Ποίηση Δύναμη Αλλαγής. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 «Θεωρώ πως η ποίηση δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Αλλά μπορεί να αλλάξει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, που φτιάχνουν τον κόσμο. Επομένως, έμμεσα είναι δυνατόν η ποίηση να επηρεάσει τον κόσμο για μια θετική αλλαγή»

(Οδ. Ελύτης)

«Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες! Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα»

(Μ. Αναγνωστάκης)

Η αλλαγή του κόσμου προς μια επιθυμητή κατάσταση αποτέλεσε ιστορικά στόχο τόσο των μεγάλων διανοητών όσο και των ανθρώπων της δράσης. Οι πρώτοι έμειναν μόνο στις διαπιστώσεις και στις ερμηνείες ενώ οι δεύτεροι προχώρησαν στην πράξη. Πολλοί υποστηρίζουν πως η αλλαγή είναι προϊόν των ευρύτερων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών τονίζοντας με έμφαση τον καταλυτικό ρόλο του «υλικού παράγοντα», (Μαρξισμός). Πολλοί όμως είναι κι εκείνοι που πρεσβεύουν πως η αλλαγή πρώτα συλλαμβάνεται ως στόχος – αίτημα στη σκέψη και μετά μετασχηματίζεται σε πράξη μέσα από ορισμένες ενέργειες.

Πρώτιστος, λοιπόν, παράγοντας για τους παραπάνω είναι η «πνευματική» λειτουργία του ανθρώπου και ιδιαίτερα η συνείδησή του. Στη διαμόρφωση της συνείδησης συμβάλλουν τόσο οι κοινωνικές συνθήκες όσο και το γενικότερο πνευματικό περιβάλλον. Βασική συνιστώσα αυτού θεωρείται η Τέχνη που αποκαλύπτει την «άλλη αλήθεια» της πραγματικότητας. Κατεξοχήν όμως στην αποκωδικοποίηση της άλλης «εκδοχής» του κόσμου συμβάλλει εκείνη η μορφή της Τέχνης που σχετίζεται εννοιολογικά και πραγματικά με τη δημιουργία και την αλλαγή.

Η ποίηση, λοιπόν, ως έκφραση της δημιουργικότητας του ανθρώπου γονιμοποιεί τη συνείδηση του ανθρώπου προς κατευθύνσεις που οδηγούν σε μια άλλη αντίληψη για τον κόσμο∙ και επειδή οι πράξεις των ανθρώπων είναι αποτέλεσμα του τρόπου που σκεπτόμαστε γίνεται περισσότερο εναργής ο ρόλος της ποίησης στον ποιοτικό μετασχηματισμό του κόσμου.

Ποίηση και συνείδηση

Η ποίηση ως έκφραση του ωραίου αντιμάχεται την ασχήμια της πεζότητας της καθημερινής ζωής και πραγματικότητας και αποτελεί ερέθισμα – πρόκληση για αγώνες και προσπάθειες με στόχο την ανατροπή του παλιού και την εγκαθίδρυση ενός νέου κόσμου. Η ποίηση και η τέχνη γενικότερα ως φορείς και γνήσιοι εκφραστές του ωραίου αποτελούν την αντανάκλαση του εσώτερου ψυχισμού του ανθρώπου. Η γνησιότητα και η αυθεντικότητα της ανθρώπινης εσωτερικής ζωής εξωτερικεύεται και αισθητοποιείται μέσα από την ποιητική δημιουργία.

Η ποίηση εκφράζει την αθωότητα του εσωτερικού κόσμου του κάθε ατόμου χωριστά και γι’ αυτό αποτελεί τον γνησιότερο εκφραστή και αντιπρόσωπο αυτής μέσα στην ασχήμια και βαρβαρότητα του σύγχρονου κόσμου. Το ωραίο και η αθωότητα, ως έννοιες και καταστάσεις είναι αλληλένδετα και συνθέτουν το όραμα μιας μελλοντικής ανθρώπινης κοινωνίας. Με την έννοια αυτή η ποίηση, ως ο κατ’ εξοχήν αντιπρόσωπος του ωραίου και της αθωότητας, αποτελεί και προβάλλει ως μια δύναμη αλλαγής, ανανέωσης, αμφισβήτησης, ως μια δύναμη επαναστατική.

Έτσι διαμορφώνει τις συνειδήσεις των ανθρώπων αποκαλύπτοντας την αρνητική εικόνα της σύγχρονης πραγματικότητας και προκαλεί αυτήν σε μια αναμέτρηση με το καινούργιο. Όσο κι αν η πεζότητα και η ασχήμια της καθημερινής ζωής έχουν διαβρώσει και αποδιοργανώσει όλο το ανοσοποιητικό σύστημα της σύγχρονης κοινωνίας, η ποίηση είναι ικανή να αφυπνίσει τη ζύμη των κοινωνικών αλλαγών, τη συνείδηση του κάθε ανθρώπου χωριστά.

«Το ζήτημα πια έχει τεθεί:/ Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε/

όπως αυτός ο δραπέτης/ ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο/

απέναντί τους».

