«Ευρωπαϊκή Ένωση: Ευρωκοινοβούλιο και Ευρωπολίτες» *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις" ☆Στο δρόμο προς τις ΕυρωΕκλογές 2024

 «Δεν ενοποιούμε οικονομίες, αλλά ενοποιούμε την πολιτική» είχε διακηρύξει ο Ζακ Ντελόρ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε μια αναγκαιότητα της εποχής μας και προέκυψε μέσα από τη βούληση λαών και ηγεσιών να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μια υπερεθνική κοινότητα. Ο οικουμενικός – παγκοσμιοποιημένος χαρακτήρας των διαφόρων πτυχών της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής έδωσε νέα ώθηση στην ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η καθιέρωση ενός κοινού νομίσματος έθεσαν τα θεμέλια για την περαιτέρω ολοκλήρωση της Ε.Ε. Η Ευρώπη των 27 μπορεί να επαίρεται για την ποικιλομορφία και την πολλαπλότητα των πολιτισμικών της στοιχείων αλλά και για τη δημοκρατία που κυριαρχεί σε όλες τις χώρες – μέλη. Ωστόσο, η ποικιλομορφία των πολιτισμών, τα πληθυσμιακά μεγέθη, οι οικονομικές ανισότητες, τα διαφορετικά οικονομικά συμφέροντα και η έλλειψη ουσιαστικών εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αδυνατίζουν τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διογκώνουν το δημοκρατικό έλλειμμα.

Τα αρνητικά αυτά δεδομένα ευελπιστεί να περιορίσει η Συνθήκη της Λισαβόνας, γιατί με την αρωγή της ενισχύεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι πολίτες επιδρούν πιο άμεσα και πιο αποτελεσματικά στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωκοινοβούλιο, δηλαδή, ως η έκφραση της συλλογικής βούλησης των πολιτών συμβάλλει καθοριστικά στη χάραξη της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Η πολυφωνία των Ευρωβουλευτών και η άμεση συμμετοχή των πολιτών των Ευρωπαϊκών κρατών μπορούν να αποτελέσουν το οξυγόνο της δημοκρατίας για μια Ευρώπη της αλληλεγγύης, της ισότητας και του κοινωνικού διαλόγου.

 

Η συμβολή των πολιτών καθίσταται πιο επιτακτική, αν συνυπολογίσουμε τις ανακατατάξεις των συνόρων, τα κύματα προσφύγων, το φάσμα της φτώχειας και τα ανησυχητικά κρούσματα κοινωνικού, φυλετικού και θρησκευτικού ρατσισμού. Η ξενοφοβία ροκανίζει τις κατακτήσεις των Ευρωπαίων σε θέματα ανθρωπισμού και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η δράση και η παρέμβαση του Ευρωπαίου πολίτη μπορεί να γίνει αποτελεσματική μέσα από τη γνώση της ιστορίας της χώρας του, της παράδοσής του αλλά και της συνειδητοποίησής του ότι ανήκει σε ένα ιστορικό, γεωγραφικό και διοικητικό μόρφωμα που ευαγγελίζεται την ειρήνη των λαών κα τη συνεργασία των ευρωπαϊκών κρατών. Όλες, δηλαδή, οι δράσεις και οι παρεμβάσεις των Ευρωπαίων πολιτών οφείλουν να στοχεύουν στην ανάδειξη όλων εκείνων των κοινών πολιτιστικών στοιχείων που υφαίνουν τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ο ορθολογισμός, η δικαιοσύνη, η ελευθερία, ο ανθρωπισμός και η δημοκρατία συνιστούν τους βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής παράδοσης.

Επιπρόσθετα, ο Ευρωπαίος πολίτης μπορεί και πρέπει να νιώσει υπεύθυνος και πρωταγωνιστής εκείνων των αλλαγών που θα αναδείξουν την αναγκαιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως «κατηγορική προσταγή». Αυτό, όμως, μπορεί να πραγματωθεί μόνο στο βαθμό που ο πολίτης αποκτήσει κρίση και δικαίωμα συμμετοχής στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, όπως ακριβώς όρισε ο Αριστοτέλης τον ιδανικό τύπο του πολίτη «πολίτης ορίζεται τω μετέχειν κρίσεως και αρχής».

