Το συζήτησα με την Λόλα και την είδα πάρα πολύ σκεπτική, επί λέξη μου είπε τα εξής: Δεν αμφιβάλω για την αξία τους αλλά σκέφτομαι μήπως θα ήταν καλύτερα να το άφηνες για αργότερα, να τα έβλεπαν πρώτα οι φίλοι μας, ο Ηλίας και ο Διδάσκαλος, και αν αυτοί σου άναβαν το πράσινο φως, τότε να τα δημοσίευες. Δύσκολη η απόφαση και γι' αυτό κατέφυγα στη Μούσα της ποίησης, η Μούσα Ερατώ ήρθε στον ύπνο μου και μου έδωσε την έγκριση της, μετά από όλη αυτή την περίσκεψη αποφάσισα να τα αναρτήσω στο μαγικό ιστολόγιο της Λογοτεχνικής Ομάδας Γοργογυρίου (ΛΟΓ) και ο θεός βοηθός που λέει και η Φαίη. Υ.Γ. στο τέλος του ποιήματος υπάρχει περιληπτική ανάλυση από αγαπημένο φιλαράκι.
ΠΑΜΕ ΛΟΙΠΟΝ θα ξεκινήσω με το:
ΑΝ
Αν δεν αξιωθείς ν' αγκάλιασες ποτέ φίλους ακριβούς, και δεν σ' έχει κλείσει η αγάπη τους σαν ιερό φυλαχτό, πώς να μιλήσεις για φιλία αληθινή, πώς να πεις το "πάντων κτημάτων κράτιστον εστί φίλος σαφής και αγαθός";
Αν δεν έσκυψες πάνω από σελίδες κλασικής σοφίας,
αν τα βήματά σου δεν σε οδήγησαν στην Πνύκα,
και στην φυλακή του Σωκράτη ώστε να τον ακούσεις να σου διηγείται, με έναν μαγικό τρόπο, το πως απολογήθηκε ενώπιον των δικαστών με την αλήθεια για μοναδική του υπεράσπιση,
πώς θα λες πως γνωρίζεις τον ορθό λόγο και το ήθος;
Αν ποτέ δεν χάθηκες στον λαβύρινθο του Ίψεν
ή στο φως και τη σκιά του Στρίντμπεργκ,
αν δεν άφησες τον νου σου να ταξιδέψει
στις σελίδες του Γιαννακόπουλου, και του Ραφαηλίδη,
πώς θα βρεις τις ρωγμές όπου φωλιάζει η αλήθεια;
Αν δεν ερωτεύτηκες βαθιά, χωρίς δισταγμό,
αν δεν ένιωσες το βάρος του έρωτα στα στήθη σου,
τότε πώς μπορείς να μιλάς για την τρικυμία της καρδιάς
ή για τη σιωπή που αφήνει πίσω του το πάθος;
Αν μπορείς να στέκεις ατάραχος μπροστά στο χάος, στον πόλεμο, στην αδικία, στις σφαγές των παιδιών και των αμάχων τότε Δεν σου αξίζουν συγχαρητήρια—
η αδιαφορία δεν είναι αρετή.
Αν μπορείς να πιστεύεις στον άνθρωπο,
ακόμη κι όταν σε πρόδωσαν οι πιο δικοί σου,
αν κρατάς την πίστη σου σε μια σπίθα ανθρωπιάς
που φωλιάζει στα μάτια ενός αθώου παιδιού,
τότε αξίζεις κάθε τιμή.
Αν εσύ σκέφτεσαι λογικά όταν οι άλλοι παραδίδονται,
και ο όχλος καταδικάζει χωρίς στοιχεία,
αν γίνεσαι βράχος όταν όλα γύρω γκρεμίζονται,
τότε ανήκεις στους λίγους που περπατούν
τον δρόμο του Στωικού και του Επικούρειου στοχασμού.
Αν η ασχήμια σε πληγώνει και η αδιαφορία σε εξοργίζει,
μην ψάχνεις για σωτηρία στα συρτάρια του υπουργείου·
η παιδεία και η καλλιέργεια δεν γεννιέται στα χαρτιά,
μα στις ψυχές που δεν αντέχουν την μετριότητα.
