι η παιδεία μας φθάσει στο σημείο των πολιτισμένων κοινωνιών όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν μάθει να σέβονται το περιβάλλον και τους συνανθρώπους τους.

Σας χαιρετώ, με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση Επίκουρος ο Γοργογυραίος.

---------------------------------------------------

Κάντζα - Παλλήνη 20 Απριλίου 2024
Από:
Σπυρίδων Γκοβίνας
Διεύθυνση:
Αριστείδου 5Α
Τηλέφωνο: 6937013312
email: pepos_a@hotmail.com


Προς:
πρώην πρωθυπουργό κύριο Κώστα Καραμανλή.

Κοινοποίηση: κυρία Ζαχαράκη, Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.

Ανοιχτή επιστολή.
Θέμα:
Υπογεννητικότητα.

Ακολουθεί απόσπασμα από ομιλία του πρώην πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή.



"Αναφερόμενος στο δημογραφικό το οποίο χαρακτήρισε ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του έθνους και ως εκ τούτου το κρισιμότερο εθνικό θέμα στα χρόνια που έρχονται ο κ. Καραμανλής είπε: «Έχοντας αυτά υπ΄ όψιν , σε κάθε περίπτωση απαιτείται η επεξεργασία και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης και στοχευμένης οικογενειακής πολιτικής. Με απλά λόγια, πολιτική για την στήριξη της οικογένειας και την αύξηση της γονιμότητας. Μια τέτοια πολιτική περιλαμβάνει από τη μια ένα πλέγμα μέτρων και κινήτρων φορολογικού, εργασιακού και επιδοματικού χαρακτήρα. Και από την άλλη αντίστοιχη δέσμη μέτρων κοινωνικού χαρακτήρα που σχετίζονται με την φροντίδα κατά την βρεφονηπιακή ηλικία, την πρόσβαση στην εκπαίδευση, την ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Καίρια παράμετρος σε αυτή την δέσμη είναι και μια πολιτική διευκόλυνσης για τα νέα ζευγάρια να αποκτήσουν στέγη».



Κλείνοντας ο πρώην πρωθυπουργός υπογράμμισε: «Είναι σε αυτές τις συνθήκες που ο Ελληνισμός πρέπει να επιβιώσει και να σταθεί όρθιος. Μια από τις μεγαλύτερες, προοπτικά ίσως η μεγαλύτερη, από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι το δημογραφικό. Αν δεν δράσουμε τώρα, άμεσα, αποφασιστικά θα καταστεί πρόβλημα υπαρξιακό.

Ακολουθεί δικό μου σχόλιο, Γκοβίνας Σπυρίδων.

Φίλες και φίλοι καλησπέρα, τα πιο πάνω λόγια είναι του πρώην πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή, αν θυμάμαι καλά ο κύριος Καραμανλής υπήρξε για κάποια χρόνια πρωθυπουργός.

Αν δεν κάνω λάθος συνεχίζει να είναι βουλευτής και μέλος αυτής της κυβέρνησης.

Αν μου επιτρέπετε κύριε Καραμανλή θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: τώρα θυμηθήκατε να κρούσετε τον κώδωνα του κινδύνου;

Είναι δυνατόν;

Δηλαδή σε 20 χρόνια θα έρθει και ο σημερινός πρωθυπουργός να μας πει τα ίδια;

Είμαστε σοβαροί;

Υ.Γ. Κύριε Καραμανλή, γνωρίζετε μήπως ποιο είναι το κόστος μιας εξωσωματικής; Γνωρίζετε ποιο είναι το κόστος μιας εγκυμοσύνης - γέννας; Γνωρίζετε ποιο είναι το κόστος μιας κατοικίας για να μείνει ένα ζευγάρι με το παιδί τους; αν πράγματι θέλετε να προσφέρετε, είμαι σίγουρος πως το θέλετε, ασχοληθείτε σοβαρά και όχι μόνο μία ημέρα από το βήμα ενός φόρουμ. Ξεκινήστε μια εκστρατεία βοήθειας των νέων ζευγαριών προς όλες τις κατευθύνσεις, αν το κάνετε θα σας θυμούνται οι Έλληνες για πάντα και θα έχουν ξεχωριστό λόγο.
Το ίδιο ισχύει και για εσάς κυρία Ζαχαράκη, εδώ που φθάσαμε πρέπει να γίνουν ουσιαστικές και στοχευμένες παρεμβάσεις άμεσα. Αν δεν τις κάνετε εσείς που λόγω ηλικίας είσαστε κοντά στα νέα παιδιά, θα έχουμε χάσει και την τελευταία ευκαιρία.

Με σεβασμό και εκτίμηση Σπύρος Γκοβίνας.

18.4.24

Απόλλων vs Διόνυσος: Μία αναγκαία συμφιλίωση. *Ο διχασμός των Ελλήνων *Ένα κείμενο τόσο παλιό (26/10/2020) όσο και επίκαιρο, γιατί ακόμη ως λαός δεν βρήκαμε μία Ισορροπία ανάμεσα στη Λογική μας (Απόλλων) και στην Καρδιά μας (Διόνυσος). Ηλίας Γιαννακόπουλος Φιλόλογος - Συγγραφέας.

Φίλες και Φίλοι καλησπέρα, διάβασα σήμερα ένα άρθρο που είχε γράψει το μακρινό 2020 ο συγγραφέας Ηλίας Γιαννακόπουλος, και διαπίστωσα το πόσο επίκαιρο είναι το 2024 και ειδικότερα τούτες τις μέρες λόγω της αφής της ολυμπιακής φλόγας. Αυτός είναι ο ένας από τους τρεις λόγους που αποφάσισα να σας κάνω αυτή την ανάρτηση και να σας την κοινοποιήσω. ο δεύτερος λόγος είναι τα τηλεφωνήματα που δέχθηκα από Γαλλία [ MO'I'RA, PATRICHIA and JIIL] από Ιαπωνία, [MIE, YUMIKO, RYO and SAKAMOTO], από Φινλανδία, [SANNA, MIKKO,and PEKKA], και από Νότια Αφρική, DENICE, DERRICK, JONATHAN and CRHRISTINE σχετικά με την εκδήλωση που έγινε στην αρχαία Ολυμπία για την Ολυμπιακή Φλόγα. Όλα τα ονόματα που προανάφερα έχουν επισκεφτεί την αρχαία Ολυμπία στο παρελθόν όταν είχαμε τη χαρά να τους φιλοξενήσουμε, και να συνταξιδέψουμε μαζί τους σε πολύ όμορφους και ιστορικούς προορισμούς ανά την Ελλάδα, τα σχόλιά τους ήταν όλα διθυραμβικά. Ο τρίτος λόγος είναι το πολύ καλό, θα έλεγα κορυφαίο άρθρο, του φίλου μας του Ηλία. Εννοείτε πως το άρθρο θα το στείλω και στους φίλους μου στο εξωτερικό και ελπίζω πως κάποιος Έλληνας θα βρεθεί να τους το διαβάσει και να τους το εξηγήσει. Σας προτρέπω κι εσάς να το μελετήσετε γιατί ανήκει στα φιλοσοφημένα άρθρα του συγγραφέα και παράλληλα ως Μύστης μας μυεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο στην αρχαιότητα. Σας εύχομαι καλή ανάγνωση και καλό ταξίδι γιατί περί αυτού πρόκειται, ο Ηλίας έχει αυτόν τον μαγικό τρόπο μέσα από τα άρθρα του να μας ταξιδεύει. Έρρωσθε και ευδαιμονείτε.

