50 θετικές φράσεις για να λέμε στα παιδιά μας. H επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Ο τρόπος που μιλάμε στα παιδιά μας επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο γύρω τους και κυρίως τον εαυτό τους. Πολλές φορές πάνω στην κούρασή μας, ανοίγουμε το στόμα μας και λέμε πράγματα που δε θα έπρεπε να πούμε. Τα παιδιά όμως δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύ του τι κάνουν και του τι είναι. Έτσι λοιπόν όταν μέσα στον εκνευρισμό μας αποκαλούμε το παιδί μας «κακομαθημένο», «παλιόπαιδο», «τεμπέλη» ή οτιδήποτε αρνητικό, επειδή έκανε κάτι που δε θα έπρεπε να έχει κάνει, οι λέξεις αυτές γίνονται σπόροι που φυτεύονται μέσα στο μυαλό του. Οι σπόροι τελικά φυτρώνουν και τα αρνητικά αυτά χαρακτηριστικά γίνονται ακόμα μεγαλύτερα.

Σκοπός όμως αυτού του post, δεν είναι να μας γεμίσει με τύψεις για όσα αρνητικά μπορεί να έχουμε πει ως τώρα. Σκοπός είναι να μας δώσει τροφή για σκέψη και να μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε πώς μπορούμε να βελτιωθούμε ώστε να γίνουμε καλύτεροι γονείς.
Ποιες θετικές φράσεις όμως – αντί για αρνητικές – μπορούμε να «φυτέψουμε», ώστε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας; Τι μπορούμε να τους λέμε σε τακτική βάση, ώστε να καταλάβουν ότι τα αγαπάμε, ότι σεβόμαστε την προσωπικότητά τους και ότι πιστεύουμε στο μεγαλείο που κρύβουν μέσα τους;  Να κάποιες ιδέες:

1. Μου αρέσει να σε βλέπω να χαμογελάς.
2. Χρειάζομαι τη βοήθειά σου.
3. Πήρες σπουδαία απόφαση.
4. Ευχαριστώ που μου το είπες.
5. Είμαι περήφανη για σένα.

6. Μου αρέσει να περνάμε χρόνο μαζί.
7. Μου αρέσουν οι φίλοι σου.
8. Ποια ήταν η αγαπημένη στιγμή της ημέρας σου; 

9. Θες να κάνουμε κάτι οι δυο μας;
10. Ποια είναι η γνώμη σου;

11. Πιστεύω σε σένα.
12. Η δασκάλα σου πιστεύει σε σένα.
13. Μου αρέσει να σε βλέπω να παίζεις.
14. Μου αρέσει να σε βλέπω να αθλείσαι.
15. Θα τα καταφέρεις, το ξέρω.

16. Σου έχω μια έκπληξη!
17. Εσύ πώς το βλέπεις; Εξήγησέ μου τη δική σου πλευρά.
18. Χαίρομαι που σε βλέπω χαρούμενο/η!
19. Δεν τρέχει τίποτα, όλοι κάνουμε λάθη.
20. Έφτιαξα το αγαπημένο σου φαγητό!

21. Έκανες σπουδαία δουλειά. Πρέπει να είσαι περήφανος/η για τον εαυτό σου.
22. Το αξίζεις.
23. Καταπληκτική ιδέα!
24. Σε ευχαριστώ που με βοηθάς.
25. Με κάνεις και γελάω.

26. Δεν παίζεσαι!
27. Σε εμπιστεύομαι.
28. Είσαι σπουδαίος φίλος/φίλη. Οι φίλοι σου είναι τυχεροί που σε έχουν.
29. Μπορείς να μου λες τα πάντα.
30. Θα είμαι πάντα δίπλα σου.

31. Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;
32. Μου έλειψες.
33. Για πες μου περισσότερα…
34. Σε όλους μας έχει συμβεί.
35. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους.

36. Η γνώμη σου είναι σημαντική. Να τη λες!
37. Δεν είναι κακό να λες όχι. 

38. Η μέρα που γεννήθηκες ήταν μία από τις καλύτερες μέρες της ζωής μου.
49. Είσαι σπουδαίο παιδί.
40. Τι σου λέει το ένστικτό σου;

41. Τι σου λέει το σώμα σου;
42. Σε ευχαριστώ.
43. Πιστεύω ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο. 

44. Σε ακούω. Σε προσέχω.
45. Θες να το συζητήσουμε;

46. Είναι δική σου απόφαση.
47. Συγνώμη. Δεν έπρεπε να αντιδράσω έτσι.
48. Τι μπορώ να κάνω για να γίνω καλύτερη μαμά (ή μπαμπάς) για σένα; 

49. Σε αγαπώ.
50. Θα σε αγαπώ ό,τι κι αν γίνει.
Τα λόγια μας έχουν δύναμη. Ας επιλέξουμε προσεκτικά τι λέμε και ας αναπτύξουμε μια υπέροχη σχέση με τα πιο υπέροχα πλάσματα της ζωής μας.
Aνιχνευτής ο Πεπέ.

ΡΙΧΑΡΝΤ ΒΑΓΚΝΕΡ αγαπημένοι συνθέτες. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπ.

Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner, 1813-1883)

Tρέφοντας μεγάλο θαυμασμό για τον συμπατριώτη του Μπετόβεν, ο Βάγκνερ έγινε με τη σειρά του ένας από τους πιο σημαντικούς συνθέτες όλων των εποχών, επηρεάζοντας τη σκέψη πολλών μετέπειτα μουσικών με τις απόψεις του για την όπερα, τη χρήση των λάιτ μοτίφ και τη χρωματική του γραφή. Ο γεννημένος στη Λιψία συνθέτης δεν αρκούνταν μόνο στο να γράφει μουσική, αλλά ανέπτυξε διεξοδικές θεωρίες για την τέχνη, την πολιτική, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία, τις οποίες παρουσίασε σε πολυάριθμα γραπτά κείμενα. Οι αντισημιτικές του απόψεις χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ. Μαχητικός καθώς ήταν, έλαβε μέρος στις εξεγέρσεις της Δρέσδης το 1848-49, κάτι που του κόστισε 13 χρόνια εξορία από τη Γερμανία και σημαντικές επαγγελματικές δυσκολίες. Η τύχη του άλλαξε όταν γνώρισε τον νεαρό (και τελικά διαταραγμένο) βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκο Β’, ο οποίος τον υποστήριξε να ανεβάσει τις πολυέξοδες και πολύωρες όπερές του (ή μουσικά δράματα όπως τις είχε ονομάσει) Τριστάνος και Ιζόλδη, Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης και τις δύο πρώτες από την τετραλογία του Δαχτυλιδιού. Εξαιρετικός διαπραγματευτής, ο Βάγκνερ κατάφερε να εξασφαλίσει την κατασκευή ενός λυρικού θεάτρου που θα ανέβαζε μόνο τις δικές του όπερες! Το περίφημο αυτό θέατρο που χτίστηκε στο Μπαϋρόυτ (Bayreuth) της Γερμανίας συνεχίζει μέχρι σήμερα αυτή την παράδοση κάθε καλοκαίρι. Πηγή: Μελοδύσσεια. Ανιχνευτής ο Πεπέ.

Μπορούμε να αποφύγουμε την τραγική μοίρα του Κοριολανού; Ιωάννης Ιωαννίδης Καθηγητής Παθολογίας, Έρευνας, Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής Πανεπιστημίου Stanford

Ιωάννης Ιωαννίδης  Καθηγητής Παθολογίας, Έρευνας, Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής Πανεπιστημίου Stanford

*Σας ευχαριστώ για την εξαιρετική τιμή. Το πανεπιστήμιο Αθηνών έχει προνομιακή θέση στην καρδιά μου. Χρωστάω πολλά στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Η ευγνωμοσύνη μου ας μεταμορφωθεί σε ευχή, να είστε στην παγκόσμια πρωτοπορία για όλα τα αγαθά έργα του ανθρώπου. Εξάλλου στο ίδρυμα αυτό υπηρετεί μεγάλος αριθμός άριστων καθηγητών και φοιτούν χιλιάδες ταλαντούχοι φοιτητές. Η τιμή που μου κάνετε αντανακλά επίσης στους 2500 επιστήμονες με τους οποίους αξιώθηκα να συνεργαστώ. Με διδάσκουν καθημερινά και μου υπενθυμίζουν ότι δεν ξέρω σχεδόν τίποτα. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται 300 Έλληνες. Βλέποντας, ενδεικτικά, 17 Έλληνες επιστήμονες με τους οποίους έχω συγγράψει πάνω από 10 επιστημονικές δημοσιεύσεις, ήδη υποφαίνεται το θέμα της ομιλίας μου: 2 βρίσκονται στην Ελλάδα, 7 βρίσκονται με ένα πόδι εδώ και ένα στο εξωτερικό, και 8 βρίσκονται στο εξωτερικό.
Αποφοιτώντας το 1990, δεν ορκίστηκα σε αυτήν την αίθουσα. Είχα τελειώσει πρώτος όχι μόνο σε βαθμολογία, αλλά και χρονικά. Τον Ιούνιο κανένας άλλος συμφοιτητής δεν είχε περάσει όλα τα μαθήματα. Το ακαδημαϊκό έτος είχε βομβαρδιστεί από καταλήψεις, απεργίες, ακυρώσεις, στάσεις, διαμαρτυρίες, πορείες - το γνωστό δημιουργικό χάος της μόνιμης προεκλογικής περιόδου που διαρκεί δεκαετίες. Στην γραμματεία με είδανε σαν εξωγήινο UFO. Απίστευτο, υπήρχε φοιτητής που είχε τελειώσει στην ώρα του! Αυτό το παράλογο, αδιανόητο, ακατανόητο συμβάν δεν είχε προβλεφτεί, οπότε δεν είχαν ορίσει ορκωμοσία Ιούνιο. Όμως με λυπηθήκανε ότι ξεκινούσα ειδικότητα στο Χάρβαρντ σε λίγες μέρες και με ορκίσανε μονάχο σε μια κάμαρα. Πρώτη φορά λοιπόν μιλώ σε αυτήν την αίθουσα και έχω τρακ - και για άλλο λόγο. Σπάνια έχω μιλήσει στην Αθήνα. Μόνο περίπου 0,1% των προσκλήσεων που παίρνω είναι από την Ελλάδα. Ενδεικτικά, πρόσφατα με προσκαλέσανε να μιλήσω στην Αθήνα. Δέχτηκα με χαρά. Όμως μετά οι οργανωτές ανακάλεσαν την πρόσκληση. Με πληροφόρησαν ότι προτιμούν αξιόλογους επιστήμονες, να δώσουν παράδειγμα στους νέους. Εμφανέστατα, δεν ήμουν ούτε αξιόλογος, ούτε παράδειγμα για νέους. Πάλι πρόσφατα, συνάδελφος διερεύνησε αν ήθελα να δώσω την εναρκτήρια ομιλία σε ελληνικό συνέδριο συναφούς αντικειμένου. Δέχτηκα χαρούμενος. Επανήλθε απολογητικά. Η πρόταση είχε προκαλέσει νευρικό κλονισμό στην εταιρεία. Για να αποφευχθεί πλήρως το εξωφρενικά τραυματικό ενδεχόμενο να εμφανιστώ, η επιστημονική επιτροπή αποφάσισε να καταργήσει γενικότερα τον θεσμό της εναρκτήριας ομιλίας. Όπως στο ανέκδοτο όπου απατημένος σύζυγος φωνάζει εξοργισμένος «Άπιστη, ποτέ δε θα με ξανα-απατήσεις στον καναπέ μας!» Για να τηρήσει τον λόγο του, ξεφορτώνεται τον καναπέ σε πλανόδιο παλιατζή.
Το θέμα της φυγής και της επιστροφής με απασχολεί από τότε που περιδιάβαινα στο Γουδί τα ξεφτισμένα κομματικά πανό επικρεμάμενα γύρω από τον Ιπποκράτη. Προσπαθούσα να ερμηνεύσω τον βανδαλισμό όπως τα τάματα στα εικονίσματα της Παναγίας, εκείνα τα ασημένια μάτια και πόδια.
Κόμματα και αναρχικοί εμφανώς ζητούσαν την ευλογία του πατέρα της ιατρικής προσαρτώντας σύμβολα, συνθήματα, πανό κι αφίσες στο άγαλμά του. Πάντως θυμάμαι το Γουδί σαν μια παράφορα ερωτική τοποθεσία. Ανέκαθεν διέβλεπα κάτι παράφορα ερωτικό σε ό,τι καταπιανόμουν. Είτε στην γραφή, είτε στην επιστήμη. Αποτυχημένος και στα δυο ίσως, ακόμα προσπαθώ. Η ομιλία μου λοιπόν θα είναι μια εναλλαγή δυο διαφορετικών, συμπληρωματικών τύπων κειμένων.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΣΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ HENRY PURCELL (In nomine, γραφή 21)
[...] Ένιωσε την ίδια νοσταλγία και την ίδια πίκρα όπως κι ένα μεσημέρι στους Αέρηδες που τον είχε ρωτήσει ξαφνικά:
-Το ξέρεις πως δε θα γυρίσεις ποτέ;
Φυσούσε ο καλοκαιρινός αγέρας μέσα στις πικροδάφνες και τα μάτια της λάμπανε περίεργα. [...]
Άκουσε την ερώτηση συγκρατημένος, σχεδόν ασυγκίνητος θα 'λεγε κανείς. Κι όμως λίγες μέρες αργότερα έξω από τον Άγιο Ελευθέριο ένας μισότρελος έσερνε αργά τη λατέρνα του ψευδίζοντας ασυναρτησίες ή παλιούς σκοπούς του μεσοπολέμου (δε θυμάμαι ποιου απ' όλους τους μεσοπολέμους). Του φάνηκε ηλίθιο, αλλά ήθελε να κλάψει, όπως έφευγε και έσβηνε ο ήχος, εκείνη η λατέρνα έμοιαζε να έπαιρνε μαζί της κάτι πολύ σημαντικό, ήταν μια απώλεια αναντικατάστατη και κραυγαλέα, άδικη.
-Το ξέρεις πως δε θα γυρίσεις ποτέ;
Τα υπόλοιπα έγιναν γρήγορα και απόρρητα. Ήταν ένα δημόσιο γραφείο, κάποιος υπάλληλος (ο ανήμπορος κύριος αντιπρύτανης; ένας αθάνατος μαραζωμένος ακαδημαϊκός; ένας απλός κλητήρας; - δεν ήταν βέβαιος, όλοι όμοιοι μοιάζανε έτσι κι αλλιώς πλέον) υπέγραψε κάτι πανομοιότυπα φυλλάδια, αράδιασε κάτι συνημμένα χαρτιά και σφραγίδες και κωδικούς μητρώων και άλλα σημάδια παρωχημένης εξουσίας, το Ευαγγέλιο ήταν σε ένα τραπέζι, σαν σε καιρό πολέμου ή διωγμού και φιλικών εταιρειών, υπήρχε πολύ σκόνη πάνω στο τραπέζι, μετά ακολούθησε ένας διάδρομος γεμάτος πορτρέτα διάσημων ανάξιων που μονοπωλούν την Ιστορία, μισοσκόταδο, πουθενά η δική της εικόνα με τα καμένα μάτια από στάχτη - εκτός κι αν ήταν εκείνος ο σκεπασμένος πίνακας στην πλάτη του την ώρα που ορκιζόταν.
- Φύγε τώρα. Είμαστε περήφανοι για σένα. Αν μας ζητήσεις βοήθεια θα σ' αρνηθούμε. Είσαι αποκηρυγμένος και καταζητούμενος. Ο Θεός (για ποιο Θεό να μιλάμε τώρα!), ναι βέβαια, φυσικά, ο Θεός μαζί σου.