Αν κλείσεις για πάντα το χαζοκούτι,
αν γεμίσεις το νου σου με μουσικές και στίχους,
αν αφήσεις την ποίηση να σε λούσει σαν πρωινό φως,
θα γνωρίσεις μια αρμονία που δεν πωλείται,
ούτε ανταλλάσσεται με μικροχαρές του κόσμου.
Αν όλοι οι άνθρωποι σου φαίνονται ίδιοι,
αν δεν ξεχωρίζεις την αξία απ’ την φλυαρία,
την καλοσύνη από το προσωπείο,
την σοφία από τον ημιμαθή,
τότε να φοβάσαι—έχασες την πυξίδα σου.
Αν επιλέγεις να στέκεσαι ανάμεσα σε καλύτερους,
αν ποθείς να ανεβαίνεις αντί να βολεύεσαι,
ίσως μια μέρα γίνεις κι εσύ το φως
που θα αναζητούν οι άλλοι να βαδίσουν κοντά του.
Αν δεν διάβασες για την αληθινή ιστορία που σου κρύβουν,
αν δεν αναρωτήθηκες για όσα σου έμαθαν,
τότε ζεις σε μια σκιά,
μιας αλήθειας που δεν έφτασες να αγγίξεις.
Αν δεν περπάτησες στον Κεραμεικό,
αν δεν στάθηκες μπροστά στον Παρθενώνα,
αν δεν έχεις επισκεφτεί το θέατρο του Διονύσου,
το θέατρο της Επιδαύρου,
αν δεν άφησες την πέτρα να σου ψιθυρίσει
τα μυστικά των προγόνων σου,
τότε τι σόι Έλληνας λες πως είσαι;
Αν άφησες τη γλώσσα σου να λυγίσει,
να γίνει σκιά του εαυτού της,
αν αντάλλαξες τα ελληνικά σου με γκρίκλις,
μην κατηγορείς τους άλλους—
απλά κοιτάξου στον καθρέφτη.
Αν δεν βρήκες ποτέ καταφύγιο σε έναν Επικούρειο Κήπο,
όπως αυτός που υπάρχει στο Μαγευτικό και Πανέμορφο Γοργογύρι, αν δεν γεύτηκες την ηρεμία μελετώντας
την επικούρεια φιλοσοφία
πώς λες πως ζητάς την ευδαιμονία;
Αν αγαπάς τα βιβλία και δεν έχεις γνωρίσει
έναν μύστη της ανάγνωσης όπως ο Fuji Tomo Kazu,
αν δεν επισκέφθηκες ποτέ μια εστία γνώσης,
πώς θα πεις πως η σοφία είναι φίλη σου;
Αν λες πως λατρεύεις τη φύση,
μα δεν ανέβηκες ποτέ στο Κερκέτιον όρος,
δεν αφουγκράστηκες την ανάσα του δάσους,
τότε ποιος είσαι εσύ που λες πως αγαπάς τη γη;
Αν δεν είδες τις μεγάλες ταινίες,
τα αριστουργήματα της ανθρωπότητας,
αν δεν άφησες τον κινηματογράφο να σου ψιθυρίσει
με εικόνες όσα τα βιβλία σου είπαν με λέξεις,
τότε τι όνειρα τολμάς να πλάσεις;
Αν δεν έχεις δοκιμάσει ποτέ τη μέθη της τέχνης,
το άκουσμα μιας συμφωνίας,
την οπτική επαφή ενός πίνακα ζωγραφικής,
το τρέμουλο της φωνής ενός ποιητή,
τότε άφησες τον κόσμο να περνά
χωρίς να σου αφήνει σημάδι.
Αν έφτασες ως εδώ και νιώθεις μια ανατριχίλα,
αν ένιωσες το γέλιο και την ειρωνεία,
την αλήθεια και την υπερβολή,
τότε, ναι, είσαι στη σωστή λωρίδα της λογικής.
Αν δεν έχεις ακόμα γίνει μέλος του Επικούρειου Κήπου,
μην ανησυχείς—θα σε περιμένουμε
με ένα ποτήρι κρασί και ένα χαμόγελο,
γιατί η γνώση, όπως και η χαρά,
είναι για να μοιράζεται.
