ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ Ένας σημαντικός Έλληνας καλλιτέχνης που δυστυχώς αρκετοί Έλληνες δεν γνωρίζουμε.

Προσθήκη λεζάντας

Φίλες και φίλοι αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου της Λογοτεχνικής Ομάδας Γοργογυρίου σας χαιρετώ.
Η σημερινή ανάρτηση είναι αφιερωμένη σε έναν ακόμη κορυφαίο Έλληνα καλλιτέχνη.
Ευτυχώς που υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες, κάποιοι επιστήμονες, κάποιοι λογοτέχνες και κάποιοι άλλοι Έλληνες όπως π.χ. ο Φώτης Ραπακούσης -δυστυχώς ουδείς πολιτικός ανάμεσα τους- που μας κάνουν να αισθανόμαστε πως δεν έχει χαθεί η ελπίδα για την Ελλάδα.
Σήμερα, μετά από πρόταση του Αστροτόμ μαζί με την Δολέντσια αποφασίσαμε να πάμε στο Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος για να δούμε την έκθεση του Γιώργου Ψυχοπαίδη.
Θα σας παρουσιάσω πιο κάτω ένα μικρό μέρος από τα έργα του.
Είναι απίστευτο το πόσα έργα φιλοτέχνησε ο εν λόγω καλλιτέχνης με θέμα τους ποιητές, την ποίηση και το πώς κατάφερε να συνομιλήσει η ποίηση με την ζωγραφική και οι ποιητές με τον καλλιτέχνη. Φίλες και φίλοι όσοι από σας διαβάσετε αυτό το άρθρο και έχετε λίγο χρόνο στην διάθεση σας αποφασίστε να κάνετε στον εαυτό σας το καλύτερο δώρο.

Η επίσκεψη στο Σταύρος Νιάρχος από μόνη της είναι μια επίσκεψη πολιτισμού, στις αίθουσες της μοναδικής ομορφιάς βιβλιοθήκης απολαύστε την ανάγνωση με συνοδεία υπέροχης απαλής μουσικής.
Περιπλανηθείτε στους χώρους και αφήστε την ματιά σας να ταξιδέψει πότε αγγίζοντας τα κύματα της θάλασσας και πότε τις κορφές των βουνών που περικλείουν την Αθήνα.
Κάποια στιγμή καθίστε στο καφέ και απολαύστε είτε έναν καφέ, είτε ένα σάντουιτς, είτε μια σαλάτα, είτε ένα πιάτο με πένες antente!!
Κάποια στιγμή συναντήσαμε και τον Αστροτόμ και η μαγεία συνεχίστηκε.
Παρεμπιπτόντως να πω πως η είσοδος είναι δωρεάν σε όλους τους χώρους και φυσικά και στην έκθεση.
Η κακή είδηση είναι πως η έκθεση θα διαρκέσει έως και την 31 Ιανουαρίου.
Σας αφήνω τώρα να διαβάσετε λίγα λόγια για τον καλλιτέχνη και αυτά που λέει ο καλλιτέχνης για την έκθεση.
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρουσιάζει μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του Γιάννη Ψυχοπαίδη με ζωγραφικές ενότητες του καλλιτέχνη οι οποίες αναφέρονται, εμπνέονται και συνομιλούν με τους ποιητές και τον ποιητικό τους λόγο.

Η βαθύτερη σχέση του Γιάννη Ψυχοπαίδη με την ποίηση είναι μακρά, συστηματική, συνεχής και δοκιμασμένη μέσα στα χρόνια, και αποτελεί ένα βασικό τμήμα στο ευρύτερο πλαίσιο του δημιουργικού του έργου.

Η έκθεση περιλαμβάνει έργα διαφορετικών τεχνικών, όπως χαρακτικά, ακουαρέλες και ελαιογραφίες, καθώς και μία σειρά με πορτρέτα των ποιητών.

Μια εικαστική συνομιλία με την Οδύσσεια του Ομήρου, τον Παρμενίδη, τον Ηρώνδα, τον Κάλβο, τον Μπάυρον, τον Παλαμά, τον Καβάφη, τον Καρυωτάκη, τον Λόρκα, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο, τον Εμπειρίκο, τον Σαχτούρη, την Δημουλά, μέχρι και τον Κοντό, τον Φωστιέρη, τον Βλαβιανό, τον Κυπαρίσση, τον Μεταξά, τον Σιώτη.

«Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται μέχρι σήμερα αυτός ο ζωντανός εικαστικός/ποιητικός διάλογος, ο οποίος φέρνει κοντά δυο αυτόνομες εκφραστικές γλώσσες που η καθεμιά ζητά να χαθεί μέσα στην άλλη, αλλά μαζί διαφυλάττει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθεμιάς.

Η ζωγραφική αντλεί εδώ τους χυμούς της δικής της έμπνευσης από τους ρυθμούς, τις εντάσεις και τις σιωπές, το ξεχωριστό αίσθημα και την ψυχική ατμόσφαιρα του ποιητικού λόγου. Αναζητώντας τη βαθύτερη επικοινωνία με τον στίχο κάθε ποιητή, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης αφήνεται μέσα στο δικό του ποιητικό κλίμα, στη δική του εικόνα και βίωμα του κόσμου, ώστε ισότιμα η εικόνα του λόγου και ο λόγος της εικόνας να γεννήσουν μια νέα αλήθεια.

Έτσι αλλάζει κάθε φορά το ζωγραφικό λεξιλόγιο και σε κάθε νέα προσέγγιση της ζωγραφικής με την ποίηση χαράσσεται ένας νέος εικαστικός δρόμος, μια νέα μορφολογική εκδοχή, μια νέα συνάντηση των αισθημάτων και των ψυχικών κραδασμών, τόσο διαφορετικών αλλά και τόσο συγγενών στον πυρήνα των μορφών της έκφρασης, όπως είναι το σχέδιο, το χρώμα και ο λόγος.»

Λίλη Πεζανού: επιμελήτρια της έκθεσης

«Στη συγκεκριμένη σειρά έργων που βλέπουμε στην έκθεση του ΚΠΙΣΝ παρουσιάζεται η συνεχής σχέση του Ψυχοπαίδη με μια σειρά ποιητών που χαράσσουν τον δρόμο του στον κόσμο. Τα έργα του περνούν, από τα χειρόγραφα σε στίχους που δεν εικονογραφεί, αλλά αφήνει να διαγράφονται μέσα στα έργα του ως υπόνοιες, προτάσεις, πλάγιες απόψεις ή στιγμές που σε υποβάλουν χωρίς αποχρώντα λόγο, σχόλιο ή επεξήγηση. Αν δεν ξέραμε λόγω του τίτλου της έκθεσης και έργων, το θέμα, θα βλέπαμε τα έργα να ξεδιπλώνονται μπροστά μας μέσα από τις διαφορετικές χειρονομίες και μεταμορφώσεις της εικόνας και του χρώματος που πρώτα από όλα δημιουργούν την αίσθηση μιας απόστασης ή μιας απουσίας».

Ντένης Ζαχαρόπουλος: Ιστορικός Τέχνης

Βιογραφικό

Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Από το 1963 μέχρι το 1968 σπούδασε χαρακτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και στη συνέχεια ζωγραφική, με υποτροφία του γερμανικού κράτους, στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου (1970-1976).

Υπήρξε μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «Α» τη δεκαετία του 1960 και μέλος της εικαστικής ομάδας του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης· ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές» (1971-1973)· ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών (Αθήνα 1974-1976)· μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «10/9» του Μονάχου (1975)· προσκεκλημένος του Καλλιτεχνικού Προγράμματος του Δυτικού Βερολίνου DAAD (1977).

Από το 1977 μέχρι και το 1986 έζησε και εργάστηκε στο Βερολίνο. Από το 1986 μέχρι το 1992 έζησε και εργάστηκε στις Βρυξέλλες. Το 1994 εκλέχθηκε καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, όπου δίδαξε έως το 2012. Το 2013 εκλέχθηκε ομότιμος καθηγητής.

Από το 1966 μέχρι σήμερα έχει κάνει πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, έχει λάβει μέρος σε πολλές σημαντικές ομαδικές εκθέσεις σε γκαλερί, πινακοθήκες και μουσεία στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, όπως Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ισπανία, Ιρλανδία, Αλβανία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Αλγερία, Κύπρο, Σουηδία, Ισραήλ, Ιράν, Τουρκία, Αγγλία, Καναδά, Ρουμανία, Αίγυπτο, Πολωνία, Ολλανδία, Ιταλία, Αμερική και Κίνα.

