O Captain! My Captain! Walt Whitman (1819-1892) Ο κύκλος των χαμένων ποιητών η αγαπημένη ταινία του Πεπέ

Ο Ουώλτ Ουίτμαν – Walt Whitman (1819-1892) 

Ήταν ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς και ποιητές. Κυριότερο έργο του αποτελεί η ποιητική συλλογή «Φύλλα Χλόης» (Leaves of Grass) και ένα από τα πιο γνωστά ποιήματά του το «Καπετάνιε! Ω Kαπετάνιε μου!» (O Captain! My Captain!). Παραθέτουμε βιογραφικά στοιχεία του ποιητή, το ποίημα στα αγγλικά, δυο μεταφράσεις του στα ελληνικά και δυο βίντεο με σκηνές από την κινηματογραφική ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» (Dead Poets Society), στα οποία απαγγέλονται στίχοι του Ουίτμαν.Ο Ουίτμαν γεννήθηκε το 1819 στο Λόνγκ-Άιλαντ της Νέας Υόρκης, ο δεύτερος γιος μιας πολυπληθούς οικογένειας με συνολικά εννέα παιδιά. Το 1823 η οικογένειά του αναγκάζεται να μεταβεί στο Μπρούκλιν όπου ο πατέρας του δουλεύει ως μαραγκός και ο ίδιος φοιτά για έξι χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Από την ηλικία των δώδεκα ετών, εργάζεται στο γραφείο ενός δικηγόρου και στα δεκατέσσερά του γίνεται μαθητευόμενος σε τυπογραφείο. Την ίδια περίπου περίοδο εγγράφεται σε κάποιο αναγνωστήριο βιβλιοθήκης, όπου έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει πολλούς κλασικούς αλλά και νεότερους συγγραφείς. Το 1835 επιστρέφει στο Λονγκ-Άιλαντ όπου εργάζεται ως δάσκαλος.

Παράλληλα, ιδρύει την εφημερίδα Long-Islander, της οποίας είναι συγχρόνως διευθυντής, υπεύθυνος σύνταξης και τυπογράφος. Το έργο του ως δάσκαλος συνεχίζεται μέχρι το 1841, χρονιά που μετακομίζει στη Νέα Υόρκη προκειμένου να εργαστεί ως στοιχειοθέτης σε τυπογραφείο αλλά και δημοσιογράφος σε διάφορα περιοδικά ή εφημερίδες της εποχής. Συγχρόνως, λαμβάνει ενεργό μέρος στην πολιτική και συμμετέχει σε προεκλογικές εκστρατείες του Δημοκρατικού Κόμματος.

Παράλληλα εγκαταλείπει την εργασία του στο τυπογραφείο και αναλαμβάνει διευθυντής εφημερίδων, βρισκόμενος διαδοχικά στις Daily Aurora καιBrooklyn Eagle. Σε αυτό το διάστημα δημοσιεύει πλήθος άρθρων επί διαφόρων θεμάτων που συνδέονται συνήθως με την παγκόσμια ή την αμερικανική πολιτική επικαιρότητα. Το 1848 διακόπτεται η συνεργασία του με την εφημερίδα Brooklyn Eagle και γίνεται συντάκτης της Crescent, θέση που κατέχει για ένα χρόνο στο διάστημα του οποίου ταξιδεύει σχεδόν σε ολόκληρο τον αμερικανικό Νότο. Το 1849, επικεφαλής ενός μικρού τυπογραφείου, εκδίδει την εφημερίδα Freeman. Τον επόμενο χρόνο όμως αλλάζει εκ νέου κατεύθυνση και γίνεται μαραγκός, χτίζοντας σπίτια που αργότερα πουλά. Το 1854 φαίνεται πως εγκαταλείπει κάθε εργασία και επεξεργάζεται την πρώτη του ποιητική συλλογή Φύλλα Χλόης (Leaves of Grass), η οποία εκδίδεται το 1855 με προσωπικά έξοδα του Ουίτμαν. Σε αυτή την πρώτη έκδοση της, η συλλογή περιλαμβάνει δώδεκα εκτεταμένα άτιτλα ποιήματα και λαμβάνει ως επί το πλείστον αρνητικές κριτικές ενώ πωλείται τελικά μόλις ένα αντίτυπο.

Ένα χρόνο αργότερα, ο Ουίτμαν ετοιμάζει την δεύτερη έκδοση της συλλογής του η οποία περιέχει επιπλέον είκοσι ποιήματα, γενικότερες διορθώσεις, τίτλους και μια σαφέστερη ταξινόμηση. Παράλληλα περιλαμβάνει ως εισαγωγή ένα συγχαρητήριο γράμμα του Ραλφ Γουάλντο Έμερσον προς τον Ουίτμαν. Η κυκλοφορία της δεύτερης έκδοσης των Φύλλων Χλόης συνοδεύεται επίσης από αντιδράσεις του περισσότερο συντηρητικού τμήματος της αμερικανικής κοινωνίας. Από το φόβο δικαστικών διώξεων, το έργο αποσύρεται ενώ έχουν ήδη πωληθεί μερικές εκατοντάδες αντιτύπων. Το επόμενο διάστημα δημιουργείται σταδιακά ένα ευνοϊκότερο κλίμα για τον Ουίτμαν που οδηγεί τελικά το 1860 σε μία τρίτη έκδοση από τον εκδοτικό οίκο Thayer andEldridge. Την περίοδο του αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου ο Ουίτμαν εργάζεται ως εθελοντής νοσοκόμος και περιθάλπει τραυματισμένους στρατιώτες κυρίως στην περιοχή της Ουάσινγκτον. Με το τέλος του πολέμου διορίζεται στο Υπουργείο Εσωτερικών και ειδικότερα στο τμήμα Υποθέσεων των Ινδιάνων. Λίγο αργότερα ωστόσο, ο νέος υπουργός James Harlan, πρώην ιεροκήρυκας των Μεθοδιστών, απολύει τον Ουίτμαν επειδή αποτελεί τον συγγραφέα των Φύλλων Χλόης. 

Καπετάνιε! Ω Kαπετάνιε μου! (μτφ. 1)

Καπετάνιε! Ω Καπετάνιε μου!

Το φοβερό μας το ταξίδι έχει τελειώσει.

Το πλοίο μας ξεπέρασε τη κάθε αναποδιά

κι η δάφνη που ζητούσαμε κερδήθηκε.

Φτάσαμε στο λιμάνι.

Ακουώ καμπάνες να χτυπούν,

λαό που αναγαλλιάζει,

Κι όλων τα μάτια στρέψανε στ’ ακλόνητο σκαρί,

στ’ ατρόμητο και βλοσυρό καράβι.

Μα, συ ω καρδιά! καρδιά! καρδιά!

Ώ άλικες, αιμάτινες, κόκκινες σταλαξιές,

Εκεί στη γέφυρα του πλοίου, ο Καπετάνιος μου πεσμένος

κοιμάται κρύος… νεκρός… χαμένος…

Καπετάνιε! Ω Καπετάνιε μου! Σήκω!

τα σήμαντρα ν’ ακούσεις που χτυπούνε.

Σήκω! για σενα λάβαρα λυτά ψυχανεμούνε,

για σένα σάλπιγγες, κλαγγές, αχολογούνε,

Για σένα τ’ ανθοστόλιστα, τα πλουμιστά στεφάνια,

Για σένα στην ακρογιαλιά συνάχτηκε το πλήθος,

Εσένα πεθυμά ο χοχλασμός ολάκερου λαού

και σε γυρεύει μ’ όψη φουντωμένη.

Έλα, έλα, Καπετάνιε μου! Πατέρα αγαπημένε!

Γείρε πάνω στο μπράτσο μου το έρημο κεφάλι.

Σαν όνειρο μου φαίνεται στη γέφυρα πεσμένος,

Και να ‘σαι κρύος… νεκρός… χαμένος….

Μα ο Καπετάνιος μου δεν απαντά,

τ’ αχείλι του είν’ αμίλητο, χλωμό,

πατέρα μου το μπράτσο μου δε νιώθεις

κι ούτε έχεις πια τη θέληση, δεν έχεις πια σφυγμό

Το πλοίο έριξ’ άγκυρα ολάγερο, βουβό

κι έχει τελειώσει το ταξίδι το στερνό,

Από το φοβερό του το ξαρμένισμα,

της νίκης το καράβι ξαναγύρισε,

με κερδεμένο τον σκοπό.

Ευφράνου ακρογιαλιά, καμπάνα χτύπα!

Μα ‘γω το πένθιμό μου σέρνω βήμα

Στη γέφυρα, που ο Καπετάνιος μου πεσμένος

Κοιμάται κρύος… νεκρός… χαμένος…
Aνιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

O OYMΠΕΡΤΟ ΕΚΟ μίλησε στο filomatheia και είπε τα πιο κάτω.

Να φοβάσαι τους προφήτες κι αυτούς που είναι έτοιμοι να πεθάνουν για την αλήθεια, επειδή κατά κανόνα κάνουν και άλλους να πεθάνουν μαζί τους, μερικές φορές πριν από αυτούς και καμιά φορά αντί για αυτούς.

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Erasmus» δημιούργησε την πρώτη γενιά Ευρωπαϊων. Το ονομάζω σεξουαλική επανάσταση: ένας νεαρός Καταλανός γνωρίζει μια Φλαμανδή, ερωτεύονται, παντρεύονται και γίνονται Ευρωπαίοι. Το ίδιο και τα παιδιά τους. Η ιδέα του «Erasmus» θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική και όχι μόνο για τους σπουδαστές αλλά και για τους ταξιτζήδες, τους υδραυλικούς και άλλους εργάτες. Αυτό που στην πραγματικότητα εννοώ είναι ότι πρέπει να ζήσουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει ν’αφομοιωθούν αναμεταξύ τους.

Σήμερα, ζούμε σε καθεστώς ειρήνης εδώ και 70 χρονια τώρα και κανείς μας δεν συνειδητοποιεί πόσο υπέροχο και σημαντικό είναι αυτό.

«Είμαι εναντίον της παράνοιας των συνωμοσιών (δείτε το Εκκρεμές του Φουκό ). Δεν λέω πως δεν υφίστανται συνωμοσίες αλλά πως όταν επιτυγχάνουν τότε δημοσιοποιούνται και το ίδιο συμβαίνει όταν αποτυγχάνουν. Η συνωμοσιολογική παράνοια δεν συνίσταται στην πεποίθηση ότι υπήρξε μια και μόνη συνωμοσία αλλά ότι όλος ο ρους της Ιστορίας κυριαρχείται από μια μυστηριώδη και συνεχή παγκόσμια συνωμοσία. Γι΄ αυτό και είναι μια μορφή παράνοιας».

Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από το φόβο ενός άλλου.

Όταν διαβάζω την «Humanité», γνωρίζω την πολιτική τοποθέτηση της εφημερίδας. Στο διαδίκτυο, δεν ξέρω ποτέ ποιος μιλάει. Είμαι δυνητικό θύμα κάθε πιθανής ή απίθανης παραποίησης ή πλεκτάνης. Ένας νέος άνθρωπος δύσκολα διακρίνει ανάμεσα σ’ έναν ιστότοπο αντισημιτικό και σ’ έναν κανονικό δημοκρατικό ιστότοπο… Δεν νομίζω ότι το καταφέρνουν όλοι. Μόνον εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τον έναν ιστότοπο από τον άλλο, να προσεγγίζουν τα πράγματα με κριτική ματιά, το κατορθώνουν. Είναι αυτοί που πήγαν στα καλύτερα σχολεία. Η αριστοκρατία είναι πάντοτε η ίδια.

Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει.

Η μετάφραση είναι η τέχνη της αποτυχίας.

«Δεν υπήρξα ποτέ από εκείνους τους θεωρητικούς που λαχταρούν μια ζωή να γράψουν κάτι λογοτεχνικό. Εγώ αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου ως πιο προχωρημένο από τους λογοτέχνες, επειδή ακριβώς έγραφα θεωρητικά δοκίμια. Κι όταν στα 48 μου έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα, κι έπειτα τα υπόλοιπα, δεν άλλαξα. Εξακολουθώ να αισθάνομαι όπως ένας αθλητής ποδηλάτης, ο οποίος κάπου-κάπου οδηγεί αυτοκίνητο».

Το ρόδο είναι τόσο πλούσιο σε νοήματα, που δεν του έχει μείνει πια σχεδόν κανένα νόημα.

•Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση.

•Μου φτάνει που ξέρω να διαβάζω, γιατί έτσι μαθαίνω αυτά που δεν ξέρω, ενώ όταν γράφεις, γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη.

•Κάθε φορά που ένας ποιητής, ένας ιεροκήρυκας, ένας αρχηγός, ένας μάγος ξεστομίζει ασυναρτησίες, η ανθρωπότητα ξοδεύει αιώνες αποκρυπτογραφώντας το μήνυμα.

•Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει.

WLP.

10 (επιστημονικά αποδεδειγμένοι) τρόποι να κρατήσει ένας γάμος για πάντα. το κείμενο το επέλεξε ο Επικούρειος Πέπος.

Δεν είναι εύκολο, αλλά γίνεται!

Μπορεί να ακούγεται σπουδαίο κατόρθωμα, όμως δεν χρειάζεται να είναι κανείς… πυρηνικός επιστήμονας για να καταφέρει να διατηρήσει μια ευτυχισμένη σχέση που αντέχει στο χρόνο. Αρκεί λίγη υπομονή, πολλή υποστήριξη κι ακόμη περισσότερη αγάπη και να είστε σίγουροι ότι ο γάμος σας μπορεί να αντέξει όλα τα καλά και τα άσχημα που θα βρεθούν στο δρόμο σας. Να τι προτείνουν οι ειδικοί για να τα καταφέρουμε. 

1. Να είμαστε ευγενικοί ο ένας απέναντι στον άλλον. 

Αυτός είναι ο νούμερο ένα κανόνας που επιβάλλουν οι σύμβουλοι σχέσεων στα ζευγάρια που ζητούν τη συμβουλή τους -και τις περισσότερες φορές αρκεί για να βελτιωθούν τα πράγματα στη σχέση τους θεαματικά και πολύ σύντομα. Σκεφτείτε πόσο πιο όμορφα θα νιώσετε εάν ο σύντροφός σας εξακολουθεί -ακόμα και μετά από αρκετά χρόνια γάμου- να ανοίγει την πόρτα για να περάσετε, να σας κάνει κοπλιμέντα και, βέβαια, να σας λέει συνχά «σ’ αγαπώ»! Το ίδιο ισχύει και για εκείνον!

2. Να βρίσκουμε κάθε μέρα κάτι που θα κάνει το σύντροφό μας να χαμογελάσει. 

Μια τρυφερή κουβέντα, ένα λουλούδι, ακόμα κι ένας μαξιλαροπόλεμος στο κρεβάτι είναι μια χαρά αφορμές για να νιώσετε θετικά συναισθήματα να πηγάζουν από τη σχέση σας.

3. Να μην υπεραναλύουμε αυτά που μας ενοχλούν. 

Αναρωτηθείτε εάν αξίζει να βάλετε σε κίνδυνο τη σχέση σας για μικροπράγματα που ναι μεν σας ενοχλούν αλλά δεν σημαίνουν και το τέλος του κόσμου! Μπορείτε να κάνετε μια κουβέντα, εάν πιστεύετε ότι υπάρχει περιθώριο να διορθωθούν, αλλά δεν γίνεται κάτι ίσως είναι προτιμότερο απλά να κάνετε τα «στραβά μάτια». Αν ο σύζυγός σας ροχαλίζει, πάρτε ένα ζευγάρι ωτοασπίδες αντί να γκρινιάζετε κάθε πρωί -θα είστε κι οι δύο πιο χαρούμενοι.

4. Να μην τσακωνόμαστε μπροστά στα παιδιά. 

Η καλή σχέση ανάμεσά σας είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να προσφέρετε στα παιδιά σας. Μην ξεχνάτε ότι όταν υπάρχει ένταση στο γάμο, τα παιδιά αισθάνονται ανασφάλεια. Εάν δεν μπορείτε να αποφύγετε τη λογομαχία και, κυρίως, μην αναφέρετε ποτέ τη λέξη «διαζύγιο» εάν δεν την εννοείτε!

5. Να εστιάζουμε στα θετικά του συντρόφου μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τεντωμένες τις… κεραίες μας και πιάνουμε στον αέρα οποιοδήποτε λάθος ή παράλειψη μπορεί να γίνει από τον άλλο. Οι ειδικοί μας συμβουλεύουν να κάνουμε το αντίθετο! Αντί να ψάχνουμε για αφορμές να υποδείξουμε τι κάνει λάθος, θα ευεργετήσουμε τη σχέση μας αν λέμε «μπράβο» και «ευχαριστώ» κάθε φορά που κάνει κάτι θετικό. Περίπου ό,τι κάνουμε και με τα παιδιά μας!

6. Να μην γκρινιάζουμε και να μην κατηγορούμε ο ένας τον άλλο. 

 Είναι πολύ εύκολο να ρίχνουμε στον άλλο την ευθύνη όταν κάτι δεν πάει καλά, όμως είναι πιο σωστό πριν το κάνουμε να αναρωτηθούμε: «μήπως αυτό που πρόκειται να πω κάνει το σύντροφό μου να νιώσει πιο άσχημα από ό,τι θα του άξιζε;». Και επίσης «θα διορθώσει αυτό που θα πω τα πράγματα ή μήπως τα κάνεις χειρότερα;». Θα διαπιστώσετε ότι είναι πιο αποτελεσματικό αντί να εκτοξεύετε κατηγορίες να ζητήσετε ήρεμα από τον άλλο να φερθεί με διαφορετικό τρόπο, εξηγώντας του αν χρειαστεί με παραδείγματα.

7. Να αφήνουμε σημειώματα με λόγια αγάπης ο ένας στον άλλον. 

Σκεφτείτε το σκηνικό: στη μέση μιας γεμάτης άγχος μέρας στη δουλειά, ανοίγετε να πάρετε κάτι από την τσάντα σας και βρίσκετε ένα μικρό ροζ χαρτάκι σε σχήμα καρδούλας που λέει μόνο δυο λέξεις: «σ’ αγαπά»! Δεν έγινε η μέρας σας μόλις λίγο καλύτερη;

8. Να κάνουμε συχνά αγκαλιές. Κρατήστε το χέρι του καθώς περπατάτε, ξαπλώστε αγκαλιά στον καναπέ για να δείτε την αγαπημένη σας σειρά, ξεκινήστε τη μέρα σας με ένα φιλί. Η φυσική επαφή είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να ενδυναμώσετε το συναισθηματικό δεσμό ανάμεσά σας.

9. Να τρώμε όλοι μαζί όσο πιο συχνά γίνεται. Στις μέρες μας μπορεί να μην είναι πια εύκολο το οικογενειακό τραπέζι να στρώνεται κάθε μεσημέρι με όλα τα μέλη της οικογένειας παρόντα, όμως ας προσπαθήσουμε να το κάνουμε όσο πιο συχνά μπορούμε. Φέρνει τον έναν πιο κοντά στον άλλον και βοηθάει τα παιδιά να υιοθετήσουν τις αξίες της οικογένειας. Ωστόσο, κι ένα ρομαντικό δείπνο για δύο πού και πού είναι επίσης σημαντικό!

10. Να θυμόμαστε γιατί αυτός ο άνθρωπος είναι ο κατάλληλος για εμάς. Όταν αμφιβάλουμε για την επιλογή μας είναι δύσκολο να προσπαθήσουμε για να διατηρήσουμε τη σχέση μας. Ακόμα και στα δύσκολα είναι σημαντικό να θυμόμαστε για ποιο λόγο είμαστε μαζί με αυτό τον άνθρωπο και να δίνουμε επιχειρήματα στον εαυτό μας ώστε να νιώσουμε ότι έχουμε επιλέξει σωστά! Θα κάνει την καθημερινότητα και το γάμο μας πολύ πιο ευχάριστα! 

Πηγή: wordpress.com WLP

Kική Δημουλά, επιλογή από την Μνημοσύνη- Διοτίμα.

Φίλες και Φίλοι καλημέρα, το ποιητικό ημερολόγιο έχει για σήμερα την πρόταση της Μνημοσύνης για Κική Δημουλά. Σ' ευχαριστώ Μνημοσύνη για την προσφορά σου, και κυρίως για την ενεργό επαναδραστηριοποιησή σου. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση, παρ' όλες τις αντίξοες συνθήκες, ο Επικούρειος Πέπος. Υ.Γ. Τι θα έλεγες η επόμενη βραδιά ποίησης να είναι αφιερωμένη στην Κική Δημουλά;

Πληθυντικός αριθμός, Κική Δημουλά

Ο έρωτας
όνομα ουσιαστικόν
πολύ ουσιαστικόν,

ενικού αριθμού,

γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.

