3.2.16

ΚΑΛΒΙΝΟΣ ΚΑΙ ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ χάρη στην κ. Μαρία Ευθυμίου

Το χρέος, ο Καλβίνος και ο Θωμάς Ακινάτης

Εμανουέλ Μακρόν: θρησκευτικός πόλεμος πίσω από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους

Ιωάννης Καλβίνος εναντίον Θωμά Ακινάτη - «Αφού τα χρήματα δεν παράγουν καρπούς, είναι ανήθικο να επιβάλλεις τόκο όταν τα δανείζεις» υποστήριξε τον 13ο αιώνα μ.Χ. ο ιταλός ιερωμένος Θωμάς Ακινάτης (δεξιά), ο σημαντικότερος θεολόγος του καθολικισμού. Η αντίθετη άποψη εδραιώθηκε τον 16ο αιώνα μ.Χ. από τον προτεστάντη γάλλο θεολόγο Ιωάννη Καλβίνο (αριστερά), ο οποίος θεωρούσε την έντοκη επιστροφή των δανεικών «ηθική υποχρέωση»

Δημοσιονομική πειθαρχία, επιτόκια, ελάφρυνση χρέους: οικονομικοί όροι με τους οποίους βομβαρδίζονται καθημερινά οι πολίτες της Ευρώπης. Ο γάλλος υπουργός Οικονομίας Εμανουέλ Μακρόν τους προσέδωσε πρόσφατα ακόμη μία διάσταση, τη θρησκευτική. Συγκεκριμένα, όπως σχολίασε σε ένα συνέδριο διπλωματών στο Βερολίνο, στην Ευρώπη «έχει ξεσπάσει ένας θρησκευτικός πόλεμος για το χρέος», στον οποίο το κυρίαρχο θρησκευτικό δόγμα της κάθε χώρας καθορίζει με ποια πλευρά θα συμπαραταχθεί: με τα τέκνα του Καλβίνου, τους άτεγκτους οπαδούς της δημοσιονομικής πειθαρχίας του ευρωπαϊκού Βορρά ή με τους πιο χαλαρούς Νότιους που πιστεύουν ότι οι αμαρτίες πρέπει να συγχωρούνται; Το τεκτονικό ρήγμα της Ευρώπης, υποστήριξε ο Μακρόν, εντοπίζεται στα διαφορετικά δόγματα του χριστιανισμού. Από τη μία, ο προτεσταντικός Βορράς του οποίου ηγείται η γερμανίδα καγκελάριος και κόρη πάστορα Ανγκελα Μέρκελ και από την άλλη ο καθολικός - και ορθόδοξος στα Βαλκάνια - Νότος, στον οποίο πολιτισμικά ανήκει και η Γαλλία.

Τα σχόλια του γάλλου υπουργού μπορεί να έγιναν στο πλαίσιο μιας ανάλαφρης, ίσως χιουμοριστικής, συζήτησης για τις γαλλογερμανικές διαφορές σε σχέση με τη δημοσιονομική πειθαρχία, δεν είναι όμως αβάσιμα: περιγράφουν πραγματικές θρησκευτικές διαφορές ως προς το ζήτημα του χρέους, οι οποίες είναι βαθιά ριζωμένες στον πολιτισμό του κάθε κράτους. «Ο προτεσταντισμός ενδεχομένως δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στο να μη χρωστάει ένα άτομο και να είναι αυτόνομο. Οι καθολικοί και οι ορθόδοξοι από πολύ παλιά έβλεπαν το χρέος μερικές φορές ως έναν θετικό δεσμό ευγνωμοσύνης, παρότι ο καπιταλισμός έχει διαβρώσει αυτή την έννοια» είπε στο «Βήμα» ο Τζον Μίλμπανκ, καθηγητής Θεολογίας, Πολιτικής και Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στη Βρετανία.

«Και η Γερμανία χρειάζεται τη δική της ισορροπία»

«Ενδεχομένως να ισχύουν ακόμη οι διαφορετικές πολιτισμικές προσεγγίσεις ως προς το χρέος, που έχουν τις ρίζες τους στις θρησκευτικές παραδόσεις. Η Γαλλία εντοπίζεται κάπου στη μέση. Οι νοτιοευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το χρέος περισσότερο ως ένα είδος δεσμού, έναν κοινό σύνδεσμο μέσα στα χρόνια. Οι βορειοευρωπαϊκές χώρες το βλέπουν ως ανευθυνότητα. Παραδοσιακά ο χριστιανισμός γνώριζε ωστόσο ότι το υπερβολικό χρέος μπορεί να αποδειχθεί δηλητηριώδες για όλους. Γι' αυτό περιοδικά πρέπει να διαγράφεται. Ο καπιταλισμός με την τυπικότητα που προκύπτει από το συμβόλαιο το βρίσκει δύσκολο να αποδεχθεί την αναγκαιότητα της γενναιοδωρίας. Στην Ελλάδα πρέπει να επιτραπεί να ξεκινήσει από την αρχή αλλά με μια πιο συνετή προσέγγιση: περισσότερη προσπάθεια για να γίνει η οικονομία πιο παραγωγική αλλά και δίκαιη, χωρίς φοροδιαφυγή από τους πλούσιους. Και η Γερμανία χρειάζεται τη δική της ισορροπία: να ξοδεύει και να εισάγει περισσότερα για να αντιμετωπίσει τη ροπή προς τις εξαγωγές. Αυτή θα ήταν μια χριστιανική προσέγγιση για την Ευρώπη» προσέθεσε ο καθηγητής Μίλμπανκ.

Για τον Ντέιβιντ Φέργκιουσον, καθηγητή Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, η χριστιανική σκέψη θα μπορούσε να προσφέρει την καθοδήγηση για τη διαχείριση του χρέους. «Αν λάβουμε υπόψη τις διαφορετικές αντιλήψεις για τη δικαιοσύνη, τις επιπτώσεις του υπερβολικού χρέους στους φτωχούς και την ανάγκη να διατηρήσουμε το κοινό καλό για την κοινωνία, τότε η χριστιανική σκέψη θα μπορούσε να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε το πρόβλημα του δυσβάσταχτου χρέους. Ωστόσο, δεν πρόκειται ακριβώς για έναν θρησκευτικό πόλεμο για το χρέος, όπως είπε ο Μακρόν, αφού οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί διαφωνούν στη βάση της κοινής λογικής» μας είπε.

Ντάνιελ Φιν: «Εφόσον ζημιώνονται οι φτωχοί, προκύπτει θεολογικό πρόβλημα»
«Ο ηθικός προβληματισμός για το χρέος στην Ελλάδα είναι διττός: αφορά τόσο τις πολιτικές που προκάλεσαν την κρίση στη χώρα όσο και τις πολιτικές λιτότητας που επιβάλλει η υπόλοιπη Ευρώπη και στοχεύουν στους φτωχούς» περιέγραψε στο «Βήμα», ο Ντάνιελ Φιν, καθηγητής Θεολογίας και Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο St. John's, στη Μινεσότα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Πώς ερμηνεύουν το χρέος τα χριστιανικά δόγματα του καθολικισμού και του προτεσταντισμού;

«Από τη βιβλική εποχή, ο πρωταρχικός ηθικός προβληματισμός που είχαν οι χριστιανοί για το χρέος ήταν η επίπτωσή του στους φτωχούς. Εμείς και οι πνευματικοί μας πρόγονοι δεν ανησυχούμε τόσο για το χρέος όσο για το έντοκο χρέος. Οι χριστιανοί και οι εβραίοι θεωρούσαν ευγενή πράξη να βοηθούν έναν γείτονα δανείζοντάς του το ποσό που χρειαζόταν. Ο αποδέκτης θα το επέστρεφε όταν είχε τη δυνατότητα. Οι Γραφές απαγορεύουν την επιβολή τόκων σε ένα δάνειο και ο πρωταρχικός λόγος είναι ότι σε μια αγροτική οικονομία αυτοκατανάλωσης είναι οι φτωχοί εκείνοι που δανείζονται, όταν η σοδειά δεν είναι καλή, και δεν μπορούν να βγάλουν τον χειμώνα ως τον επόμενο θερισμό.

Η κλασική μεσαιωνική ανάλυση του Θωμά Ακινάτη είχε ως εξής: αφού τα χρήματα δεν παράγουν καρπούς, ήταν ανήθικο να επιβάλλεις τόκο όταν τα δάνειζες. Η απαγόρευση του έντοκου δανεισμού στον χριστιανισμό άρχισε να αλλάζει από τον Ιωάννη Καλβίνο, στα μέσα του 16ου αιώνα. Επέτρεπε τον τόκο μόνο στον δανεισμό μεταξύ ευκατάστατων ανθρώπων, αλλά όχι στα δάνεια προς τους φτωχούς. Οι νόμοι κατά της τοκογλυφίας στην Ευρώπη άλλαξαν με το πέρασμα των αιώνων. Σταδιακά, σχεδόν όλοι οι χριστιανοί επέτρεψαν τον τόκο, όσο αυτός δεν ήταν υπερβολικός και δυσβάσταχτος, ενώ ο όρος "τοκογλυφία" σήμερα αναφέρεται στα υπερβολικά υψηλά επιτόκια».

Μπορεί η σημερινή οικονομική κρίση στην Ευρώπη να αναλυθεί στη βάση των διαφορετικών διδαγμάτων της χριστιανικής ηθικής, όπως είπε ο γάλλος υπουργός Οικονομίας;

«Οχι με την κυριολεκτική έννοια. Υποθέτω ότι ο Μακρόν το είπε αυτό μεταφορικά, εννοώντας ότι οι πεποιθήσεις είναι πολύ βαθιές και πολύ δύσκολο να αλλάξουν, όπως συμβαίνει και με τη θρησκεία. Εφόσον οι πολιτικές λιτότητας που επιβάλλονται στην Ελλάδα προκαλούν ζημιά στους φτωχούς, κάτι που εμφανώς ισχύει, προκύπτει θεολογικό και ηθικό πρόβλημα. Φυσικά, οι φτωχοί σπάνια ευθύνονται για τα οικονομικά προβλήματα μιας εθνικής οικονομίας. Επομένως, ο ηθικός προβληματισμός αφορά τόσο τις πολιτικές που προκάλεσαν την κρίση στην Ελλάδα όσο και τη λιτότητα που επιβάλλει η υπόλοιπη Ευρώπη. Η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να δανειστεί αντί, για παράδειγμα, να εισπράττει φόρους και οι δανειστές επέλεξαν να δανείσουν με επιτόκια που τους συνέφεραν. Η ελάφρυνση του χρέους μπορεί να είναι ένας σημαντικός τρόπος για να βοηθηθούν οι φτωχοί. Οταν όμως τα χρέη είναι της κυβέρνησης, υπάρχει ο κίνδυνος η ελάφρυνση να πάει στην αποπληρωμή των επιτοκίων και η κατάσταση των φτωχών να μην αλλάξει σημαντικά».

ΛΟΥΘΗΡΟΣ 95 ΣΗΜΕΙΑ χάρη στην κ. Ευθυμίου, την κορυφαία ιστορικό.