Οι φωτογραφίες ανήκουν στον κορυφαίου φωτογράφο Fuji Tomo Kazu και μας τις παραχώρησε τιμής ένεκεν για το ιστολόγιο μας. Τον ευχαριστούμε από καρδιάς. Και κάτι ακόμα που αφορά το δέκατο συνέδριο των Επικούρειων που θα γίνει στο πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Παλλήνης στον ΓΕΡΑΚΑ στις 8 και 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ με πληθώρα σημαντικών ομιλητών μεταξύ αυτών οι: ΧΡΟΥΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ,   ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ και αρκετούς ακόμα που αυτή τη στιγμή δεν θυμάμαι τα ονόματά τους. Θα σας ενημερώσω σύντομα στο viber. 

«ΚΙΝΗΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΤΟ ΒΑΣΊΛΕΙΟ ΤΩΝ ΜΗΝΥΜΆΤΩΝ» [Ηλία συγχαρητήρια. Ακόμη ένα κορυφαίο άρθρο από τον σοφό Ηλία Γιαννακόπουλο. Αν κάποιος ρωτήσει, υπέρ; ή κατά; θα είναι σαν να λέει: η κότα ή το αυγό; Παντού υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά, το θέμα είναι η υπερβολή.]

«Το πιο σημαντικό στην επικοινωνία είναι να ακούς αυτό που δε λέγεται» (Peter Drucker)

            Εδώ και δυο αιώνες μια παρατεταμένη επανάσταση ξεκίνησε από τη Δύση, πιο καθολική κι από τη Γαλλική (1789), πιο ριζοσπαστική από τη Ρωσική (1917) και πιο μακρόπνοη από τη βιομηχανική (18ος αιών): Η επανάσταση της επικοινωνίας. Αυτή συνοδεύτηκε από θετικά γεγονότα, όπως την υπερνίκηση των αποστάσεων στο χώρο και το χρόνο και την υπέρβαση των γεωγραφικών, εθνικών και φυλετικών ορίων. Δεν έλειψαν, βέβαια, και τα αρνητικά με κορυφαία αυτά της χειραγώγησης, της προπαγάνδας, του εθισμού και της μοναξιάς.

            Στις μέρες μας έκφραση αυτής της επικοινωνίας είναι και η κινητή τηλεφωνία. Η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων διχάζει τους επικοινωνιολόγους και ανησυχεί τους ψυχολόγους και γλωσσολόγους για τα θετικά και αρνητικά που ελλοχεύουν σε αυτήν. Μια γενική καταγραφή αυτών θα μάς απελευθερώσει από τους άγονους μανιχαϊσμούς και θα μάς βοηθήσει να επιλέξουμε τον καλύτερο τρόπο χρήσης της «κινητής επικοινωνίας».

Η θετική πλευρά

            Σε ένα πρώτο επίπεδο η θετική παρουσία των ηλεκτρονικών μηνυμάτων διαφαίνεται στο χώρο της επικοινωνίας και ενημέρωσης μεταξύ των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων. Κι αυτό γιατί τα μηνύματα μέσω κινητών αναβαθμίζουν τις πληροφοριακές δυνατότητες του χρήστη αφού του προσφέρουν ένα μεγάλο πλήθος εξυπηρετήσεων σε ποικίλους τομείς (ψυχαγωγία, οικονομία, εργασία….). Επιπρόσθετα, η επικοινωνία με τη βοήθεια των μηνυμάτων υπερβαίνοντας τις δεσμεύσεις του χώρου και του χρόνου αποκτά ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, στοιχεία που εκλαμβάνονται ως σύγχρονες αξίες. Έτσι το μήνυμα, ως νέος τρόπος επικοινωνίας αλλάζει τους παραδοσιακούς όρους επικοινωνίας και δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο εξασφαλίζεται η αμεσότητα και η ιδιωτικότητα.

            Το δεύτερο επίπεδο αφορά την ψυχολογική ασφάλεια που παρέχει στους χρήστες η επικοινωνία με μηνύματα. Αυτό επιβεβαιώνεται στο βαθμό που ο πομπός διακατέχεται από ένα αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς, αφού μπορεί να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με πρόσωπα οικεία. Ανάλογα συναισθήματα βιώνει ο άνθρωπος και ως δέκτης όταν διαβλέπει πως οι «άλλοι» τον θυμούνται και τον υπολογίζουν. Είναι μια μορφή κοινωνικής αποδοχής που ενισχύει το αίσθημα της αυτοεπιβεβαίωσης.