Ο  Ύμνος στον Θεό Απόλλωνα

     «ΕΥΦΑΜΕΙΤΩ ΠΑΣ ΑΙΘΗΡ, / ΓΗ ΚΑΙ ΠΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΝΟΑΙ, / ΟΥΡΕΑ ΤΕΜΠΕΑ ΣΙΓΑΤΩ, / ΗΧΟΙ ΦΘΟΓΓΟΙ Τ' ΟΡΝΙΘΩΝ, /   ΜΕΛΛΕΙ ΓΑΡ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ ΒΑΙΝΕΙΝ    ΦΟΙΒΟΣ, /  ΑΚΕΡΣΕΚΟΜΑΣ ΕΥΧΑΙΤΑΣ»

Ιερά Σιωπή να ηχήσει όλος ο Αιθέρας,

η Γη, η Θάλασσα και οι Πνοές των Ανέμων,

Όρη και Τέμπη Σιγήστε,

Ήχοι και Φωνές των Πουλιών Παύσατε,

γιατί μέλλει να μας Συντροφεύσει ο Φοίβος,

                             ο Φωσφόρος Βασιλεύς


            Σύμφωνα με το τελετουργικό που έχει καθιερωθεί την αφή κάνει η πρωθιέρεια στο χώρο του ναού της Ήρας (Ηραίου), που βρίσκεται απέναντι από το ναό του Δία, στο αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Εκεί η πρωθιέρεια ζητά τη βοήθεια του θεού του ήλιου Απόλλωνα ώστε να ανάψει η δάδα απαγγέλοντας την ακόλουθη επίκληση:

        «Ιερά σιωπή! / Να ηχήσει όλος ο αιθέρας, η γη, η θάλασσα / και οι πνοές των ανέμων. / Όρη και Τέμπη σιγήστε. / Ήχοι και φωνές πουλιών παύσατε. / Γιατί μέλλει να μας συντροφεύσει ο Φοίβος, /  ο Φωσφόρος Βασιλεύς. / Απόλλωνα, θεέ του ήλιου /  και της ιδέας του φωτός, / στείλε τις ακτίνες σου και άναψε την ιερή δάδα / για τη φιλόξενη πόλη της...(όνομα της διοργανώτριας πόλης).
            Και συ, ω Δία, χάρισε ειρήνη /  σ' όλους τους λαούς της Γης / και στεφάνωσε τους νικητές του Ιερού Αγώνα».
  

            Η  Ελλάδα αυτές τις μέρες βρίσκεται στο επίκεντρο με αφορμή την αφή της φλόγας για του Ολυμπιακούς αγώνες του Παρισιού. Ο Ύμνος προς τον Απόλλωνα (τον Θεό του Φωτός, της Μουσικής και της λογικής) κυριαρχεί υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να βρούμε το σημείο ισορροπίας - ως λαός - ανάμεσα στο πνεύμα του Διόνυσου και του Φοίβου Απόλλωνα, ανάμεσα στο Συναίσθημα-αυθορμητισμό και την Φρόνηση-Περίσκεψη- Λογική.

      «Λέων μεν όνυξι κρατεί, κέρασι δε βους, άνθρωπος δε νω» (Αναξαγόρας)

Ιχνηλατώντας την πορεία του ανθρώπου από τις απαρχές της ύπαρξής του, επισημαίνουμε δυο βασικά στοιχεία – γνωρίσματα που καθόρισαν την επιβίωσή του και την εξέλιξή του. Τα στοιχεία αυτά είναι ο ΝΟΥΣ (Λογική, Σκέψη) αλλά και το πάθος – ορμή για ζωή. Και τα δυο βοήθησαν στην έξοδο του ανθρώπου από τον πρωτογονισμό και στη δημιουργία πολιτισμού. Η αρμονική σύμπλευση αυτών επιτάχυνε την πορεία του ανθρώπου από το «σκότος» στο «φως» από τη «δουλεία» στην «ελευθερία».

Άνθρωποι, ωστόσο, αλλά και λαοί που δεν μπόρεσαν να ισορροπήσουν τα δυο παραπάνω γνωρίσματα γνώρισαν την επιβράδυνση της πορείας τους αλλά και την καταστροφή. Η προτεραιότητα του ενός έναντι του άλλου είναι δύσκολο να αποτυπωθεί χωρίς να κινδυνεύουμε να αυθαιρετήσουμε στην αξιολόγησή μας. Κι αυτό γιατί η Λογική – Σκέψη και το Πάθος – Ορμή για τη ζωή συνθέτουν το βασικό υπόβαθρο της ανθρώπινης οντότητας και η ατροφία ή υπερτροφία του ενός δρα περιοριστικά – καταστρεπτικά και για το άλλο.

 

Ο Απόλλων και ο Διόνυσος

          Τα παραπάνω δυο βασικά, αλλά και αντίθετα μεταξύ τους, γνωρίσματα οι αρχαίοι Έλληνες τα ενσωμάτωσαν σε δυο θεούς. Τον Απόλλωνα και το Διόνυσο. Ο πρώτος λατρεύεται ως Θεός της λογικής, του φωτός και της ήρεμης δύναμης. Ο δεύτερος είναι ο εκφραστής του γήινου, του πάθους, της μανίας και των έντονων συναισθημάτων. Οι δυο θεοί συμπυκνώνουν δυο διαφορετικές βιοθεωρίες, δυο αντίθετα ρεύματα ζωής. Τα δυο αυτά ρεύματα – δυνάμεις βαδίζουν παράλληλασυγκρούονται μεταξύ τους για να ισορροπήσουν τελικά σε ένα ανώτερο επίπεδο ζωής και να συμπορευτούν. Οι αντίθετες αυτές δυνάμεις συντίθενται σύμφωνα με το Εγελιανό διαλεκτικό σχήμα (θέση – αντίθεση = Σύνθεση) οδηγώντας έτσι τον άνθρωπο σε νέες δημιουργίες και σε υψηλές μορφές ζωής και δημιουργίας (επιστήμη, τέχνη, θεσμοί, ηθική).

        Ειδικότερα, ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του είναι δημιούργημα τόσο του Απολλώνειου πνεύματος όσο και του Διονυσιακού. Το Απολλώνειο το συνθέτουν το φως, η καθαρή μορφή, η λογική, ο στοχασμός, η περίσκεψη, η αυτοσυγκράτηση, ο προβληματισμός, η νηφαλιότητα, η αυτοκυριαρχία, η ψυχραιμία, η σκέψη, η φρόνηση, η ηρεμία και η πνευματική γαλήνη. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα το χαρακτηρίζει η μανία, το πάθος, το συναίσθημα, οι ψυχικές εκρήξεις, οι παρορμήσεις, τα ένστικτα, ο ηρωισμός, ο ρομαντισμός, ο οργή, η ορμή, το γήινο στοιχείο του ανθρώπου, η εύθυμη πλευρά της ζωής. Το Απολλώνειο πνεύμα ορίζεται από το «μέτρο», τη μεσότητα και την αποφυγή των υπερβολών. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα δεν τα γνωρίζει όλα αυτά και ωθεί τον άνθρωπο σε πράξεις και συμπεριφορές οριακές που όχι σπάνια τείνουν να θέσουν σε δοκιμασία και την ίδια τη ζωή. Την συνύπαρξη του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος απέδωσε με φοβερή πιστότητα ο Φειδίας στο περίφημο αέτωμα του Ναού της Ολυμπίας.

