Νύμφη Κυανή: Η μόνη που αντιστάθηκε στην αρπαγή της Περσεφόνης

Νύμφη Κυανή: Η μόνη που αντιστάθηκε στην αρπαγή της Περσεφόνης

Κυάνη ή Κυανή ονομαζόταν μια νύμφη που ήταν παρούσα στην αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Καταγόταν από τη Σικελία και ήταν σύζυγος του Ανάπου. Από αυτή πήρε το όνομά της περίφημη πηγή στις Συρακούσες. Σύμφωνα με την παράδοση, η Κυάνη ήταν φίλη της Περσεφόνης και κατά τη στιγμή της αρπαγής της προσπάθησε ανεπιτυχώς να εμποδίσει τον Πλούτωνα. ..

Λέγεται ότι ο Άδης ζήτησε από τον Δία να του δώσει να παντρευτεί την Περσεφόνη και δεδομένου ότι ο Δίας έκρινε ότι η Δήμητρα δεν θα επέτρεπε στην κόρη της να ζήσει στον θλιβερό κάτω κόσμο, είπε στον αδελφό του να την αρπάξει ενώ θα μάζευε λουλούδια. Έτσι ο Πλούτωνας  έπραξε, κοντά στο όρος Αίτνα ή κοντά στην Έννα (όπου υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στη Δήμητρα), ή στις Συρακούσες της Σικελίας. Εξαιτίας της γονιμότητας της περιοχής η θεά Δήμητρα έκανε ένα συμπόσιο όπου η Αρέθουσα, μια από τις Νύμφες, προσκάλεσε τις θεές .Οι θεές ήρθαν με τις κόρες τους, τις οποίες άφησαν να περιπλανηθούν αφύλακτες μέσα στα λιβάδια όπου τα κορίτσια άρχισαν να μαζεύουν άνθη.
Μέσα στην πλούσια βλάστηση οι κοπέλες μαζεύαν λουλούδια. Το δάσος αντηχούσε χαρούμενα τραγούδια, και ο ήχος από τα νερά των πηγών γινόταν ένα με τα γέλια των κοριτσιών.
Η Περσεφόνη είδε μακριά έναν λευκοκίτρινο νάρκισσο.  
«Τι όμορφος!» είπε στην Κυανή. «Θα τον πλέξω στο στεφάνι μου!» 
Οι κοπέλες πλησίασαν το άνθος με χορευτικά παιχνιδίσματα, μεθυσμένες από την ομορφιά της φύσεως. 
Μα, αλίμονο, προτού προλάβει η Περσεφόνη να κόψει το άνθος άνοιξε η γη, κι αναπήδησε ο Πλούτων, ο θεός του Κάτω Κόσμου. Άρπαξε την Κόρη, παρά τις προσπάθειες της Κυανής να την κρατήσει. 

Ενώ κάλπαζε εν μέσω των λιμνών και των πηγών, η Κυανή,  που  στεκόταν  εμπρός  από  τη   λίμνη της, φώναξε στον Άδη: «Μη προχωρείτε παραπέρα ... Το κορίτσι πρέπει να το ζητήσεις, όχι να το αρπάξεις»...(Οβίδιος, Μεταμορφώσεις )
Στο δάσος τα γέλια των Νυμφών γινήκαν θρήνοι, που με την ηχώ τους τρόμαζαν τα ζώα του δάσους και διώχνανε τα πουλιά. Η Κυάνη δεν έχασε καιρό. Όσο έβλεπε τον Πλούτωνα με την Περσεφόνη να απομακρύνονται, τόσο γοργότερα έτρεχε, μην τούς χάσει από τα μάτια της.
 Καθώς το Άρμα ξεμάκρυνε βιαστικά, σχημάτιζε πάνω στο χώμα ένα χάσμα. «Κουράγιο», μονολόγησε η Κυάνη. «Τουλάχιστον δεν θα χάσω τα αχνάρια τους ». κι όλο έτρεχε, ως που φτάσανε στις Συρακούσες! Εκεί ο Πλούτων σχίζοντας την γη κατέβηκε στο βασίλειό του, παίρνοντας μαζί την Περσεφόνη.  
  Η αφοσιωμένη Κυάνη, παρέμεινε έξω από τις Πύλες του Άδη, κλαίγοντας που δεν μπόρεσε να βοηθήσει την φίλη της. Τα δάκρυά της σχημάτισαν πηγή που έρεε μέσα στο χάσμα που είχε σχηματίσει το Άρμα του Πλούτωνα. Τόση ήτανε η θλίψη που απέτυχε να σταματήσει το Θεό, διαλύθηκε μέσα στα δάκρυα λόγω του πόνου της. Οι Θεοί την λυπήθηκαν, και την μετέτρεψαν σε πηγή και χάθηκε μέσα στα νερά της. 
Αργότερα, όταν ήρθε η Δήμητρα στην πηγή ψάχνοντας την κόρη της, δεν υπήρχε καμιά νεράιδα για να της πει τι είχε συμβεί αλλά η θεά μπορούσε ακόμα να δει την εικόνα της Περσεφόνης στη επιφάνεια της λίμνης..  

  Σύμφωνα όμως με άλλη εκδοχή, ο Πλούτωνας, θυμωμένος με τη νύμφη Κυανή, γιατί προσπάθησε να αντισταθεί στην αρπαγή της Περσεφόνης, τη μεταμόρφωσε σε τέλμα με χρώμα βαθύ μπλε, όμοιο με τη θάλασσα, στο σημείο που άνοιξε τη γη στην Έννα της Σικελίας για να κατεβεί με την Κόρη στον Άδη, κοντά στις Συρακούσες. Γι’ αυτό μερικοί  λένε ότι ήταν ο Θεός  Άδης  που ανάγκασε την πηγή που ονομάζεται Κυάνη να αναβλύζει στην περιοχή των Συρακουσών. 
Αυτή η λίμνη θεωρούνταν είσοδος του Κάτω Κόσμου.
Η πηγή «Κυάνη» στην Σικελία λατρεύτηκε για πολλούς αιώνες. Ο θρυλικός Ηρακλής, μετά τους άθλους του επισκέφτηκε την Σικελία και καθιέρωσε την λατρεία της. Δίδαξε τους κατοίκους πως να τελούν λαμπρές τελετές προς την Κόρη και εορτές με θυσία στα νερά της Κυανής. 
Και οι Νύμφες για να ξεκουράζουν τον Ηρακλή από το πολύκοπο ταξίδι του γέμισαν την Σικελία ιαματικές πηγές.
 Κατά άλλους, Κυάνη ονομαζόταν απλώς η πηγή που έκανε ο Πλούτωνας να αναβλύσει στο σημείο της αρπαγής και στην οποία ο Ηρακλής εξάγνισε ταύρο, τον ωραιότερο της αγέλης, και τον αφιέρωσε στη Δήμητρα και την Κόρη των Συρακουσών. Γύρω από αυτή την πηγή ο Ηρακλής "..πρόσταξε τους ντόπιους κάθε χρόνο να θυσιάζουν στην Κόρη και να τελούν πανήγυρη στην Κυάνη με όλη τη λαμπρότητα και να βυθίζουν ταύρους μέσα στη λίμνη."(Διόδωρος Σ. 4.24.4)
 Η εορτή γινόταν προς τιμή της θεάς Δήμητρας, της Περσεφόνης και της Κυανής.