 

 

Ο Ευρωπαίος πολίτης βρίσκεται μπροστά στην προοπτική δόμησης μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας, ικανής να υπερβαίνει τις εθνικές, να τις ενσωματώνει χωρίς όμως και να τις διαλύει. Θα πρέπει, δηλαδή, να σκέπτεται και να δρα ταυτόχρονα ως μέλος ενός έθνους και ταυτόχρονα μιας υπερεθνικής οντότητας. Αυτή η σχοινοβασία και ισορροπία πάνω στις δύο παραπάνω πραγματικότητες αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την πρόοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλους του τομείς.

Ειδικότερα, οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να επιδιώκουν τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα στηρίζεται στις παρακάτω αρχές: Της αλληλεγγύης, της συνοχής και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Της δημοκρατικότητας, του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων και των αρχών της πολιτισμικής και πολυφυλετικής σύνθεσης της κοινωνίας της. Του σεβασμού των εθνικών ταυτοτήτων και ιδιαιτεροτήτων που συγκροτούν τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό και ταυτότητα. Της επικουρικότητας για τη λήψη των αποφάσεων όσο το δυνατόν πλησιέστερα προς τον ευρωπαίο πολίτη και με αποκεντρωμένο τρόπο και διαδικασίες.

Για να εκπληρωθούν, όμως, όλα τα παραπάνω θα πρέπει οι πολίτες να διεκδικήσουν δυναμικά και τα ανάλογα οικονομικά μέσα για την άσκηση αποτελεσματικής πολιτικής σε τομείς καίριους, όπως την οικονομική – νομισματική ένωση, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό προαπαιτεί ορθή σκέψη και δυναμική δράση. Οφείλουν, δηλαδή, οι Ευρωπαίοι πολίτες να «σκέφτονται ως άνθρωποι της δράσης και να συνεργούν ως άνθρωποι της σκέψης». Μόνον έτσι θα κάνουν αισθητή την παρουσία τους και θα διεκδικήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης των Λαών και όχι μιας Ευρώπης των Τραπεζών.

Οι πολίτες δικαιώνονται στο βαθμό που διεκδικούν και συμμετέχουν. Προτείνουν και απορρίπτουν. Δρουν και σκέφτονται. Αξιολογούν, συνθέτουν και αναλαμβάνουν ευθύνες. Αμύνονται και επιτίθενται. Όλα αυτά τα γνωρίσματα προβιβάζουν το ρόλο του Homo politicus που αρνείται στο ρόλο του συμβιβασμένου και του Ιδιώτη – Homo idiot. Αυτόν τον τύπο του πολίτη έχει ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι μόνο για να ορθοποδήσει αλλά και να εμπνεύσει. Η ευρωφοβία και ο ευρωσκεπτικισμός ταιριάζουν σε αυτούς που εμπνέονται από το παρελθόν και αδυνατούν να δουν μπροστά.

         Μόνο έτσι οι πολίτες μπορούν να αποτελέσουν το όχημα για μια Ευρώπη των συγκλίσεων και όχι των αντιθέσεων, μια Ευρώπη που γονιμοποιεί θετικά τις ευαισθησίες, τις ιδιαιτερότητες και το σεβασμό των διαφορών. Η πραγμάτωση όλων αυτών, όμως, προϋποθέτει τη συλλειτουργία τόσο της Μνήμης όσο και της Λήθης. Οι πολίτες, δηλαδή, επιβάλλεται να απομονώσουν ό,τι ιστορικά δίχασε τους ευρωπαϊκούς λαούς – οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι – και να προβάλουν όσα τους ενώνουν. Οι δυνάμεις του «νείκους» μπορούν να υποχωρήσουν μπροστά στο αίσθημα της «φιλότητας» που τρέφει την ανθρωπιά και τη συνύπαρξη των ανθρώπων.

