Παλαμήδης – Ο εξυπνότερος των Ελλήνων. Η Επιλογή έγινε από την Κλυμένη.

Ο Παλαμήδης ήταν ήρωας της Τρωικής εκστρατείας, εφευρέτης, συγγραφέας και δημιουργός. Ήταν γιος του Ναύπλιου και της Ησιόνης και ξεχώριζε για τη σοφία του. Στον Παλαμήδη αποδίδονται η επινόηση των μέτρων και των σταθμών, η διαίρεση του έτους σε ώρες ημέρες και μήνες και η εφεύρεση διαφόρων παιχνιδιών (επιτραπέζιων και στρατηγημάτων) που ονομάζονται και του Παλαμήδους ή αθύρματα ή πεσσοί ή πεττοί.
Το όνομα Παλαμήδης
Όπως είναι γνωστό τα ονόματα που έδιναν οι πρόγονοί μας στα νεογέννητα παιδιά τους κατά την τελετουργία της ονοματοθεσίας τους, εξέφραζαν κατά κανόνα την επιθυμία τους για την πραγματοποίηση κάποιας ευχής των γονέων, που θα αφορούσε στα χαρίσματα και τις ιδιότητες που θα τα χαρακτήριζαν στην μετέπειτα ζωή τους ή για να διαπρέψουν στο επαγγελματικό στάδιο που θα ακολουθούσαν.
Ο βασιλιάς Ναύπλιος όπως φαίνεται ήθελε ο πρωτότοκος γιος που θα τον διαδεχόταν να είναι προικισμένος με σοφία, επινοητικότητα, και πρακτικό νου. Γι’ αυτό του έδωσε το όνομα Παλαμήδης (παλάμη + μήδομαι).[1]

Και όπως αποδείχθηκε ο Παλαμήδης ανταποκρίθηκε στις ευχές του ονοματοθέτη του, αφού τίμησε επάξια αυτό το τόσο αντιπροσωπευτικό γι’ αυτόν όνομα, στο οποίο πρόσωπο και δράση ταυτίζονται. Και ήταν ο πρώτος αλλά και ο μοναδικός στην Ιστορία που είχε αυτό το όνομα, από τα πανάρχαια χρόνια.
Το όνομα λοιπόν Παλαμήδης συνδυάζει την πρακτική (παλάμη) με την πνευματική (μήδης) σοφία.
Από την προηγούμενη ανάλυση προκύπτει επομένως η εικόνα μιας ηγεμονικής μορφής που εμπνέει σεβασμό και επιβάλλεται στους άλλους χάρη στις ικανότητές της να απλουστεύει και τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα, δίνοντας σοφές πρακτικές λύσεις.[2]
Εφηβικά χρόνια
Ο Ναύπλιος, καθώς προόριζε τον πρωτότοκο γιο του για διάδοχό του στον θρόνο, φρόντισε να του δώσει όλα τα εφόδια που θα τον έκαναν ηγέτη αντάξιο της θεογέννητης προγονικής κληρονομιάς και του τόπου του. Γι’ αυτό, όπως ήταν συνήθεια των τότε ηγεμόνων, όταν ο Παλαμήδης έφτασε στο στάδιο της εφηβείας, τον έστειλε στον Κένταυρο Χείρωνα, τον σοφό παιδαγωγό του Πηλίου, κοντά στον οποίο μαθήτευαν όλες οι γενιές των ηρώων, που το όνομα τους έμεινε αθάνατο.
«Το γεγονός ότι περιλαμβάνεται στον κατάλογο των διάσημων μαθητών του Χείρωνα, δείχνει ότι ο ήρωας είχε καταξιωθεί ως ισότιμος με τους πιο γνωστούς ήρωες της ελληνικής μυθολογίας». [3]
Ο Φιλόστρατος στον Ηρωικό (IX, 1) τον παρουσιάζει όμοιο με άνθρωπο (ανθρώπω όμοιον) που τον διέκρινε σοφία στα λόγια και στα έργα. Είχε ποικίλες κυνηγετικές γνώσεις, δίδασκε τις τέχνες του πολέμου, εκπαίδευε γιατρούς και μουσικούς και διαμόρφωνε δίκαιους χαρακτήρες. Εκεί συναντήθηκε με τους άλλους βασιλικούς γόνους των Αργοναυτών και κατοπινούς αρχηγούς των Αχαιών, που μαζί πρωταγωνίστησαν στην Τροία.