Παρακάτω ένα απόσπασμα από τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου  (στίχοι: 572-641) για την Νύμφη Κυάνη:
"Μα ακόμη, η Κυάνη, θρηνεί την αρπαγή και με τις συμφορές της θεάς θρηνεί τις δικές της,
για  την  κλεμμένη  κόρη, και  την  πληγωμένη  της  άνοιξη, ο  χρόνος το βάσανό της  ν’ανακουφίσει δεν μπορεί, στη   λυπημένη  της  καρδιά φορτίο  βαρύ φέρνει, μέχρι που η  βουβή   θλίψη την κάνει  να   παραδοθεί  στα  δάκρυα, το ανήσυχο  νερό  της  με την  πηγή ανακατεύεται, της  οποίας ήταν πρώτα αθάνατη θεά, τα μέλη της σε ρευστό διαλύονται  ευλύγιστα  και  απαλά τα  κόκαλά της νιώθει  πρώτα  τα  κυματιστά της  μαλλιά  χάνονται  σε δροσιά  κι   έπειτα  τα  λεπτά της δάχτυλα γίνονται   υγρά η  αλλαγή του   σώματος  σύντομα   φτάνει   στο απόγειο, τα πόδια της διαλύονται, κυλούν  με το ρεύμα,  τα χέρια της,  η μέση, οι ώμοι, τα  πλευρά  τα   φουσκωμένα  στήθη  της  σε ρεύματα   μικρά  γλιστρούν, ασημένιο  υγρό  μόνο  τώρα  απομένει  μέσα  στους δρόμους  των μαβιών   φλεβών της  τίποτε να γεμίσει την αρπαγή   της   αγάπης  της  ο  άνδρας  της, αγνός, λούζεται      στον  ίδιο  κόρφο που  πρωτύτερα  αγκάλιαζε."
ΠΗΓΗ: http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr
ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ

Αιδώς: Η κυρίαρχη τιμωρός δύναμη όλων των γενναίων ανδρών. Αφιερωμένο στους σημερινούς κυβερνώντες

Αιδώς: Η κυρίαρχη τιμωρός δύναμη όλων των γενναίων ανδρών.

Στην ελληνική αρχαιότητα εννοούσαν την αιδώ ως προσωποποιημένη θεότητα, αλλά και ως συναίσθημα, προσωποποίηση της συστολής και της ντροπής. Η αιδώς είναι για τους αρχαίους μια έννοια σύνθετη, της οποίας το σημασιολογικό περιεχόμενο δεν μπορεί να αποδοθεί στα νέα ελληνικά με μια λέξη, είναι η ηθικότητα, η ηθική συνείδηση, ο σεβασμός στους άγραφους νόμους, το φιλότιμο, ο αυτοσεβασμός. ...

Γενικά εκφράζει το συναίσθημα της ντροπής την οποία νιώθει ο άνθρωπος για κάθε πράξη του που αντιβαίνει στον καθιερωμένο ηθικό κώδικα του κοινωνικού του περιβάλλοντος . Αυτή η ντροπή πλησιάζει περισσότερο προς την έννοια του σεβασμού και της σεμνότητας και δεν έχει σχέση με τις ενοχές και τις τύψεις. 
Η θετική ανταπόκριση στις κρίσεις των άλλων εκφράζεται με τη λέξη αιδώς, στην οποία αντιστοιχεί η νεοελληνική ντροπή, ενώ η πράξη που απορρέει από την αιδώ δηλώνεται με το ρήμα αἰδέομαι: «ντρέπομαι, τιμώ κάποιον, τον σέβομαι ευλαβούμαι, δείχνω θρησκευτικό σεβασμό για θεούς, τάφους, όρκους, νεκρούς για ασθενείς ομάδες πληθυσμού, νεαρές παρθένες, γέροντες, ικέτες» ή κατά μία άλλη ερμηνεία προέρχεται από το ρήμα «αίθω», «καίω», είναι δηλαδή μια εσωτερική φλόγα που κάποτε φανερώνεται και στο πρόσωπο σαν κοκκίνισμα.
Η αιδώς έχει αποτρεπτικό κατά βάση χαρακτήρα. Ωστόσο, η λειτουργία της αιδούς δεν είναι μόνο αποτρεπτική αλλά και έμμεσα προτρεπτική, υποδεικνύοντας την εκτέλεση μιας εναλλακτικής πράξης που είναι κοινωνικά αποδεκτή.
Κατά τον Αριστοτέλη η ΑΙΔΩΣ δεν ανήκει στις ΑΡΕΤΕΣ, αλλά στα ΠΑΘΗ.
Η Αρετή κατ’ αυτόν, είναι ενεργητική ιδιότης της ψυχής. Η Αιδώς όμως είναι παθητική διάθεση της ψυχής, αξία επαίνου, κατέχει θέση ντροπαλότητας, όταν ο άνθρωπος τρέμει μη παρεξηγηθεί.
 Και ο Πλάτωνας στο έργο του αναφέρει δύο σχετικούς με την αιδώ μύθους. Στον Πρωταγόρα αναφέρει ότι ο Ζευς , όταν θέλησε να προλάβει την εξόντωση του ανθρωπίνου γένους, η οποία επέκειτο να γίνει, έστειλε τον Ερμή να εμφυτεύσει στις ψυχές των ανθρώπων την Αιδώ και την Δίκη.
 Στους Νόμους  γράφει, πως ο Κρόνος κατά την περίοδο του χρυσού γένους των ανθρώπων  έβαλε επόπτες των ανθρώπων τους Δαίμονες, για να εξασφαλίσει την «Ειρήνη, αιδώ, ευνομίαν, και αφθονίαν δίκης».

Στον Όμηρο και τον Ησίοδο παρουσιάζεται ως θεότητα. Ήταν μια από τις Ώρες και μητέρα της ήταν η Θέμις και αδερφές της η Ευνομία, η Δίκη, η Ειρήνη και η Νέμεση. Ήταν μητέρα της Σωφροσύνης, τροφός της Αθηνάς και σύνεδρος του Δία.
 Η Αιδώς λατρευόταν σ` ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Στην Αθήνα, στην αγορά της Ακρόπολης, υπήρχε βωμός της και έξω από τη Σπάρτη βρισκόταν το άγαλμά της. Σύμφωνα με τη μυθολογία το έστησε εκεί ο Ικάριος, ο πατέρας της Πηνελόπης, γιατί η κόρη του σκέπασε σ` εκείνο το σημείο το πρόσωπό της από ντροπή, επειδή προτίμησε να φύγει από κοντά του, ακολουθώντας τον άνδρα της Οδυσσέα. Μετά τον γάμο του ζεύγους, ο Ικάριος ικέτευε την κόρη του να μείνει με τον άντρα της στη Σπάρτη, αλλά ο τελευταίος της ζήτησε να διαλέξει ανάμεσα στον πατέρα της και σε εκείνον, που θα έφευγε για την Ιθάκη. Η αιδώς ήταν η προσωποποίηση του αισθήματος που ένιωσε η Πηνελόπη. Η έκφραση αυτή εντοπίζεται σε παραινετικά κυρίως συμφραζόμενα της Ιλιάδας και διατυπώνεται με σκοπό να δημιουργήσει στους πολεμιστές το αίσθημα ότι θα μπορούσαν να στιγματιστούν δημόσια, αν υποχωρήσουν και δεν παραμείνουν πολεμώντας στο πεδίο της μάχης. Επειδή οι ήρωες είναι πάνω απ᾽ όλα άνθρωποι, που προτιμούν τα αγαθά της ειρήνης από τον πόλεμο, χρειάζονται στις κρίσιμες στιγμές την αιδώ, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της μάχιμης περίστασης.