Όπως περιγράφει ο Παπανούτσος: «Άνθρωποι και θηρία μάχονται από κάτω το δεινό αγώνα της ζωής και του θανάτου…. εδώ έχουν εξαπολυθεί οι φυσικές δυνάμεις του πάθους (Διονυσιακό πνεύμα)…. Από πάνω τους, όμως, αγρυπνάει μέσα στο σιωπηρό μεγαλείο του, ήρεμος, γαλήνιος, ο Απόλλων (Απολλώνειο πνεύμα)… και τώρα πια δεν αμφιβάλλουμε ότι η μάχη θα σταματήσει, η σύμπνοια πάλι θα βασιλέψει» (Η φρόνηση και το πάθος). 

 

 

Η αξιολόγηση

Βέβαια, αξιολογώντας τη συμβολή και την αναγκαιότητα των δυο αυτών αντίθετων «πνευμάτων» - ρευμάτων (Απολλώνειο πνεύμα vs Διονυσιακό πνεύμα) εύκολα θα μπορούσε κάποιος να διολισθήσει σε μια παραδοχή περί υπεροχής του Απολλώνειου πνεύματος έναντι του Διονυσιακού. Κι αυτό, γιατί η θετική συνεισφορά του πρώτου είναι πιο εμφανής. Ωστόσο, θα ήταν μεθοδολογικό ολίσθημα αν θεωρήσουμε τον άνθρωπο μόνο «πνεύμα» και τον αποκόβαμε από το υλικό και γήινο στοιχείο. Είναι, επίσης, λάθος αν δεχτούμε πως το Διονυσιακό στοιχείο καθηλώνει το ανθρώπινο γένος στο επίπεδο του «ζώου» και στον πρωτογονισμό, ενώ το Απολλώνειο στοιχείο το εξυψώνει και το βοηθά στη μέθεξη με τα ανώτερα και «ευγενέστερα» δημιουργήματα (πνευματικός – ηθικός πολιτισμός). 

       «Το πολύ ζώο παραμορφώνει τον πολιτισμένο άνθρωπο, ο πολύς πολιτισμός κάνει άρρωστα ζώα» (Καρλ Γιουγκ)

Η απάντηση, λοιπόν, βρίσκεται στο συνταίριασμα – συνύπαρξη των δυο «δίδυμων δυνάμεων», γιατί η πραγματική ζωή προϋποθέτει την ενότητα – σύζευξη της Διονυσιακής ζωτικότητας με το Απολλώνειο μέτρο – λογική.

«Νους εστί πάντων ηγεμών των χρησίμων» (Μένανδρος)

Η υπεροχή του Νου

Όσο, όμως, κι αν όλα επιχειρηματολογούν πως το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης ζωής και το υπόβαθρο του πολιτισμού εμπεριέχουν και προϋποθέτουν την παράλληλη πορεία και γόνιμη αλληλεπίδραση του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος, δεν παύουν οι υπέρμαχοι του πρώτου να διατυπώνουν με ευκολία και πειστικότητα επιχειρήματα υπέρ του ρόλου αυτού στο σύγχρονο πολιτισμό. Κι αυτό γιατί η ήρεμη σκέψη και η αψεγάδιαστη φρόνηση – νηφαλιότητα (Απολλώνειο πνεύμα) διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο επωάζεται η συνείδηση του ανθρώπου που συνιστά και την ειδοποιό διαφορά αυτού από τα άλλα έμβια όντα.

 

Ο άνθρωπος, δηλαδή, είναι το ον «που έχει συνείδηση της συνείδησής του» και εξ αυτού του γεγονότος μπορεί να κυριαρχεί στο «ά–λογο» κομμάτι της ύπαρξής του. Όσο κι αν διαφωνεί ο Φιλόσοφος Κίρκεγκωρ για τον περιορισμό του πάθους «ο άνθρωπος που χάνεται μέσα στο πάθος του χάνει λιγότερα από εκείνον που χάνει το πάθος του», ο ρόλος της νηφάλιας κρίσης και της συνείδησης είναι εμφανής σε όλα τα επίπεδα της ζωής και του πολιτισμού.

Αναλυτικότερα, η συνείδηση – πνευματική γαλήνη (Απόλλωνας) συνέβαλε στον απεγκλωβισμό του ανθρώπου από το χάος κι από τα δεσμά – όρια του εαυτού του. Με τη συνείδηση – λογική ο άνθρωπος προσδιορίζει τη θέση του στον κόσμο – σύμπαν και αυτοπροσδιορίζεται. Οργανώνει τη συμπεριφορά του, ελέγχει τις ψυχικές του λειτουργίες, ενεργοποιεί τις πνευματικές του ιδιότητες και κυριαρχεί στις αντιδράσεις του. Έχει άμεση γνώση της δύναμής του συναισθήματος, όσο κι αν αυτό πολλές φορές λειτουργεί αυτόνομα, γιατί σύμφωνα και με τον Πασκάλ «Η καρδιά έχει τους λόγους της που ο «λόγος» δεν τους γνωρίζει καθόλου». Επιπρόσθετα, το Απολλώνειο στοιχείο – πνεύμα συνέβαλε καταλυτικά στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου μέσα από τη θέσπιση ενός ηθικού κώδικα με βάση τον οποίο καθορίζει το «είναι» του, προδιαγράφει τα καθήκοντά του και αξιολογεί τις πράξεις του. Οδηγείται στην αυτογνωσία και αναγνωρίζει την κοινωνική του φύση. Μπορεί, δηλαδή, να εξηγήσει πως η κοινωνικότητα δεν προϋποθέτει και κατάργηση της ατομικότητας αλλά την υπέρβασή της.

Η ισορροπία Νου και Συναισθήματος

  Ωστόσο, ο σύγχρονος άνθρωπος τείνει να συνθλιβεί από το τεχνοκρατικό πνεύμα που συνέβαλε στη γιγάντωση της Τεχνολογίας και των επιτευγμάτων της και στη συναισθηματική αφυδάτωσή του. Βιώνει, δηλαδή, τα αποτελέσματα της ανατροπής της αρμονίας ανάμεσα στο Απολλώνειο και Διονυσιακό πνεύμα (Λογική vs Πάθος), διαπράττει ύβρη, νιώθει μια αδικαιολόγητη οίηση και πληρώνει το τίμημα της υπέρβασης του μέτρου «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα˙ ει δε μη, Ερινύες μιν δίκης επίκουροι εξευρήσουσι». (Ηράκλειτος).

 

 

Απέναντι, λοιπόν, στην πραγματικότητα που δημιούργησε η δεσποτεία της τεχνολογίας οφείλουμε να αντιτάξουμε τη νηφαλιότητα που μας εμπνέει ο Απόλλωνας και το πάθος για τη ζωή που μας παρακινεί ο Διόνυσος. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, να ισορροπούμε συνεχώς πάνω στη δύναμη της Λογικής (Απολλώνειο πνεύμα) και στην ένταση  του συναισθήματος (Διονυσιακό πνεύμα). Κι αυτό, γιατί ο τεχνοκρατικός πολιτισμός – δημιούργημα του τεχνολογικού γιγαντισμού – διογκώνει επικίνδυνα τα όρια – εξουσία της λογικής – γνώσης, ενώ αντίθετα αφυδατώνει τον άνθρωπο από την ευαισθησία και τα συναισθήματα.