Κοντά στον Χείρωνα ο Παλαμήδης διδάχτηκε την τέχνη του πολέμου μαζί με τον Αχιλλέα, τον Νέστορα, τον Οδυσσέα τον Διομήδη, τον Αντίλοχο τον Αινεία, τον Πάτροκλο, τον Πρωτεσίλαο και τους Αίαντες, και την ιατρική, με συντροφιά τους γιους του Ασκληπιού Μαχάονα και Ποδαλείριο, αλλά και τον Αχιλλέα. Εκτός από την χειρουργική διδάχτηκαν την χρήση των βοτάνων του βουνού, για να καταπραΰνουν τους πόνους και να γιατρεύουν τις πληγές. Τους δίδαξε ακόμη ο Χείρων την αστρονομία, τη μουσική, τη μαντική και κυνηγετική τέχνη.
Επιστρέφοντας στο Ναύπλιον μετά την μαθητεία του κοντά στον σοφό δάσκαλο, άρχισε να δείχνει τα μοναδικά χαρίσματα με τα οποία ήταν προικισμένος. Μιλούσαν με θαυμασμό γι’ αυτόν και γρήγορα η φήμη του ως «πεπαιδευμένου και λογίου σοφού», εφευρετικού νου και ετοιμοπόλεμου, πέρασε τα σύνορα της Ναυπλίας.
Πως ήταν ο Παλαμήδης
Ο Φιλόστρατος[4] και ο Α. Σταγειρίτης, μας δίνουν μια περιγραφή του Παλαμήδη, όπως την αφηγήθηκε ο πρώτος νεκρός του Τρωικού πολέμου Πρωτεσίλαος:
«Το ύψος του ήταν σχεδόν σαν του μεγάλου Αίαντα και η ομορφιά του εφάμιλλη με του Αχιλλέα, του Αντιλόχου, του Πρωτεσίλαου, – όπως λέει ο ίδιος- και του Τρωαδίτη Εύφορβου.
Είχε γένια απαλά που σχημάτιζαν σιγά σιγά βοστρύχους, μαλλιά κοντά και τα φρύδια έδιναν ευγένεια στη μορφή του, ήταν ευθύγραμμα και έσμιγαν πάνω από τη συμμετρική και καλοσχηματισμένη μύτη του. Το βλέμμα του στις μάχες ήταν σταθερά προσηλωμένο και φοβερό, στην ανάπαυλα της μάχης φιλικό και οι ματιές γεμάτες καλοσύνη˙ λένε μάλιστα πως είχε τα μεγαλύτερα μάτια απ’ όλους τους ανθρώπους.
Λέει ακόμα ότι ο Παλαμήδης γυμνός ήταν κάτι ανάμεσα σε βαρύ και ελαφρύ αθλητή και το κεφάλι του ήταν πιο ωραίο από τους χρυσούς πλοκάμους του Ευφόρβου. Είχε ρυπαρή κόμη και αυτό οφειλόταν στο ότι κοιμόταν όπου τύχαινε, γιατί παραμελώντας τελείως τον εαυτό του, έστρεφε όλη την φροντίδα του σε πολέμους φάλαγγες και την σωτηρία του στρατού. Πολλές φορές μάλιστα σε περιόδους ανακωχής, κατασκήνωνε στην κορυφή της Ίδης, διότι οι σοφοί από τις κορυφές μπορούν να μελετούν και να κατανοούν τα ουράνια φαινόμενα.
Δεν είχε ακόλουθο ούτε κάποια δούλα ούτε Τέκμησσα ή Ίφη[5] για να τον λούζει ή να του στρώνει το κρεβάτι, αλλά όλα τα έκανε μόνος του και χωρίς τα απαραίτητα σκεύη.