(Μ. Κατσαρός) 

Ποίηση και ατομικότητα

Αναμφισβήτητη είναι εξάλλου η συμβολή της τέχνης και της ποίησης ειδικότερα στον εμπλουτισμό του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου. Η ποίηση ως εκφραστής του ψυχικού κόσμου του ατόμου καλλιεργεί και ευαισθητοποιεί όλες εκείνες τις πτυχές της εσωτερικής διάστασης αυτού, πάνω στις οποίες δεν έχει «εξουσία» το κράτος της λογικής. Η ποίηση εκφράζοντας και αισθητοποιώντας το ψυχικό τοπίο του ανθρώπου βοηθά στην ανάπτυξη και εκδήλωση μ’ έναν ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο όλων των προσωπικών ευαισθησιών και των «κρυμμένων» δημιουργικών δυνατοτήτων του.

Οι δημιουργικές δυνάμεις της φαντασίας και της αυτενέργειας βρίσκουν διέξοδο μέσα από τον ποιητικό λόγο. Βοηθώντας η ποίηση στην καλλιέργεια και εκδήλωση των εσωτερικών πτυχών της ανθρώπινης φύσης συμβάλλει αποφασιστικά στην εξατομίκευση του ανθρώπου και στη διάσωση – διατήρηση της μοναδικότητάς του. Η αξία ενός ανθρώπου έγκειται στην «ετερότητά» του, στον διαφορετικό εκείνο τρόπο με τον οποίο νοηματοδοτεί τον κόσμο και αντιδρά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του.

Σ’ αυτό το σημείο η ποίηση ως η έκφραση της ατομικότητας του ανθρώπου διαφυλάσσει και την αυτονομία αυτού, μέσα από τον ξεχωριστό πλούτο του εσωτερικού κόσμου του καθενός ξεχωριστά. Σε μια εποχή που τείνει να περιορίσει την έκφραση του ψυχικού κόσμου και να δημιουργήσει ένα άτομο με ατροφική εσωτερική ζωή, η ποίηση προβάλλει ως ένας μηχανισμός άμυνας.

«Η ποίηση δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να μιλήσουμε, αλλά ο καλύτερος τρόπος να κρύψουμε το πρόσωπό μας»

(Μ. Αναγνωστάκης) 

Η ποίηση ως διαμαρτυρία

Τέλος, η τέχνη και ειδικότερα η ποίηση αποτελεί μια μορφή ατομικής και κοινωνικής διαμαρτυρίας και με την έννοια αυτή μπορεί να συμβάλει έστω και έμμεσα στην αλλαγή του κόσμου. Κατ’ αρχάς πρέπει να τονιστεί πως η τέχνη και η ποίηση εκφράζουν μια βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο. Αυτή η ενεργητική σχέση δεν έχει τίποτα το κοινό με μιας υποτιθέμενη «απώλεια του εγώ» στην επαφή του με το «είναι». Είναι η κατάκτηση της πραγματικότητας («είναι») και η συναίρεση μ’ αυτή με στόχο την προοπτική μιας άλλης κοινωνίας.

 

 

Η ποίηση συνθέτει τις εμπειρίες, τα βιώματα και τα οράματα όλων των ανθρώπων που επιζητούν την αλλαγή του κόσμου. Η βαθιά ανθρώπινη επικοινωνία μέσα από την ποίηση είναι μια διαδικασία και μια πράξη επαναστατική και ελπιδοφόρα. Η ποίηση έχει έναν ερευνητικό και δημιουργικό ρόλο πέρα από το ρόλο της στη διεύρυνση των πνευματικών ορίων του ανθρώπου. Έχει δε η ποίηση κι έναν αναμφισβήτητο παιδαγωγικό ρόλο προς την κατεύθυνση της ηθικής τελείωσης και κοινωνικής συνειδητοποίησης του ατόμου.

Η ποίηση δίνει στον άνθρωπο μια υψηλότερη συνείδηση του εαυτού του και της δύναμής του να μεταμορφώσει τη φύση, την κοινωνία και τον εαυτό του. Η ποίηση δεν εξιδανικεύει το παρόν, το παρελθόν ή το μέλλον αλλά κεντρίζει την απαίτηση του ανθρώπου για να ξεπεράσει τον εαυτό του και μέσα απ’ αυτό να υπερβεί την πραγματικότητα. Έτσι, λοιπόν, ο ρόλος της Τέχνης και της Ποίησης είναι απαραίτητος και σημαντικός για να γίνεται ο άνθρωπος ικανός να γνωρίζει τον εαυτό του (αυτοσυνειδησία), τον άνθρωπο (ανθρωπογνωσία) και ν’ αλλάζει τον κόσμο.

«Η ένδοξη Ρώμη σε περίμενε τόσους αιώνες/ σε προφητείες έλεγε τον ερχομό σου/ κ’ εσύ αφομοιώθηκες;».