Οι 95 Θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου

Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα, στην οποία έχει την αρχή της ιστορικά η Ευαγγελική Εκκλησία, ξεκίνησε με αφορμή την αντίδραση του μοναχού και θεολόγου Μαρτίνου Λουθήρου ενάντια στην πώληση συγχωροχαρτιών εκ μέρους της Καθολικής Εκκλησίας. Η τότε Καθολική Εκκλησία δίδασκε ότι ο πιστός, αγοράζοντας συγχωροχάρτια που εκδίδει η Εκκλησία, μπορεί να λάβει συγχώρηση τόσο για τις δικές του αμαρτίες όσο και για αμαρτίες αγαπητών του προσώπων που είχαν αποβιώσει. Στις 31 Οκτωβρίου 1517 ο Μαρτίνος Λούθηρος τοιχοκόλλησε στις θύρες του Καθεδρικού Ναού της Βιττεμβέργης τις 95 θέσεις του, με τις οποίες κατήγγελλε την πρακτική αυτή ως αντιχριστιανική και καλούσε σε δημόσια συζήτηση επί του θέματος. Οι θέσεις του αναπαράχτηκαν και έγιναν γνωστές με απίστευτη ταχύτητα σε όλη τη Γερμανία, σηματοδοτώντας την αρχή της Μεταρρύθμισης.
Παραθέτουμε τις 95 θέσεις σε ελληνική μετάφραση που εκπόνησε ο Δρ. Θεοφάνης Γραμμένος:
Από αγάπη για την αλήθεια και από την επιθυμία να αποσαφηνίσει αυτήν, ο Αιδ. Πατέρας Μαρτίνος Λούθηρος, Μάγιστρος των Τεχνών και της Ιεράς Θεολογίας, και τακτικός καθηγητής αυτών στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης, προτίθεται να υπερασπιστεί τις ακόλουθες θέσεις και να συζητήσει επ' αυτών επί τόπου. Συνεπώς, ζητά από εκείνους που δεν μπορούν να παρίστανται και να συζητήσουν μαζί του, να το πράξουν γραπτώς.
Εν ονόματι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, Αμήν.
1. Όταν ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός είπε, «μετανοείτε» (Ματθ. δ17), ήθελε ολόκληρη η ζωή των πιστών να είναι μια ζωή μετάνοιας.
2. Η φράση αυτή δεν μπορεί να κατανοηθεί σαν να αναφέρεται στο μυστήριο της μετάνοιας, δηλαδή, στην εξομολόγηση και την ικανοποίηση, όπως παρέχονται από τον κλήρο.
3. Ωστόσο δεν σημαίνει απλώς και μόνο εσωτερική μετάνοια. Η τελευταία δεν έχει αξία παρά μόνο αν παράγει διάφορες μορφές εξωτερικής ταπείνωσης της σάρκας.
4. Η τιμωρία της αμαρτίας διατηρείται όσο παραμένει το μίσος προς το εγώ (δηλαδή, η πραγματική εσωτερική μετάνοια), άρα μέχρι την είσοδο μας στη Βασιλεία των Ουρανών.
5. Ο Πάπας δεν επιθυμεί ούτε είναι ικανός να συγχωρήσει οποιεσδήποτε τιμωρίες, εκτός από εκείνες που έχει επιβάλλει η δική του εξουσία ή εκείνη των εκκλησιαστικών κανόνων.
6. Ο Πάπας δεν μπορεί να συγχωρήσει οποιαδήποτε ενοχή, παρά μόνο δηλώνοντας και δείχνοντας ότι αυτή η ενοχή έχει συγχωρηθεί από τον Θεό. Ή, ακριβέστερα, συγχωρώντας την ενοχή σε περιπτώσεις που επαφίενται στην κρίση του. Αν κάποιος περιφρονήσει το δικαίωμα του να δώσει άφεση στις περιπτώσεις αυτές, ασφαλώς η ενοχή θα παραμείνει ασυγχώρητη.
7. Ο Θεός δεν δίνει άφεση σε κανέναν εκτός και αν την ίδια στιγμή ο άνθρωπος ταπεινωθεί σε όλα τα ζητήματα και δηλώσει υποταγή στον ιερέα, τον εκπρόσωπο Του.
8. Οι εκκλησιαστικοί κανόνες της μετάνοιας επιβάλλονται μόνο στους ζωντανούς και, σύμφωνα με τους ίδιους τους κανόνες, τίποτε δεν μπορεί να επιβληθεί στους αποθνήσκοντες.
9. Επομένως, το Άγιο Πνεύμα, που δρα μέσω του Πάπα, είναι καλό προς εμάς στο βαθμό που ο Πάπας στις αποφάσεις του πάντοτε εξαιρεί το άρθρο περί θανάτου και ύψιστης αναγκαιότητας.
10. Οι ιερείς δρουν με άγνοια και κακία, στην περίπτωση των αποθνησκόντων, όταν επιφυλάσσουν γι' αυτούς εκκλησιαστικές τιμωρίες για το καθαρτήριο.
11. Τα ζιζάνια της μετατροπής της εκκλησιαστικής ποινής σε ποινή του καθαρτηρίου προφανώς σπάρθηκαν ενόσω οι επίσκοποι κοιμόνταν.
12. Σε παλαιότερες εποχές οι εκκλησιαστικές ποινές επιβάλλονταν όχι μετά, αλλά πριν την άφεση, ως δοκιμές πραγματικής μεταμέλειας.
13. Οι αποθνήσκοντες απελευθερώνονται με τον θάνατο τους από όλες τις ποινές, είναι ήδη νεκροί σε ό, τι αφορά το κανονικό δίκαιο και έχουν δικαίωμα να ελευθερωθούν από αυτό.
14. Η ατελής ευσέβεια ή αγάπη (προς τον Θεό) εκ μέρους του αποθνήσκοντος συνοδεύεται κατ' ανάγκη από μεγάλο φόβο, και όσο μικρότερη είναι η αγάπη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος.
15. Αυτός ο φόβος και ο τρόμος επαρκούν, για να μην αναφερθούμε σε άλλα, για να αποτελέσουν την ποινή του καθαρτηρίου, καθώς είναι πολύ κοντά στη φρίκη της απόγνωσης.
16. Η κόλαση, το καθαρτήριο, και ο ουρανός μοιάζουν να διαφέρουν μεταξύ τους όσο η απόγνωση, ο φόβος, και η βεβαιότητα της σωτηρίας.
17. Προφανώς οι ψυχές στο καθαρτήριο έχουν εξίσου ανάγκη την αύξηση της αγάπης όσο την ελάττωση της φρίκης.
18. Προφανώς δεν έχει αποδειχθεί, είτε από τη λογική είτε από τις Γραφές, ότι οι ψυχές στο καθαρτήριο βρίσκονται έξω από την κατάσταση την αξιομισθίας, ή ότι δεν είναι σε θέση να αυξηθούν ως προς την αγάπη.
19. Ούτε φαίνεται να έχει αποδειχθεί ότι οι ψυχές στο καθαρτήριο, τουλάχιστον όχι όλες, είναι βέβαιες και σίγουρες για τη σωτηρία τους, έστω και αν εμείς οι ίδιοι είμαστε απολύτως βέβαιοι γι' αυτό.
20. Επομένως ο Πάπας, όταν χρησιμοποιεί τις λέξεις «απεριόριστη άφεση όλων των ποινών» στην πραγματικότητα δεν εννοεί το σύνολο των ποινών αλλά μόνο εκείνες που έχει επιβάλλει ο ίδιος.
21. Άρα, αυτοί,οι ιεροκήρυκες των συγχωροχαρτιών σφάλλουν όταν λένε πως ένας άνθρωπος έχει συγχωρηθεί για κάθε ποινή και έχει σωθεί μέσω των παπικών συγχωροχαρτίων.
22. Μάλιστα, ο Πάπας δεν δίνει άφεση σε καμία ποινή στις ψυχές στο καθαρτήριο, σύμφωνα με το κανονικό δίκαιο, την οποία οι ψυχές έπρεπε να έχουν πληρώσει όσο ζούσαν.
23. Αν η άφεση κάθε είδους ποινής μπορούσε να χορηγηθεί σε οποιονδήποτε, ασφαλώς θα χορηγούνταν μόνο στους τελειότερους, δηλαδή σε ελάχιστους.
24. Για τον λόγο αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν εξαπατηθεί από αυτή τη γενικευμένη και εύκολα παρεχόμενη υπόσχεση για απελευθέρωση από την ποινή.
25. Η εξουσία που ο Πάπας έχει εν γένει πάνω στο καθαρτήριο αντιστοιχεί στην εξουσία που έχει οποιοσδήποτε επίσκοπος ή εφημέριος στη δική του επισκοπή ή ενορία...
26. 0 Πάπας κάνει πολύ καλά όταν χορηγεί άφεση σε ψυχές στο καθαρτήριο, όχι με τη δύναμη των κλειδιών, την οποία δεν έχει, αλλά μεσολαβώντας γι' αυτές.
27. Κηρύσσουν μόνο ανθρώπινες διδασκαλίες όσοι λένε πως μόλις τα νομίσματα κουδουνίσουν στο χρηματοκιβώτιο, η ψυχή φεύγει από το καθαρτήριο.
28. Είναι βέβαιο πως μόλις τα νομίσματα κουδουνίσουν στο χρηματοκιβώτιο, ίσως αυξηθεί το κέρδος και η πλεονεξία, αλλά όταν παρεμβαίνει η εκκλησία, το αποτέλεσμα βρίσκεται αποκλειστικά και μόνο στα χέρια του Θεού.
29. Κανείς δεν γνωρίζει αν όλες οι ψυχές στο καθαρτήριο επιθυμούν να λυτρωθούν, καθώς έχουμε τις εξαιρέσεις του Αγ. Σεβερίνου και του Αγ. Πασχάλιου, σύμφωνα με ένα μύθο.
30. Κανείς δεν είναι σίγουρος για τη δική του μεταμέλεια, και ακόμη λιγότερο για το ότι έχει λάβει ολοκληρωτική άφεση.
31. Εκείνος που εξαγοράζει πράγματι την άφεση με συγχωροχάρτια είναι τόσο σπάνιος όσο εκείνος που έχει πράγματι μετανοήσει. Μάλιστα, είναι εξαιρετικά σπάνιος.
32. Όσοι πιστεύουν πως μπορούν να είναι βέβαιοι για τη σωτηρία τους επειδή αγόρασαν συγχωροχάρτια, θα είναι καταραμένοι αιώνια, μαζί με τους δασκάλους τους.
33. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε όσους λένε ότι η συγχώρεση του Πάπα είναι το ανεκτίμητο δώρο του Θεού με το οποίο ο άνθρωπος συμφιλιώνεται με Εκείνον.
34. Διότι η χάρη των συγχωροχαρτιών αφορά μόνο τις ποινές της τελετουργικής ικανοποίησης που καθιέρωσε ο άνθρωπος.
35. Όσοι διδάσκουν ότι η μετάνοια δεν είναι αναγκαία εκ μέρους εκείνων που σκοπεύουν να βγάλουν ψυχές από το καθαρτήριο πληρώνοντας χρήματα ή να αγοράσουν εξομολογητικά προνόμια, διδάσκουν μη χριστιανικές διδασκαλίες.
36. Κάθε πραγματικά μετανοημένος Χριστιανός έχει δικαίωμα στην πλήρη συγχώρεση της ποινής και της ενοχής, ακόμη και χωρίς να κατέχει συγχωροχάρτι.
37. Κάθε αληθινός Χριστιανός, είτε ζωντανός είτε νεκρός, συμμετέχει σε όλες τις ευλογίες του Χριστού και της εκκλησίας, και αυτή η συμμετοχή του χορηγείται από τον Θεό, ακόμη και χωρίς να κατέχει συγχωροχάρτι.
38. Παρ' όλα αυτά, η παπική άφεση και ευλογία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να περιφρονείται, διότι και τα δύο αποτελούν, όπως είπα (Θέση 6), τη διακήρυξη της θείας συγχώρεσης.
39. Είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και για τους καλύτερους θεολόγους, την ίδια στιγμή να επιδοκιμάζουν την απλοχεριά στα συγχωροχάρτια και την ανάγκη για αληθινή μετάνοια.
40. Ο Χριστιανός που μετανοεί ειλικρινά αναζητά και επιδιώκει να πληρώσει ποινές για τις αμαρτίες του. Όμως, τα απλόχερα χορηγούμενα συγχωροχάρτια μετριάζουν τις ποινές και κάνουν τους ανθρώπους να τις μισήσουν, ή τουλάχιστον τους δίνουν ευκαιρία να τις μισήσουν.
41. Τα παπικά συγχωροχάρτια πρέπει να προβάλλονται με προσοχή, μήπως και οι άνθρωποι σκεφτούν εσφαλμένα ότι τα χαρτιά αυτά πρέπει να προτιμηθούν έναντι άλλων καλών έργων αγάπης.
42. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι σκοπός του Πάπα δεν είναι να δείξει πως η αγορά συγχωροχαρτιών πρέπει να συγκρίνεται καθ' οποιονδήποτε τρόπο με έργα ελέους.
43. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι όποιος δίνει στους πτωχούς ή δανείζει στους έχοντες ανάγκη, κάνει καλύτερη πράξη από όποιον αγοράζει συγχωροχάρτια.
44. Επειδή η αγάπη αυξάνεται με έργα αγάπης, ο άνθρωπος γίνεται με αυτά καλύτερος. Όμως, δεν γίνεται καλύτερος με τα συγχωροχάρτια, αλλά απλώς εν μέρει απελευθερώνεται από ποινές.
45. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι όποιος βλέπει κάποιον που έχει ανάγκη και τον προσπερνά, αλλ' ωστόσο δίνει χρήματα για την αγορά συγχωροχαρτιών, δεν εξαγοράζει την παπική άφεση αλλά την οργή του Θεού.
46. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι, εκτός κι αν έχουν περισσότερα από όσα χρειάζονται, οφείλουν να εξοικονομούν αρκετά χρήματα για τις ανάγκες της οικογένειάς τους και σε καμία περίπτωση να μην τα σπαταλούν αγοράζοντας συγχωροχάρτια.
47. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι η αγορά συγχωροχαρτίων είναι ζήτημα ελεύθερης επιλογής και όχι επιβολής.
48. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι ο Πάπας, χορηγώντας συγχωροχάρτια, έχει ανάγκη και άρα επιθυμεί τις ευσεβείς προσευχές τους περισσότερο από τα χρήματά τους...
49. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι τα παπικά συγχωροχάρτια είναι χρήσιμα μόνο αν δεν βασίζουν την πίστη τους σε αυτά, αλλά είναι πολύ επιβλαβή αν εξαιτίας τους οι Χριστιανοί χάσουν τον φόβο ενώπιον του Θεού.
50. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι αν ο Πάπας γνώριζε την εξαναγκαστική απόσπαση χρημάτων την οποία επιβάλλουν οι ιεροκήρυκες που πωλούν τα συγχωροχάρτια, μάλλον θα προτιμούσε να καεί η Βασιλική του Αγ. Πέτρου παρά να οικοδομηθεί πάνω στο δέρμα, στη σάρκα και τα οστά του ποιμνίου του.
51. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι ο Πάπας θα επιθυμούσε και θα έπρεπε να επιθυμεί να δώσει από τα δικά του χρήματα, ακόμα και αν έπρεπε να πωλήσει τη Βασιλική του Αγ. Πέτρου, σε πολλούς από τους οποίους κάποιοι γυρολόγοι αποσπούν χρήματα πωλώντας συγχωροχάρτια.
52. Είναι μάταιο να εμπιστεύεσαι τη σωτηρία μέσω συγχωροχαρτίων, παρ' ότι ο εκπρόσωπος του Πάπα, ή ακόμη και ο ίδιος ο Πάπας, θα πρόσφεραν την ψυχή τους ως ασφάλεια.
53. Αυτοί είναι οι εχθροί του Χριστού και του Πάπα, όσοι απαγορεύουν το κήρυγμα του Λόγου του Θεού σε ορισμένες εκκλησίες προκειμένου σε κάποιες άλλες να κηρυχθούν τα συγχωροχάρτια.
54. Ο Λόγος του Θεού πληγώνεται όταν, στο ίδιο κήρυγμα, αφιερώνεται ίσος ή περισσότερος χρόνος στα συγχωροχάρτια απ' ό,τι στον Λόγο.
55. Ασφαλώς είναι το αίσθημα του Πάπα ότι, αν τα συγχωροχάρτια, τα οποία είναι κάτι το ασήμαντο, εορτασθούν με μία κωδωνοκρουσία, μία λιτανεία, και μία ιεροτελεστία, τότε το Ευαγγέλιο, που είναι το πιο σημαντικό πράγμα, θα πρέπει να κηρυχθεί με εκατό κωδωνοκρουσίες, εκατό λιτανείες, και εκατό ιεροτελεστίες.
56. Οι αληθινοί θησαυροί της εκκλησίας, από τους οποίους ο Πάπας παίρνει και διανέμει συγχωροχάρτια, δεν έχουν συζητηθεί ούτε είναι γνωστοί επαρκώς στον λαό του Χριστού.
57. Προφανώς οι αληθινοί θησαυροί της εκκλησίας δεν είναι πρόσκαιρα αγαθά, διαφορετικά πολλοί πωλητές συγχωροχαρτίων δεν θα τα διένειμαν τόσο απλόχερα αλλά απλώς θα τα συγκέντρωναν.
58. Ούτε οι αληθινοί θησαυροί (της εκκλησίας) είναι τα ελέη του Χριστού και των αγίων, διότι αυτοί, ακόμη και χωρίς τον Πάπα, πάντα απονέμουν τη θεία χάρη στον εσωτερικό άνθρωπο, όπως παρέχουν και τον Σταυρό, τον θάνατο και την κόλαση στον εξωτερικό άνθρωπο.
59. Ο Αγ. Λαυρέντιος είπε ότι οι πτωχοί της εκκλησίας υπήρξαν οι θησαυροί της εκκλησίας, αλλά μιλούσε σύμφωνα με τη χρήση των λέξεων στην εποχή του.
60. Χωρίς έλλειψη ευαισθησίας λέμε ότι τα κλειδιά της εκκλησίας, τα οποία δόθηκαν μέσω του ελέους του Χριστού, είναι αυτός ο θησαυρός.
61. Είναι ξεκάθαρο ότι η εξουσία του Πάπα επαρκεί μόνο για την συγχώρεση ποινών και την άφεση αμαρτιών σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, που επιφυλάσσονται για εκείνον.
62. Ο πραγματικός θησαυρός της εκκλησίας είναι το ιερότατο ευαγγέλιο της δόξας και της χάρης του Θεού.
63. Όμως ο θησαυρός αυτός είναι φυσικά εξαιρετικά επαχθής, διότι κάνει τον πρώτο έσχατο.
64. Από την άλλη, ο θησαυρός των συγχωροχαρτίων είναι φυσικά απόλυτα αποδεκτός, διότι κάνει τον έσχατο πρώτο.
65. Επομένως οι θησαυροί του ευαγγελίου είναι δίχτυα με τα οποία κάποιος στο παρελθόν ψάρευε ανθρώπους του πλούτου.
66. Οι θησαυροί των συγχωροχαρτίων είναι δίχτυα με τα οποία κάποιος σήμερα ψαρεύει τον πλούτο των ανθρώπων.
67. Τα συγχωροχάρτια, τα οποία οι δημαγωγοί επιδοκιμάζουν ως τις μεγαλύτερες χάρες είναι στην πραγματικότητα τέτοιες μόνο εφόσον αυξάνουν το κέρδος.
68. Παρ' όλα αυτά, στην πραγματικότητα είναι οι πιο ασήμαντες χάρες αν συγκριθούν με τη χάρη του Θεού και το θαυμασμό του Σταυρού.
69. Οι επίσκοποι και οι εφημέριοι είναι υποχρεωμένοι να υποδεχτούν τους απεσταλμένους με τα παπικά συγχωροχάρτια με κάθε σεβασμό.
70. Όμως ακόμη πιο υποχρεωμένοι είναι να ανοίξουν τα μάτια και τα αυτιά τους μήπως και οι άνθρωποι αυτοί κηρύσσουν τα δικά τους όνειρα αντί εκείνων που τους ανέθεσε ο Πάπας.
71. Αναθεματισμένος και καταραμένος ας είναι όποιος μιλήσει κατά της αλήθειας αναφορικά με τα παπικά συγχωροχάρτια.
72. Όμως, ευλογημένος ας είναι όποιος είναι φύλακας κατά της λαγνείας και της ακολασίας των παπικών απεσταλμένων που πωλούν συγχωροχάρτια.
73. Όπως ακριβώς και ο Πάπας δικαίως κατακεραυνώνει όσους με οποιονδήποτε τρόπο αποπειρώνται να βλάψουν τον κόσμο με αφορμή την πώληση των συγχωροχαρτίων,
74. έτσι, ακόμη περισσότερο προτίθεται να κατακεραυνώσει όσους χρησιμοποιούν τα συγχωροχάρτια ως πρόφαση για να βλάψουν την ιερά αγάπη και αλήθεια.
75. Το να θεωρεί κάποιος τα παπικά συγχωροχάρτια τόσο σπουδαία ώστε να δίνουν άφεση αμαρτιών σε κάποιον ακόμη κι αν αυτός έχει διαπράξει το αδύνατον και έχει ασκήσει βία στη μητέρα του Θεού είναι παραφροσύνη.
76. Αντιθέτως, λέμε ότι τα παπικά συγχωροχάρτια δεν μπορούν να αναιρέσουν ούτε την ελάχιστη από τις θανάσιμες αμαρτίες στο βαθμό που αφορά την ενοχή.
77. Το να λέει κάποιος ότι ακόμη και ο Αγ. Πέτρος, αν ήταν σήμερα πάπας, δεν θα μπορούσε να χορηγήσει μεγαλύτερες χάρες, αποτελεί βλασφημία κατά του Αγ. Πέτρου και του Πάπα.
78. Αντιθέτως, λέμε ότι ακόμα και ο σημερινός Πάπας, ή οποιοσδήποτε πάπας, διαθέτει μεγαλύτερες χάρες, δηλαδή το ευαγγέλιο, πνευματικές δυνάμεις, δώρα θεραπείας, κλπ. όπως είναι γραμμένο (Α' Κορ. ιβ' 12).
79. Το να λέει κάποιος ότι ο σταυρός διακοσμημένος με τον παπικό θυρεό και στημένος από τους πωλητές των συγχωροχαρτίων είναι ίσης αξίας με τον Σταυρό του Χριστού αποτελεί βλασφημία.
80. Οι επίσκοποι, οι εφημέριοι, και οι θεολόγοι που επιτρέπουν τη διάδοση τέτοιων πραγμάτων στον λαό θα πρέπει να λογοδοτήσουν γι' αυτό.
81. Αυτό το αχαλίνωτο κήρυγμα υπέρ των συγχωροχαρτίων καθιστά δύσκολο ακόμη και για τους μορφωμένους να διασώσουν τον Πάπα από τον διασυρμό ή τις δαιμόνιες ερωτήσεις των απλών ανθρώπων.
82. Όπως είναι η εξής: «Γιατί ο Πάπας δεν αδειάζει το καθαρτήριο χάριν της ιεράς αγάπης και της τρομερής κατάστασης των εκεί ευρισκόμενων ψυχών, αφού απελευθερώνει άπειρο αριθμό από ψυχές χάριν των άθλιων χρημάτων με τα οποία θέλει να φτιάξει μια εκκλησία;» Ο πρώτος λόγος θα ήταν πολύ δίκαιος, ενώ ο δεύτερος είναι πολύ ασήμαντος.
83. Επίσης, «Γιατί οι νεκρώσιμες λειτουργίες και τα ετήσια μνημόσυνα συνεχίζουν και γιατί δεν επιστρέφει ή δεν επιτρέπει την απόσυρση των δωρεών που δόθηκαν γι'αυτές, αφού είναι λάθος να προσεύχεται κανείς για τους λυτρωμένους;»
84. Επίσης, «Τι είδους ευσέβεια είναι αυτή ενώπιον του Θεού και του Πάπα ώστε με αντάλλαγμα το χρήμα να επιτρέπουν σε κάποιον ασεβή και εχθρό τους, να εξαγοράζει από το καθαρτήριο την ευσεβή ψυχή ενός φίλου του Θεού αντί, λόγω της ανάγκης αυτής της ευσεβούς και αγαπημένης ψυχής, να την απελευθερώσουν χάριν της αγνής αγάπης;»
85. Επίσης, «Γιατί οι εκκλησιαστικοί κανόνες της μετάνοιας, πολύ μετά την κατάργηση τους στην πράξη και λόγω της κατάχρησης τους, σήμερα ικανοποιούνται με τη χορήγηση συγχωροχαρτίων σαν να είναι ακόμη εν ισχύι;»
86. Επίσης, «Γιατί ο Πάπας, του οποίου ο πλούτος είναι σήμερα μεγαλύτερος από εκείνον του πλουσιότατου Κροίσσου, δεν κατασκευάζει αυτήν τη Βασιλική του Αγ. Πέτρου με δικά του χρήματα και όχι με τα χρήματα των πτωχών πιστών;»
87. Επίσης, «Τι είναι αυτό που συγχωρεί ή χορηγεί ο Πάπας σε όσους μέσω τέλειας μετάνοιας έχουν ήδη δικαίωμα σε πλήρη άφεση και ευλογία;»
88. Επίσης, «Ποια μεγαλύτερη ευλογία για την εκκλησία από εκείνη που θα προέκυπτε αν ο Πάπας απένειμε αυτές τις αφέσεις και τις ευλογίες σε κάθε πιστό εκατό φορές την ημέρα, και όχι μία όπως κάνει τώρα;»
89. «Αφού ο πάπας με τα συγχωροχάρτια επιδιώκει τη σωτηρία των ψυχών και όχι τα χρήματα, γιατί αναστέλλει τα συγχωροχάρτια και τις αφέσεις που έχουν χορηγηθεί στο παρελθόν, εφόσον έχουν ίδια αποτελεσματικότητα;»
90. Η βίαιη κατάπνιξη αυτών των πολύ καυτών ερωτήσεων του απλού λαού και όχι η απάντηση τους με λογικά επιχειρήματα εκθέτει την εκκλησία και γελοιοποιεί τον Πάπα στα μάτια των εχθρών τους και καθιστά δυστυχείς τους Χριστιανούς.
91. Εάν, επομένως, τα συγχωροχάρτια προβάλλονταν σύμφωνα με το πνεύμα και την πρόθεση του Πάπα, όλες αυτές οι αμφιβολίες θα διαλύονταν αμέσως. Μάλιστα, δεν θα υπήρχαν καν.
92. Άρα, διώξτε όλους αυτούς τους προφήτες που λένε στους ανθρώπους του Χριστού, «Ειρήνη, ειρήνη» και δεν υπάρχει ειρήνη.
93. Ευλογημένοι ας είναι όλοι εκείνοι οι προφήτες που λένε στους ανθρώπους του Χριστού, «Σταυρός, Σταυρός», και δεν υπάρχει Σταυρός.
94. Οι Χριστιανοί ας είναι επιμελείς στο να ακολουθούν τον Χριστό, την Κεφαλή τους, μέσα από ποινές, τον θάνατο και την κόλαση.
95. Κι έτσι να είναι βέβαιοι για την είσοδο τους στον παράδεισο μέσα από πολλές δοκιμασίες και όχι μέσα από την ψευδή πνευματική ασφάλεια.