 Στην Ιλιάδα του Ομήρου συναντούμε τους ήρωες και των δύο στρατοπέδων, να κυριαρχείται η όλη τους μέριμνα από την αποφυγή της Ντροπής, να μην πράξουν κάτι για το οποίο θα ντρέπονται. «Γιατί τους κρατούσε η ντροπή και ο φόβος και φωνάζοντας ψύχωναν ο ένας τον άλλο, και προ παντός ο Νέστωρ ο Γερήνιος πάλι, ο φύλακας των Αχαιών... είπε: Φίλοι μου, φανείτε γενναίοι και ντραπείτε τους άλλους» (Ιλιάδα Ραψ. Ο. 657).
Σε άλλο σημείο της Ιλιάδας (Θ΄ 146) ο Νέστωρ υποδεικνύει στον Διομήδη ν’ αποφύγει εκείνη τη στιγμή τον Έκτορα, γιατί όλα έδειχναν την θεϊκή υποστήριξη προς αυτόν. Και ο γενναίος Διομήδης μόνο στην ιδέα να χαρακτηρισθεί δειλός, τον πιάνει κρύος ιδρώτας της Αιδούς!
{Καλύτερα να με σκεπάσει η γη παρά να δώσω το δικαίωμα στον Έκτορα να πει πως τον φοβήθηκα κι έφυγα}.
  Έτσι, στην όγδοη ραψωδία της Ιλιάδας, καθώς οι Τρώες έχουν εισορμήσει απειλητικά στο στρατόπεδο των πανικοβλημένων Αχαιών και ο Έκτορας απειλεί να κάψει τα καράβια τους, ο Αγαμέμνονας επιχειρεί να αναπτερώσει το ηθικό των στρατιωτών του επικρίνοντάς τους (Θ 228-235): 

{Ντροπή [αιδώς], Αργείοι, ρεζίληδες, ομορφονιοί! Πού πήγαν οι καυχησιές σας, όταν λέγαμε πως είμαστε πολύ γενναίοι, αυτές που διαλαλούσατε στη Λήμνο, καυχησιάρηδες, την ώρα που τρώγατε κρέατα πολλά βοδιών που έχουν κέρατα ολόρθα, και πίνατε κρατήρες γεμάτους ως επάνω από κρασί, πως ο καθένας σας στον πόλεμο θα σταθεί αντίκρυ σε εκατό και διακόσιους Τρώες. Τώρα δεν μπορούμε να τα βάλουμε ούτε με έναν, τον Έκτορα, που γρήγορα θα κάψει τα καράβια μας με καυτερή φωτιά.}
Ο Αίας ο Τελαμώνιος απευθυνόμενος στους Αχαιούς λέει:
«Αγαπητοί μου, φανείτε άνδρες και βάλτε την ντροπή μέσα σας, κι ας ντρέπεστε ο ένας τον άλλον στις σκληρές μάχες. Και μεταξύ των ανδρών που νοιώθουν ντροπή, οι περισσότεροι είναι ζωντανοί παρά σκοτωμένοι, όταν όμως φεύγουν, ούτε δόξα ξεφυτρώνει γι’ αυτούς ούτε καμία προστασία».
Εξ άλλου αυτός ο πόλεμος ο Τρωικός ως αιτία είχε και αφορμή την Αιδώ όλων των Αχαιών λόγω της προσβλητικής συμπεριφοράς του Τρώα πρίγκηπα Πάρη.
Στην έκτη ραψωδία της Ιλιάδας ο Έκτορας, υποκινούμενος από το αίσθημα της αιδούς, αρνείται να υπακούσει στις φρόνιμες συμβουλές της γυναίκας του Ανδρομάχης, που τον προτρέπει (Ζ 407-439), στο όνομα του παιδιού τους και της συζυγικής τους σχέσης, να μην αντιμετωπίσει τους Αχαιούς και τον Αχιλλέα έξω από τα τείχη της Τροίας αλλά μέσα, πάνω στις επάλξεις του κάστρου μαζί με τους συμπολεμιστές του. Όμως, για τον Έκτορα η υπεράσπιση της πόλης του σημαίνει να θυσιαστεί πολεμώντας γενναία στην εμπροσθοφυλακή της μάχης, έξω από τα τείχη της Τροίας, γιατί μόνον έτσι θα κερδίσει μεγάλη δόξα  Ο Έκτορας, κατανοώντας τον πόνο της γυναίκας του, υποστηρίζει κατ᾽ αρχάς ότι το συναίσθημα της αιδούς απέναντι στον λαό του, ο οποίος θα μπορούσε να τον θεωρήσει δειλό (κακόν), τον υποχρεώνει να μην υπακούσει στα λόγια της .Όλα τ᾽ άλλα, λέει στη γυναίκα του, είναι για τους κακούς (Ζ 441-446): 
{Κι εγώ, γυναίκα, τα συλλογίζομαι όλα τούτα, μα ντρέπομαι [αἰδέομαι] φοβερά τους Τρώες και τις Τρωαδίτισσες με τα συρτά φορέματα, να γυρέψω να φύγω μακριά από τον πόλεμο σαν δειλός, Ούτε η ψυχή μου το λέει, γιατί έμαθα να είμαι γενναίος και να πολεμώ πάντα μέσα στους πρώτους ανάμεσα στους Τρώες, κερδίζοντας μεγάλη δόξα για τον πατέρα μου και για μένα τον ίδιο.}
Η απουσία της αιδούς συνεπάγεται τη δικαιολογημένη αποδοκιμασία των άλλων, που παίρνει συχνά τη μορφή του θυμού ή της αγανάκτησης και δηλώνεται ως νέμεσις. Η ρηματική ενέργεια της νεμέσεως δηλώνεται με το ρήμα νεμεσσάω< οργίζομαι, θυμώνω>. Ενώ η αιδώς αποτρέπει κατά κύριο λόγο κάποιον από το να ενεργήσει ανάρμοστα σε μια συγκεκριμένη περίσταση, η νέμεσις τον παροτρύνει να προσβάλει όσους στερούνται την αιδώ. Όταν, αντίθετα, κάποιος αισθάνεται ότι με τις ανάρμοστες πράξεις του ενδέχεται να υποκινήσει την οργή (τη νέμεσιν) των άλλων προς το πρόσωπό του, τότε διαθέτει αξιοπρέπεια, φιλότιμο, αιδώ. Έτσι, η νέμεσις των άλλων προκαλεί την αιδώ.
Η σχέση αιδούς και νεμέσεως είναι συμπληρωματική, γι᾽ αυτό και συχνά στο έπος εμφανίζονται μαζί. 
Ο Ποσειδώνας, όπως προηγουμένως ο Αγαμέμνονας, επιχειρεί να δώσει κουράγιο στους πανικοβλημένους Αχαιούς, καλώντας τους να συναισθανθούν αιδώ και νέμεση (Ν 121-124):
{Μόνο βάλτε καθένας σας ντροπή [αιδώ] και φιλότιμο [νέμεση] μέσα σας, γιατί μεγάλη μάχη έχει σηκωθεί κιόλας. Ο βροντόφωνος Έκτορας πολεμά τώρα πια κοντά στα καράβια μας, όλος δύναμη, και έσπασε πόρτες και το μεγάλο σύρτη. }
Το νεοελληνικό «φιλότιμο» στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει ότι οι πολεμιστές οφείλουν στις κρίσιμες στιγμές να συναισθάνονται ότι θα κατηγορηθούν δειλοί, αν δεν ανταποκριθούν στις επιταγές της μάχης. Εξάλλου, τη νέμεση των συμπολεμιστών του φοβάται σε μια στιγμή αδυναμίας ο Μενέλαος, όταν, πάνω από το σώμα του νεκρού Πάτροκλου και υπό την άμεση απειλή του Έκτορα, διχάζεται ανάμεσα σε δύο επιλογές (Ρ 91-95):
{Αλίμονο σε μένα, αν αφήσω τα όμορφα όπλα και τον Πάτροκλο, που κείτεται εδώ για τη δική μου την τιμή, φοβούμαι μήπως κανένας από τους Δαναούς, αν τύχει και με δει, θυμώσει [νεμεσήσεται] μαζί μου· αν όμως πάλι, έτσι μόνος που είμαι, πολεμήσω με τον Έκτορα και με τους Τρώες από ντροπή [αἰδεσθείς], μήπως με περικυκλώσουν εμένα τον ένα πολλοί.}