(Μ. Κατσαρός)

Επιμύθιο

«Μπορεί στις μέρες μας κανένας στίχος να μην κινητοποιεί τις μάζες», αλλά η ποίηση είναι σίγουρο ότι εμπλουτίζει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου και με την έννοια αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αλλαγή. Εναπόκειται, λοιπόν, στον καθένα να αντισταθεί σε όλα εκείνα τα φαινόμενα που διαβρώνουν της συνείδησή του, ναρκώνουν την επιθυμία του για κάτι καλύτερο και τον οδηγούν σε μια κατάσταση απόλυτης αβουλίας και παθητικότητας. Η ποίηση μπορεί να αποτελέσει το όχημα για την εξέγερση τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Η καθολικότητα και διαχρονικότητα των ποιητικών μηνυμάτων και προτύπων μπορούν να αποτελέσουν την «εκρηκτική ύλη» για τον ποιοτικό μετασχηματισμό του κόσμου.

 

Αν μείνουμε σιωπηλοί στην καθημερινότητά μας και αφεθούμε στην ακινησία της πεζότητάς μας δίνουμε δύναμη σε όλους αυτούς που χαράσσουν τα όρια της ζωής μας και νοηματοδοτούν την ύπαρξή μας. Ο Μ. Κατσαρός το είπε καθαρά:

«Τους ύπατους εγώ ανάδειξα στις συνελεύσεις

κι αυτοί κληρονομήσανε τα δικαιώματα

φορέσαν πορφυρούν ατίθασον ένδυμα

σανδάλια μεταξωτά ή πανοπλία

εξακοντίζουν τα βέλη τους εναντίον μου –

η θέλησή μου που καταπατήθηκε

τόσους αιώνες».

­­­Η ΕΝΣΤΑΣΗ του Πλάτωνα:Ο θείος Πλάτων τηρούσε μία επικριτική στάση απέναντι στην Ποίηση και τους Ποιητές. Θεωρούσε, δηλαδή, πως η ποίηση δεν είναι τέχνη, γιατί δεν προϋποθέτει τη βαθιά γνώση του αντικειμένου της και οφείλεται στην έμπνευση της στιγμής και στη θεϊκή επιρροή. Σημαντικό στοιχείο της επικριτικής στάσης του φιλοσόφου είναι η άποψή του πως η ποίηση συνιστά μία μίμηση μιας στρεβλής και ψευδούς πραγματικότητας που ενοικεί μόνο στις άφθαρτες Ιδέες. Έτσι η ποίηση και κάθε τέχνη σύμφωνα με τον Πλάτωνα – ως μίμηση – είναι μία διπλή «απάτη» και δεν έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα.

 ΙΔΕΟπολις

Το Πρόσωπο και το Προσωπείο στην ποίηση. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 1.  «Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους

μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία∙              

και θ’ αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους

χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία», (Κ. Καβάφης)

 

                            2.   «Α ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο τό ‘ξερα…

Τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή

μέσα στο ψέμα»,(Μ. Αναγνωστάκης)

 

3.  «Με το ένα πρόσωπο στον καθρέπτη

και το άλλο είναι προσωπείο κενό», (Νανά Ησαΐα)

 

Κάθε προσπάθεια να οριστεί ο άνθρωπος ως πολυσύνθετη ύπαρξη αναπόφευκτα προσκρούει στην ανάγκη να χρησιμοποιηθεί η έννοια του «προσώπου» ως πυρηνικού στοιχείου της ταυτότητάς του. Αν και μεθοδολογικά οι περισσότεροι συμφωνούν με την αναγκαιότητα αυτή, διαφωνούν, όμως, για το περιεχόμενο του προσώπου και τους παράγοντες που το διαμορφώνουν. Μερικοί θεωρούν πως το ανθρώπινο πρόσωπο είναι προϊόν των εσωτερικών παραγόντων (κληρονομικότητα…). Στη θέση αυτή αντιπαρατίθεται η άποψη των κοινωνιολόγων ή και ψυχολόγων που προβάλλουν εμφαντικά τον αποφασιστικό ρόλο των εξωγενών παραγόντων (κοινωνία, οικονομικές σχέσεις…) στη διαμόρφωση του ανθρώπινου προσώπου.

Ωστόσο και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως τα κατεξοχήν στοιχεία που συνθέτουν το «πρόσωπο» ενός ανθρώπου είναι: Η μοναδικότητα, η ελευθερία, ο αυτοπροσδιορισμός, η αυτονομία, η τάση για διαρκή εξέλιξη. Ο A. Maslow τονίζει το στοιχείο της αυτοπραγμάτωσης: «Το αυτο-πραγματούμενο ον». Σε τελευταία ανάλυση το ανθρώπινο πρόσωπο συνιστά μία δημιουργική ενότητα που τείνει στην αυτο-ολοκλήρωσή του. Είναι ένα στοιχείο – γεγονός «εν τω γίγνεσθαι» και όχι μία παγιωμένη κατάσταση.