Ο φόβος,
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός:
οι φόβοι.
Οι φόβοι
για όλα από δω και πέρα.

Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.

Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.

Η νύχτα,
όνομα ουσιαστικόν, γένους θηλυκού,
ενικός αριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
οι νύχτες.
Οι νύχτες από δω και πέρα.

WLP

Ο μύθος της σπηλιάς – από την Πολιτεία του Πλάτωνα. επανεκτίμηση από τον Επικούρειο Πέπο στις 15/02/21

Πόσο αληθινός είναι ο κόσμος μας αγαπητή Μνημοσύνη; Πόσο αυθεντικοί είμαστε εμείς σαν άνθρωποι; Είμαστε άραγε αυτοί που νομίζουμε; Φιλόσοφοι αλλά και επιστήμονες έχουν επισημάνει εδώ και αιώνες την απατηλότητα αυτού του κόσμου, το κατά πόσον είμαστε αυτοί που νομίζουμε και πιο ποσοστό ελευθερίας έχει ο άνθρωπος για να αναδείξει τον «πραγματικό» του εαυτό.

Η απατηλότητα της ιδέας για τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο έχει παρουσιαστεί από τον Πλάτωνα, εδώ και 2.500 χρόνια με τον «Μύθο της Σπηλιάς» που παρουσιάζεται στην «Πολιτεία» του. Εκεί ο Πλάτωνας παρουσιάζει τους ανθρώπους δεμένους με αλυσίδες στο βάθος μιας σπηλιάς, να παρακολουθούν σκιές που παρουσιάζονται σε έναν τοίχο, τις οποίες αυτοί αντιλαμβάνονται σαν πραγματικότητες. Επιπλέον οι δεσμώτες αντιλαμβάνονται τις αλυσίδες τους σαν «κοσμήματα», σαν πολύτιμα εργαλεία που τους δένουν με τον κόσμο, χωρίς όμως να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για τα δεσμά που τους εμποδίζουν να απομακρυνθούν από τη σπηλιά και να αντικρίσουν το φως του ήλιου και τη ζωή που σφύζει έξω από τη σπηλιά.

Ο μύθος του σπηλαίου

Ο μύθος αυτός διηγείται πως σε ένα σπήλαιο, κάτω από τη γη, βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Δεν μπορούν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Πίσω τους ωστόσο είναι αναμμένη μια φωτιά. Έτσι οτιδήποτε εκδηλώνεται πίσω από την πλάτη τους αναπαριστάνεται ως σκιά στον απέναντι τους τοίχο. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές που βλέπουν πάνω στον τοίχο είναι τα ίδια τα πράγματα. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους του σπηλαίου κατορθώσει να ελευθερωθεί, να βγει από τη σπηλιά και να ανέβει πάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν μέσα στη σπηλιά. Θα αντιληφθεί τότε ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις.

Έρχεται όμως κάποια στιγμή, που κάποιοι δεσμώτες, καταφέρνουν ν’ απαλλαγούν απ’ την επιρροή των αισθήσεων και των δογμάτων και να γνωρίσουν την αλήθεια, βασιζόμενοι στις αποδείξεις που τους παρέχει μόνο ο ορθός λόγος και η καθαρή σκέψη. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι φιλόσοφοι και οι «πεπαιδευμένοι», οι μορφωμένοι, που η παιδεία τους δείχνει τον τρόπο πώς, ξεγλιστρώντας μέσα από τα ποικίλα δογματικά δίχτυα, να ξεφύγουν από τη μοίρα των δεσμωτών της σπηλιάς…

Η αλληγορία του σπηλαίου είναι μια προσπάθεια τεκμηρίωσης της θέσης του φιλόσοφου ως βασιλιά στην Ιδεώδη Πολιτεία. Οι φυλακισμένοι αρχίζουν να αποδίδουν τα μη πραγματικά σχήματα των σκιών με όρους και έννοιες, ενώ πιστεύουν ότι οι σκιές αυτές είναι η πραγματικότητα.

Το ότι οι φυλακισμένοι, ωστόσο, μπορούν να δουν μόνο τις σκιές αυτές, δε σημαίνει ότι ο υπαρκτός κόσμος περιορίζεται μόνο μες στο σπήλαιο. Αν κάποιοι καταφέρουν να λυθούν από τις αλυσίδες και βγουν από το σπήλαιο, θα τυφλωθούν από τη λάμψη του Ήλιου και θα επιστρέψουν πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσουν το φως, θα δουν καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθό, και θα καταλάβουν ότι όσα έβλεπαν μες στο σπήλαιο ήταν απλά αντίγραφα των αληθινών. Ίσως σκεφτούν να επιστρέψουν πίσω, λυπούμενοι τους φυλακισμένους συντρόφους τους. Πίσω, όμως, στο σπήλαιο, δε θα μπορούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι, και, προσπαθώντας να διδάξουν στους υπόλοιπους την αλήθεια, ίσως δεχτούν το μίσος και την αντίδρασή τους. Ωστόσο, όσοι ελευθερώθηκαν, οι φιλόσοφοι, έχουν χρέος να επιστρέψουν πίσω και να διδάξουν και τους υπόλοιπους

Το αρχαίο κείμενο

…Δες με τη φαντασία σου ανθρώπους που κατοικούν μέσα σε μια σπηλιά κάτω από τη γη, που έχει την είσοδό της ψηλά στην οροφή, προς το φως. Και μέσα στη σπηλιά να είναι άνθρωποι αλυσοδεμένοι στα πόδια και στον αυχένα από την παιδική τους ηλικία, έτσι ώστε να είναι καρφωμένοι στο ίδιο σημείο και να μπορούν να βλέπουν μόνο μπροστά τους και να μην είναι σε θέση, εξαιτίας των δεσμών, να στρέφουν τα κεφάλια τους ολόγυρα.

Κι οι ανταύγειες της φωτιάς που καίει πίσω τους να είναι πάνω και μακριά από αυτούς. Και ανάμεσα στη φωτιά και στους δεσμώτες, προς τα πάνω, να υπάρχει ένας δρόμος που στο πλάι του να είναι χτισμένο ένα τοιχάκι, όπως τα παραπετάσματα που τοποθετούν οι θαυματοποιοί, και πάνω απ’ αυτά επιδεικνύουν τα ταχυδακτυλουργικά τους.

– Βλέπω, είπε.

Φαντάσου λοιπόν κοντά σε τούτο το τοιχάκι, ανθρώπους να μεταφέρουν αντικείμενα κάθε είδους, που προεξέχουν από το τοιχάκι, καθώς και ανδριάντες και κάποια άλλα αγάλματα ζώων, πέτρινα και ξύλινα και κατασκευασμένα με κάθε είδους υλικό, και, όπως είναι φυσικό, από αυτούς που τα μεταφέρουν άλλοι μιλούν και άλλοι μένουν σιωπηλοί.

– Παράδοξη εικόνα περιγράφεις, και παράδοξους δεσμώτες, είπε.

Μα είναι όμοιοι με μας, και πρώτα και κύρια, νομίζεις πως αυτοί έχουν δει κάτι άλλο από τους εαυτούς τους και τους υπόλοιπους που είναι μαζί, εκτός από τις σκιές που δημιουργεί η φωτιά, και των αντανακλάσεών της στους απέναντι τοίχους ;

– Μα πως είναι δυνατόν, είπε, αφού είναι αναγκασμένοι να κρατάνε ακίνητα τα κεφάλια τους εφ’ όρου ζωής ;

Κι από αυτά που μεταφέρονται ; Δεν θα έχουν δει ακριβώς το ίδιο;

Τι άλλο;

Κι αν θα μπορούσαν να συνομιλούν μεταξύ τους, δεν νομίζεις πως σ’ αυτά που βλέπουν θεωρούν πως αναφέρονται οι ονομασίες που δίνουν;

Αναγκαστικά.

Τι θα συνέβαινε, αν το δεσμωτήριο τους έστελνε αντίλαλο από τον απέναντι τοίχο, κάθε φορά που κάποιος από τους περαστικούς μιλούσε, νομίζεις πως θα θεωρούσαν πως αυτός που μιλάει είναι τίποτε άλλο από τη φευγαλέα σκιά;

– Μα το Δία, όχι βέβαια, είπε.

Και σε κάθε περίπτωση, αυτοί δεν θα θεωρούν τίποτα άλλο σαν αληθινό, παρά τις σκιές των αντικειμένων.

– Απόλυτα σίγουρο, είπε.

Σκέψου όμως, είπα εγώ, ποια θα μπορούσε να είναι η λύτρωσή τους και η θεραπεία τους και από τα δεσμά κι από την αφροσύνη, αν τους συνέβαιναν τα εξής : Αν κάθε φορά, δηλαδή, που θα λυνόταν κάποιος και θ’ αναγκαζόταν ξαφνικά να σταθεί και να βαδίσει και να γυρίσει τον αυχένα του και να δει προς το φως, κι όλ’ αυτά θα τα έκανε με μεγάλους πόνους και μέσα από τα λαμπυρίσματα δεν θα μπορούσε να διακρίνει εκείνα, που μέχρι τότε έβλεπε τις σκιές τους, τι νομίζεις πως θ’ απαντούσε αυτός, αν κάποιος του έλεγε πως τότε έβλεπε φλυαρίες, ενώ τώρα είναι κάπως πιο κοντά και πως έχει στραφεί προς όντα πραγματικά και βλέπει με σωστότερο τρόπο, και αν του έδειχνε το καθένα από αυτά που περνούσαν, ρωτώντας τον τι είναι και αναγκάζοντάς τον ν’ αποκριθεί, δεν νομίζεις πως αυτός θ’ απορούσε και θα νόμιζε πως αυτά που έβλεπε τότε ήταν πιο αληθινά από τα τωρινά που του δείχνουν;

– Και πολύ μάλιστα, είπε.

Κι αν λοιπόν τον ανάγκαζε να βλέπει προς το ίδιο το φως, δεν θα πονούσαν τα μάτια του και δεν θα έφευγε για να ξαναγυρίσει σ’ εκείνα που μπορεί να δει καλά, και δεν θα νόμιζε πως εκείνα στην πραγματικότητα είναι πιο ευκρινή από αυτά που του δείχνουν;

– Έτσι, είπε.