Ο ήρωας καλείται στην προκειμένη περίπτωση να διαλέξει ένα από τα δύο: ή να εγκαταλείψει τα όπλα και το σώμα του Πάτροκλου κινδυνεύοντας να δεχθεί την οργή των συμπολεμιστών του (τη νέμεση)· ή από ντροπή προς τους Αχαιούς (αἰδεσθείς) να μείνει στο πεδίο της μάχης, με κίνδυνο όμως να χάσει τη ζωή του. Η αιδώς κατά κάποιον τρόπο επιδιώκει να ματαιώσει τη νέμεση, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση θα μπορούσε να είναι απόλυτα δικαιολογημένη, εφόσον ο νεκρός Πάτροκλος θυσιάστηκε για την τιμή του Μενελάου. 
Επομένως, η αιδώς δεν αποτελεί μόνο κίνητρο για να εμπλακεί ο πολεμιστής στη μάχη, αλλά είναι και αφορμή υπεράσπισης της τιμής των φίλων του. 
Επειδή η αιδώς μέσω της νεμέσεως λειτουργεί ανασταλτικά στην ανεξέλεγκτη δράση, συνδυάζεται συχνά με αισθήματα, όπως είναι: η έκπληξη, ο θαυμασμός, ο σεβασμός που εμπνέει τον φόβο προς κάποιον ανώτερο, η συμπάθεια ή ο οίκτος, και ο έλεος, κυρίως προς τους «ξένους» και τους ικέτες, που βρίσκονται σε ανίσχυρη θέση και χρειάζονται βοήθεια.
Η αιδώς αποτρέπει τον ισχυρό (οικοδεσπότη ή ικετευόμενο) από το να βλάψει τον ανυπεράσπιστο (ξένο ή ικέτη του)· διαφορετικά ενδέχεται η αφιλόξενη ή ανελέητη συμπεριφορά του να αποκαλυφθεί δημόσια, υποκινώντας την εκδίκηση των θεών. Ο ικέτης από την άλλη μεριά, προκαλεί τον δυνατό να θεωρήσει, συνειδητοποιώντας την αξιοθρήνητη κατάσταση του άλλου (ξένου ή ικέτη), ότι τα ξένα βάσανα θα μπορούσαν να αφορούν και δικούς του, ή να γίνουν και δικά του.
Έτσι, αιδώς και έλεος, στα συμφραζόμενα της ξενίας ή/και της ικεσίας, συνιστούν αφορμές για συναισθητική σύγκλιση ανάμεσα στον ξένο/ικέτη και στον ξενιστή/ικετευόμενο - σχέση που, με τα παρεπόμενα ενδεχόμενα της προσφοράς φαγητού, των δώρων/λύτρων και του ύπνου, αποτελεί μια μορφή φιλότητος.
Στον πόλεμο της Ιλιάδας όλες οι ικετευτικές εκκλήσεις για αιδώ και έλεος των ανυπεράσπιστων ικετών αντιπάλων (που ανήκουν όλοι στην παράταξη των Τρώων) απορρίπτονται, μαζί με τα προσφερόμενα άποινα, από τους ικετευόμενους, οι οποίοι εξοντώνουν τα ανυπεράσπιστα θύματά τους με ανελέητο τρόπο. 
Στην αρχή του έπους, ενώ όλοι οι Αχαιοί ζητούν από τον Αγαμέμνονα να σεβαστεί (αἰδεῖσθαι, Α 23) τον γέροντα ιερέα Χρύση και τα αμέτρητα λύτρα που προσφέρει για να πάρει πίσω την κόρη του, ο βασιλιάς των Αχαιών διώχνει τον σεβάσμιο γέροντα ικέτη απειλώντας τον με θάνατο.
Στον επίλογο της Ιλιάδας το προηγούμενο αρνητικό σκηνικό αντιστρέφεται. Εξάλλου, η απώλεια της αιδούς και του ελέους εκ μέρους του Αχιλλέα υποκινεί τη λύτρωση του ατιμασμένου νεκρού Έκτορα. Πρώτα ο Απόλλωνας, διαμαρτυρόμενος στους ολυμπίους, κατηγορεί τον Αχιλλέα για τον «αναιδή» και ανελέητο τρόπο με τον οποίο προσβάλλει το σώμα του αντιπάλου του, λέγοντας (Ω 44-45):
{Έτσι ο Αχιλλέας την έχασε τη συμπόνια [ἔλεον] μέσα του, και ούτε νιώθει ντροπή [αἰδώς], που πολύ ζημιώνει ή ωφελεί τους ανθρώπους.}
Λίγο μετά, όταν ο Πρίαμος ικετεύει τον Αχιλλέα να του επιστρέψει τον μονάκριβο, νεκρό του γιο, τον καλεί να σεβαστεί τους θεούς αλλά και, φέρνοντας στη θύμησή του τον δικό του πατέρα Πηλέα, να λυπηθεί τον γέροντα βασιλιά (Ω 503-506):
{Όμως σεβάσου [αἰδεῖο] τους θεούς, Αχιλλέα· θυμήσου τον πατέρα σου και λυπήσου [ἐλέησον] εμένα· εγώ είμαι πιο αξιολύπητος [ἐλεεινότερος]· βάσταξα πράγματα, που κανένας άλλος θνητός πάνω στη γη δεν τα βάσταξε ως τώρα, να φέρω στο στόμα μου τα χέρια του ανθρώπου που σκότωσε τα παιδιά μου.}
Γενικότερα, η αιδώς συντηρεί κάθε είδους φιλότητα (κοινωνική, ακόμη και ερωτική).
Η έλλειψη της αιδούς οδηγεί κάποιο πρόσωπο στην ύβρη αλαζονική συμπεριφορά, που, καθώς υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια, προσβάλλει την τιμή των άλλων.
Η αιδώς είναι μια πολύπλευρη ηθική έννοια που νοείται ως αίσθημα ντροπής, ως αίσθημα προφύλαξης της τιμής του ατόμου μέσα από τον σεβασμό για τον εαυτό του, και ως σεβασμός προς τους άλλους ανθρώπους. Η αιδώς ήταν ένας εσωτερικός μηχανισμός που συγκρατούσε τον άνθρωπο ώστε να μην κάνει το κακό, προκαλούσε συναισθήματα φόβου και ντροπής μπροστά στην προοπτική να κάνει κάτι σε βάρος των άλλων.
Το άτομο συναισθανόμενο ντροπή για τις πράξεις του, που παρεκκλίνουν από τα κοινωνικώς αποδεκτά πρότυπα, διαφυλάττει την τιμή και την αξιοπρέπειά του, ενώ παράλληλα εκφράζει μέσω αυτού του αισθήματος και το σεβασμό για τους συνανθρώπους του. Ο σεβασμός προς τους άλλους σημαίνει τόσο την εκτίμηση για τη γνώμη που σχηματίζει ο άλλος άνθρωπος, όσο και την αποφυγή προσβολής ή ενόχλησης του άλλου.
Αιδώς - θα λέγαμε τελικά - είναι η ηθική συνείδηση και το ηθικό συναίσθημα, είναι η κυρίαρχη τιμωρός δύναμη όλων των γενναίων ανδρών. 
Ένας πανάρχαιος άγραφος Νόμος των Ελλήνων, στον οποίον πειθαρχούσαν αγογγύστως όλοι εκείνοι που ένοιωθαν υπεύθυνα άτομα, υπεύθυνοι ηγέτες, άξιοι προς μίμηση.
Πηγές: Λ. Πόλκας (Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών)-Κωνσταντίνος Μάντης-Α. Μπαγιόνας-Πολύβιος Μαργιάς-Live-Pedia

ANIXNEYTHΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ

Αρισταίος: Ο μέγας ευεργέτης!

Αρισταίος: Ο μέγας ευεργέτης!

Ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος αναφέρουν ότι ο Έλληνας ήρωας Αρισταίος ήταν γιος τού Θεού Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης, εγγονής της Ναϊάδας Κρέουσας, της όμορφης θυγατέρας του Υψέα, που ήταν γιος του Πηνειού.
Ο Πίνδαρος, αναφέρεται στον μύθο της Κυρήνης και του Αρισταίου στην Επινίκια Ωδή που έγγραψε για τον νικητή των Πύθιων, Τελεσικράτη. Εκεί μας αφηγείται πως με την γέννηση του Αρισταίου, ο Ερμής παρέλαβε το βρέφος και το παρέδωσε στις  Ώρες και την Γαία, οι οποίες τον θαύμασαν και του έδωσαν νέκταρ και αμβροσία, κάνοντάς τον αθάνατο «..έναν Ζεύς, έναν ιερό Απόλλων..»...
Στη συνέχεια ανέλαβαν την εκπαίδευσή του οι Μούσες. Κοντά τους έμαθε την τέχνη της ιατρικής και της μαντικής.
   Σύμφωνα με τα αρχαία κείμενα (Πίνδαρος, Διόδωρος ο Σικελός, Απολλώνιος ο Ρόδιος κ.α.), ο Αρισταίος ανατράφηκε και διδάχτηκε από τις νύμφες, τις μούσες και τον κένταυρο Χείρων.
 Ήταν ο εισηγητής της καλλιέργειας των μελισσών, του σταφυλιού και της ελιάς, ο προστάτης των βοσκών και των κυνηγών, θεράποντα της ιατρικής και της μαντικής.
 Λέγεται ότι ο Κένταυρος Χείρων προφήτεψε  ότι ο Απόλλων θα έπαιρνε την Κυρήνη πέρα από τη θάλασσα, στον εκλεκτότερο κήπο του Δία, και θα την έκανε βασίλισσα μεγάλης πόλης, αφού πρώτα θα σύναζε νησιωτικό λαό γύρω σε λόφο πού ξεπροβάλλει από πεδιάδα . 
Η Κυρήνη θα γινόταν δεκτή από τη Λιβύη σε χρυσό παλάτι και θα κέρδιζε βασίλειο εξίσου ευνοϊκό για κυνηγούς και αγρότες, και εκεί θα έκανε του Απόλλωνα γιο. 
  Σχετικά με την γέννησή του, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει: 
«Ο Απόλλων ερωτεύτηκε μία παρθένο κόρη, η οποία ανατρεφόταν στο Πήλιο, ονομαζόταν Κυρήνη και ξεχώριζε στην ομορφιά, και την μετέφερε σ’ εκείνη την περιοχή τής Λιβύης, στην οποία αργότερα έχτισε πόλη, που εξαιτίας της ονομάστηκε Κυρήνη, ενώ σ’ εκείνο το μέρος ο Απόλλων απέκτησε από την Κυρήνη έναν γιο, τον Αρισταίο, τον οποίο, όταν ήταν νήπιο, παρέδωσε στις Νύμφες, για να τον αναθρέψουν, και αυτές έδωσαν στο παιδί τρία ονόματα, αποκαλώντας τον Νόμιο και Αρισταίο και Αγρέα»