Ο νιτσεϊκός υπεράνθρωπος – γέννημα του τεχνοκρατικού πνεύματος – απειλεί την ανθρωπιά μας, την ενότητά μας και υφαίνει την αλόγιστη «οίηση» και την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του ανθρώπου – δημιουργού. Αντίθετα, η συναισθηματική αποξήρανση – προϊόν της άκρατης εξειδίκευσης – τείνει να μετατρέψει την καθημερινότητα του ανθρώπου και τις σχέσεις του με τους συνανθρώπους σε εφιάλτη.

        «Οι πιο σημαντικές σκέψεις μας είναι εκείνες που συγκρούονται με τα αισθήματά μας» (Πωλ Βαλερύ).

Ο άνθρωπος ως ενότητα

    Μπορούμε, επομένως, να αντισταθούμε στις σειρήνες της τεχνολογίας με σύμμαχο τη λογική και το συναίσθημα για να διασώσουμε τον «άνθρωπο» ως το πιο απλό και συνάμα το πιο σύνθετο δημιούργημα του σύμπαντος. Αυτή η ισορροπία λογικής και συναισθήματος (σκέψη και παρορμήσεις) θα αποδυναμώσει όλες εκείνες τις δυνάμεις της τεχνολογίας που στοχεύουν στον πνευματικό υπερτροφισμό και στη συναισθηματική ατροφία.

  Ο άνθρωπος, δηλαδή, θα πρέπει να παραμείνει «άνθρωπος» με τη ριζική έννοια του όρου (άνω + θρώσκω) αλλά διακονώντας και τον «έσω» κόσμο του. Δεν μπορούμε να «υψωθούμε» (λογική υπερτροφία) αδιαφορώντας για το συνάνθρωπο. Ο πολιτισμός (τεχνολογικός) τείνει να γεννά τέρατα που θαμπώνουν αλλά και τρομάζουν.

Με στοχαστικά, λοιπόν, βήματα και γαλήνιο πνεύμα (Απόλλων) και πλούσιοι σε συναισθήματα και πάθος για ζωή (Διόνυσος) να βαδίσουμε ενάντια σε δυνάμεις που μας αλλοτριώνουν και μας μεταλλάσσουν.

«Πολλά τα δεινά και ουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει»

 Το παραπάνω διακηρύττει εμφατικά ο χορός στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Μας υπενθυμίζει έμμεσα πως ο άνθρωπος είναι ικανός για την κορύφωσή του αλλά και για την αυτοκαταστροφή του. Η αποφυγή των αυτοκαταστροφικών συνεπειών μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τον αυτοπεριορισμό. Οι υπερβολές της σκέψης («εργαλειακός ορθολογισμός») και της Ορμής – επιθυμίας για ζωή («τυφλές παρορμήσεις») θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση του ανθρώπου. 

 Μόνον, όταν ο άνθρωπος αποδεχθεί την αναγκαιότητα και των δυο Θεών (Απόλλων – Διόνυσος), θα προχωρήσει μπροστά, μένοντας αυτό που είναι εδώ και χιλιάδες – εκατομμύρια χρόνια……ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

         «Όταν σκέπτεσαι ή πιστεύεις ή γνωρίζεις, είσαι πολλοί άλλοι άνθρωποι. Όμως τη στιγμή που αισθάνεσαι, δεν είσαι κανένας άλλος παρά ο εαυτός σου» (Μιχαήλ Λέρμοντορ, Ρώσος συγγραφέας)

 

 

16.4.24

Η “Ηδονή” στον Επίκουρο και στον Χριστιανισμό. Ηλίας Γιαννακόπουλος Φιλόλογος - Συγγραφέας.

 α.«Η ηδονή είναι η αφετηρία και ο σκοπός του μακαρίως ζην. Γιατί την ηδονή τη θεωρούμε πρωταρχικό και έμφυτο αγαθό. Από την ηδονή ξεκινούμε, όταν επιλέγουμε ή αποφεύγουμε κάτι, και στην ηδονή επιστρέφουμε χρησιμοποιώντας ως κριτήριο για κάθε αγαθό τη δική μας εμπειρία της ηδονής» (Επιστολή Επίκουρου προς Μενοικέα, 128-9 ,"καὶ διὰ τοῦτο τὴν ἡδονὴν ἀρχὴν καὶ τέλος λέγομεν εἶναι τοῦ μακαρίως ζῆν· ταύτην γὰρ ἀγαθὸν πρῶτον καὶ συγγενικὸν ἔγνωμεν, καὶ ἀπὸ ταύτης καταρχόμεθα πάσης αἱρέσεως καὶ φυγῆς καὶ ἐπὶ ταύτην καταντῶμεν ὡς κανόνι τῷ πάθει πᾶν ἀγαθὸν κρίνοντες")

       β.“Και δος ημίν, Δέσποτα, προς ύπνον απιούσιν, ανάπαυσιν σώματος και ψυχής. Και διαφύλαξον ημάς από του ζοφερού ύπνου της αμαρτίας, και από πάσης σκοτεινής και νυκτερινής ηδυπαθείας” (Ευχή απόδειπνου, Μοναχός Αντίοχος).

        Κατά μία σατανική σύμπτωση κι ενώ διάβαζα ένα βιβλίο για την Φιλοσοφική σκέψη του Επίκουρου στο ραδιοφωνάκι δίπλα μου ακουγόταν επ΄ ευκαιρία των Χαιρετισμών (Ημέρα Παρασκευή) η Ευχή του Απόδειπνου του Μοναχού Αντιόχου.

         Με έκπληξη παρατήρησα πως – άλλη σύμπτωση κι αυτή –  το αρχικό κομμάτι της Ευχής  “Και…ηδυπαθείας” (απόσπασμα β) ερχόταν σε ευθεία και απόλυτη αντίθεση με τον βασικό πυρήνα της Επικούρειας Φιλοσοφίας, την Ηδονή.

        Η αρχική μου σκέψη μετά την πρώτη ανάγνωση-μελέτη των δύο αποσπασμάτων (α, β) ήταν να εστιάσω με μεγαλύτερη προσοχή και υπομονή στις δύο θέσεις σχετικά με το ρόλο και τη θέση της Ηδονής στον ανθρώπου. Φυσικά στην μνήμη μου στριφογύριζαν όλες εκείνες οι παλιές θεωρίες για τον Ελληνο-Χριστιανικό Πολιτισμό με τις οποίες γαλουχηθήκαμε αιώνες τώρα (μαθητικά χρόνια).