            Στο τρίτο επίπεδο ανιχνεύονται τα οφέλη στον οικονομικό τομέα. Ειδικότερα τα οικονομικά μεγέθη αυτού του είδους είναι μικρότερα έναντι των συμβατικών μορφών επικοινωνίας (τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, επιστολές….). Εξάλλου το μήνυμα παρέχει τη δυνατότητα στο χρήστη να επικοινωνεί και ταυτόχρονα να εργάζεται χωρίς να σπαταλά ιδιαίτερο χρόνο και χρήμα. Μπορεί να συντονίζει, να διατάζει, να ενθαρρύνει, να διδάσκει, να επιλύει προβλήματα ή ακόμα και να θεραπεύει (ιατρικές συμβουλές) ή να κατευνάζει πάθη.

            Το τέταρτο επίπεδο συμπυκνώνει το αίσθημα της ελευθερίας που βιώνει ο χρήστης κατά το χρόνο της επικοινωνίας. Η οθόνη και το πληκτρολόγιο εξασφαλίζουν μια sui generis ελευθερία, αφού ο χρήστης διασώζει τόσο την ιδιωτικότητά του όσο και την αβίαστη έκφραση και κοινοποίηση των σκέψεων και συναισθημάτων του. Ασκείται σε ένα νέου είδους γλωσσικό κώδικα που δεν υπολείπεται κατ’ ανάγκην του παραδοσιακού. Ο συνδυασμός ήχου και εικόνας καθιστά αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας πιο ενδιαφέροντα και ίσως πιο απαιτητικό.

            Στον κατάλογο των θετικών στοιχείων που συνοδεύουν την επικοινωνία μέσω μηνυμάτων θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλα, όπως: η διευκόλυνση των διαπροσωπικών και κοινωνικών σχέσεων, η έκφραση της κοινωνικότητας και ίσως – ίσως η διάδοση σκέψεων και ιδεών που θα μπορούσαν να γονιμοποιήσουν θετικά άτομα και κοινωνίες (πλανητική συνείδηση…..).

Η αρνητική όψη

            Ωστόσο δεν λείπουν και οι αιτιάσεις για τα αρνητικά παρεπόμενα των ηλεκτρονικών μηνυμάτων που αισθητοποιούνται σε πολλαπλά επίπεδα. Αρνητικά που ανιχνεύονται τόσο στις διάφορες υποστάσεις του χρήστη (πνευματική, κοινωνική, συναισθηματική..) όσο και σε επίπεδο κοινωνικών σχέσεων και κοινωνικών συμπεριφορών – διεργασιών.

            Πρωτίστως η αρνητική παρουσία των μηνυμάτων διαφαίνεται στο επίπεδο της ίδιας της επικοινωνίας. Η αμεσότητα αυτής υποκαθίσταται από τη «μηχανική επικοινωνία» που τη χαρακτηρίζει ο απρόσωπος χαρακτήρας. Η οικειότητα και η ζωντάνια της «πρόσωπο με πρόσωπο» επικοινωνίας απουσιάζουν, αφού το πρόσωπο κρύβεται πίσω από το μήνυμα. Η κοινωνική προσέγγιση υποχωρεί, οι γόνιμες αλληλεπιδράσεις χάνονται και αντί αυτών επιβάλλεται η αποπροσωποποίηση και μια υποκριτική ευγένεια. Ο γνήσιος διάλογος εκλείπει και αντικαθίσταται από παράλληλους γραπτούς μονολόγους. Η επικοινωνία διεξάγεται σε ένα φασματικό περιβάλλον και μοιραία χάνεται ο αυθορμητισμός και η αυθεντικότητα των συνομιλητών. Άτυπα επωάζεται ένας ιδιόμορφος «αυτισμός» εγωκεντρικών ατόμων.

            Ωστόσο η αρνητική λειτουργία των μηνυμάτων ως οργάνου επικοινωνίας αισθητοποιείται και στο ψυχολογικό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα άτομα που εθίζονται σε αυτήν τη μορφή επικοινωνίας καθίστανται εσωστρεφή και αγοραφοβικά. Βιώνουν μια περίεργη «μοναξιά» που τους εμποδίζει να ωριμάσουν ψυχολογικά. Επωάζεται, δηλαδή, μια συναισθηματική ρηχότητα ή ατροφία στο βαθμό που αποφεύγεται η «τριβή» της άμεσης επικοινωνίας. Τρέφεται, έτσι, ένα εγωκεντρικό και «φοβικό» Εγώ, που αρέσκεται στην υπερβολή της πληκτρολόγησης και της πολυλογίας των μηνυμάτων. Μια γλωσσική φλυαρία χωρίς περιεχόμενο που φανερώνει την εσωτερική κενότητα και την ανάγκη για αυτοεπιβεβαίωση.