Η αντιμαχία Προσώπου και Προσωπείου

Η προσέγγιση, όμως, της έννοιας του προσώπου και ο ακριβής προσδιορισμός του προϋποθέτει τη διάκρισή του από την έννοια προσωπείο (persona). Το δεύτερο συνοδεύει μόνιμα το πρώτο και συνδέεται άμεσα μαζί του και αποτυπώνει με ενάργεια τους ρόλους του ατόμου αλλά και τις συλλογικές επιταγές – απαιτήσεις της κοινωνίας από αυτό. Το δύσκολο είναι να διακρίνουμε τα όρια Προσώπου και Προσωπείου, γιατί σε πολλούς ανθρώπους – συνειδητά ή ασυνείδητα – υπάρχει μία δυναμική ταύτισης αυτών των δύο.

«Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να φορά για πολύν καιρό ένα πρόσωπο για τον εαυτό του και ένα διαφορετικό για τον πολύ κόσμο, χωρίς να μπερδευτεί τελικά για το ποιο από τα δύο είναι το αληθινό».

(Nathaniel Hawthorne)

Ανάμεσα στο πρόσωπο και το προσωπείο διεξάγεται μία πάλη με θύμα την αυθεντικότητα και την ψυχική ισορροπία του ατόμου – υποκειμένου. Είναι ο αγώνας του «Είναι» και του «φαίνεσθαι». Το πρόσωπο – το «είναι» αποτυπώνει την εσωτερική διάσταση του ανθρώπου, ενώ το προσωπείο την εξωτερική, την κοινωνική. Το ιδιωτικό συμπλέκεται, συντίθεται και συγκρούεται με το κοινωνικό. Πρόκειται για μία πάλη διαρκείας, αφού ο άνθρωπος συνιστά ένα προϊόν των κοινωνικών του σχέσεων, σύμφωνα και με την μαρξιστική σχολή.

Ο άνθρωπος καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με δύο διαφορετικές ανάγκες. Θέλει να είναι γνήσιος και αυθεντικός και να αναγνωρίζει στο πρόσωπό του τον εαυτό του. Ωστόσο στην επικοινωνία του με τους άλλους προβάλλει η ανάγκη του προσωπείου για να «αρέσει». Απώτατος στόχος η κοινωνική αποδοχή. Γιατί ο άνθρωπος «Ένεκεν των άλλων» υπάρχει. Αυτή η αναντιστοιχία «Είναι» και «φαίνεσθαι», προσώπου και προσωπείου φθείρει το άτομο και το αλλοιώνει – εξουθενώνει ψυχικά.

«Κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν

χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι…

κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας

κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του»

(Κ. Καβάφης) 

Το προσωπείο ως καταφύγιο

Το προσωπείο έχει πολλές μορφές, αφού στόχος του είναι να αποκρύψει την πραγματικότητα και να αναδείξει μία άλλη – την επιδιωκόμενη και επιθυμητή για τον φορέα. Το προσωπείο – ή αλλιώς η μάσκα – μπορεί να είναι λεκτικό, ιδεολογικό, πολιτικό, ηθικό… Θύμα η αλήθεια και νικητής η προσποίηση, το ψεύδος και η υποκρισία. Δεν λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις που η συχνή χρήση του προσωπείου προκαλεί εθισμό στο υποκείμενο με αποτέλεσμα την αλλοτρίωση και τη μαζοποίησή του.

Για πολλούς, ωστόσο, το προσωπείο είναι το προσωπικό καταφύγιο, μία μορφή άμυνας και πηγή ελευθερίας. Ο απελευθερωτικός ρόλος του προσωπείου εντοπίζεται στις ευκαιρίες και στις δυνατότητες που εξασφαλίζει στο άτομο να εξωτερικεύσει εκείνα τα στοιχεία που μένουν ανεκδήλωτα λόγω των κοινωνικών «απαγορεύσεων». Πολλές φορές, δηλαδή, ο άνθρωπος εκφράζεται περισσότερο μέσα από το προσωπείο και λιγότερο από το πρόσωπο.

«Για να ‘μια ευχάριστος σε όλους,

- κι ακόμα και στον εαυτό μου –

έκρυψα πάντοτε με μάσκες

που αρέσουνε το πρόσωπό μου».

(Κ. Ουράνης)

Χαρακτηρολογικά οι άνθρωποι που αρέσκονται στο προσωπείο είναι οι συναισθηματικά ανασφαλείς, οι πνευματικά ατροφικοί, οι κοινωνικά φοβισμένοι, οι ψυχικά πένητες, οι οκνηροί και όσοι υπολείπονται σε δημιουργικότητα. Είναι οι δειλοί που αρνούνται να συμβιβαστούν με τον εαυτό τους ή να τον διορθώσουν. Είναι τα κακέκτυπα μιας κοινωνίας ή τα πιστά φωτοαντίγραφά της. Είναι αυτοί που ντρέπονται για τον εαυτό τους και αδυνατούν να δημιουργήσουν. Ο Νίτσε το είδε πιο καθαρά:

«Όσο μεγαλύτερη είναι η ουσία της πραγματικότητας και η δημιουργική δύναμη του ανθρώπου, τόσο αναπηδάει από τα μέσα προς τα έξω η φυσιογνωμία του. Όταν είναι μικρή η δημιουργική δύναμη, η προσωπικότητα διαπλάσσεται από τα έξω προς τα μέσα και διαμορφώνεται κάτω από την επίδραση της παράδοσης του ειδώλου του παρελθόντος, της κοινωνίας και της κοινής γνώμης».

