συχνά σε μια καλύβα στα περίχωρα του Έντο (σημερινό Τόκιο), όπου ζούσε σαν ερημίτης με τη συντροφιά μιας μπανανιάς (basho) που φύτεψε στο κατώφλι του. Έτσι καθιερώθηκε και το όνομα Μπασό. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε ταξιδεύοντας και ζωγραφίζοντας για να αντλήσει έμπνευση, αντιλαμβανόμενος την ποίηση σαν Κάντο (ιδιαίτερο δρόμο) και σαν πηγή της φώτισης (Σατόρι). Θεωρείται δημιουργός του χαϊκού και ο μεγαλύτερος, μαζί με τον Γιατάρο Κομπαγιάσι Ίσσα (1763-1827) εκπρόσωπός του. Τα ποιήματά του συγκεντρώθηκαν από τους μαθητές του στις "Εφτά συλλογές της σχολής του Μπασό" (1774).
Σας εύχομαι καλή ανάγνωση. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος
Υ.Γ. Θάλασσα σ' ευχαριστώ, είσαι υπέροχη και αξιαγάπητη, όλοι μας έχουμε ενθουσιαστεί και σ' αγαπάμε πολύ.
Ένα ζευγάρι χελιδόνια ετοιμάζουν τη φωλιά τους.
Καλώς ορίσατε απεσταλμένοι αγγελιαφόροι
της Άνοιξης.
Βουνίσιο μονοπάτι στον Κόζιακα.
Μοκασίνια της Λενάρας.
Ξαφνικά ο Ήλιος ανατέλλει.
Θεέ βουνίσιε, θα' σουν καλός
αν θωρούσα το πρόσωπό σου
μές απ' τ' άνθη της αυγής.
Μάταιοι θνητοί.
Γιατί τόσο μίσος?
από τους οπαδούς τού''Αγαπάτε Αλλήλους?
Φούρου ίκε για.
Κάβαζου τόμπι
κομού μίζου νο οτό.
Παλιά λιμνούλα.
Ένας βάτραχος βουτά.
Ήχος του νερού.
Παίρνοντας δανεικό
το σπίτι μου απ' τα έντομα
κοιμήθηκα.
*
Μην το ξεχνάς:
βαδίζουμε στην κόλαση
κοιτάζοντας λουλούδια.
*
Όταν θα φύγω,
φύλα καλά τον τάφο
μου, ακρίδα.
*
Γυναίκα ερωτική
τι ζεστό το δέρμα
που κρύβει.
*
Άνθη δαμασκηνιάς
ο έρωτας, η ματιά
η καρδιά.
*
Να κλέψω ματιές;
το ξέχασα εντελώς
με τη δροσιά.
*
Σελήνη Αυγούστου.
Μαγική νύχτα στην αυλή
των θαυμάτων.
*
Ένας άνθρωπος είμαι
που το ρύζι του τρώει
μπρος στη βαλανιδιά.
*
Φεύγει μια μέλισσα
απ' το βαθύ κάλυκα μιας παιωνίας.
Τι αποχαιρετισμός!
*
Πάνω στη βάρκα
έχω εναποθέσει τα
Όνειρά μου σ' ένα μπουκάλι.
*
Με τέτοιο φεγγάρι
ο ερωτευμένος
παύει το τραγούδι.
*
Χαμένο στα καλάμια
μα όταν βγαίνει το φεγγάρι
λάμπει το κατάλυμα μου.
*
Στέκομαι εδώ
και σκέφτομαι
και το χιόνι συνεχίζει.
*
Απόψε ως κι εσύ
πας βιαστική
στη βραδιά ποίησης.
*
Το μήνυμα του Φωτισμένου
λάμπει στη δροσιά
ενός φύλλου.
*
Μην κλαις Ενδυμίωνα
έντομα, εραστές, αστέρια
κι αυτά θα φύγουν.
*
Το πρώτο μερμήγκι
μας δείχνει το δρόμο
μ' ένα ραπάνι.