  Ο Απόλλων πήρε πράγματι την Κυρήνη με το χρυσό άρμα του και την πήγε στην τοποθεσία όπου βρίσκεται σήμερα η πόλη Κυρήνη, εκεί η Αφροδίτη περίμενε για να χαιρετήσει την άφιξη τους .
Τη νύχτα εκείνη ο Απόλλων υποσχέθηκε στην Κυρήνη ζωή μακροχρόνια, δοσμένη στο πάθος της για το κυνήγι, και να βασιλέψει σε εύφορη χώρα. 
Εκεί η Κυρήνη γέννησε τον Αρισταίο ( Άριστος )  ο οποίος όταν θα μεγάλωνε και θα γινόταν άνδρας,  θα αποκτούσε τους τίτλους «Αθάνατος Ζευς», «Αγνός Απόλλων» και «Φύ­λακας των Κοπαδιών».  Τον Αρισταίο ανέθρεψαν οι Νύμφες. 
Σαν μεγάλωσε και ανδρώθηκε ο γιος της Κυρήνης και του Απόλλωνα άφησε τις αγαπημένες του τροφούς κι άνοιξε τα φτερά του για ν’ ασχοληθεί με το μεγάλο πάθος του, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. 
Μετά από αρκετό καιρό μαθητείας δίπλα στον σοφό κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος τον μύησε στα μυστήρια, ο νεαρός ποιμένας εγκαταστάθηκε στη μαγευτική κοιλάδα των Τεμπών, ευτυχισμένος με τις ελιές, τα κοπάδια του και τα μελίσσια του.
Από τις Νύμφες έμαθε την καλλιέργεια του αμπελιού και της ελιάς. την δημιουργία κυψελών για την εκτροφή μελισσών και την παραγωγή μελιού, διδάχθηκε την πήξη τού γάλακτος και την κατασκευή τού τυριού και πώς να μπολιάζει τις αγριελιές για να βγάζουν καρπό, ενός ιερού για τους Έλληνες δέντρου.  
Σύμφωνα με τον Πλίνιο ο Αρισταίος ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο, ώστε να παίρνει λάδι από τον καρπό του ελαιόδεντρου. Επίσης του αποδίδονται και εφευρέσεις σχετικές με το κυνήγι, όπως οι λάκκοι και τα δίχτυα.
 Τις χρήσιμες αυτές τέχνες ο Αρισταίος τις μεταβίβασε στους άλλους, και αυτοί, γεμάτοι ευγνωμοσύνη, τον τίμησαν με θεϊκές τιμές.
 Ο Αρισταίος, με τη σειρά του, φρόντισε όσα γνώριζε να γίνουν κτήμα των ανθρώπων. Πρώτος αυτός, σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση, δίδαξε στους ανθρώπους τις ανωτέρω γνώσεις, μαζί με πολλές άλλες, σχετικές με την καλλιέργεια τής γης, την κτηνοτροφία και την φροντίδα των καρποφόρων δένδρων. 
Η προσφορά του στον ανθρώπινο πολιτισμό ήταν τόσο αξιόλογη, ώστε «εξαιτίας τής χρησιμότητας αυτών των ανακαλύψεων, οι ευεργετημένοι άνθρωποι τίμησαν τον Αρισταίο με ισόθεες τιμές, όπως είχε γίνει και με τον Διόνυσο» μας λέει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.
  Ο Αρισταίος σχετίζεται και με τον κύκλο του Ορφέα. Σύμφωνα με το Βιργίλιο, αγάπησε την ωραία Ευρυδίκη, την καρδιά της οποίας είχε σκλαβώσει ήδη ο Ορφέας. Ο έρωτας του Αρισταίου για την όμορφη νύμφη τον έκανε να χάσει τα λογικά του και άρχισε να την κυνηγά την ημέρα που επρόκειτο να τελεσθούν οι γάμοι της με τον γιο της Μούσας (η μητέρα του Ορφέα ήταν η μούσα Καλλιόπη). 
Η Ευρυδίκη έτρεξε για να τον αποφύγει, αλλά δεν πρόσεξε και πανικοβλημένη πάτησε ένα φίδι που ήταν κρυμμένο ανάμεσα στα χόρτα κι έχασε τη ζωή της απ’ το δήγμα του. 
  Οι θεοί οργίστηκαν από την πράξη του. Ο Αρισταίος βέβαια δεν έμεινε ατιμώρητος. Έχασε όλες τις μέλισσές του. Εκείνος, για να μάθει την αιτία της συμφοράς του, ζήτησε τη βοήθεια της μητέρας του. Η Κυρήνη τον έστειλε στον Πρωτέα κι εκείνος του αποκάλυψε πώς οι θεοί τον τιμώρησαν για το θάνατο της Ευρυδίκης.
 Κατ’ άλλους καταστράφηκαν από τους ίδιους τους θεούς ενώ άλλοι πιστεύουν πως τον χαμό τους τον προκάλεσαν οι συντρόφισσες της Ευρυδίκης. Ο θεός-ποιμένας θρήνησε για τον χαμό τους μπρος στη μητέρα του που έφτασε για να τον προστρέξει. 
Ο Οβίδιος, στο Ημερολόγιο, περιγράφει τη σκηνή με εξαιρετικά ποιητικό τρόπο: 
"Άρχισε να θρηνεί ο Αρισταίος, τις μέλισσές του, όλες, σαν είδε νεκρές να κείτονται
 κι έρημες τις κερήθρες με το μέλι που, πάνω τους καλά-καλά, δεν πρόφτασαν ν’ αφήσουν Πασχίζει, η ουρανόχρωμη μητέρα του να τον παρηγορήσει / 
και πριν μονάχο πάλι τον αφήσει, με τον πόνο του, γλυκές του δίνει συμβουλές:
«Τα δάκρυα στέγνωσε, παιδί μου, και τράβα τη βοήθεια να γυρέψεις του γέροντα Πρωτέα που θα σου πει το μυστικό και σμήνος νέο θ’ αποκτήσεις. Να ’σαι, όμως, έτοιμος, γιατί θα σου ξεφύγει, την όψη του, αλλάζοντας / γι’ αυτό, τα χέρια του, πισθάγκωνα να τα κρατήσεις».
Κι έτσι του γέροντα της θάλασσας, λυμένα από τον ύπνο, τα χέρια αρπάζει, ο νεαρός, σαν έφτασε, και τα αλυσοδένει.
Σαν ένιωσε τον κίνδυνο, ο Πρωτέας, άλλαξε όψη, καλά τη γνώριζε την τέχνη,  μα τα δεσμά του τον ανάγκασαν, γρήγορα, τη θεϊκή να ξαναβρεί μορφή του. Το  πρόσωπό το υγρό φανέρωσε και τα δασιά του γένια, λέγοντας:
 «Ήρθες ίσαμε εδώ για να σου πω αν είναι μπορετό νέα μελίσσια ν’ αποκτήσεις;  Θα πρέπει έναν ταύρο νιούτσικο να σφάξεις και το κουφάρι του με χώμα να σκεπάσεις  και σαν τον αγκαλιάσει η γης αυτό που περιμένεις θα σ’ το δώσει».  
Του γέροντα ακολούθησε τη συμβουλή ο βοσκός, και σμήνη από το σκοτωμένο ζώο ξεχύθηκαν οι μέλισσες: χίλιες ζωές χάρη σε μια θυσία."
  Αργότερα ο Αρισταίος ταξίδεψε στην Βοιωτία, αγάπησε και νυμφεύθηκε την Αυτονόη, μία από τις περιζήτητες θυγατέρες τού Κάδμου, με την οποία  απέκτησε έναν γιο, τον σπουδαίο κυνηγό Ακταίωνα, που είδε μια μέρα, άθελά του, την Άρτεμη να λούζεται γυμνή σε μια πηγή.  Ο Ακταίων συνήθιζε να αφιερώνει τα καλύτερα θηράματά του στο ιερό της Αρτέμιδας, προς τιμήν της Θεάς, αποβλέποντας σε μελλοντικό γάμο του μαζί της, και παράλληλα ισχυριζόταν ότι στο κυνήγι ήταν καλύτερος από την ίδια την Αρχιθηρεύτρια Παρθένο Αρτέμιδα. 
Η Θεά, λοιπόν, εξοργίστηκε από την υβριστική συμπεριφορά τού νεαρού και τον τιμώρησε αυστηρότατα.
Εξοργισμένη η θεά τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και έτσι τον κατασπάραξαν τα ίδια του τα σκυλιά. 
Ο Αρισταίος πλήρωσε, τελικά, πολύ ακριβά τον θάνατο της Ευρυδίκης και μάλιστα η ιστορία είναι ακόμη πιο τραγική αν σκεφτεί κανείς πως η θεά του κυνηγιού ήταν αδελφή του πατέρα του! 
   Μετά τον τραγικό θάνατο του Ακταίων, ο Αρισταίος επισκέφθηκε το Μαντείο των Δελφών, όπου ο Απόλλων, ο πατέρας του, του προείπε για την μετάβασή του στην νήσο Κέα και τις τιμές που θα δεχόταν από τους Κείους. Ο Αρισταίος για να τους βοηθήσει εγκαταστάθηκε στην Κέα, όπου έχτισε μεγάλο βωμό στο Δία και πρόσφερε καθημερινές θυσίες.
Ο Δίας εισάκουσε τις προσευχές του κι έστειλε τα μελτέμια (τους δροσερούς ανέμους), για να αλλάξουν το κλίμα στο νησί. Από τότε τα μελτέμια πνέουν όταν κάνει πολλή ζέστη και καθαρίζουν την ατμόσφαιρα των Κυκλάδων.  
Η Μυθολογία μας αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για το ταξίδι στο νησί: 
«εκείνος, λοιπόν, έπλευσε σ’ αυτό το νησί και – επειδή είχε εξαπλωθεί λοιμός στην Ελλάδα – έκανε θυσία υπέρ όλων των Ελλήνων. Η θυσία έγινε κατά την ανατολή τού άστρου τού Σείριου, τότε που πνέουν οι ετήσιες, οπότε σταμάτησε η λοιμώδης νόσος. Μόνον αυτό αν συλλογιζόταν κάποιος, δικαιολογημένα θα θαύμαζε την ιδιαιτερότητα των περιστάσεων: εκείνος που είδε τον γιο του να πεθαίνει από τα σκυλιά, ο ίδιος έβαλε τέλος στην επίδραση τού ουράνιου αστέρα – που είχε το ίδιο όνομα, και για τον οποίον πίστευαν ότι εξοντώνει τους ανθρώπους – και έγινε αίτιος σωτηρίας των άλλων ανθρώπων».  
 Σημαντικότατη, εξάλλου, υπήρξε η συμβολή του Αρισταίου στον εκπολιτισμό και εξευγενισμό των πληθυσμών της Σαρδηνίας και της Σικελίας όπου δίδαξε τη μελισσοκομία, την καλλιέργεια της ελιάς και τη γαλακτοκομία στους κατοίκους των δύο μεγάλων αυτών νησιών της Μεσογείου.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει περιληπτικά ότι :
«ο Αρισταίος άφησε απογόνους στην Κέα και μετά επανήλθε στην Λιβύη, απ’ όπου κατέπλευσε στην νήσο Σαρδηνία, ωθούμενος σ’ αυτή την αναχώρηση από την Νύμφη μητέρα του. Εγκαταστάθηκε εκεί, αγάπησε το νησί λόγω τού κάλλους του, έκανε φυτείες και εξημέρωσε τον τόπο που πριν ήταν άγριος. Εκεί, επίσης, απέκτησε δύο παιδιά: τον Χάρμο και τον Καλλίκαρπο. Μετά επισκέφτηκε και άλλα νησιά, ενώ στην Σικελία παρέμεινε για αρκετό καιρό και, λόγω τής αφθονίας των καρπών τού νησιού, και τού πλήθους των ζώων που έβοσκαν εκεί, φιλοτιμήθηκε να επιδείξει στους εντόπιους τις δικές του ευεργεσίες. Γι’ αυτό – λένε – ο Αρισταίος τιμήθηκε ιδιαιτέρως, ως Θεός, από τους κατοίκους τής Σικελίας, και μάλιστα από εκείνους που μαζεύουν τον καρπό τής ελιάς».
Εκεί λατρεύτηκε ως γεωργική θεότητα, προστάτης των ελαιοκαλλιεργειών.
Ο ήρωας, ωστόσο, περιηγήθηκε και πολλές άλλες περιοχές τής Μεσογείου, ενώ το τέλος του – αποθέωση ή φυσικός θάνατος; – παρέμεινε από τότε ένα άλυτο μυστήριο. 
Από την ίδια πάντοτε πηγή μαθαίνουμε ότι :
«Βρέθηκε στην Θράκη για να συμμετάσχει στις οργιαστικές τελετές τού Διονύσου, συναναστράφηκε τον Θεό και από αυτόν έμαθε πολλά χρήσιμα πράγματα. Αφού, λοιπόν, κατοίκησε γιο αρκετό χρόνο στο όρος που ονομάζεται Αίμος, έγινε άφαντος και τού έλαχαν αθάνατες τιμές, όχι μόνον από τους εκεί βαρβάρους, αλλά και από τους Έλληνες».
Ο Ηρόδοτος γράφει πως, μετά την ανάληψή του στο ουράνιο στερέωμα, εμφανίστηκε στη μικρασιατική πόλη Κύζικο και τριακόσια χρόνια αργότερα στο Μεταπόντιο, στη Μεγάλη Ελλάδα. 
Κατά τον Πλούταρχο, ο Αρισταίος μπορούσε να «παίζει» όσο ήθελε με την ψυχή του, με τη ζωή δηλαδή και τον θάνατο, και κάθε φορά που εγκατέλειπε το ανθρώπινο σώμα του γινόταν ελάφι.  
Ο Αρισταίος έμελλε να συλλέξει το φως του κόσμου, που είναι οι μέλισσες ψυχές, αυτές που τον έθρεψαν με "νέκτ-άριο μέλι" και τον κατέστησαν Μελισσοθεό!
Ίσως αυτό έχει να κάνει με την ιδέα της μέλισσας που όπως μας  λέει και ο Β. Ουγκώ: 
"Τίποτα πιότερο δεν μοιάζει στην ψυχή από τη μέλισσα.  Απ’ το ένα στ’ άλλο πάει λουλούδι η μια  κι απ’ άστρο σ’ άστρο φτερουγίζει η άλλη  και φέρνει η ψυχή το φως κι η μέλισσα το μέλι"