Και αν, τον τραβούσε κανείς με τη βία από εκεί, μέσα από ένα δρόμο κακοτράχαλο κι ανηφορικό, έξω στο φως του ήλιου, δεν θα υπέφερε τάχα και δεν θα αγανακτούσε όταν τον έπαιρναν, κι αφού θα έφτανε στο φως, δεν θα πλημμύριζαν τα μάτια του από τη λάμψη και δεν θα του ήταν αδύνατο να δει ακόμα κι ένα απ’ αυτά που τώρα ονομάζονται αληθινά;

– Όχι βέβαια, δεν θα μπορούσε έτσι ξαφνικά, είπε.

Έχω την εντύπωση πως θα χρειαζόταν να συνηθίσει, αν σκοπεύει να δει τα πράγματα που είναι πάνω. Και στην αρχή θα μπορούσε πολύ εύκολα να διακρίνει καλά τις σκιές, και μετά απ’ αυτό, πάνω στην επιφάνεια του νερού τα είδωλα των ανθρώπων και των άλλων πραγμάτων, και κατόπιν αυτά τα ίδια. Και μετά από αυτά, τ’ αντικείμενα που είναι στον ουρανό και τον ίδιο τον ουρανό θα μπορούσε να δει ευκολότερα τη νύχτα, βλέποντας το φως των άστρων και της σελήνης, παρά στη διάρκεια της μέρας, τον ήλιο και το ηλιόφως.

– Πως όχι;

Τελευταίο θα μπορούσε νομίζω να δει τον ήλιο, όχι στην επιφάνεια του νερού ούτε σε κάποια διαφορετική θέση τα είδωλά του, αλλά θα μπορούσε να δει καλά τον ήλιο καθαυτό στο δικό του τόπο και να παρατηρήσει προσεκτικά τι είδους είναι.

– Κατ’ ανάγκη, είπε.

Και μετά θα συλλογιζόταν τότε για κείνον, πως αυτός είναι που ρυθμίζει τις εποχές και τους χρόνους και που κανονίζει τα πάντα στον ορατό κόσμο, καθώς και ο αίτιος, κατά κάποιο τρόπο, όλων εκείνων που έβλεπαν αυτοί.

– Είναι φανερό, είπε, πως αυτά θα συμπεράνει ύστερα από τα προηγούμενα.

Τι λες λοιπόν; Όταν αναλογίζεται την πρώτη του κατοικία και την εκεί σοφία που είχε αυτός και οι τότε συνδεσμώτες του, δεν νομίζεις πως θα καλοτυχίζει τον εαυτό του για τούτη την αλλαγή και θα οικτίρει τους άλλους;

– Και πολύ μάλιστα.

Κι αν υπήρχαν μεταξύ τους τότε κάποιες τιμές και έπαινοι και βραβεία γι’ αυτόν που θα μπορούσε να διακρίνει πιο καθαρά αυτά που περνούσαν μπροστά από τα μάτια του και γι’ αυτόν που θα μπορούσε να θυμηθεί περισσότερο ποια συνήθως περνούσαν πρώτα, ποια μετά και ποια ταυτόχρονα, και έτσι θα μπορεί να προβλέπει τι θα έρθει στο μέλλον, νομίζεις πως αυτός θα κατεχόταν από σφοδρή επιθυμία και θα ζήλευε τους τιμημένους από κείνους και τους μεταξύ εκείνων κυρίαρχους ή θα είχε πάθει αυτό που λέει ο Όμηρος, και πολύ θα επιθυμούσε "να ήταν ζωντανός στη γη κι ας δούλευε για άλλον, που είναι ο φτωχότερος" και θα προτιμούσε να έχει πάθει τα πάντα, παρά να νομίζει εκείνα που νόμιζε και να ζει έτσι εκεί;

– Έτσι νομίζω τουλάχιστον, είπε, πως θα προτιμούσε να πάθει οτιδήποτε παρά να ζει έτσι.

Και τώρα βάλε στο μυαλό σου το εξής, είπα εγώ. Αν κατέβει αυτός πάλι και καθίσει στον ίδιο θρόνο, δεν θα ξαναγεμίσουν τάχα τα μάτια του σκοτάδι, αφού ήρθε ξαφνικά από τον ήλιο;

– Και πολύ μάλιστα, είπε.

Αν χρειαζόταν ν’ ανταγωνιστεί με κείνους τους παντοτινούς δεσμώτες, λέγοντας την άποψή του σχετικά με τις σκιές, καθόσον χρόνο η όρασή του είναι αμβλεία, πριν προσαρμοστούν τα μάτια του, και για να συνηθίσουν δεν θα χρειαζόταν και τόσο μικρός χρόνος, άραγε δεν θα προκαλούσε περιπαιχτικά γέλια και δεν θα έλεγαν γι’ αυτόν πως με το ν’ ανεβεί επάνω, γύρισε με καταστραμμένα τα μάτια του και πως δεν αξίζει ούτε να προσπαθήσουν καν να πάνε επάνω; Και αυτόν που θα επιχειρήσει να τους λύσει και να τους ανεβάσει, αν τους δινόταν κάπως η ευκαιρία να τον πιάσουν και να τον σκοτώσουν, δεν θα τον σκότωναν;

Πλάτωνας, Πολιτεία, Βιβλίο Έβδομο

Επικουρισμός και Πλάτων από τον Αρκά για τον Επικούρειο Πέπο.

Ως ‘επικουρισμός’ εννοείται γενικά το συνεπές σύστημα φιλοσοφικών θέσεων στους τομείς της φυσικής/μεταφυσικής, γνωσιοθεωρίας και ηθικής που παρήγαγε πρωτίστως ο φιλόσοφος της ελληνιστικής εποχής Επίκουρος (341-270 π.Χ.). Ο επικουρισμός πέτυχε σημαντική διάδοση κατά την ελληνιστική περίοδο, η δε επιρροή του ανιχνεύεται μέχρι και τους χρόνους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αν και υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρούμε ότι ο Επίκουρος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της πνευματικής του ενέργειας σε θέματα φυσικής/μεταφυσικής και γνωσιοθεωρίας, ο ‘επικουρισμός’ συναρτάται σήμερα κυρίως με τις απόψεις του Επίκουρου στον χώρο της ηθικής. Αριστερά ο Επικούρειος Πέπος στον κήπο του.

Εκ πρώτης όψεως οι φιλοσοφικές θέσεις του Πλάτωνα δεν φαίνεται πιθανό να επηρέασαν τη σκέψη του Επίκουρου. Στα περισσότερα, αν όχι όλα, τα θέματα οι δύο στοχαστές έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις.

Όπως θα περίμενε κανείς, οι απόψεις του Πλάτωνα στον χώρο της ηθικής απέχουν πολύ από τις αντίστοιχες του Επίκουρου, αν και είναι σαφές, χωρίς να έχει επαρκώς τονιστεί, ότι η ηθική αποτελεί τον τομέα εκείνο στον οποίο ο Επίκουρος έχει τις περισσότερες οφειλές στην πλατωνική σκέψη. Οι κύριες έννοιες εδώ είναι: η ευχαρίστηση/χαρά/ηδονή (ἡδονή), η λύπη/οδύνη/στενοχώρια (λύπη) και ο ηδονισμός.

Οι αρχαιοελληνικές ηθικές θεωρίες ήταν “ευδαιμονιστικές”.

Όλοι οι ηθικοί φιλόσοφοι της αρχαιότητας συμφωνούν ότι η εὐδαιμονία, την οποία μπορούμε να μεταφράσουμε με ασφάλεια ως γενική ευτυχία και ευδοκίμηση, αποτελεί τον δικαιολογημένο έσχατο στόχο κάθε ανθρώπινου όντος.

Βασική μέριμνα κάθε ηθικού στοχαστή ήταν να καταλήξει σε μια συνεπή θέση σχετικά με το τι στην πραγματικότητα περιλαμβάνει η ανθρώπινη ευτυχία και πώς μπορεί αυτή να επιτευχθεί. Η χαρά, η οποία κατανοείται τόσο από τον Πλάτωνα όσο και από τους επικούρειους ως μια συνειδητή κατάσταση στον νου ενός ανθρώπου την οποία ο εν λόγω άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως ευχάριστη, καθίσταται, σε αυτά τα συμφραζόμενα, ζήτημα σημαντικό.

Μια ευτυχισμένη ζωή πρέπει, μεταξύ άλλων, να είναι ευχάριστη για το άτομο που την ζει, και η χαρά είναι προφανώς ευχάριστη για όποιον την έχει. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αριστοτέλη(Ηθικά Νικομάχεια 1101b27-31, 1172b9-15), ο Εύδοξος ο Κνίδιος , ένας μαθητής του Πλάτωνα, ήταν μάλλον ο πρώτος που υποστήριξε μια ηθική θεωρία κατά βάση ηδονιστική.

Ο ηδονισμός υποστηρίζει ότι η χαρά είναι το μόνο καθαυτό αγαθό (δηλ. αγαθό από μόνο του γι᾽αυτό που είναι και όχι για κάποιον άλλο λόγο) και η λύπη το μόνο καθαυτό κακό (δηλ. κακό από μόνο του και όχι για κάποιον άλλο λόγο). Όλα τα άλλα πράγματα είναι αγαθά ή κακά με παράγωγο τρόπο στον βαθμό που βοηθούν το άτομο να αποκτήσει τη χαρά και να αποφύγει τη λύπη.

Ο ηδονισμός ως φιλοσοφική θέση ενισχύεται αποφασιστικά από τη φυσική τάση των ανθρώπων, που αποτελεί μέρος της ψυχολογικής σύστασής τους, να επιδιώκουν τη χαρά και να αποφεύγουν τη λύπη. Ωστόσο, η ύπαρξη μιας τάσης για κάτι δεν εξασφαλίζει από μόνη της την αγαθότητα του πράγματος προς το οποίο η τάση ρέπει.

Το τυπικό αντεπιχείρημα των ηθικών ηδονιστών προς αυτή την αντίρρηση, επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πρώτη φορά από τον Εύδοξο και τελειοποιήθηκε κατόπιν από τους επικούρειους, λέει ότι αφού αποτελεί αναντίρρητο δεδομένο της ανθρώπινης φύσης ότι επιδιώκουμε τη χαρά και αποφεύγουμε την οδύνη, είναι επίσης καλό να φερόμαστε με τον τρόπο αυτό – γιατί είναι καλό να ακολουθούμε τη φύση μας.

