«ΕΜΦΥΛΙΟΝ ΠΑΘΟΣ: Η Ελλάς εν καμίνω» ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ

«Μέθετον το λίαν· αμαθίαι δυοίν,/ εις ταύθ’ όταν μόλητον, αίσχιστον κακόν» (Ιοκάστη «Φοίνισσες» - αφήστε τις υπερβολές. Δεν είναι συμφορά βαρύτερη απ’ το να σμίγει η μισαλλοδοξία δυο ανθρώπων).

Οι εμφύλιοι των Ελλήνων

α. «Μήνιν άειδε Θεά Πηληιάδεω Αχιλήος,/ ουλομένην, η μυρί’ Αχαιοίς άλγε’ έθηκε,/ πολλάς δ’ ιφθίμους ψυχάς Άϊδι προίαψεν/ ηρώων, αυτούς δε ελώρια τεύχε κύνεσιν…./ εξ ου δη τα πρώτα διαστήτην ερίσαντε/ Ατρείδης τε, άναξ ανδρών, και δίος Αχιλλεύς» (Προοίμιο Ιλιάδας).

* «Ψάλλε Θεά, τον τρομερό θυμόν του Αχιλλέα/ που έγινε στους Αχαιούς αρχή πολλών δακρύων./ Πολλές δε γενναίες ψυχές έστειλε κάτω στον Άδη,/ κι έδωκεν αυτούς λεία των σκυλιών/…. αφότου εφιλονίκησαν και εχώρισαν πρώτα/ ο βασιλιάς των ανδρών Ατρείδης και ο θεός Αχιλλέας»

β. «…..έπειτα διενεχθέντες οι Λακεδαιμόνιοι και Αθηναίοι επολέμησαν μετά των ξυμμάχων προς αλλήλους· ……. Παθήματά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι εν αυτώ τη Ελλάδι οία έτερα εν ίσω χρόνω…. πόλεις ηρημώθησαν… φυγαί τοσαίδε ανθρώπων και φόνος, ο μεν κατ’ αυτόν τον πόλεμον, ο δε δια το στασιάζειν» (Θουκυδίδης).

* «έπειτα όμως αφού ήλθαν σε διενέξεις οι Λακεδαιμόνιοι και οι Αθηναίοι επολέμησαν με τους συμμάχους τους εναντίον αλλήλων…. και συνοδεύτηκε από τέτοιες συμφορές, όμοιες των οποίων δεν είχε γνωρίσει η Ελλάδα σε ίσο διάστημα χρόνου… πόλεις ερημώθηκαν…. Ούτε τόσες εξορίες και φόνοι ανθρώπων είτε ως συνέπεια του πολέμου, είτε ως αποτέλεσμα των εμφύλιων σπαραγμών….»

γ. Οι διάδοχοι και οι Επίγονοι του Μ. Αλεξάνδρου αναλώθηκαν σε προσωπικές συγκρούσεις με αποτέλεσμα τον διαμελισμό και κατακερματισμό σε διάφορα βασίλεια της Μακεδονικής ή Ελληνιστικής Αυτοκτατορίας.

δ. «Η διάσταση Ενωτικών και Ανθενωτικών από το 1261 έως το 1453 θεωρείται μια από τις σοβαρότερες αιτίες της πτώσης της Κων/λης».

ε. «Οι δυο εμφύλιοι πόλεμοι 1823-1825 έθεσαν σε κίνδυνο τον αγώνα για απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους».

στ. 1916-1917: Η Ελλάδα χωρίζεται στα δυο. Ο εμφύλιος πόλεμος προϊόν πολιτικών και προσωπικών στρατηγικών…. (Ο Διχασμός)

ζ. Όταν οι σύμμαχοι – νικητές του Β’ παγκοσμίου πολέμου (1940-44) μοίραζαν τα λάφυρα, οι Έλληνες έμπαιναν στη δίνη ενός ακόμη εμφυλίου πολέμου 1946-49 με πολλούς νεκρούς και ηθικά τραύματα.

Οι παραπάνω αναφορές καταγράφουν ανάγλυφα την πορεία του Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Βασικό στοιχείο αυτής της ιστορικής διαδρομής οι έριδες, τα πάθη, οι φιλονικίες και οι αδελφοκτόνοι πόλεμοι (εμφύλιοι). Το εμφύλιο πάθος φαίνεται να διατρέχει κάθε ιστορική περίοδο του Ελληνισμού. Πάθος που οδήγησε σε θανάτους ανθρώπων, οικονομική καταστροφή, κοινωνική αποσύνθεση αλλά και σε ηθική σήψη.

Πολλοί αναρωτιούνται, αν αυτό το «εμφύλιο πάθος» είναι γνώρισμα και των άλλων λαών ή αποκλειστικό «προνόμιο» των Ελλήνων. Ο προβληματισμός πάνω στο θέμα αυτό γίνεται εντονότερος αν επιστρέψουμε στην πρώτη εμφύλια διαμάχη μεταξύ Αγαμέμνονα και Αχιλλέα. Μια διαμάχη που μπορεί να είχε προσωπικό χαρακτήρα, επηρέασε, όμως, καταλυτικά τόσο το χρόνο του Τρωικού πολέμου όσο και σε συμβολικό επίπεδο τη συμπεριφορά των Ελλήνων ως υποκειμένων της ιστορίας και ως πολιτών.

Αγαμέμνονας εναντίον Αχιλλέα

Η σύγκρουση Αγαμέμνονα και Αχιλλέα σε συμβολικό επίπεδο αποτυπώνει τη δύναμη του ανθρώπινου πάθους αλλά και το διαλυτικό ρόλο του στην «κοινότητα». Για πολλούς το «μήνιν άειδε θεά» συνιστά την απαρχή των εμφύλιων συρράξεων των Ελλήνων, εξαιτίας μιας «οργής» που υποβίβασε τη λογική και την εγκράτειαν σε δευτερεύοντα στοιχεία. Οι ύβρεις που αντηλλάγησαν μεταξύ Αχιλλέα και Αγαμέμνονα ήταν βαρύτατες (αναιδείην, οινοβαρές, κερδαλεόφρον, κυνώπα, δημοβόρος βασιλεύς) και παραπέμπουν σε ανάλογες σημερινές είτε εντός είτε εκτός κοινοβουλίου (αλήτες, προδότες, Νενέκοι, γερμανοτσολιάδες, γραικύλοι….).

Πολλοί είναι εκείνοι που μιλούν για ένα «γονιδιακό κατάλοιπο» που διαποτίζει τη συμπεριφορά των Ελλήνων όταν καλούνται να διαχειριστούν δημόσιες υποθέσεις. Επισημαίνουν, δηλαδή, μια άτυπη και υπόγεια διολίσθηση των αρχέγονων παθών στις νεότερες γενιές. Η αλαζονεία του Αγαμέμνονα και το «ξίφος» του Αχιλλέα (όταν το σήκωσε απειλώντας τον Αγαμέμνονα) αποτελούν τον κωδικό με τον οποίο κάποιοι εθνολόγοι αποπειρώνται να ερμηνεύσουν τα βαθύτερα αίτια της εθνικής μας συμπεριφοράς.