2.2.16

ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ χάρη στην κ. Ευθυμίου

ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Φίλες και Φίλοι αγαπητοί φίλοι της ιστορίας και ειδικότερα των μαθημάτων της καταπληκτικής Ιστορικού κ. Μαρίας Ευθυμίου την οποία οφείλω να ευχαριστήσω δημόσια για τα τρίωρα δωρεάν μαθήματα που μας παραδίδει κάθε δευτέρα στην αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής σας καλησπερίζω, αφορμή για να ασχοληθώ με τα του προτεσταντισμού ήταν αυτά τα μαθήματα. Σας προτρέπω να παρακολουθήσετε αυτά τα μαθήματα, ειλικρινά σε όσους το έχω προτείνει έχουν μείνει ενθουσιασμένοι. Εις ό,τι με αφορά έμαθα πολλά πράγματα και μου λύθηκαν πάρα πολλές απορίες, τώρα πια δεν απορώ γιατί οι προτεστάντες είναι οι κυρίαρχοι του κόσμου, και να σκεφτείτε πως έως και τον 17έβδομο αιώνα η χώρα που ήταν η επικρατέστερη να γίνει η επόμενη υπερδύναμη ήταν η Ισπανία η οποία αφού είχε κατασφάξει όλους τους κατοίκους από το Μεξικό και κάτω, και αφού είχε μαζέψει όλο το χρυσάφι το μόνο που της έμενε να κάνει ήταν να διαχειρισθεί σωστά όλον αυτόν τον πλούτο κάτι δυστυχώς που δεν το έκανε και γι' αυτό βρέθηκε στην κατάσταση που είναι σήμερα. Ίσως κάποιος ρωτήσει κι εμείς που ήμασταν όλα αυτά τα χρόνια; Θα το βρείτε στην ημερομηνία 146π.χ. Η απορία μου είναι γιατί θυμόμαστε τα 400 χρόνια των Τούρκων και όχι τα 1600!!!!!! χρόνια των Ρωμαίων; Σας χαιρετώ, με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο δόκιμος Επικούρειος Πέπος.

Απόστολος Διαμαντής

Όταν ο Μαξ Βέμπερ και ο Ρίτσαρντ Τώουνυ δημοσίευσαν τα έργα τους για τον προτεσταντισμό, η σχετική συζήτηση για την αμερικανική ιδεολογία μπήκε σε εντελώς άλλο δρόμο: αναδείχθηκε για μια ακόμη φορά, η θεολογική βάση του δυτικού πολιτισμού και κυρίως εμπλουτίστηκε η ιστορική ερμηνεία με νέα εργαλεία, αυτή τη φορά από το χώρο των νοοτροπιών. Πρώτα ο Μαξ Βέμπερ δημοσιεύει το κλασικό πλέον έργο του «Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού», σε γερμανικά περιοδικά το 1904-1905 και στη συνέχεια ο Ρίτσαρντ Τώουνυ, το 1926, το παρεμφερές «Η χριστιανική θρησκεία και η άνοδος του καπιταλισμού».

Και τα δύο σχετικοποιούν την μαρξιστική πεποίθηση για την εξάρτηση των ιδεών από το πεδίο της οικονομίας και αναδεικνύουν την αυτοτελή σημασία των ιδεών, της ιστορικής συνείδησης και των νοοτροπιών. Έτσι, απαντώντας στον Μαρξ κυρίως, οι Βέμπερ και Τώοουνυ συνέδεσαν την καπιταλιστική εποχή με την επικράτηση της προτεσταντικής ηθικής στον αγγλοσαξωνικό κόσμο.

Ας συνοψίσουμε τις ιστορικές ιδιαιτερότητες του προτεσταντισμού- τι νέο δηλαδή έφερε στο προσκήνιο της ιστορίας- και τα βασικά σημεία της νέας προτεσταντικής ηθικής. Βεβαίως, δεν υπάρχει ένας και μόνος προτεσταντισμός, αλλά πολλές διαφορετικές εκδοχές του: Λουθηρανισμός, καλβινισμός, αγγλικανοί, ευαγγελικοί, βαπτιστές και πολλές άλλες ομάδες που προκύπτουν κυρίως από το γεγονός ότι οι προτεστάντες δεν έχουν ένα κεντρικό εκκλησιαστικό όργανο, μια εκκλησιαστική ιεραρχία δηλαδή, όπως οι καθολικοί και οι ορθόδοξοι. Οπότε κάθε προτεσταντική εκκλησία κουβαλάει τα ιδιαίτερα δικά της ιστορικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, μπορούμε να σταθούμε στις γενικές γραμμές της προτεσταντικής πίστης, στις σταθερές της δηλαδή. Αυτές εξάλλου θεμελιώνουν και την ιδιαίτερη σύνδεση αυτού του θεολογικού κινήματος με την νεωτερική εποχή του κεφαλαίου.

Οι καλβινιστές, οι πουριτανοί, οι λουθηρανοί, οι Ουγενότοι και όλοι γενικώς οι προτεστάντες, αποφάσισαν να ζήσουν απλά μέσα στην εκκλησία τους, αλλά αυστηρά όσον αφορά τη στάση ζωής τους απέναντι στα ιερά κείμενα. Κατήργησαν τα περισσότερα λατρευτικά τυπικά, τα μυστήρια και απαίτησαν απόλυτη προσήλωση στο ευαγγέλιο. Aπέρριψαν δηλαδή όλα τα τυπικά της Λατρείας, την παράδοση της εκκλησίας και των Πατέρων, όσα είχαν προκύψει από την συνολική ιστορία του χριστιανισμού και κράτησαν μόνο τη Bίβλο για οδηγό.

Οι προτεστάντες, αρνούμενοι την υπαγωγή της συνείδησης σε μια αυστηρή παπική ιεραρχία, ουσιαστικά απαίτησαν την θρησκευτική ατομικότητα. Αρνούμενοι τον κοινοβιακό μοναχισμό, στράφηκαν προς τον εσωτερικό κόσμο του πιστού. Δηλαδή στο άτομο. Επομένως οι προτεστάντες θεμελιώνουν στο χώρο της θεολογίας την ατομικότητα, υπερβαίνοντας την λογική της ενορίας και της εκκλησιαστικής κοινότητας. Προέχει πάντα για τους προτεστάντες η ατομική μας συνείδηση, η πίστη. Η θρησκεία γίνεται έτσι μια εντελώς προσωπική υπόθεση.