Υπάρχουν άνθρωποι που μισώντας το πρόσωπό τους, δημιούργησαν το προσωπείο τους και ταυτίστηκαν με αυτό. Οικοδόμησαν τη ζωή τους στο ψέμα, στο κίβδηλο και στο ετερογενές. Είναι θλιβερό να μην μπορείς ή να αποφεύγεις συνειδητά μία ειλικρινή επικοινωνία με το εσώτερο είναι σου. Πόσο υποφερτό είναι να αρνείσαι τον εαυτό σου υπακούοντας σε εξωγενείς πιέσεις και κοινωνικά πρότυπα ζωής;

«Πόσα προσωπεία φοράμε, κι άλλα πόσα κάτω απ’ αυτά/

στην όψη πάνω της ψυχής μας;/ …Η μάσκα η αληθινή δεν ξέρει ότι βρίσκεται πίσω απ’ την άλλη μάσκα/

αλλά κοιτάζει μέσα της, με μάτια όμοια μασκαρεμένα».

(Πεσόα)

Ας πέσουν οι μάσκες

Βέβαια το προσωπείο, τη μάσκα, την κουκούλα δεν τη φορούν μόνο οι κλέφτες, οι κακοποιοί και οι τρομοκράτες. Τη φορούν και οι φιλήσυχοι και όσοι προβάλλονται ως σωτήρες και μαχητές της αλήθειας, της προόδου, της ισότητας, της δημοκρατίας και «ευτυχίας» της ανθρωπότητας. Πολλές φορές είναι δύσκολο να υποψιαστούμε το τι κρύβεται πίσω από αυτές τις μάσκες. Τους σκοπούς και τις μακροπρόθεσμες επιδιώξεις τους.

 

Είναι το απεχθές πρόσωπο του «προσωπείου» που παραμορφώνει την πραγματικότητα και υπηρετεί ανήθικους και αντικοινωνικούς στόχους. Διαβρώνει όχι μόνο τα βάθρα της προσωπικής μας ελευθερίας και αυτονομίας, αλλά αποδυναμώνει και τις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις. Εθίζει, δηλαδή, άτομα και κοινωνία στην υποκρισία και στο ψευδεπίγραφο. Χρέος η αποκάλυψη των προσωπείων και των ανομολόγητων επιδιώξεων των φορέων τους. Οι στίχοι του ποιητή Λειβαδίτη είναι πάντα επίκαιροι:

«Εξάλλου μια σειρά από μάσκες κρέμονται/ στην τοίχο, που τις χρησιμοποιήσαμε μάσκες/ άλλοτε για ν’ αρέσουμε ή να ωφεληθούμε/ κι άλλοτε μονάχα από συνήθεια ή σαν την αυτόματη κίνηση…/ Όμως οι μάσκες κάποτε θα τελειώσουν…/ και τότε θα φανεί αυτό το ανύπαρκτο/ πρόσωπο που υπήρξαμε…».

 Ας πέσουν, λοιπόν, οι μάσκες… 

­  Χρήσιμα ποιήματα – ποιητές:  

1.    Κ. Καβάφης: α. Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης, β. Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, γ. Φιλέλλην.

2.    Μ. Αναγνωστάκης: Επιτύμβιον.

3.    Κ. Ουράνης: Μάσκες.

4.    Τ. Λειβαδίτης: Οι τελευταίοι.

5.    Νανά Ησαΐα: Μέρες και νύχτες χωρίς σημασία.

6.    Πεσόα.

 

 

    ****    Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, 21 ΜΑΡΤΙΟΥ

 ΙΔΕΟπολις

O 18χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης που περιφρόνησε την αγχόνη των Άγγλων: «Ξέρω ότι θα με κρεμάσετε, ζητώ την ελευθερία και τίποτα άλλο»...

 Ο 18χρονος ήρωας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, όπως πολλά παιδιά της ηλικίας του, μπολιάστηκαν με τα ιδανικά των μεγαλυτέρων που αγωνίζονταν για την Ελευθερία και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο νεανικός ενθουσιασμός, τους έκανε να μην υπολογίζουν ακόμα και τη ζωή τους. Και αυτό το βλέπουμε στο πρόσωπο του Βαγορή (Ευαγόρα), όταν πάσχιζαν οι δικηγόροι στη δίκη του να τον αθωώσουν κι εκείνος δεν τους άφηνε περιθώρια υπεράσπισης! Κατηγορήθηκε, ότι στις 18-12-1956 συνελήφθη να μεταφέρει οπλοπολυβόλο μπρέν και τρεις γεμιστήρες από την Λυσό στη Λευκωσία. Στη δίκη του τον ρώτησε ο δικαστής: « Έχεις να είπης τι, διατί να μην σου επιβληθεί ποινή;». Ο Βαγορής παραδέχτηκε την ενοχή του λέγοντας: « Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Ελλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.» Αυτές τις γενναίες, παλικαρίσιες κουβέντες είπε στους δικαστές, οι οποίοι ασυγκίνητοι, στυγνοί, έβγαλαν, χωρίς το ελαφρυντικό της εφηβικής λεβεντιάς, την ετυμηγορία τους : Εις θάνατον!...