Ο Πλάτων δεν είναι ηδονιστής αλλά πραγματεύεται το ζήτημα του ηδονισμού και της ευχαρίστησης σε σημαντικούς διαλόγους όπως ο Πρωταγόρας , ο Γοργίας , το ένατο βιβλίο της Πολιτείας και ο Φίληβος , για τον απλούστατο λόγο ότι ο ηδονισμός φαίνεται εκ πρώτης όψεως να είναι μια ελκυστική θεωρία.

Ο Πλάτων αντιτείνει στον ηδονιστή τη θέση ότι το να επικεντρώνει κανείς την προσοχή του αποκλειστικά στην ευχαρίστηση είναι αποδεδειγμένα κάτι κακό γι’ αυτόν που το κάνει. Ταυτόχρονα ο Πλάτων αναγνωρίζει τη σημασία της ευχαρίστησης ως κινήτρου και δέχεται ότι η χαρά είναι αγαθό και η λύπη κακό, αν και αρνείται ότι η χαρά είναι το μοναδικό καθαυτό αγαθό και η λύπη το μοναδικό καθαυτό κακό.

Υποστηρίζει, μάλλον σωστά, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται την ύπαρξη αγαθών και κακών ηδονών – άποψη που δύσκολο μπορεί να εναρμονιστεί με τη θέση του ηδονιστή που θεωρεί ότι μόνον η ευχαρίστηση είναι αγαθό και μόνον η οδύνη κακό.

Υπέρτατος στόχος του ηθικού στοχαστή, κατά τον Πλάτωνα, είναι η κατασκευή μιας συνολικής θεωρίας περί ηθικής αξίας η οποία να παρέχει, εκτός των άλλων, κριτήρια ανεξάρτητα από τη χαρά και τη λύπη με βάση τα οποία ο άνθρωπος να μπορεί να επιλέγει τις αγαθές ηδονές και να αποφεύγει τις κακές, κάνοντας το αντίστοιχο και με τις οδύνες.

Ο Επίκουρος αποδέχτηκε την πλατωνική άποψη που έλεγε ότι η απομάκρυνση από τη φυσιολογική κατάσταση ισορροπίας βιώνεται ως οδυνηρή και η αποκατάστασή της ως ευχάριστη. Ωστόσο, αυτή η χαρά, η οποία συχνά αποκαλείται στις σχετικές συζητήσεις ‘κινητική’ για να φανεί η προέλευσή της από κινήσεις φυσιολογίας, αποτελεί το ένα από τα δύο είδη χαράς που αναγνώριζε ο Επίκουρος.

Συμπέρασμα

Η επιρροή του Πλάτωνα στον επικουρισμό περιορίστηκε βασικά στον χώρο της ηθικής. Ο Επίκουρος και οι οπαδοί του υιοθέτησαν επιχειρήματα από τον Φίληβο , αλλά τα μετασχημάτισαν (ή τα μεθερμήνευσαν) έτσι ώστε η στόχευσή τους να είναι τελικά, εν όλω ή εν μέρει, αντιπλατωνική. Με αυτόν τον τρόπο κατόρθωσαν να χρησιμοποιήσουν τα κεντρικά στοιχεία μιας από τις πιο πλήρεις και αποτελεσματικές κριτικές του ηδονισμού στην ιστορία της φιλοσοφίας για να υποστηρίξουν την ηδονιστική θέση ότι η χαρά αποτελεί το ανώτατο αγαθό μιας ευτυχισμένης ζωής.

Πηγή: Η εγκυκλοπαίδεια του Πλάτωνα

Όταν η Ιστορικός Ζαν Ντ' Άρκ συνάντησε την: Υπατία: Η πρώτη γυναίκα μαθηματικός και φιλόσοφος.

Η Υπατία γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 370 μ.χ και πέθανε στην ίδια πόλη το 415 μ.Χ. Σήμερα δε 3 Ιουνίου εορτάζεται το όνομά της. Ήταν κόρη του μαθηματικού, αστρονόμου και φιλόσοφου Θέωνα, ενώ έλαβε με τις φροντίδες του πατέρα της την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση στα Μαθηματικά. Ήταν η πρώτη γυναίκα που είχε μια ουσιαστική συμβολή στην ανάπτυξη των μαθηματικών. Ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία για να σπουδάσει φιλοσοφία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή, όμως μαθήτευσε και κοντά στον Πρόκλο και τον Ιεροκλή.

Ο πατέρας της Θέωνας κατέγραψε δυο εκλείψεις (μια ηλιακή και μια σεληνιακή) ενώ υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας πριν την καταστροφή της. Το κορυφαίο επίτευγμα του Θέωνος όμως ήταν η έκδοση από αυτόν των Στοιχείων του Ευκλείδη, περί το 364, από την οποία η ανθρωπότητα μάθαινε Γεωμετρία επί 15 αιώνες, και ανατυπωνόταν μέχρι το 1814.

Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια, έγινε επικεφαλής της εκεί σχολής των Πλατωνιστών (400 μ.Χ.), δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής ενώ έκανε και εκτενή και ουσιώδη σχόλια στα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου. Δυστυχώς παρότι η ίδια η Υπατία υπήρξε πολυγραφότατη κανένα από τα έργα της δεν σώζεται και έχουμε μόνο αναφορές για αυτά.

Πολλοί από τους μαθητές της ανήκαν στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης και έγιναν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο έπαρχος της Αλεξανδρείας Ορέστης. Η ίδια επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους νεοπλατωνικούς Πλωτίνο και Ιάμβλιχο.

  Η Υπατία διδάσκοντας στη Σχολή της Αλεξάνδρειας. Έργο του Μασολίνο ντα Πανικάλε (1428)

Η Υπατία δίδαξε τις φιλοσοφικές τους ιδέες με μια μεγαλύτερη επιστημονική έμφαση από ότι οι πρώτοι οπαδοί του Νεοπλατωνισμού. Περιγράφεται από όλους τους σχολιαστές ως χαρισματικός δάσκαλος. Η Υπατία ήρθε να συμβολίσει την μάθηση και την επιστήμη που οι πρώτοι Χριστιανοί την ταύτιζαν με την ειδωλολατρεία.

Το σημαντικότερο έργο της Υπατίας ήταν στην άλγεβρα. Έγραψε σχόλια στην Αριθμητική του Διόφαντου σε 13 βιβλία. Ο Διόφαντος έζησε και εργάσθηκε στην Αλεξάνδρεια τον τρίτο αιώνα και έχει ονομασθεί ‘πατέρας της άλγεβρας’. Ανέπτυξε τις απροσδιόριστες (ή Διοφαντικές) εξισώσεις, δηλαδή εξισώσεις με πολλαπλές λύσεις. (Ένα συνηθισμένο παράδειγμα προβλημάτων αυτού του τύπου είναι το πώς μπορούμε να μετατρέψουμε ένα κατοστάρικο σε νομίσματα χρησιμοποιώντας διαφορετικά νομίσματα, 50άρικα, 20άρικα κλπ.). Εργάσθηκε επίσης με δευτεροβάθμιες εξισώσεις. Τα σχόλια της Υπατίας περιελάμβαναν εναλλακτικές λύσεις και πολλά νέα προβλήματα που προέκυπταν σαν συνέπεια στα χειρόγραφα του Διόφαντου.

Η Υπατία έγραψε επίσης μια διατριβή Περί των Κωνικών του Απολλώνιου σε οκτώ βιβλία. Ο Απολλώνιος ο Πέργας ήταν ένας αλεξανδρινός γεωμέτρης του 3ου π.Χ. αιώνα, που προσπάθησε να εξηγήσει τις ασυνήθιστες τροχιές των πλανητών. Το κείμενο της Υπατίας ήταν μια εκλαΐκευση της εργασίας του. Όπως οι έλληνες πρόγονοί της, η Υπατία γοητευόταν από τις κωνικές τομές (τα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται όταν ένα επίπεδο τέμνει ένα κώνο). Μετά το θάνατό της, οι κωνικές τομές αγνοήθηκαν μέχρι την αρχή του 17ου αιώνα όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι πολλά φυσικά φαινόμενα, όπως οι τροχιές πλανητών, περιγραφόταν με τον καλύτερο τρόπο με τις καμπύλες που προκύπτουν από κωνικές τομές.

Ο Θέων, ο πατέρας της Υπατίας, αναθεώρησε και εξέλιξε τα Στοιχεία της γεωμετρίας του Ευκλείδη και είναι η δική του έκδοση που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Πιθανότατα η Υπατία εργάσθηκε μαζί του σε αυτή την αναθεώρηση. Αργότερα έγραψε μαζί του τουλάχιστον μία διατριβή για τον Ευκλείδη. Η Υπατία επίσης έγραψε τουλάχιστον ένα βιβλίο από την εργασία του Θέωνα για τον Πτολεμαίο. Ο Πτολεμαίος είχε συστηματοποιήσει όλη τη σύγχρονη μαθηματική και αστρονομική γνώση σε ένα έργο 13 βιβλίων, το οποίο μετριόφρονα ονόμασε Μαθηματική Πραγματεία. Άραβες Σχολαστικιστές το μετονόμασαν σε Almagest (‘Μέγα Βιβλίο»). Το σύστημα του Πτολεμαίου παρέμεινε το κυρίαρχο αστρονομικό έργο μέχρι τον Κοπέρνικο τον 16ο αιώνα. Οι πίνακες της Υπατίας για τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων, ο Αστρονομικός Κανών, ίσως ήταν μέρος των σχολίων του Θέωνα στον Πτολεμαίο, ή ήταν ξεχωριστό έργο.

Εκτός από τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, η Υπατία είχε ενδιαφέρον για τη μηχανική και την πρακτική τεχνολογία. Τα γράμματα του Συνέσιου περιέχουν σχέδια για αρκετά επιστημονικά όργανα περιλαμβάνοντας έναν αστρολάβο (Ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τη μέτρηση των θέσεων του άστρων, πλανητών και του ήλιου και για τον υπολογισμό της ώρας και του ανερχόμενου ζωδίου του ζωδιακού).

Η Υπατία ανέπτυξε ακόμα μια συσκευή για τη διύλιση του νερού, ένα όργανο για τη μέτρηση της στάθμης του νερού και ένα διαβαθμισμένο υδρόμετρο από μπρούτζο για τη μέτρηση της ειδικής βαρύτητας (πυκνότητας) ενός υγρού.