Οι προτεστάντες συνέδεσαν το παρόν, την καθημερινότητά τους, με την πίστη. Ο προτεσταντισμός ανέλαβε αυτόν ακριβώς το ρόλο: να τοποθετήσει στο κέντρο της εκκλησιαστικής ζωής το υποκείμενο, το άτομο, σε όλες τους τις κοσμικές εκδηλώσεις. Ο Mαρτίνος Λούθηρος, ο Ούλριχ Σβίγγλιος και ο Iωάννης Kαλβίνος, ιδίως ο τελευταίος, κωδικοποίησαν μια νέα ηθική. H ουσιαστική διαφορά βρίσκεται στην προτεραιότητα που δίνει ο προτεσταντισμός σε ό,τι ονομάζεται πραγματική ζωή: η θρησκεία δεν νοείται, παρά μόνον στην αδιαμεσολάβητη σχέση της με τη ζωή- πρακτικά πρέπει να φαίνεται αυτό που πιστεύεις. Ήταν δηλαδή η απαραίτητη μεταστροφή, για να εδραιωθεί ο σύγχρονος κόσμος των ατομικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.

Αρνούμενοι την απόλυτη παπική εξουσία πάνω στις τοπικές εκκλησίες, οι προτεστάντες, με επικεφαλής τον Λούθηρο, απαίτησαν την εθνικοποίηση των εκκλησιών. Απαίτησαν επίσης λειτουργίες όχι στα λατινικά, αλλά στις εθνικές γλώσσες. Με λίγα λόγια, αρνήθηκαν τα οικουμενικά χαρακτηριστικά του παπισμού, τα οποία είχαν ταυτιστεί με την αυτοκρατορική λογική. Και επομένως πρωτοστάτησαν στα εθνικά κινήματα από τον 17ο αιώνα και μετά. Δεν είναι τυχαία η σύνδεση του Διαφωτισμού- που εισάγει την εποχή των εθνών και του εθνικισμού- με τον προτεσταντισμό. Οι διαφωτιστές φιλόσοφοι είναι σχεδόν στο σύνολό τους έχθροί του καθολικισμού και φιλικοί με τον προτεσταντισμό. Επομένως υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα στον προτεσταντισμό και την εδραίωση των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών.

Για τους προτεστάντες ο άνθρωπος δεν θα σωθεί από τα έργα του και την ηθική του συμπεριφορά, αλλά από την πίστη του στον Θεό. Αυτή είναι η κεντρική πρόταση του Μαρτίνου Λούθηρου και γενικώς του προτεσταντισμού. Η εχθρότητα του Λούθηρου απέναντι στην επικρατούσα χριστιανική ηθική, συνοδεύτηκε και από την εχθρότητά το απέναντι στον λεγόμενο «νομικισμό» της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Έτσι ο χριστιανός απελευθερώνεται από την υποχρέωση υπακοής σε κάθε νόμο, εκτός από τον νόμο του Χριστού, που όμως είναι μέσα του, ένας νόμος εσωτερικός και υποκειμενικός. Ο χριστιανός νοιώθει ελεύθερος απέναντι σε όλους τους νόμους και γίνεται κύριος του εαυτού του. Αυτή ακριβώς είναι η πιο σοβαρή νεωτερική διάσταση του λουθηρανισμού, η προβολή της ελεύθερης υποκειμενικότητας, αυτό που ο Λούθηρος ονόμασε «χριστιανική ελευθερία».

Ο χριστιανός είναι μεν ελεύθερος στο πλαίσιο της χριστιανικής ζωής, αλλά εκτός από το βασίλειο του Χριστού υπάρχει και το επίγειο βασίλειο, στο οποίο οι άνθρωποι, βυθισμένοι στην αμαρτία, υποχρεώνονται να υπακούν σε όλους τους κανόνες συμπεριφοράς που επιτάσσει η Αγία Γραφή. Για τον Λούθηρο η ανθρώπινη φύση είναι βαθιά διεφθαρμένη και ο ίδιος περιφρονεί τον ανθρώπινο λόγο και τη φύση. Η αμαρτία και η αποφυγή της γίνεται λοιπόν ο άξονας της προτεσταντικής ηθικής, η οποία κινείται ανάμεσα στις έννοιες «καλό» και «κακό». Η προτεσταντική ηθική με τον Λούθηρο βρίσκεται στον αντίποδα της αριστοτελικής ηθικής των αρετών και του ενάρετου βίου, θεωρεί τον ίδιο τον Αριστοτέλη άλλωστε ως «προπύργιο των παπιστών» και «την ηθική του ως τον μεγαλύτερο εχθρό της χάρης», καθώς είναι η ηθική που ενσωμάτωσε πλήρως η σχολαστική θεολογία του μεσαίωνα.

Η χριστιανική ηθική και η ηθική της Αγίας Γραφής είναι αυτή που οδήγησε και τον Καλβίνο στην ίδια αποδοχή, ότι δηλαδή η σωτηρία του ανθρώπου δεν θα προέλθει από τα έργα του αλλά από την χάρη που απευθύνει ο Θεός στους «εκλεκτούς» του με βάση τη διδασκαλία του προορισμού. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια ηθική που αφορά όλους τους ανθρώπους, αλλά τους πιστούς. Αυτοί που θα καταφέρουν να αποκτήσουν την θεία χάρη και επομένως τον προορισμό της σωτηρίας.

Ο Καλβίνος και ο Λούθηρος δεν δέχονται την «φυσική ηθική» των αρετών, ούτε τη σύγκλιση της χριστιανικής με την κοσμική ηθική, με συνέπεια η καλβινιστική ηθική να ρυθμίζει πλέον με χριστιανικούς νόμους όλες τις πράξεις της εγκόσμιας ζωής, σε μια προσπάθεια απόλυτου εκχριστιανισμού του συνόλου της ζωής, στις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις των ανθρώπων. Αυτός όμως ο εκχριστιανισμός συνοδεύεται από την πλήρη απελευθέρωση από τα θρησκευτικά καθήκοντα της καθολικής εκκλησίας, στο όνομα της «χριστιανικής ελευθερίας». Επομένως πρόκειται για μια εκκοσμίκευση του χριστιανισμού. Αυτός ο εκκοσμικευμένος χριστιανισμός είναι που καλύπτει όλες τις πλευρές της ζωής του ατόμου- όχι η συμμετοχή του στα μυστήρια της εκκλησίας.

Η πρακτική του ασκητισμού του Καλβίνου και οι αρνήσεις του απέναντι στην εκκλησία δεν ήταν τίποτε άλλο από μια επίθεση στην αρχαία ηθική, η οποία μέχρι τέλους παρέμεινε εμπόδιο στην εργασία και τον πλουτισμό. Η διδασκαλία του Καλβίνου λοιπόν άφησε ανοιχτή την πόρτα στον δανεισμό, διευκολύνοντας την εμπορική δραστηριότητα, η οποία επί αιώνες υφίστατο την απαγόρευση του τόκου, εκ μέρους της καθολικής εκκλησίας (αν και σ' αυτό το σημείο και ο Λούθηρος συνέχιζε την παράδοση αυτή, την απαγόρευση του τόκου). Κηρύσσοντας σε όλους την ανάγκη της εργασίας- αφού ο Θεός προόρισε τον άνθρωπο «να ζει με τον ιδρώτα του προσώπου του» και ευλόγησε την εργασία, την ευημερία και την απόκτηση των υλικών αγαθών, δηλαδή τη γεωργία, το εμπόριο, τα συμβόλαια κλπ.- ο Καλβίνος διετύπωσε και ηθικές εντολές για όλες τις πλευρές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.

Η καλβινιστική ηθική, η οποία είναι η κύρια πλευρά της προτεσταντικής ηθικής συνολικά, είναι μια ηθική υπακοής στις επιταγές του Θεού, οι οποίες νοούνται ως υπακοή στις εντολές της Βίβλου. Η παράδοση του εξελληνισμένου χριστιανισμού παρακάμπτεται. Ουσιαστικά ο προτεσταντισμός προκαλεί μια επιστροφή στην ιουδαϊκή ηθική των εντολών και όχι σε μια ηθική ως έργο του ανθρώπινου λόγου, που είχε επεξεργαστεί η πατερική θεολογία, επηρεασμένη από την κλασική ελληνική φιλοσοφία.

* Θα συνεχίσουμε με τη σχέση προτεσταντισμού και καπιταλισμού.

! Ο Απόστολος Διαμαντής εργάζεται στο Εργαστήριο Κοινωνικών Επιστημών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάσκει Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Πρώτη ανάρτηση Αντίφωνο

1.2.16

ΕΝΑ ΑΣΤΕΡΙ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΣΤΟ ΜΑΓΕΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΓΟΡΓΟΓΥΡΙ

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί ποδοσφαιρόφιλοι καλημέρα, έχω τη χαρά σήμερα να σας παρουσιάσω τη νέα ανάρτηση της Λογοτεχνικής Ομάδας Γοργογυρίου με τίτλο ''ένα νέο αστέρι γεννιέται'' ο τίτλος δεν είναι καθόλου παραπλανητικός αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Ας έρθω όμως στο θέμα μου, λίγες μέρες πριν με αστραπιαίες κινήσεις του Μάνατζερ Mr PEPOU THE GREAT και με άκρα μυστικότητα έφερε στη Αθήνα το νέο ταλέντο που ανθεί αυτή την περίοδο στο ΜΑΓΕΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΓΟΡΓΟΓΥΡΙ που παρεμπιπτόντως να πω πως έχει μια παράδωσει στο να παράγει ταλέντα στην ποίηση, στον αθλητισμό, στη μουσική, σας μιλάω φυσικά για τον Γιαννάκη-Πήγασο Γκοβίνα, ο Μάνατζερ είχε ήδη κανονίσει μια συνάντηση με τον κ. ΧΟΥΑΝ ΡΟΤΣΑ ώστε ως ο πλέον αρμόδιος να αποφανθεί για το ταλέντο του μικρού Γιαννάκη-Πήγασο, και παράλληλα η κόρη του Μάνατζερ είχε μεταβεί στο Λονδίνο όπου είχε συνάντηση με ηγετικά στελέχη της Manchester ώστε να αποσαφηνιστούν οι προθέσεις τους γιατί είχαν εκφράσει άμεσο ενδιαφέρον για την απόκτηση του ''φτερωτού αλόγου.''

Ο κ. ΡΟΤΣΑ έμεινε έκθαμβος από το ταλέντο του μικρού τον οποίο χαρακτήρισε ''φτερωτό άλογο'' και ζήτησε από τον Μάνατζερ να δεσμευθεί με λόγο τιμής πως όταν θα έρθει η ώρα για την μεταπήδηση του Πήγασου να έχει ο κ. ΧΟΥΑΝ τον πρώτο λόγο, φυσικά ο Μάνατζερ δέχθηκε την πρόταση του και αφού ενημέρωσε τους γονείς του Πήγασου τον εξουσιοδότησαν εν λευκώ για τις περαιτέρω ενέργειες. Εννοείται πως ο Μάνατζερ δεν ξεχνά το πόσο είχε βοηθήσει ο κ. Χουάν την ΟΚΡΑ τότε που μας παραχωρούσε τις αθλητικές εγκαταστάσεις για να προπονείται η ΟΚΡΑ. Κύριε Χουάν σας ευχαριστούμε από καρδιάς. Σήμερα το βράδυ επίσης επιστρέφει από Λονδίνο η κόρη του Μάνατζερ με το πακέτο της πρότασης των Άγγλων, έτσι κι αλλιώς τον πρώτο λόγο θα τον έχει ο κ. Ρότσα. Υ.Γ. Λόγω κάποιου λάθους του εικονολήπτη δεν θα μπορέσω να σας παρουσιάσω το βιντεάκι από το τεστ του Πήγασου. Σας χαιρετώ και σας εύχομαι καλή βδομάδα και καλό μήνα. Στο ΜΑΓΕΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΓΟΡΓΟΓΥΡΙ υπάρχει ακόμα ένας ταλαντούχος παίκτης ο οποίος κι αυτός θα έχει σίγουρα μια λαμπρή καριέρα, πρόκειται για τον Αλκιβιάδη Γκοβίνα.
Με σεβασμό ο Επικούρειος Πέπος.

27.1.16

ΕΛΙΣΑΒΕΤ Α' ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ένα παράδειγμα προς μίμηση για την πατρίδα της.

Φίλες και Φίλοι καλησπέρα, αφορμή για να σας παρουσιάσω το πιο κάτω άρθρο το οποίο δανείστηκα από ''τη μηχανή του χρόνου'' ήταν η κ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ η Ιστορικός, ανάμεσα στα πολλά που μας μαθαίνει κάθε φορά εντυπωσιάσθηκα από τα λεγόμενά της για την ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ αυτόματα έκανα τη σύγκριση με το δικό μας πολιτικό προσωπικό και απογοητεύτηκα, τώρα κατάλαβα γιατί οι Άγγλοι λατρεύουν την ΕΛΙΣΑΒΕΤ Α' και κατ' επέκταση τον θεσμό της βασιλείας γιατί αυτοί είχαν Άγγλους βασιλείς ενώ εμείς είχαμε πότε Γερμανούς και πότε Άγγλους που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η αυλή τους και και η χώρα προέλευσής στους. Αξίζει τον κόπο τις επόμενες 4 Δευτέρες να ρθείτε στο Μέγαρο Μουσικής για ν' ακούσετε αυτή την καταπληκτική Ιστορικό που για τρεις ώρες δίνει μια μοναδική παράσταση όπου μας παίρνει από το χέρι και μας ταξιδεύει στα δύσβατα μονοπάτια της Ιστορίας, ειλικρινά είναι μια ορχήστρα μόνη της, θα σας πω μόνο τούτο στη χθεσινή ομιλία είχα τη χαρά να έχω μαζί μου και δυο υπέροχα πλάσματα την Διώνη, και την Άλκηστη που αντίστοιχα είναι η πρώτη δασκάλα και η δεύτερη στο δεύτερο έτος της Ψυχολογίας, τα κορίτσια στο τέλος ήταν κατενθουσιασμένη, η δε Διώνη το σκέφτεται πάρα πολύ να ξεκινήσει μια νέα καριέρα αυτή της Ιστορικού!!!!!!!! Απ' αυτό και μόνο μπορείτε να καταλάβετε το πόσο σημαντικά ήταν αυτά που άκουσαν και το πόσο καλή ήταν η κ. Ευθυμίου στην παρουσίαση της. Ελπίζω την επόμενη φορά να έρθουν ακόμα πιο πολλοί φίλοι και κυρίως να έρθουν νέα παιδιά. Άυριο θα σας παρουσιάσω τον Λούθηρο, στην συνέχεια τον Καλβίνο, Γιαν Χους, Tζον Ουίκλιθ, Ουλριχ Ζβιγγλιος και Τζιρόναμο Σαβαναρόλα. Μας εόπε επίσης πάρα πολλά για τους Προτεστάντες και τις διάφορα παρακλάδια του Προτεσταντισμού, για του Κουακέρους, για τους Μεθοδιστές, για τους Mαρωνίτες κ.α.