*
Το πρώτο τζιτζίκι:
Η ζωή είναι
σκληρή, σκληρή, σκληρή.
*
Πυγολαμπίδες
μπαίνουν στο σπίτι μου
μην τις υποτιμάτε.
*
Να κρατάτε στη μνήμη
ανοιξιάτικα άνθη κερασιάς
αγνά και λαμπερά.
*
Από το πρόσωπο των ανθών
να είναι τρομαγμένη
η λεπτή σελήνη;
*
Θα τη ρωτήσω για τα
ποιήματα του Pepe την
πεταλούδα αυτή που πετάει.
*
Δεν ανήκει ούτε
στη νύχτα ούτε στο πρωί
ο ανθός του πεπονιού.
*
Του κότσυφα τα τιτιβίσματα
έγιναν πιο ερωτικά
στα μέσα Μαρτίου.
*
Ούτε καν ένας
χαιρετισμός ένα σκιάδι
αχ! πόση στεναχώρια.
*
Από το βάθος της παιωνίας
με κακή διάθεση
προβάλλει η μέλισσα.
*
Μια λαμπερή στιγμή
αργεί πάνω στα άνθη
η ζήλια της σελήνης.
*
Τα μαλλιά μου αραίωσαν
το πρόσωπο χλόμιασε
βροχές του Μαΐου
*
Από όλα τα μέρη
ρίχνονται τα άνθη
πάνω στο νερό της λίμνης.
*
Το άρωμα από τις ορχιδέες
στα φτερά των πεταλούδων
μπουχτίζει.
*
Ξεριζώνω άσπρες τρίχες
κάτω από το μαξιλάρι
γελούν τα όνειρά μου.
`Απόψε τ' άστρα
το 'να με τ' άλλο μοιάζει
να ψιθυρίζουν. (Kobayashi Issa)
Μόνη στο σπίτι
κι αυτή θα βλέπει τώρα
την πανσέληνο. (Kobayashi Issa)
Περπατήσαμε
μέσα στα χρυσάνθεμα
πίνοντας σάκε. (Kobayashi Issa)
Έλα κοντά μου,
μαζί με μένα παίξε
σπουργίτι ορφανό (Kobayashi Issa)
Μια πεταλούδα
γλιστρά στα φύλλα της
ιτιάς· Απρίλης. (Matsuo Basho)
Το πεσμένο λουλούδι
γυρίζει στο κλαδί!
Ήταν πεταλούδα.
«καυχησιάρικο»
λέει η χιονονιφάδα
στ΄ άσπρο γιασεμί (Martin Berner)
Μια πεταλούδα στον κήπο.
Το παιδάκι μπουσουλάει, εκείνη πετάει.
Μπουσουλάει-πετάει…
Νύχτα. Φεγγάρι.
Τα σαλιγκάρια τραγουδούν στο τσουκάλι.
Στο φρέσκο χορτάρι αφήνει
η μοντέρνα γυναίκα τον τύπο των γλουτών της.
Τα χαϊκού είναι είδος ποίησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκατο έκτο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του εικοστού. Από εκεί πέρασαν τον Ατλαντικό και έφτασαν να γίνουν πολύ δημοφιλή σε όλο το Δυτικό κόσμο. Στην αυθεντική στιχουργική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιήματα από 17 συλλαβές σε ένα ενιαίο στίχο. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα και σοφία, που εκφράζονται με λυρική, ή άλλοτε, χιουμοριστική διάθεση, ενώ συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων, ενώ το νόημα κάποιες φορές αποκτά δευτερεύουσα σημασία.