Η Υπατία ήταν ο τελευταίος παγανιστής επιστήμονας του δυτικού κόσμου και ο θάνατός της συνέπεσε με τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και αφού από τότε δεν υπήρξαν σημαντικές πρόοδοι στα μαθηματικά, την αστρονομία και τη φυσική σε όλο τη Δύση για άλλα 1000 χρόνια, η Υπατία έγινε σύμβολο του τέλους της αρχαίας επιστήμης. Μετά την Υπατία ήρθε το χάος και ο βαρβαρισμός των Σκοτεινών Χρόνων.

Αρκετοί συγγραφείς μνημονεύουν τις διδασκαλίες της Υπατίας σαν Χριστιανικές στο πνεύμα. Πραγματικά, η Υπατία αφαίρεσε το πέπλο μυστηρίου με το οποίο είχε καλυφθεί αυτή η νέα θρησκεία, συζητώντας με τέτοια ευκρίνεια για τις πιο πολύπλοκες αρχές της ώστε πολλοί νεοφώτιστοι στη Χριστιανική πίστη εγκατέλειψαν το Χριστιανισμό για να γίνουν μαθητές της. Η Υπατία αποδείκνυε λογικά την παγανιστική καταγωγή της Χριστιανικής πίστης, αλλά και εξέθετε τα υποτιθέμενα θαύματα που οι Χριστιανοί πρόβαλαν σαν σημάδια «θείας προτίμησης», αναλύοντας τους φυσικούς νόμους που διέπουν τα φαινόμενα.

Εντούτοις, μεταξύ των μαθητών που δίδαξε στην Αλεξάνδρεια υπήρξαν πολλοί προεξέχοντες Χριστιανοί. Ένας από τους διασημότερους είναι ο Συνέσιος ο Κυρηναίος που επρόκειτο αργότερα να γίνει επίσκοπος Πτολεμαίδος. Πολλές από τις επιστολές που ο Συνέσιος έγραψε στην Υπατία έχουν συντηρηθεί και βλέπουμε κάποιες απο αυτές που γέμιζαν από θαυμασμό και σεβασμό για τις διδακτικές και επιστημονικές ικανότητες της Υπατίας.

Το 412 μ.χ ο Κύριλλος έγινε Επίσκοπος της Αλεξάνδρειας. Ρωμαίος δε έπαρχος της Αλεξάνδρειας ήταν ο Ορέστης. Ο Κύριλλος και ο Ορέστης ήταν σφοδροί πολιτικοί ανταγωνιστές. Η εκκλησία και το κράτος πάλεψαν για τον έλεγχο. Η Υπατία ήταν φίλη του Ορέστη και αυτό, μαζί με την προκατάληψη των Χριστιανών που θεωρούσαν τις φιλοσοφικές απόψεις της, ειδωλολατρικές, συνετέλεσαν ώστε η Υπατία να γίνει το σημείο εστίασης των ταραχών μεταξύ των Χριστιανών και των μη-Χριστιανών.

Η δράση της θεωρήθηκε επικίνδυνη για την εξάπλωση του Χριστιανισμού, σταδιακά καλλιεργήθηκε κλίμα εναντίον της που οδήγησε στη βίαιη δολοφονία της από τον όχλο ή από ομάδες φανατικών μοναχών. Το μανιασμένο πλήθος την ξεγύμνωσε και τη πετροβόλησε μέχρι θανάτου, στη συνέχεια το πτώμα της διαμελίστηκε και κάηκε στη πυρά. Ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, ο οποίος είχε έρθει σε μεγάλη αντίθεση με τον Ρωμαίο Κυβερνήτη της Αιγύπτου και φιλικά διακείμενου προς την Υπατία, Ορέστη.

«Η Υπατία ήταν ένα πρόσωπο που χώριζε την κοινωνία σε δύο μέρη:
αυτούς που την θεωρούσαν θαύμα του φωτός
και αυτούς που την έβλεπαν σαν απόστολο του σκότους.»
(Elbert Hunnard)

Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής σε μετάφραση: «Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα την ζήλευαν και επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος και ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή και αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου. Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν.»

Περί Ευδαιμονίας από την Πρόεδρο της ΛΟΓ ΔΙΟΤΙΜΑ [ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΝΤΑΚΟΥΛΑ]

Φίλες και Φίλοι το σημερινό θέμα ανάρτησης που επέλεξε η ''ισοβίτισσα'' πρόεδρος της ΛΟΓ αφορά την ευδαιμονία και πως μπορούμε να την αποκτήσουμε. Ευχαριστούμε την πρόεδρό μας που επιτέλους ξανά-άρχισε την δραστηριότητα όπως τότε το καλό καιρό της χρυσής εποχής.

Στη φωτογραφία η Ζαν Ντ' Άρκ με τον καλό της.

Κοινός παρανομαστής όλων των ελληνιστικών σχολών – συμπεριλαμβανομένης και της αριστοτελικής – είναι η αναγνώριση της επίγειας προσωπικής ευδαιμονίας ως υπέρτατου αγαθού ή τέλους (τέλος = ο σκοπός για τον όποιον κάθε τι άλλο αποτελεί μέσον).

Όλη η μετα-πλατωνική ηθική φιλοσοφία των Ελλήνων είναι ευδαιμονιστική. Αν κάποιος είναι ευδαίμων, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον δικό του έλλογο νου, και όχι σε Εξωτερικές περιστάσεις. Οι Στωικοί φρονούν ότι οφείλεται ΝΟΝΟ στον έλλογο νου. Γι αυτό και λέγεται ΕΥΔΑΙΜΩΝ: το θεϊκό στοιχείο (Ο ΔΑΙΜΩΝ) εντος του, δηλ ο νους .

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ σημασία των λέξεων ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟ (ταυτισμένη με την καλοζωία) είναι αποπροσανατολιστική. Ευδαιμονία σημαίνει το να είναι κανείς πλήρως ικανοποιημένος απ τη ζωή χάρη στης δικές του ΑΡΕΤΕΣ. Οι Στωικοί ορίζουν την ευδαιμονία αντικειμενικά με δυο λέξεις: εύροια = αρμονική ροή βίου. Ενώ η ευτυχία -όπως την εννοούμε σήμερα, έχει εφήμερο ή φευγαλέο χαρακτήρα, καθώς εξαρτάται από εξωτερικές περιστάσεις και έχει να κάνει με ικανοποίηση επιθυμιών και με έντονα θετικά συναισθήματα, η ευδαιμονία έχει χαρακτήρα διαρκείας, θεμελιωμένη καθώς είναι στην προσωπικότητα και στις αρετές του ατόμου ίδια η λέξη όπως είδαμε παραπέμπει στην προσωπικότητα του ατόμου.

Και πάλι ο Επικούρειος και ο Στωικός από διαφορετική σκοπιά – αναγνωρίζουν ως πρωταρχικό τον ρόλο των 4 θεμελιωδών αρετών ΦΡΟΝΗΣΗ, ΑΝΔΡΕΙΑ, ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ , ΔΙΚΑΙΣΥΝΗ, για την κατάκτηση της ευδαιμονίας.

Αντίθετα οι χριστιανοί, ξένοι προς την λογική της ελληνικής ευδαιμονίας, θεωρώντας ως υπέρτατο σκοπό την επιβράβευση από τον θεό, αντικατέστησαν τις 4 θεμελιώδεις αρετές με ένα δικό τους τρίπτυχο αρετών – ΠΙΣΤΗ, ΕΛΠΙΣ, ΑΓΑΠΗ, εκ των οποίων οι δυο πρώτες είναι ολωσδιόλου ασύμβατες με τις ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ.

Το ολέθριο λάθος των ανθρώπων, η πηγή κάθε απογοήτευσης είναι ότι εκτιμούν περισσότερο ότι δεν ελέγχουν. Το ότι ο Στωικός δεν πρέπει να επηρεάζεται συναισθηματικά δεν σημαίνει ότι απέχει από την δράση, πολιτική και άλλη, ακριβώς διότι δεν είναι ακοινώνητος. Αυτό διαφοροποιεί πλήρως τον στωικισμό από τις ανατολίτικες (βουδιστικές) κτλ προσεγγίσεις, την ανατολίτικη πυρολατρεία και τον αναχωρητισμό. Ο Στωικός στην καθημερινή του ζωή θα επιλέγει τα καθήκοντα και θα επιτελεί κατορθώματα.

Μάρκος Αυρήλιος, "ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ", εκδόσεις "Θύραθεν"

Όταν η Ζαν Ντ' Άρκ - Διοτίμα συνάντησε τον Μαχάτμα Γκάντι.

Mr Pepo καλησπέρα, από το διαδίκτυο αλίευσα την πιο κάτω ιστορία και σας τη στέλνω. Επίσης σας έχω στείλει κι άλλα κείμενα για ανάρτηση, δεν λέω καλό παιδί και φοβερός μαθητής ο Αρκάς αλλά να μην ξεχνάει πως έχει να κάνει με την ισόβια! πρόεδρο της ΛΟΓ ως εκ τούτου, στο τέλος του μήνα θα κάνουμε τη σούμα για το ποιος έστειλα τα ποιο πολλά και ενδιαφέροντα άρθρα για ανάρτηση. Σας χαιρετώ από το Μαγευτικό και Πανέμορφο Γοργογύρι και από την ελκυστική πόλη των Τρικάλων η ισοβίτισσα!! πρόεδρος Ζαν Ντ' Άρκ η νεώτερη, κατα κόσμον Κωνσταντίνα Ντάκουλα.