Πηγές: Πίνδαρος Πυθιονίκαι/Απόλλώνιος Ροδιος/Διοδωρος Σικελιώτης/Βιργίλιος Γεωργικά/ Σέρβιος/ Παυσανίας/ Α. Τσακνάκης/ Μαρία Γυπαράκη

«Η πολεμόχαρη Σπάρτη γέννησε τον Χίλωνα, που ήταν ο μεγαλύτερος Σοφός»

«Η πολεμόχαρη Σπάρτη γέννησε τον Χίλωνα, που ήταν ο μεγαλύτερος Σοφός»

 "Λεν ότι αυτός ρώτησε και τον Αίσωπο τι κάνει ο Δίας· εκείνος του απάντησε:

“ταπεινώνει τα ψηλά και υψώνει τα ταπεινά”. Όταν τον ρώτησαν σε τι διαφέρουν

όσοι έχουν εκπαιδευτεί από τους απαίδευτους, είπε: “στις καλές ελπίδες”. 

Όταν τον ρώτησαν τι είναι δύσκολο, είπε: 

“να κρατάει μυστικά τα απόρρητα, 

να διαθέτει καλά τον ελεύθερο χρόνο του και να μπορεί να σιωπά, όταν τον αδικούν”

Συμβούλευε και τα ακόλουθα: 

“Να συγκρατεί κάποιος τη γλώσσα του, προπάντων σ᾽ένα συμπόσιο. 

Να μην κακολογεί τους διπλανούς του· αλλιώς θα ακούσει πράγματα που θα τον λυπήσουν.

Να μην απειλεί κανέναν· διότι αυτή είναι γυναικεία συμπεριφορά. 

Να σπεύδει γρηγορότερα στις ατυχίες των φίλων παρά στις ευτυχίες τους. 

Να κάνει γάμο μικροέξοδο.

Να μην κακολογεί έναν που έχει πεθάνει. 

Να τιμά τα γεράματα. 

Να προφυλάγει τον εαυτό του. 

Να προτιμά πιο πολύ μια ζημία παρά ένα κέρδος που ντροπιάζει· διότι η ζημιά

μας λυπεί μια φορά, ενώ το δεύτερο για πάντα. 

Να μην κοροϊδεύει έναν που ατυχεί. Όταν είναι δυνατός, να είναι πράος, ώστε όσοι είναι κοντά του να τον σέβονται παρά να τον φοβούνται. 

Να μαθαίνει να διοικεί καλά το σπίτι του. Η γλώσσα του να μην τρέχει πιο γρήγορα από το νου του. 

Να συγκρατεί το θυμό του. 

Να μην επιθυμεί τα αδύνατα. 

Να μη βιάζεται στο δρόμο.

Όταν μιλά, να μην κουνά το χέρι του· διότι αυτό είναι ένδειξη τρέλας. 

Να υπακούει στους νόμους, να είναι ήρεμος”.

 Λεν ότι κάποτε, όταν ήταν πια γέρος, είπε ότι δεν ξέρει να έχει κάνει στη ζωή του κάτι παράνομο, αμφιβάλλει ωστόσο για μια περίπτωση. Όταν δηλαδή κάποτε δίκαζε μια δίκη φίλου του σύμφωνα με τον νόμο, έπεισε τον φίλο του να τον καταδικάσει, για να τηρήσει και τα δυο, και τον νόμο και τον φίλο του. 

Απόκτησε πολύ μεγάλη φήμη ανάμεσα στους Έλληνες, όταν μίλησε προειδοποιητικά για τα Κύθηρα, το νησί της Λακωνικής. Όταν δηλαδή πληροφορήθηκε τη φυσική κατάστασή της, είπε:

“Μακάρι να μην είχε δημιουργηθεί ή, μια που δημιουργήθηκε, να είχε καταποντισθεί”.

Το πρόβλεψε καλά. 

Διότι ο Δημάρατος, που ήταν εξορισμένος από τους Λακεδαιμόνιους, συμβούλεψε τον Ξέρξη να συγκεντρώσει τα πλοία του στο νησί· και θα είχε κυριευτεί η Ελλάδα, αν είχει πεισθεί ο Ξέρξης. 

Και αργότερα ο Νικίας κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο κατέκτησε το νησί, εγκατέστησε σ᾽ αυτό φρουρά από Αθηναίους και προκάλεσε πάρα πολλά κακά στους Λακεδαιμόνιους.

Ήταν βραχύλογος· γι᾽ αυτό και ο Μιλήσιος Αρισταγόρας αυτόν τον τρόπο τον χαρακτηρίζει “χιλώνειο”. Ήταν γιος του Βράγχου, που έχτισε το ιερό στις Βραγχίδες. Ήταν γέροντας κατά την πεντηκοστή δεύτερη Ολυμπιάδα, όταν ήταν στην ακμή του ο “λογοποιός” Αίσωπος. Πέθανε, όπως λέει ο Έρμιππος, στην Πίσα, αφού φίλησε το γιο του Ολυμπιονίκη στο αγώνισμα της πυγμαχίας. Αυτό το έπαθε από υπερβολική χαρά και από την αδυναμία της πολύχρονης ζωής του. 

Και όλοι όσοι ήταν στην εορταστική συνέλευση τον ξεπροβόδισαν πολύ τιμημένα..."

 ( οι Σπαρτιάτες ανήγειραν και άγαλμα προς τιμή του, με το επίγραμμα «Τόνδε δορυστέφανος Σπάρτα Χίλων, εφύτευσεν, ός των Επτά Σοφών, πρώτος, έφυ Σοφός» [περ. «Η πολεμόχαρη Σπάρτη γέννησε αυτόν εδώ τον Χίλωνα, που ήταν ο πρώτος, δηλαδή ο μεγαλύτερος, Σοφός από τους επτά Σοφούς»].

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ

Αριστοτέλης: "..γιατί συνήθως, όταν μπορούν οι άνθρωποι, αδικούν." Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

Αριστοτέλης: "..γιατί συνήθως, όταν μπορούν οι άνθρωποι, αδικούν."

"Τι είδους πράγματα φοβούνται οι άνθρωποι, ποιους φοβούνται και ποια είναι η γενικότερη κατάστασή τους όταν φοβούνται, όλα αυτά θα γίνουν φανερά στη συνέχεια. Ας δεχτούμε λοιπόν ότι ο φόβος είναι εκείνη η λύπη ή ταραχή που γεννιέται από το ότι έχουμε ζωντανή μέσα μας την παρουσία ενός επικείμενου κακού, που έχει τη δύναμη να προκαλέσει καταστροφή ή λύπη... Δεν φοβούνται, πράγματι, όλα τα κακά οι άνθρωποι (κανείς π.χ. δεν φοβάται το ενδεχόμενο να γίνει άδικος ή βραδύνους), αλλά μόνο αυτά που έχουν την ιδιότητα να μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες λύπες ή καταστροφές ― και αυτά μόνο  αν φαίνονται ότι δεν είναι μακρινά, αλλά κοντινά, τόσο που να είναι επικείμενα. Πραγματικά, τα πολύ μακρινά οι άνθρωποι δεν τα φοβούνται: όλοι ξέρουν ότι θα πεθάνουν, επειδή όμως αυτό δεν είναι κάτι κοντινό, τους αφήνει τελείως αδιάφορους. 