           Και πώς να φανείς τώρα αντικειμενικός απέναντι στις δύο αυτές θέσεις περί Ηδονής όταν από μικρός σε πολλές εκδηλώσεις και συμβάντα της ζωής σου (βάπτιση, γάμος, θρησκευτικές γιορτές…) η προτροπή για αντίσταση στην Ηδονή είναι έντονη και πανταχού παρούσα στα εκκλησιαστικά κείμενα;

      Εξάλλου κουβαλάμε ως άνθρωποι το άγος του Προπατορικού Αμαρτήματος πληρώνοντας ακριβά τις ανθρώπινες αδυναμίες των πρωτόπλαστων και φυσικά την καταστροφική παρουσία του «όφεως» που στάθηκε η αιτία της έξωσης του ανθρώπου από τον  Παράδεισο.

          Την ηθική αλλά και υλική πορεία του ανθρώπου φαίνεται να την προσδιόρισε η ευπιστία της Εύας και η φράση-δικαιολογία της:

                              “Ο όφις  ηπάτησέ με, και έφαγον”

          Ωστόσο ο Θεός φάνηκε πολύ σκληρός απέναντι τόσο στην Εύα όσο και στον Αδάμ και στον άνθρωπο γενικότερα, αφού το μόνο που τους «υποσχέθηκε» ήταν πόνο και λύπες.

     “Και τη γυναικί είπε πληθύνων πληθυνώ τας λύπας σου και τον στεναγμόν σου. Εν λύπαις τέξη τέκνα…” // “Τω δε Αδάμ είπεν…επικατάρατος η γη εν τοις έργοις σου. Εν λύπαις φαγή αυτήν πάσας τας ημέρας της ζωής σου” (Γένεσις).

         Είναι να απορεί κανείς πως ο χριστιανός δέχτηκε να φιλοτεχνήσει μία τέτοια εικόνα “τιμωρού Θεού” και να ζει καθημερινά - αιώνες τώρα - με το φόβο της τιμωρίας του. Ο Φόβος του θεού αποτελεί δομικό στοιχείο της Θρησκείας μας, όπως αυτό αποδόθηκε και από τον Δαυϊδ:

                     “Αρχή σοφίας φόβος θεού” (Ψαλμός, 110,10).

         Σε αυτό το σημείο κρίνεται αναγκαία και συνάμα διδακτική μία ανάλογη αναφορά της σχολής του Επίκουρου για τη θέση του Θεού στη φιλοσοφική του θέση.

      “Το μακάριον και το άφθαρτον ούτε αυτό πράγματα έχει ούτε άλλω παρέχει ώστε ούτε οργαίς ούτε χάρισι συνέχεται εν ασθενεί γαρ παν το τοιούτον” («Κύριαι Δόξαι», Το μακάριο και άφθαρτο ον (Θεός) ούτε έχει δικά του προβλήματα, ούτε σε άλλους προκαλεί. Έτσι ούτε οργίζεται με κανέναν, ούτε χαρίζεται σε κανέναν. Όλα αυτά είναι γνωρίσματα αδύναμων όντων)

        Μία σύγκριση του Χριστιανικού Θεού με αυτήν του Επίκουρου θα καταδείκνυε τη χαώδη διαφορά αντίληψης περί του «Θείου» στη ζωή των ανθρώπων.

           Εννοείται πως ο «Θεός» του Επίκουρου ήταν κατά πολύ διαφορετικός όχι μόνον από τους Θεούς του Ομήρου αλλά και από τον Θεό πολλών άλλων Φιλοσόφων της αρχαίας Ελλάδας.

         Οι Θεοί του Επίκουρου ήταν εξωγήινα όντα, αθάνατα, μακάρια και δεν γνώριζαν την φθορά. Οι Επικούρειο Θεοί ζούσαν σε ένα περιβάλλον αταραξίας  και ήταν ανεπηρέαστοι από προσευχές και δεν είχαν ανάγκη από ανθρώπινες δωροδοκίες (θυσίες). Μία εικόνα Θεών εντελώς ξένη προς εκείνη του Ομήρου.

          Ο Διογένης Οινοανδέας προτείνει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα πρέπει να πλάθουν τους Θεούς τους;

      “Θα πρέπει να πλάθουμε τα αγάλματα των θεών πρόσχαρα, χαμογελαστά, για να τους ανταποδίδουμε το χαμόγελο αντίο να τους φοβούμαστε” («Η Μεγάλη Επιγραφή 19,2).

            Την απαλλαγή-απελευθέρωση του ανθρώπου από το φόβο του Θεού ο Επίκουρος τη θεμελίωσε πάνω στη θεωρία του για τη δομή και τη σύσταση του Σύμπαντος. Οι επιδράσεις των Ιώνων Φιλοσόφων σε αυτήν  είναι εμφανείς και καίριες (υλιστική θεώρηση του κόσμου), όπως φυσικά και κύρια του Δημόκριτου.

          Για να ξεπεράσει κάποιες αδυναμίες της θεωρίας περί ατόμων του Δημόκριτου πρόβαλε τη θεωρία της «παρέγκλισης» πάνω στην οποία δομήθηκε η «αρχή της απροσδιοριστίας» του Χάϊζενμπεργκ ενάντια στην τυφλή αναγκαιότητα του παραδοσιακού φυσικού ντετερμινισμού.

           Με αυτά τα δεδομένα και με την παραδοχή πως τόσο οι Θεοί όσο και οι άνθρωποι (πάντα κατά τον Επίκουρο) αποτελούν ένα υποσύνολο του Συμπαντικού κόσμου ο Φιλόσοφος του Ηδονισμού κήρυξε την απαλλαγή του ανθρώπου από το φόβο του Θεού και του Θανάτου (Τετραφάρμακος):

         “Άφοβον ο Θεός / Ανύποπτον ο Θανατος / Και τ΄ αγαθόν μεν εύκτητον / το δε δεινόν ευεκκαρτέρητον” (Δεν μάς φοβίζει ο θεός / Δεν μας ανησυχεί ο Θάνατος / Εύκολα αποκτιέται το Καλό / Και το κακό εύκολα υποφέρεται).

       Γενικότερα στο Ηθικό σύστημα των Επικούρειων δεν υπάρχουν εκείνες οι άκαμπτες θεϊκές εντολές που ήταν χαραγμένες σε λίθινες πλάκες. Ο Επικουρισμός είναι ένα σύστημα πρακτικών συμβουλών που στοχεύουν στην κατάκτηση και βίωση της Ευδαιμονίας.

       Ωστόσο εκείνο το στοιχείο της Επικούρειας φιλοσοφίας που την διαφοροποιεί απόλυτα από την Ηθική και τα κηρύγματα του Χριστιανισμού είναι οι θέσεις της περί Ηδονής, όπως διαφαίνεται και από τα εισαγωγικά αποσπάσματα (α, β).

         Για τον Επίκουρο και τη σχολή του ο απώτατος σκοπός (τέλος) της ανθρώπινης ζωής είναι η Αταραξία της Ψυχής που αποτελεί τον αναγκαίο όρο για την πραγμάτωση της Ευδαιμονίας.

        Αναγκαία, όμως, προϋπόθεση για την επίτευξη όλων των παραπάνω είναι η εμπειρία της Ηδονής. Σύμφωνα με το Ηδονιστικό Ιδεώδες του Επίκουρου  ο άνθρωπος από τη φύση του στοχεύει στην απόλαυση της Ηδονής και στην αποφυγή του Πόνου.

        Η παρουσία-βίωση, δηλαδή, της Ηδονής με την ταυτόχρονη απουσία-εξάλειψη του Πόνου συνιστούν το αναγκαίο πλαίσιο για την ευδοκίμηση της Ευδαιμονίας που θεωρείται από πολλούς φιλοσόφους (Αριστοτέλης…) αυταπόδεικτο στόχο κάθε ανθρώπου.