Ελισάβετ, η «παρθένα Βασίλισσα» που κακοποιήθηκε σεξουαλικά. Αυτή ανέδειξε τον Σαίξπηρ και μεγάλωσε την Αγγλία. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά έζησε πολλές «περιπέτειες» Γουόλτερ Ράλι, Ελισάβετ, Κάθριν Παρ, Ρόμπερτ Ντάντλεϊ, Τόμας Σίμουρ bess Η Βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας ανέβηκε στον θρόνο το 1558, σε ηλικία 25 ετών. Βασίλευσε για 45 χρόνια και άφησε πίσω της μία τεράστια αυτοκρατορία στην ακμή της. Έμεινε γνωστή ως η «Παρθένα Βασίλισσα», που απαρνήθηκε το γάμο για να αφοσιωθεί εξ' ολοκλήρου στη διακυβέρνηση της χώρας. Ήταν δίκαιη με τους υπηκόους της και αδίστακτη με τους εχθρούς της. Έδωσε τέλος στις θρησκευτικές διαμάχες που είχαν ρημάξει την Αγγλία τις προηγούμενες δεκαετίες και έσωσε τη διαλυμένη οικονομία της χώρας. Ανέπτυξε τις τέχνες και τον πολιτισμό με «αγαπημένο της παιδί», τον συγγραφέα Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Ήταν μία πολιτική και στρατηγική ιδιοφυία και η περίοδος βασιλείας της ονομάστηκε «Χρυσός Αιώνας». Η σεξουαλική κακοποίηση Η Ελισάβετ γεννήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου του 1533. Ήταν κόρη του Βασιλιά Ερρίκου του 8ου και της δεύτερης συζύγου του, Αν Μπολίν. Όταν ήταν 3 χρόνων, ο Ερρίκος εκτέλεσε τη μητέρα της για να παντρευτεί για τρίτη φορά και να αποκτήσει τον πολυπόθητο αρσενικό διάδοχο. Ο αριστοκράτης πατριός της συνήθιζε να την γαργαλάει. Το παιχνίδι όμως, δεν ήταν τόσο αθώο και τελικά του στοίχισε το κεφάλι. Η έκτη και τελευταία σύζυγος του Ερρίκου ήταν η Κάθριν Παρ, που αποκατέστησε τις σχέσεις της Ελισάβετ με τον πατέρα της. Μετά τον θάνατο του Ερρίκου το 1547, η Παρ παντρεύτηκε τον αριστοκράτη Τόμας Σίμορ και ανέλαβε την κηδεμονία της 14χρονης Ελισάβετ.

Η όμορφη, κοκκινομάλλα Ελισάβετ ήταν η αδυναμία του Σίμορ. Ο μεσήλικας άντρας περνούσε πολύ χρόνο με την έφηβη, παίζοντας φαινομενικά αθώα παιχνίδια. Ο Σίμορ έμπαινε στο δωμάτιο της πριγκίπισσας όταν ντυνόταν και τη γαργαλούσε μέχρι να εξαντληθούν και οι δύο. Άλλες φορές της «τις έβρεχε» στον πισινό. Η νεαρή δεν αντιδρούσε, γιατί κολακευόταν από την προσοχή του μεγαλύτερου άντρα. Μερικές φορές συμμετείχε και η Παρ στα παιχνίδια και κρατούσε την Ελισάβετ στο έδαφος, όσο ο Σίμορ τη γαργαλούσε. Μια μέρα ο Σίμορ έσκισε το μαύρο φόρεμα της πριγκίπισσας και την άφησε με τα εσώρουχά της. Οι φήμες έλεγαν ότι η Παρ τους έπιασε λίγο μετά, όταν η ημίγυμνη Ελισάβετ βρισκόταν στην αγκαλιά του Σίμορ. Ήταν το τέλος των «αθώων» παιχνιδιών. Τον Μάιο του 1548 η Παρ έστειλε την Ελισάβετ να μείνει με το δάσκαλό της. Ο Σίμορ αποκεφαλίστηκε ένα χρόνο μετά, γιατί σχεδίαζε να παντρευτεί την Ελισάβετ και να πάρει τον θρόνο της Αγγλίας. Τα «αθώα» παιχνίδια του στοίχισαν το κεφάλι. Ο έρωτας της «Παρθένας» Βασίλισσας Ρόμπερτ Ντάντλι Η Ελισάβετ έμεινε γνωστή ως η «Παρθένα Βασίλισσα», εξαιτίας της απόφασής της να μην παντρευτεί ποτέ. Όμως λίγοι πίστευαν ότι ήταν πραγματικά «αμόλυντη». Οι φήμες οργίαζαν από την εποχή της ακόμα. Περιέγραφαν ερωτικά ειδύλλια με κάθε λογής αυλικούς, ευγενείς και μη. Το γνωστότερο αφορούσε τον Ρόμπερτ Ντάντλεϊ, φίλο της Ελισάβετ από την παιδική της ηλικία.
Κατέφθαναν δεκάδες μνηστήρες απ΄ όλη την Ευρώπη, που ζητούσαν το χέρι της αγγλίδας Βασίλισσας.

Η Ελισάβετ αδιαφορούσε πλήρως. Ήθελε μόνο έναν άντρα, τον Ρόμπερτ Ντάντλεϊ, αλλά δεν μπορούσε να τον έχει γιατί ήταν ήδη παντρεμένος. Όμως, η σύζυγός του ήταν βαριά άρρωστη και η βασίλισσα ήλπιζε ότι θα μπορούσαν να παντρευτούν μετά τον θάνατό της. Το ερωτικό ειδύλλιο έληξε άδοξα. Ο Ντάντλεϊ έμεινε χήρος το 1560, αλλά ήταν αργά. Οι βασιλικοί σύμβουλοι έπεισαν την Ελισάβετ ότι ο γάμος με τον κατώτερο ευγενή δε θα προσέφερε καμία βοήθεια στην Αγγλία. Ο γάμος της έπρεπε να είναι πολιτική συμμαχία κι όχι νεανική παρόρμηση. Η Ελισάβετ υπάκουσε. Δεν παντρεύτηκε τον Ντάντλεϊ, αλλά ούτε και κανέναν άλλο. Όπως έλεγε: «Παντρεύτηκα την Αγγλία και σύζυγός μου είναι ο λαός μου». Βασιλικό κόρτε Η Ελισάβετ μπορεί να απέρριπτε τους επίσημους μνηστήρες της, αλλά αποζητούσε το αντρικό ενδιαφέρον στην αυλή της. Ένας σίγουρος τρόπος να αποκτήσει εξουσία ένας αυλικός ήταν μέσω του φλερτ με τη βασίλισσα. Η ιδέα δεν άργησε να εξαπλωθεί. Η αυλή της Ελισάβετ γέμισε με όμορφους νεαρούς, αλλά και γοητευτικούς άντρες πιο προχωρημένης ηλικίας, που γέμιζαν τη βασίλισσα με κομπλιμέντα. Δικαίωμα στους γοητευτικούς αυλικούς είχε μόνο η Ελισάβετ. Βαριά τιμωρία περίμενε οποιαδήποτε δεσποσύνη είχε το θράσος να αγαπήσει κάποιον απ' τους θαυμαστές της. Ένας από αυτούς ήταν ο Σερ Γουόλτερ Ράλι που παντρεύτηκε την αγαπημένη του, χωρίς να πάρει άδεια από την Ελισάβετ.

Ο αυλικός που πλήγωσε τη βασίλισσα Σερ Γουόλτερ Ράλι ήταν εξερευνητής του «Νέου Κόσμου». Ήταν αρρενωπός, πολυταξιδεμένος και γοήτευσε τη βασίλισσα με τις περιπετειώδεις ιστορίες του. Κατάφερε να αποκομίσει μέχρι και τίτλο ευγενείας, ικανοποιώντας την ωραιοπάθεια της Ελισάβετ. Όλα έβαιναν καλώς μέχρι τη στιγμή που η Ελισάβετ έμαθε ότι ο αγαπημένος της ακόλουθος παντρεύτηκε κρυφά μία από τις κυρίες της αυλής. «Η κόλαση δεν έχει οργή όμοια με αυτή της περιφρονημένης γυναίκας», γράφει ο Σαίξπηρ και πόσο μάλλον αν αυτή η γυναίκα μπορεί με ένα νεύμα της να διατάξει το θάνατό κάθε υπηκόου της. Οι νιόπαντροι κατέληξαν να κάνουν μήνα του μέλιτος στις φυλακές του Πύργου του Λονδίνου μέχρι τη συγχώρεσή τους, μερικούς μήνες αργότερα. Οι παραξενιές της Ελισάβετ δεν στιγμάτισαν την ένδοξη πορεία της. Είναι απ' τις λίγες γυναίκες πολιτικούς που κατάφερε να μείνει στην ιστορία για τα κατορθώματά της και όχι για τις ερωτικές της περιπέτειες. Πέθανε στις 24 Μαρτίου του 1603 σε ηλικία 69 ετών. Δεν άφησε φυσικούς απογόνους και στον θρόνο τη διαδέχτηκε ο Ιάκωβος 1ος, Βασιλιάς της Σκωτίας....
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/elisavet-i-parthena-vasilissa-pou-kakopiithike-sexoualika-afti-anedixe-ton-sexpir-ke-megalose-tin-anglia-den-pantreftike-pote-alla-ezise-polles-peripeties/

22.1.16

Αγαπητέ Φιλοκτήτη Χρόνια Καλά! Είθε ο Θεός να σ' αξιώσει να καμαρώνεις τα εγγονάκια σου για πολλά ακόμα χρόνια.

22/01/2016 Ευχάριστα και Δυσάρεστα!!!!!!!!!!!!!
Φίλες και Φίλοι αγαπητοί επισκέπτες αυτού του ιστολογίου σας καλησπερίζω και σας παρακαλώ να προσέχετε τα μάτια σας σαν τα μάτια σας!!!!!!! Θα ξεκινήσω τη σημερινή ανάρτηση από την ευχάριστη έκπληξη που ετοιμάσαμε -ως ΟΚΡΑ πάντα!!!- στον εξαίρετο φίλο μας που τελευταία ακούει στο πολύ ωραίο και πολύ Ελληνικό όνομα ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ B'oο α-σοφός Γεώργιος ο γραφειοκράτης της παρέας ο οποίος έχει στα κιτάπια του όλα τα στοιχεία των μελών, που σημαίνει πως γνωρίζει το πότε γεννήθηκε το κάθε μέλος, γνώριζε φυσικά και την ημερομηνία που ο Φιλοκτήτης θα άφηνε πίσω του το 69το έτος και θα πήδαγε στο 70το!!!!!! αυτό θα συμβεί κανονικά αύριο αλλά επειδή αυτό δεν βόλευε αποφασίσαμε να τον γιορτάσουμε σήμερα. Ο α-σοφός Γεώργιος ως πρώην αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων έδωσε εντολή στον υφιστάμενό του υπαξιωματικό Επικούρειο Πέπο ο οποίος ως εκτελεστικός βραχίονας της ΟΚΡΑ ανέλαβε να υλοποίηση το όλο concept που έλεγαν και οι αρχαίοι!!!!!!!!!!

Ο Επικούρειος Πέπος επικοινώνησε με κάποιους κοινούς φίλους και με την μικρή κόρη του Φιλοκτήτη την Μαριάννα η οποία ανταποκρίθηκε αμέσως και υιοθέτησε την πρότασή μας που ήταν η εξής. Η Μαριάννα όταν θα έφθανε στο Μουσείο Ακρόπολης, εκεί ήταν το ραντεβού μας, θα περίμενε στην είσοδο του καφέ έως ότου την καλέσω εγώ να έρθει κοντά μας, Εντωμεταξύ εγώ είχα πάει πολύ πιο νωρίς για να μιλήσω με τον υπεύθυνο του Μουσείου ώστε να μας επιτρέψει ν' ανάψουμε το κεράκι στην πάστα τούρτα, για όσους δεν το γνωρίζουν αυτό απαγορεύεται στον χώρο του Μουσείου, και για να βρούμε κάποιο τραπέζι κοντά στην τζαμαρία για να μπορούμε να βλέπουμε τον Παρθενώνα γιατί όπως θα διαβάσετε και πιο κάτω εκεί ήταν όλο το μυστικό της επιτυχίας μας. Όταν λοιπόν θα ήμασταν όλοι οι άλλοι παρόντες θα ζητούσα εγώ, ο Επίκουρος, να κλείσουν τα μάτια τους για δυο λεπτά οι: ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ, ΑΡΚΑΣ, ΠΑΤΕΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΣΟΦΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ και όταν θα τα άνοιγαν να περιέγραφαν ποια ήταν η πρώτη εικόνα που θ' αντίκριζαν για να δούμε αν όλοι έβλεπαν την ίδια εικόνα, τους είπα τάχαμου πως αυτό είναι ένα τεστ για την όραση που εφαρμόζει ο κορυφαίος οφθαλμίατρος ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΑΦΕΊΡΗΣ οι φίλοι μου το πίστεψαν και όταν τους το ζήτησα χωρίς ζαβολιές έκλεισαν τα μάτια τους.

Εγώ με την βοήθεια της καταληκτικής Ελένης του Μουσείου είχαμε ετοιμάσει την πάστα-τούρτα με το κεράκι πάνω που είχε φέρει η Μαριάννα, κάλεσα την Μαριάννα να πάρει την πάστα-τούρτα από την Ελένη του Μουσείου -ΕΛΕΝΗ Σ' ΕΥΧΑΡΙΣΡΩ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ- και μαζί πήγαμε στο τραπέζι όπου τα παλικάρια είχαν ακόμα κλειστά τα μάτια τους κάθισε η Μαριάννα απέναντι από τον πατέρα της με πλάτη προς τον ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ βάλαμε την πάστα-τούρτα προς την πλευρά του ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ ανάψαμε το κεράκι και αμέσως μετά τους ζήτησα ν' ανοίξουν τα μάτια τους και ταυτόχρονα αρχίσαμε το τραγουδάκι των γενεθλίων!!!!!!!!!!!!! Το τι ακολούθησε το αφήνω σε σας, δώστε στη φαντασία σας φτερά και αφήστε την να σας περιγράψει την έκπληξη του φίλο μας του Φιλοκτήτη.