Όταν ο Γκάντι μελετούσε νομικά στο Πανεπιστημίου του Λονδίνου είχε έναν καθηγητή του οποίου το επίθετο ήταν Mr. Peters και ο οποίος δεν τον συμπαθούσε καθόλου. Κάποια μέρα, ο Mr. Peters κατά τη διάρκεια τού μεσημεριανού γεύματος, καθόταν στο εστιατόριο του Πανεπιστημίου, όταν ο Γκάντι πήγε με τον δίσκο του και κάθισε δίπλα του. Σοβαρά ενοχλημένος ο υπερόπτης καθηγητής του είπε: «Κύριε Γκάντι, δεν γνωρίζετε ότι ένα γουρούνι και ένα περιστέρι δεν κάθονται μαζί κατά τη διάρκεια του φαγητού τους;» Η απάντηση του Γκάντι ήταν: «Μην ενοχλείστε κ. καθηγητά, θα πετάξω παραπέρα» και λέγοντας αυτά πήγε και κάθισε σ’ ένα άλλο τραπέζι. Ο νεαρός Μαχάτμα Γκάντι Ο νεαρός Μαχάτμα Γκάντι Πράσινος από τα νεύρα του ο Mr. Peters θέλησε να πάρει την ρεβάνς στις επόμενες εξετάσεις, αλλά ο φοιτητής του απαντούσε ορθότατα σε όλες τις ερωτήσεις. Τότε ο Mr. Peters του έθεσε την εξής ερώτηση: «Κύριε Γκάντι, τι θα κάνατε αν περπατώντας στον δρόμο βρίσκατε ένα πακέτο γεμάτο σοφία και ένα άλλο γεμάτο χρήματα; Ποιο από τα δύο θα παίρνατε;» Χωρίς να πολυσκεφτεί ο Γκάντι τού απάντησε: «Σίγουρα το πακέτο με τα χρήματα». Τότε ο Mr. Peters μ’ ένα χαμόγελο γεμάτο ειρωνεία του είπε: «Αν ήμουν στην θέση σας θα έπαιρνα αυτό με την σοφία, δεν νομίζετε;» Ο Γκάντι του απάντησε με απάθεια: «Ο καθένας παίρνει αυτό που του λείπει.» Ο Mr. Peters ήδη υστερικός από την απάντηση του φοιτητή του έγραψε στην κόλλα τού διαγωνίσματος «Ηλίθιος» και την έδωσε στον Γκάντι. Ο Γκάντι πήρε την κόλλα τού διαγωνίσματος και κάθισε κάτω. Μερικά λεπτά αργότερα πάει στον καθηγητή του και του λέει: «Mr. Peters, υπογράψατε το γραπτό μου, αλλά ξεχάσατε να το βαθμολογήσετε»....
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.

10 ρήσεις του Σωκράτη, μαθήματα ζωής που θα σε αλλάξουν. επαναξιολόγηση από τον Επικούρειο Πέπο 15/02/2021

Αν υπάρχει ένα πράγμα που έχω μάθει από το Σωκράτη είναι ότι δεν μπορείς να διδάξεις σε κανέναν τίποτα. Δεν έχει σημασία πόσο σκληρά προσπαθείς, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι τους ανθρώπους να σκεφτούν. Να τους βοηθήσεις να ανοίξουν τα μάτια τους και να συνειδητοποιήσουν για όλα αυτά που είναι ικανοί. Εδώ είναι 10 από τις καλύτερες ρήσεις, μαθήματα ζωής, που μπορούμε να πάρουμε από τον Σωκράτη.

1. Θα πρέπει να είσαι ο εαυτός σου. Μην προσποιείσαι!

«Ο καλύτερος τρόπος για να ζήσεις με την τιμή στον κόσμο, είναι να είσαι στην πραγματικότητα αυτό που φαίνεσαι και εάν παρατηρήσεις, θα δεις ότι όλες οι ανθρώπινες αρετές αυξάνουν και να ενισχύονται με την πρακτική. »

2. Η αρετή δεν προέρχεται από τα χρήματα

«Δεν κάνω τίποτα, αλλά θα προσπαθήσω να σας πείσω, νέους ή ηλικιωμένους, να μην σκέφτεστε αυτά που κατέχετε, αλλά και κυρίως να φροντίσετε για μεγαλύτερη βελτίωση της ψυχής. Η αρετή δεν φτιάχνεται από τα χρήματα, αλλά ότι από την αρετή έρχονται τα χρήματα. Αυτή είναι η διδασκαλία μου, και αν αυτό είναι δόγμα που διαφθείρει τη νεολαία, είμαι ένας κακός άνθρωπος.»

3. Διάβασε τα γραπτά άλλων ανδρών και γυναικών να βελτιώσεις τον εαυτό σου

«Βελτίωσε τον εαυτό σου διαβάζοντας τα γραπτά άλλων ανδρών, έτσι ώστε να κερδίσεις εύκολα αυτό που οι άλλοι έχουν κοπιάσει σκληρά.»

4. Σοφία είναι να γνωρίζεις πόσα λίγα ξέρεις.

«Είμαι ο σοφότερος ζωντανός άνθρωπος, γιατί γνωρίζω ένα πράγμα, και αυτό είναι ότι δεν γνωρίζω τίποτα».
«Είμαι κάπως σοφότερος κατά τούτο μόνο: πως εγώ τουλάχιστον δε νομίζω ότι ξέρω εκείνα που δεν ξέρω. »
«Η αληθινή σοφία έρχεται στον καθένα μας όταν συνειδητοποιήσουμε πόσο λίγα γνωρίζουμε για τη ζωή, τους εαυτούς μας και τον κόσμο γύρω μας.»

5. Εάν θες να αλλάξεις τον κόσμο, να αλλάξεις πρώτα τον εαυτό σου

«Εκείνος που θέλει να ταρακουνήσει τον κόσμο, ας ταρακουνήσει πρώτα τον εαυτό του.»
«Να θυμάσαι ότι δεν υπάρχει τίποτα σταθερό στις ανθρώπινες καταστάσεις. Ως εκ τούτου, απέφυγε τον αδικαιολόγητο ενθουσιασμό στην ευημερία, ή την αδικαιολόγητη στεναχώρια στις αντιξοότητες. »

6. Θα είσαι πλούσιος όταν συνειδητοποιήσεις ότι έχεις αρκετά

«Είναι πλουσιότερος αυτός που είναι ικανοποιημένος με το λιγότερο. Η ικανοποίηση είναι ο φυσικός πλούτος, η πολυτέλεια είναι τεχνητή φτώχεια».

7. Να τρως υγιεινά για να ζήσεις καλά

«Άνθρωποι χωρίς αξία ζουν μόνο για να τρώνε και να πίνουν. Οι άνθρωποι με αξία, τρώνε και πίνουν μόνο για να ζήσουν. »

8. Εξερεύνησε ολόκληρο τον κόσμο

«Δεν είμαι Αθηναίος ή Έλληνας, αλλά ένας πολίτης του κόσμου.»

9. Επίλεξε τα λόγια σου με σύνεση

«Οι λάθος λέξεις δεν είναι μόνο βλαβερές, αλλά μολύνουν και με κακία και την ψυχή σου.»

10. Μην καταπνίξεις ποτέ την περιέργειά σου!
«Η αναζήτηση είναι η αρχή της σοφίας.»
του Μάνου Ισχάκη Πηγή

Έτσι γίνονται οι καλοί φίλοι! Από όλα τα αποκτήματα το καλύτερο είναι ο πιστός και αγαθός φίλος. ΙΟΥΛΙΟΣ 1977

Αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου σας καλησπερίζω από τη συνοικία των Θεών, εκεί ήταν που γνώρισα δυο ευλογημένους φίλους το 1977 και συνεχίζουμε την υπέροχη φιλία μας έως και σήμερα. Στην πορεία γνώρισα κι άλλους υπέροχους φίλους, με τους οποίους συνεχίζω και μ' αυτούς να γευόμαστε τους καρπούς της φιλίας. Είχα την τύχη στη ζωή μου να έχω εκλεκτούς φίλους, κι αυτό το θεωρώ ευλογία. Σε όλους αυτούς τους υπέροχους φίλους μου θέλω να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ. Αν αυτές τις γραμμές τις διαβάσουν κατά τύχη τα τρία κορίτσια της Νομικής, Στέλλα, Νίκη, και Ελένη, θυμάμαι μόνο το επίθετο της Ελένης, ήταν νομίζω Τσολάκη, παρακαλώ να επικοινωνήσουν μαζί μου. Ας αφήσουν κάποιο μνμα στο ιστολόγιο, η στο pepos_a@hotmail.com 
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

«Φιλία είναι μια ψυχή που κατοικεί σε δύο σώματα», είχε πει ο Σωκράτης. Για ορισμένους η πραγματική φιλία έρχεται μια φορά στη ζωή, ενώ για μερικούς αποτελεί ένα άπιαστο όνειρο. Εμπειρίες, απόψεις και συμπεριφορές, όλα ανατρέπονται από τη στιγμή που εισχωρήσει η αληθινή φιλία στη ζωή μας. Πώς όμως μπορούμε να «ανοίξουμε» τις πόρτες στην πραγματική φιλία;

Σεβαστείτε τη διαφορετικότητα των άλλων

Ο καθένας κοιτάζει τη ζωή μέσα από το δικό του φακό. Συχνά εμείς αναμένουμε από τους άλλους να δουν τη ζωή τους μέσα από το δικό μας φακό, δημιουργώντας έτσι πολλά προβλήματα. Πρέπει να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός και κατανόηση, καθώς οι διαφορές κάνουν ισχυρότερη μια φιλία.

Η εμπιστοσύνη και η ειλικρίνεια καθοδηγούν μια φιλία

Αφεθείτε ελεύθεροι μπροστά στους άλλους, μοιραστείτε τις σκέψεις σας και μιλήστε όσο πιο ειλικρινά μπορείτε. Οι άνθρωποι αισθάνονται τον τρόπο που τους προσεγγίζουν, μετατρέποντας έτσι τη συμπεριφορά τους. Μην συζητήσετε για το φίλο σας πίσω από την πλάτη του και μην αφήνετε τους άλλους να αναφέρουν άσχημα πράγματα για αυτόν.

Παρόντες και στις δύσκολες στιγμές

Η αληθινή φιλία δεν βασίζεται στο να είστε εκεί όταν είναι βολικό αλλά όταν είναι δύσκολο. Όταν περνάτε ευτυχισμένες στιγμές όλοι επιθυμούν να μοιραστούν τη χαρά σας αλλά μόνο οι αληθινοί φίλοι θα σας συμπαρασταθούν σε δύσκολες προσωπικές στιγμές.

Μην «εγκλωβίζετε» το φίλο σας στις δικές σας ανάγκες…

Δώστε χώρο στους ανθρώπους γύρω σας. Η ανάγκη για αποκλειστικότητα πολλές φορές κουράζει τους άλλους και δεν προσφέρει την κατάλληλη «αναπνοή» στους φίλους σας. Η επιθυμία για «φρέσκες» συναντήσεις πρέπει να αποτελεί επιθυμία και των δύο. Ένας καλός φίλος δεν απαιτεί και δεν σκέφτεται πρώτα τον εαυτό του, δεν είναι εγωιστής.