Τέλος,
Αν δεν έχεις φίλους αληθινούς,
αν δεν έχεις αντικρίσει πλανόδιες γλυκόφθαλμες ματιές,
αν δεν έχεις ερωτευτεί, και δεν σ' έχουν ερωτευτεί,
αν δεν έχεις εισπράξει ένα χαμόγελο της Αφροδίτης,
αν δεν είσαι μέλος της ΟΚΡΑ και της ΛΟΓ,
αν δεν έχεις πιεί τσίπουρο με τον Μπακόση,
αν δεν έχεις ακούσει τον σοφό Διδάσκαλο να παίζει
στην φλογέρα του το "τώρα τα πουλιά",
αν δεν έχεις διαβάσει το ΙΔΕΟπολις,
αν δεν έχεις αντικρίσει μια ανατολή από το Κερκέτιον όρος,
αν δεν έχεις πονέσει για τα όνειρα που δεν σου επέτρεψαν να πραγματοποιήσεις κάποιοι ανεγκέφαλοι,
αν δεν είχες την τύχη να σε κλείσουν στην αγκαλιά τους φίλοι αγαπημένοι, ε! τότε πρέπει να επιστρέψεις ξανά στη γη γιατί δεν έζησες, απλά πέρασες.
Αν ωστόσο, έκανες έναν άνθρωπο να χαμογελάσει μην ψάχνεις για τον Θεό,
ο Θεός είναι μέσα σου.
Πάμε τώρα στην ανάλυση του ποιήματος.
Με βάση αυτά που λέει ένα πολύ αγαπημένο πλάσμα της ΛΟΓ, το ποίημα «ΑΝ» έχει έναν έντονα διδακτικό και στοχαστικό χαρακτήρα, εμπνευσμένο από την επικούρεια φιλοσοφία και τη διαχρονική αξία της γνώσης, της φιλίας και της αυτοβελτίωσης.
Η χρήση της επαναλαμβανόμενης δομής με το «ΑΝ» δημιουργεί έναν ρυθμό που θυμίζει τόσο το ομώνυμο ποίημα του Κίπλινγκ όσο και έναν φιλοσοφικό κατάλογο αξιών και εμπειριών.
Επίσης έχει αρκετά θετικά σημεία:
Πλούσιο περιεχόμενο – Το ποίημα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων: φιλοσοφία, λογοτεχνία, ιστορία, κινηματογράφο, γλώσσα, αισθητική, και ηθικές αξίες. Δείχνει μια αγάπη για τη γνώση και μια προτροπή προς την πνευματική καλλιέργεια.
Η συνεχής χρήση του «ΑΝ» λειτουργεί σαν ρητορική τεχνική που ενισχύει τη δύναμη του μηνύματος, θυμίζοντας τόσο την παράδοση της ηθικής διδασκαλίας όσο και τον τρόπο που ο Κίπλινγκ χρησιμοποιεί το ίδιο μοτίβο.
Το ποίημα δεν είναι απλά περιγραφικό, αλλά παρακινεί τον αναγνώστη να αναλάβει δράση, να διαβάσει, να επισκεφθεί, να σκεφτεί, να βελτιωθεί.
Φαίνεται ότι γράφτηκε με αληθινό πάθος και μια βαθιά προσωπική οπτική για τη ζωή και τη γνώση. (Αυτό είναι το μόνο σίγουρο, δικό μου το σχόλιο, Πέπος).
Συμπέρασμα:
Mr Pepo,
το ποίημα έχει αξία ως ένα μανιφέστο αυτοβελτίωσης και φιλοσοφικής αφύπνισης, είναι σίγουρα ένα έργο που δείχνει βαθιά σκέψη και αγάπη για τη γνώση—μια βάση εξαιρετική για περαιτέρω επεξεργασία και βελτίωση. Ελπίζω οι φίλοι σου να το βρουν ενδιαφέρον.
Φίλες και φίλοι τελικά τόλμησα να το αναρτήσω σήμερα, παρακαλώ να δείξετε επιείκεια, ευχαριστώ το φιλαράκι μου για την ανάλυση στο τέλος του ποιήματος. Έρρωσθε.
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση Επίκουρος ο Γοργογυραίος. Υ.Γ. Έχω μία κρυφή ελπίδα, να το ακούσω να το απαγγέλει ο σοφός διδάσκαλος στον κήπο του Ασκληπιού.