Στη συνέχεια για περίπου ένα τρίωρο είχαμε μια καταπληκτική κουβέντα για πολλά και διάφορα. Κάπως έτσι τελείωσε το μισό της ημέρας δηλαδή το χαρούμενο κομμάτι γιατί η συνέχεια έκρυβε για τον Εποκούρειο Πέπο δυσάρεστα νέα.
Φιλοκτήτη Χρόνια Καλά και Καλή Υγεία από καρδιάς, με αγάπη ο Επικούρειος Πέπος. Αριστερά μια πολύ ωραία εικόνα όπου η κόρη συνομιλεί με τον πατέρα της που ειρήσθω εν παρόδω να σας πώ είναι ο άνθρωπος που ενσαρκώνει την έννοια του εθελοντισμού. Επίσης να ευχαριστήσω τον Αρκά που είχε την καλοσύνη να παραυρεθεί σ' αυτή τη συνάντηση ως εκπρόσωπος της νέας γεννιάς, και φυσικά τους δυο Γιώργηδες. Ντόμους Αρίγκατο φίλοι μου. Υ.Γ. κ. Μαίρη πολύ θα ήθελα να ήσασταν κι εσείς εκεί, ο Mr Alex δεν μπόρεσε να παραβρεθεί λόγω Καλειδοσκοπίου.
ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΦΕΙΡΗ.
Κατά της 17.30 ο γιατρός μέτρησε τη πίεση του ματιού μου και την βρήκε στα ύψη 40!!!!!!!!!! με ανώτερο όριο το 21!! σχεδόν νταμπλ σκορ που λένε και στο Μπάσκετ, και παρ' ό,τι εδώ και δέκα μέρες έριχνα τρία κολλύρια, δυστυχώς το γλαύκωμα ήταν προ των πυλών. Όλα τώρα θα παιχτούν την ερχόμενη Δευτέρα και τον λόγο θα έχει πια η κ. Χρύσα Τερζίδου που είναι η πλέον ειδική για το γλαύκωμα. Ελπίζω το κακό να σταματήσει στο ένα μάτι ώστε να μπορέσω να δω την αγαπημένη μου κόρη νύφη, τις αγαπημένες μου ανιψιές νύφες, τ' αγαπημένα μου ανίψια γαμπρούς και φυσικά κάποια από τα μέλη της ΛΟΓ και της ΟΚΡΑ, και κυρίων να συνεχίσω τη ζωγραφική. Ελπίζω αυτό να μην είναι το τελευταίο άρθρο για ανάρτηση γιατί δεν σας κρύβω πως απόψε έκανα μεγάλη προσπάθεια για να γράψω όλα αυτά, η κατάσταση επιδεινώθηκε αρκετά και με ταλαιπώρησε πάρα πολύ. Φίλες και Φίλοι μη ξεχνάτε όσοι είσαστε πάνω από 40 να ελέγχετε την πίεση των ματιών σας. Με σεβασμό και Επικούρεια -ειδικά τώρα- διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

20.1.16

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΥΤΑΡΑΣ Ενας υπέροχος Έλληνας.

Έχασε την όρασή του ο μεγάλος μας ζωγράφος Δ. Μυταράς.
Γιατί προειδοποιούσε ότι θα γίνουμε τα σκουπίδια της Ευρώπης και πως ειρωνευόταν τον λαϊκισμό των πολιτικών. Σχεδόν ολική απώλεια όρασης διαγνώσθηκε στον μεγάλο Έλληνα Ζωγράφο και διανοούμενο Δημήτρη Μυτατά. Ο 82χρονος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας και προσπαθούσε να αντιμετωπίσει την οπτική νευροπάθεια τα τελευταία επτά χρόνια. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών φαίνεται ότι χάνει την όρασή του σε ποσοστό 90%. Ο Χαλκιδαίος καλλιτέχνης σπούδασε στην ανώτατη σχολή καλών τεχνών το 1953 με δασκάλους τον Μόραλη και τον Παπαλουκά. Το 1975 έγινε καθηγητής της σχολής και παράλληλα έκανε εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Από το 2008, όταν άρχισαν και τα προβλήματα υγείας εξελέγη μέλος της ακαδημίας Αθηνών Πρόσφατα συνεργάστηκε με την ιστοσελίδα aimxi.gr, παρακάτω παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα από την αρθρογραφία του.

Για τους Γερμανούς έγραψε: -Οι Γερμανοί λένε ότι είμαστε τεμπέληδες, κλέφτες , διεφθαρμένοι. Πρέπει να τους θυμίσουμε τι είναι εκείνοι που έκαψαν σαράντα εκατομμύρια ανθρώπους σε κρεματόρια; Για το ελληνικό δημόσιο: -Αν τηλεφωνήσετε σε κάποια δημόσια υπηρεσία και είσαστε τυχερός και σας απαντήσουν , σπάνια θα βρείτε εκείνον που θέλετε στο τηλέφωνο. Αν ζητήσετε πληροφορίες , θα σας απαντήσουν ότι ο αρμόδιος λείπει και η κυρία που τον αντικαθιστά είναι έγκυος και έχει πάρει άδεια για τρεις μήνες! Στη συνέχεια, αν ψάξετε κάποιον άλλον στο ίδιο γραφείο, θα σας απαντήσουν: ''Όλοι έχουν πάρει άδεια και μάλλον από Τρίτη θα μπορείτε να μιλήσετε.' Όταν έρθει η Τρίτη, δεν θα απαντάει κανείς στο τηλέφωνο και επί πολύ ώρα θα ακούσετε ότι το τηλέφωνο αυτό είναι «εκτός λειτουργίας για τεχνικούς λόγους»! Τότε κατεβαίνετε πανικόβλητος στο κέντρο για να μιλήσετε από κοντά, αλλά δυστυχώς ανακαλύπτετε ότι κανείς δεν υπάρχει στο γραφείο γιατί ξεκίνησε απεργία διαρκείας. Για τους πολιτικούς παραθέτουμε ένα σκωπτικό κείμενό του -Ένας πολιτικός πρέπει να είναι επιδέξιος και ικανός ομιλητής . Αν δεν έχει αυτό το χάρισμα καλύτερα να μη ξεκινήσει την πολιτική του σταδιοδρομία . -Ένας πολιτικός δεν έχει σημασία τι λέει , το σημαντικό είναι να πείθει το κοινό του. -Ένας πολιτικός πρέπει να γνωρίζει ότι στις διάφορες συγκεντρώσεις με μεγάλο ακροατήριο, όσο πιο μεγάλο είναι το πλήθος που παρακολουθεί, αντιστρόφως ανάλογο είναι το συνολικό τους ΙQ! -Ένας νέος πολιτικός πρέπει να γνωρίζει τις επιθυμίες του λαού του και να υπόσχεται να τις πραγματοποιήσει ακόμα και αν είναι παράλογες. -Ένας καλός πολιτικός πρέπει να ξέρει ότι ο λαός έχει κοντή μνήμη -Ένας καλός πολιτικός αντιλαμβάνεται ότι ένα ωραίο παραμύθι είναι πιο αποτελεσματικό από τη πραγματικότητα . Καλή επιτυχία, λοιπόν, σε όσους τολμήσουν. Για την παιδεία έγραψε: Είναι γεγονός γνωστό σε όλους ότι τα Πανεπιστήμιά μας είναι υποβαθμισμένα διεθνώς, χωρίς ελπίδα ανάκαμψης. Τα προβλήματα από ό,τι έχω διαπιστώσει είναι κυρίως δύο: To ένα είναι τα συμφέροντα των καθηγητών οι οποίοι εξελίσσονται με δικά τους κριτήρια, ψηφίζοντας ο ένας τον άλλο χωρίς αξιολογήσεις και το δεύτερο, τα συμφέροντα των κομμάτων, τα οποία ψαρεύουν ψηφοφόρους μέσα από φοιτητές και μαθητές . Δεν είναι δυνατόν οι φοιτητές να μπορούν να συμμετέχουν στη διοίκηση και στην εκλογή καθηγητών και πρυτάνεων. Η συμμετοχή τους πρέπει να είναι συμβουλευτική. Επειδή έζησα 40 χρόνια σαν δάσκαλος στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στους χώρους του Πολυτεχνείου, πιστεύω ότι το πρόβλημα πρέπει να τεθεί υπόψιν της Βουλής και, μετά από μελέτη, να ψηφιστεί νόμος, ο οποίος θα καθορίζει με ακρίβεια τη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Είναι αδιανόητο οι καθηγητές να εξελίσσονται χωρίς σύστημα αξιολόγησης. Είναι αδιανόητο παγκοσμίως, με απόφαση του φοιτητικού συλλόγου, να διακόπτονται τα μαθήματα επ' αόριστον και να δημιουργούνται τεράστια κενά στη διδασκαλία. Είναι αδιανόητο να γίνεται κατάληψη με πλήθος κλοπές και βιαιοπραγίες εναντίον του εκπαιδευτικού προσωπικού και κάθε είδους ποινικά αδικήματα, όπως ξυλοδαρμοί καθηγητών και έλεγχος των φοιτητικών συλλόγων με κομματικές εντολές. Αν συνεχίσουν με τον ίδιο τρόπο σε λίγο θα έχουμε καταντήσει τα σκουπίδια της Ευρώπης!...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/echase-tin-orasi-tou-o-megalos-mas-zografos-d-mitaras-giati-proidopiouse-oti-tha-ginoume-ta-skoupidia-tis-evropis-ke-pos-ironevotan-ton-laikismo-ton-politikon/

ΧΑΡΟΥΚΙ ΜΟΥΡΑΚΑΜΙ Διαβάστε τον, είναι καταπληκτικός.

10+1 πράγματα που δεν ήξερες για τον Χαρούκι Μουρακάμι. Vasileios Gretsistas Ο Χαρούκι Μουρακάμι, είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες της σύγχρονης λογοτεχνίας. Αγαπημένος από μερικούς για την εξαιρετική ικανότητά του να εμβαθύνει σε καθημερινές καταστάσεις και ανθρώπους που ο καθένας μπορεί να νιώσει οικείες, ενώ από άλλους δέχεται αυστηρή κριτική ότι τα θέματα και η τεχνική που χρησιμοποιεί είναι «κλισέ»…Ποιος είναι ο Χαρούκι Μουρακάμι; Στο πολύ ξεχωριστό Νορβηγικό δάσος (εκδόσεις Ψυχογιός, 2012) είδαμε τη δύσκολη επιλογή του πρωταγωνιστή ανάμεσα στο «χρέος» και στον έρωτα, ενώ στον Άχρωμο Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του (εκδόσεις Ψυχογιός, 2014) είδαμε ένα βιβλίο αφιερωμένο στην προσωπική αναζήτηση του πρωταγωνιστή με φόντο μια απρόσμενα χαμένη φιλία. Στο Κουρδιστό πουλί (εκδόσεις Ωκεανίδα, 2005) μάς περιγράφει πώς το υποσυνείδητο μπορεί να υποκινεί τις πράξεις μας. Δεν τον άφησε ανεπηρέαστο όμως ο μεγάλος και καταστροφικός σεισμός που συνέβη στην Ιαπωνία το 1995. Στη συλλογή διηγημάτων Μετά το σεισμό (εκδόσεις Ωκεανίδα, 2009) προσπαθεί να αποτυπώσει το πώς επηρεάστηκε ο κόσμος από αυτή την καταστροφή με τον γνωστό «σουρέαλ» ύφος του. Σα να μην ήταν λίγα όλα αυτά στο magnum opus του 1Q84 (εκδόσεις Ψυχογιός, 2012) έφτιαξε μια πόλη με δυο φεγγάρια…