 

Η Ευρωπαϊκή, επομένως, Ένωση έχει προοπτική μόνο, εάν μπορεί να συνθέσει τις διαφορετικότητες και θεμελιώσει το οικοδόμημά της πάνω στη συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα αποφάσεων και καλλιεργήσει το δημοκρατικό φρόνημα των πολιτών. Όλα αυτά είναι κατορθωτά μέσα από την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τη σαφή οριοθέτηση των νέων αρμοδιοτήτων και εξουσιών που μπορούν να δοθούν σε αυτό. Το μέλλον, λοιπόν, της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ποιότητα, η δύναμη του Ευρωκοινοβουλίου και η ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. Κυρίως, όμως, το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από την ποιότητα των πολιτών της.

 

ΙΔΕΟπολις

ΜΟΥΣΕΙΑ: ΧΩΡΟΙ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΡΜΩΝ - Μαΐου 18, 2019 *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις"

 *Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα των Μουσείων

     **Το Μουσείο της Ακρόπολης: Η Πόλη, η Τέχνη, η Αρμονία, η Πολιτική και η Δημοκρατία. 

     1.“Οι ρίζες είναι για να βγάζουμε κλαδιά και όχι να επιστρέφουμε σ’ αυτές”(Κατερίνα Γώγου).

        2.“Ο Θεός κρίνει το δέντρο από τους καρπούς, όχι από τις ρίζες” (Πάουλο Κοέλιο).

         3.“Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος, που ξέρει τι να θυμάται από το παρελθόν, τι να απολαμβάνει στο παρόν και τι να σχεδιάζει στο μέλλον!” (Arnold H. Glasow).

           Ίσως θα μπορούσε κάποιος να συμφωνήσει ή και να διαφωνήσει με τις παραπάνω διαπιστώσεις στο βαθμό που αξιολογούν με έναν αιρετικό τρόπο τη σχέση μας με το παρελθόν και την παράδοσή μας. Κι αυτό γιατί έχουμε ταυτίσει το ριζικό μας σύστημα με ό,τι μάς δένει ή αποκαλύπτει την πολιτιστική μας παράδοση, όπως αυτή αποτυπώνεται κατεξοχήν - και όχι μόνον - στα αρχαιολογικά ευρήματα.

 

         Αυτά τα αρχαιολογικά ευρήματα  φυλάσσονται στα μουσεία και καταυγάζουν την πορεία μας ως λαού στο βάθος του παρελθόντος χρόνου. Όσο λάθος είναι να αδιαφορούμε γι αυτά, άλλο τόσο λάθος είναι η άκριτη προσκόλληση και η άγονη μίμηση όλων εκείνων που προβάλλονται ως πρότυπα ζωής μέσα από τα εκθέματλα τους. Ίσως ο Arnold H. Glasow  να συμβουλεύει σωστά για την δημιουργική διαχείριση τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος και του μέλλοντος.

          Τα Μουσεία είναι ο διαχρονικός μας ιστορικός καθρέφτης και το κάτοπτρο μέσα από το οποίο βλέπουμε το παρελθόν μας (ρίζες), αλλά και το χρέος μας για δημιουργία και ανανέωση (άνθη, καρποί).

          Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων, 18 Μαΐου 2024, η προσοχή και το ενδιαφέρον όλων εστιάζεται για άλλη μία φορά στο νεότευκτο και περικαλλές μουσείο της Ακρόπολης που στεγάζει τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου του ιερού βράχου της Ακρόπολη με την ευχή και προσδοκία για την γρήγορη επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

            Ένα μουσείο που φιλοδοξεί να συντηρήσει τη μνήμη των Ελλήνων και να διδάξει στους ξένους τη διαχρονική αξία της αρμονίας αλλά και τη σχέση της τέχνης με την πόλη, την εξουσία, την  πολιτική και τη δημοκρατία.   