Όταν κάποτε του είπε ο Αχιλλέας «Παλαμήδη, ο κόσμος θα σε θεωρήσει αγροίκο επειδή δεν έχεις κάποιον να σε υπηρετεί», απάντησε: «Κι αυτά Αχιλλέα τι είναι;» απλώνοντας του τα δυο του χέρια».
Επίσης και ο Αθαν. Σταγειρίτης (Ωγυγία Βίβλος Γ’σελ.460 ), γράφει:
«Ο Παλαμήδης ήτο μακρόσωμος, λευκός, ξανθοκόμης και πιναροχαίτης (με ρυπαρή κόμη), επειδή δεν εφρόντιζε περί καλλωπισμού, αλλά περί πολέμου και φαλαγγών και σωτηρίας των στρατιωτών».
Στη Λέσχη των Κνιδίων που υπήρχε στους Δελφούς, ο Παλαμήδης ήταν ο μοναδικός ήρωας του Τρωικού πολέμου που εικονιζόταν χωρίς γενειάδα:
«Πάνω απ’ την Κασοτίδα είναι ένα κτίριο με τοιχογραφίες του Πολυγνώτου. Είναι αφιέρωμα των Κνιδίων και ονομάζεται από τους κατοίκους των Δελφών Λέσχη, επειδή τα παλιά χρόνια σ’ αυτό το κτίριο συνήθιζαν να συχνάζουν και να συζητούν για τα σοβαρότερα θέματα για τις μυθικές ιστορίες… Μέσα σ’ αυτό το οίκημα, ολόκληρη η ζωγραφιά προς τα δεξιά, παριστάνει την άλωση της Τροίας και τον απόπλου των Ελλήνων. Όλοι αυτοί εκτός του Παλαμήδη εικονίζονται με γενειάδα.» [6]
Τρωικός Πόλεμος
Όπως μας πληροφορεί ο Δίκτυς, στην Αυλίδα θεωρήθηκε ο πλέον άξιος να αντικαταστήσει τον Αγαμέμνονα, ιδιαίτερα χάρη στα πνευματικά και ηγετικά του προσόντα. Όταν τα πλοία με τα αχαϊκά στρατεύματα αναχωρούσαν για την Τροία, οι αρχηγοί της στήριξαν τις περισσότερες ελπίδες τους για νικηφόρα έκβαση της επιχείρησης στην σύνεση και ιδιοφυΐα του Παλαμήδη.
Με την αποβίβαση των Αχαιών στα Τρωικά παράλια και από τις πρώτες εχθροπραξίες, ο εφευρετικός νους, η οργανωτική και στρατηγική μεγαλοφυΐα του Παλαμήδη, κυριάρχησαν, επισκιάζοντας τους άλλους ηγέτες. Φροντίζει για το στόλο, για τα οχυρωματικά του έργα, επιθεωρεί τις φρουρές.
Πρώτη του φροντίδα ήταν η κατασκευή ενός ισχυρού αμυντικού τείχους, που θα αναχαίτιζε τις επιθέσεις των Τρώων και θα εμπόδισε την πρόσβασή τους προς το μέρος που είχαν αγκυροβολήσει τα αχαϊκά πλοία.
Πριν από κάθε μάχη εκπονούσε το σχέδιο διεξαγωγής της και τον τρόπο παρατάξεως των στρατευμάτων, για να εξασφαλίσει την νικηφόρα και με τις λιγότερες απώλειες έκβαση της. Όπως γράφουν ο Φιλόστρατος στον «Ηρωικό» και ο Αθ. Σταγειρίτης στην «Ωγυγία», παραμελούσε τελείως τον εαυτό του, και το μόνο που τον απασχολούσε, κυρίως στις παραμονές των μαχών, ήταν ο σχεδιασμός της, ώστε να έχει αίσια έκβαση και η σωτηρία των ανδρών.
Ως πολεμικός αρχηγός παρατάσσει και ενθαρρύνει τον ναυπλιακό στρατό για τη μάχη, πολεμά με γενναιότητα αλλά και σύνεση. Γι’ αυτό ακόμη και ο Αχιλλεύς επιζητούσε να τον έχει κοντά του στις μάχες και στις εκστρατείες κατά των νησιών και των παραθαλασσίων πόλεων και χαιρόταν όταν πολεμούσαν ο ένας πλάι στον άλλον.