Την επομένη της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον στρατηγό Χάρντινγκ, που του ζητούσαν να απονείμει χάρη στο συμμαθητή τους. Τότε αρχίζει ένας τεράστιος αγώνας για να αποτραπεί η εκτέλεση. Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας παντού! Η κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητεί την παρέμβαση του βασιλιά Παύλου, η ελληνική κυβέρνηση και  η Βουλή, βομβαρδίζουν με τηλεγραφήματα την αγγλική κυβέρνηση και τον ΟΗΕ. Αρχιεπίσκοποι και μητροπολίτες, συντεχνίες, διανοούμενοι, απλοί πολίτες ακόμα και άγγλοι βουλευτές προσπαθούν να ματαιώσουν την εκτέλεση, αλλά ο σκληρός δήμιος της Κύπρου σερ Χάρντινγκ και η αγγλική διπλωματία, απορρίπτουν το αίτημα απονομής χάριτος....

Παρηγορούσε τη μητέρα του με αστεία Το απόγευμα της 13-3-1957, ο Ευαγόρας, γράφει σ’ ένα κομμάτι χαρτί: « Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί». Ακριβώς τα μεσάνυχτα, αφού μεταλάβει, καλούν την μητέρα του να τον αντικρίσει για τελευταία φορά και αυτός την παρηγορεί: « Μη θρηνείς μάνα, πεθαίνω για την Ελλάδα». Η μητέρα του είπε αργότερα: «μου έλεγε αστεία και προσπαθούσε να με παρηγορήσει…» Σε μεγάλη απόσταση ακούγονταν οι φωνές διαδηλωτών για την ΕΟΚΑ και την Ένωση με την Ελλάδα. Ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής της ΕΟΚΑ, απαγχονίζεται από τους Άγγλους σε ηλικία μόλις 18 ετών, χωρίς να βγάλει δάκρυ κι ενταφιάζεται μέσα στη φυλακή για να μη γίνει  ο τάφος του λαϊκό προσκύνημα. Είναι τα περίφημα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία....

Έγραψε ο Βαγορής: «Παλιοί συμμαθηταί !Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ. Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα  μέσ’ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές…» Ο Ευαγόρας  Παλλικαρίδης εκτελέστηκε στις 14 Μαρτίου του 1957 Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/o-18chronos-evagoras-pallikaridis-pou-perifronise-tin-agchoni-ton-anglon-xero-oti-tha-me-kremasete-zito-tin-eleftheria-ke-tipota-allo/

Τέσσερα Ποιήματα ως ΎΜΝΟ ΣΤΗ ΦΙΛΙΑ. Ένα μικρό αφιέρωμα στους απανταχού υπέροχους φίλους μου και ειδικότερα στον εκλεκτό φίλο Καθηγητή Μανωλάκη.

 ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΦΙΛΙΑ.

«Άφησε την οικειότητα», Γιαμαόκα Τεσού.

Άφησε την οικειότητα

να ωριμάσει φυσικά

με την πάροδο των ετών—

ο αριθμός των φίλων θα είναι μικρός

αλλά η ποιότητα η μεγίστη.

🎻🌹😘🎷🍇💖

 «Ποίημα στους φίλους», Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις για όλα τα προβλήματα της ζωής σου,

ούτε έχω απαντήσεις για τις αμφιβολίες και τους φόβους σου

όμως μπορώ να σ’ ακούσω και να τα μοιραστώ μαζί σου.

Δεν μπορώ ν’ αλλάξω το παρελθόν ή το μέλλον σου.

Όμως όταν με χρειάζεσαι θα είμαι εκεί μαζί σου.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματά σου.

Μόνο μπορώ να σου προσφέρω το χέρι μου να κρατηθείς και να μην πέσεις.

Οι χαρές σου, οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες σου δεν είναι δικές μου,

όμως ειλικρινά απολαμβάνω να σε βλέπω ευτυχισμένο.

Δεν μπορώ να περιορίσω μέσα σε όρια αυτά που πρέπει να πραγματοποιήσεις,

όμως θα σου προσφέρω τον ελεύθερο χώρο που χρειάζεσαι για να μεγαλουργήσεις.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τις οδύνες σου

όταν κάποιες θλίψεις σου σκίζουν την καρδιά,

όμως μπορώ να κλάψω μαζί σου

και να μαζέψω τα κομμάτια της

για να την φτιάξουμε ξανά πιο δυνατή.

Δεν μπορώ να σου πω ποιος είσαι

ούτε ποιος πρέπει να γίνεις.