            Παρατηρώντας τα εκθέματα στον καλαίσθητο χώρο του Μουσείου το βλέμμα εύκολα στρέφεται στο βράχο της Ακρόπολης. Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης και ιδιαίτερα ο Παρθενώνας δεν μαγνητίζουν μόνο το βλέμμα του επισκέπτη αλλά προκαλούν και τα ανάλογα συναισθήματα και τους αναγκαίους στοχασμούς. Γιατί ο ναός του Παρθενώνα είναι πανανθρώπινο έργο με την κεντρική αξία τον άνθρωπο.

    Κι αυτό γιατί τα γλυπτά του ναού και η αρχιτεκτονική του εναρμονίζουν την ομορφιά με τη συμμετρία, το υψηλό με το γήινο. Η θέα αυτού του αριστουργήματος βοηθά το πέρασμα από τον έξω κόσμο στον έσω, από το γήινο στοιχείο στο άυλο και στην απεραντοσύνη του ουρανού, από το ανθρώπινο στο ιερό – θεϊκό, από το καθημερινό στο αιώνιο κι από τη φύση στην τέχνη.   

Έξω από τα Προπύλαια του Ναού και στις «όχθες» του ιερού βράχου ίσχυαν οι νόμοι του κράτους. Μέσα στο ναό κι ευρύτερα στον περιβάλλοντα χώρο ίσχυαν οι νόμοι των Θεών και της Τέχνης. Άνθρωποι, ήρωες και θεοί συνυπήρχαν αρμονικά μέσα από θυελλώδεις αντιθέσεις και συγκρούσεις. Στα γλυπτά κι άλλα ευρήματα του Παρθενώνα δεν βλέπεις μόνο την απόλυτη αρμονία αλλά και τη διαμάχη του Ηράκλειτου με τον Παρμενίδη για την αιώνια μεταβολή και τη σταθερότητα του κόσμου. 

Ένα σύστημα, δηλαδή, αξιών συμπυκνώνεται σε ένα αρχιτεκτόνημα που υπερέβη το χρόνο και το χώρο. Χτίστηκε από τη θέληση του Ενός (Περικλής) σε μια πόλη που κυβερνούσαν πολλοί (Δημοκρατία). «Λόγω μεν δημοκρατία, έργω υπό του πρώτου ανδρός αρχή».  

Την ακτινοβολία του ιερού χώρου δεν την άντεξαν κάποιοι βυζαντινοί αυτοκράτορες και γι’ αυτό έκλεισαν τη φιλοσοφική σχολή Αθηνών (Ιουστινιανός). Για το θεοκρατικό Βυζάντιο ο χώρος θύμιζε ειδωλολατρία. 

Ο Έλγιν, όμως, φάνηκε πιο πρακτικός, αφού με την κλοπή κάποια έργα – μάρμαρα μελαγχολούν στο μουσείο του Λονδίνου. Ποιος, τώρα, μπορεί να τα διεκδικήσει επικαλούμενος το δίκαιο και την ηθική; Εξάλλου πάντα οι δυνατοί γράφουν την Ιστορία του κόσμου αλλά οι φιλότεχνοι την ομορφαίνουν.

«Συνήθως, την ιστορία τη γράφουν οι νικητές. Μερικές, όμως, φορές οι χαμένοι κατακτούν τη συνείδηση ότι η μακροχρόνια ήττα τους είναι προσωρινή, και τότε η ιστορία δεν  γράφεται ΓΙΝΕΤΑΙ» (Σύνθημα αναρχικών).

Η ζωή, δηλαδή, ανθρώπων κι εθνών γράφεται και εμπλουτίζεται από εκείνους που υπερβαίνουν το καθιερωμένο και δημιουργούν μορφές αιώνιες και πανανθρώπινες. Μια σημαία των κατακτητών (Γερμανοί) βεβήλωσε την ιερότητα του χώρου, αλλά  γέννησε κι ένα πρόσωπο – σύμβολο αντίστασης (Γλέζος). Το πνεύμα, τελικά, νίκησε το «ξίφος» και η δημοκρατία επέπλευσε.