Αν λοιπόν αυτό είναι ο φόβος, τότε πράγματα που προκαλούν φόβο δεν μπορεί παρά να είναι όσα φαίνεται να έχουν μεγάλη δύναμη να προξενούν καταστροφές ή βλάβες που επιφέρουν μεγάλη λύπη.  Αυτός είναι ο λόγος που ακόμη και τα σημάδια που προαναγγέλλουν τέτοιου είδους πράγματα προκαλούν και αυτά φόβο· γιατί το πράγμα που προκαλεί τον φόβο μοιάζει πολύ κοντινό -αυτό δεν είναι ο κίνδυνος, να έρχονται δηλαδή κοντά μας τα πράγματα που μας προκαλούν φόβο; Τέτοια είναι η έχθρα και η οργή αυτών που έχουν τη δύναμη να κάνουν κάτι κακό (ότι το θέλουν είναι φανερό, άρα βρίσκονται πολύ κοντά στο να το κάνουν). Είναι επίσης η άδικη πρόθεση, αν συνοδεύεται από δύναμη γιατί ο άδικος είναι άδικος εξαιτίας μιας προτίμησης και τάσης του. 

Αλλά και η αρετή, όταν δέχεται προσβολές ― με τον όρο, βέβαια, ότι έχει δύναμη. 

Γιατί είναι φανερό ότι ένα πρόσωπο που η αρετή του δέχεται προσβολές έχει πάντοτε την τάση να αντιδράσει ― τώρα έχει και τη δύναμη. 

Επίσης ο φόβος αυτών που έχουν τη δύναμη να κάνουν κάτι κακό· γιατί ένα τέτοιο πρόσωπο δεν μπορεί παρά να είναι πάντοτε έτοιμο και αυτό να δράσει. 

Και καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι είναι μάλλον κακοί παρά καλοί,  δέσμιοι του κέρδους και δειλοί στους κινδύνους, η εξάρτηση από κάποιον άλλον είναι συνήθως κάτι που προκαλεί φόβο· αποτέλεσμα: αυτοί που έκαναν κάτι κακό φοβούνται ότι οι συνεργοί τους σ' αυτό ή θα τους καταδώσουν ή θα τους εγκαταλείψουν. 

Επίσης αυτοί που μπορούν να διαπράξουν αδικία προκαλούν φόβο σ' αυτούς που υπόκεινται σε αδικίες γιατί συνήθως, όταν μπορούν οι άνθρωποι, αδικούν. 

Προκαλούν επίσης φόβο οι άνθρωποι που έχουν αδικηθεί ή πιστεύουν πως έχουν αδικηθεί: οι άνθρωποι αυτοί καραδοκούν πάντοτε να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία. 

Φόβο όμως προκαλούν, επίσης, και αυτοί που έχουν διαπράξει μια αδικία ―αν έχουν δύναμη―, επειδή φοβούνται τα αντίποινα ― δεν το δεχτήκαμε ήδη ως κάτι που προκαλεί φόβο; 

Φόβο, επίσης, προκαλούν ο ένας στον άλλον όσοι διεκδικούν τα ίδια πράγματα ― στην περίπτωση, φυσικά, που δεν είναι δυνατό να τα έχουν συγχρόνως και οι δύο γιατί με αυτού του είδους τους ανταγωνιστές οι άνθρωποι βρίσκονται σε αδιάλειπτη μάχη.

ΠΗΓΗ:http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr/

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ

ΜΗΤΡΟΔΩΡΟΣ Ο ΛΑΜΨΑΚΗΝΟΣ ο κολλητός και φίλος του Επίκουρου.

Ο Μητρόδωρος ο Λαμψακηνός ήταν αρχαίος Έλληνας επικούρειος φιλόσοφος τον οποίον ο Κικέρων αποκαλούσε "Δεύτερο Επίκουρο". Γεννήθηκε περίπου το 330 π.χ. στη Λάμψακο στην περιοχή του Ελλησπόντου. .. Το όνομα του πατέρα του ήταν Αθήναιος ή Τιμοκράτης και της μητέρας του Σάνδη. Είχε δυο αδέρφια τον Τιμοκράτη και την Βατίδα σύζυγο του επικούρειου Ιδομενέα. Υπήρξε ο προσφιλέστερος μαθητής και ο καλύτερος φίλος του Επίκουρου ο οποίος και του αφιέρωσε πολλά συγγράμματά του. Από τα έργα του που μνημονεύει ο Διογένης ο Λαέρτιος ελάχιστα αποσπάσματα διέσωσαν ο Πλούταρχος, ο Σενέκας και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς. Ένα από αυτά είναι και το παρακάτω:
«Σε έχω προλάβει, τύχη, και σου έχω κλείσει όλες τις πόρτες της ζωής μου, και ούτε σ’ εσένα ούτε σε καμιάν άλλη από τις εξωτερικές συνθήκες θα παραδοθούμε.  Κι όταν έρθει ο καιρός να φύγουμε, θα φτύσουμε περήφανα τη ζωή και όσους, μάταια, είναι εξαρτημένοι από αυτήν, και θα την εγκαταλείψουμε μ” ένα ωραίο τραγούδι που θα λέει πόσο όμορφα ζήσαμε.»
Και το πρωτότυπο:
 Προκατείλημμαι σέ, ὦ τύχῃ, καὶ πᾶσαν σήν παρείσδυσιν ἐνέφραξα, καὶ οὔτε σοὶ οὔτε ἅλλῃ οὐδεμιᾷ περιστάσει δώσομεν ἑαυτοὺς ἐκδότους ἀλλ ὅταν ἡμᾶς τὸ χρεὼν ἐξάγῃ, μέγα προπτύσαντες τῷ ζῆν καὶ τοῖς αὐτῷ κενῶς περιπλαττομένοις ἀπίμεν ἐκ τοῦ ζῆν μετὰ καλοῦ παιῶνος ἐπιφωνοῦντες ὡς ἠμῖν βεβίωται.

"Η παιδεία είναι το μόνο μας αγαθό, αθάνατο και θεϊκό."

"Πρώτο και μεσαίο και τελευταίο ανάμεσα τους, κεφαλαιώδες είναι η αξιόλογη αγωγή και η ορθή παιδεία αυτά τα θεωρώ οδηγούς και συνεργούς για την αρετή και την ευδαιμονία. Τα άλλα ανθρώπινα αγαθά είναι μικρά και μικρής σημασίας για να τα σπουδάσει κανείς..
. Η λαμπρή καταγωγή είναι καλή αλλά είναι θέμα προγόνων. Ο πλούτος, πάλι είναι πολύτιμος αλλά θέμα τύχης, αφού πολλές φορές τον αφαίρεσε από τους κατέχοντες και τον πρόσφερε ανέλπιστα στους απελπισμένους μάλιστα, το πολύ χρήμα μπαίνει στο στόχαστρο αυτών που αρέσκονται να σημαδεύουν πορτοφόλια, για κακούς δηλαδή δούλους και συκοφάντες και, το χειρότερο, μπορεί να το έχουν μπόλικο και οι πιο κακόψυχοι άνθρωποι. 
Η δόξα, πάλι, είναι σπουδαίο προτέρημα αλλά αβέβαιο. Η ομορφιά είναι περιζήτητη αλλά κρατάει λίγο χρόνο. Η υγεία είναι πολυτιμότατο αγαθό αλλά ευμετάβολο. Η σωματική δύναμη αξιοζήλευτη αλλά ευάλωτη από αρρώστιες και γηρατειά. 
Η παιδεία είναι το μόνο μας αγαθό αθάνατο και θεϊκό."
Πλούταρχος (Περί παίδων αγωγής, 5c-5e)

"Οι θεοί υπάρχουν· πρόδηλη είναι η γνώση γι᾽ αυτούς. Ωστόσο δεν είναι, οι θεοί, όπως τους πιστεύει   ο πολύς κόσμος· γιατί δεν υπάρχει λογική συνοχή σε όσα πρεσβεύει ο πολύς κόσμος γι᾽ αυτούς. "

Επίκουρος (341-270 πχ, φιλόσοφος)

ΠΗΓΗ:http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