Μόνο μπορώ να σ’ αγαπώ όπως είσαι

και να είμαι φίλος σου.

Αυτές τις μέρες σκεφτόμουν

τους φίλους μου και τις φίλες μου,

δεν ήσουν πάνω ή κάτω ή στη μέση.

Δεν ήσουν πρώτος

ούτε τελευταίος στη λίστα.

Δεν ήσουν το νούμερο ένα

ούτε το τελευταίο.

Να κοιμάσαι ευτυχισμένος.

Να εκπέμπεις αγάπη.

Να ξέρεις ότι είμαστε εδώ περαστικοί.

Ας βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους άλλους.

Να αρπάζουμε τις ευκαιρίες.

Να ακούμε την καρδιά μας.

Να εκτιμούμε τη ζωή.

Πάντως δεν έχω την αξίωση να είμαι ο πρώτος,

ο δεύτερος ή ο τρίτος στη λίστα σου.

Μου αρκεί που με θέλεις για φίλο.

Ευχαριστώ που είμαι.

💖🍇🎷😘🌹🎻

2. «Στη φίλη μου», Μαρία Πολυδούρη.

Όλα τα άνθη τ’ αγαπώ

μεθώ στο άρωμά των

το βλέμμα να βυθίζεται

ποθώ στα χρώματά των.

Υπάρχει όμως έν λεπτόν

πολύ ευώδες άνθος

που δεν μαραίνεται ποτέ

και τ’ αγαπώ με πάθος.

Αυτό δε θάλλει στους αγρούς

στους κήπους δεν υπάρχει

και τα αβρά του πέταλα

ο ήλιος δεν θάλπει.

Έδαφος έχει δι’ αυτό η τρυφερά καρδία

με θέρμη απαράμιλλον και λέγεται Φιλία!

💖🍇🎷😘🌹🎻

3. «Ωδή στη χαρά», Γιάννης Βαρβέρης.

Τους φίλους σας να σκέφτεστε

χωρίς αιτία και μνήμη, έτσι

αμίλητους σκυφτούς να περπατούν

έντονα να τους σκέφτεστε να κλαίτε

μόνο και μόνο γιατί υπάρχουν και δεν

ξέρετε

πώς τον κοιτούν τον κόσμο αυτή την

ώρα.

Αυτή την ώρα που δεν κάνετε άλλο

παρά μονάχα σκέφτεστε τους φίλους

είναι όπως όταν απερίσπαστοι

ακούτε μουσική:

αλλά όταν σκέφτεστε τους φίλους

απερίσπαστοι

χωρίς να κάνετε άλλο

ακούγεται σιγά

μουσική.

ΥΓ. Πάντων Κτημάτων Κράτιστον Εστί Φίλος Σαφής Και Αγαθός.

8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2021 ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ σημαντικές γυναίκες από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Η επιλογή έγινε από τον Πεπέ.

 Διοτίμα από τη Μαντινεία –  φιλόσοφος

Ο Πλάτωνας έγραψε ότι τιµήθηκε από τον Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Ο Πλάτωνας δίδαξε δύο γυναίκες στο σχολείο του: τη Λασθένια και Αξιόθεα του Φύλου (350 π.Χ). Υπήρξε επίσης ιέρεια στην Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήµερα, κέντρα µελετών και ιδρύµατα φέρουν το όνοµά της. Η Διοτίμα (δηλ. αυτή που τιμά τον Δία) ήταν ιέρεια από την αρχαία Μαντίνεια της Αρκαδίας, αναφέρεται στο πλατωνικό «Συμπόσιο» σαν σοφή γυναίκα, που δίδαξε στον Σωκράτη, κατά ομολογία του ίδιου τα μυστήρια του Έρωτος ως πόθου και ως κινήτρου για το ωραίο και το αληθινό.^[1] Γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας, κατά τον Ξενοφώντα δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων («ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι»). Αλλά και ο Πρόκλος θεωρεί τη Διοτίμα «Πυθαγορική». Η Διοτίμα ήταν η ιέρεια εκείνη που έκανε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π.Χ..

Το όνομα Διοτίμα είναι σήμερα δηλωτικό φιλοσοφικών, επιστημονικών και κοινωνικών αναζητήσεων σε παγκόσμια κλίμακα (τις δεκαετίες 1970-90 ελληνικό φιλοσοφικό περιοδικό, σήμερα περιοδικό που εκδίδεται στην Τρίπολη της Αρκαδίας και αναφέρεται σε ιστορικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά και εκπαιδευτικά ζητήματα). πηγή βικιπαίδεια.

Διοτίμα η νεότερη από το Γοργογύρι - φιλόλογος.

Από τον Επίκουρο τον Γοργογυραίο μαθαίνουμε πως είναι φιλότεχνη, ποιήτρια, φιλόμουση κ.ο.μ. αγαπάει επίσης την φιλοσοφία και την ανάγνωση. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος την Λ.Ο.Γ. και διδάσκει σε επιλεγμένους μαθητές/ριες στην περιοχή των Τρικάλων. Είναι σύζυγος του Πήγασου και μητέρα του μικρού Απόλλωνα. 

Περικτιώνη – Φυσική φιλόσοφος

Ήταν η μητέρα του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνα, επίσης φιλόσοφος και η ίδια. Σύμφωνα με τις απόψεις του Διογένη του Λαέρτιου (3ος μ.Χ. αιώνας), που καταχώρησε στο σύγγραμμά του «Βίοι φιλοσόφων», ήταν απόγονος του Σόλωνα, του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού και ανιψιά τού Κριτία, πολιτικού, ποιητή και ρήτορα, αλλά και του σκληρότερου από τους Τριάκοντα Τυράννους της Αθήνας.

Δύο από τα έργα της, αποσπάσματα των οποίων έχουν διασωθεί, είναι το «Περί της γυναικών αρμονίας» και το «Περί σοφίας». Τα έργα αυτά της αποδίδονται με επιφυλάξεις, λόγω της πιθανολογούμενης διαφοράς στους χρόνους συγγραφής τους. Είναι άλλωστε και ο λόγος που κατατάσσονται στην «ψευδοπυθαγόρεια» φιλολογία.

Υπήρξε µαθήτρια του Πυθαγόρα (569 – 475 π.Χ.) και πιθανόν δίδασκε στη σχολή του. ∆ύο από τα έργα της που έχουν διασωθεί µέχρι σήµερα και αποδίδονται σ’ αυτήν είναι η «Σοφία» και «Αρµονία της Γυναίκας» 

Θυµίστα – φυσική φιλόσοφος

Ήταν σύζυγος του Λέοντος, και επιστολογράφος του Επίκουρου (371 – 271 π.Χ.). Ονοµαζόταν “η θηλυκή Σόλων” και ήταν γνωστή ως φιλόσοφος. (Ο Σόλων ήταν ο µεγάλος νοµοθέτης της Αρχαίας Αθήνας)

Υππαρχία του Κυνικών – 360 – 280 π.Χ.

Υπήρξε µέλος της µη δηµοφιλούς σχολής των κυνικών. H Υππαρχία παντρεύτηκε έναν άλλο κυνικό φιλόσοφο που λεγόταν Κράτης και επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συµβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάµου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγµάτων.

Θεανώ η Θουρία

Ήταν αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός και αστρονόμος. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας και άκμασε περί τον 6ο αιώνα π.Χ..

Η Θεανώ ήταν κόρη του ιατρού Βροντίνου. Υπήρξε αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγός του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα. Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις Σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργο του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της την Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών. ΠΗΓΗ antikleidi

Λασθινία – Φυσική φιλόσοφος
Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.
Λασθενεια (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία ,λοιπόν, είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.

Θεμιστόκλεια
Ήταν μαθηματικός και δίδαξε στον Πυθαγόρα τις αρχές της γεωμετρίας και της αριθμοσοφίας. Ο Πυθαγόρας θαύμαζε πολύ τις γνώσεις και την σοφία της  και κατά τον Αριστόξενο αυτός ήταν ο λόγος που δέχτηκε αργότερα στην Σχολή του γυναίκες.
Η Θεμιστόκλεια λοιπόν (6ος αιώνας π.χ.).ήταν Μαθηματικός, αλλά και Δελφική Ιέρεια. Δίδαξε στον Πυθαγόρα αρχές της Γεωμετρίας και της Αριθμοσοφίας. Ο Διογένης ο Λαέρτιος λόγιος-συγγραφέας την αναφέρει ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια….
Ο Πυθαγόρας πήρε τις περισσότερες από τιςηθικές του αρχές από την Δελφική ιέρεια Θεμιστόκλεια, που συγχρόνως τον μύησε στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας.
Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Αριστόξενο (4οςπ.Χ. αιώνας) η Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους από τους επισκέπτες των Δελφών είχαν την σχετική έφεσι. Ο μύθος αναφέρει ότι η Θεμιστόκλεια είχε διακοσμήσει τον βωμό του Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα.
Κατά τον Αριστόξενο ο Πυθαγόρας θαύμαζε τις γνώσεις και την σοφία της Θεμιστόκλειας γεγονός που τον ώθησε να δέχεται αργότερα και στην Σχολή του γυναίκες..

Αίθρα
Η Αίθρα ασχολήθηκε με την αριθμητική λογιστική όπου και δίδασκε στα παιδιά της Τροιζήνος. Ήταν επίσης η μητέρα του Θησέα.
Η Αιθρα (10ος – 9ος π.Χ. αιώνας),λοιπόν.  μέσα από την άχλη της ιστορίας ξεπροβάλει η μυθική μορφή της Αίθρας, κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μάνας του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής). Ιέρεια λοιπόν των απαρχών της πλέον εγκεφαλικής επιστήμης, η Αίθρα μάθαινε λογιστική (αριθμητική) στα παιδιά της Τροιζήνος, με εκείνη την πολύπλοκη μέθοδο, που προκαλεί δέος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν και οι αριθμοί συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).