Το υπερτροφικό και αλαζονικό Εγώ των Ελλήνων δεν φαίνεται να καλύπτει απόλυτα τα ερμηνευτικά σχήματα των μεγάλων και μικρών εμφυλίων των Ελλήνων. Αναζητούν κάτι βαθύτερο και διαχρονικό γι’ αυτό διατρέχουν στην Ελληνική μυθολογία και Αρχαία Ελληνική ιστορία. Στόχος η αναζήτηση εκείνων των στοιχείων

που συνιστούν τους θεμελιακούς πυλώνες της ελληνικής ταυτότητας, συνείδησης και ατομικότητας.

Θερμοκήπιο εμφύλιων συρράξεων

Κάθε εμφύλιος πήγαζε από ένα δίπολο που τρέφονταν από ένα συγκρουσιακό κι ανταγωνιστικό πνεύμα. Ένα πνεύμα που δεν ευνοούσε την ανθοφορία της συνεννόησης, της συνεργασίας, της συναίνεσης και της διαλεκτικής αλλά λειτουργούσε ως θερμοκήπιο εμφύλιων συρράξεων. Μπορεί η σύγκρουση Αγαμέμνονα και Αχιλλέα να υπήρξε η πρώτη και η πιο διάσημη του εμφυλιακού πάθους αλλά όχι και η μοναδική. Τέτοιους μικρούς εμφύλιους έζησε πολλούς η Ελλάδα που πυροδοτήθηκαν από ένα ανταγωνιστικό στα δυο του μέρη δίπολο. Τέτοιοι ήταν: 

Θεμιστοκλής vs Αριστείδης,  Αθήνα vs Σπάρτη,  Ετεοκλής vs Πολυνείκης,  Αντιγόνη vs Κρέων, Δημοκρατικοί vs Ολιγαρχικοί,  Ενωτικοί vs Ανθενωτικοί,  Χριστιανοί vs Ειδωλολάτρες, Κολοκοτρώνης vs Μαυροκορδάτος, Τρικούπης vs Δεληγιάννης, Δημοτικιστές vs Καθαρευουσιάνοι, Βενιζέλος vs Κων/νος, Εθνικόφρονες vs Κομμουνιστές, Δεξιά vs Αριστερά, Λαός vs Έθνος, Καραμανλής vs Παπανδρέου και τέλος Μνημονιακοί vs Αντιμνημονιακοί….. 

Τα παραπάνω δίπολα δεν αντανακλούν μόνο τις προσωπικές φιλοδοξίες, την αρχομανία και την υποταγή του συμφέροντος της κοινότητας στο ιδιωτικό αλλά και μια «πολιτιστική νοοτροπία» και τον «πολιτικό πολιτισμό» των Ελλήνων.

Η διαμάχη του Ετεοκλή με τον Πολυνείκη είναι χαρακτηριστική στο βαθμό που η σύγκρουση – αδελφοκτονία είχε ως σημείο αναφοράς όχι τη διακονία του κοινωνικού συμφέροντος (Θήβα) αλλά την ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών.

Μάταια η Ιοκάστη προσπαθεί να κατευνάσει το μίσος των δυο αδελφών, άλλοτε ρωτώντας τον Ετεοκλή «ην σ’ έρωμαι δυο λόγω προθείσ’ άμα, πότερα τυραννείν ή πόλιν σώσαι θέλεις;» (Ευριπίδη, «Φοίνισσες»…. Να κυβερνήσεις θέλεις ή να σώσεις την πόλιν;) και άλλοτε συμβουλεύοντας τον «Στο όνομα των Θεών, σας ικετεύω, αφήστε τις υπερβολές. Δεν είναι συμφορά βαρύτερη απ’ το να σμίγει η μισαλλοδοξία δυο ανθρώπων» (Φοίνισσες, 583-585).

Σύνδρομο του Κάϊν

Η επιστροφή στους αρχέγονους και αρχέτυπους μύθους προβάλλει την αγωνία να ανιχνευτεί το «προπατορικό αμάρτημα» που ευθύνεται για την εμφυλιοπολεμική ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων σε όλες τις ιστορικές περιόδους.

Στο ίδιο κλίμα ανίχνευσης της πρωτογενούς αιτίας του εμφύλιου πάθους κινούνται και οι επισημάνσεις της Ελένης Γλύκατζη – Αρβελέρ «Επίσης προβληματικό όμως για τον Νεοέλληνα (τον Έλληνα γενικώς) είναι και το «συνανήκειν». Από αρχαιοτάτων ήδη χρόνων, οι Έλληνες κατατρέχονται από το σύνδρομο που ονομάζουν «σύνδρομο του Κάιν», από μια εμφυπολεμική, δηλαδή, τάση… Αυτή διαβρώνει την

συνοχή του έθνους… αυτή εμποδίζει νίκη να είναι νίκη ειρήνευσης και εσωτερικής ευπραγίας… μόνο οι Έλληνες ανά την Υφήλιον διεξάγουν αδιακόπως και ηρωικώς πόλεμον εμφύλιον» («Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο»).

Οι φρόνιμες φωνές δεν εισακούονται και οι σύγχρονοι μονομάχοι της πολιτικής αρέσκονται σε αφορισμούς και συνθήματα του τύπου: «παραιτηθείτε» που παραπέμπουν στα λόγια του Ετεοκλή προς τον Πολυνείκη «και συ τωνδ’ έξω κομίζον τειχέων, ή κατθανεί» (Ευριπίδη «Φοίνισσες» στιχ 593). Τι κι αν ο μειλίχιος Νέστορας συμβούλευε τους Αχαιούς απευθυνόμενος στο Διομήδη «αφρήτωρ αθέμιστος ανέστιος εστίν εκείνος/ ος πολέμου έραται επιδημίου οκρυόεντος» (Ιλιάδα, 63-65, «ακοινώνητος, άγριος και άπατρις είναι αυτός που τον εμφύλιο πόλεμο αγαπά»). 

Κάθε προσπάθεια διδαχής και πολιτικού φρονηματισμού από εκείνους που κατά τεκμήριο είναι αποδεκτοί από το πολιτικό σώμα, προσκρούει στην άρνηση ανάληψης της ατομικής ευθύνης. Ο Αγαμέμνονας αναφώνησε «εγώ δ’ ουκ αίτιός ειμί,/ αλλά Ζευς και μοίρα και ηεροφοίτις Ερινύς,/ οι τε μοι ειν αγορή φρεσίν έμβαλον άγριον άτην» (Ιλιάδα, Τ 86-88, Εγώ δεν φταίω, είναι ο Δίας και η Μοίρα και η Ερινύα που τριγυρνά στα σκοτάδια. Αυτοί που στην συνέλευση έριξαν το νου μου σε άγρια σκότιση – τύφλωση/ άτη…) 

Ηλίας Γιαννακόπουλος.

Σύγχρονοι Αγαμέμνονες και Αχιλλείς

Οι σύγχρονοι Αγαμέμνονες και Αχιλλείς αδυνατούν να αναλάβουν τις προσωπικές ευθύνες και τα αποδίδουν όλα στους αντιπάλους, στους ξένους (Αμερικανικός ιμπεριαλισμός, Γερμανία… παγκοσμιοποίηση…ΔΝΤ).

Και ποιος μπορεί να σταθεί ανάχωμα σε αυτόν τον τεχνητό πολιτικό εμφύλιο; Η θεά Αθηνά που απέτρεψε τον Αχιλλέα να χτυπήσει με το ξίφος τον Αγαμέμνονα δεν υπάρχει «ξανθής δε κόμης έλε πηλείωνα» (Ιλιάδα Α, 197 «και από τα ξανθά μαλλιά έπιασε τον Πηλείδη) και το «Αιδώς Αργείοι» δεν συγκινεί κανέναν, αφού η ντροπή είναι προνόμιο των «αδύνατων».

Κι έτσι οι Έλληνες ασκούνται στην εμφύλια διαμάχη δικαιώνοντας τη θέση του Θεοτοκά: «Για να συζητήσουν οι Έλληνες πρέπει να διαιρεθούν σε παρατάξεις. Χρειάζεται όμως μια πρόφαση» (Ελεύθερο πνεύμα). 

Λύσεις εύκολες δεν υπάρχουν. Ο κατήφορος θα σταματήσει όταν από τον οχετό των ύβρεων περάσουμε στη διαλεκτική των επιχειρημάτων. Έτσι μόνο ο δημόσιος βίος θα εξυγιανθεί πολιτικά και το ήθος θα νικήσει τις σκοπιμότητες και τις πολιτικές ιδιοτέλειες ή κομματικούς τακτικισμούς. 

Είθε να μη χρειαστεί ένα ανάλογο ιδιόχειρο σημείωμα, όπως το παρακάτω του Γ. Α. Μαγκάκη:

Γεώργιος Μαγκάκης

«Σαλπάρω ήρεμος για τον άλλο κόσμο. Αυτόν που αφήνω πίσω μου σίγουρα δεν είναι πια η Ελλάδα μου. Αυτός είναι ένας άλλος τόπος με ανθρώπους άλλης φυλής. Δεν με αφορούν. Τι θέλω εγώ ανάμεσά τους; Να ‘στε όλοι καλά. Στον τάφο μου να γράψετε: Αντιστάθηκε το 1941-1944 στη ναζιστική κατοχή, το 1967-1974 στη στρατιωτική δικτατορία και το 1989-1996 στην ηθική σήψη. Μετά στην πλημμύρα του άνοου, δεν υπάρχει αντίσταση και το μετά από την πλημμύρα αυτή δεν υπάρχει πια» (Η ζωή πάνω στο νήμα).

* Βιβλία χρήσιμα: α. Ομήρου Ιλιάδα, β. Ελένης Γλύκατζη – Αρβελέρ «Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο», γ. Ευριπίδη «Φοίνισσες», δ. Γ. Δερτιλή «Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις», ε. Κορνήλιου Καστοριάδη «Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας», στ. Μάκη Καραγιάννη «Μικρό και αλαζονικό έθνος».

ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΚ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Από την Ιαπωνία με αγάπη. Το βιβλίο του Μαξιλαριού Σέϊ Σόναγγον . Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Από την Ιαπωνία με αγάπη. Το βιβλίο του Μαξιλαριού Σέϊ Σόναγγον

Ημερολογιακές μινιατούρες που μας έρχονται από τα βάθη του γιαπωνέζικου έτους 1000. Η κυρία των Τιμών της πριγκίπισσας Σάντακο μας μυεί στην ομορφιά του κόσμου

ΣΕΊ΄ ΣΟΝΑΓΚΟΝ

Το μάτι της βελόνας Στο τέλος της πρώτης χιλιετίας το ιαπωνικό έθνος, έχοντας πλέον αφομοιώσει τις ποικιλότροπες επιρροές που δέχθηκε από την ηπειρωτική Ασία (Κίνα), διέρχεται μια περίοδο εξωτερικής ειρήνης και σταθερότητας ­ η κυριαρχία των σαμουράι απλώνεται σε όλο σχεδόν το αρχιπέλαγος. Βέβαια δεν λείπουν στο εσωτερικό οι εμφύλιες διαμάχες μεταξύ των διαφόρων φατριών ενώ σημειώνεται και μια, αποτυχημένη ωστόσο, απόπειρα εισβολής κινέζων πειρατών στο νησί Κιούσου, στον Νότο. 

Εχει αρχίσει η περίοδος Χεϊάν, που ανάμεσα στα άλλα θα φέρει μια πρωτόγνωρη άνθηση των ιαπωνικών γραμμάτων. Η περίοδος αυτή, που σημαδεύεται από πολλά μεγάλα ονόματα της τέχνης, θα περάσει στην Ιστορία ως η χρυσή εποχή της λογοτεχνίας στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και προηγείται κατά πολύ της αντίστοιχης δυτικής. Η λογοτεχνία εκείνης της εποχής είναι μια καθαρά αυλική λογοτεχνία. Η εξήγηση απλή: καθώς τέσσερα από τα συνολικά οκτώ υπουργεία ασχολούνται αποκλειστικά με τις υποθέσεις του παλατιού, γίνονται πόλος έλξης για τη χρυσή νεολαία της εποχής, τους γόνους της υψηλής αριστοκρατίας, οι οποίοι διαγκωνίζονται για την εύνοια του καμπάκου, ενός αντιβασιλέα, δηλαδή, που διαχειριζόταν για λογαριασμό του αυτοκράτορα τις κρατικές υποθέσεις (οι αυτοκράτορες συνήθως ήσαν αμούστακα παιδιά που γίνονταν έρμαια στα χέρια μεγαλύτερων συγγενών, οι οποίοι διέθεταν ισχυρότερα ερείσματα στο παλάτι και η δύναμη των οποίων εδραζόταν στις αυλικές ραδιουργίες). Μπορεί η ζωή του παλατιού να υπαγόταν σε μια φαινομενικά πολύ αυστηρή εθιμοτυπία, εξασφάλιζε όμως στις κυρίες των Τιμών και στους άλλους αυλικούς αρκετή ελευθερία.



Τα αριστοκρατικά στρώματα περνούσαν τις ημέρες τους καλλιγραφώντας πνευματώδεις επιστολές, τις οποίες στη συνέχεια, προτού τις παραλάβει ο αγγελιοφόρος, έδεναν σε ένα κλαράκι από τα φυτά του κήπου. Τέτοιου είδους χαριτωμένα λογοπαίγνια απαιτούσαν άριστη γνώση και χειρισμό της ιαπωνικής γλώσσας και στην ουσία αποτελούσαν τον προθάλαμο της σοβαρής λογοτεχνίας.
Το θρησκευτικό πνεύμα που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή ήταν του βουδισμού κυρίως και του ταοϊσμού, δογμάτων που έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και είχαν διαδοθεί στην αριστοκρατία της Ιαπωνίας μέσα από τη μελέτη των έργων της κινεζικής γραμματείας. Η συνύπαρξη αυτών των δύο φιλοσοφικών ρευμάτων έδινε στους ανθρώπους της περιόδου Χεϊάν την πεποίθηση για τη μεταβατική και πρόσκαιρη φύση της ζωής και για τη βαθύτερη συγγένεια όλων των όντων, που βρίσκονται σε συνεχή συνδιαλλαγή μέσω της διαδικασίας της μετεμψύχωσης. Αυτή η ρομαντική και αισθαντική διάθεση, ωστόσο, η μπολιασμένη από μια λεπτή μελαγχολία για τη μοίρα του ανθρώπου, δεν ήταν αρκετή για να εξουδετερώσει την εύθυμη, αισιόδοξη και επίμονη ιδιοσυγκρασία ενός λαού που έμαθε να παλεύει με τις αντιξοότητες της φύσης και της ζωής και να βγαίνει νικητής. Ετσι η τέχνη του ευ ζην αποθεωνόταν στους κόλπους της αριστοκρατίας, όχι μόνο με την εξεζητημένη λεπτότητα της ενδυμασίας, των γεύσεων, των ερωτοτροπιών και των ηδονών αλλά και με τις παλατιανές μηχανορραφίες που καταγράφονταν, όπως και όλες σχεδόν οι εκδηλώσεις της αυλής, από τις κυρίες των Τιμών. Τις πληροφορίες τους τις αντλούσαν όχι μόνο από τα κουτσομπολιά με φιλενάδες τους αλλά και από τα κρεβάτια των ισχυρών πατρόνων τους στα οποία ξάπλωναν συστηματικά. Ετσι η λογοτεχνία της περιόδου Χεϊάν είναι μια κατά βάση γυναικεία λογοτεχνία.

Οι γυναίκες συγγραφείς ήσαν ιδιαίτερα εξοικειωμένες όχι μόνο με τον χειρισμό των ιαπωνικών αλλά και των κινεζικών, στα οποία ασκούνταν από μικρή ηλικία, αντιγράφοντας το ύφος των δοκιμιογράφων. Και καθώς οι άντρες συνάδελφοί τους απορροφήθηκαν σιγά σιγά σε μακροσκελείς μεγαλόπνοες ποιητικές συνθέσεις, επηρεασμένες από τον κινεζικό τρόπο, άφησαν ελεύθερο σε αυτές το πεδίο της πεζογραφίας.
Κορυφαία θέση ανάμεσα σε αυτά τα ημερολόγια (νίκι) που συνέγραψαν γυναίκες κατέχει ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας το οποίο μπορεί να θεωρηθεί υπόδειγμα ύφους και λεπτών ψυχολογικών παρατηρήσεων: το «Γκέντζι Μονογκάταρι» («Μυθιστόρημα του Γκέντζι») της κυρίας Μουρασάκι Σικίμπου, κυρίας των Τιμών στην υπηρεσία της πριγκίπισσας Σάντακο. Η Μουρασάκι διεξέρχεται σε αυτό το κείμενο, που χρονολογείται γύρω στο 1009, τις ερωτικές περιπέτειές της με ένα γόη και καρδιοκατακτητή της αυλής, τον πρίγκιπα Γκέντζι. Ο κόσμος που ζωγραφίζει μπορεί να είναι υποκριτικός, ανάλγητος και σκληρός, η περιγραφή του όμως γίνεται με εξαιρετική διακριτικότητα και ελαφράδα. Κοντά στο ύφος, στο ήθος αλλά και στη λογοτεχνική αξία του τοποθετείται και το «Βιβλίο του Μαξιλαριού» της Σέι Σοναγκόν. Σε αυτό το Κρυφό ημερολόγιό της η μαθήτρια της κυρίας Μουρασάκι, που επίσης χρημάτισε κυρία των Τιμών της πριγκίπισσας Σάντακο, περιγράφει τη ζωή των απομακρυσμένων από την πρωτεύουσα κρατικών υπαλλήλων και στην πιο μικρή ακόμη λεπτομέρειά της.
Σε αυτό το «απόλυτο βιβλίο» καταγράφονται κυριολεκτικά τα πάντα: οι εποχές και τα μετεωρολογικά φαινόμενα που τις συνοδεύουν, τα δέντρα, τα φυτά, τα ζώα, τα πουλιά, τα έντομα, τα μουσικά όργανα, τα έπιπλα, τα σπίτια, τα τραγούδια, οι προσευχές, οι τελετές. Αλλά το βάρος δίνεται στους ανθρώπους και στις σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους. Τα λεπτομερή και εξαντλητικά ψυχολογικά πορτρέτα τους συνοδεύονται από μακροσκελείς και σχολαστικές περιγραφές της ενδυμασίας, των συνηθειών, των ιδιοτροπιών και του τρόπου ζωής τους. Στις σελίδες του βιβλίου της μπλέκονται οι ζωές και η μοίρα αυλικών και παρακατιανών, εμπόρων και πολεμιστών, έτσι που ο αναγνώστης έχει την εντύπωση ότι έχει μπροστά του όχι τόσο ένα πανόραμα των ανθρώπων της εποχής όσο μια σύνοψη χαρακτήρων και συμπεριφορών που χαρακτηρίζουν το ανθρώπινο γένος στο σύνολό του.
Ηπαρατήρηση της Σέι Σοναγκόν είναι αρκετά κοφτερή, χωρίς ωστόσο να γίνεται πικρόχολη. Δεν είναι όμως λίγες και οι φορές που η κυρία των Τιμών της πριγκίπισσας Σάντακο γίνεται αυτοκριτική αλλά και αποκαλυπτική του χαρακτήρα και των προτιμήσεών της. Μιλά συχνά για τα πράγματα που τη σαγηνεύουν: την ευωδιά του λιβανιού, τη μυρωδιά του πολυκαιρισμένου ρούχου στην παλιά κασέλα, τη μεθυστική οσμή των δαδιών μέσα στον βραδινό αέρα, τη χαρακτηριστική αίσθηση που αφήνουν στα ρουθούνια μετά το πέρασμα των βοδιών τα λουριά που τα ζεύουν στα αμάξια. Εχουμε έτσι μπροστά μας ολοζώντανη τη μορφή της: μιας λυγερής και αισθαντικής κοπέλας του Χοκουσάι ή του Ουταμαρό που χαμογελάει αινιγματικά, μισοχαμένη στους ίσκιους ενός χλοερού πολύχρωμου κήπου, που κρατάει ένα ανθισμένο κλωνάρι μυγδαλιάς και είναι ντυμένη τη χαρακτηριστική ενδυμασία των δεσποινίδων των Τιμών: μακριά ζακέτα με ουρά και φόρεμα σε απαλό πράσινο χρώμα. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η Σέι Σοναγκόν (το πρώτο συνθετικό του ονόματός της προέρχεται από τον κινεζικό χαρακτήρα που εκφράζει την ιδέα της αγνότητας και το δεύτερο είναι αξίωμα της αυλής, σημαίνει ίσως «τρίτος υφυπουργός») επηρεάστηκε από το έργο του κινέζου ποιητή Λι Τσανγκ-Γιν (813-858). Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι το Κρυφό ημερολόγιο αντανακλά την επίδραση του περίφημου συμπατριώτη του Πο Κιου-γι (772-846), του οποίου στίχους αγαπούσε να παραθέτει η Σέι Σοναγκόν στα γραφτά της. Οποια και να 'ναι η αλήθεια, όμως, το γεγονός παραμένει ένα: έχουμε να κάνουμε με ένα κείμενο άκρως ποιητικό που μυεί τον αναγνώστη στην ομορφιά του κόσμου. Και με τα μικρά και ασήμαντα, ή αυτά που εμείς νομίζαμε για τέτοια, φωτίζει με ένα διαφορετικό φως την αέναη περιπέτεια του ανθρώπου πάνω στη Γη. Φως το οποίο έχει την ίδια διαύγεια με εκείνο που αρκετούς αιώνες αργότερα θα ρίξουν μέσα από τις σελίδες τους τα βιβλία του Λα Μπριγέρ, του Μοντεσκιέ και βεβαίως οι Επιστολές μιας άλλης μεγάλης κυρίας των γραμμάτων, της μαντάμ Ντε Σεβινιέ.
ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΦΟΥΤΖΙ ΤΟΜΟ ΚΑΖΟΥ

FUJI TOMO KAZU

10 Πράγματα που δεν πρέπει να λένε οι έξυπνοι άνθρωποι στη δουλειά. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Υπάρχουν μερικά πράγματα που απλώς δε θέλεις ποτέ να πεις στη δουλειά σου. Οι φράσεις αυτές έχουν μια ιδιαίτερη δύναμη: έχουν μια μαγική ικανότητα να σε κάνουν να φαίνεσαι κακός, ακόμα κι όταν είναι πέρα για πέρα αληθινές. Το χειρότερο: από τη στιγμή που θα τις ξεστομίσεις, δεν υπάρχει γυρισμός.

Δεν εννοώ κάτι σόκιν, κάποιο ανάρμοστο αστείο, ή κάποια πολιτικά μη ορθή αγένεια. Αυτά τα παραδείγματα δεν είναι τα μόνα που μπορούν να σας φέρουν σε δύσκολη θέση. Συνήθως είναι κάποια ήπια σχόλια που κάνουν τη μεγαλύτερη ζημιά -αυτά που μας κάνουν να φαινόμαστε ανίκανοι ή ανασφαλείς.

Όσο ταλαντούχοι κι αν είστε ή ό,τι κι αν έχετε καταφέρει, υπάρχουν ορισμένες φράσεις που αυτομάτως αλλάζουν τον τρόπο που σας βλέπουν οι άνθρωποι και μπορούν να σας στιγματίσουν αρνητικά για πάντα. Οι φράσεις αυτές έχουν τόσα αρνητικά υπονοούμενα που είναι ικανές να υπονομεύσουν την καριέρα σας άμεσα.

• «Έτσι το κάναμε πάντα». Η τεχνολογία έχει αλλάξει τόσα πολλά που ακόμα και μια τεχνική που χρησιμοποιούσαμε έξι μήνες πριν μπορεί να θεωρείται παλιά. Το να λέτε ότι έτσι γινόταν πάντα, δε σας κάνει μόνο να φαίνεστε τεμπέλης και αντιδραστικός στην αλλαγή, αλλά μπορεί να κάνει το αφεντικό σας να αναρωτιέται γιατί δεν προσπαθήσατε να βελτιώσετε την κατάσταση μόνος σας. Αν όντως κάνετε τα πράγματα με τον τρόπο που γίνονταν πάντα, σχεδόν σίγουρα υπάρχει και καλύτερος τρόπος.

• «Δε φταίω εγώ». Ποτέ δεν είναι καλή ιδέα να ρίξετε το φταίξιμο σε άλλον. Να αναλαμβάνετε την ευθύνη. Αν είχατε οποιοδήποτε ρόλο -όσο μικρός κι αν ήταν- σε κάτι που πήγε στραβά, παραδεχθείτε το. Αν όχι, δώστε μια αντικειμενική, ψύχραιμη εξήγηση του τι συνέβη. Πείτε την αλήθεια και αφήστε το αφεντικό σας και τους συναδέλφους να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα για το ποιος φταίει. Τη στιγμή που θα αρχίσετε να κατηγορείτε κόσμο, την ίδια στιγμή οι άνθρωποι θα θεωρήσουν ότι δεν αναλαμβάνετε την ευθύνη για τις πράξεις σας. Αυτό εκνευρίζει τους ανθρώπους. Κάποιοι θα αποφύγουν να δουλεύουν μαζί σας συνολικά και άλλοι θα αντιδράσουν πρώτοι και θα σας κατηγορήσουν όταν κάτι πάει στραβά.

• «Δε μπορώ». Το «δε μπορώ» είναι το δίδυμα αδελφάκι του «δε φταίω εγώ». Οι άνθρωποι δεν αρέσκονται στο να ακούν «δε μπορώ» γιατί σημαίνει «δε θέλω». Λέγοντας κάτι τέτοιο σημαίνει ότι δεν προτίθεστε να κάνετε όσα χρειάζονται για να ολοκληρώσετε τη δουλειά. Αν όντως δε μπορείτε να κάνετε κάτι γιατί σας λείπουν όντως οι απαραίτητες ικανότητες, πρέπει να προσφέρετε μια εναλλακτική λύση. Αντί να λέτε τι δε μπορείτε να κάνετε, πείτε τι μπορείτε να κάνετε. Για παράδειγμα, αντί να πείτε «δε μπορώ να μείνω μέχρι αργά απόψε», πείτε «μπορώ να έρθω νωρίς αύριο το πρωί. Σας βολεύει;». Αντί να πείτε «Δε μπορώ να κάνω τους υπολογισμούς», πείτε «Δεν ξέρω ακόμα πώς να κάνω αυτού του είδους την ανάλυση. Υπάρχει κάποιος που μπορεί να μου δείξει, ώστε να το κάνω μόνος μου την επόμενη φορά;».

• «Δεν είναι δίκαιο». Όλοι ξέρουν ότι η ζωή δεν είναι δίκαιη. Το να λέτε για κάτι ότι δεν είναι δίκαιο, υπονοεί ότι νομίζετε ότι η ζωή πρέπει να είναι δίκαιη, κάτι που σας κάνει να φαίνεστε ανώριμος και αφελής. Αν δε θέλετε να έρθετε σε δύσκολη θέση, πρέπει να μείνετε στην ουσία, να είστε εποικοδομητικός και αφήστε την προσωπική σας ερμηνεία έξω από αυτό. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε «Παρατήρησα πως αναθέσατε στην  Άννα εκείνο το μεγάλο πρότζεκτ, το οποίο ήλπιζα να κάνω. Θα μπορούσατε παρακαλώ να μου πείτε τι συνέβη και επηρέασε την απόφασή σας; Θα ήθελα να ξέρω το γιατί δε με θεωρήσατε σαν καλή επιλογή, ώστε να δουλέψω και να βελτιωθώ».

• «Κάτι τέτοιο δεν ανήκει στα καθήκοντά μου». Αυτή η φράση που μπορεί να ακούγεται σαρκαστική, κάνει τους άλλους να νομίζουν ότι προτίθεστε να κάνετε μόνο τα απολύτως απαραίτητα για να πάρετε το μισθό σας, κάτι που είναι κακό αν σας αρέσει η ασφάλεια στη δουλειά. Αν το αφεντικό σας σας ζητήσει να κάνετε κάτι που νιώθετε πως είναι ανάρμοστο για τη θέση σας (όχι ηθικά ή δεοντολογικά ακατάλληλο), η καλύτερη κίνηση είναι να ολοκληρώσετε με προθυμία τη δουλειά αυτή. Λίγο αργότερα, κανονίστε μια συζήτηση με το αφεντικό σας για να συζητήσετε το ρόλο σας στην εταιρεία και αν πρέπει να επαναπροσδιορίσετε τις αρμοδιότητές σας. Αυτό διασφαλίζει ότι δε θα φανείτε μικροπρεπής. Επίσης δίνει τη δυνατότητα σε σας και το αφεντικό σας να αναπτύξετε μια μακροπρόθεσμη κατανόηση του τι πρέπει να κάνετε και τι όχι.

• «Θα ρωτήσω κάτι που μπορεί να ακουστεί χαζό…». Αυτές οι υπερβολικά παθητικές φράσεις αυτομάτως υποβιβάζουν την αξιοπιστία σας. Ακόμα κι αν στη συνέχεια πείτε κάποια καταπληκτική ιδέα, δείχνουν έλλειψη εμπιστοσύνης, κάτι που κάνει τους συνομιλητές σας να χάσουν την εμπιστοσύνη που έχουν σε σας. Μην είστε ο αυστηρότερος κριτής του εαυτού σας. Αν δεν δείχνετε αυτοπεποίθηση σε αυτά που λέτε, κανείς άλλος δε θα θεωρήσει ότι έχετε αυτοπεποίθηση. Και αν όντως δε γνωρίζετε κάτι, πείτε «Δεν έχω τις πληροφορίες για αυτό το πράγμα τώρα, αλλά θα τις βρω και θα επανέλθω».

• «Θα προσπαθήσω». Όπως η λέξη «νομίζω», έτσι κι αυτή η φράση δείχνει αβεβαιότητα και έλλειψη αυτοπεποίθησης στην ικανότητά σας να ολοκληρώσετε το έργο που έχετε αναλάβει. Δείξτε εμπιστοσύνη στις ικανότητές σας. Όταν σας ζητούν να κάνετε κάτι, είτε δεσμευτείτε ότι θα το κάνετε, είτε προσφέρετε μια εναλλακτική, μη λέτε όμως ότι θα προσπαθήσετε, γιατί ο άλλος καταλαβαίνει πως δεν θα προσπαθήσετε και τόσο σκληρά.

• «Δε θα πάρει παραπάνω από ένα λεπτό». Το να λέτε κάτι τέτοιο υπονομεύει τις ικανότητές σας και δίνει την εντύπωση ότι κάνετε τα πράγματα με βιασύνη. Πείτε το μόνο αν κυριολεκτικά μπορείτε να ολοκληρώσετε το έργο σε 60 δευτερόλεπτα, διαφορετικά πείτε καλύτερα πως δε θα καθυστερήσετε, χωρίς να το κάνετε όμως να φαίνεται ότι θα ολοκληρώσετε το έργο νωρίτερα από ότι μπορεί να τελειώσει.

• «Μισώ τη δουλειά αυτή». Το τελευταίο πράγμα που θέλει κάποιος στη δουλειά είναι να έχει κάποιον να παραπονιέται για το πόσο μισεί τη δουλειά του. Κάνοντας αυτό, αποκτάς την ετικέτα του αρνητικού ατόμου και ρίχνεις τη διάθεση όλης της ομάδας. Τα αφεντικά καταλαβαίνουν αμέσως τα πνεύματα αντιλογίας που ρίχνουν τη διάθεση της ομάδας και ξέρουν πως πάντα υπάρχουν ενθουσιώδεις αντικαταστάτες που περιμένουν στη γωνία να αρπάξουν την ευκαιρία.

• «Είναι τεμπέλης/ανίκανος/ανόητος». Δεν υπάρχει κάτι το θετικό στο να κάνετε ένα υποτιμητικό σχόλιο για ένα συνάδελφο. Αν το σχόλιο έχει βάση, ήδη το ξέρουν όλοι, οπότε δεν υπάρχει λόγος να το τονίζετε. Αν είναι ανακριβές, στο τέλος εσείς θα φανείτε ανόητος. Πάντα θα υπάρχουν αγενείς ή ανίκανοι άνθρωποι σε κάθε εργασιακό περιβάλλον και πιθανότατα όλοι γνωρίζουν ποιοι είναι αυτοί. Αν δεν έχετε τη δύναμη να τους βοηθήσετε να βελτιωθούν ή να τους απολύσετε, τότε δεν έχετε κάτι να κερδίσετε τονίζοντας την ανικανότητά τους. Το να κάνετε κάτι τέτοιο, φαίνεται σα μια ανασφαλή προσπάθεια από την πλευρά σας να προσπαθείτε να φανείτε καλύτερος. Η συμπεριφορά αυτή θα σας γυρίσει μπούμερανγκ, όταν οι συνάδελφοί σας εκφράσουν αντίστοιχα την αρνητική τους άποψη για σας.

Εν κατακλείδι

Πολλές φορές τις φράσεις αυτές τις λες χωρίς να το καταλαβαίνεις, οπότε θα πρέπει να εκπαιδεύσεις αρκετά τον εαυτό σου ώστε να αποκτήσει τη συνήθεια να μην τις λέει.

Ποιες άλλες φράσεις θα βάζατε σε αυτή τη λίστα; Παρακαλώ μοιραστείτε τις σκέψεις σας στα σχόλια κάτω από το άρθρο, καθώς μαθαίνω από εσάς, όπως εσείς μαθαίνετε κι από μένα.

Πηγή: the Huffengtonpost

by Αντικλείδι

12/10/1944 Απελευθέρωση της Αθήνας: Στα χνάρια του δοσιλογισμού στο κέντρο της Αθήνας [NEWS247]

Το News24/7 περπάτησε μαζί με τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη και άλλους χίλιους Αθηναίους στα χνάρια της ιστορίας της κατοχικής Αθήνας και των δοσίλογων που έδρασαν σ' αυτήν. Ηταν ένα “πανάκριβο” μάθημα μνήμης.

Νίκος Γιαννόπουλος

Κυριακή πρωί στο ηλιόλουστο κέντρο της Αθήνας. Η πόλη ακόμη χουζουρεύει μετά από ένα παραγωγικό Σαββατόβραδο. Μπροστά από τα προπύλαια όμως, στην οδό Πανεπιστημίου, ήδη ακούγονται κάποιες φωνές. Μερικές δεκάδες στην αρχή, εκατοντάδες στη συνέχεια και όσο το ρολόι πλησιάζει στις 10:30 οι Αθηναίοι που ενδιαφέρονται να μάθουν για τη δράση του δολογισμού στην πόλη τους κατά τη διάρκεια της Κατοχής έχουν σπεύσει αφήνοντας τον καναπέ τους.

Ο ιστορικός περίπατος στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Αθήνα Ελεύθερη” είναι έτοιμος να αρχίσει. Μπορεί να φαντάζει παράδοξο, σχεδόν απίστευτο θα έλεγε κανείς, αλλά στο κάλεσμα του Μενέλαου Χαραλαμπίδη έδωσαν το παρόν σχεδόν 1.000 άνθρωποι οι οποίοι προφανώς κυριακάτικα θα είχαν και πιο... διασκεδαστικά πράγματα να κάνουν. Ομως προτίμησαν να βάλουν σε δοκιμασία πόδια και μυαλό και να ξεναγηθούν από έναν από τους καλύτερους Ιστορικούς της νέας γενιάς στου τόπους όπου έδρασαν μερικοί από τους διαβόητους δοσιλόγους των Αθήνων στα δύσκολα κατοχικά χρόνια.

Από την πρώτη στάση του περιπάτου, στην οδό Σίνα, οι συμμετέχοντες ήρθαν αντιμέτωποι με τις κραυγαλέες αντιφάσεις του μετεμφυλιακού κράτους. Oταν ο Χαραλαμπίδης έφτασε στο κρίσιμο θέμα για το πως τιμωρήθηκαν οι υπεύθυνοι της ναζιστικής οργάνωσης Τρία Εψιλον (με κυρίως έδρα την Θεσσαλονίκη αλλά με παράρτημα και στην Αθήνα στη Σίνα 8, σήμερα πάρκινγκ) κόμπιασε λίγο αλλά ενημέρωσε ότι στις δίκες των δοσιλόγων όσοι τέλος πάντων βρέθηκαν ένοχοι πήραν χάρη από το... βασιλιά. Ηταν μία επωδός που επαναλήφθηκε και στα επόμενα σημεία, δείγμα ότι ουσιαστική τιμωρία όσων έβγαλαν το χειρότερο εαυτό τους πάνω στους συμπατριώτες τους δεν υπήρξε ποτέ. 

Από τη Σίνα στην οδό Παπαρηγοπούλου, εκεί που τώρα βρίσκεται το μουσείο της πόλης των Αθηνών, ο κόσμος είχε την ευκαιρία να ανταλλάξει τις πρώτες μεταξύ του απόψεις. Οι περισσότεροι στέκονταν σ' αυτό ακριβώς το κομμάτι. Οτι η Πολιτεία, ιδιαίτερα μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, όχι μόνο δεν έδειξε καμία σπουδή να τιμωρήσει αυστηρά του δοσίλογους της Κατοχής αλλά αντίθετα τους έδωσε την ευκαιρία να επιστρέψουν “αμόλυντοι” και “καθαγιασμένοι” για την “εθνική τους δράση” στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας. Ειρήσθω εν παρόδω, στο κτίριο της Παπαρηγοπούλου 7 πολλοί Ελληνες πατριώτες υπέφεραν στα χέρια των “Ελληνικών Ες-Ες” της Μπουτ, Ελλήνων δηλαδή οι οποίοι δεν έδειξαν κανένα έλεος ανακρίνοντας Ελληνες για την αντιστασιακή τους δράση. Υπογραμμίστηκε παράλληλα και ο ρόλος του μεγάλου γερμανικού κεφαλαίου ο οποίος ήδη από τη δεκαετία του 30 με την ανοχή των ελληνικών κυβερνήσεων και ιδιαίτερα της δικτατορίας του Μεταξά εγκατέστησε στην Αθήνα κέντρα “συνεργασίας” με τους ντόπιους προθύμους τα οποία χρησιμοποίησαν στη συνέχεια οι Ναζί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επικεφαλής των γερμανικών στρατευμάτων που μπήκαν στην Αθήνα το 1941 ήξεραν ήδη όλη την ανθρωπογεωγραφία της πρωτεύουσας. Το πλήθος κατηφόρισε έπειτα στην οδό Σανταρόζα, όπου είχαν την έδρα τους oι SD των γερμανικών Ες-Ες και εν συνεχεία έφτασε στην Πανεπιστημίου 64 όπου στεγαζόταν (σε όροφο) το καζίνο του περιβόητου Μαυροκεφάλου. Στο εν λόγω καζίνο αλλά και σ' άλλα στο κέντρο της Αθήνας οι αξιωματικοί (κυρίως) του γερμανικού στρατού περνούσαν ευχάριστα την ώρα τους και οι ιδιοκτήτες των “καταστημάτων” θησαύριζαν αφού ο ημερήσιος τζίρος μπορούσε να φτάσει στις δεκάδες χρυσές λίρες, ποσό αδιανόητο για την εποχή και την τραγική ένδεια των περισσότερων Αθηναίων. Εννοείται ότι τα καζίνο λειτουργούσαν χωρίς άδεια αλλά τέτοιες ώρες τέτοια λόγια. Οι ιδιοκτήτες είχαν εξασφαλίσει τη σιωπηρή συγκατάθεση των Γερμανών και έκαναν χρυσές δουλειές. 

Το σημείο όμως όπου όλων η ανάσα πιάστηκε ήταν στη γωνία της Πατησίων με την Γλάδστωνος. Οχι μόνο εκεί γιατί εκεί στεγαζόταν η φιλοναζιστική ΕΣΠΟ της οποίας τα γραφεία ανατινάχθηκαν από τους γενναίους της ΠΕΑΝ αλλά διότι, λίγες ημέρες πριν, είχε παιχθεί το δράμα του Ζακ Κωστόπουλου. Οπως είπε και ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, "η ιστορία παίζει ώρες-ώρες παράξενα παιχνίδια". Η ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ έλαβε χώρα στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942 και ως χτύπημα ήταν συντριπτικό αφού πολλά μέλη της φιλοναζιστικής οργάνωσης σκοτώθηκαν. Η ΕΣΠΟ φρόντιζε σημειωτέον να συγκροτήσει ελληνικό τάγμα το οποίο θα πολεμούσε στο πλευρό των Γερμανών στο ανατολικό μέτωπο που, εν τέλει, αποδείχθηκε ταφόπλακα στα όνειρα του ναζισμού για παγκόσμια επικράτηση.

Ο αρχηγός της ΠΕΑΝ, ο αξιωματικός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, Κωνσταντίνος Περρίκος συνελήφθη αργότερα και εκτελέστηκε. Το βομβιστικό μηχανισμό είχε μεταφέρει στο κέντρο της Αθήνας μέσα σε μία σακούλα...χόρτα η νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. Τελευταίος σταθμός του διαφωτιστικού περιπάτου, η γωνία Πατησίων και Καποδιστρίου, η έδρα της GFP της Βέρμαχτ και των Ελλήνων πρακτόρων της. Σε πολλούς από δαύτους οι συγγενείς Ελλήνων αντιστασιακών είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους για τη σωτηρία των δικών τους ανθρώπων. Αφού λοιπόν τους χρημάτιζαν με χίλιες δυο στερήσεις, στο τέλος μάθαιναν ότι οι άνθρωποί τους είχαν ήδη εκτελεστεί, ίσως και πριν από το χρηματισμό χωρίς φυσικά να το ξέρουν. 

Μιάμιση ώρα γροθιά στο στομάχι ήταν δύσκολο να την αντέξει κανείς. Ουδείς όμως παραπονέθηκε και ουδείς έφυγε πριν προφέρει και την τελευταία λέξη ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης. Ηταν ένα “πανάκριβο”μάθημα Ιστορίας στους τόπους όπου αυτή γράφτηκε, κυρίως με το αίμα αθώων. Δεν θα υπήρχε καλύτερος και πιο διδαχτικός τρόπος να γιορτάσουμε την 74η επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας από τη ναζιστική μπότα.

ΠΗΓΗ NEWS 247

''ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΝ'' του Ηλία Γιαννακόπουλου φιλολόγου.

«Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι../ Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές…».
Τώρα που η μέρα χάνει τη μάχη από τη νύχτα, νιώθεις πως δίπλα σου ξεψυχά το καλοκαίρι. Η διαφορά φωτός και σκότους – νύχτας άρχισε να γίνεται εμφανής. Οι ζεστές ημέρες λιγοστεύουν, ενώ οι κρύες πληθαίνουν. Όλα προοικονομούν και προμηνύουν το φθινόπωρο. 
Φθινοπώριασε, φθινοπωρινός, φτυνόπορο, φθινόπωρο. Οι λέξεις προάγγελοι και σηματοδότες μας προετοιμάζουν για τη νέα εποχή. Και δεν έχει σημασία, αν οι γλωσσολόγοι διαφωνούν για το «έτυμον» της εποχής αυτής. Άλλοι το ανοίγουν στο φτύνω + πόρος κι άλλοι στο φθίνω – οπώρας. Όλοι πια εύχονται καλό χειμώνα κι ας αργεί ακόμη…. Σημασία έχει πως το φθινόπωρο ψυχολογικά μας προετοιμάζει γι’ αυτόν. 
Μελαγχολία 

Χωρίς να το καταλαβαίνεις ένα απροσδιόριστο και αναίτιο συναίσθημα θλίψης και μελαγχολίας σε διατρέχει. Όλα είναι ταιριαστά. Τα κιτρινισμένα φύλλα που αφήνουν τους κορμούς και τα κλαδιά των δέντρων επιτείνουν τα αρνητικά μας συναισθήματα. Όλα δηλώνουν το τέλος, τη ματαιότητα και την περατότητά μας. 
«Όχι δεν είναι θάνατος που θ’ αντιμετωπίσουμε/ παρά μια τόση δα σταγόνα φθινοπωρινής βροχής/ Ένα θολό συναίσθημα…» (Οδ. Ελύτης) 

Χρώματα κι αρώματα συμμαχούν για να μας πείσουν πως ο ερχομός του φθινοπώρου είναι γεγονός και όχι μια δυστροπία των απαισιόδοξων. Οι ποιητές της μελαγχολίας ύμνησαν ή εμπνεύστηκαν της ύπαρξής τους. Δεν έχει εξήγηση αυτός ο δεσμός των ποιητών της μελαγχολίας με το φθινόπωρο. Εκεί που όλοι υμνούν την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι άλλοι ισορροπούν με το κλίμα του φθινοπώρου.

 «Την θέλω ασθενή εγώ την φίλην / μου ταχείαν, / ωχράν την θέλω και λευκήν ως/ νεκρική σινδόνην,/ με είκοσι φθινόπωρα, με άνοιξην/ καμία… Προτιμώ την νύκτα/ της ημέρας˙ / Το πίπτον φύλλον και ουχί/ ναρκίσσους μυροβόλους˙ / Από το άστρον της αυγής τους/ δύοντας αστέρας….» (Αχιλλέας Παράσχος).

 Οι αρχαίοι Έλληνες συνδύασαν μυθολογικά τον ερχομό του φθινοπώρου με την κάθοδο της Περσεφόνης στον Άδη. Η θλίψη της Δήμητρας διαχέεται σε όλη τη φύση που συμπονεί τη θεά της γης – γεωργίας. Γι’ αυτό και στην εποχή αυτή τα σύννεφα σκεπάζουν τον ήλιο συμμετέχοντας κι αυτά στο θρήνο της θεάς που θα χάσει την κόρη της (Περσεφόνη) για έξι μήνες. Έτσι συμβολικά οι αρχαίοι χώρισαν το έτος σε δύο ίσες χρονικές περιόδους: Φθινόπωρο – Χειμώνας / Άνοιξη – Καλοκαίρι. 

Και δεν είναι τυχαίο πως και η θρησκεία με τις γιορτές του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) συμμετέχει στη διάκριση των δυο αυτών χρονικών περιόδων που σηματοδοτούν και τις αντίστοιχες γεωργικές ασχολίες. Ίσως είναι από τις λίγες φορές που η επιστήμη, η θρησκεία και η καθημερινότητα των ανθρώπων συγκλίνουν με έναν βιωματικό τρόπο. (Η γνώση, η πίστη, η εργασία…). 

Φρούτα και λουλούδια 
Σε όσους δυσπιστούν για τον ερχομό του φθινοπώρου η ύπαιθρος και οι λαϊκές αγορές διατυμπανίζουν την άφιξή του. Τα λουλούδια και τα φρούτα της εποχής επιβεβαιώνουν με έναν αδιάψευστο τρόπο πως το φθινόπωρο είναι παρόν. Τα αρώματα και τα χρώματα της φύσης συμπληρώνουν το μωσαϊκό του φθινοπώρου. 

Τα κυδώνια, τα ρόδια, τα μήλα και οι λωτοί, όπως και τα κάστανα γεμίζουν τα πανέρια. Σε λίγο σειρά παίρνουν τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια) και φυσικά οι ελιές. Όλα στην ώρα τους. Σε λίγο οι φουφούδες με τις γραφικές φιγούρες των καστανάδων. 

Δίπλα στα φρούτα και τα εποχικά λαχανικά που διαλαλούν στις αγορές οι παραγωγοί: Τα λάχανα, τα μπρόκολα, τα κουνουπίδια, τα πράσα και το φθινοπωρινό μαρούλι συμπληρώνουν τη διατροφή και προσδίδουν μια άλλη γεύση στην τροφή. Κάθε εποχή με τις γεύσεις της. 

Την ομορφιά του φθινοπωρινού τοπίου συμπληρώνουν τα λουλούδια, όπως: Τα αστράκια, τα χρυσάνθεμα (γνωστά και ως Αγιοδημητριάτικα) και φυσικά τα κυκλάμινα, που ενέπνευσαν τον ποιητή Γ. Ρίτσο «Κυκλάμινο στου βράχου την σχισμάδα / που βρήκες χρώματα κι ανθείς που μίσχο και σαλεύεις…» 

Και βέβαια μπορεί τα παραδοσιακά πατητήρια σταφυλιών να λιγόστεψαν ή να εξαφανίστηκαν αλλά το άρωμα του κρασιού και του τσίπουρου αναδύεται από τους αμπελώνες και από τα αποστακτήρια. Οι γνωστές παρέες και οι μερακλήδες του είδους ετοιμάζονται να ζήσουν τις ωραίες στιγμές της απόσταξης – τσιπουροκαταστάσεις.
 Ο άνθρωπος 

Μπορεί το φθινόπωρο να μην έχει την ομορφιά της άνοιξης, αλλά έχει κάτι πιο αληθινό, κάτι που σε οδηγεί πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση και πραγματικότητα. Οι βροχές, το κρύο τα βαριά σύννεφα και η πάλη του ήλιου με τα σκοτεινά σύννεφα μας παραπέμπουν στον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση. Μας κάνει πιο συνετούς, πιο ρεαλιστές …. Οι νάρκισσοι άνθρωποι συμβιβάζονται με τη μοίρα τους, αφού όλα γύρω τους προετοιμάζονται για το χειμώνα που συνιστά το τείχος της διαδρομής που έχει ως αφετηρία την άνοιξη…. 

Κι αν όλα με την παρουσία τους προπαγανδίζουν και παιανίζουν τη δόξα του φθινοπώρου υπάρχουν και κάποτε ηχηρές απουσίες που κραυγάζουν την εξουσία του. Τα χελιδόνια μας άφησαν για άλλους τόπους πιο ζεστούς. Αυτή η μετανάστευση των αποδημητικών πουλιών ίσως ορίζει και νοηματοδοτεί με τον πιο ενεργό τρόπο τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου. 
Τελικά μύρισε φθινόπωρο. Μια εποχή που κουβαλά μαζί της το ρομαντισμό, τη νοσταλγία και την αυτοσυγκέντρωση. Όσο και αν μιλούν κάποιοι για το «σύνδρομο συναισθηματικής διαταραχής» που επωάζει το φθινόπωρο, αυτό μας καλεί για μια άλλη αντίληψη ζωής με έναν απλό κι μαγευτικό τρόπο:Βλέποντας τον πίνακα του Τσαρούχη «Οι τέσσερις εποχές» και ακούγοντας τη μουσική του Βιβάλντι «Οι τέσσερις εποχές» νιώθουμε την ανάγκη για στοχασμό και ενδοσκόπηση. 
«Τώρα όμως βράδιασε. Ας κλείσουμε την / πόρτα κι ας κατεβάσουμε τις κουρτίνες / γιατί ήρθε ο καιρός των απολογισμών. Τι / κάναμε στη ζωή μας ; / ποιοι είμαστε ; Γιατί εσύ κι όχι εγώ ;» (Τάσος Λειβαδίτης). Πηγή: pagasitikosnews.com