Η Ελλάδα διαθέτει αμέτρητους αξιολογότατους επιστήμονες και ερευνητές. Αν η χώρα μπορούσε να αξιοποιήσει στοιχειωδώς το επιστημονικό της δυναμικό θα ήταν μια από τις 4-5 υπερδυνάμεις του πλανήτη. Υπάρχουν κάπου ενάμιση εκατομμύριο απόφοιτοι πανεπιστημίου. Πάνω από 200.000 Ελλήνες δημοσιεύουν στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία. Περίπου 3.000 έχουν πάρει πάνω από 4.000 αναφορές στο έργο τους. Πάνω από 1.000 είναι και πρώτοι ή τελευταίοι συγγραφείς σε δημοσιεύσεις κορυφαίας διεθνούς απήχησης. Ο αριθμός κορυφαίων ειδημόνων είναι πολύ μεγαλύτερος, αν προσθέσουμε γνωστικούς χώρους, όπως οι ανθρωπιστικές σπουδές, που δεν αξιολογούνται ικανοποιητικά με βιβλιομετρικούς δείκτες.
Φυσικά η γνώση δεν έχει εθνικιστικό χαρακτήρα. Η επιστήμη δεν είναι τοπικό κειμήλιο, αλλά παγκόσμια υπόθεση. Κάθε χώρα πάει μπροστά στο μέτρο που έλκει τα καλύτερα μυαλά. Η κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών για δεκαετίες οφείλεται στο ότι αντλεί άριστους από την παγκόσμια δεξαμενή 7 δισεκατομμυρίων άτομων. Αντιθέτως, όταν κλείνεσαι στον εαυτό σου, π.χ. για να νιώσεις πιο ασφαλής, ευκολότερα περιορίζεις το ταλέντο παρά την τρομοκρατία.
Μπορεί η Ελλάδα να προσελκύσει τους άριστους των 7 δισεκατομμυρίων; Είναι μια ωραιότατη χώρα, με υπέροχους, εγκάρδιους ανθρώπους, ιδανικό κλίμα, πυκνή αναφορικότητα πολιτισμού. Αλλά ταυτόχρονα, ποτέ δεν επενδύσαμε σε ό,τι αξίζει. Ελάχιστοι μη Έλληνες άριστοι (με την ευρύτερη έννοια του ορου) έχουν σταδιοδρομήσει εδώ. Κι από τους Έλληνες, μόνο το 1/30 των κορυφαίων βιβλιομετρικά Ελλήνων έκαναν το σημαντικότερο έργο τους στην Ελλάδα. Μπορούμε να φανταστούμε ελληνικά πανεπιστήμια με 30 φορές μεγαλύτερη διεθνή απήχηση; Πανεπιστήμιο Αθηνών να σαρώνει το Στάνφορντ; Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να διαλύει το Caltech;
Η δεξαμενή που αντλούμε ταλέντα δεν είναι τα 7 δισεκατομμύρια της υφηλίου. Ούτε καν τα 10-15 εκατομμύρια Ελλήνων. Αντλούμε κυρίως από μια ρηχή στέρνα διαπλεκόμενων. Ορισμένες φορές η δεξαμενή έχει μέγεθος ν=1, η γνωστή φωτογραφική προκήρυξη, μίζα κι ανάθεση, το αποτροπαϊκό τρόπαιο όλων των κομμάτων. Όταν το σύστημα καταρρέει, η δεξαμενή αποκτά μέγεθος ν=0. Τότε κανείς δεν μπορεί να επιστρέψει, και να ήθελε. Μόνο μνήμες επιστρέφουν, ασυνόδευτες από σώμα. Μόνο επιθυμίες επιστρέφουν, ασυνόδευτες από θυμικό.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 1.10-13
Αήττητη ήταν η ζωή στη μνήμη και σπαρμένη σαν χίλια χαρτιά με πρόσκαιρες σημειώσεις στο πάτωμα, όταν φύσηξε απ΄ το ανοιχτό παράθυρο.
Όλα ήταν φωτεινά και καταξιωμένα, ακόμα και τα φωτοτυπεία που πουλούσανε περιληψάρια έξω από τη σχολή. Σκονισμένοι ευκάλυπτοι πέφτανε αθόρυβα μέσα στα ατάραχα νερά της θαλασσοσπηλιάς [...]. Όμοια με την άκρη της Χώρας που έπεφτε κάθε βράδυ στο σκοτεινό πέλαγος, αλλά κανείς δεν ξυπνούσε. Ο νεκρός φίλος ανέβαινε έπειτα μαζί σου από τις σκάλες του ανατομείου κι απ' το παράθυρο φαινόταν η εσωτερική αυλή με τις σκουριασμένες γλάστρες του βασιλικού και μια ξεσκισμένη πολυθρόνα με την καλλιγραφική υπογραφή του αυτοκράτορα Ισαάκιου Άγγελου. Έπειτα κοιτάζατε τα σπασμένα τζάμια των εργαστηρίων της βιολογίας. [...]Στους δρόμους έκλαιγες με λυγμούς για τις πατημένες προκηρύξεις και τις σχισμένες πλαστικές σημαίες των θανάσιμων εχθρών σου που στάθηκαν τόσο άτυχοι. Ήθελες τόσο πολύ να τους βοηθήσεις να σε καταστρέψουνε. Το μεσημέρι άπραγοι οι άνθρωποι απ' τις δουλειές τους κοιτούσανε το έρημο πάρκο της πλατείας με άκρα κατάνυξη. [...] Οι διάδρομοι των νοσοκομείων ήταν πάντα μακροί και φωτίζονταν με στρογγυλές πάλλευκες λάμπες. Οι ασθενείς με τις πυτζάμες τους καπνίζανε στα κλεφτά έξω απ' το ασανσέρ. Όμως η άνοιξη συνέχιζε να σε πονάει σαν μια μολυσμένη παρωνυχία που χειροτερεύει. [...] Στα νησιά φτάναμε πάντα πριν χαράξει ή αργά το δειλινό. [...] Να μη γυρίσεις πίσω, τι νόημα ψάχνεις. Είναι μεγάλη η ερημιά του καλοκαιριού και κάθε χρόνο μεγαλώνει περισσότερο. [...]

Τα προβλήματα αυτά είναι παγκόσμια. Στους συνεργάτες μου συμπεριλαμβάνονται επιστήμονες με καταγωγή από πάνω από 50 χώρες και πάνω από 500 ιδρύματα. Όταν ψηλαφάς τις δυσκολίες που πέρασε ο καθένας, βλέπεις ότι η φυγή είναι μια πανανθρώπινη πραγματικότητα. Οι άξιοι, οι άριστοι σπανίως γίνονται ανεκτοί. Ένα ίδρυμα και μια χώρα που θα βάλει στόχο την αριστεία, εύκολα θα φτάσει στην κορυφή. Ακούγεται παράδοξο, αλλά ο ουσιαστικός ανταγωνισμός είναι μικρός. Οι περισσότερες χώρες και τα περισσότερα ιδρύματα, ακόμα και στην Αμερική και στην Ευρώπη, υπηρετούν τη βαθιά μετριότητα. Μια επιστήμονας στο Χάρβαρντ ιταλικής καταγωγής μου περιέγραψε αίτηση σε ιταλικό πανεπιστήμιο. Την καλέσανε σε συνεντεύξεις. Μετά από ατέρμονες συναντήσεις, ένας κοσμήτορας της είπε επιτέλους με ειλικρίνεια. «Ευχαριστούμε που ήρθατε. Φυσικά, είστε η καλύτερη υποψήφια. Φυσικά, δεν υπάρχει πιθανότητα να σας πάρουμε. Είχαμε προκαταβολικά διαλέξει κάποιον δικό μας. Αλλά ο νόμος μας πιέζει. Μας βοηθάτε να καλύψουμε το τυπικό κριτήριο, να κάνουμε συνεντεύξεις και με άλλους.»
Προσωπικά, επέστρεψα και έκανα το περισσότερο έργο μου στην Ελλάδα. Ακόμα και τώρα η ψυχή μου παραμένει εδώ. Όπως ξέρετε, συγκρούστηκα με πολλά - και συνεχίζω. Νομίζω οφείλουμε σε όσους συνανθρώπους χτυπηθήκανε περισσότερο από εμάς, να μην συμβιβαζόμαστε με ό,τι στραβό μας τριγυρίζει. Ακόμα και αν ξέρουμε ότι οι συσχετισμοί, οι αναλογίες, τα δεδομένα υποδεικνύουν με ψυχρή λογική τον φτηνό συμβιβασμό.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΤΟΥ ΝΟΣΤΟΥ Ι
Γιατί επιστρέψαμε; Γιατί φύγαμε;
Η ίδια βροχή πέφτει κι εδώ και στα δάση του Vermont αυτή τη νύχτα
τα ίδια ρυάκια σβήνουν το όνομά σου
από τις βυζαντινές ψηφίδες που σκόρπισα στο ποτάμι των ελαφιών
σε δυο λεπτά διασχίζω όλη την πόλη, να δες,
κι έπειτα τι; Η λίμνη
ανασαίνει κάπου κοντά κι ας μη φαίνεται
το περασμένο καλοκαίρι σαπίζει σαν πλαγκτόν σε μεγάλες θερμοκρασίες
δική μου η ευθύνη είναι
για όλες τις παραμελημένες χωματερές
και για όλους τους ανθρώπους που δεν προλάβανε να μιλήσουνε
και φύγανε - «επιστρέψανε»
είπαν οι άλλοι, για να δικαιολογήσουνε μεταξύ τους
την αδικία, την ψευτιά, το φθόνο, τη μικροπρέπεια
δική μου η ευθύνη για όσους δεν μπορέσανε καν να έρθουν
τελειωμένοι στη διεθνή τους εξορία
ζεσταίνοντας τη λίγη Ελλάδα που τους απόμεινε στο φούρνο μικροκυμάτων
όμως καμιά από αυτές τις μοίρες δε με εκφράζει πλέον
κι εκτός από το πληρωμένο χαμόγελο του πλανόδιου πωλητή
άλλη αναγνώριση είναι αυταπάτη να περιμένεις
γνήσια - ο τόπος μου
πεθαίνει ακαριαία εδώ κι αιώνες
το σάπιο βαθυσκάφος κατεβαίνει ξεδιάντροπα, μολύβι
προς το βυθό, αράγιστο
στις τόσες ατμόσφαιρες αλήθειας.
Στις ονομαστικές ψηφοφορίες ψήφισα πολλές φορές μόνος Όχι απέναντι σε είκοσι Ναι
δεν μπόρεσα να μεταπείσω κανέναν
οι άλλοι εκλέκτορες είχαν αποφασίσει από πριν, ή μάλλον
δεν είχαν αποφασίσει ποτέ, απλά συμφωνούσαν - αν
με ρωτάγανε ξανά, Όχι πάλι θα έλεγα
απλά θα προσέθετα πως στα πιο ουσιαστικά ζητήματα δε ζητήθηκε καν η γνώμη μου.
Αν θέλουν, ας δοκιμάσουν να με ρωτήσουν.

Κοιτάζω τα δεδομένα κατάματα. Πού βρισκόμαστε; Σε αριθμό δημοσιεύσεων πριν μια δεκαετία η Ελλάδα είχε προσωρινά προσπεράσει Ισραήλ, Φινλανδία, Δανία και Νορβηγία. Παρά την εγκληματική κομματική λεηλασία των πανεπιστημίων και προκλητικά μηδενική επένδυση σε έρευνα και τεχνολογία. Τώρα πλέον μας ξεπέρασε κι η Αίγυπτος.
Δεν τα λέω αυτά για να κατηγορήσω κανέναν άλλο, μόνο τον εαυτό μου κατηγορώ. Νιώθω τεράστια ευθύνη. Κάθε συλλογική καταστροφή είναι και προσωπική αποτυχία. Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στην ίδια θέση παγκόσμιας κατάταξης όσο το 1967. Καθώς οι αριθμοί έχουν υστέρηση μιας δεκαετίας (ο χρόνος που προσπάθεια υποδομής μεταφράζεται σε δημοσιευμένο επιστημονικό προϊόν) και η πορεία είναι δυστυχώς καθοδική, μάλλον έχουμε επιστρέψει κάπου στο 1957. Βέβαια οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές, η ιστορία που έχει μεσολαβήσει δεν ακυρώνεται, η παραγωγή επιστημονικών και άλλων δεδομένων έχει αυξηθεί τρισεκατομμύρια φορές. Όμως όσο ο κόσμος προχωράει γοργά, εμείς παραμένουμε στάσιμοι.

Γυρίζω στο 1957 λοιπόν. Τι φυγές και επιστροφές μας διδάσκει η ζωή σημαντικών Ελλήνων επιστημόνων που είχαν κάνει αξιολογότατο έργο μέχρι τότε; Αναζήτηση στο Web of Science δείχνει 14 επιστήμονες με ελληνικά ονόματα που είχαν δημοσιεύσει σαν πρώτοι συγγραφείς τουλάχιστον μια δημοσίευση που τώρα έχει πάνω από 250 αναφορές. Μόνο 0,2% (ν=8975) από τις 5,591,537 δημοσιεύσεις μέχρι το 1957 περνούν αυτό το όριο. Παπανικολάου (4 εργασίες), Παπαπέτρου (3 εργασίες), Μητρόπολις (2 εργασίες), Βουγιούκος (2 εργασίες), Βαρελάς, Ίκκος, Ζέρβας, Δουσμάνης, Παπακυριακόπουλος, Αρβανιτάκη.

Όλοι γνωρίζουμε πως η Ελλάδα το μόνο που μπόρεσε να αξιοποιήσει από τον Γεώργιο Παπανικολάου ήταν η στρατιωτική του υπηρεσία στους βαλκανικούς πολέμους. Αν το επιχείρημα ήταν «δεν υπήρχε η κτιριακή και τεχνική υποδομή», το επιχείρημα αυτό δεν ισχύει πλέον. Θα δίναμε ευκαιρία σε έναν Γεώργιο Παπανικολάου σήμερα;
Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες. Δεν μπορείς να συναγωνιστείς όταν απλώς προσπαθείς να πετύχεις ό,τι άλλοι πετύχανε πριν 20 χρόνια, πέρυσι ή έστω εχθές. Δεν μπορείς να είσαι πρώτος βάζοντας στόχο να είσαι προτελευταίος (αντί τελευταίος). Δεν μπορείς να είσαι πρώτος βάζοντας στόχο έστω να γίνεις δεύτερος. Πρέπει να στοχεύεις για πρώτος. Συνεχώς προσφέρονται νέες ευκαιρίες. Νέες. Δηλαδή, άγνωστες, παράδοξες, αιρετικές, δυσψηλάφητες όταν πρωτοεμφανίζονται, αλλά εκ των υστέρων σαφώς αναγνωρίσιμες - όπως τα μεγάλα έργα τέχνης.
Ο Νικόλας Μητρόπουλος (Metropolis) για παράδειγμα δούλεψε στην ομάδα που έφτιαξε την πρώτη πυρηνική βόμβα και κατασκεύασε τους πρώτους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μεγάλης κλίμακας στο Los Alamos. Επίσης ανέπτυξε τους αλγόριθμους Monte Carlo, πυρήνα των σημαντικότερων υπολογιστικών αλγορίθμων μέχρι σήμερα. Υποθέτω πως κάποιο ελληνικό χάος είχε κάνει τους γονείς του να φύγουν στο Σικάγο. Πώς θα βεβαιωθούμε ότι το επόμενο μεγάλο ταλέντο που θα δημιουργήσει τη νέα πρωτοποριακή τεχνολογία (το αντίστοιχο της πυρηνικής ισχύος, των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των υπολογιστικών αλγορίθμων για τον 21ο αιώνα) δεν θα χαθεί; Αντίστοιχα ισχύουν όχι μόνο για τεχνολογία και επιστήμη, αλλά και για κάθε έκφανση καινοτομίας, για παράδειγμα επιχειρηματικότητα ή τέχνη.
Πώς θα βεβαιωθούμε ότι αντί να διώξουμε, θα είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε; Πώς θα ανεχτούμε τους ίδιους τους ανθρώπους μας, πριν ανεχτούμε κι άλλους; Πώς θα ανεχτούμε τον εαυτό μας; Μπορούμε να μην μισούμε τον εαυτό μας; Μπορούμε να αποφύγουμε να καταλήξουμε περιπλανώμενοι, αυτοκαταστροφικοί Κοριολανοί, προδότες και προδομένοι, μέσα στην έριδα όπου όλοι μισούμε όλους, όπου όλοι φθονούμε όλους, όπου όλοι καταστρέφουμε όλους; Μπορούμε να αποφύγουμε την τραγική μοίρα του Κοριολανού, τη μοίρα του όλοι εναντίον ενός και ένας εναντίον όλων;
Η ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΙΟΛΑΝΟΥ
Despising,
For you, the city, thus I turn my back:
There is a world elsewhere.
William Shakespeare, Coriolanus
Χαμένη Αττική, ξεχασμένη θάλασσα της Βραυρώνας
δεκαεπτά χρόνια αργότερα
ντρέπεσαι ακόμα και να αισθανθείς, εξοντωμένος από τις διαφημίσεις.
δεν ωφελεί να απολογούμαι ότι ο αγώνας ήταν άνισος,
κάποιος από τους δύο θα προλάβαινε να γυρίσει πρώτος-
έχασα - έτσι απλά, το παραδέχομαι.
κι όμως περνώ ακόμα μια νύχτα το Δεκέμβριο την πλωτή γέφυρα στη Μικρή Πρέσπα,
κι ένα ανοιξιάτικο πρωινό με καταιγίδα επιστρέφω στην ακτή της Ζέριας,
καθρεφτίζομαι καλοκαίρι πάνω από τη γέφυρα της Τατάρνας,
κι αναγνωρίζω απ' την όψη που μετράει με βία τη μικρή αλυκή στα βράχια
τον νεκρό γλάρο μέσα στη θλίψη των φτερών του στη δυτική ακτή των Αντίπαξων -
Μισώ την πολιτεία σας
τον βαθύ ομφαλό του μητροπολίτη Χονδρομερίου
το λυγδιασμένο χέρι του νομάρχη
τον επιθανάτιο ρόγχο του διανοούμενου
το αποχαυνωμένο βλέμμα του υπουργού
το γυαλιστερό νυστέρι του μεγαλοχειρούργου
τα πατιναρισμένα κουμπιά του υποστράτηγου
το παρδαλό τσόκαρο της τραγουδίστριας
το εθνόσημο αποσμητικό του ποδοσφαιριστή
το τροφαντό πηγούνι του επιτηδευματία
το κεχριμπαρένιο κομπολόι του δημοσίου υπαλλήλου
το σκληροδερμικό χαμόγελο του χριστιανού πιστού
τα σκωριόχρωα πτύελα του δημοσιογράφου -
μισώ αυτό το ένα, μοναδικό, ομοούσιο και αδιαίρετο άτομο που περιγράφω
τα μισώ όλα αυτά
μισώ την πολιτεία σας και, σωστά το καταλάβατε,
κάνω ό,τι μπορώ, άοπλος και ανυπεράσπιστος, για να την καταστρέψω
χωρίς καμία βία.

Ο κορυφαίος μαθηματικός Χρίστος Παπακυριακόπουλος δημοσίευσε το 1957 την εργασία του πάνω στο λήμμα του Dehn. Ένας ευγενικός, λεπτεπίλεπτος άνθρωπος, είχε πολεμήσει στην Αλβανία και στην αντίσταση. Στα Δεκεμβριανά φεύγοντας από την Αθήνα τον συνέλαβε ο ΕΛΑΣ. Τελικά υποχώρησε μαζί τους και δίδαξε αριθμητική στο δημοτικό στον Παλαμά Καρδίτσας. Δεν κράτησε τίποτε για τον εαυτό του. Χάρισε ακόμα και το παλτό του σε ένα γεροντάκι κι ο ίδιος κυκλοφορούσε τυλιγμένος με μια τρύπια κουβέρτα. Επιστρέφοντας στο πανεπιστήμιο Αθηνών κατηγορήθηκε για αριστερός και παραιτήθηκε. Κατέφυγε στο Πρίνστον με μόνο μια βαλίτσα υπάρχοντα. Έμεινε στο ίδιο δωμάτιο ξενοδοχείου επί 25 χρόνια με τα ίδια υπάρχοντα, αθόρυβος, αφοσιωμένος στα μαθηματικά και ακούγοντας Βάγκνερ. Οι Έλληνες προσπάθησαν να τον εξοντώσουν κι εκεί ακόμα. Διαβήματα γίνανε προς τις αμερικανικές αρχές ότι ήταν επικίνδυνος κουμουνιστής και πρέπει να απελαθεί. Σκέφτομαι όταν περήφανο μέλος της Νέας Δημοκρατίας έστειλε επιστολή στην ηγεσία του Στάνφορντ ζητώντας την δημόσια μεταμέλειά μου και όταν οπαδός του ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε από τον υπουργό παιδείας να με απολύσει (από το Στάνφορντ;) για να μην διαφθείρω τους νέους. Παρηγοριέμαι ότι καλύτεροι από εμένα πάθανε χειρότερα.
Άλλος ένας μεγάλος διωγμένος, ο Αχιλλέας Παπαπέτρου, από τους μεγαλύτερους Φυσικούς του εικοστού αιώνα, βρέθηκε αποκομμένος από την επιστημονική κοινότητα στην Αθήνα της γερμανικής κατοχής. Συνέχισε να διδάσκει και να κάνει έρευνα ολομόναχος. Τιμήθηκε με απόλυση από το Πολυτεχνείο το 1946 λόγω συμμετοχής στην αντίσταση. Έφυγε στο εξωτερικό αποδεχόμενος πρόσκληση του Σρέντιγκερ. Σταδιοδρόμησε εκτός Ελλάδας. Δουβλίνο, Μάντσεστερ, Βερολίνο, Παρίσι, Πρίνστον, Βιέννη, Βοστώνη. Τι έγιναν άραγε εκείνοι που τον απολύσανε και οι επίγονοί τους; Δεν το ψάχνω καν, υποθέτω πως μάλλον ακόμα θα διαπρέπουν σε κάποιον κομματικό ή αλλο δικτυωμένο τεκέ.
ΦΟΡΗΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΓΙΑ ΘΥΡΕΣ USB VII: 8q24 GENE DESERT
Την πολιτεία μου την απαρνήθηκα πριν προλάβει εκείνη να με απαρνηθεί
Έζησα σε άλλη χώρα μέσα στην ίδια μου τη χώρα
Τώρα σαρώνουν τα κουτιά απ' τα λυόμενα περίπτερα των φαρμακευτικών εταιρειών
Το συνέδριο πλησιάζει στη λήξη του.
Ακόμα μιλούν κάποιοι πληρωμένοι ειδικοί στις βιντεο-οθόνες
Και τα λόγια σου ταξιδεύουν μέσα σε δελεαστικά επιτόκια και πιστωτικές κάρτες που δεν
Εκδόθηκαν - λίγο πριν το φορτηγό φορτώσει τα τελευταία απομεινάρια του εκθεσιακού χώρου
Το προεδρείο αργεί ακόμα να τιμήσει αυτούς που αφυπηρέτησαν, κάποιοι πεθαίνουν
Περιμένοντας με λιγούρα τον επίτιμο τίτλο τους
Πεθαίνουν μέσα σε φτηνές μυρωδιές από καραμελωμένα φιστίκια
Πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μας, κι εμείς απλά χειροκροτούμε
Η πρόεδρος μιλά εδώ και τρεις ώρες
Το προεδρείο την ανέχεται αποσβολωμένο σαν αναγκαία τιμωρία
Για τα ενωτικά ατοπήματα του Κωνσταντίνου Ντράγκατς
Ή για τις οικοδομικές επιδόσεις του Θωμά Πρελούμποβιτς
Ενώ οι σιχαμερές προσφωνήσεις της ελληνικής ακαδημαϊκής αληταμπουρίας συνεχίζονται
Τα νύχια των συνέδρων μεγαλώνουν με ορατές εναποθέσεις ασβεστίου
Άλλοι κοιτάνε τα παπούτσια τους στα πίσω καθίσματα
Ανίκανοι να αντιδράσουν
Ανίκανοι να μιλήσουν
Ανίκανοι έστω να παραδεχτούν ότι δεν μπορούν να μιλήσουν
Τα ίδια καθίσματα όπως πριν τριάντα χρόνια
Τα ίδια καθίσματα όπως θα είναι μετά από τριάντα χρόνια
Με τις «προκλήσεις του μέλλοντος όπου θα δίνουμε πάντα το παρόν»
Όπως δήλωσε και ο φοιτητοπατέρας υπουργός στην εναρκτήριο ομιλία
Η χώρα αυτή δεν πηγαίνει πουθενά, εσύ μόνο έφυγες και συνεχίζεις να φεύγεις
Ο προσκεκλημένος καθηγητής αγωνιά πότε θα πάει σπίτι του
Να βράσει κάστανα στη χύτρα ταχύτητας
Πότε θα τελειώσει αυτή η φάρσα
Ο άλλος φίλτατος περιμένει να πάρει σύνταξη για να κολλήσει πιο σθεναρά
στο γραφείο του
Και στην όποια εξουσία του δόθηκε να αποτελματώσει άλλη μια γενιά
Ανθεκτικός σαν το Acinetobacter anitratus στις μονάδες εντατικής παρακολούθησης, ανίκητος
Όπως και όλα αυτά τα σκουπίδια που σαρώνονται από τα περίπτερα των διαφημιστών
Για να επανατοποθετηθούν τρόπαια στο επόμενο συνέδριο
Που δε θα υπάρξει - η οπτασία
Που πέρασε μπροστά σου πριν είκοσι χρόνια στη στάση του λεωφορείου
Πρέπει να είναι ισχυρότερη από τον υπόγειο μητροπολιτικό σιδηρόδρομο
Που αποτελείωσε - περνώντας με ταχύτητα -
το τελευταίο πάρκο της εφηβείας σου.
Κάποιοι επιστρέψανε, ίσως κυνηγώντας αυτήν την οπτασία της εφηβείας τους, όπως ο Συρρακιώτης Διονύσιος Ίκκος. Από τους πλέον διακεκριμένους ενδοκρινολόγους παγκοσμίως, γύρισε από τη Σουηδία στην Ελλάδα. Για δεκαετίες αποτελούσε πρότυπο επιστήμης, κλινικής αρετής και προσφοράς. Δυστυχώς δεν κατάφερε ποτέ να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σε μια φωτογραφία τον βλέπω μαζί με έναν πολύ αγαπητό μου δάσκαλο. Ήταν στο Λαϊκό νοσοκομείο που πριν 27 χρόνια ο καθηγητής Φώτης Παυλάτος μου έδωσε τη συστατική επιστολή για να πάω στην Αμερική. Θυμάμαι ακόμα σαν σήμερα εκείνη τη μέρα, την ευγενική, ποιητική του μορφή μέσα στο μισογκρεμισμένο παραμελημένο κτίριο όπου υπηρέτησε τόσα χρόνια τους ασθενείς και τους φοιτητές του. Συστατική επιστολή πήρα επίσης από τον εξίσου αγαπημένο μέντορά μου καθηγητή Δάικο. Δυο φωτεινά παραδείγματα, με τιμούν σήμερα με την παρουσία τους.
Οι περισσότεροι δεν επιστρέψανε ποτέ. Η Αγγελική Αρβανιτάκη έφυγε από την Αίγυπτο για την Γαλλία. Από τις μεγαλύτερες μορφές της νευροφυσιολογίας, ολοκλήρωσε τη σημαντικότερη δουλειά της ενώ ξεκινούσε ο Β' παγκόσμιος πόλεμος. Η δημοσίευση άργησε 2 χρόνια όπως γράφει μια υποσημείωση στην πρώτη σελίδα. "Owing to the present circumstances this paper, finished since May 1940, could not be published earlier."
Στη διάρκεια της κατοχής, δούλευε με τον επίσης Έλληνα συζυγό της στο εργαστήριο καθημερινά, σε ένα υπόγειο. Συναισθάνομαι την προσπάθεια να βρεις μια δόση λογικής με την επιστημονική έρευνα σε έναν παράλογο κόσμο. Ήρθε μόνο μια φορά στην Ελλάδα, 74 ετών, όταν ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Άλλα φωτεινά μυαλά αγνοούνται. George John Bouyoucos. Born in Licolia, Greece on 23 May 1888 to John James Bouyoucos and Paraskevj Kapsimakakos. Πού είναι η Licolia; Δεν βρίσκω το όνομα στο χάρτη. Υπάρχει αυτός ο οικισμός; Χάθηκε; Είναι παραφθορά άλλης γεωγραφικής τοποθεσίας; Τι σχέση είχε αυτός ο πρωτοπόρος της μηχανικής ανάλυσης εδαφών με την Ελλάδα; Στο Semi-centennial Alumni Record of the University of Illinois βρίσκω κάποιες πληροφορίες παραπάνω. Prepared in Greek Prep. Sch.; Y.M.C.A. of Chicago; Ph.D, Cornell, 1911; Univ. of Berlin, Paris, and London, 1913-4; Pres., Adelphic; Cosmopolitan.

Σταματάω στη λέξη Cosmopolitan, κοσμοπολίτης. Τον Νοέμβριο πρότεινα στο Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Στάνφορντ να διδάξω ένα μάθημα με τίτλο «The Cosmopolitan Introvert: Modern Greek Poetry and its Itinerants». Θέμα η σύγκριση Ελλήνων ποιητών του τελευταίου αιώνα με Αμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς με παράλληλους βίους. Με στεναχωρούσε ότι το Στάνφορντ δεν είχε ούτε ένα μάθημα για την σύγχρονη Ελλάδα. Με στεναχωρεί όταν αποκόπτεται η Ελλάδα από το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Πρόσφατα έμαθα από τους φιλολόγους συναδέλφους ότι η πρότασή μου έγινε δεκτή.
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΜΕ ΜΟΛΥΒΙ
ΚΑ
Το δωμάτιο δεν μπορεί να γλυτώσει με τίποτα απ' το φως του ήλιου, με μεγάλα παράθυρα ανοιχτά προς τη δύση, το νότο και την ανατολή, οι μέλισσες σταματούν και περιεργάζονται τα γαλάζια κουφώματα και το ένα κομμένο ροδάκινο, το φως καίει τα πόδια σου πάνω στο λευκό σεντόνι, όλα είναι λευκά στο δωμάτιο σαν τις ελάχιστες καλαμιές ή σαν τα αμέτρητα δυο τζιτζίκια εκεί έξω, τα ίδια τζιτζίκια εδώ στην Κύθνο, κι είκοσι τόσα χρόνια πριν έξω απ' την πνευμονολογική κλινική όπου δε συναντηθήκαμε με τα σκονισμένα πεύκα στην αυλή σε μια πόλη που μόλις είχε πεθάνει για σένα, νομίζω τη λέγανε Κεκρωπία ή Αθήνα ή κάτι τέτοιο αλλόκοτο προελληνικό όνομα, όπως έχουν όλες οι πολιτείες που πλέον δεν κατοικούνται. Μπορείς να έρθεις μαζί μου άραγε;
Σας ευχαριστώ που ήρθατε σήμερα μαζί μου. Σας ευχαριστώ που με αφήσατε να επιστρέψω.

*Η ομιλία με θέμα «Επιστημονικές φυγές και επιστροφές: μια προσωπική τοκάτα» δόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2017 στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι διαφάνειες που συνοδεύουν την ομιλία βρίσκονται εδώ. Τα αποσπάσματα με πλάγια γράμματα στην ομιλία είναι από την Τοκάτα για την Κόρη με το Καμένο Πρόσωπο
Πηγή: the huffingston post
Aνιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.

Ιωάννης Π. Α. Ιωαννίδης: συνέντευξη στη Βερονίκη Δαλακούρα

Κύριε Ιωαννίδη, ζείτε και εργάζεστε πολλά χρόνια στην Αμερική. Η ιατρική ως επιστήμη σάς κέρδισε, ενώ παράλληλα η αγάπη και η αφοσίωσή σας στην ποίηση μας έδωσε τα τελευταία χρόνια δύο σημαντικά όσο και «ιδιαίτερα», ως προς το περιεχόμενό τους, βιβλία: την Τοκάτα για την κόρη με το καμένο πρόσωπο (Κέδρος, 2012) και τις Παραλλαγές πάνω στην τέχνη της φυγής και ένα απονενοημένο ριτσερκάρ (Κέδρος, 2014). Πιστεύετε ότι η επιστήμη μπορεί να μετουσιωθεί σε τέχνη; Ποια είναι τα όρια ανάμεσά τους;

Βλέπω την επιστήμη και την τέχνη σαν δυο συμπληρωματικές μεθόδους. Προσωπικά θα ένιωθα πολύ φτωχός αν έπρεπε να στερηθώ κάποια από τις δύο. Η επιστήμη στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα και λογική τεκμηρίωση, ενώ η τέχνη αναδύει υποκειμενισμό και αισθητική τεκμηρίωση. Έχουν λοιπόν διαχωριστικά όρια, αλλά δεν αντιμάχονται. Μάλιστα, τόσο η καλή επιστήμη όσο και η καλή τέχνη έχουν τον κοινό παρονομαστή ότι ενδιαφέρονται για την υψηλή ποιότητα και δεν συμβιβάζονται διόλου ως προς αυτό το αίτημα. Και οι δύο αποτελούν ένα κυνήγι δυνάμει απόλυτης αλήθειας που γίνεται με περιορισμένα, ανθρώπινα μέσα. Τα έργα μου δεν είναι αυτοβιογραφικά memoirs, αλλά όλοι αναπόφευκτα χρησιμοποιούμε προσωπικές εμπειρίες στο εργαστήρι μας. Κινούμενος στον χώρο της έρευνας, της ιατρικής και της επιστήμης, θα ήταν αδύνατο να απαρνηθώ αυτά τα βιώματα. Για παράδειγμα, μεταλλαγμένες ιατρικές εμπειρίες επανέρχονται συχνά στα κείμενά μου, είτε πρόκειται για τον εφημερεύοντα αφηγητή στο Ξένο Ημερολόγιο (Παραλλαγή 5), είτε πρόκειται για τον αφηγητή σε πολλά αποσπάσματα της Τοκάτας, που γίνεται μάρτυρας της αδυναμίας της ιατρικής μπροστά στην αρρώστια και τον θάνατο. Τόσο ο ιατρός όσο και ο ερευνητής όσο και ο ποιητής προσπαθούν τελικά να διασώσουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου – κάτι διόλου εύκολο ομολογουμένως. Στις Παραλλαγές πάνω στην τέχνη της φυγής και ένα απονενοημένο ριτσερκάρ, οι (εξ)ερευνητές παντός είδους βρίσκονται διαρκώς στο κέντρο της σκηνής. Για παράδειγμα, το ριτσερκάρ είναι ως γνωστόν μουσική σύνθεση, συμπληρωματική της φυγής (φούγκας). Οι Παραλλαγές μιλούν για τη φυγή και την (εξ)ερεύνηση που ίσως οδηγήσει στην επιστροφή, αλλά μπορεί να οδηγήσει και στην καταστροφή. Η ρίζα του ricercar είναι η λέξη ricerca, η ίδια λέξη που σημαίνει έρευνα. Το βιβλίο λοιπόν απευθύνεται σε ανθρώπους που αναζητούν –είτε στον φυσικό κόσμο είτε στον εαυτό τους– και δεν μένουν ικανοποιημένοι μέχρι να βρουν αυτό που αναζητούν, «οπότε χάνονται για τα καλά», όπως παραδέχεται η Παραλλαγή 164. Αυτοί οι εξερευνητές συνήθως βρίσκονται σε κατάσταση διαρκούς φυγής, εξορίας, αυτοεξορίας. Ίσως λοιπόν δεν είναι παράξενο που η Παραλλαγή 38Α περιέχει επίσης συστηματικά στατιστικά δεδομένα για τους 336 Έλληνες επιστήμονες με τη μεγαλύτερη απήχηση στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, στη μεγάλη πλειοψηφία τους αυτοεξόριστοι από την Ελλάδα. Ο κατάλογος (10 σελίδες ενός πυκνού αρχείου Excel με δεδομένα από τη βάση Google Scholar και ηλεκτρονικές διευθύνσεις από το Διαδίκτυο) είναι αντίστοιχος θεματικά με τον κατάλογο των νηών στην Ιλιάδα, όπου εμφανίζονται όλοι οι Αχαιοί ήρωες μαζί με πόσα πλοία φέρνει ο καθένας στην Τροία ή με τον κατάλογο των βασιλόπουλων που συμμετέχουν στην γκιόστρα στον Ερωτόκριτο. Τον 21ο αιώνα θα ήταν ετεροχρονισμένο να μιλάει κανείς για Αχαιούς ήρωες με φάσγανα και βασιλόπουλα με κοντάρια. Οι σύγχρονοι ήρωες ίσως είναι εξόριστοι διωγμένοι (εξ)ερευνητές του κόσμου (επιστήμονες) και του εαυτού τους (διανοητές, συγγραφείς, απλοί άνθρωποι).

Τόσο ο ιατρός όσο και ο ερευνητής όσο και ο ποιητής προσπαθούν τελικά να διασώσουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου – κάτι διόλου εύκολο ομολογουμένως.

Μπαίνω στον πειρασμό να αναφερθώ στα προηγούμενα ποιητικά σας βιβλία, τα οποία με απασχολούν εδώ και καιρό. Το πρώτο, Ιφίνοος Ανύμενος, εκδόθηκε το 1989, το δεύτερο, Επάρνητος Φωτοθύτης την επόμενη χρονιά και Η κοίμηση της Ταξιδένιας το 1991. Το διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την Τοκάτα, ως χρόνος αντικειμενικός και υποκειμενικός, η επαγγελματική σας ενασχόληση, η απουσία σας από την πατρίδα, επέδρασαν καταλυτικά σε μια αισθητική αλλαγή πορείας. Έχω δίκιο;
Νομίζω ότι υπάρχει συνέχεια σε αυτά τα βιβλία, ακόμα και αν η ζωή μάς επιφέρει αναπόφευκτα ασυνέχειες που μας (εκ)παιδεύουν. Άρχισα να γράφω «ποίηση» όταν ήμουν οχτώ χρονών και είχα «έτοιμο» το πρώτο βιβλίο μου πολύ γρήγορα – ευτυχώς δεν το δημοσίευσα! Μετά ταλαιπώρησα πολύ τον εαυτό μου στην ποιητική γραφή στην εφηβεία μου για πάνω από μια δεκαετία διερχόμενος πολλαπλών μιμήσεων, μεταφράσεων και άλλων χαριεντισμών με πολλούς διάσημους ποιητές. Ευτυχώς και αυτές οι προπονήσεις παραμείνανε σε βαθιά συρτάρια. Όμως ο Ιφίνοος, ο Επάρνητος και η Κοίμηση της Ταξιδένιας που ακολούθησαν θεωρώ ότι είχαν πλέον λόγο υπάρξης έξω από το γυμναστήριο της ποιητικής και χαίρομαι που δημοσιεύτηκαν, ειδικά μάλιστα με τις υπέροχες λιθογραφίες του αείμνηστου δασκάλου μου, Βασίλη Χάρου, έστω και σε μικρό κύκλο. Αν και εμφανίστηκαν με αποστάσεις ετήσιες, στην πραγματικότητα με απασχόλησαν εντατικά έξι χρόνια, από το 1984 έως το 1990. Αποτελούν μια ενιαία τριλογία που την ονομάζω «Τριλογία της Αφαίας Ιφινόης» και δεν αποκλείω κάποια στιγμή να τα ξαναδημοσιεύσω ως ένα βιβλίο. Το 1990 είχα πλέον φύγει από την Ελλάδα, είχα αποφασίσει ότι θα συνεχίσω να γράφω με τις υψηλότερες δυνατές ποιοτικές απαιτήσεις από τον εαυτό μου. Το αυστηρό μνημόνιο που αυτοεπέβαλα ήταν ότι στην τέχνη θα έπρεπε να καταδυθώ και να μην επιτρέψω στο υποβρύχιο να αναδυθεί σε δημόσια θέα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Λατίνος ποιητής συμβουλεύει δέκα χρόνια, αλλά θεώρησα ότι έπρεπε να διπλασιάσω αυτό το προτεινόμενο διάστημα κατάδυσης και αναμονής. Με απωθούσε η μετριότητα, η επιδειξιομανία, ο συρφετός αλληλοχειροκροτητών. Αποφάσισα να ξανα-αναδυθώ στην τέχνη δημόσια, όταν πλέον όχι μόνο είχα ταξιδέψει αυτοεξόριστος επί δέκα χρόνια, αλλά και είχα επιστρέψει στην Ελλάδα και είχα ήδη ξεκάνει τους μνηστήρες (ή έστω με είχαν ξεκάνει εκείνοι) ζώντας άλλα δέκα χρόνια σε κατάσταση εσωτερικής εξορίας, και είχα ξαναφύγει (πάλι!) για το εξωτερικό. Όλα αυτά τα χρόνια δούλευα. Η Τοκάτα, οι Παραλλαγές και το Tractatusγια την έκτη φήμη(που έπεται στο μέλλον) αποτελούν συνέχεια της «Τριλογίας της Αφαίας Ιφινόης», ακόμα και αν μεσολαβούν ως ρήξεις αυτές οι αυτοεξορίες. Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρακολουθήσει για παράδειγμα ότι η αφιέρωση της Κοίμησης («Στην Εύα, δεκαεννιά ετών νεκρή – και σε όσους φεύγουν μόνοι») επανέρχεται στο Απόσπασμα 11.35 της Τοκάτας. Ή θα παρατηρήσει ότι ο Αποχαιρετισμός με τον οποίο τελειώνει η Κοίμηση («Ο χαλκός της αυγής μου μέσα στα μεσάνυχτα του New Haven») συνδέεται με την Επιστροφή στο New Haven, με την οποία τελειώνουν εναγωνίως οι Παραλλαγές. Επίσης, θα παρατηρήσει ότι ήδη από τον Ιφίνοο με ενδιαφέρει η ολική αρχιτεκτονική της σύνθεσης – όχι μόνο ο ένας σημαδιακός στίχος ή το μικρό ποίημα (που φυσικά είναι πολύ σημαντικά εργαλεία), αλλά και η μεγαλύτερη, συνολική εικόνα και η γεωμετρία της κατασκευής της. Ή πάλι, η εναλλαγή μεικτών τεχνικών και διαφορετικών εκφραστικών μέσων ήδη εμφανίζεται στον Ιφίνοο με τις παρεμβολές των Αμειψιρρυσμιών και των Ημερολογίων. Η Ελεγεία για ένα χειμώνα σε ένα ανύπαρκτο νησί (το δεύτερο μέρος της Τοκάτας) γράφτηκε χρονικά αμέσως μετά την Κοίμηση και φαίνεται η αισθητική γειτνίαση των κειμένων, ακόμα και αν μεσολάβησε η επεξεργασία μιας εικοσαετίας. Φυσικά όμως και υπάρχει εξέλιξη και ενσωμάτωση νέων πειραματισμών. Για παράδειγμα, ο Κανόνας πάνω στο ύφος του Henry Purcell της Τοκάτας γράφτηκε αρχικά την ίδια περίπου εποχή με την Κοίμηση, αλλά υπέστη πολλαπλές ζηλωτικές αναδιαρθρώσεις μέσα στην επόμενη εικοσαετία, ώστε να αποτελέσει μια ολική σύνοψη αναφοράς (και την καρκινική αναστροφή της στο τέλος του βιβλίου) για ολόκληρη την Τοκάτα. Τα Αποσπάσματα (το τρίτο μέρος της Τοκάτας) ήταν αυτά που συνετρίβησαν περισσότερο ίσως από όλα μέσα σε αυτή την εικοσαετία, ελπίζω η συντριβή τους (αν όχι κονιορτοποίηση) να ήταν καλή. Η αρίθμησή τους σε κεφάλαια από 1 έως 27 δείχνει ότι αποτελούν τα απομεινάρια από 27 μικρά βιβλία, μερικά των οποίων εξαφανίστηκαν τελείως αφήνοντας πίσω μόνο κενές σελίδες, ενώ άλλα έχουν απομείνει σαν κορυφές-νησίδες σε ένα καταποντισμένο αρχιπέλαγος. Οι Παραλλαγές έχουν το πλεονέκτημα ότι έχουν γραφεί (και ξαναγραφεί), όταν πλέον είχα υποστεί ακόμα περισσότερα ποιητικά κατάγματα, έχοντας πλέον την εμπειρία χρήσης όλων των προηγούμενων τεχνικών και, ευτυχώς, είχα ακόμα τη διάθεση να πάθω ηλεκτροπληξίες και με καινούργιες τεχνικές.
Τα ποιήματά σας δεν είναι εύκολη δουλειά για τον αναγνώστη. Υπάρχουν κείμενα απλά και πηγαία, άλλα είναι όμως δυσνόητα, όχι για την ερμητικότητά τους –αυτό συμβαίνει συχνά στην ποίηση και της προσδίδει ιδιαίτερη γοητεία–, αλλά εξαιτίας του πλήθους των ονομάτων, τοποθεσιών, συχνά τεχνικής ορολογίας, και ίσως (όχι μόνο προσωπικών) κωδίκων. Ποια είναι η αντίληψή σας για το ποιητικό κείμενο (text) γενικότερα και πώς νομίζετε ότι μπορεί να λειτουργήσει; Μήπως βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα φαινόμενο μεταμοντέρνας καθαρής ποίησης;
Νομίζω πως η έννοια της καθαρής ποίησης έχει διανύσει πολύ μεγάλο δρόμο από τις αφετηρίες της στον Mallarmé και στον Valery, ώστε είναι δύσκολο κάποιος να χρησιμοποιήσει πλέον τον όρο με υψηλή ειδικότητα σήμερα. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να πετύχω ό,τι είναι αισθητικά πιο άρτιο, χωρίς κανέναν απολύτως συμβιβασμό. Όλα τα μέσα προς επίτευξη αυτού του σκοπού είναι θεμιτά, είτε από τεχνικής απόψεως (ποίηση, πρόζα, ποιητική πρόζα, διήγημα, στατιστικά δεδομένα, και όχι μόνο), είτε από την πλευρά της σχέσης του λόγου με το νόημα (άμεση ή υπονοούμενη ή ντετερμινιστικά χαοτική, και όχι μόνο). Τα ονόματα, οι τοποθεσίες, οι αναφορές σε έργα μουσικής, ζωγραφικής ή αρχιτεκτονικής, ο βομβαρδισμός της σελίδας με ιστορικές αναφορές, αριθμούς, αναζητήσεις Google, στατιστικά σύννεφα, δειγματοληψίες και πίνακες, η τεχνική ορολογία και οι πολυσχιδείς κωδικοί λειτουργούν σαν μηχανές αναφορικότητας μέσα στο κείμενο. Με ενδιαφέρει ένα έργο να έχει μέγιστη συνεκτικότητα σε πολλαπλά επίπεδα. Ορισμένα κείμενα ίσως μοιάζουν με δωμάτια στα οποία υπάρχουν πολλαπλές καταπακτές, συνειδητά τοποθετημένες και διαθέσιμες για όποιον θέλει να πέσει μέσα τους. Αυτό δίνει και τη δυνατότητα πολλαπλών αναγνώσεων, που όμως δεν είναι τυχαίες, αλλά μαθηματικά καταστρωμένες παγίδες για τον αναγνώστη. Πρόθεσή μου είναι αν ένας αναγνώστης αποφασίσει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο κέιμενο, το κείμενο να συνεχίσει να τον ανταμείβει με περισσότερα ευρήματα και να μην εξαντλείται στην πρώτη επιφανειακή ή δεύτερη ή έστω τρίτη ανάγνωση. Πολλές από τις παγίδες και τις καταπακτές είναι δύσκολο να ανιχνευτούν και προορίζονται ως bonus για τους πραγματικά επίμονους και απαιτητικούς. Άλλες όμως είναι τοποθετημένες κατάμεσα στο κέντρο του κειμένου, οπότε ο αναγνώστης είναι υποχρεωμένος να ασχοληθεί μαζί τους. Όταν εμφανίζονται έτσι, ίσως να μοιάζει σαν να έχει γίνει κατολίσθηση βράχων και έχει κοπεί ο δρόμος. Κάποιοι ίσως εγκαταλείψουν. Με ενδιαφέρουν πάντως οι αναγνώστες που δεν θέλουν να επαναπαυθούν στα εύκολα, αλλά ζητούν περισσότερα. Αυτούς ελπίζω να μην τους απογοητεύσω.
Θα ήθελα να παρέμβω με μια επιπλέον ερώτηση, σχετικά με την εξωστρέφεια που υπάρχει και απαιτείται στην επιστήμη και το κλείσιμο, την εσωστρέφεια που είναι απαραίτητη στην τέχνη, εννοώ βέβαια την ποίηση. Μήπως αυτές οι δύο καταστάσεις έρχονται σε σύγκρουση, και αν ναι, ποια λύση δίνουμε;
Νομίζω ότι αυτή η σύγκρουση δεν είναι αναπόφευκτη, δεν βλέπω αναγκαία κάποια αντίφαση. Σέβομαι την ανάγκη κάποιας εσωτερικότητας στην ποιητική τεχνική, την ανάγκη να σέβεσαι τον εαυτό σου και την τέχνη σου. Αυτό είναι προϋπόθεση για να σεβαστείς και τους άλλους που θα εκτεθούν στο έργο σου. Όμως η έννοια της απόλυτα εσώκλειστης, πλήρως ιδιωτικής ποίησης δεν με γοητεύει, μάλιστα πιθανόν είναι κάτι που δεν μπορεί καν να υπάρξει. Όσο για την επιστήμη, όντως η εξωστρέφεια ή καλύτερα ο «κοινοτισμός» (communalism κατά τον Merton) είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της: τη γνώση τη μοιράζεσαι με την ευρύτερη (επιστημονική) κοινότητα, ανήκει σε όλους. Όμως κι εδώ, αντιστρόφως, υπάρχει συχνά εσωστρέφεια. Μερικές φορές η εσωστρέφεια είναι απόλυτα χρήσιμη, όταν αναζητείς κάποιες νέες λύσεις ή πας να θέσεις νέα ερωτήματα. Η αφετηρία της επιστημονικής ανακάλυψης ίσως έχει ρίζες αντίστοιχες με αυτές της δημιουργικής ποίησης και χρειάζεται κάποια μορφή εσωστρέφειας ή τουλάχιστον ησυχίας. Αυτή η ησυχία δεν είναι, βέβαια, ζήτημα έλλειψης ντεσιμπέλ ή μηδενικής πυκνότητας συνανθρώπων στο περιβάλλον. Τόσο στην επιστήμη όσο και στην ποίηση, νέες ιδέες μού έχουν έρθει τόσο σε έρημες τοποθεσίες, όπως στη Σίκινο ή στους Αντίπαξους, αλλά και σε πυκνά συγχρωτισμένους χώρους, όπως σε στενά καθίσματα αεροπλάνων με τριακόσιους επιβάτες τριγύρω. Το πόθεν έσχες των ιδεών, τόσο στην επιστήμη όσο και στην τέχνη, παραμένει μυστήριο. Θέλω απλώς να πω, τελικά πρέπει να είμαστε έτοιμοι και διαθέσιμοι. Άλλοτε πάλι η επιστημονική εσωστρέφεια είναι κακώς εννοούμενη, π.χ. όταν επιστημονικά ευρήματα αποκρύπτονται, επειδή δεν συμφέρουν τους χρηματικούς χορηγούς ή τους υποστηρικτές κάποιας θεωρίας. Ένα μέρος της επιστημονικής μου δουλειάς αναφέρεται ακριβώς στο πώς μπορούμε να διορθώσουμε την κακώς εννοούμενη εσωστρέφεια στην επιστήμη και να οδηγηθούμε σε μεγαλύτερη διαφάνεια, ακρίβεια και συνεκτικότητα. Οι ίδιοι στόχοι (διαφάνεια, ακρίβεια και συνεκτικότητα) αποτελούν στόχους και της ποιοτικής λογοτεχνίας.
Πηγή Βερονίκη Δαλακούρα.
Ανιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.

Ποια είναι η κόρη με το καμένο πρόσωπο; ΙΩΑΝΝΗΣ Π.Α. ΙΩΑΝΝΙΔΗ

Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή «Τοκάτα για την κόρη με το καμένο πρόσωπο» του Ιωάννη Π.Α. Ιωαννίδη (Κέδρος, 2012),  «να μια ευκαιρία», σκέφτηκα, «να μιλήσουμε για ποίηση», δηλώνοντας από την αρχή πως παραθέτω απλώς κάποιες σκέψεις μου, ως αναγνώστρια  - και μόνον - ποιημάτων.

Τοκάτα, (toccata) είναι ένας μουσικός όρος για μια σύνθεση σε ελεύθερο στιλ, η οποία στοχεύει να αναδείξει  την επιδεξιότητα αυτού που παίζει το όργανο. Θα έλεγα πως, ως μέρος του τίτλου της συλλογής του Ιωαννίδη, υποδηλώνει και την «επιδεξιότητα» του  ίδιου στο χειρισμό της γλώσσας και των συμβόλων, δύο από τα απαραίτητα στοιχεία για να γράψει κανείς ποίηση.

Δεν σας κρύβω ότι μόλις έπιασα στα χέρια μου το βιβλίο το κοίταξα με επιφύλαξη. Κι αυτό γιατί πρόκειται για έναν τόμο 362 σελίδων.

Να όμως, σ’ ένα τυχαίο άνοιγμα (σελ. 25), έτσι όπως ξεφυλλίζουμε αδιάφορα ένα βιβλίο που δεν πρόκειται να διαβάσουμε, οι λέξεις με αιχμαλωτίζουν:

Αν έσκαψες με τα δάχτυλα βαθιά στην άμμο

ν’ ανάψεις ένα μικρό κερί

κείνη τη νύχτα που φύσαγε στην παραλία

Κι αν το σκέπασες με τα χέρια σου προσεκτικά

κι αν έσβησε

κείνη τη νύχτα που φύσαγε δεν έπρεπε να κλάψεις…»

Αυτό το μικρό κερί, σύμβολο της μοναχικής προσπάθειας, μοτίβο το οποίο επαναλαμβάνεται και παρακάτω, με άγγιξε. Έτσι άρχισα να διαβάζω κι ένοιωσα τα ποιήματα του Ιωαννίδη να με ανεβάζουν. Ο Γιώργος, όμως, ο οποίος πατά και με τα δυο του πόδια πάνω στη Γη, με ρώτησε:

 «Μα, καταλαβαίνεις τι θέλει να πει ο ποιητής;»

Ομολογώ πως δεν είμαι σίγουρη αν αυτό που κατάλαβα είναι το ίδιο μ’ αυτό που εννοεί ο ποιητής. 

Αλλά τι σημασία έχει; Από τη στιγμή που μ’ αρέσει να διαβάζω το ποίημα, δονεί κάποιες χορδές μέσα μου, μου δημιουργεί συναισθήματα, με συγκινεί, αποκτά ένα ιδιαίτερο νόημα για μένα, πειράζει αν μου διαφεύγει αυτό που εννοούσε ο ποιητής όταν το έγραφε; 

Από τη στιγμή που τα έβγαλε από μέσα του ο ποιητής και τα κοινοποίησε, τα ποιήματα ταξιδεύουν. Είναι τα πουλιά,  που τα κρατούσε φυλακισμένα και τα έτρεφε με την αμβροσία της ψυχής του, τα πότιζε με το αίμα της καρδιάς του και κάποια στιγμή άνοιξε το κλουβί και τ’ άφησε ελεύθερα. 

Από κει και πέρα δεν μπορεί να ελέγξει πώς και για ποιους θα τραγουδήσουν και ποιους θα συγκινήσουν τα τραγούδια τους. Κάθε αναγνώστης τα δέχεται και τα ερμηνεύει ανάλογα με τις δικές του καταβολές, το πολιτιστικό του υπόβαθρο, την συναισθηματική του κατάσταση και τις ανάγκες του.

Κάποτε η Κική Δημουλά  μιλώντας  σε μαθητές Λυκείου για την Ποίηση,  είπε

(το βρήκα στο Διαδίκτυο και το παραθέτω με κάθε επιφύλαξη, αν και μοιάζει για δικό της):

«Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί που κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό το δέντρο είναι το ποίημα.»

Ευλογημένοι αυτοί που μπορούν και φτιάχνουν ένα δέντρο μέσα στην έρημο. Τυχεροί όμως κι εμείς που βρίσκουμε το δέντρο, ξαποσταίνουμε στον ίσκιο του κι ακούμε το κελάδημα του πουλιού. Δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε γιατί αισθανόμαστε όμορφα.

Διαβάζοντας, για παράδειγμα, το «Κανόνας στο ύφος του Henry Purcell», όπου αναφέρεται για πρώτη φορά η «κόρη με το καμένο πρόσωπο» δεν ξέρεις τι να υποθέσεις. Η ερωτική ατμόσφαιρα που αποπνέουν τα ποιήματα σου αφήνει την αίσθηση ότι πρόκειται για έναν έρωτα που χάθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Διαβάζοντας όμως  όλη τη συλλογή, καθώς και μια συνέντευξη του Ιωαννίδη στο Κ της Καθημερινής,  αρχίζεις να αμφιβάλλεις. Δεδομένου του «έρωτά» του για την πατρίδα μας και τις πολλές αναφορές του στην κατάντια της, υποψιάζεσαι πως μπορεί να πρόκειται για αλληγορία. Ίσως, η κόρη με το καμένο πρόσωπο να είναι η Ελλάδα.

Φυσικά υπάρχει η πιθανότητα να ισχύουν και τα δύο. Διαλέγετε και παίρνετε.

Και πότε θα λέγατε ότι ένα κείμενο είναι ποίημα; Μόνο όταν είναι γραμμένο με τη μορφή στίχων;

Τότε η μισή συλλογή δεν θα ήταν ποιητική, καθώς είναι γραμμένη σε πεζό λόγο. Άλλοτε μακροσκελή. Κι άλλοτε σύντομο: με τη μορφή αριθμημένων αποσπασμάτων, σαν σπαράγματα αρχαίων αγγείων, τα οποία καλείσαι ως άλλος αρχαιολόγος /συντηρητής να βάλεις στη θέση τους ή να τα συμπληρώσεις με τη φαντασία σου, ή να τ’ αφήσεις απλά να αιωρούνται, όπως τα έριξε ο ποιητής, ακούγοντας την εσωτερική μουσική τους.

Ακριβώς αυτή η μυστική μουσική, που «παίζει» κάτω από τις γραμμές και τις λέξεις, είναι που κάνει ένα κείμενο, έμμετρο ή πεζό, ποίημα.

Πρέπει, άραγε, ν’ ακούει κανείς τον απόηχο του λόγου άλλων ποιητών όταν διαβάζει ένα ποίημα; Όπως εδώ, (σελ. 30), για παράδειγμα, όπου ο Ιωαννίδης  ξεκάθαρα συνομιλεί με τον Ελύτη:

«Χαίρε η πρωτοστάτης του μαρασμού, η τροφός της πείνας

Χαίρε κεφάλαιο της πενίας, χαίρε κεφαλαίο του Τίποτα…»

Μα το έχει πει  ο Σεφέρης: «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας». Κι ο ποιητής είναι υποχρεωμένος να επικοινωνεί με τα λόγια των προγενέστερων, αλλά και των σύγχρονών του ποιητών.

Πολλοί φαντάζονται τους ποιητές αποκομμένους απ’ τον πραγματικό κόσμο, να ενδιαφέρονται για κάποιες άπιαστες πνευματικές σφαίρες ή κλεισμένοι στον εαυτό τους να νοιάζονται μόνο για τους δικούς τους καημούς.

Ναι, ο ποιητής πρέπει «να στηρίζει το ένα του πόδι έξω απ’ τη γη», το άλλο όμως πρέπει να πατά πάνω της και ν’ αντλεί απ’ τα γεγονότα και τους ανθρώπους γύρω του. Αλλιώς δεν θα μπορούσε ο Ιωαννίδης, ο οποίος είναι γιατρός - καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Stanford των ΗΠΑ και “ο πλέον τολμηρός διανοητής επιστήμονας για το 2010”, σύμφωνα με το περιοδικό Atlantic,   να γράψει τον σπαραγμό του για την ανημποριά του επιστήμονα μπροστά στον ανθρώπινο πόνο και το θάνατο: 

«και πάλι θα σε φωνάξουν στις τέσσερις το πρωί για να μπεις μέσα στο θάλαμο, να την κρατήσεις απ’ τους ώμους και να τη φωνάξεις με το όνομά της, έπειτα να δεις τις κόρες που δεν αντιδρούν στο φως, να βεβαιωθείς πως δεν έχει σφυγμό και με σχολαστικότητα ν’ ακουμπήσεις το στηθοσκόπιο στο θώρακα – σιωπή, όλα είναι εντάξει» (σελ.105)

την πίκρα του για την κατάντια της χώρας μας (σελ. 293), 

«…- ο τόπος μου

πεθαίνει ακαριαία εδώ κι αιώνες

το σάπιο βαθυσκάφος κατεβαίνει ξεδιάντροπα, μολύβι

προς το βυθό, αράγιστο

στις τόσες ατμόσφαιρες αλήθειας…»

θυμίζοντάς μου το παράπονο ενός άλλου ποιητή, συμπατριώτη μου, του Δημ. Παπακωνσταντίνου :

«Η Ελλάδα, δεν είναι να τη ζεις,

Να την ονειρεύεσαι, μόνο»

ή την οργή του απέναντι στο πανεπιστημιακό κατεστημένο (σελ. 294)…

«…γράφω σε μια γλώσσα που απέτυχα

να μιλήσω, να πείσω οποιονδήποτε, να δω κάτι

να μένει στα πρακτικά της συνέλευσης

πριν τα ροκανίσουν τα ποντίκια κι η ιστορία –

δε συμβιβάστηκα, έπεσα όρθιος, δε μετάνοιωσα…»

Ίσως  οι πολλές αναφορές του στο θέμα αυτό είναι και το μόνο σημείο, όπου βρίσκω μια υπερβολή - μια εμμονή, θα έλεγα-  αλλά, φαίνεται πως ο άνθρωπος έχει "κάψει" κι ο ίδιος το πρόσωπό του, όταν ήρθε σε επαφή με την ελληνική πραγματικότητα και τα περίφημα ελληνικά πανεπιστήμια.

«…Ποιήματα φαίνεται γράφουν μόνον οι χαμένοι

Και ειδικά όσοι μπορούν τουλάχιστον να αναγνωριστούν

Μ’ αυτόν τον περιζήτητο τίτλο  

Απ’ την ομήγυρη.»

 διαβάζω στη σελ. 44. 

Μα είναι φανερό πως παρά την πικρία του, ο Ιωαννίδης δεν κατατάσσει τον εαυτό του στους «χαμένους», γιατί κανείς ποιητής δεν είναι ποτέ «χαμένος» και γιατί όσοι διαβάζουμε ποίηση μόνον κερδισμένοι μπορούμε να είμαστε, ασχέτως με το τι πιστεύει η «ομήγυρη».
Πηγή: Ρέα Σταθοπούλου.
Ανιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.

Γάιος Μάρκιος Κοριολανός χάρη στον κ. Γιάννη Ιωαννίδη. ένας κορυφαίος Έλληνας επιστήμονας.

Ο Γάιος Μάρκιος Κοριολανός (Gaius Marcius Coriolanus, 527 π.Χ. - ...) ήταν Ρωμαίος στρατηγός. Έλαβε το τοπωνυμικό παρατσούκλι του "Κοριολανός" λόγω της εξαιρετικής ανδρείας του, όταν κυρίευσε τα Κορίολα (Corioli), πόλη των Ουόλσκων, το 493 π.Χ.^[1]. Ήταν όμως οργίλος και δεν είχε την πραότητα και την ανεξικακία ούτε του Θεμιστοκλή, ούτε του Αριστείδη. Ο Κοριολανός έγινε αρχηγός των ακραίων αριστοκρατικών και με την ιδιότητα αυτή υποκίνησε πολλές αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και ενέργειες, όπως π.χ. αντιτάχθηκε στη διανομή σικελικού σταριού στον λαό σε περίοδο λιμού και, αυταρχικός όπως ήταν, πρότεινε στη Σύγκλητο την κατάργηση του θεσμού των δημάρχων. Εξαιτίας της πολιτικής του έγινε μισητός στο λαό. Οι δικτατορικές ενέργειές του και η τυραννική του συμπεριφορά εξόργισαν τους συμπολίτες του, γι' αυτό και τον εξόρισαν από τη Ρώμη. Γεμάτος από το πάθος της εκδίκησης, ο Κοριολανός κατέφυγε στους Ουόλσκους, που ήταν εχθροί των Ρωμαίων, έγινε αρχηγός τους και ξεκίνησε εναντίον της πατρίδας του.

Όταν έφτασε έξω από τη Ρώμη και απειλούσε να την καταστρέψει, οι Ρωμαίοι κατατρομαγμένοι έστειλαν διάφορες πρεσβείες για συμφιλίωση. Ο Κοριολανός όμως ήταν άκαμπτος. Τότε πήγε στο στρατόπεδό του η μητέρα του και του είπε γονατιστή:
- Κοριολανέ, αν επιμένεις να μπεις εχθρικά στη Ρώμη, θα πατήσεις πρώτα στο πτώμα της μητέρας σου. Γιατί δεν μπορώ να ανεχθώ να είναι το παιδί μου ο καταστροφέας της πατρίδας του.
Ο Κοριολανός ανασήκωσε τη γονατισμένη μητέρα του και αγκαλιάζοντάς την της απάντησε:
- Νίκησες, μητέρα, ευτυχισμένη νίκη για την πατρίδα, αλλά καταστρεπτική για τον γιο σου. Φεύγω μακριά από τη Ρώμη, νικημένος από τη μητέρα μου.
Και αμέσως έλυσε την πολιορκία της Ρώμης^[2]. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι Ουόλσκοι τον σκότωσαν, όταν επέστρεψε, γιατί θεώρησαν πως τους εξαπάτησε. Άλλοι λένε πως έζησε κι άλλο και πως έγραψε κι ένα επίγραμμα για τη δύσκολη ζωή ενός γέροντα εξόριστου.
Στην ύστερη αρχαιότητα, ήταν γενικά αποδεκτό από τους ιστορικούς ότι ο Κοριολανός ήταν ένα πραγματικό ιστορικό πρόσωπο και εμφανίστηκε μια συναινετική αφηγηματική ιστορία της ζωής του, την οποία επανέλαβαν κορυφαίοι ιστορικοί όπως ο Τίτος Λίβιος, ο Πλούταρχος και ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς. Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν εκφράσει αμφιβολίες για την ιστορικότητα του Κοριολανού, απεικονίζοντάς τον είτε ως μια εντελώς θρυλική προσωπικότητα ή, τουλάχιστον, αμφισβητώντας την ακρίβεια της συμβατικής ιστορίας της ζωής του ή τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων^[3].
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στους προγόνους του περιλαμβάνονται εξέχοντες πατρίκιοι, ακόμα κι ένας βασιλιάς της Ρώμης.
Η ιστορία του είναι η βάση της τραγωδίας Κοριολανός, που γράφτηκε από τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, καθώς και μιας σειράς άλλων έργων, συμπεριλαμβανομένης και της Εισαγωγής Κοριολανός του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν.
Πηγή: Βικιπαίδεια.
Ανιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.

Γιάννης Π.Α. Ιωαννίδης: Στην Ελλάδα επικρατεί πνευματική γεροντοκρατία. Ένας κορυφαίος Έλληνας της μικρής δημιουργικής Ελλάδας του εξωτερικού.

«Η ανάληψη της ατομικής ευθύνης είναι η σημαντικότερη πολιτική πράξη. Δεν μπορεί να υπάρξει και να αναπτυχθεί με άλλο τρόπο μια κοινωνία. Πρέπει ως πολίτες να είμαστε υπερήφανοι και υπόλογοι για τις πράξεις μας. Αλλιώς η κοινωνία θα βυθιστεί στο τέλμα», λέει ο Γιάννης Π.Α. Ιωαννίδης. Οι συμμαθητές του στο περιοδικό της αποφοίτησης από το λύκειο τον ζωγράφισαν κάτω από μια στοίβα βιβλίων, να λέει στον βιβλιοθηκονόμο που έφερνε καινούργια βιβλία μέσα σε ένα καρότσι: «Και έλα πίσω σε 30 λεπτά να πάρεις αυτά εδώ και να μου φέρεις τα υπόλοιπα». Εξι χρόνια μετά, αποφοίτησε πρώτος από την Ιατρική Σχολή Αθηνών με το... αστρονομικό 9,4! Το φαντάζεται κάποιος; Οι βαθμολογικές  «απώλειές» του για τον μέσο όρο του πτυχίου ήταν λιγοστά 9άρια. Κατόπιν έκανε ένα εντυπωσιακό «ταξίδι» σε ορισμένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια του κόσμου (ενδεικτικά, Harvard, Tufts, Johns Hopkins, Stanford) και το 2010 το περιοδικό The Atlantic τον επέλεξε ως τον πιο τολμηρό επιστήμονα-διανοούμενο, λέγοντας πως είναι «ένας από τους σύγχρονους επιστήμονες με τη μεγαλύτερη επιρροή». 

Σήμερα, το ταξίδι του συνεχίζεται με εκατοντάδες διαλέξεις ανά τον κόσμο ετησίως, με εκατοντάδες δημοσιεύσεις, με έρευνα και διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Stanford. Η κουβέντα μαζί του ήταν απολαυστική, με έντονο ρυθμό, με διηγήσεις για τους Ελληνες πολιτικούς και την επίσκεψή του πριν από πολλά χρόνια σε υπουργό Υγείας που όλη την ώρα έπαιζε με το κομπολόι του. «Μάλλον ήθελε να με συναντήσει ως ένα περίεργο ον. Ηταν παραιτημένος άνθρωπος. Η εικόνα του ανθρώπου που παίρνει μια καρέκλα εξουσίας για να γιορτάσει την παραίτησή του από την ουσιαστική ενεργό δράση είναι θλιβερή».
Στην Ελλάδα, έξω από τη μικρή πανεπιστημιακή κοινότητα της Ιατρικής, ο Γιάννης Π.Α. Ιωαννίδης δεν είναι γνωστός. «Τη διεθνή αναγνωρισιμότητα στον επιστημονικό μου χώρο την απέκτησα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Κατόπιν έφυγα στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν έχω γίνει γνωστός γιατί δεν έχω κάνει δημόσιες σχέσεις στη ζωή μου. Ισως να φταίει και η εικονική πραγματικότητα στην οποία ζει η ελληνική πολιτική και επιστημονική ζωή. Υπάρχουν πανεπιστημιακοί που θεωρούνται στην Ελλάδα ηγέτες, φωστήρες. Ομως, διεθνώς δεν έχουν επιστημονική επιρροή, είναι παντελώς άγνωστοι. Ζουν μέσα στη “φούσκα” της ελληνικής πραγματικότητας, που ανακυκλώνει τους μέτριους», λέει και θυμάται την πρώτη του επαφή με τον συνδικαλισμό στην Ιατρική. «Πηγαίνοντας στη σχολή, περνούσα από μία καφετέρια με μπιλιάρδα. Εκεί ξόδευαν την ώρα τους πολλοί συμφοιτητές μου, που ήταν ενταγμένοι σε κομματικές νεολαίες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν, για τον οποίον κάποια χρόνια μετά μετείχα στο εκλεκτορικό σώμα που τον έκρινε για μία θέση λέκτορος στο πανεπιστήμιο. Ημουν ο μόνος που έδωσα αρνητική ψήφο. Εέιτα από καιρό τον είδα βουλευτή. Οι καταστροφείς πήγαιναν να σώσουν τη χώρα!»
Και συνεχίζει με ένταση: «Οι βουλευτές και υπουργοί οφείλουν να μπορούν να κατανοήσουν το τοπικό και το παγκόσμιο γίγνεσθαι και γι’ αυτό πρέπει να κατανοούν την επιστημονική πληροφορία. Και στο εξωτερικό δεν βρίσκω τεράστια πολιτικά αναστήματα, αλλά τουλάχιστον ορισμένοι πολιτικοί στη Δύση έχουν το γνώθι σαυτόν και συμβουλεύονται τους τεχνοκράτες. Ειδικά όμως στην Ελλάδα, στα αξιώματα αναρριχώνται εκείνοι που έχουν καλοπιάσει την κομματική ιεραρχία, ανεξαρτήτως κόμματος. Εκείνοι των οποίων οι περγαμηνές είναι πρωτίστως κομματικές. Δεν τους ενδιαφέρει η επιστήμη τους ή, ευρύτερα, ο επαγγελματικός τους χώρος – αντιθέτως, άγονται και φέρονται από όσους μπορούν να τους δικτυώσουν κομματικά ή κοινωνικά. Είναι γενικότερο πρόβλημα, τις συνέπειες του οποίου ζουν τώρα οι Ελληνες, ότι οι πολιτικοί προέρχονται και αναδεικνύονται μέσα από αυτήν τη σάπια ζύμωση. Ξέρετε, οι μέτριοι έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα σε αυτές τις καταστάσεις και... κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει. Οι καλοί –και φυσικά όχι μόνον στο ελληνικό πανεπιστήμιο– τηρώντας τις αρχές τους είναι δύσκολο να ανεχθούν καταστάσεις αλαζονείας, ευτέλειας, αναξιοπρέπειας και στο τέλος “αποχωρούν”».
– Περιγράφεται μία αδιέξοδη κατάσταση;
– Δεν είναι όλα χαμένα. Οι Eλληνες που έχουν κάνει καριέρα στο εξωτερικό, επίσης εκείνοι που διαπρέπουν στην Ελλάδα, δείχνουν ότι υπάρχει η δυνατότητα οι άριστοι να επιβιώσουν. Και μαζί με αυτούς οι νέοι, που βλέπουν τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και πολιτικής, μπορούν να βρουν τις διεξόδους. Βασικό για μένα είναι ο καθένας να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του. Είναι στάση ζωής. Υπάρχουν πολλοί ήρωες γύρω μας που ποδοπατούνται από τους μέτριους και καταφέρνουν ακόμη να σηκωθούν.
Το πτυχίο στα σκουπίδια και το πανεπιστημιακό 5
Γλαφυρή είναι η διήγησή του για την περιπέτεια του πτυχίου του που... ανασύρθηκε από τα σκουπίδια. Είχε πάει στο Harvard και περίμενε να σταλεί επισήμως στην Ιατρική Αθηνών από τις ΗΠΑ η αναγνώριση του πτυχίου, ώστε να μπορεί να ασκήσει την ιατρική. Στο τηλέφωνο η Γραμματεία στην Αθήνα ισχυριζόταν ότι δεν έλαβε τίποτα. Επειτα από έξι άκαρπες εβδομάδες, πήρε το αεροπλάνο και γύρισε να ψάξει ο ίδιος. Γέρνοντας στον πάγκο της Γραμματείας είδε ένα μεγάλο φάκελο να προεξέχει στον κάδο απορριμμάτων. Hταν το πτυχίο του. Ευτυχώς! Για δύο μήνες δεν είχαν μαζευτεί τα σκουπίδια... «Χαρακτηριστικό των ελληνικών ΑΕΙ είναι η ετερογένεια. Μπορεί να αντιμετωπίσεις καταστάσεις όπως αυτή που μου έτυχε, αλλά και ευγενέστατους ανθρώπους να σε εξυπηρετήσουν. Μπορεί να συναντήσεις παγκοσμίως κορυφαίους πανεπιστημιακούς και ολοκληρωμένα μηδενικά», λέει.
Σύμφωνα με τη βάση επιστημονικών αναφορών Google Scholar, πάνω από 1.200 νέες αναφορές γίνονται κάθε μήνα στο έργο του στη βιβλιογραφία, μεγαλύτερος αριθμός από οποιονδήποτε έχει διατελέσει ποτέ καθηγητής ελληνικού ΑΕΙ. Ρωτώ την άποψή του για τις διεθνείς κατατάξεις πανεπιστημίων. «Eχουν σημαντικά προβλήματα αξιοπιστίας. Oλοι ξέρουν ποια είναι τα κορυφαία 50 πανεπιστήμια. Από ’κει και πέρα, ανάλογα με τα κριτήρια που προτάσσει κάθε κατάταξη, μπορεί ένα ΑΕΙ να εκτιναχθεί περιέργως. Για παράδειγμα, όταν η κατάταξη της Σαγκάης άρχισε να χρησιμοποιεί ως κριτήριο πόσους επιστήμονες κορυφαίας επιρροής έχει ένα πανεπιστήμιο, ένα σαουδαραβικό ΑΕΙ χρημάτισε αδρά κορυφαίους επιστήμονες απλώς για να το δηλώσουν ως δεύτερο ίδρυμά τους, με αποτέλεσμα να καταταχθεί μπροστά από το Πρίνστον στα Μαθηματικά», απαντάει και προσθέτει: «Είμαι φανατικά οπαδός της αξιολόγησης, αλλά πρέπει κάθε ΑΕΙ να ξέρει τι θέλει να πετύχει και να αξιολογείται για την αποτελεσματικότητά του ως προς τον στόχο του. Οι κατατάξεις δεν αποδίδουν την τεράστια ετερογένεια των ελληνικών ΑΕΙ. Ο μέσος όρος 5 δεν εκπροσωπεί ούτε το 10 ούτε το 0».
Το τελευταίο του βιβλίο «Παραλλαγές πάνω στην τέχνη της φυγής και ένα απονενοημένο ριτσερκάρ» (εκδόσεις «Κέδρος») μιλάει για τη φυγή από μία πραγματικότητα που πληγώνει και για το δέλεαρ επιστροφής. «Η λογοτεχνία με απορροφά εξίσου με την επιστήμη. Το βιβλίο απευθύνεται γενικότερα σε ανθρώπους που αναζητούν. Προσπάθησα να συνθέσω μια πολυεπίπεδη σύγχρονη Οδύσσεια, που διερευνά τόσο το μέλλον όσο και το παρελθόν. Το μέλλον είναι, βεβαίως, απρόβλεπτο, αλλά ακόμη πιο απρόβλεπτο είναι το παρελθόν όταν προσπαθούμε να συνειδητοποιήσουμε τι ακριβώς συνέβη».
Το ακαδημαϊκό κατεστημένο επιβραβεύει τους επιστημονικά «νεκρούς»
«Στην Ιατρική Σχολή όταν ήμουν στην Αθήνα μαράζωνα. Δεν διάβαζα τα βιβλία που μας έδιναν στο πανεπιστήμιο γιατί ήταν απαρχαιωμένα. Hμουν συνεχώς στο Εθνικό Iδρυμα Ερευνών και μελετούσα ξένη βιβλιογραφία», λέει ο Γιάννης Π.Α. Ιωαννίδης, ο οποίος είχε δείξει από νωρίς την πορεία που επρόκειτο να ακολουθήσει. Αποφοίτησε πρώτος από το σχολείο του, κερδίζοντας πολλά βραβεία και το πρώτο βραβείο της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας το 1984. Κατόπιν αποφοίτησε πρώτος στο έτος του από την Ιατρική Αθηνών με βαθμό 9,4 και ακολούθησε μία εντυπωσιακή διαδρομή στο διεθνές επιστημονικό στερέωμα με θέσεις σε μεγάλα ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα και σημαντικές διακρίσεις.
– Γιατί δεν μείνατε στην Ελλάδα;
– Στην Ελλάδα υπάρχει έντονη γεροντοκρατία, όχι μόνον ηλικιακή, αλλά κυρίως πνευματική. Το ακαδημαϊκό κατεστημένο της χώρας, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις του, ουσιαστικά δεν αποδέχεται τους νέους και επιβραβεύει τους επιστημονικά «νεκρούς». Πολλοί επιστήμονες φτιάχνουν ένα καβούκι και κλείνονται για να διαφυλάξουν τη θέση τους. Αυτή η κατάσταση απέχει παρασάγγας από το μοντέλο λειτουργίας των ισχυρών ΑΕΙ, όπου προέχει η αξιοκρατία και η καινοτομία. Στο Στάνφορντ, εάν είσαι 20 χρόνων, μπορείς να κατακτήσεις τον κόσμο με μία μόνο ιδέα, γιατί βρίσκεις πρόσφορο έδαφος γύρω σου να το κάνεις και όχι μόνο εμπόδια. Στην Ελλάδα, ένας νέος με οράματα και ιδέες που θα βρεθεί σε ένα καθημαγμένο πανεπιστήμιο –με ό,τι αυτό, ρεαλιστικά και μεταφορικά, σημαίνει–, ένας νέος που θα δει ότι όσοι είναι άριστοι και θέλουν την αξιοκρατία γελοιοποιούνται και απομονώνονται, λογικό είναι να φύγει.
– Πώς κρίνετε την ελληνική πολιτική σκηνή; Στην «Κ» δημοσιεύθηκε έρευνά σας που ήταν καταπέλτης για την επιστημονική επάρκεια και αριστεία μιας πλειάδας πολιτικών προσώπων.
(Κοντοστέκεται, χαμογελάει, παίρνει χρόνο.)
– Το πανεπιστήμιο είναι ισχυρό πεδίο εξουσίας και αποτυπώνει, σε μικρογραφία, εν πολλοίς όλο το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Στην Ελλάδα αφήνουμε να βγουν στην επιφάνεια οι συνδικαλιστές, οι ποδοσφαιριστές, οι τραγουδιστές, αλλά όχι οι πραγματικά νέοι. Η χώρα που θα αναδείξει ανθρώπους με φρέσκο λόγο, οράματα και αξίες θα είναι πραγματικά κερδισμένη. Απορώ πώς δεν το έχουμε κατανοήσει εν μέσω μιας τέτοιας πολυεπίπεδης κρίσης που περνάει η χώρα. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πάσχουν επίσης από διανοητική δυστοπία και μετριοκρατία, οπότε ο διεθνής συναγωνισμός είναι χαμηλός σήμερα: αν η Ελλάδα έδινε λόγο στους άξιους, θα βρισκόταν στην κορυφή και όχι ουραγός της Ευρώπης.
– Βρισκόμαστε μπροστά σε μία πιθανή εκλογική μάχη. Πώς κρίνετε την ελληνική πολιτική σκηνή;
– Δεν θα μιλήσω για κόμματα, δεν ανήκω σε κανένα κόμμα, είμαι με οποιονδήποτε έχει να πει κάτι νέο και θα εργαστεί με υπευθυνότητα και επιστημονική τεκμηρίωση για να το υλοποιήσει. Με ενοχλεί η στάμπα. Αλλά βλέπω ότι η Δεξιά βρίσκεται σε μία κατάσταση αφασική. Από πλευράς δημιουργικότητας και οράματος βρίσκεται σε αρνητικές τιμές, ούτε καν μηδενικές. Το Κέντρο είναι ανύπαρκτο. Οσο για την Αριστερά, είναι από τους πιο εκφυλισμένους όρους, παρότι δυνητικά θα μπορούσε να είναι δύναμη ζωτικότητας και ανατροπής. Διακρίνω στην ελληνική Αριστερά τον ίδιο συνδικαλιστή που μου έκλεινε το αμφιθέατρο με καταλήψεις στα χρόνια της σχολής. Είμαι απογοητευμένος με την ελληνική πολιτική σκηνή, παρότι... ποιος μπορεί να πάψει να ελπίζει για το καλύτερο;
– Πρόσφατα, μικρή ομάδα φοιτητών άδειασε μία σακούλα με σκουπίδια στο γραφείο του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, διαμαρτυρόμενη για την έλλειψη υπηρεσίας καθαριότητας στο ίδρυμα με αποτέλεσμα τα σκουπίδια να στοιβάζονται.
– Το διάβασα... Και στη στάση των φοιτητών αλλά και των πρυτανικών αρχών διακρίνω μία διάθεση να μην αναλάβουν τις ευθύνες τους. Οι φοιτητές σε ένα οργανωμένο πανεπιστήμιο θα έπρεπε να αποβληθούν για την πράξη τους. Και οι πρυτανικές αρχές, από την άλλη, θα έπρεπε να παραιτηθούν για την κατάσταση στο ίδρυμα. Οι κινήσεις και των δύο πλευρών είναι αποκρουστικά θεαματικές, είναι μεγάλα λόγια. Και όταν έλθει η ώρα που κάποιος πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του, δεν το κάνει. Λες και όλα να είναι μια παρωδία που παίζουν σήμερα και αύριο θα την ξαναπαίξουν.
– Ο πρύτανης οφείλει να είναι καλός πρωτίστως στη διοίκηση ή στην επιστήμη του;
– Ο πρύτανης πρέπει να μεταλαμπαδεύει την αριστεία σε όλα τα επίπεδα. Ομως, με δεδομένο ότι συνηθίζεται κάποιος να γίνεται πρύτανης μετά μία επιστημονική διαδρομή, πρέπει να αρχίσουμε από την επιστημονική αριστεία. Αλλιώς, τι πρότυπο θα δώσει στο ίδρυμά του;
– Θα επιστρέψετε κάποτε στην Ελλάδα;
– Μου αρέσει να μη μένω στάσιμος, να αναιρώ, να εντοπίζω και να διορθώνω τα λάθη μου. Αναζητώ νέες ιδέες και πηγαίνω εκεί που θα τις βρω. Αυτό δίνει ζωή στον επιστήμονα. Σας απάντησα;
Η συνάντηση
Αρχικά ήθελε να προτιμήσουμε ένα εστιατόριο στη Βουλιαγμένη για να εκμεταλλευθεί την ηλιόλουστη ημέρα για ένα μπάνιο στη θάλασσα. Του άλλαξε τη γνώμη μια αιφνίδια υποχρέωση στο κέντρο της Αθήνας. Επιλέξαμε το εστιατόριο It στην οδό Σκουφά 29, στο Κολωνάκι. Ο χώρος, ιδιαίτερα φρέσκος, με εντυπωσιακά χρώματα στη διακόσμηση, ενώ επίσης πολύ φιλόξενοι είναι οι άνθρωποι του καταστήματος. Τα πιάτα γευστικότατα: αραβική πίτα με χούμους από ταχίνι και καρότο, ψαρονέφρι με γάλα καρύδας και χόρτα, πολύσπορη σαλάτα με πέστροφα. Το γεύμα έκλεισε με κερασμένο ελληνικό καφέ. Ο λογαριασμός ήταν 21,8 ευρώ.
Oι σταθμοί του
1965
Γεννιέται στη Νέα Υόρκη.
1984
Αποφοιτά πρώτος από το Κολλέγιο Αθηνών.
1990
Αποφοιτά πρώτος από την Ιατρική Αθηνών. Ειδίκευση σε παθολογία, λοιμωξιολογία, κλινική επιδημιολογία σε Harvard και Tufts.
1996
Πρόεδρος καθηγητής στο Johns Hopkins και μετά σε Tufts, Harvard και Imperial College.
2003
Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων.
2007
Ευρωπαϊκό βραβείο αριστείας.
2010
Το περιοδικό Τhe Atlantic τον χαρακτηρίζει ως τον πλέον τολμηρό επιστήμονα-διανοητή.
2010
Καταλαμβάνει την έδρα C.F. Rehnborg Πρόληψης Νοσημάτων στο Stanford.
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 
Ανιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.

Αριστοτέλης – Αυτά είναι τα 12 χαρακτηριστικά του υπεράνθρωπου.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ''ιδανικού ''ανθρώπου” ή Υπεράνθρωπου κατά τον Αριστοτέλη;

“Όμως ο ιδανικός άνθρωπος κατά τον Αριστοτέλη -ο μεγαλόψυχος— δεν είναι ένας απλός μεταφυσικός φιλόσοφος.

Δεν εκθέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο για ασήμαντους λόγους… αφού ελάχιστα είναι τα πράγματα που θεωρεί πολύτιμα. Όμως θα διακιν­δυνεύσει για έναν σημαντικό σκοπό, και θα είναι έτοιμος να θυσιάσει τη ζωή του, αφού πιστεύει ότι δεν αξίζει τον κόπο να προστατεύει κανείς τη ζωή του με οποιοδήποτε τίμημα.

Του αρέσει να ευεργετεί, αλλά ντρέπεται να τον ευεργετούν, γιατί το πρώτο είναι ένδειξη ανωτερότητας και το δεύτερο κατωτερότητας…

Δεν ανταγωνίζεται τους άλλους για τα κοινά αντικείμενα της φιλοδοξίας, ούτε πηγαίνει εκεί όπου άλλοι κατέχουν την πρώτη θέση…

Πρέπει να εκδηλώνει ανοιχτά και την αγάπη και το μίσος, αφού η απόκρυψη δείχνει δειλία…

Δεν μπορεί να αφήσει τη ζωή του να στρέφεται γύρω από κάποιον άλλο, εκτός αν είναι ένας φίλος, γιατί μια τέτοια συμπεριφορά θα ήταν δουλική…

Σπάνια θαυμάζει κάτι, αφού τίποτα δεν είναι σπουδαίο γι’ αυτόν…

Ούτε είναι μνησίκακος, γιατί δεν είναι ένδειξη μεγαλόψυχου ανθρώπου το να θυμάται τις αδικίες που έχει υποστεί αλλά το να τις παραβλέπει…

Δεν μιλά για τους ανθρώπους, ούτε για τον εαυτό του ούτε για τους άλλους, γιατί δεν επιθυμεί ούτε να επαινούν αυτόν ούτε να ψέγουν τους άλλους. Και ο ίδιος ούτε επαινεί ούτε κακολογεί, ούτε καν τους εχθρούς του, παρά μόνο αν προσβληθεί…

Για αναπόφευκτα ή ασήμαντα ζητήματα δεν διαμαρτύρεται ούτε ζητά βοήθεια, αφού μόνο όποιος τα θεωρεί σοβαρά θα φερόταν έτσι…

Η κίνησή του είναι αργή, η φωνή του βαριά και τα λόγια του μετρημένα. Γιατί δεν βιάζεται αυτός που ελάχιστα ζητήματα θεωρεί σοβαρά, ούτε εξάπτεται εκείνος που τίποτα δεν θεωρεί σπουδαίο. Γιατί στη βιασύνη και στην έξαψη οφείλεται η στριγκή φωνή και η βιασύνη…

Υπομένει κάθε είδους ατυχίες με αξιοπρέπεια, και κάνει πάντα ό,τι καλύτερο μπορεί ανάλογα με τις συνθήκες, όπως ο ικανός στρατηγός χρησιμοποιεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τις δυνάμεις που έχει στη διάθεσή του…

Είναι ο καλύτερος φίλος του εαυτού του, και του αρέσει η απομόνωση, ενώ ο άνθρωπος χωρίς αρετή ή ικανότητες είναι ο χειρότερος φίλος του εαυτού του και φοβάται τη μοναξιά.

Αυτός, λοιπόν, είναι ο Υπεράνθρωπος του Αριστοτέλη “