            Κίνδυνοι, επίσης, διαφαίνονται και στη γλωσσική αρτιότητα των χρηστών. Η σύντμηση των λέξεων, τα greeklish και η συνθηματική χρήση του λόγου προλειαίνει το έδαφος της γλωσσικής ένδειας. Σε αυτό το πλαίσιο επικοινωνίας ανθοφορεί και η αργκώ, όπως και οι ξένες λέξεις που εξοστρακίζουν όρους και έννοιες της μητρικής γλώσσας. Έτσι οι χρήστες και ιδιαίτερα οι νέοι εθίζονται σε μια γλώσσα επίπεδη και νοηματικά φτωχή. Κυριαρχεί ένας γλωσσικός ομοιομορφισμός που ισοπεδώνει τις ατομικές ιδιαιτερότητες και καθηλώνει το άτομο σε έναν ιδιόμορφο πνευματικό «νανισμό». Απόρροια όλων των παραπάνω η ανάδυση μιας ατροφικής σκέψης.

Η δαιμονοποίηση και η άλλη πρόταση

            Η καταγραφή των αρνητικών σκέψεων των «κινητών μηνυμάτων» δεν στοχεύει στη δαιμονοποίηση της σχέσης των ανθρώπων με το συγκεκριμένο κώδικα επικοινωνίας αλλά μάς παρακινεί να ανιχνεύσουμε σωστούς τρόπους χρήσης μέσα από μια πραγματικότητα.

            «Τα τρία τέταρτα των Αμερικανών είναι κάτοχοι κινητού τηλεφώνου. Το 2018, αυτά τα 253 εκατομμύρια Αμερικανών ξόδεψαν 1380 δολάρια και 1460 ώρες στα κινητά τους τηλέφωνα και τις υπόλοιπες φορητές συσκευές τους. Αυτό σημαίνει ότι δαπάνησαν 91 μέρες χωρίς ύπνο. Αυτό σημαίνει επίσης ότι έμειναν 370 δις ώρες ξύπνιοι και σπατάλησαν 349 δις δολάρια…. Τα 1380 δολάρια που δαπανάτε στο κινητό σας, μπορούν να σας αγοράσουν μια έκταση δυο στρεμμάτων, όπου θα μπορούσατε να φυτέψετε 150 δέντρα. Κάθε δέντρο αιχμαλωτίζει 24 κιλά άνθρακα το χρόνο… Άρα κάθε Αμερικανός κάτοχος κινητού θα μπορούσε αιχμαλωτίζοντας 886 εκατομμύρια τόνους άνθρακα ετησίως να εξουδετερώσει το 10% των ετήσιων εκπομπών άνθρακα των ΗΠΑ….» (New York Times) (Η αποθέωση του «επιχειρήματος της Ολισθηρής Πλαγιάς»).

            Η παραπάνω πρόταση μπορεί να κινείται στο επίπεδο του ιδεατού αλλά μάς αναγκάζει να δεχτούμε πως «τίποτα δεν μπορεί να είναι φορέας του απόλυτου καλού ή κακού». Επαφίεται στο χρήστη και στον τρόπο χρήσης, αν θα κυριαρχήσουν τα θετικά ή αρνητικά στοιχεία. Τα κινητά και τα μηνύματα, ως νέος τρόπος επικοινωνίας είναι τα εργαλεία μας… Ας μη γίνουν, όμως, οι δυνάστες μας.

            Μπορούμε να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στην πραγματική και στην εικονική ζωή. «Η πλειονότητα των εφήβων δεν σκέφτεται να υποκαταστήσει την πραγματική ζωή με την εικονική. Αντίθετα η εικονική πραγματικότητα τους βοηθά να αποκτήσουν γνώση και αυτοπεποίθηση για να αντιμετωπίσουν τον πραγματικό κόσμο» (Ματέο Λαντσίνι, δρ. Ψυχολογίας).

Πηγή:https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

Γεώργιος Χρούσος: Κρίσιμα τα πρώτα χρόνια ενός παιδιού. [Ο Κ. Χρούσος είναι καλεσμένος του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων και θα μιλήσει στο Μουσείο Τσιτσάνη στις 21 Ιανουαρίου έναρξη ομιλίας ώρα 19:00 είσοδος ελεύθερη.]