Ο γνωστότερος Ιάπωνας ποιητής των χαϊκού ήταν ο Ματσούο Μπασό (Matsuo Basho, 1644-1694). Το πιο φημισμένο από όλα τα χαϊκού είναι δικό του:
Στην Ευρωπαϊκή εκδοχή τους συνήθως υποδιαιρούνται σε 3 στίχους από 5, 7 και 5 συλλαβές, στους οποίους η ομοιοκαταληξία αποφεύγεται. Στις πιο σύγχρονες απόπειρες δημιουργίας χαϊκού, είναι συχνές οι μικρές αποκλίσεις από τον αυστηρό αυτό στιχουργικό κανόνα. Στην Ευρώπη πρωτοεμφανίζεται στις αρχές του 20ού αι. Επηρεάζονται ή και γράφουν χαϊκού από τον Έζρα Πάουντ μέχρι τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ και τον Χ. Λ. Μπόρχες. Ο Ε. Πάουντ έλεγε πως το χαϊκού είναι ένα ποίημα εικόνων.
Το χαϊκού είναι ουσιαστικά κάτι παραπάνω από ένα απλό ποίημα είναι περισσότερο μια πνευματική άσκηση: ομορφιά ίσον αφαίρεση, λιτότητα, γαλήνη, περισυλλογή. Γι" αυτό κι η φόρμα του είναι τόσο κλειστή και παραδοσιακή. Έχει το χαρακτηριστικό ενός ευχάριστου ξαφνιάσματος για κάτι οικείο και καθημερινό, που λέγεται ήρεμα και ευγενικά, αγγίζοντας τα πράγματα στην ουσία τους. Ποίηση εμπνευσμένη από τη σοφία Ζεν, μία πνευματική πορεία πρακτικής άσκησης στην καθημερινή ζωή. Και επειδή στους ποιητές των χαϊκού υπάρχει η συνείδηση ότι η ζωή είναι πάνω από τις λέξεις, τα λόγια είναι ελάχιστα, αφήνοντας τον αναγνώστη να «συμπληρώσει» αυτή την γεύση του αιώνιου. Έτσι γίνεται προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να περάσει στο απυρόβλητο του χρόνου:
Σύμφωνα με τον Donald Keene, «πρέπει να περιέχει δυο στοιχεία που συνήθως διαχωρίζονται με μία τομή, δηλαδή λέξη που κόβει. Το ένα από τα δύο στοιχεία αντιπροσωπεύει μια γενική κατάσταση και το άλλο, τη στιγμιαία αντίληψη την αποκάλυψη.
Σε κάθε σχεδόν χαϊκού υπάρχει μια λέξη ή μια έκφραση που δηλώνει την εποχή του έτους. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χαϊκού ασχολούνται αποκλειστικά με την φύση. Απλώς ο ποιητής ψάχνει κάθε φορά να εκφραστεί. Η περιγραφή της φύσης είναι ένα
άλλοθι για να εικονογραφηθούν ανθρώπινα συναισθήματα.
Ο σκηνοθέτης Αντρέυ Ταρκόφσκυ στο βιβλίο του Σμιλεύοντας το Χρόνο μάς λέει για ποιο λόγο γοητεύεται από το χαϊκού: «Σ" αυτήν την ποίηση με γοητεύει ιδιαίτερα η άρνηση του καλλιτέχνη να υπαινιχθεί έστω το τελικό νόημα της εικόνας, που το αφήνει να αποκρυπτογραφηθεί σταδιακά, σαν συλλαβόγριφος. Το χαϊκού επεξεργάζεται τις εικόνες του έτσι που να μη σημαίνουν τίποτα πέρα από τις ίδιες, ενώ ταυτόχρονα εκφράζουν τόσα πολλά, που είναι αδύνατον να συλλάβει κανείς το τελικό τους νόημα. Όσο πιο πιστά ανταποκρίνεται μια εικόνα στη λειτουργία της, τόσο πιο δύσκολα περιορίζεται σε μια σαφή εγκεφαλική διατύπωση. Ο αναγνώστης του χαϊκού πρέπει να απορροφηθεί, να βυθιστεί μέσα στο ποίημα όπως μέσα στη φύση, να χαθεί στα βάθη του όπως μέσα στο σύμπαν, όπου δεν υπάρχει βυθός ούτε επιφάνεια».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ
ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ
