Life for Life
"Το θαύμα δεν είναι πουθενά
παρά κυκλοφορεί μέσα
στις φλέβες του ανθρώπου!!!"


"Στης σκέψης τα γυρίσματα μ’ έκανε να σταθώ
ιδέα περιπλάνησης σε όμορφο βουνό.
Έτσι μια μέρα το ’φερε κι εμέ να γυροφέρει
τ’ άτι το γοργοκίνητο στου Γοργογυριού τα μέρη !!!"


ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ
Εμείς στο χωριό μας έχουμε ακόμα αυλές. Εκεί μαζευόμαστε, αμπελοφιλοσοφούμε,
καλαμπουρίζουμε, ψιλοτσακωνόμαστε μέχρι τις... πρώτες πρωινές ώρες! Κοπιάστε ν' αράξουμε!!!
-Aναζητείστε το"Ποίημα για το Γοργογύρι " στο τέλος της σελίδας.

19.7.17

ΕΛΕΝΗ ΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΚΟΥΒΙΝΑ 1955-2017 19/07/2017

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου της Λογοτεχνικής Ομάδας Γοργογυρίου σας καλημεροκαλησπερίζω. 10 χρόνια κλείνουν φέτος λειτουργίας του filomathei.blogspot.gr και δεν φανταζόμουν πως στην επέτειο των 10 χρόνων θα βρισκόμουν στο δυσάρεστο σημείο να κάνω τη σημερινή ανάρτηση. Όλα ξεκίνησαν περίπου 2 χρόνια πριν όταν διαγνώσθηκε η νύφη μου η Ελένη με καρκίνο στο στήθος. Σήμερα δυστυχώς η Ελένη δεν είναι πια μαζί μας, κάποια στιγμή είχα γράψει ένα Χα'ι'κού με τα πιο κάτω λόγια.

""Άτυχη Ελένη,
είσαι τυχερή που
έχεις τέτοιους γιους.'"

Πράγματι άτυχη, αλλά ανήκε κι αυτή στους επιμηθείς, όπως πολλές και πολλοί που με τον φόβο του γιατρού αργούν να κάνουν αυτά που πρέπει στην ώρα τους, με αποτέλεσμα όταν πια αποφασίζουν να κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις τις πιο πολλές φορές να είναι αργά.
Τυχεροί γιατί είχε δυο γιους που -0πως έλεγαν στο νοσοκομείο. νοσηλευτικό προσωπικό και όχι μόνο- αξίζουν όσο 20 κόρες, και που με τον πατέρα τους την φρόντιζαν όσο κανείς άλλος. Αυτό όμως δεν αρκούσε για να αναστρέψουν-ακυρώσουν τα σχέδια του καρκίνου.

Με τα πιο κάτω λόγια θα αποχαιρετήσει σήμερα την μητέρα του ο μικρός της γιος, ο μοναδικός-ανεκτίμητος Αστροτόμ-Τζιμ Άνταμς-Μάκης.

Έβαζες ψεύτικες φωνές,
γελούσες κι έκανες πως κλαις
κι εγώ παιδί, Α ρε μαμά
Πίσω μου έτρεχες μια ζωή
με ένα πιάτο και μια ευχή
Τότε με κράταγες σφιχτά
τώρα κοιτάς από μακριά.

Μέσα απ' τα δόντια να μιλάς,
σ' ακούω σαν τώρα να μου λες, μάνα είναι μόνο μία!
Εγώ σ' αγαπώ όσο κανείς,
Θα σε πικράνουν θα το δεις,
Α ρε μαμά, α ρε μαμά

Ύστερα λόγια στο χαρτί
"συγνώμη, γιόγκα σ' αγαπώ πολύ,
είμαι εδώ" Α ρε μαμά
Ζωγράφιζες με την καρδιά,
και με νίκαγες με ζαβολιά
έβαζες πάντα στο πικάπ
το δίσκο με το Aχ Ελένη, Αχ Ελένη.

Χανόσουνα στη μουσική,
εσύ γινόσουν το παιδί
κι εγώ ένας άγγελος στη γη
να σε προσέχω μια ζωή

Τις πόρτες άνοιγες στο φως
να μπει ο ήλιος κι ο Θεός
να μας φυλάει, Α ρε μαμά
Τα βράδια ήσουν μια αγκαλιά
κι ανάμεσα απ' τα φιλιά
έκανες τη φωνή λαγού,
το λύκο και την αλεπού.

Και όταν γύριζα αργά μου έλεγες,
Μάκη θα σου τα πάρω τα κλειδιά,
θα βρεις τις πόρτες πιά κλειστές,
Το ξέρω μ' αγαπάς, αλλά άκου και τη μαμά. Α ρε μαμά.

Ύστερα λόγια στο χαρτί
"συγνώμη, γιε μου σ' αγαπώ πολύ,
Θα είμαι πάντα δίπλα σου.
Α ρε μαμά.
Ζωγράφιζες πάντα μια καρδιά,
Κι έλεγες, αυτή είναι Μάκη της μάνας η καρδιά..
κι έβαζες πάντα στο πικάπ
το δίσκο με το Αχ Ελένη, Αχ Ελένη.
Χανόσουνα στη μουσική,
εσύ γινόσουν το παιδί
κι εγώ ένας άγγελος στη γη
να σε προσέχω μια ζωή,
Και τώρα μαμά που πας;
Μαμά, μ' ακούς; Πες μου μαμά
Πού πας;
Αντίο μαμά, αντίο....

Αντίο συμμαθήτρια, αντίο νύφη μου, αντίο Ελένη. Καλό ταξίδι στη μνήμη του χρόνου.
ΥΓ. Οι στίχοι ανήκουν στον Οδυσσέα Ιωάννου.









Επιμέλεια ανάρτησης από τον Επικούρειο Πέπο.

16.7.17

Η αντιμετώπιση του φόβου θανάτου.

Η αντιμετώπιση του φόβου θανάτου

Η αντιμετώπιση του φόβου θανάτου στην Επικούρεια φιλοσοφία
Από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαρμακόπουλου “Ευτοπία”
[…]Η συντροφιά συνέχισε τώρα το βάδισμα. Κοίταξα με νόημα τον Ζώη, που μάντεψε σωστά κι έκανε την καίρια ερώτηση.





- Κυρία Ευτυχία τι σημαίνει «ανύποπτον ο θάνατος»;

- Ότι δεν τον αντιλαμβανόμαστε! Απάντησε εύθυμα εκείνη...

- Και πώς γίνεται κυρία Ευτυχία να μην τον αντιλαμβανόμαστε; Είχα έτοιμη την ερώτηση...

Χαμογέλασε εγκάρδια, κοίταξε μια στιγμή τον θείο Αντώνη που έσπευσε να την προλάβει.

- Παιδιά, το θέμα του θανάτου είναι πολύ σοβαρό... δεν μπορεί να παίζει κανείς, ούτε με τα λόγια... Και είναι κυρίαρχο ζήτημα σε ολόκληρη την πνευματική ιστορία του ανθρώπου...

- Είμαστε το μόνο τραγικό πλάσμα στη Φύση, ανέλαβε η κυρία Ευτυχία, ακριβώς επειδή έχουμε συνείδηση του θανάτου μας... Ένας πλατωνικός ορισμός καλεί τη φιλοσοφία «μελέτη θανάτου», αποδίδοντας την ανάπτυξή της αποκλειστικά στον θάνατο που προκαλεί αληθινό τρόμο. Και πράγματι ολόκληρη η μεταφυσική αναλώνεται σ' αυτό το ζήτημα...

- Και όλες οι θεωρίες για τη σωτηρία... πρόσθεσε ο θείος. Ο Επίκουρος πήγε να τους το χαλάσει...

- Ο Επίκουρος υποστηρίζει με θάρρος την πραγματικότητα. Κι αυτή η προσέγγιση του θανάτου έγινε δεκτή με ανακούφιση και θαυμάστηκε ακόμη κι από αντιπάλους...

- Όμως μπορείς μ' αυτόν τον τρόπο να παρηγορήσεις τους ανθρώπους; Ρώτησε ο Ζώης.

- Η πραγματικότητα παιδί μου Ζώη δεν έχει να κάνει με παρηγοριές. Όλες οι φιλοσοφικές σχολές διαχειρίζονται τις επιθυμίες και τους φόβους των ανθρώπων. Ως προς τους φόβους άλλοτε επιλέγουν να τους απαλύνουν με φανταστικές δοξασίες για ν? αποκτούν οπαδούς κι άλλοτε αναζητούν την αλήθεια των πραγμάτων αδιαφορώντας αν αυτό δυσαρεστεί τους πολλούς. Ο Επίκουρος αταλάντευτα επιλέγει το δεύτερο*...

- Και υποστηρίζει πως ο θάνατος δεν υπάρχει! Είπε εντυπωσιασμένος ο θείος. Ή μάλλον πως δεν έχουμε λόγο να τον φοβόμαστε...

- Κι όμως... δεν υπάρχει θάνατος, ούτε για τους ζωντανούς ούτε για τους πεθαμένους! Γιατί όσο είμαστε ζωντανοί είμαστε ζωντανοί κι όταν πεθαίνουμε δε νιώθουμε το παραμικρό. Επομένως δε νιώθουμε ούτε τον θάνατο! Αυτή δεν είναι η πραγματικότητα; Τι είναι ο θάνατος εκτός από κατάργηση των αισθήσεων; Τι μπορούμε να αντιληφθούμε χωρίς αυτές; Τόσο απλά!...

- Και το μετά; Υπάρχει και το μετά... αυτό δεν είναι που μας τρομάζει; Ρώτησα ζωηρά.

- Για τον Επίκουρο το μετά, είναι το ίδιο κι απαράλλαχτο τίποτα, με την κα­τάστασή μας πριν γεννηθούμε! Απάντησε.

- Και μέχρι να έρθει ο θάνατος; Είπε κάτι για την αγωνία της προσμονής του; Συνέχισε ο Ζώης.

- Ό,τι και να έλεγε γι' αυτήν προηγείται η επίγνωση για τη φύση του θανάτου. Η αληθινή γνώση είναι ικανή να μας απαλλάξει από κάθε αγωνία. Να ξεπεράσουμε τον εγωισμό μας, να αναμετρηθούμε με το ανθρώπινο μεγαλείο. Η στάση του ανθρώπου στο ζήτημα του θανάτου στεφανώνει το σώμα της ζωής του. Και είναι ανοησία ν? αγωνιούμε από πριν γι' αυτό που όταν θα έρθει δεν πρόκειται να μας ενοχλήσει.

Την ακούγαμε γλυκαμένοι... Ακόμη και τον Ζώη αντιλήφθηκα να παραμερίζει το ζιζάνιό του με μεγαλοπρέπεια. Η κυρία Ευτυχία όμως δεν είχε ολοκληρώ­σει...

- Παιδιά... σημασία έχει πως η... ας την πούμε, τεχνική προσέγγιση του θανάτου ως φαινομένου της ζωής, μπορεί ν? ακούγεται απλοϊκή, με τρόπο που χλευά­ζει όλες τις θεωρίες σωτηριολογίας που ακούστηκαν στους αιώνες, όμως μας βοηθά να ξεπεράσουμε τον φόβο. Γιατί ο άνθρωπος, γενικά το λέω, έχει ακούσει από τις θρησκείες διάφορες αφελείς δοξασίες..., μέχρι ανάσταση νεκρών, με τα σώματα πλήρως αποκατεστημένα...

Δεν μπορούσαμε να προσθέσουμε τίποτε σ' αυτό... και η κυρία Ευτυχία συ­μπλήρωσε.

- Και η γνώση αυτή, σαν από πάντα οφειλόμενη από την φιλοσοφία, επαλη­θεύει τον σκοπό της, για την απελευθέρωση του ανθρώπου από τα πάθη και τους φόβους του... Μ? αυτή τη γνώση ο άνθρωπος προσαρμόζεται στην πραγματικότητα, απαλλάσσεται από τον πόθο της αθανασίας, αντιλαμβάνεται πέρα από το ανα­πόφευκτο και το αναγκαίο του θανάτου και εκτιμά διαφορετικά τη ζωή... αφού έτσι κάθε της στιγμή γίνεται πολύτιμη και ανεπανάληπτη.... Οι επικούρειοι λοιπόν είναι οι μόνοι που τραγουδούν στους αιώνες «γλυκιά που είν' η ζωή δίχως θανάτου φόβο»...

- Καλή είναι η θεωρία βέβαια..., τη διέκοψε ο θείος Αντώνης. Μα τι γίνεται στην πράξη. Στην πράξη αναμετριέται ο άνθρωπος, και κυρίως στη διάγνωση της ασθένειας με το τέλος καθ? οδόν... Εκεί πάνε περίπατο τα δόγματα κι ο καθένας μένει μόνος αντιμέτωπος πλέον με το μοιραίο.

- Σωστά μιλάς Αντώνη. Κάθε φιλοσοφικό δόγμα εκεί δοκιμάζεται. Κι ο ίδιος ο άνθρωπος αν είναι της παρηγοριάς ή της πραγματικότητας. Δε θα πω πράγματα για να σας εκπλήξω... Όμως εμείς έχουμε το παράδειγμα του Ευάγγελου, ενός από τους ιδρυτές, που προσπαθούμε όλοι όποτε χρειάστηκε να μιμηθούμε.

Διέκοψε και μας κοίταξε με τρόπο σαν να ήθελε την άδειά μας για να συνεχίσει. Τη δώσαμε πρόθυμα.

- Όταν του ανακοινώθηκε πως πλησίαζε το αναπότρεπτο, αναγνώρισε στην ουσία της την κατάστασή του. Αποδέχτηκε, πως η κύρια ψυχολογική αλλαγή είναι πως η γνώση του τέλους της ζωής του από αφηρημένη, έγινε πλέον συγκεκριμένη. Και έδωσε σ? αυτό μια παρεκκλίνουσα ερμηνεία, θεωρώντας το, ευεργεσία της τύχης προς τον ίδιο. Διέγνωσε πως ο χρόνος που του απέμενε ήταν επίσης χρόνος ζωής κι όχι διαδικασία τέλους. Έτσι θέλησε σ? αυτό το διάστημα να επικεντρωθεί σε ό,τι θα του έδινε τη μεγαλύτερη χαρά, ό,τι λαχταρούσε περισσότερο στη ζωή του. Κι αυτό, ήταν η γνήσια αναγνώριση από τους φίλους του, πως το πέρασμά του από τη ζωή αποδείχτηκε τόσο πολύτιμο για τους άλλους, ώστε δε θα τον ξεχάσουν ποτέ.

- Χμμ! Μουρμούρισε ο θείος. Θα το έλεγε κανείς ματαιόδοξο και ναρκισσιστικό, αλλά για έναν μελλοθάνατο ίσως να μην είναι.

- Ταιριάζει μ' αυτό που είχες αναφέρει, θείε, για το... ανθρώπινο αποτύπωμα, αν θυμάμαι καλά... του είπα.

- Ήταν η δική του ευκαιρία να διδάξει την πιο σπουδαία διδαχή. Να απαλλάξει τους φίλους από τον φόβο του θανάτου, δείχνοντάς τους στην πράξη την προσωπική του απαλλαγή από αυτόν.

- Βιωματική προσέγγιση..., μουρμούρισε ο θείος ξανά.

- Πληροφόρησε τους πάντες λοιπόν για το θέμα του, δεν κρύφτηκε από κανέναν. Εξακολούθησε τις εργασίες του, όσο μπορούσε, και μιλούσε συχνά και δημόσια για όλα τα συναισθήματα που του γεννούσε το προσδοκώμενο. Αργότερα, έγινε γνωστό, ότι προς το τέλος του όταν διηγούνταν τις προσωπικές του περιπέτειες και τη δική του συμβολή στην ίδρυση της πολιτείας, στους πνευματικούς αγώνες με φίλους και με αντιπάλους, εκτός που πρόσφερε ανέκδοτο υλικό κι έδινε μεγάλη χαρά κάθε φορά στο ακροατήριο, κάλυπτε μαζί τους πόνους που εντείνονταν. Κοντά στο τέλος ανακοίνωσε πως το τελευταίο διάστημα της ζωής του ήταν το πιο παραγωγικό σε συναισθήματα κι από αυτήν την άποψη το πιο ευτυχισμένο. Τις τελευταίες του ώρες τις πέρασε με τους πολύ δικούς του με ρακές, εδέσματα, τραγούδια και ανέκδοτα**.

- Μες το γέλιο! Παρατήρησε ο Ζώης. Πώς δεν τα έχασε ο χάρος να φύγει να πάει αλλού;

Δεν υπάρχουν τέτοιες χάρες ανιψιέ...

- Κρατήστε μόνον αυτό, συμπλήρωσε η κυρία Ευτυχία: το συγκεκριμένο επερχόμενο τέλος ως χρόνο ζωής, ως αφύπνιση και ευκαιρία για επιδίωξη της μεγάλης χαράς. Και η στάση μας ως τη σπουδαιότερη διδαχή γι' αυτούς που μένουν.
* Οὐδέποτε ὠρέχθην τοῖς πολλοῖς ἀρέσκειν.ἃ μὲν γὰρ ἐκείνοις ἤρεσκεν, οὐκ ἔμαθον· ἃ δ' ᾔδειν ἐγώ, μακρὰν ἦν τῆς ἐκείνων αἰσθήσεως. Επικ. Απ. 43.
Ποτέ δεν επιθύμησα να γίνω αρεστός στους πολλούς. Αφ' ενός, δεν κάθησα να μάθω τι αρέσει στους πολλούς· κι αφ' ετέρου, τα όσα ήξερα εγώ βρίσκονταν μακριά από τη δική τους αντίληψη. Μετάφραση Γιάννης Αβραμίδης, Θύραθεν.
** Ο Επίκουρος πέθανε από επίσχεση ούρων που του προκαλούσε αφόρητους πόνους. Διηγούνται πως την ημέρα του θανάτου του, ζήτησε και μπήκε σε σκάφη με ζεστό νερό, ήπιε άκρατο οίνο και πέθανε συντροφιά με τους από χρόνια συντρόφους του στη φιλοσοφία. «…ότε καί φησιν Έρμιππος εμβάντα αυτόν εις πύελον χαλκήν κεκραμένην ύδατι θερμώ και αιτήσαντα άκρατον ροφήσαι…» Διογένης Λαέρτιος,16.
Η αντιμετώπιση του φόβου θανάτου στην Επικούρεια φιλοσοφία
Από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαρμακόπουλου “Ευτοπία”

Τα 10 σημάδια του θανάτου. Πώς να βοηθήσουμε εκείνον που φεύγει…

Τα 10 σημάδια του θανάτου. Πώς να βοηθήσουμε εκείνον που φεύγει…

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη στιγμή του θανάτου του. Ωστόσο, οι γιατροί και οι νοσοκόμες που αναλαμβάνουν τη φροντίδα ασθενών που πλησιάζουν στο τέλος του κύκλου της ζωής τους, γνωρίζουν ότι ορισμένα συμπτώματα συνδέονται άμεσα με το επερχόμενο τέλος. Αυτά τα σημάδια του επικείμενου θανάτου είναι χαρακτηριστικά της φυσικής διαδικασίας της οργανικής απόπτωσης.


Φυσικά, δεν είναι το σύνολο των συμπτωμάτων του θανάτου κοινά για όλους τους ανθρώπους, ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν κάποιο συνδυασμό από αυτά, κατά τις τελευταίες ημέρες και ώρες της ζωής τους…


1. Απώλεια της όρεξης
Οι ανάγκες για θερμιδική ενέργεια υποχωρούν. Το άτομο μπορεί να αρχίσει να αντιστέκεται ή να αρνείται τα γεύματα και τα υγρά, ή να δέχεται μόνο μικρές ποσότητες από εύπεπτες τροφές όπως ζεστά δημητριακά. Η πρώτη τροφή που θα απορρίψει είναι το κρέας, καθώς είναι δύσκολο πλέον να το χωνέψει, ακόμη κι αν πρόκειται για το αγαπημένο του φαγητό.

Πολύ κοντά στο τέλος της ζωής, το πρόσωπο που πεθαίνει μπορεί να είναι σωματικά εντελώς αδύναμο να καταπιεί.

Πώς να βοηθήσετε: Μην πιέζετε τον άνθρωπό σας να φάει. Ακολουθήστε τα σημάδια της διάθεσής του, ακόμη κι αν εσείς στεναχωριέστε που χάνει τομ ενδιαφέρον του για φαγητό. Σε τακτά χρονικά διαστήματα μπορείτε να του βρέχετε τα χείλη με τρίμματα πάγου ή να του δίνετε μικρές γουλιές νερό. Επίσης, βρέχετε με ένα χλιαρό υγρό πανί την περιοχή γύρω από το στόμα του, για να αισθάνεται ανακούφιση.

2. Υπερβολική κούραση και υπνηλία
Το άτομο μπορεί να αρχίσει να κοιμάται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας και της νύχτας, καθώς ο μεταβολισμός του επιβραδύνεται και με δεδομένο ότι η άρνηση για τροφή και νερό συμβάλλουν στην αφυδάτωσή του. Όσο και να προσπαθήσετε θα είναι δύσκολο να τον ξυπνήσετε. Η κόπωση που νιώθει είναι τόσο έντονη ώστε οι εξωτερικές παρεμβάσεις δεν τον επηρεάζουν διόλου.

Πώς να βοηθήσετε: Αφήστε τον να κοιμηθεί, αλλά αποφύγετε να βρίσκεστε πολλά άτομα στο δωμάτιό του. Κι αυτό διότι υπάρχει η εκτίμηση ότι εξακολουθεί να διατηρεί την αίσθηση της ακοής του, ακόμη κι αν βρίσκεται σε κώμα.

3. Αυξημένη σωματική αδυναμία
Μείωση στην πρόσληψη τροφής και έλλειψη ενέργειας οδηγεί σε ακόμη λιγότερη ενέργεια, ακόμη και για απλές δραστηριότητες όπως το να σηκώσει το κεφάλι του ή να μετατοπίσει τη θέση του στο κρεβάτι. Ο άνθρωπός σας μπορεί να έχει δυσκολία ακόμη και να πιει νερό από ένα καλαμάκι.

Πώς να βοηθήσετε: Φροντίστε ώστε να αισθάνεται όσο πιο αναπαυτικά γίνεται.

4. Ψυχική σύγχυση ή αποπροσανατολισμός
Τα όργανα αρχίζουν να παρουσιάζουν ανεπάρκεια, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Η λειτουργία της συνείδησης αλλάζει. Το άτομο αρχίζει να μην αναγνωρίζει πόσοι ή ποιοι είναι στο δωμάτιο κοντά του, μιλά ή απαντά όλο και πιο σπάνια. Μπορεί, επίσης, να μιλά σε άτομα που δεν βρίσκονται στο δωμάτιο (οραματισμός του τέλους), να έχει χάσει την αίσθηση του χρόνου ή να είναι πολύ ανήσυχος με τα κλινοσκεπάσμαά του.

Πώς να βοηθήσετε: Παραμείνετε ήρεμοι και καθησυχαστικοί. Μιλήστε του με απαλή φωνή και προσδιορίστε του ότι είστε εσείς, όταν τον πλησιάζετε, λέγοντάς το όνομά σας.

5. Δυσκολία στην αναπνοή
Οι εισπνοές και οι εκπνοές του είναι κοφτές και ακανόνιστες.Είναι χαρακτηριστική η εξής ανάσα: μια δυνατή, βαθιά εισπνοή που ακολουθείται από μια παύση (δεν αναπνέει) για διάστημα πέντε δευτερολέπτων έως ένα ολόκληρο λεπτό, πριν πάρει ξανά μια δυνατή, βαθιά αναπνοή που θα συνεχίσει και πάλι να υποχωρεί αργά.

Μερικές φορές παρατηρούνται και υπερβολικές εκκρίσεις σάλιου μαζί με τραχείς εισπνοές και εκπνοές που κάποιοι ονομάζουν «επιθανάτιο ρόγχο».

Πώς να βοηθήσετε: Ο επιθανάτιος ρόγχος μπορεί να είναι μαρτυρικός για εσάς που τον ακούτε, όχι όμως και γιοα τον άνθρωπο που πεθαίνει, καθώς δεν αντιλαμβάνεται ότι άλλαξε η αναπνοή του. Το μόνο που μπορείτε και πρέπει να κάνετε είναι να φροντίσετε ώστε να βρίσκεται σε άνετη θέση. Δηλαδή, το κεφάλι του να είναι ελαφρώς κεκλιμένο αλλά σταθερό πάνω σε μαξιλάρι, ή το κεφάλι και το σώμα του να γέρνει ελαφρά προς μία πλευρά. Βρέξτε το στόμα του με ένα υγρό πανί και ενυδατώστε τα χείλη του με βούτυρο-κακάο ή βαζελίνη.

Αν υπάρχει πολύ φλέγμα, αφήστε το να κυλίσει φυσικά από το στόμα του. Ένας υγραντήρας στο δωμάτιο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει, όπως και η παροχή οξυγόνου για να νιώθει πιο άνετα. Να είστε ήρεμοι, να του χαϊδεύετε το χέρι και να του μιλάτε σιγανά.

6. Απομόνωση στον εαυτό του
Καθώς το σώμα σβήνει, ο άνθρωπος που πεθαίνει μπορεί να χάσει σταδιακά το ενδιαφέρον του για όσους βρίσκονται δίπλα του. Μπορεί να σταματήσει να τους μιλάει ή να αρχίσει να τους ψιθυρίζει ακατάληπτα, να σταματήσει να αποκρίνεται στις ερωτήσεις τους ή απλά να τους αγνοεί.

Ωστόσο, λίγο πριν το τέλος, το πρόσωπο που πεθαίνει μπορεί να σας εκπλήξει με μια απρόσμενη διαύγεια και συνειδητότητα. Αυτό μπορεί να διαρκέσει λιγότερο από μία ώρα ή μέχρι μία πλήρη ημέρα.

Πώς να βοηθήσετε: Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό είναι ένα φυσικό μέρος της διαδικασίας του θανάτου και όχι μια αντανάκλαση της σχέσης σας. Διατηρήστε μια φυσική παρουσία αγγίζοντας το πρόσωπο που πεθαίνει και συνεχίστε να του μιλάτε εφόσον το κρίνετε σκόπιμο, χωρίς να απαιτείτε τίποτα.

7. Αλλαγές στην ούρηση
Καθώς το άτομο χάνει το ενδιαφέρον του για τριοφή και νερό, είναι φυσικό να περιορίζεται και η διάθεση για ούρηση. Επίσης, η πτώση της αρτηριακής πίεσης που αποτελεί μέρος της διαδικασίας του θανάτου συμβάλλει στο να κλείσουν σταδιακά τα νεφρά. Τα συμπυκνωμένα ούρα που τελικά χύονται είναι καφετί, κόκκινα, ή έχουν το χρώμα του τσαγιού.

Λίγο πριν το τέλος, ωστόσο, μπορεί να συμβεί πλήρης απώλεια ελέγχου της κύστης ή του εντέρου.

Πώς να βοηθήσετε: Το ιατρικό προσωπικό μπορεί να αποφασίσει ότι μερικές φορές ένας καθετήρας είναι απαραίτητος, αν και όχι στις τελευταίες ώρες της ζωής. Η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να αυξήσει τις τοξίνες του αίματος και να οδηγήσουν σε ένα ήπιο κώμα πριν από το θάνατο. Προσθέστε ένα αδιάβροχο υπόστρωμα όταν αλλάζετε σεντόνια.

8. Πρήξιμο στα πόδια και τους αστραγάλους
Καθώς οι νεφροί είναι λιγότερο ικανοί να επεξεργάζονται τα σωματικά υγρά, αυτά μπορεί να συσσωρευτούν σε περιοχές του σώματος μακριά από την καρδιά, στα πόδια και τους αστραγάλους ιδιαίτερα. Αυτά τα σημεία και μερικές φορές, επίσης, τα χέρια, το πρόσωπο ή τα πόδια μπορεί να παρουσιάζουν πρησμένη εμφάνιση.

Πώς να βοηθήσετε: Συνήθως δεν υπάρχει ειδική αντιμετώπιση (όπως διουρητικά). Το χαρακτηριστικό πρήξιμο συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία του θανάτου.

9. Υγρασία στις άκρες των δακτύλων χεριών και ποδιών
Ώρες ή λεπτά πριν από το θάνατο, η κυκλοφορία του αίματος αναστρέφεται προκειμένου να βοηθήσει τα ζωτικά όργανα. Καθώς συμβαίνει αυτό, τα άκρα (χέρια, πόδια, δάχτυλα χεριών και ποδιών) παγώνουν. Οι επιφάνειες των νυχιών μπορεί επίσης να αποκτήσουν πιο θαμό χρώμα ή να μελανιάσουν.

Πώς να βοηθήσετε: Μια ζεστή κουβέρτα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στον άνθρωπο που πεθαίνει, μπορεί όμως και να δυσανασχετίσει από το βάρος που ξαφνικά σισθάνεται στα πόδια του. Σε αυτήν την περίπτωση, αφαιρέστε τα σκεπάσματα.

10. Διάστικτες φλέβες
Το δέρμα, το οποίο είχε τις τελευταίες μέρες αποκτήσει μια ομοιόμορφα ωχρή ή σταχτί απόχρωση, παρουσιάζει σταδιακά ελαφρώς μωβ, κόκκινα και μπλε στίγματα, ως ένα από τα τελευταία σημάδια του θανάτου που πλησιάζει. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος. Τα στίγματα μπορεί να εμφανιστούν πρώτα στα πέλματα των ποδιών.

Πώς να βοηθήσετε: Δεν υπάρχουν κάτι που θα μπορούσατε να κάνετε.

Σημείωση: Αυτά τα γενικά συμπτώματα του επικείμενου θανάτου μπορεί να ποικίλουν σε αλληλουχία και συνδυασμό από άτομο σε άτομο. Εάν ένα άτομο είναι σε μηχανική υποστήριξη (αναπνευστική, σωλήνα σίτισης), η διαδικασία του θανάτου μπορεί να είναι διαφορετική. Τα σημάδια που αναφέρονται εδώ περιγράφουν μια φυσική διαδικασία θανάτου, η δε παρουσίασή τους είναι χρήσιμη για όλους μας, ώστε να γνωρίζουμε πώς θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε κάποιον αγαπημένο μας να φύγει με ηρεμία…
Πηγή: ψυχολογικός φάρος. Λεωνίδας Καλλιδώνης

11.7.17

''''ΠΑΝΤΑΧΟΘΕΝ ΑΠΟΡΟΙ ΚΑΘΕΣΤΩΤΕΣ'''' 11 ΙΟΥΛΙΟΥ 2017 Λίγες μέρες μετά η αγαπημένη μας Ελένη μας αποχαιρέτησε.

""Πανταχόθεν άποροι καθεστώτες.""
Αφιέρωμα στην Ελένη, στη συμμαθήτριά και νύφη μου, και στις γυναίκες που έδωσαν και δίνουν τη δική τους μάχη με τον καρκίνο.
Καλημέρα, καλησπέρα συναθλητές της Ουτοπίας, σήμερα η ανάρτηση είναι αφιερωμένη -ξανά- στην Ελένη, που πριν λίγες μέρες έδωσε μία μάχη και βγήκε νικήτρια. (Έτσι νομίζαμε τότε και ο καριόλης ο καρκίνος κρυφογέλαγε.] Τα πιο κάτω χαϊκου τα εμπνεύστηκα τις ώρες αγωνίας που βρισκόμουν έξω από το χειρουργείο όπου η συμμαθήτρια, και νύφη μου, έδινε τη δική της μάχη με την ''γρίπη'' της εποχής. Ευτυχώς που το τελικό αποτέλεσμα ήταν θετικό, οπότε τέλος καλό όλα καλά.  

(Έλα όμως που δύο χρόνια περίπου μετά ο καρκίνος είναι αυτός που θα είναι ο τελικός νικητής) Ο κάθε άνθρωπος όταν βρίσκεται στον προθάλαμο ενός χειρουργείου, όπου μέσα ένα αγαπημένο του πρόσωπο δίνει μια μάχη ζωής, αντιδρά διαφορετικά, εγώ βρήκα αυτόν τον τρόπο, γράφοντας χαϊκου προσπαθούσα να επιβληθώ στην αγωνία μου. Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να μιλήσω στις γυναίκες, στις γυναίκες που θα διαβάσουν αυτό το κείμενο, και να τις πω το εξής: μην επιτρέπεις στο φόβο, και στην αμέλεια να σε στείλει πριν την ώρα σου, είναι απαράδεκτο σήμερα να υπάρχουν γυναίκες οι οποίες δεν κάνουν το αυτονόητο, δηλαδή κάθε μήνα ψηλάφηση του μαστού και κάθε χρόνο υπέρηχο. Προς θεού μην επιτρέπεται την εξάπλωση του καρκίνου, ειδικά η πρόληψη στον μαστό σώζει ζωές, αύριο κιόλας κάνε τον πρώτο έλεγχο. Το ίδιο ισχύει και για όποιο αρσενικό διαβάσει το πιο πάνω άρθρο, σώστε τις γυναίκες σας, σώστε τις φίλες σας, σώστε τις μανάδες σας, σώστε τις κόρες σας και τις αδερφές σας. Καλή ανάγνωση, με σεβασμό και εκτίμηση: Eπικούρειος Πέπος.
ΥΓ. 11/07/17 Δυστυχώς για μια ακόμα φορά ο τελικός νικητής θα είναι ο καρκίνος, η νύφη μου βρίσκεται πια σε πολύ δύσκολη, τραγική θέση θα έλεγα, η μετάσταση στο συκώτι έγινε και τώρα το συκώτι είναι άχρηστο, με ότι αυτό σημαίνει. Τα πιο κάτω ποιήματα ονομάζονται χα'ι'κού και φημίζονται για τη σαφήνεια τους και το μεστό τους νόημα. Τα έγραψα έξω από την πόρτα του χειρουργείου, τότε που νομίζαμε πως όλα θα πήγαιναν καλά. (Κάποια τα έχω προσθέσει τώρα λόγω της κατάστασης.)

😱😱😱😱😱😱😱

Άτυχη Ελένη,
τυχερή που έχεις
τέτοιους γιους.


Ιούλιος μήνας,
καύσωνας, πόνος
και αποχαιρετισμός;


Ανθρώπινα πλάσματα
εφήμερα άνθη
καλού και κακού.


Άσπρη μπλούζα
σύνδρομο φόβου
καλά ή κακά μαντάτα;


Άνοιξη, καλοκαίρι,
φθινόπωρο, χειμώνας
πολλές αλλαγές,
πολλές απουσίες.


Πράσινη μπλούζα
μαχαίρι φόβος,
ελπίδα.


Αναμονή!!!
προθάλαμος χειρουργείου
καρκίνος τέλος;

Γυναικείος μαστός
πηγή ερωτισμού
φωλιά καρκίνου;

Να κλέψω χρόνια;
από που
και πόσα;

Γαλαξίας
στίγμα ανθρώπου
κόκκος άμμου.

Τέλος προβλημάτων
αρχή ταξιδιού
αντίο.

Ένας άνθρωπος
γράφει χαϊκου
άτακτη φωνούλα.

Λουλούκα
σπαρτό μαλλί
φτερό στο άνεμο.

Αλκιωνίδες μέρες
γλυκές ματιές
Θα λάβουν τέλος;

Κοντεσίνα Ηρώ
ατάραχη λιμνούλα
άνθος κερασιάς.

Μια μέλισσα
μεταφράζει άνθη
μεταφέρει γύρη
Νινί.

Πως να ήταν άραγε η ποίηση
σε μικρή ηλικία;
ρωτήστε την Κορνηλία.

Πάνω στη βάρκα
καλοπερασάκιας
χαρά θεού
ηγέτης.

Φωτισμένου μήνυμα
μας δείχνει το δρόμο
Αστροτόμ.

Ο ποιητής
το πρώτο τζιτζίκι
λαλιά του Poof.

Ένα καράβι στ' ανοιχτά
γιατί χασομεράει,
θα φτάσει άραγε ο
Μr Alex;

Δεν ανήκει ούτε
στη νύχτα ούτε στο πρωϊ
ο πιστός φίλος.

Θα τη ρωτούσα
την ποίηση,
μπορώ να σ' αγαπώ;

Αχ πως μοιάζει
η καρδιά μου
με ρολόι τοίχου.

Σαν πυγολαμπίδες
μπαίνουν στο μυαλό μου
οι στίχοι.

Λεπτή σελήνη
μην τρομάζεις
απ' την ομορφιά των κοριτσιών.

Ο ποιητής μας δείχνει
το δρόμο,
ακολουθούν οι λέξεις.

Μην κλαις άνθρωπε
άνθη, έρωτες, αστέρια
κι αυτά θα χαθούν.

Απόψε ως κι εσύ, Σελήνη
πας βιαστική
στην Αυλή των θαυμάτων;

Στέκομαι εδώ
και σκέπτομαι
γιατί άραγε; τι προσφέρω;

Ούτε καν ένα νεύμα
από την Προναία
για καλή τύχη.

Η λάμψη της σελήνης
αργεί πάνω στα άνθη,
γυρεύει τον έρωτα;


Ένας γιος αγκαλιάζει
τη μάνα για τελευταία
φορά, και μετά τι;


Μαμά μ' ακούς;
Σ' ακούω γιε μου,
Μαμά μη φεύγεις...

Τα πιο πάνω ψήγματα χαϊκου είναι του Επικούρειου Πέπου.

5.7.17

Kική Δημουλά: «Κερδισμένος είναι αυτός που αγαπάει, όχι αυτός που αγαπιέται» Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Η ποιήτρια της διπλανής πόρτας: Αυτό είναι η Κική Δημουλά. Μια γυναίκα οικεία, καθημερινή, που θα μπορούσε να είναι η μάνα σου, η γιαγιά σου, αλλά είναι ποιήτρια, ακαδημαϊκός και πολυβραβευμένη. «Γράφω κάτι ποιήματα», λέει η ίδια για τον εαυτό της. Και ψάχνει λέξεις, τις κατάλληλες, για να τις βάλει στη σειρά και να εκφράσει το μέσα της που ταυτίζεται με το μέσα μας. Τόσο απλά....
«Δεν ξέρω πως ζουν οι ποιητές. Δεν ξέρω πως ζουν οι άλλοι ποιητές. Δεν έχω συστηματική επαφή με ποιητές, παρά με λίγους φίλους που συμπίπτει να είναι ποιητές.

Η καθημερινότητα είναι καθημερινότητα. Τίποτα δεν την αλλάζει. Ούτε η ποίηση. Εζησα με έναν ποιητή αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. Η ποίηση δεν είναι συνεχής. Επομένως η καθημερινότητα είναι η νικήτρια σε όλα. Μεγάλωσα τα παιδιά μου, ντάντεψα τα εγγόνια μου. Εκανα ενός κοινού ανθρώπου τη ζωή, γιατί έτσι ένοιωθα άλλωστε. Δεν άλλαξε κάτι ότι έγραφα κάποια ποιήματα.
Οση φήμη κι αν απέκτησα έμεινα η μαμά, η γιαγιά, ο εαυτός μου.
Από τα δικά μου παιδικά χρόνια, κρατάω μόνο την απουσία των γονιών μου. Ο καιρός εκείνος δεν ήταν πολύ ευνοϊκός για τα νιάτα. Ηταν μάλλον στερημένος. Εβγαινα ως τα σκαλάκια του σπιτιού μου γιατί ήταν πάρα πολύ αυστηρό το καθεστώς των γονιών μου. Δεν πήγα πουθενά, εκδρομή, δεν έζησα καθόλου νεανικά χρόνια. Ο,τι έγινε, έγινε στο Γυμνάσιο. Είναι γλυκύτατα όλα αυτά να τα σκέφτομαι τώρα κι ας ήταν τότε ενοχλητικά και δυσάρεστα. Τώρα αν μου δινόταν η ευκαιρία να ξαναζήσω τα ίδια και χειρότερα, θα το ήθελα πολύ».

«Στα 18 μου έβγαλα ένα φυλλάδιο με ποιήματα. Αλήθεια δεν ξέρω πως, αλλά γνώριζα από τότε τον Αθω Δημουλά. Και ήταν μια παρακίνηση. Εκείνος έγραφε ήδη. Νομίζω ότι ήθελα να τον γοητεύσω. Δεν ξέρω αν τον γοήτευσα. Αυτό το πράγμα της ποίησης ήταν ο κουμπάρος που μας ένωσε. Με βοήθησε πάρα πολύ. Δεν έκανα τίποτα χωρίς να συμφωνήσει εκείνος. Αυτό το διαδέχτηκε η κόρη μου. Πήρε τη θέση του Αθω από την ώρα που πέθανε. Η κόρη μου είναι ένας σπουδαίος σύμβουλος. Είναι σημαντινό πράγμα να έχουμε καλούς συμβούλους. Γιατί από σένα ξεφεύγουν τα πράγματα μέσα στη μαγεία και την ορμή να γράψεις. Ενώ η κόρη μου και ο Αθως με είχαν προφυλάξει και μ΄έχουν προφυλάξει από πολλά, από λάθη, από πλατιασμούς...
Το "πεινάμε" είναι μια έννοια τόσο τραγική που δεν επιτρέπεται να την κάνεις ποίημα
Τις λέξεις δεν τις διαλέγω, μάλλον με διαλέγουν. Κι εγώ είμαι αυστηρή. Οι λέξεις είναι το όπλο μου για κάθε ποίημα. Νομίζω ότι προϋπόθεση είναι να εξασφαλίσω τις καλές λέξεις, τις κατάλληλες. Ναι, παιδεύομαι αρκετά. Παίρνει χρόνο. Παιδεύομαι γιατί έχω μια ανασφάλεια.
Πάντοτε οφείλει να αμφιβάλλει κανείς γι΄αυτό που κάνει.
Ούτε το προφέρω, ούτε μέσα μου, ποτέ δεν λέω “είμαι ποιήτρια”, ποτέ, ποτέ. Γράφω κάτι ποιήματα, λέω. Αυτό είναι. Κι είναι πολύ αυτό.
Η θεματολογία μου είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας. Εχω μεγάλη σχέση με το θέμα μνήμη, επομένως αυτό επανέρχεται. Χρόνος, φθορά, απώλεια. Είναι ό,τι με βασανίζει και μου προκαλεί αγωνίες. Είναι μάλλον η φύση μου και όχι τα ίδια τα πράγματα. Νομίζω ότι εγώ είχα, όχι μια απαισιοδοξία, μια πίκρα. Δεν δικαιολογείται αλλιώς, από την ηλικία των δέκα επτά-δέκα οκτώ χρόνων να έχω μια πίκρα, μια μελαγχολία. Ούτε παθολογικό σύμπτωμα ήταν. Μάλλον πρέπει να ήταν κληρονομικό από τη μάνα μου. Μπορεί να μου ξεφεύγουν πράγματα, μνήμες, γιατί έζησα την Κατοχή, έζησα δύσκολα...»

«Ο χρόνος είναι εχθρός. Πραγματικά είναι τόσο άδικο πράγμα. Να σου κανονίζει τον βίο σου μια έννοια άπιαστη. Κι όμως αυτό είναι. Αν είναι κανείς τρελά αισιόδοξος, και πει «δεν βαριέσαι», και πει «έχει ο θεός», εγώ δεν το λέω. Δεν έχει ο θεός... Χρόνο δεν έχει ο θεός.
Δεν είναι φυσικό να υπάρχουν επικριτές στην ποίησή μου; Φυσικό είναι.
Οταν θυμάμαι το θέμα που είχε προκύψει με μένα και τον ρατσισμό, πολύ ταράζομαι. Ηταν το πιο άδικο πράγμα που έγινε ποτέ σε άνθρωπο. Και πιστεύω ότι με κυνηγάνε οι ατυχίες επειδή είμαι γυναίκα. Δεν είναι εύκολο, όσοι αιώνες κι αν περάσουν οι άνδρες να δεχτούν ότι οι γυναίκες είναι ίσες με αυτούς ή και καλύτερες. Γιατί συμβαίνει να υπάρχουν καλύτερες ποιήτριες από ποιητές, από κάποιους άνδρες ποιητές. Το νοιώθω ως ασυγχώρητο.
Δεν δηλώνω αριστερή, αλλά δεν δηλώνω και δεξιά. Θεωρώ λίγο κακόγουστο να πάρω μια θέση στα πολιτικά φωνάζοντας ή γράφοντας ποιήματα με πολιτικό περιεχόμενο. Δεν μου πάνε. Αν μπορούσα να έχω ενταχθεί σε μια παράταξη και να έχω μια δράση, ναι, τότε ναι. Αλλά όχι όλο λόγια.... Οταν ήταν η ΕΠΟΝ φορούσα και το καπελάκι και είχα ενθουσιασμό αλλά ήμουν παιδί.
Δεν μπορώ να συμφωνήσω στην άποψη ότι η τέχνη δεν μπορεί παρά να είναι αριστερή. Μπορεί να μην είναι αριστερή αλλά ούτε και δεξιά. Με το να μην είναι αριστερή, δεν σημαίνει ότι είναι δεξιά. Να είναι απολιτική.
Δεν ήταν τόσο ευχάριστα όλα τα πράγματα τα παλιά όταν τα συγκρίνει κανείς με τα τωρινά. Μπορεί να υπήρχε γαλήνη σε ορισμένους τομείς, αλλά νομίζω ότι πάντα είχε αγωνίες ο άνθρωπος. Πάντοτε.
Τώρα δεν μπορώ να συλλάβω κάποια πράγματα. Μου έτυχε να διαβάσω πρόσφατα ποιήματα πολιτικού περιεχομένου για την τωρινή κρίση. Δεν είναι όλα τα θέματα για να γίνουν ποίηση. Νομίζω ότι έχει πολύ κακό αντίκτυπο. Πρέπει να την ρίξεις κάτω την ποίηση, να την αδικήσεις. Το "πεινάμε" είναι μια έννοια τόσο τραγική που δεν επιτρέπεται να την κάνεις ποίημα. Είναι ασέβεια απέναντι στα δεινά. Αλλο τα ερωτικά και τα άλλα βάσανα.... Οταν βλέπω έναν πεινασμένο ξαπλωμένο στον δρόμο, το να τον κάνω ποίημα, είναι ιεροσυλία»

«Δεν ξέρω αν γίναμε όλοι πιο βάρβαροι με την κρίση. Γίναμε; Οι πλούσιοι είναι βάρβαροι απέναντί μας; Ναι, ο πλούτος είναι μια βαρβαρότητα. Γιατί είναι άνισο πράγμα. Δεν είναι το σύνηθες. Το σύνηθες είναι μια μέτρια καλή ήσυχη ζωή. Τροφή, στέγη και ολίγη ψυχαγωγία.
Το μόνο που δεν έχω καταλάβει από τη ζωή είναι γιατί πεθαίνουμε. Μόνο αυτό. Και επιμένω ότι θα υπάρχει κάποια εξήγηση, αλλά εγώ δεν θα τη δεχτώ όποια κι αν είναι. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Αυτό βέβαια είναι ένα ερώτημα πολύ σωστό που με κολλάει στον τοίχο. Αλλά όπως έγινε αυτό, θα μπορούσε να γίνει κάτι άλλο. Και θεωρείται αμετακίνητο. Τώρα βέβαια η φύση θα μπορούσε να μας κρατήσει όλους πάνω στη γη; Για πάντα; Εάν δεν πεθαίναμε, θα υπήρχε το για πάντα. Οχι στα αισθήματα. Εκεί για πάντα δεν υπάρχει. Ούτε η αγάπη, εκτός από την αγάπη της μάνας για τα παιδιά, αυτή είναι για πάντα. Η άλλη, όταν μιλάμε για φιλίες, για δεσμούς, όψει δεν υπάρχει για πάντα...
Οσο για τον έρωτα, είναι το πιο ευάλωτο αίσθημα που υπάρχει στον κόσμο. Είναι μεγάλη ιστορία ο έρωτας. Είναι αυτό που δικαιώνει την ύπαρξη της ζωής. Το μόνο αντίδοτο στον θάνατο, Αλλά εξαιτίας του έρωτα, ο θάνατος είναι ανυπόφορος. Σκέφτεσαι ότι θα το στερηθείς και αυτό. Ο έρωτας είναι μια έννοια πολύ πλατιά. Δεν είναι ανάγκη να έχεις ανταποπόκριση από κάποιον. Ο έρωτας μπορεί να είναι προς ένα δειλινό, προς μια ώρα, προς έναν άνθρωπο που δεν σε ξέρει.

Ο έρωτας είναι «του ενός βασανισμού...» Ετσι είναι αλλά είναι και κέρδος αυτουνού που αγαπάει. Αυτός που αγαπιέται μπορεί να μην τον ενδιαφέρει να αγαπιέται. Αλλά αυτός που αγαπάει έχει μεγάλη ανάταση, έστω και χωρίς ανταπόκριση μεγάλη.

«Δεν ξέρω πως θα είναι ένας μεγάλος έρωτας. Δεν μπορώ να το βάλω στο μυαλό μου. Είναι φθαρτό είδος. Πιστεύω ότι κερδισμένος είναι αυτός που αγαπάει, όχι αυτός που αγαπιέται. Αυτός που αγαπιέται δεν καταλαβαίνει τίποτα.

Μόνον ο θάνατος με φοβίζει -μια μεγάλη αρρώστια.
Επειδή έμεινα απ΄έξω και δεν επλήγην ακόμα ούτε από πόλεμο ούτε από φανατικούς, έχω μια ήρεμη ζωή και ο φόβος μου είναι ο θάνατος. Δεν μπορώ να σκεφτώ ότι θα υπάρξει ένα στάδιο χωρίς ζωή. Αγαπάω τη ζωή πάρα πολύ. Οχι δεν είναι αισιόδοξο, είναι λάθος γιατί υποφέρω στην σκέψη του θανάτου αφάνταστα. Βέβαια έχω και τις αντιφάσεις μου. Δεν θέλω να πεθάνω, αλλά κανπίζω, ενώ δεν μου επιτρέπεται .
Δεν θα ήταν άσχημο να ακολουθούμε κανόνες στη ζωή. Λιγάκι θα μας προφύλαγε από απογοητεύσεις, αποτυχίες, αλλά είναι και απόλεμο πράγμα, εκτός πολέμου δηλαδή. Γιατί πιστεύω ότι ο άνθρωπος πρέπει να τρώει και ξύλο, να πέφτει, να σηκώνεται, να έχει αυτή τη διακύμανση καταστάσεων. Ποιος τους έβγαλε όμως τους κανόνες; Και ποιος τους στηρίζει; Δεν ξέρω...
Δεν μπορώ να πάρω στο λαιμό μου το θέμα: Δεν έχω σκύψει πάνω στην πολιτική όσο πρέπει, όσο θα έπρεπε για να έχω γνώμη. Νομίζω ότι είναι δύσκολη η δουλειά τους, είναι δουλειά πειρασμών. Διευκολύνει πολύ τους πειρασμούς. Βρίσκεσαι σε μια θέση ανάμεσα σε λεφτά, σε πλούσιους, όλο αυτό κάπου σε βγάζει από τον απλό σου δρόμο....
Οχι, δεν γράφω πάντα. Μετά το τελευταίο βιβλίο, μάλλον τελείωσα. Κουράστηκα πολύ. Δεν νομίζω ότι έχω άλλο. Δεν ξέρω τώρα, αν ζήσω, πολύ θα ήθελα να γράψω. Οχι ότι χόρτασα. Οχι. Δεν έχω χορτάσει. Είμαι αχόρταγη».
Φωτογραφίες Εφη Χαλιορή
Πηγή: bovary

Το έργο του Κωνσταντίνου Γραμματόπουλου μας θυμίζει ωραία πράγματα μιας άλλης εποχής. H επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Ο Κώστας Γραμματόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916 και καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κατά τα έτη 1934-1940, έχοντας καθηγητή ζωγραφικής τον Ουμβέρτο Αργυρό και χαρακτικής τον Γιάννη Κεφαλληνό. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1940, ο Κεφαλληνός έθεσε το Εργαστήριο Χαρακτικής και τους μαθητές του στην υπηρεσία του  Έθνους. Ο Γραμματόπουλος μαζί με τη Βάσω Κατράκη και τον Τάσσο (Αλεβίζο) τυπώνουν αφίσες με πατριωτικό περιεχόμενο, «εθνικής σκοπιμότητας», όπως τις αποκαλούσε το υπουργείο Στρατιωτικών που τις είχε παραγγείλει. Οι «Γυναίκες της Πίνδου» και «Εμπρός της Ελλάδος παιδιά» είναι από τις πιο γνωστές αφίσες που δημιούργησε.

Το 1944 πραγματοποιεί την πρώτη του εργασία, μία σειρά προσωπογραφιών μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών για το περιοδικό «Νέα Εστία» – ανάμεσά τους ο Σικελιανός, ο Παλαμάς, ο Βενέζης, ο Τερζάκης. Το 1949 αναλαμβάνει να εικονογραφήσει το Αλφαβητάριο - Τα Καλά Παιδιά του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, για το οποίο πήρε το πρώτο βραβείο, μεταξύ 44 χωρών, στη Διεθνή  Έκθεση Διδακτικού Βιβλίου στο Λέκεν του Βελγίου και το 1956 το Αλφαβητάριο, που διδάχτηκε μέχρι το 1978, με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας. Η Άννα, η Λόλα, η Έλλη και ο Μίμης θα συντροφέψουν χιλιάδες παιδιά και μέχρι σήμερα παραμένουν οικείοι και αγαπητοί, συνεχίζοντας την πορεία τους στον χρόνο. Ο ίδιος θα πει στην τελευταία του συνέντευξη στον Ντίνο Γιώτη: «… Τα αλφαβητάρια μιλάνε στην ψυχή των ανθρώπων. Αν τα ανοίξετε, θα καταλάβετε». Για το Αλφαβητάριο του 1949 ο Γιάννης Τσαρούχης έγραψε: «Αυτό το βιβλίο και μια αφίσα του ΕΑΜ μου έδωσαν χαρά κι ελπίδα. Ευχαριστώ τον Γραμματόπουλο».


Το 1954 φεύγει με κρατική υποτροφία στο Παρίσι όπου παρακολουθεί μαθήματα στα École Supérieure des Beaux Arts, École Estienne και École Métίers d’ Αrt. Πραγματοποιεί την πρώτη του έκθεση στην γκαλερί Σαρλά το 1958 και επιστρέφει στην Ελλάδα το 1959. Θα πει γι’ αυτήν του την επιλογή: «Βλακεία μου! Δεν το θεωρώ εξυπνάδα που γύρισα. Έπρεπε να μείνω. Στο Παρίσι μου ανοίγονταν μεγάλες προοπτικές. Φυλάω ακόμα τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής. Η Σουζάν ντι Κονέ, η τότε μεγαλύτερη γκαλερίστα του Παρισιού, μου ζητούσε επίμονα να μείνω. “Αν σε εμπνέει τόσο πολύ η Ελλάδα, πήγαινε δυο μήνες και ξαναέλα” μου έλεγε. Δεν την άκουσα. Σηκώθηκα κι έφυγα». Στην Ελλάδα τον καλούν «το ελληνικό τοπίο, το φως, οι θάλασσες, και ακόμα η ελληνική μυθολογία».

Τη δεκαετία του ’50 η ελληνική χαρακτική γνωρίζει μεγάλη άνθηση, ακολουθώντας την ανάπτυξη της τυπογραφίας. Ο Γραμματόπουλος αρχίζει να εγκαταλείπει τις ασπρόμαυρες χαλκογραφίες και ξυλογραφίες, δημιουργώντας έγχρωμες ξυλογραφίες μεγάλων διαστάσεων. Τα χρώματά του είναι γαλάζια, γκρίζα και γεώδη, «χρώματα εγκεφαλικά» κατά τον Παντελή Πρεβελάκη, αυτό όμως που χαρακτηρίζει τα έργα του είναι η χρήση του λευκού. «Η καινοτομία στη δουλειά μου και στη ζωγραφική και στην ξυλογραφία είναι η ανακάλυψη του λευκού χρώματος. Ως τότε το χρησιμοποιούσαν σε ανάμειξη μαζί με άλλα χρώματα. Εγώ το χρησιμοποιώ αυτούσιο για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για να εκφράσω το ελληνικό φως και το ελληνικό τοπίο» λέει.

Αιγαίο ΧΙ, 1971, ξυλογραφία, 91x 62 εκ., Ιδιωτική Συλλογή

Ο «λυρικός-αναλυτικός κυβισμός» του, όπως τον ονομάζει η Μαριλένα Κασιμάτη, εκφράζεται απόλυτα, όταν αντικαθιστά τις πλάκες από λειασμένο ξύλο με σανίδα, ένα φτηνό και μαλακό υλικό που του επιτρέπει να φτιάχνει ξυλογραφίες σε ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις. «Με τις έγχρωμες χαράξεις κατάργησε τον διαχωρισμό ανάμεσα στη ζωγραφική και τη χαρακτική. Έκαμε έγχρωμες χαράξεις που είναι πραγματικοί ζωγραφικοί πίνακες» σημειώνει ο Νίκος Αλεξίου. Η μυθολογία και το ελληνικό τοπίο κυριαρχούν στο έργο του Γραμματόπουλου, ο οποίος δίνει, σύμφωνα με τη διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, μια «πρωτότυπη εκδοχή της νεότερης ελληνικής τοπιογραφίας», από την οποία δεν απομένει «παρά μονάχα το απόσταγμα της αίσθησης, της συγκίνησης, μετουσιωμένο σε αφηρημένες γραμμές, ρυθμούς και χρώματα».

Ο Γραμματόπουλος, παράλληλα με τη χαρακτική, ζωγραφίζει ελαιογραφίες, οι οποίες συνομιλούν άμεσα με το χαρακτικό του έργο. «Χαράκτη και ζωγράφο του Αιγαίου με ονειρικά πλάνα που αλληλοκαλύπτονται σαν πέπλα πάνω από τη θάλασσα μαζί με μυθικές μορφές» τον έχουν χαρακτηρίσει και, σύμφωνα με τον ίδιο, «το Αιγαίο ήταν μια πολύ μεγάλη πηγή έμπνευσης…». Γράφει ο Νίκος Αλεξίου: «Ο Γραμματόπουλος ψεύδεται όταν φιλοτεχνεί εκείνους τους απίθανους πίνακες που αποκαλεί “Αιγαίο”. Μέσα σε αυτό τον περιεκτικό τίτλο θέλησε να περικλείσει τον μυθοπλαστικό απόηχο τούτης της θάλασσας που προσδιόρισε τη μοίρα του τόπου μας και των ανθρώπων της. Να συλλάβει την αισθητική της συγκίνηση, από τους αιωνόβιους δρόμους που περπάτησαν περίλαμπρες μορφές τέχνης, πρωτόγνωροι φιλοσοφικοί στοχασμοί και διασταυρώθηκαν λαοί και πολιτισμοί. Εμπνεύστηκε ο Γραμματόπουλος από τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά που ουσιαστικά ήταν πατήματα στη διακίνηση της Ιστορίας, που μετέφερε ρυθμούς και αρμονίες, στοχασμούς και θρησκείες, ανατάσεις και καταπτώσεις».

«Με τόλμη και ευρηματικότητα προκαλεί την κοινή οπτική αίσθηση για να αγγίξει τον ήλιο, τη σοφία, τον ρυθμό, την αρμονία και το κάλλος. Παράλληλα, οι αιθέριες γυναικείες μορφές του, με την προσεκτική και ευαισθητοποιημένη απλοποίηση, αναδίδουν ένα δυνατό ερωτικό και τρυφερό ύφος, μια αισθησιακή γλυκύτητα. Η ζωγραφική και η χαρακτική του, λουσμένες από το μεσογειακό φως, το γαλάζιο του αιθέρα και τον ρόγχο του πελάγους αποκαλύπτουν το προσωπικό του αλφάβητο, μια εικονογραφία, η οποία προκαλεί το όνειρο της ποιητικής ενατένισης του πραγματικού» αναφέρει ο Τάκης Μαυρωτάς.

Διορίστηκε καθηγητής του Εργαστηρίου Χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1959, διαδεχόμενος τον δάσκαλό του και ανανεωτή της χαρακτικής, Γιάννη Κεφαλληνό. Θα παραμείνει καθηγητής ως το 1985. Σε αντίθεση με τη διδασκαλία του Κεφαλληνού, ο Γραμματόπουλος θεωρούσε ότι η ύλη και η τεχνική ενός έργου πρέπει να φαίνονται. «Εκείνο που θέλησα ήταν να ελευθερώσω τους μαθητές μου. Να τους δώσω να καταλάβουν ότι σε κάθε ύλη που θα επιλέγουμε θα πρέπει να εκφράζονται. Και όχι μ’ αυτή την ύλη αλλά να απομιμηθούν μια άλλη ύλη». Αντικατέστησε τον τίτλο «σπουδαστής» της Σχολής με αυτόν του «νέου καλλιτέχνη». Όπως έλεγε ,«καλλιτέχνης είναι κανείς από τη στιγμή που θα πιάσει το μολύβι στο χέρι του και σπουδαστής ως το τέλος της ζωής του». Το καλοκαίρι ο Γραμματόπουλος, με τη βοήθεια χορηγών, συνήθιζε να πηγαίνει με τους σπουδαστές του Εργαστηρίου του στον Μόλυβο, όπου περνούσαν την περίοδο των διακοπών ζωγραφίζοντας. Μαθητές του υπήρξαν σπουδαίοι ζωγράφοι και χαράκτες όπως ο Αχιλλέας Δρούγκας, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο Βασίλης Χάρος και η Άρια Κομιανού. 

Λέει για τον Γραμματόπουλο η Άρια Κομιανού στον Εμμανουήλ Μαυρομμάτη: «Μπήκα (σ.σ. στην ΑΣΚΤ) το ’60. Το ’59 μπήκε εκείνος – γινόταν γι’ αυτόν τότε πολύ μεγάλος ντόρος. Οι μαθητές του, που είχανε μπει πρώτοι, ήτανε κατενθουσιασμένοι, μιλούσανε με τα καλύτερα λόγια, ήτανε το καινούργιο πνεύμα. Ήτανε γλυκύτατος και στη διδασκαλία και στη συμπεριφορά απέναντί μας, διάβαζε, μας μετέφερε βιβλία γαλλικά, είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον… Τελικά, δεν φεύγαμε ούτε ώρα από το εργαστήριο. Λατρεύαμε τη χαρακτική, απόδειξη ότι όλη αυτή η φουρνιά, η δική μου φουρνιά, όλοι έχουν δουλέψει, δεν εγκατέλειψε κανένας. Επειδή ο ίδιος ήτανε πολύ κοντά μας, όλοι διδαχθήκαμε, όλοι μάθαμε».


Ο Κώστας Γραμματόπουλος
Ανάμεσα στα έργα του Γραμματόπουλου θα συναντήσουμε και την εικονογράφηση εκατό και πλέον βιβλίων, όπως αυτά της Πηνελόπης Δέλτα, του Παντελή Πρεβελάκη και του Νικηφόρου Βρεττάκου. Φιλοτέχνησε και αρκετά από τα δημοφιλή, ακόμα και σήμερα, «Κλασσικά Εικονογραφημένα, όπως τα «Περσέας και Ανδρομέδα» και «Θησέας και Μινώταυρος». Το 1972 του απονέμεται το Χρυσό Μετάλλιο Χαρακτικής για το «Αιγαίο» στην Μπιενάλε της Φλωρεντίας,. Το 1974 φιλοτεχνεί το Εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας, το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στις σφραγίδες των δημόσιων υπηρεσιών.  Ένας από τους τελευταίους κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του ’30, ο Κώστας Γραμματόπουλος έφυγε από τη ζωή τον Οκτώβριο του 2003, σε ηλικία 87 ετών, ύστερα από πολύχρονη ασθένεια. Άφησε πίσω του σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο και γενιές χαρακτών στις οποίες, όπως λέει η Άρια Κομιανού: «Εκείνος έδινε την πραγματική έννοια του δημιουργού…». Πηγή: dinfo.gr