Το βιογραφικό του δρος Γεωργίου Χρούσου σε κάνει να σαστίζεις: πανεπιστημιακός, ερευνητής, μέχρι πρότινος διευθυντής της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (συνταξιοδοτήθηκε πριν από λίγες ημέρες), έχει συγγράψει πάνω από 800 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες και το έργο του έχει αναφερθεί διεθνώς σε πάνω από 135.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις. Σύμφωνα με το Institute of Scientific Information, είναι ένας από τους πιο υψηλά αναφερόμενους επιστήμονες στον κόσμο όχι μόνο στην Κλινική Ιατρική, αλλά και στη Βιολογία και Βιοχημεία, και ο υψηλότερα αναφερόμενος κλινικός παιδίατρος ή ενδοκρινολόγος παγκοσμίως. Ο κ. Χρούσος έχει αναγνωρισθεί και για την έρευνά του στο Σύστημα του Στρες.

«Πότε προλάβατε;» τον ρωτώ με απορία ενώ έχω χρειαστεί μερικά λεπτά για να ολοκληρώσω μεγαλοφώνως την ανάγνωση και μόνο τίτλων σπουδών και διακρίσεων. Χαμογελά. «Στην Ιατρική δουλεύω από 25 χρόνων. Είμαι 67. Είχα την τύχη να προσληφθώ από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, τα οποία είναι τα μεγαλύτερα κέντρα έρευνας στον κόσμο. Είναι η Μέκκα της βιοϊατρικής έρευνας. Σε αμείβουν φυσικά για να ασχοληθείς με αυτό που σου αρέσει». «Και σε αξιολογούν», προσθέτω. «Κάθε τρεις μήνες!» απαντά. «Μου έχει τύχει διευθυντής να ζητάει κάθε τρεις μήνες να δει τι έχουμε προσθέσει στο βιογραφικό... Η έρευνα όμως είναι σαν την τέχνη.

Ικανοποιεί τον άνθρωπο και του γίνεται συνήθεια. Είναι “εθιστική”. Από εκεί άρχισα, συνέχισα και τώρα με αυτό θα ασχοληθώ». Παράλληλα, ο κ. Χρούσος, ενώ ανέβαινε τα σκαλοπάτια της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, δημιούργησε οικογένεια με την οφθαλμίατρο καθηγήτρια δρα Γεωργία Χρούσου, αποκτώντας τρεις κόρες, οι οποίες ζουν στο εξωτερικό: «Την πρώτη δεν τη γνώρισα καλά. Μεγάλωσε χωρίς να το καταλάβω. Είναι τώρα 38 (έχει δύο παιδάκια), έχει σπουδάσει business και δούλεψε στον Λευκό Οίκο την περίοδο Ομπάμα. Ηταν υπεύθυνη ενός τμήματος για την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Η δεύτερη είναι 35 και είναι γιατρός και η τρίτη 30 και είναι αρχιτέκτονας».

– Πόσο ζήσατε στην Αμερική;
– Είκοσι επτά χρόνια.

– Γιατί επιστρέψατε το 2001;
– Δεν είχα το αίσθημα της προσφοράς στην Αμερική. Είναι τόσο μεγάλη η χώρα και τόσο πολλοί οι καλοί που δεν έχεις το αίσθημα ότι προσφέρεις. Δουλεύεις για τον εαυτό σου. Εδώ, πράγματα που εκεί θεωρούνται δεδομένα, είναι καινούργια. Δηλαδή μπορείς να εισάγεις στην Ελλάδα νεωτερισμούς που για την Αμερική δεν είναι, πλέον.

– Τώρα, σκέφτεστε, ίσως, να ξαναγυρίσετε εκεί;
– Στην Αμερική είμαι ομότιμος και έχω θέση στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν. Μπορώ να πάω όποτε θέλω και να διδάξω ή να κάνω έρευνα. Συνεπώς τώρα που τελειώνω εδώ, θα μπορώ να επανέλθω και στην ακαδημαϊκή καριέρα μου στην Αμερική ή αλλού στην Ευρώπη. Μου αρέσει όμως εδώ. Το κλίμα, οι άνθρωποι. Εχει μια πολυχρωμία και η κοινωνία και η δουλειά στη χώρα μας.

– Η αριστεία είναι μοχλός για την εξέλιξη μιας κοινωνίας;
– Ολη η πρόοδος που έχουμε οφείλεται σε εφευρέσεις από ανθρώπους. Αυτός που ανακάλυψε τη φωτιά ήταν σούπερ άριστος! Το ίδιο κι αυτός που ανακάλυψε τον τροχό ή το σπίτι. Αριστεία σημαίνει και δημιουργικότητα. Είναι μεν παραγωγός άγχους αλλά τη χρειαζόμαστε. Είναι ευ-στρες η αριστεία. Εχει σημασία η ηλικία του καθενός και σε ποια φάση της ζωής του βρίσκεται. Το πολύ άγχος είναι από τα 15 μέχρι τα 40-45. Μετά, απότομα, ελαττώνεται γιατί έχεις αυτοταυτοποιηθεί. Εχεις κατανοήσει, έχεις μάθει. Το συναίσθημα βελτιώνεται στη μέση ηλικία.

– Ορίστε μου την αριστεία.
– Να είσαι ανταγωνιστικός και δημιουργικός. Να έχεις την ικανότητα να δημιουργείς στο περιβάλλον σου. Η επίδραση του σχολείου, στα 5 ή 6 χρόνια ενός παιδιού, ξεκινάει αργά. Ηδη έχουν γίνει μεγάλες αλλαγές στον εγκέφαλο. Η καλύτερη επένδυση των γονιών είναι η κύηση και τα πέντε πρώτα χρόνια. Η ενασχόληση των γονιών με το παιδί είναι πολύ σημαντική. Εκτός από αγάπη και τρυφερότητα, πρέπει να τους παρέχουν θετικά ερεθίσματα. Να καταλάβουν τι σημαίνει η σωστή μάθηση για τα παιδιά τους. Η μάθηση φέρνει ευχαρίστηση στον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν μαθαίνουμε κάτι καινούργιο αισθανόμαστε ευχαρίστηση. Το ήξερε και ο Πλάτων.

Ελεγε: «επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας». Η ευδαιμονία δεν είναι απλώς η ευτυχία. Είναι ένα συναίσθημα που νιώθεις μετά τα 40-45. Ενα παιδί, όπως πίστευε και ο Αριστοτέλης, δεν μπορεί να είναι ευδαιμονικό. Μπορεί να είναι ευτυχισμένο.

– Οι κακοποιήσεις μικρών παιδιών αυξάνονται, μαζί με τη νοσηρότητα της οικογένειας, το μπούλινγκ. Το παιδί πολιορκείται από κινδύνους.
– Το να κακοποιείς ένα παιδί είναι τεράστιο κακούργημα. Η πιθανότητα να μην πάει καλά στη ζωή του είναι πολύ μεγάλη. Η μόνη θεραπεία είναι η παιδεία των ανθρώπων. Η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει μια κοινωνία είναι στις εγκύους και στα πέντε πρώτα χρόνια ενός παιδιού. Το πώς αισθάνεται μια μητέρα επηρεάζει το έμβρυο και το παιδί, το οποίο ξεκινάει τη ζωή του με προίκα, μεγαλύτερη ή μικρότερη.

Δεν βρίσκεις εύκολα στις ΗΠΑ γιατρούς που σκίζονται για τον ασθενή

– Κλείνετε έναν επαγγελματικό κύκλο. Τι θα σας λείψει, τι αφήνετε με ανακούφιση;
– Το αφήνω με ανακούφιση γιατί είναι μια βαριά διανοητική και συναισθηματική δουλειά. Eχεις να κάνεις με ανθρώπους, προβλήματα, διλήμματα, πρέπει να λύνεις καταστάσεις που αφορούν τους εργαζομένους και τις οικογένειες των ασθενών.

Θα μου λείψουν οι νέοι άνθρωποι, ειδικευόμενοι, φοιτητές. Σκοπεύω βέβαια να επιβλέψω δύο, τρεις διδακτορικές διατριβές και να τις παρακολουθήσω. Θα συνεχίσω έτσι το ερευνητικό μου έργο, αλλά θα κρατήσω και την επαφή μου με τους νέους. Πολλές ιδέες προέρχονται από τους νέους ανθρώπους.

– Στο ελληνικό πανεπιστήμιο, το επίπεδο βελτιώνεται ή παραμένει στάσιμο;
– Εχει παραμείνει στάσιμο μάλλον. Η συμπεριφορά των φοιτητών δεν έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια. Αναστατώνεται το σύστημα διδασκαλίας και μάθησης κάθε τόσο με τις καταλήψεις.

Στην Ιατρική, επιπλέον, χάνονται και υλικά που είναι ανεκτίμητα, όπως ανθρώπινα κύτταρα, τα οποία χρειάζονται παρακολούθηση, θρεπτικά υλικά. Χάνονται έτσι χιλιάδες ευρώ. Αλλά τα ελληνικά πανεπιστήμια διαθέτουν και εξαιρετικό ανθρώπινο υλικό που παράγει νέα γνώση. Εξαιρετικούς καθηγητές και φοιτητές. Νησίδες αριστείας που ανεβάζουν το συνολικό επίπεδο. Υπάρχουν αμερικανικά πανεπιστήμια πολύ χειρότερα από τα δικά μας. Δεν είναι όλα Χάρβαρντ και Γέιλ.