 

 Ο Περικλής επέβαλε την απόφασή του για τη δημιουργία του Παρθενώνα, αλλά ο «επιτάφιός» του έπαψε να διδάσκεται στο Ελληνικό σχολείο στις αναγκαίες προς τούτο διδακτικές ώρες. Γιατί άραγε; Κρίθηκε αναχρονιστικός;

Όπου η πολιτική αδιαφορεί για την τέχνη, τότε ο ορθολογισμός υποχωρεί. Τελικά από το «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» φτάνουμε στο «ο άνθρωπος είναι μια δέσμη ερωτήσεων». Γι’ αυτό όποιος ρωτά ανοίγει ένα παράθυρο στο μέλλον, όπως και ένα βλέμμα στα αιώνια μνημεία της τέχνης, κι ας στέκονται σιωπηλά στις ψυχρές αίθουσες των μουσείων. 

Λένε πως τα «ζώα είναι μια δέσμη απαντήσεων» γι’ αυτό δεν έχουν πολιτισμό. Οι απαντήσεις εφησυχάζουν, ενώ οι ερωτήσεις αφυπνίζουν.

Τελικά στο παραστράτημα των συνειρμών ο Παρθενώνας ήταν μια απάντηση στα ερωτήματα της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. αλλά κι ένα συνεχές ερώτημα για τη φύση του ωραίου, της αρμονίας, του θείου, της διαλεκτικής, του δικαίου και της τέχνης του «ευ ζην» (ευδαιμονία).

Όταν η επίσκεψη σε ένα μουσείο τελειώνει, αρχίζει ο αγώνας για την ετυμολογία της λέξης άνθρωπος.

Ο άνθρωπος είναι τελικά και μόνον ο «άνω θρώσκων»;

 

 

                         Σχόλια Αναγνωστών

                Πολύ καλησπέρα σας αγαπητέ μου κύριε Ηλία.

   Εύχομαι να είστε καλά. Ακμαίος και δημιουργικός. Σας ευχαριστώ θερμά για το σημερινό σας άρθρο το οποίο γράφτηκε με αφορμή την σημερινή, Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων.

  Φρονώ πως το κείμενο σας θα μπορούσε κάλλιστα να δημοσιευθεί σε κάποιο θεματικό αφιέρωμα περιοδικού, σχετικά με την σχέση τέχνης και δημοκρατίας. Ή αλλιώς, μεταξύ τέχνης και πολιτικής. Οι δε στοχευμένες αναφορές σας στο μουσείο της Ακρόπολης, αρκούν για να μας υπενθυμίσουν τα ακόλουθα:

   Πρώτον, την μεγάλη του αξία, που εν προκειμένω συνιστά απόρροια και των αριστουργημάτων που φιλοξενεί στους χώρους του. Δεύτερον, την συμβολή του στη διατήρηση της μνήμης της Αρχαίας Αθήνας, των όλων όσων προσέφερε στον εν ευρεία εννοία Δυτικό πολιτισμό. Τρίτον, την μεγάλη του παιδαγωγική αξία, καθότι 'διαπαιδαγωγεί' τους πολίτες και ειδικά τα άτομα νεότερων ηλικιών, πάνω σε έννοιες όπως είναι η 'ομορφιά,' η 'τέχνη,' η 'Δημοκρατία'.

   Τέταρτον, το γεγονός πως είχε και έχει την τύχη να διοικείται  από δύο φωτισμένους αρχαιολόγους (Δημήτρης Παντερμαλής και τώρα Νίκος Σταμπολίδης), για τους οποίους η αρχαιολογία είναι η επιστήμη εκείνη που αποτελεί 'οδηγό' και για να μάθουμε 'ποιοι είμαστε' αλλά και για το που 'θέλουμε να πάμε'.

    Πέμπτον, πως από μόνο του το μουσείο της Ακρόπολης, μουσείο μεγάλης επισκεψιμότητας, συνιστά το βασικό 'εργαλείο' της χώρας και των εκάστοτε κυβερνήσεων στην προσπάθεια που κάνουν για την επιστραφούν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα πίσω στην Αθήνα.