           Σχετικά με το παραπάνω πλαίσιο μιας ζωής με ευδαιμονία γράφει ο Κικέρων στο έργο του «De Finibus” («περί των τελικών σκοπών»,I.XII) παρουσιάζοντας τον Λούκιο Τορκουάτο, έναν νεαρό Επικούρειο:

         “Αν, λοιπόν, μια ζωή γεμάτη πόνο είναι ό,τι πιο αποφευκταίο, έπεται πως το να ζεις μες στον πόνο είναι το χειρότερο κακό. Αυτή η θέση υποδηλώνει ότι μια ζωή ηδονική είναι το υπέρτατο αγαθό…Αφού είναι έτσι τα πράγματα, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα πως οι πράξεις είναι ορθές και αξιέπαινες μόνο στο βαθμό που χρησιμεύουν ως μέσον για την επίτευξη μιας ηδονικής ζωής… Θα πρέπει, επομένως, να παραδεχτούμε πως υπέρτατο αγαθό είναι η ευτυχισμένη ζωή”.

          Το «Ευ Ζην» για τον Επίκουρο ήταν ταυτόσημο με το «Ηδέως Ζην» με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη θέση και το ρόλο της Ηδονής στην πραγμάτωσή του. Σχετικά σε ένα άλλο σημείο με τόνο εξομολογητικό ο Επίκουρος επισημαίνει στην προσπάθειά του να ορίσει την έννοια του Αγαθού:

        “Δεν ξέρω πως θα μπορούσα να ορίσω-εννοήσω το αγαθό, αν αφαιρέσω τις ηδονές της γνώσης και τις ηδονές της σάρκας, της ακοής και της ωραίας μορφής”.

           Βέβαια, κανείς δεν πρέπει να νομίσει πως οι θέσεις του Επίκουρου περί Ηδονής τότε και τώρα) δεν προκάλεσαν αντιδράσεις, δεν πυροδότησαν τον χλευασμό και δεν γνώρισαν την απόρριψη. Αντίθετα πολλοί, και μόνον με το άκουσμα της  λέξης Ηδονή αγανακτούν και οργίζονται στο βαθμό που αυτή, μία “ευτελής έννοια” γι αυτούς, συνιστά το θεμέλιο μιας φιλοσοφικής σχολής (Κήπος του Επίκουρου).

          Πώς μπορεί, δηλαδή, η κόρη του Έρωτα και της Ψυχής, η Θεά Ηδονή, να αποτελεί μία κοσμοποιό δύναμη που καθορίζει σε απόλυτο βαθμό την ζωή και την ηθική των ανθρώπων;

         Γνωρίζοντας ο Επίκουρος όλες τις αντιδράσεις και τις επιφυλάξεις πολλών να αποδεχτούν την Ηδονή ως ρυθμιστικό παράγοντα του ανθρώπινου βίου και ως αναγκαία συνθήκη για την πραγμάτωση της Ευδαιμονίας όρισε με σαφήνεια το περιεχόμενό της;

         “Όταν υποστηρίζω ότι σκοπός είναι η ηδονή, δεν εννοώ τις ηδονές των ασώτων και των αισθησιακών απολαύσεων, όπως νομίζουν κάποιοι-από άγνοια κι επειδή διαφωνούν μαζί μου ή παίρνουν στραβά τα λόγια μου- αλλά εννοώ το να μην υποφέρει κανείς σωματικούς πόνους και να μην είναι η ψυχή του ταραγμένη” (Επιστολή προς Μενοικέα).

        Η παραπάνω θέση του Επίκουρου αποτελεί μία απάντηση σε όσους έσπευσαν ή σπεύδουν να χαρακτηρίσουν τους Επικούρειους ως άκρατους και άκριτους «Ηδονιστές» χωρίς μέτρο και εγκράτεια και κυρίως χωρίς την αναγκαία λογική αξιολόγηση των επιθυμιών και των Ηδονών.

     “Είναι αδύνατο να ζήσεις ηδονικά χωρίς Φρόνηση, ομορφιά και δικαιοσύνη. Κι είναι αδύνατο να έχει η ζωή σου ομορφιά, δικαιοσύνη και φρόνηση, αν δεν έχει και ευχαρίστηση. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά, δεν μπορεί να ζει ευτυχισμένα” (Επίκουρος «Κύρια Δόξα»).

           Προς το σκοπό αυτό ο Επίκουρος κατέφυγε σε μία κατηγοριοποίηση των επιθυμιών με στόχο την σωστή αξιολόγησή τους που θα επιφέρει εκείνη την ικανοποίηση-ηδονή που είναι η βάση του τελικού στόχου, της Ευδαιμονίας. Οι επιθυμίες, λοιπόν, διακρίνονται σε:

        α. Φυσικές και Αναγκαίες (διατροφή, στέγη, υγεία, ασφάλεια…) β. Φυσικές αλλά μη Αναγκαίες (αθλήματα, ταξίδια, ωραία φαγητά, τέχνες…), γ. Μη Φυσικές και μη Αναγκαίες (Φήμη, εξουσία, πλούτος…).

       Με βάση την παραπάνω κατάταξη των επιθυμιών γνωστή είναι η συμβουλή-προτροπή του Επίκουρου:

      “Αν θέλεις να κάνεις πλούσιο τον Πυθοκλή μην του δίνεις περισσότερα λεφτά, αλλά μείωσε τις επιθυμίες του….Αν θέλεις να κυβερνάς τη ζωή σου σύμφωνα με την ανθρώπινη λογική, μάθε πως πραγματικός πλούτος σημαίνει το να αρκούμαστε στα λίγα. Το λίγο ποτέ δεν λείπει” (Λουκρήτιος, «Περί Φύσεως των πραγμάτων»,V 1117-1134).

           Μία άλλη χρήσιμη κατηγοριοποίηση των Ηδονών είναι και η παρακάτω στο βαθμό που ορίζει τα αναγκαία πλαίσια μέσα στα οποία είναι θεμιτή και θεραπευτική η ικανοποίησή τους (η αταραξία της Ψυχής μας). Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτήν την κατάταξη οι Ηδονές διακρίνονται σε «Καταστηματικές» και σε «Κινητικές».

        Οι πρώτες είναι ανώτερες από τις δεύτερες, όπως εξηγεί το παρακάτω παράδειγμα. Η ικανοποίηση της πείνας (κινη τική ηδονή) οδηγεί σε μία κατάσταση ηρεμίας, όταν ο άνθρωπος έχει χορτάσει (καταστηματική ηδονή). Αν όμως ο άνθρωπος παρασυρθεί και φάει πλέον του αναγκαίου φαγητού (κινητική ηδονή), τότε θα προκληθούν προβλήματα στο στομάχι και θα ανατραπεί η ισορροπία-ηρεμία (μη καταστηματική ηδονή).

            Ο Επίκουρος, για να επιστρέψουμε στην αρχική αφετηρία μας, δεν ήταν συνήγορος και υπέρμαχος ούτε του ασκητισμού (όπως κάποιοι Πλατωνιστές ή και Χριστιανοί), αλλά ούτε και θιασώτης της «χωρίς όρους και όρια» ικανοποίησης κάθε επιθυμίας και ηδονής. Εξάλλου πολλούς αιώνες αργότερα ο ΦρόΪντ μίλησε για την «Αρχή της Ηδονής» και την «Αρχή της Πραγματικότητας».

           Μία καταγραφή των ευχών του Απόδειπνου θα ήταν αρκετή για να καταδείξει τη διαφορά αντίληψης και θέσης του Επίκουρου με τον Χριστιανισμό στο θέμα της Ηδονής και των Επιθυμιών-Ορμών της σάρκας.

    «Παύσον τας ορμάς των παθών, σβέσον τα πεπυρωμένα βέλη του πονηρού, τα καθ΄ ημών δολίως κινούμενα. Τα της σαρκός ημών επαναστάσεις κατάστειλον, και παν γαιώδες και υλικόν ημών φρόνημα κοίμησον…».

           Ο συντάκτης του Απόδειπνου, που εκφράζει και τη γενικότερη βιοθεωρία του Χριστιανισμού, υποβιβάζει και απαξιώνει το “γεώδες και υλικόν” στοιχείο του ανθρώπου. Κι αυτό γιατί το θεωρεί ως την πηγή κάθε αμαρτίας. Το στοιχείο, δηλαδή, αυτό εμποδίζει την προσπάθεια του ανθρώπου για ψυχική ισορροπία και πνευματική ανάταση.

       Φυσικά στις ευχές του Απόδειπνου κυρίαρχη θέση κατέχει και η ενοχοποποίηση των σαρκικών απολαύσεων-Ηδονών («Τας της σαρκός επαναστάσεις»).Εξάλλου ολόκληρο το Ηθικό οικοδόμημα του Χριστιανισμού είναι θεμελιωμένο στον αυστηρό περιορισμό έως στον απόλυτο αποκλεισμό των σαρκικών ηδονών.

           Ο  Χριστιανισμός, δηλαδή, αρνείται να αποδεχτεί την υλική υπόσταση του ανθρώπου με όλα τα παράγωγά της (σαρκική ηδονή…) ή την υποβιβάζει στο βαθμό που τη θεωρεί ανασταλτικό παράγοντα για τη θέωση του ανθρώπου και τη μέθεξή του με ανώτερα στοιχεία.

         Σε κάποιο άλλο εκκλησιαστικό κείμενο η σχέση Ηδονής και Οδύνης είναι εμφανέστατη:

        “Εντεύθεν, διά την επεισελθούσαν τη φύσει παρά λόγον ηδονήν η κατά  λόγον αντεισήλθε οδύνη” (Μάξιμος Ομολογητής προς Θαλάσσιον ).

         Ως αντιστάθμισμα στις οχλήσεις της σάρκας ο συντάκτης του Απόδειπνου εύχεται τη συνδρομή της λογικής. Κι αυτό γιατί πιστεύει πως ο «αδύναμος», λόγω των σαρκικών επιθυμιών,  άνθρωπος μόνον με την συνδρομή του Νου θα μπορέσει να αντισταθεί στο «γεώδες και υλικόν φρόνημα»

       “Και δώρησον ημίν, ο Θεός, γρήγορον νουν, σώφρονα λογισμόν, καρδίαν νήφουσαν…” (Δώρισέ μας, θεέ μας, άγρυπνο νου, καθαρό λογισμό, καρδιά προσεκτική…” .

        Στην αξία και το ρόλο της λογικής στην κατάκτηση της Ευτυχίας-Ευδαιμονίας  ίσως να είναι το μοναδικό σημείο στο οποίο συγκλίνουν ο Επίκουρος και ο Χριστιανισμός. Σχετικά με το ρόλο της λογικής επισημαίνει ο Επίκουρος:

         "Τον ευχάριστο βίο τον γεννά ο νηφάλιος λογισμός , που ερευνά τις αιτίες κάθε επιλογής και αποφυγής και διώχνει τις δοξασίες, εξ΄ αιτίας των οποίων μεγάλη ταραχή καταλαμβάνει τις ψυχές. Αρχή και μέγιστο αγαθό όλων αυτών είναι η φρόνηση και γι΄ αυτό πολυτιμότερη από την φιλοσοφία είναι η φρόνηση, από την οποία γεννιούνται και όλες οι άλλες αρετές, και αυτή είναι που διδάσκει ότι δεν μπορούμε να ζούμε ευχάριστα εάν δεν ζούμε φρόνιμα και ωραία και με δικαιοσύνη, ούτε μπορούμε να ζούμε φρόνιμα και ωραία και με δικαιοσύνη εάν δεν ζούμε ευχάριστα, εφ΄ όσον οι αρετές γεννιούνται μαζί με την ευχάριστη ζωή, και η ευχάριστη ζωή είναι αχώριστη από αυτές". ("..τὸν ἡδὺν γεννᾷ βίον, ἀλλὰ νήφων λογισμὸς καὶ τὰς αἰτίας ἐξερευνῶν πάσης αἱρέσεως καὶ φυγῆς καὶ τὰς δόξας ἐξελαύνων ἐξ ὧν πλεῖστος τὰς ψυχὰς καταλαμβάνει θόρυβος. τούτων δὲ πάντων ἀρχὴ καὶ τὸ μέγιστον ἀγαθὸν φρόνησις· διὸ καὶ φιλοσοφίας τιμιώτερον ὑπάρχει φρόνησις, ἐξ ἧς αἱ λοιπαὶ πᾶσαι πεφύκασιν ἀρεταί, διδάσκουσα ὡς οὐκ ἔστιν ἡδέως ζῆν ἄνευ τοῦ φρονίμως καὶ καλῶς καὶ δικαίως, <οὐδὲ φρονίμως καὶ καλῶς καὶ δικαίως> ἄνευ τοῦ ἡδέως").

        Παρακολουθώντας και μελετώντας τις διαφορές μεταξύ του Χριστιανισμού και της Επικούρειας φιλοσοφίας στο θέμα της Ηδονής εύκολα διαπιστώνουμε πως αυτή η διαφορά έχει ως σημείο εκκίνησης την διαφορετική αντίληψη για την μετά θάνατον ζωή.

           Ο Χριστιανισμός στηρίζει όλο του το Ηθικό σύστημα στην μετά Θάνατον ζωή του ανθρώπου με την ελπίδα-βεβαιότητα της (;) ανάστασης (“Προδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνιαν”).

           Αντίθετα η Επικούρεια φιλοσοφία προσβλέπει μόνον στην επίγεια ζωή και στην «υποχρέωση» του ανθρώπου να τη ζήσει μέσα σε ένα πλαίσιο αταραξίας και χαράς που εξασφαλίζει η λελογισμένη χρήση των «καταστηματικών» Ηδονών:

        “Γεννηθήκαμε μια φορά και δε γίνεται να γεννηθούμε και δεύτερη, ενώ είναι βέβαιο πως δεν θα υπάρξουμε ξανά στον αιώνα τον άπαντα. Εσύ όμως, ενώ δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις την ευτυχία γιʼ αργότερα. Κι η ζωή κυλά με αναβολές και χάνεται, κι ο καθένας μας πεθαίνει μες στις έγνοιες” ( Επίκουρος, «Κύρια Δόξα 2», “Γεγόναμεν άπαξ, δις δε ουκ έστι γενέσθαι…” ).

         Η φιλοσοφία του Επίκουρου και οι θέσεις του περί Ηδονής χλευάστηκαν ή και θεωρήθηκαν επικίνδυνες ή και πολύ απλοϊκές για μια πρόταση ζωής με βάθος και νόημα. Ωστόσο εκφράζουν την καθημερινή εμπειρία μας και μάς διδάσκουν τι  πρέπει να αποφεύγουμε (τον πόνο) και τι πρέπει να επιδιώκουμε (ηδονή).

      Ο Επίκουρος ήταν Εμπειριστής και απεχθανόταν τις θεωρητικές συζητήσεις και κατηγορήθηκε πολύ στην εποχή του γι αυτό. Θεωρούσε πως η γνώση του κόσμου μας πηγάζει αποκλειστικά και μόνον από τις αισθήσεις. Τα αισθητηριακά δεδομένα αποτελούν για τον Επίκουρο το κριτήριο με το οποίο μπορεί ο καθένας να αποφανθεί αν κάτι υπάρχει ή δεν υπάρχει.

        “Αν αντιμάχεσαι όλες τις αισθήσεις σου, δεν θα έχεις πλέον τίποτα με βάση το οποίο να κρίνεις ακόμη κι εκείνες τις αισθήσεις που ισχυρίζεσαι πως μας εξαπατούν” (Επίκουρος)

          Η δικαίωση ήρθε από τον Φρόϊντ όταν στη θεωρία του για την «Αρχή της Ηδονής» προσδιόρισε ως κέντρο του ψυχικού οργάνου που διέπεται από την αρχή αυτή το Εκείνο (ID) στο οποίο βρίσκονται όλα τα ένστικτα.

          Την υποκρισία του σύγχρονου κόσμου και τη δυσπιστία του απέναντι στην Επικούρεια φιλοσοφία και ιδιαίτερα απέναντι στην κυρίαρχο ρόλο της Ηδονής σε αυτήν σημειώνει και σχολιάζει ο Μάριος Βερέττας στο βιβλίο του «Εμείς οι Επικούρειοι»:

        “Κι αν κάποιοι ενοχλούνται από τη λέξη “Ηδονή” και τρέχει ο νους τους στην ερωτική Ηδονή την οποία  καταστιγματίζουν οι κυρίαρχες δυστυχώς σήμερα μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλάμ), θα τους παρατηρήσουμε ότι ενώ ο σύγχρονος επίσημος κόσμος της σοβαρότητας, της θρησκοληψίας και της υποκρισίας, εξακολουθεί να θεωρεί χυδαία την ερωτική ηδονή, εντούτοις ο ίδιος αυτός τιμά, εκτιμά και πληρώνει πανάκριβα την κατασκευή και τη συσσώρευση συμβατικών και πυρηνικών εξοπλισμών, θεωρώντας τους ως αναγκαίο κακό».

      Προς επίρρωση των παραπάνω διαπιστώσεων ενδεικτικές είναι οι πρόσφατες εικόνες πολιτών μιας χώρας που πανηγύριζαν για την ρίψη πολλών πυραύλων εναντίον μιας άλλης, εχθρικής χώρας. Την ίδια στιγμή, όμως, οι ίδιοι αυτοί πολίτες είναι έτοιμοι να καταδικάσουν σκληρά ένα φιλί δύο νεαρών σε δημόσιο χώρο.

       Ας σκεφτούμε για λίγο τι μπορεί να προκύψει από ένα τρυφερό αγκάλιασμα ή φιλί-έστω σε δημόσιο χώρο- και τι από την ρίψη 300 πυραύλων

           Σε εποχές που πληγώνουν τον άνθρωπο και απολυτοποιούν την αξία των αντικειμένων είναι σημαντικό να ξαναδούμε τον άνθρωπο στις πραγματικές του διαστάσεις. Να εντρυφήσουμε στα βασικά βάθρα του Επικούρειου Ηδονισμού που δεν είναι άλλα από τα: Το «Φυσικόν», το «Αναγκαίον» και το «Καταστηματικόν». Κι αυτό γιατί τα τρία αυτά στοιχεία-πυλώνες διακονούν την προσπάθεια του διαχρονικού ανθρώπου για «Απονία» και «Αταραξία».

          Ο Επίκουρος δεν κήρυξε ούτε την άκριτη υποταγή στις σειρήνες των σαρκικών Ηδονών (συνταγή ασωτείας), ούτε προπαγάνδισε τον άγονο ασκητισμό και τον Ησυχαστικό Ηδονισμό («Λάθε Βιώσας»).

           Σε όσους δυσπιστούν στο κάλεσμα του Επίκουρου ας ακούσουμε τις εξομολογητικές του διαβεβαιώσεις:

      “Είναι λογικό να δυσπιστείτε στην έννοια της Ηδονής καθεαυτήν. Λοιπόν, θα ηχήσει περίεργα στα αυτιά σας, αλλά δηλώνω ότι αν μπορείτε να εισηγηθείτε άλλους τρόπους, άλλα μέσα για την επίτευξη σωματικής ευεξίας και ψυχικής ηρεμίας εκτός από την Ηδονή, όπως την ορίζω εγώ, τότε είμαι έτοιμος να απαρνηθώ τον ηδονισμό μου. Για μένα δεν τίθεται ζήτημα ηδονής χάριν της Ηδονής. Αν δεν εξασφαλίζουν τον βίο της «απονίας» και της «αταραξίας», μού είναι καθεαυτές αδιάφορες και η αστρονομία, και οι επιστήμες γενικότερα, και αυτό που ονομάζουμε δικαιοσύνη και αυτό που θεωρούμε

            Χρήσιμη, επίσης, θεωρείται και η υπενθύμιση του Επίκουρου για την αξία που έχει η γνώση των φυσικών νόμων στην πραγμάτωση της Ευδαιμονίας με την επικουρία των Ηδονών:

      “Δεν μπορεί κανείς να απαλλαγεί από τους φόβους για τα πιο σημαντικά πράγματα, αν δεν γνωρίζει ποια είναι η φύση του σύμπαντος και δίνει βάση στους μύθους που λέγονται γι αυτό. Συνεπώς, δεν μπορεί κανείς να απολαμβάνει ακέραιες τις Ηδονές της ζωής, χωρίς την φυσική επιστήμη” («Κύρια Δόξα,12».   

          Όσοι ακόμη αμφισβητούν την Επικούρεια φιλοσοφία ας έχουν κατά νου όχι μόνον τη θέση του Νίτσε για τον Επίκουρο «Η σοφία δεν προχώρησε ούτε ένα βήμα μετά τον Επίκουρο και συχνά βρίσκεται χιλιάδες βήματα πίσω του», αλλά και μία διαχρονική συμβουλή του για την υπέρβαση του φόβου του θανάτου που μάς εμποδίζει να χαρούμε τις χαρές της ζωής.

         «Ο Θάνατος είναι για εμάς ένα τίποτα, γιατί αυτό που έχει διαλυθεί, δεν αισθάνεται, Κι αυτό που δεν αισθάνεται, δεν μάς αφορά» (Ο θάνατος ουδέν προς ημάς. Το γαρ διαλυθέν αναισθητεί, το δ΄ αναισθητούν ουδέν προς ημάς».

                             Γι αυτό «Το Ήδιστον Αιρείσθε»