Πραγματικοί με τον εαυτό σας… αληθινοί φίλοι με τους γύρω σας

Εάν επιθυμείτε να έχετε πραγματικούς φίλους, θα πρέπει πρώτα να γνωρίσετε και να αποδεχτείτε τον εαυτό σας. Άλλωστε αν δεν αποδεχτείτε και δεν αγαπάτε τον ίδιο σας τον εαυτό, πώς θα οδηγήσετε τους άλλους προς εσάς και πως θα τους καλωσορίσετε;

Η αληθινή φιλία είναι γεμάτη αγάπη και γεμάτη «θετικές» ανησυχίες

Αν έχετε την αίσθηση ότι ο φίλος σας διαθέτει κάποιο πρόβλημα πρέπει να τον αφυπνίσετε και να τον υποστηρίξετε όσο περισσότερο γίνεται. Ο καλός φίλος δεν προσπαθεί να γίνεται αρεστός μέσα από τη συγκατάθεσή του, αλλά ορισμένες φορές φαίνεται μέσα από τη θέλησή του να σας δείξει το λάθος. Μην είστε επικριτικοί, αλλά δώστε στοχαστικές συμβουλές, δείχνοντάς με αισιόδοξο τρόπο το «καλό» του.

Δείτε τη θετική πλευρά των άλλων

Ένας αληθινός φίλος σίγουρα γνωρίζει αρκετά καλά τα μειονεκτήματά σας, αλλά δεν παύει να πιστεύει στις δυνατότητες σας. Επικεντρωθείτε στα καλά σημεία των φίλων σας, εκτιμήστε τα όμορφα πράγματα πάνω τους και δείξτε τους τα συναισθήματά σας για αυτόν. Η εκτίμηση είναι ένα συναίσθημα που όλοι το έχουν ανάγκη.

Η συγχώρεση αποτελεί το χρυσό κανόνα για την πραγματική φιλία

Το ότι δεν εγκρίνετε μια πράξη δεν σημαίνει αποκλειστικά ότι χαρακτηρίζει αυτόν που την υποστήριξε. Η συζήτηση θεωρείται η καλύτερη λύση, ώστε να μπορέσετε να κατανοήσετε την αιτία του προβλήματος. Μην χρησιμοποιείτε τους φίλους σας, ως μέτρο της αξίας σας – έχετε αξία.

Λιάνα Γεωργουλοπούλου

Ένα καταπληκτικό ποίημα της Σάρας Τίσντεϊλ

Συνοικία των Θεών 02/10/2016 μα πότε κιόλας πέρασε ο μήνας;
Φίλες και Φίλοι το πιο κάτω ποίημα είναι πρόταση της Περικτιόνης, η ίδια όταν μου μίλησε γι' αυτό το ποίημα ήταν συγκλονισμένη, την είχε συνεπάρει το πιο κάτω ποίημα. Είχε απόλυτο δίκιο, μελετήστε το και θα καταλάβετε τι εννοούσε η Περικτιόνη και ο υπεύθυνος που έκανε την εισαγωγή αυτής της επιλογής. Σας καλημερίζω, και σας προτείνω να πάτε σήμερα μια βόλτα στη συνοικία των Θεών. Επίσης όσοι μπορείτε προμηθευτείτε την LIFO στη σελίδα 34 έχει μια καταπληκτική συνέντευξη ενός σημαντικού καθηγητή, είναι ο κ. Γιώργος Μαυρογορδάτος. Όσοι ήσαστε μακριά μπορείτε να την διαβάσετε στο διαδίκτυο. Εκεί που κάπως με ξενέρωσε ήταν η αναφορά που έκανε σε τρία πολιτικά πρόσωπα που πολύ θα ήθελα να τον συναντήσω -θα προσπαθήσω να πάρω κάποια επαφή για μια συνέντευξη για το ιστολόγιό μας και ελπίζω να είναι παρούσα και η ιστορικός της ΛΟΓ- για να τον ρωτήσω κάποια πράγματα σε σχέση μ' αυτά τα τρία προσώπατα.
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Σάρα Τίσντεϊλ

Η ιδιότητά μου ως λάτρη της ποίησης είναι πολύ πιο μεγάλη από την ιδιότητά του ποιητή και μεταφραστή και αυτό μου επιτρέπει να πω πως το μικρό ποίημα της Σάρα Τίσντεϊλ «Θα έχει μια θερμή βροχή» είναι ένα από τα πολύ λίγα που με άγγιξαν τόσο πολύ.

Ίσως η παγκόσμια ποίηση δεν γνωρίζει ένα άλλο τόσο δυνατό ποίημα. Η δύναμη με την οποία σφίγγει την καρδιά είναι φοβερή. Είναι ειδυλλιακή η εικόνα της γης…χωρίς άνθρωπο. Με έπεισε η ποιήτρια πως πράγματι είμαστε ένα εντελώς ξένο σώμα για τη Φύση. Πότε θα καταλάβουμε πως με την υπερδραστηριότητά μας προσπαθούμε να καταστρέψουμε το ίδιο το δικό μας σπίτι;

Πάρα πολύ θα ήθελα να το έχουν πάντα μπροστά τους ως επιτραπέζιο ποίημα οι κυβερνώντες. Όνειρο… 

Θα έχει μια θερμή βροχή
Θα έχει μια θερμή ψιχάλα και μια ευάρεστη οσμή η γη,
Θα τερετίζουν χελιδόνια απ’ την αυγή ως την αυγή,
Θα έχει του δρυοκολάπτη τους έρρυθμους χτύπους,
Και των δαμασκηνιών τους αφρόλευκους κήπους.
Φλογόστηθη σφαίρα πάνω στον φράχτη θα καθίσει,
Και του κοκκινολαίμη η τρίλια εύηχο σκίτσο θα κεντήσει.
Δεν πρόκειται αυτόν τον πόλεμο κανείς να θυμηθεί,
Αφού δεν έμεινε κανένας να πενθεί.
Δεν πρόσεξαν χλωρίδα και πανίδα την διαφορά μικρή,
Ότι έγινε σκόνη η ανθρώπινη φυλή,
Ενώ η άνοιξη θα ‘ρθει πολύ νωρίς,
Χωρίς ν’ αντιληφθεί πως δεν υπάρχουμε εμείς.
Πηγή: http://pegas1.eu/metafrasis/aristurgimata ksenis.

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας

Το πιο κάτω κείμενο το έλαβα από τον Αρκά, για να είμαι ειλικρινής πιθανολογώ πως η αιτία που μπήκε σ'αυτή τη διαδικασία είναι: Α) επειδή ξεκίνησε η Ζαν Ντ' Άρκ να στέλνει, και Β) επειδή έχει σχέση με την ψυχολογία. Εννοείται πως αυτό έγινε προκειμένου να το διαβάσει η ψυχολόγος της ΟΚΡΑ. Ελπίζω κάποια στιγμή να ενεργοποιηθεί και η Μαρία-Ιοκάστη Χατζή. 

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας στη ζωή των ανθρώπων μνημονεύεται, συχνά, με έναν τρόπο αόριστο. Η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, στην αντίληψη πολλών ανθρώπων, έχει τη σημασία μιας παιδευτικής και συνάμα ιαματικής διαδικασίας που συμβάλει στην πνευματική μας υγεία και ανάπτυξη. Υπάρχει, όμως, κάποιος που μπορεί να αποδείξει τις ευεργετικές ιδιότητες της λογοτεχνίας; «Ναι, υπάρχει», απαντούν καταφατικά ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο York του Καναδά Raymond Mar και ο καθηγητής γνωστικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο Keith Oatley.

Στις έρευνες που ολοκλήρωσαν με τη συμμετοχή αρκετών αναγνωστών, διαπιστώνουν ότι τα άτομα που διαβάζουν τακτικά και με προσοχή λογοτεχνικά βιβλία είναι σε θέση να κατανοούν καλύτερα τους άλλους, να συμπάσχουν μαζί τους και να βλέπουν τον κόσμο από την σκοπιά τους. Αναφέρονται στην προσεκτική και μάλλον αργή ανάγνωση βιβλίων, και όχι στην επιφανειακή και μηχανική κατανάλωση κειμένων στο διαδίκτυο. Οι ερευνητές θεωρούν ότι η προσεκτική ανάγνωση συμβάλλει σημαντικά και στην ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης. Τονίζουν, μάλιστα, ότι η εξαφάνισή της θα έθετε σε κίνδυνο την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη των νεώτερων γενεών που μεγαλώνουν μαθαίνοντας να διαβάζουν κείμενα μόνο στο διαδίκτυο.

Αρκετές έρευνες από τα πεδία της γνωσιακής επιστήμης, της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης καταλήγουν σε ανάλογα συμπεράσματα. Επιβεβαιώνουν ότι η αργή ανάγνωση, πλούσια σε λεπτομέρειες που ενεργοποιούν τις αισθήσεις, τα συναισθήματα και το μυαλό, συγκροτεί μια ξεχωριστή εμπειρία, τελείως διαφορετική από την απλή αποκωδικοποίηση λέξεων ή τη βουλιμική ανάγνωση κειμένων. Για να συμβεί όμως αυτό, απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις συνδεδεμένες με τα συμβατικά βιβλία και τους περιορισμούς τους. Ένα συμβατικό βιβλίο απελευθερώνει, για παράδειγμα, τον αναγνώστη από την διάσπαση που προκαλεί η ύπαρξη υπερκειμενικών πληροφοριών (Hyperlinks) και τον βοηθά να παραμένει προσηλωμένος στην αφήγηση.

Αυτή η προσήλωση, σύμφωνα με τους ερευνητές, υποστηρίζεται από τον τρόπο που ο εγκέφαλος χειρίζεται μια γλώσσα πλούσια σε λεπτομέρειες, συνειρμούς και μεταφορές: αυτά τα στοιχεία ευνοούν τις νοητικές αναπαραστάσεις που αναπτύσσονται στις ίδιες περιοχές που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται ανάλογα γεγονότα της πραγματικής ζωής. Η επαφή μας με τις συναισθηματικές καταστάσεις και τα ηθικά διλήμματα μιας λογοτεχνικής ιστορίας είναι μια άριστη άσκηση για τον εγκέφαλο και αυξάνει την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση στην πραγματική ζωή. Σε αυτό το σημείο η επιστήμη συναντά τις απόψεις του κορυφαίου Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι που δεν αντιμετώπιζε τα βιβλία ως πηγές ψυχαγωγίας, αλλά ως εργαλεία ψυχολογικής εκπαίδευσης, βελτίωσης του εαυτού και βαθύτερης κατανόησης των άλλων.

Γιώργος Καρουζάκης