   Και, πέμπτον, πως προσφέρει υπέροχη θέα στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, συνδεόμενο διαλεκτικά με τον χώρο και κατ' επέκταση, με τον ναό του Παρθενώνα, αυτό το 'θαύμα' της αρχιτεκτονικής. Αυτόν τον περικαλλή ναό που μας θυμίζει με την σειρά του του το τι έργα και επιτεύγματα του πνεύματος προκύπτουν, όταν το δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί και παραγάγει 'ελεύθερους' και απολύτως συνειδητοποιημένους πολίτες. Ικανούς να αναγνωρίζουν το 'ωραίο' και πρόθυμους να 'θυσιαστούν' για αυτό.

      Αυτό ακριβώς πράττει και ο 'Επιτάφιος' του Περικλή, μνημειώδες έργο το οποίο δεν σπεύδει να απαριθμήσει τα επιτεύγματα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αλλά, το ό,τι εν καιρώ κινδύνου, αξίζει κανείς να πολεμήσει για την Αθηναϊκή Δημοκρατία ως το πολίτευμα των 'ελεύθερων ανθρώπων'.

     Θερμά συγχαρητήρια, αγαπητέ κύριε Ηλία!! Η ανάλυση σας εστιάζει στις πολύπλευρες λειτουργίες που αποκτά ένα μουσείο και δη ένα σύγχρονο μουσείο το οποίο σχεδιάστηκε και οικοδομήθηκε προκειμένου να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο στην προσπάθεια της χώρας να ασκήσει 'πολιτιστική διπλωματία. 

                                                                             Σίμος  Ανδρονίδης

Φίλες και φίλοι αν θέλετε να διαβάσετε τα άρθρα του κ. Ηλία Γιαννακόπουλου, κάντε κλικ πάνω στο λίνκ  που υπάρχει πιο κάτω, και θα βρεθείτε στον Ωκεανό της γνώσης του συγγραφέα.  https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα, γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη» Με αφορμή την επέτειο του θανάτου της Μαρίας Πολυδούρη, θυμόμαστε αγαπημένους στίχους της μεγάλης Ελληνίδας ποιήτριας.

Η ποιήτρια της νεορομαντικής σχολής, Μαρία Πολυδούρη, γεννήθηκε στην Καλαμάτα την 1 Απριλίου του 1902 και μέσα από το έργο της καλλιέργησε το αίσθημα του ανικανοποίητου και της παρακμής. Ήταν κόρη του φιλολόγου Ευγένιου Πολυδούρη και της Κυριακής Μαρκάτου, μιας γυναίκας με πρώιμες φεμινιστικές αντιλήψεις. Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές στην Καλαμάτα, ενώ είχε φοιτήσει σε σχολεία του Γυθείου και των Φιλιατρών, αλλά και στο Αρσάκειο της Αθήνας για δύο χρόνια.

Ο έρωτας και ο θάνατος είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ποίησή της. Είναι μεστή από πηγαίο λυρισμό που ξεσπά σε βαθιά θλίψη και κάποτε σε σπαραγμό, με εμφανείς επιδράσεις από τον έρωτα της ζωής της, Κώστα Καρυωτάκη, αλλά και τα μανιάτικα μοιρολόγια. Οι συναισθηματικές και συγκινησιακές εξάρσεις της Πολυδούρη καλύπτουν συχνά κάποιες τεχνικές αδυναμίες και στιχουργικές ευκολίες του έργου της.

Η φυματίωση την κατέβαλε και τα ξημερώματα της 29ης Απριλίου 1930 έχοντας ήδη ζήσει έναν συναρπαστικό, αλλά και «ασύδοτο» για την εποχή βίο, η σπουδαία ελληνίδα ποιήτρια, γνωστή και για τον έρωτα της με τον Κώστα Καρυωτάκη, πεθαίνει από ένεση μορφίνης στην κλινική Χρηστομάνου στα Πατήσια. Η ίδια είχε ζητήσει λίγο νωρίτερα από τον καλό της φίλο και «αιώνιο θαυμαστή» της, Βασίλη Γεντέκο, να της προμηθεύσει το ναρκωτικό στο θεραπευτήριο όπου βρισκόταν. Θα κηδευτεί την ίδια μέρα στο Α Νεκροταφείο.