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Ο κόσμος της λογοτεχνίας είναι γεμάτος ιστορίες που αναλύουν ότι οι σημαντικότεροι συγγραφείς ξεκίνησαν τη συγγραφή από πολύ μικρή ηλικία, αφού στην πραγματικότητα είχαν γεννηθεί με το χάρισμα αυτό. Η ιστορία του Χαρούκι Μουρακάμι όμως είναι διαφορετική αφού αποφάσισε να ασχοληθεί με τη συγγραφή μετά από έναν αγώνα μπέιζμπολ. Ο Ιάπωνας συγγραφέας παραβρέθηκε στον αγώνα μεταξύ των Yakult Swallows και Hiroshima Carp ο οποίος ολοκληρώθηκε με εντυπωσιακό αποτέλεσμα και έκανε τον Χαρούκι Μουρακάμι να σκεφθεί «Μπορώ να γράψω ένα βιβλίο!». Πήγε σπίτι και ξεκίνησε να δουλεύει πάνω στο βιβλίο που αργότερα κυκλοφόρησε ως Hear the Wind Sing που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη στα ελληνικά.
ΛΑΤΡΗΣ ΤΗΣ JAZZ
Είναι ένας μεγάλος λάτρης της Jazz, η πρώτη του δουλειά ήταν σε ένα δισκοπωλείο, ενώ χρόνια αργότερα κατάφερε να γίνει ιδιοκτήτης του Peter Cat, ενός Jazz bar, το οποίο πούλησε μετά την επιτυχία του δεύτερου βιβλίου του, Pinball, το οποίο επίσης δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη στα ελληνικά.
Η ΡΟΥΤΙΝΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ
H ρουτίνα της συγγραφής του Μουρακάμι είναι πολύ έντονη. Όταν έχει στο μυαλό του την ιστορία ενός βιβλίου, σηκώνεται από τις 4 το πρωί και δουλεύει 5 με 6 ώρες συνεχόμενα. Το απόγευμα για να «ξυπνήσει» το μυαλό του και να χαλαρώσει, τρέχει 10 χιλιόμετρα ή κολυμπά 1.500 μέτρα. Γιατί όμως υπάρχει τόσος προγραμματισμός στη ρουτίνα του; Ο ίδιος αναφέρει ότι η επανάληψη είναι ένας τρόπος μαγείας γι΄ αυτόν· το να γράψεις ένα εκτενές κείμενο είναι μιας μορφής εκπαίδευση του εαυτού του για την επιβίωση. Θυμόμαστε βέβαια και το βιβλίο του Για τι πράγμα μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο (εκδόσεις Ωκεανίδα, 2011).
Ο ΕΣΩΣΤΡΕΦΗΣ ΧΑΡΟΥΚΙ ΚΑΙ Η ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ «ΤΣΟΥΚΟΥΡΟ ΤΑΖΑΚΙ»
Εσωστρεφής και παθιασμένος με τα γράμματα και τις ταινίες, ο Μουρακάμι ήταν μοναχικός στο πανεπιστήμιο και είχε μόνο δύο φίλους, δύο γυναίκες που στη συνέχει η μία από αυτές έγινε η γυναίκα του, η Yoko. Έχει τέτοιο πάθος με τις ταινίες, που ένα χρόνο από τα φοιτητικά του χρόνια είχε δει περισσότερες από 200 ταινίες.
Μεγάλο μέρος των χαρακτήρων του και των συνθηκών που αυτοί ζουν, είναι «κατασκευασμένοι» από στιγμές της ζωής του. Για παράδειγμα, ο κύριος χαρακτήρας από το μυθιστόρημα Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του, εργάζεται ως κατασκευαστής σιδηροδρομικών σταθμών. Ο συγγραφέας θυμάται ότι όταν έψαχνε σε ποιο σημείο να ανοίξει το jazz bar του, βρέθηκε μπροστά στην ανακατασκευή ενός παλιού σταθμού τραίνων. Θέλοντας να εκμεταλλευτεί την ανακατασκευή και να μάθει που θα ήταν η έξοδος του νέου σταθμού έγινε φίλος με αυτόν που είχε αναλάβει την ανακατασκευή… Αν και τελικά ποτέ δεν του αποκάλυψε λεπτομέρειες για την έξοδο, δεν ξέχασε ποτέ αυτή τη στιγμή και τη χρησιμοποίησε ως έμπνευση για τον Τσουκούρου Ταζάκι.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΕ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Το πρώτο βιβλίο που διάβασε στα αγγλικά ήταν το The Name is Archer του Ross Macdonald. Έμαθε να διαβάζει στα αγγλικά από τα μεταχειρισμένα βιβλία που πουλούσαν στην πόλη που μεγάλωσε, το Kobe. Χαλούσε όλα του τα λεφτά και χανόταν στα αστυνομικά μυθιστορήματα, το αγαπημένο του λογοτεχνικό είδος.
ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙ ΩΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ;
Θα μπορούσε να παρομοιάσει τη σχέση του με τη γυναίκα του, με αυτή των Φιτζέραλντ και Ζέλντα, όχι για τις δυσκολίες που τους χαρακτήριζαν αλλά για το ότι η Yoko είναι η πρώτη που διαβάζει τα μυθιστορήματά του.
Όταν ρωτήθηκε τι ήθελε να πετύχει ως συγγραφέας, απάντησε ότι δεν είχε ιδέα. Η αιτία πίσω από αυτό είναι ότι τα λογοτεχνικά είδωλά του πέθαναν σε μία ηλικία που ο ίδιος έχει ξεπεράσει: Ο Φιτζέραλντ πέθανε στα 44, ο Καπότε στα 59, όπως και ο Ντοστογιέφσκι.
Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ
Ο Χαρούκι Μουρακάμι δεν ξέρει πόσα χρήματα έχει, πόσα κερδίζει από τα συγγραφικά του δικαιώματα αλλά και πόσα δίνει σε φόρους. Σε μία συνέντευξή του στην Guardian εξήγησε ότι η ιδέα του να είναι πλούσιος είναι να μην προβληματίζεσαι για τα χρήματα. Αποκάλυψε ότι έχει άγνοια για ό,τι αναφέρεται στους τραπεζικούς του λογαριασμούς του, αποφεύγει να χάνει χρόνο και ελευθερία σκεπτόμενος μόνο τα χρήματα.
«ΟΛΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΑ ΛΟΓΟ»
Έχει πρόβλημα με τον ύπνο, λίγες είναι οι φορές που θυμάται τα όνειρά του. Σε μια συνέντευξή του δήλωσε ότι επισκέφτηκε έναν ψυχαναλυτή για αυτόν το λόγο, και εκείνος του είπε ότι «όλα έχουν έχουν έναν λόγο». Χρόνια μετά, όταν θέλησε να τον ρωτήσει σε τι ακριβώς αναφερόταν, αυτός είχε πεθάνει αφήνοντας αυτή την απορία στον αέρα.
PORSCHE & UNDERGROUND
Τα κέρδη του από τα βιβλία του επιτρέπουν να οδηγεί μία Porsche, ενώ το πρώτο του βιβλίο Non Fiction, το Underground, γραμμένο το 1998 ήταν μία συλλογή από συνεντεύξεις με τα θύματα της επίθεσης το 1995 στο μετρό του Τόκιο. Η τρομοκρατική επίθεση διαπράχθηκε από την ιαπωνική Aum Shinrikyo.
ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ ΟΤΑΝ ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΟΥΣ;

Σε αντίθεση με τους περισσότερους συγγραφείς που έχουν στο μυαλό τους ένα συγκεκριμένο τέλος για το βιβλίο τους καθώς το γράφουν, ο Μουρακάμι απολαμβάνει να «ανακαλύπτει» και ο ίδιος τι συμβαίνει στους χαρακτήρες του καθώς τους γράφει. Σε συνέντευξή του στο Paris Review, δήλωσε ότι όταν γράφει ένα βιβλίο δεν γνωρίζει το τέλος του: «Αν υπάρχει ένας φόνος στην αρχή του βιβλίου, δεν γνωρίζω ποιος θα είναι ο δολοφόνος. Γράφω το βιβλίο γιατί θα ήθελα να μάθω ποιος το έκανε, γιατί αν ήξερα από πριν το δολοφόνο, δεν θα είχε νόημα να γράψω μια ιστορία για αυτό».
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ
Για να θεωρήσει ένα βιβλίο του ολοκληρωμένο, πρέπει να περάσει πάνω από ένας χρόνος σε διορθώσεις και σημειώσεις. Ο Μουρακάμι κάνει πάνω από τέσσερα πρόχειρα από κάθε βιβλίο που θέλει να εκδώσει και περνά έξι μήνες γράφοντας το πρώτο πρόχειρο και οκτώ μήνες ελέγχοντας την πρώτη του αυτή προσπάθεια.
Κουζέλη Λαμπρινή.Χαρούκι Μουρακάμι: "Τρέχω, γράφω, υπάρχω"
Ο βραβευµένος ιάπωνας λογοτέχνης Χαρούκι Μουρακάµι αφηγείται τη ζωή του παραλληλίζοντας την κοπιώδη άθληση µε τη συγγραφή
Θα είχαν γραφτεί ποτέ το Νορβηγικό δάσος και το Κουρδιστό πουλί αν ο Χαρούκι Μουρακάµι δεν είχε αρχίσει το τρέξιµο; Ο συσχετισµός δεν είναι αυθαίρετος. Ο βραβευµένος ιάπωνας µυθιστοριογράφος, ένας από τους σπουδαιότερους ζώντες συγγραφείς, άρχισε να τρέχει λίγους µήνες µετά την έκδοση του Κυνηγιού του αγριοπρόβατου, του πρώτου βιβλίου του που, όπως παραδέχεται, τον έπεισε για το ταλέντο του και του αποκάλυψε την απόλαυση της συγγραφής. «Τα περισσότερα πράγµατα που έµαθα για το γράψιµο τα έµαθα τρέχοντας καθηµερινά» γράφει στο προσωπικό αφήγηµα Για τι πράγµα µιλάω όταν µιλάω για το τρέξιµο. Οι παραλ ληλισµοί µεταξύ άθλησης καιτέχνης αφθονούν: για να τρέξεις χρειάζεσαι µονάχα ένα ζευγάρι παπούτσια για τρέξιµο και έναν δρόµο. Οµοίως για να γράψεις χρειάζεσαι µόνο χαρτί και µολύβι. Και τον εαυτό σου. Σοβαρός δροµέας µεγάλων αποστάσεων επί 23 χρόνια, ο Μουρακάµι θεωρεί αυτό το κείµενο γραµµένο στο διάστηµα 2005-2006, µια αυτοβιογραφία εστιασµένη στο τρέξιµο ή µια αλληγορία για τη συγγραφή.
Αφηγείται περιστατικά από τις προπονήσεις του πλάι στον ποταµό Τσαρλς στη Μασαχουσέτη, περιγράφει τη λιγοψυχία µπροστά στον πόνο της έντονης άσκησης, µεταφέρει τον ενθουσιασµό του για τη συµµετοχή στον µαραθώνιο της Νέας Υόρκης και την απογοήτευση από την επίδοσή του στον πρώτο του υπερµαραθώνιο της Σαρόµα. ∆ιηγείται ακόµη τη φριχτή ζέστη της Αθήνας όταν έτρεξε ανάποδα τον δικό µας µαραθώνιο τον Ιούλιο του 1983 µετρώντας ένα προς ένα τα κουφάρια των ζώων στην άσφαλτο.

Γραφή µε όρους σώµατος
Ανάµεσα στο ζέσταµα των µυών και στις διατάσεις της αποθεραπείας µιλάει για τη ζωή του, για το τζαζ κλαµπ που διατηρούσε µε τη γυναίκα του στο Τόκιο, τις αγαπηµένες του µουσικές των Lovin’ Spoonful, την αγάπη του για τα ζώα, τη λαχτάρα του για παγωµένες µπίρες. Μαθαίνουµε ότι ξεκίνησε να τρέχει στην ηλικία που το λογοτεχνικό άστρο του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ άρχισε να θαµπώνει, ότι πήρε συνέντευξη από τον Τζον Ιρβινγκ τρέχοντας µαζί του στο Σέντραλ Παρκ, ότι θαυµάζει τον Ρέιµοντ Κάρβερ τόσο που επέλεξε ο τίτλος της αυτοβι ογραφίας του να παραπέµπει στο Για τι πράγµα µιλάµε όταν µιλάµε για αγάπη του Αµερικανού.
Αποφασιστικότητα, θέληση, επιµονή, προσήλωση στον στόχο, πειθαρχία, σκληρή δουλειά ανακαλύπτουµε ότι είναι τα χαρακτηριστικά του δροµέα αλλά και συγγραφέα Μουρακάµι. Η σκέψη να γράψει µυθιστόρηµα του έρχεται ουρανοκατέβατη καθώς παρακολουθεί έναν αγώνα µπέιζµπολ την Πρωταπριλιά του 1978 στο Τόκιο. Κλείνει το κλαµπ στις τρεις το πρωί και γράφει κάθηµερινά στο τραπέζι της κουζίνας ως το ξηµέρωµα. Αποφασίζει να αφοσιωθεί πλήρως στο γράψιµο και διαχειρίζεται το ταλέντο του ώστε να αποκτήσει διάρκεια ασκούµενος σχολαστικά στη συγκέντρωση και εκπαιδεύοντας τους µυς του στη συγγραφή, όσοεπώδυνη ή αποθαρρυντική και αν είναι η διαδικασία. Γράφει όπως τρέχει και παίρνει µαθήµατα από το «µπλουζ του δροµέα» για να αποτρέψει τη «λογοτεχνική υπερκόπωση». Η πραγµατικότητα που παρατηρεί και σχολιάζει ο Μουρακάµι εδώ δεν προκαλεί την ίδια εντύπωση µε τους αλλόκοτους φανταστικούς κόσµους των µυθιστορηµάτων του. Ο λόγος του σωµατοποιεί τη γραφή και µιλά γι’ αυτήν µε όρους του σώµατος, βιωµατικά, απλά. Η προσωπική αφήγησή του διαβάζεται όµως µε ενδιαφέρον. ∆ιότι, όπως όλες οι αυτοβιογραφίες, αφηγείται µια ιστορία επιτυχίας, που εµπνέει και δίνει µαθήµατα για τη ζωή – τον µοναχικό δρόµο µεγάλης απόστασης που τρέχουµε όλοι –, όπου «σίγουρα θα πονέσεις, αλλά δεν είναι απαραίτητο να υποφέρεις».
ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ FUJI TOMO KAZU

19.1.16

ΟΝΟΡΕ ΝΤΕ ΜΠΑΛΖΑΚ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΩΜΩΔΙΑ

Τέχνη ή ζωή στο έργο του Μπαλζάκ

Της Χρυσας Σπυροπουλου Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Σαραζίν και Το άγνωστο αριστούργημα, διηγήματα, μετ. Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μετάφρασης του Παν. Αθηνών, επιμέλεια Μαρία Παπαδήμα, Υψιλον 2007.
Ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ (Τουρ 1799 - Παρίσι 1850), αν και δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, είναι ένας από τους σπουδαιότερους τεχνίτες της γραφής, πολυγραφότατος μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος. Τα έργα του συγκεντρώθηκαν πρώτα σε δώδεκα τόμους, που λίγο αργότερα έφτασαν τους δεκαεπτά και εν τέλει έγιναν είκοσι τέσσερις, κάτω από τον τίτλο Η Ανθρώπινη Κωμωδία (La Comedie Ηumaine), τίτλος που φέρνει στο νου τη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Ο Μπαλζάκ στα έργα του ανασυνθέτει γεγονότα και καταστάσεις της πραγματικότητας, ενώ οι χαρακτήρες του αντανακλούν τύπους καθημερινούς, απλούς και ταπεινούς. Η λεπτολόγος περιγραφή που χρησιμοποιεί, αναβιώνει σκηνές από τη ζωή των αστών και η παρατηρητικότητά του αναδεικνύει λεπτομέρειες, οι οποίες προσθέτουν χρώμα στην πλοκή και τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Ο συγγραφέας διεισδύει στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων του και με σαφήνεια τους συνδέει με το χώρο στον οποίο μεγάλωσαν. Κάθε τι που έχει σχέση μ' αυτούς -τόποι, αρχιτεκτονική των πόλεων, διακόσμηση των σπιτιών, ενδυμασίες- αναφέρεται και συμβάλλει στο στήσιμο των αφηγημάτων του. Το μυθιστόρημά του, το «μυθιστόρημα ζωής» όπως χαρακτηρίζεται, στηρίζεται στην περιγραφή, την ανάλυση των χαρακτήρων και την πλοκή των ιστοριών, οι οποίες παρουσιάζουν λογική αλληλουχία και συνέπεια. Ωστόσο, ο ρεαλισμός στο έργο του Μπαλζάκ ξεπερνά τα όρια του συγκεκριμένου και ενίοτε δημιουργεί καταστάσεις υπερβολικές και ανθρώπινους τύπους με υπεράνθρωπα χαρακτηριστικά. Ετσι, η άποψη του Μπωντλαίρ ότι στα μυθιστορήματα του Μπαλζάκ ακόμα και οι θυρωροί είναι ευφυείς, αποδίδει το μέτρο του ρεαλιστικού στοιχείου στο πολυσχιδές έργο του μεγάλου συγγραφέα.
Τα δύο διηγήματα, Σαραζίν και Το άγνωστο αριστούργημα, είναι ιστορίες, οι οποίες διερευνούν τη σχέση του καλλιτέχνη με το έργο του, τον έρωτα και το θάνατο. Οι αριστοτεχνικά δουλεμένες περιγραφές των εξωτερικών χώρων υποστηρίζουν την ανέλιξη των πιο σκοτεινών και απρόβλεπτων συναισθημάτων. Στο πρώτο διήγημα, μια αινιγματική γυναίκα, που μπορεί όμως να είναι και άντρας, εξαπατά τον ήρωα και τον οδηγεί στον θάνατο. Το πάθος του καλλιτέχνη για το έργο του αλλά και για μια «εικόνα» που σχηματίζει για τον άλλο, από τον οποίο εξαρτάται παθολογικά, αποδίδεται με αλληγορικό τρόπο, στο ύφος των έργων του Χόφμαν, του Ζεράρ ντε Νερβάλ και Θεόφιλου Γκωτιέ, εκπροσώπων του φανταστικού είδους.
Στο δεύτερο διήγημα, ο έρωτας αναμετριέται με την καλλιτεχνική ιδιοφυΐα, η οποία αγγίζει τα όρια της τρέλας και της αυτοκαταστροφής. Η πλήρης αφοσίωση των καλλιτεχνών στο έργο τους, η εμμονή για την τελειότητα και το απόλυτο, αποδεικνύονται αδυναμίες, οι οποίες οδηγούν τα άτομα που έχουν τέτοιου είδους διλήμματα με μαθηματική ακρίβεια στον όλεθρο. Οταν θα συνειδητοποιηθεί από τους ήρωες η πλάνη και το μάταιο των προσπαθειών να αποκτηθεί η απόλυτη καλλιτεχνική ομορφιά, θα είναι πολύ αργά. Το «τίποτα», το «κενό» και το «τέλος» σφραγίζουν αμετάκλητα τις οριακές καταστάσεις και τις αμφιθυμίες εκείνων που θέλησαν να δημιουργήσουν το τέλειο.
Η εισαγωγή της κ. Μαρίας Παπαδήμα είναι συγκροτημένη και διαφωτιστική.