Βλέπω στο νοσοκομείο φιλότιμους ανθρώπους που σκίζονται για τον ασθενή. Δεν τους βρίσκεις εύκολα στην Αμερική. Εχω κυρίες παιδιάτρους μεγάλες σε ηλικία πια. Να δείτε τα ξενύχτια που κάνουν, αγόγγυστα, για να φροντίσουν ασθενείς. Διαθέτουμε πολύ λίγο προσωπικό σε σχέση με τον αριθμό των ασθενών. Στο Παίδων, μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο μπορούν να έρθουν και 800 παιδιά. Με το περιορισμένο αριθμητικά προσωπικό που έχουμε το ότι πάνε τόσο καλά τα παιδιά μας είναι αξιοθαύμαστο. Γίνονται σωστές διαγνώσεις, οι γιατροί μας είναι ευαισθητοποιημένοι και υπεύθυνοι. Φροντίζουμε όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο χωρίς καμία διάκριση, είτε είναι Ρομά είτε από πλούσιες οικογένειες.

Επίσης οφείλω να πω ότι δεν έχει λείψει τίποτα από το νοσοκομείο, ούτε τα πολύ ακριβά φάρμακα. Το κράτος δίνει τα χρήματα που απαιτούνται για τα παιδιά. Με όλα μας τα προβλήματα έχουμε καλή ιατρική φροντίδα στην Ελλάδα. Στην Αμερική αν είσαι ανασφάλιστος την έχεις πατήσει.

– Τα χρόνια της κρίσης έφυγαν πολλοί Ελληνες γιατροί στο εξωτερικό.
– Πολλοί καλοί δικοί μου παιδίατροι φεύγουν ακόμη. Ζευγάρια γιατρών πάνε στη Γερμανία, στη Σουηδία. Διδάσκονται, εξοπλίζονται και ύστερα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε άλλη χώρα. Φεύγουν πολλοί καλοί. Επίσης, κάποιοι εξαιρετικοί και έμπειροι γιατροί με μεταπτυχιακές σπουδές έχουν πλέον συνταξιοδοτηθεί και μας λείπουν.

– Η μεγαλύτερη απειλή που αισθανθήκατε αυτά τα χρόνια;
– Η οικονομική κρίση παρήγαγε πολύ κοινωνικό στρες. Η κοινωνία μας πάσχει ψυχικά και χρειάζεται θεραπεία, που είναι πρώτα απ’ όλα η παιδεία και ό,τι μπορούμε να κάνουμε για τους συνανθρώπους μας. Οπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, αν πάσχει η ψυχή θα πάσχει και το σώμα· αλλά και τανάπαλιν.

– Τι προσδοκάτε;
– Όσο είμαστε υγιείς, ψυχικά και σωματικά, να είμαστε ευτυχείς και να το εκτιμούμε. Να έχουμε ευγνωμοσύνη γι’ αυτό που έχουμε. Να βρούμε την ευδαιμονία.

Το χρόνιο στρες

Ο κ. Χρούσος συμμετείχε στην ανάπτυξη νέων εθνικών καμπυλών αύξησης του ελληνικού πληθυσμού παιδιών και εφήβων, ξεκίνησε εκστρατεία κατά της παιδικής παχυσαρκίας, προεδρεύει στην Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού. «Οταν πρωτοήρθα εντυπωσιάστηκα από το πόσο πολύ είχαν παχύνει τα παιδιά στην Ελλάδα. Το χρόνιο στρες συμβάλλει στην παχυσαρκία». «Μπορείς να ρυθμίσεις το στρες ώστε να είναι ωφέλιμο (ευ-στρες);» ρωτώ. 

«Ναι. Με γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Η ίδια που χρησιμοποιούσαν οι στωικοί και οι επικούρειοι στην αρχαιότητα. Μαθαίνεις τι είναι αυτό που σε στρεσάρει και μετά πώς να το ελέγχεις. Ο μετωπιαίος λοβός ρυθμίζει το συναίσθημα και το κατευνάζει. Η τέχνη και η έρευνα που αναφέραμε και προηγουμένως διεγείρουν το σύστημα του μετωπιαίου λοβού και μειώνουν το στρες».

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Μαρία Κατσουνάκη. Εικονογράφηση: Τιτίνα Χαλματζή.