Δείτε παρακάτω αγαπημένα ποιήματα της:

Στη φίλη μου

Ὅλα τὰ ἄνθη τ᾿ ἀγαπῶ

μεθῶ στὸ ἄρωμά των

τὸ βλέμμα νὰ βυθίζεται

ποθῶ στὰ χρώματά των.

Ὑπάρχει ὅμως ἓν λεπτὸν

πολὺ εὐῶδες ἄνθος

ποὺ δὲν μαραίνεται ποτὲ

καὶ τ᾿ ἀγαπῶ μὲ πάθος.

Αὐτὸ δὲ θάλλει στοὺς ἀγροὺς

στοὺς κήπους δὲν ὑπάρχει

καὶ τὰ ἁβρά του πέταλα

ὁ ἥλιος δὲν θάλπει.

Ἔδαφος ἔχει δι᾿ αὐτὸ ἡ τρυφερὰ καρδία

μὲ θέρμη ἀπαράμιλλον καὶ λέγεται Φιλία!

* * *

Σε σένα

Ξέρω νὰ ψάξω καὶ νὰ βρῶ

διαμάντια καὶ ζαφείρια χίλια

κι᾿ ἀπ᾿ τοῦ γιαλοῦ τὸ θησαυρὸ

μαργαριτάρια καὶ κογχύλια

Κ᾿ ἔτσι τεχνόπλεχτα δετὰ

μαζὶ μὲ λουλούδια κι᾿ ἀστέρια

νὰ τὰ φορεῖς καμαρωτὰ

στὸ μέτωπό σου καὶ στὰ χέρια.

Ξέρω στὸ διάβα σου μπροστὰ

ρόδα καὶ κρίνους νὰ μαδήσω

ξέρω μὲ λόγια ταιριαστὰ

τὴ χάρη σου νὰ τραγουδήσω.

Ξέρω πὼς κάτι χωριστὸ

ἀταίριαστο σὲ κάθε ἄλλη

χάρισαν Βάσω μου σὲ Σὲ

Μοῖρες μὲ τὰ πανώρια κάλλη.

* * *

Δε θα ξανάρθης πια…

Δὲ θὰ ξανἄρθης πιά, νὰ μοῦ χαρίσης

ἀπ᾿ τὴν ὡραία ζωὴ ποὺ σὲ φλογίζει

κάτι, ἕνα της λουλούδι; Σοῦ γεμίζει

μὲ τόσα τὴν καρδιὰ καὶ τὸ κορμί.

Δὲ θἄρθης πιά, τὰ χέρια μου νὰ σμίξης

τὰ παγωμένα, τὰ ἐχθρικά μου χέρια;

Πλάι στὰ δικά σου, μερωμένα ταίρια

δὲν τὰ ζυγώνει πλέον ἡ ἀφορμή.

Δὲ θἄρθης! …Πὼς ἀργὰ περνοῦν οἱ μέρες.

Κι᾿ ὅσο σὺ φεύγεις, τόσο μὲ σιμώνει

ἡ γνώριμή μου μοίρα. Τόσο μόνη,

τόσον καιρὸ μὲ τὸν κρυφὸ καημό.

Δὲ σοῦ περνάει, ἀλήθεια ἀπὸ τὴ σκέψη

ὅτι μπορεῖ σὲ μία στιγμὴ θλιμμένη,

στὴ μοίρα αὐτὴ ποὺ πάντα μὲ προσμένει

νὰ πάω ξανὰ καὶ δίχως γυρισμό;

* * *

Μόνο γιατί μ’αγάπησες

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες

στα περασμένα χρόνια.

Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα

και σε βροχή, σε χιόνια,

δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου

μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,

μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο

κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,

μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν

με την ψυχή στο βλέμμα,

περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο

της ύπαρξής μου στέμμα,

μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.

Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες

και στη ματιά σου να περνάη

είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο

να παίζει, να πονάη,

μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε

γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.

Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,

σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,

γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.

Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη

μένα η ζωή πληρώθη.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.

Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου

μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.

Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου

μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,

μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες

έζησα, να πληθαίνω

τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες

κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω

μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

* * *

Η αγάπη του ποιητή

Μ᾿ ἀπάντησες στὸ δρόμο σου, Ποιητή.

Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο τοῦ Ἀπρίλη.

Ἡ δίψα τῆς ἀγάπης ποὺ ζητεῖ

σοῦ φλόγιζε τὴ σκέψη καὶ τὰ χείλη.

Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο. Κλειστὴ

τότε ἡ πηγὴ τῶν στοχασμῶν μου, ἐμίλει

μόνο ἡ καρδιά μου ἀθώα καὶ λατρευτή,

ὅταν τὸ πρῶτο βλέμμα μου εἶχες στείλει.

Μὲ τὸν καιρό, τὸν πόθο σου σ᾿ ἐμὲ

νὰ φανερώσης σίμωσες. Ὠιμέ,

εἴμασταν μιᾶς γενιᾶς παιδιά. Ἡ καρδιά μας

Ἀγάπαε μὲ τὸ πάθος ποὺ ζητᾶ

νὰ πάρη, τὸ αἰσθανθήκαμε φρικτὰ

καὶ πήραμεν ἀλλοῦθε τὴ ματιά μας.

* * *

Ποιος ξέρει…

Καμμιὰν ἀπὸ τὶς πίκρες μου δὲ γνώρισες

τὶς πίκρες μου τὶς ἄσωστες τὶς μαῦρες.

Καὶ στῶν ματιῶν μου μέσ᾿ στὸ φεγγοβόλημα

τὰ δάκριά μου στεγνωμένα τὰ ᾿βρες.

Ἐσὺ μονάχα τὸ γλυκὸ χαμόγελο

καμάρωσες στὰ χείλη μου ἁπλωμένο

κ᾿ ἔχες μέσ᾿ στῶν ματιῶν μου τὸ ξαστέρωμα

τὸν πόθο σου τρελλὰ καθρεφτισμένο.

Μὲ γνώρισες νὰ γέρνω στὴν ἀγάπη σου

σὰν πεταλούδα στὸ ἄλικο λουλούδι

καὶ νὰ σκορπίζω ὅσο ἡ καρδιά μου ἐδύνοταν

μεθυστικὸ τὸ ἐρωτικὸ τραγούδι.

Γνώρισες τῆς χαρᾶς μου τὸ ἄγριο ξέσπασμα

στὸν ἀνοιξιάτικον ἀγρὸ ποὺ εὐώδα

λαχτάρας κύμα ἐγίνονταν ἡ ἀγκάλη μου

τὰ νειάτα σου νὰ σφίγγη καὶ τὰ ρόδα.

Ἐσὺ ποτὲ κρυφὰ δὲν ἀκολούθησες

τὸ βῆμα μου σὰν φεύγω ἀπὸ κοντά σου

κι᾿ ὅμως καὶ μὲ τὴ σκέψη σου μοῦ δόθηκες

καὶ μὲ τὴ φλόγα ἀκόμα τοῦ ἔρωτά σου.

Μὰ ποιὸς τὸ ξέρει ἄν, μία στιγμὴ βρισκόσουνα

κάπου ποὺ νὰ μὲ βλέπεις ὅταν γέρνω

καὶ σκύβω μαζωχτὴ κάτω ἀπὸ τἄγριο

χτύπημα, τὶς στριγγὲς φωνὲς ποὺ σέρνω

ἂν ἄκουες, καὶ στοῦ πόνου τὸ ξεχείλισμα

τὸ δόσιμο στὸ ξέψυχο μεθύσι,

τὰ δάκρια, ὤ, θὰ μ᾿ ἀρνιόσουν ὅλα ἂν τἄβλεπες.

Κι᾿ ὅμως μου λὲς πὼς μ᾿ ἔχεις ἀγαπήσει.

ΠΗΓΗ:  notospress.gr