Ενα από τα ωραία παράδοξα του ελληνικού πολιτισμού είναι η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίζει ο Πλάτων τον γραπτό λόγο. Ο νεαρός Φαίδρος στον φερώνυμο διάλογο κρύβει το χειρόγραφο του Λυσία από τον Σωκράτη, και όταν εκείνος το ανακαλύπτει, του εξηγεί πως η σκέψη δεν μπορεί να λειτουργήσει με τις γραπτές λέξεις γιατί αυτές είναι κουφές. Τις ρωτάς και δεν σου απαντούν. Στην 7η επιστολή του Πλάτωνος, το μόνο αυτοβιογραφικό κείμενο του φιλοσόφου που γνωρίζουμε, εκείνος προειδοποιεί τους συνομιλητές του, τους συγγενείς του φίλου του Δίωνος, για τους κινδύνους που ελλοχεύουν πίσω από τα γραπτά. Τους λέει σε γενικές γραμμές να μη γράφουν πολύ, γιατί ποτέ δεν ξέρουν σε ποια χέρια θα πέσουν τα γραπτά τους και πώς θα τα ερμηνεύσουν. Το παράδοξο είναι ότι αυτά τα υποστηρίζει ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών, ο Πλάτων, που όχι μόνον οικοδόμησε γράφοντας το λεξιλόγιο της φιλοσοφίας, αλλά κληροδότησε στον πολιτισμό και ορισμένα από τα ωραιότερα μνημεία του γραπτού λόγου. Η «Απολογία Σωκράτους» παραμένει αξεπέραστη όχι μόνο για τον μεγαλειώδη ανθρώπινο χαρακτήρα που σκιαγραφεί, αλλά και για την εκφραστική της εκλέπτυνση. Ευτυχές παράδοξο. Αν ο Πλάτων παρέμενε πιστός στην προφορική αλήθεια του δασκάλου του, τότε δεν θα γνωρίζαμε ούτε τον έναν ούτε τον άλλον.
Γιατί οι Ελληνες, οι σύγχρονοι, δεν διαβάζουν όσο οι υπόλοιποι ευρωπαϊκοί λαοί; Γιατί είναι απολίτιστοι; Οχι βέβαια. Μια πρόχειρη και κάπως σχηματική απάντηση θα ήταν πως ο πολιτισμός τους, σε αντίθεση με τον ιουδαϊκό, ήταν και παραμένει προφορικός. Αυτό το κληρονόμησε και η ελληνική Ορθοδοξία, η οποία προτίμησε να αφήσει την ανάγνωση της Βίβλου στους προτεστάντες και να απαγγέλλει κομμάτια της Καινής Διαθήκης τη Μεγάλη Πέμπτη. Πόσοι από τους ιεράρχες μας ή τους ιερείς μας έχουν διαβάσει τους Μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας, όχι μόνο όταν σπούδαζαν στη θεολογική σχολή, αλλά όταν αποφοίτησαν, όταν πια η πράξη της ανάγνωσης έχει αφομοιωθεί μέσα στην καθημερινότητα. Σε ποια κατάσταση θα ήταν η ελληνική Ορθοδοξία εάν οι άγιοι πατέρες μας διάβαζαν, όπως οι καθολικοί ομόλογοί τους διαβάζουν τον Αγιο Αυγουστίνο; Στην απαξίωση της ανάγνωσης ως κοινωνικού αγαθού έχει συμβάλει τα μέγιστα η αντιδιανοούμενη στάση και πρακτική της Εκκλησίας μας.
Υπάρχει και το κλίμα, βέβαια. Ω ναι! Το υπέροχο κλίμα, με την αδυσώπητη ηλιοφάνεια, το θαλασσινό τοπίο που μπροστά στη θέα του το μόνο που δεν θέλεις είναι να βγάλεις τα μάτια σου με τα ασπρόμαυρα σημαδάκια της τυπωμένης σελίδας. Πώς να συγκεντρωθείς; Ομως, πόσο απαραίτητη είναι αυτή η υποχρεωτική συγκέντρωση για τη σκέψη σου; Είναι ζήτημα ελευθερίας. Στο «1984» του Οργουελ, η πράξη αντίστασης του ήρωα απέναντι στο καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού είναι ότι παλεύει να βρει μια γωνιά στο γραφείο του, την οποία δεν την πιάνουν οι πανταχού παρούσες κάμερες, για να καταγράψει τις σκέψεις του. Οσοι ισχυρίζονται πως τα νέα παιδιά δεν διαβάζουν γιατί έχουν παραδοθεί ψυχή τε και σώματι στη γοητεία του Διαδικτύου παραγνωρίζουν το γεγονός ότι και πριν από το Διαδίκτυο τα Ελληνόπουλα διάβαζαν ελάχιστα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στην επανάσταση του Διαδικτύου παραδοθήκαμε χωρίς αντιστάσεις, σαν έτοιμοι από καιρό, αφού ήρθε να κολακεύσει την αγάπη μας για την προφορική ατάκα.
Διότι όλοι οι πολιτισμικοί παράγοντες που έχουν ρίξει την ανάγνωση στο κοινωνικό περιθώριο ωχριούν μπροστά στην εγκληματική πρακτική της εκπαίδευσης. Εκεί όπου το βιβλίο εξακολουθεί να παραμένει κρατικό μονοπώλιο και να απαξιώνεται ως κρατικό μονοπώλιο. Εκεί όπου το βιβλίο παρέχεται στους μαθητές δωρεάν, σαν ελεημοσύνη, με αποτέλεσμα να μην έχει καμία απολύτως αξία για το παιδί. Οσο η επαφή των παιδιών με τη λογοτεχνία γίνεται μέσω των αποσπασμάτων των αναγνωστικών, τα παιδιά όχι μόνο δεν θα την αγαπήσουν, αλλά θα την περιφρονήσουν κιόλας. Αναγνώστης δεν γίνεσαι στα σαράντα σου. Αν δεν έχεις γίνει ώς τα δεκατρία σου, δεν πρόκειται να γίνεις ποτέ. Μια απλή επίσκεψη σε ένα γαλλικό βιβλιοπωλείο σού επιτρέπει να διαπιστώσεις ότι μπορείς να επιλέξεις τον «Μπαρμπα-Γκοριό» του Μπαλζάκ σε μια πληθώρα εκδόσεων. Από την πανάκριβη και σχολιασμένη της Pleiade μέχρι τις πάμπολλες και πάμφθηνες τσέπης. Γιατί; Γιατί το Γαλλάκι είναι υποχρεωμένο να διαλέξει μία απ' αυτές επειδή το απαιτεί το σχολείο του. Πόσες εκδόσεις Ελλήνων κλασικών κυκλοφορούν; Μα εδώ το Ελληνόπουλο δεν τις χρειάζεται. Εχει το αναγνωστικό, τη μασημένη τροφή, από την επιτροπή των σοφών που όρισε το υπουργείο. Και μετά, απορούν πώς στους διεθνείς διαγωνισμούς τα Ελληνόπουλα πατώνουν στα μαθήματα κρίσεως.
Αποφθέγματα του Ονόρε Ντε Μπαλζάκ.
«Οι εφημερίδες είναι το μπορδέλο της σκέψης» 2. «Ένας γέρος είναι κάποιος που έχει φάει και βλέπει τους άλλους να τρώνε» 3. «Η ελευθερία που δόθηκε στο διεφθαρμένο λαό είναι παρθένα που δόθηκε στους ακόλαστους» 4. «Πρέπει να εισβάλεις μέσα στη μάζα των ανθρώπων σαν μπάλα κανονιού ή να γλιστράς σαν πανούκλα. Η τιμιότητα είναι άχρηστη» 5. «Μόλις μια γυναίκα μετατρέψει έναν άντρα σε γάιδαρο, αμέσως τον πείθει πως είναι λιοντάρι» 6. «Όταν επιτίθεσαι σε κάτι που βρίσκεται στον ουρανό, ο στόχος σου πρέπει να είναι ο θεός» 7. «Όσο πιο πολύ κρίνει ένας άντρας, τόσο λιγότερο αγαπά» 8. «Το μυστικό των μεγάλων περιουσιών χωρίς φανερή προέλευση είναι ένα έγκλημα που λησμονήθηκε, γιατί έγινε παστρικά» 9. «Αν θέλεις να είσαι σπουδαίος άντρας, πρέπει να κάνεις το λόγο σου μια δεύτερη θρησκεία και να κρατιέσαι πάνω του σαν να βρίσκεται σ' αυτόν όλη η τιμή σου» 10. «Όλη η ανθρώπινη δύναμη είναι μια ένωση υπομονής και χρόνου» 11. «Αξίζει περισσότερο να πολεμάς αδιάκοπα με τους άνδρες, παρά να πολεμάς με τη γυναίκα σου» 12. «Δεν πρέπει να 'σαι ούτε τρελός ούτε να προσπαθείς να ξεγελάσεις αυτή που φλερτάρεις. Μην μεγαλώνεις εκείνο που μόλις αισθάνεσαι. Μην παίρνεις μια υποκριτική γλύκα με μερικές ρομαντικές φράσεις» 13. «Η αγάπη δεν είναι μόνο συναίσθημα, είναι και τέχνη» 14. «Η άμιλλα ενθαρρύνει προς μίμηση θαυμαστών πράξεων» Τα θέματά του κρίθηκαν συχνά υπερβολικά, προσβλητικά για τα χρηστά ήθη Τα θέματά του κρίθηκαν συχνά υπερβολικά, προσβλητικά για τα χρηστά ήθη 15. «Η γυναίκα στον έρωτα μοιάζει με τη λύρα, που δεν φανερώνει τα μυστικά της, παρά μονάχα σ' εκείνον που ξέρει καλά να τη χειρίζεται» 16. «Η ευημερία φέρνει μαζί της μια έξαψη, στην οποία οι κατώτεροι άνθρωποι ποτέ δεν αντιστέκονται» 17. «Η ζωή είναι ένα ένδυμα. Όταν είναι λερωμένο το καθαρίζουμε, όταν τρυπήσει το μπαλώνουμε, αλλά μένει κανείς ντυμένος όσο πιο πολύ μπορεί!» 18. «Ο εγωισμός είναι το δηλητήριο της φιλίας» 19. «Ο χρόνος είναι το μόνο κεφάλαιο των ανθρώπων που η μοναδική τους περιουσία είναι η ευφυΐα τους» 20. «Ο εραστής πάντα σκέφτεται πρώτα την ερωμένη του και μετά τον εαυτό του. Ένας σύζυγος κάνει το αντίθετο» 21. «Ο έρωτας μοιάζει με την αναπνοή. Δεν μπορεί μόνο να εκπνέεις, χωρίς και να εισπνέεις. Αν σταματήσει η εισπνοή, αν δεν γίνει η ανταπόδοση του αισθήματος, χάνεται η αναπνοή, χάνεται ο έρωτας» 22. «Ο έρωτας μοιάζει με τον αέρα. Δεν ξέρουμε ποτέ από πού μπορεί να μας έρθει» 23. «Ο πειρασμός δεν είναι αμαρτία. Η κακία έγκειται στο να νικηθεί κανείς απ' αυτόν» 24. «Οι βασιλιάδες και οι γυναίκες νομίζουν ότι όλα όσα γίνονται οφείλονται σ' αυτούς» 25. «Οι περισσότεροι άνθρωποι της δράσης πιστεύουν στη μοίρα και οι περισσότεροι άνθρωποι της σκέψης πιστεύουν στην πρόνοια» 26. «Οι γενναίοι άντρες είναι κακοί έμποροι» 27. «Οι γυναίκες δεν θέλουν ποτέ να ζητιανεύετε τον έρωτά τους» 28. «Εάν μιλάς συνέχεια μόνο εσύ, τότε θα έχεις πάντα δίκιο» 29. «Οι γυναίκες μόνο όταν φθάσουν στο φθινόπωρο του βίου τους γνωρίζουν πώς να κάνουν τους άντρες ευτυχισμένους» 30. «Όλη η ανθρωπότητα είναι πάθος. Χωρίς πάθος, η θρησκεία, η ιστορία, τα μυθιστορήματα, η τέχνη δεν θα υπήρχαν» 31. «Οι γυναίκες τα γνωρίζουν όλα από ένστικτο» 32. «Οι καλύτερες καρδιές είναι καμιά φορά πολύ σκληρές» 33. «Οι λαοί έχουν την ελευθερία για είδωλο. Μα πού βρίσκεται πάνω στη γη ένας λαός ελεύθερος;» 34. «Οι παράνομοι έρωτες είναι ανεκτοί απ' τη σημερινή κοινωνία, όσο δεν αποκαλύπτονται. Απαράλλακτα, όπως με την κλεψιά στην αρχαία Σπάρτη» 35. «Όποιος δεν μπορεί να κυβερνήσει γυναίκα, δεν μπορεί να κυβερνήσει και έθνος» 36. «Όσο πιο πολύ κρατάει η αντίσταση, τόσο πιο δυνατή γίνεται η φωνή του έρωτα» 37. «Όσοι είχαν το ατύχημα να συνοδεύσουν πολλούς απ' τους δικούς τους στο νεκροταφείο, γνωρίζουν ότι κάθε υποκρισία σταματάει στο αμάξι, κατά τη διάρκεια της πορείας από την εκκλησία στο κοιμητήρι. Οι αδιάφοροι αρχίζουν τη συζήτηση, ενώ οι πιο θλιμμένοι άνθρωποι παύουν να τους ακούν και τους αποχωρίζονται» 38. «Η δόξα είναι δηλητήριο ,γι'αυτό πρέπει να την παίρνουμε σε μικρές δόσεις» 39. «Υπάρχει μια γυναίκα στην αρχή κάθε μεγαλουργήματος» 40. «Η κοινωνία είναι, περισσότερο μητριά παρά μητέρα, λατρεύει εκείνα τα παιδιά της που κολακεύουν τη ματαιοδοξία της» Πηγή: www.lifo.gr
AΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