Ανάμεσα στον Παλαμήδη και τον πιο γενναίο ήρωα του Τρωικού πολέμου είχε αναπτυχθεί μια στενή φιλική σχέση και συνεργασία. Είχαν αναλάβει τις εκστρατείες που πραγματοποιούσαν οι Αχαιοί στα περίχωρα της Τροίας και σύμφωνα με τον Όμηρο (Ιλ. I, 328-9) – που παραλείπει όπως πάντα τη συμμετοχή του Παλαμήδη – είχαν εκπορθήσει 23 πόλεις:
«Όταν ο Αχιλλεύς ετοίμαζε την εκστρατεία κατά των νησιών και των παραθαλασσίων πόλεων, ζήτησε να εκστρατεύσουν οι Αχαιοί μαζί με τον Παλαμήδη. Ο Παλαμήδης πολεμούσε με γενναιότητα και σύνεση, ενώ ο Αχιλλέας ήταν ασυγκράτητος και η υπερβολική ορμή του τον οδηγούσε σε αταξία. Γι’ αυτό χαιρόταν όταν πολεμούσε μαζί του ο Παλαμήδης, διότι συγκρατούσε την ορμητικότητά του και του υποδείκνυε πως πρέπει να πολεμά.
Έμοιαζε με θηριοδαμαστή που μπορεί να ηρεμεί και να ξεσηκώνει γενναίο λιοντάρι και όλα αυτά τα έκανε χωρίς να αφήνει τη θέση του, αλλά τοξεύοντας ταυτόχρονα και προφυλασσόμενος από τα βέλη, αποκρούοντας με την ασπίδα του και καταδιώκοντας τα στίφη των εχθρών».[7]
Με τις ιατρικές του γνώσεις αντιμετώπισε αποτελεσματικά μια θανατηφόρα επιδημία λοιμού που μάστιζε την γύρω περιοχή και απειλούσε με αφανισμό τον αχαϊκό στρατό. Με την επινόηση των φρυκτωριών εγκατέστησε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του δίκτυο επικοινωνίας με τις Μυκήνες και αναδείχθηκε ο πρόδρομος των τηλεπικοινωνιών.
Παράλληλα ο Παλαμήδης συνέχισε να έχει την επιμελητεία, την ευθύνη δηλαδή του επισιτισμού όλου του στρατεύματος, που ήταν μία ακόμη αιτία της σύγκρουσης του με τον Οδυσσέα.
Με τις διάφορες εφευρέσεις του, απαυγάσματα της «εντέχνου σοφίας» του, πρόσφερε παραμυθία, ψυχαγωγία και ειρηνική απασχόληση στους πολεμιστές, όταν δεν βρίσκονταν στα πεδία των μαχών, απομακρύνοντας τα δυσάρεστα επακόλουθα των επιδημιών που ενέσκηπταν στο στρατόπεδο και της απραξίας: Έριδες, κρούσματα απειθαρχίας, κρίσεις νοσταλγίας της πατρικής γης.

Ο Παλαμήδης ήταν «ο από μηχανής θεός», η προσωποποίηση της ευρηματικότητας με μοναδική ικανότητα να δίνει την ιδανικότερη λύση και στην πιο δύσκολη κατάσταση, τόσο στο πεδίο της μάχης όσο και εκτός του πολέμου. Κάθε φορά που οι Αχαιοί συναντούσαν κάποιο δύσκολο εμπόδιο που τους έφερνε σε αδιέξοδο και άλλοτε σε απόγνωση, πρόστρεχαν στον Παλαμήδη. Και αυτός απλούστευε και το πιο δύσκολο πρόβλημα με τον δικό του ιδιοφυή τρόπο που άλλος δεν μπορούσε: Με την επινόηση μιας νέας εφευρέσεως, γέννημα της ιδιοφυίας του, που είχε χαρακτηριστικό της την σφραγίδα της τελειότητας.
Και όταν οι έγνοιες του πολέμου του άφηναν για λίγο ελεύθερο τον σοφό νου, τότε έστρεφε το πρόσωπό του ψηλά στον έναστρο ουρανό, από όπου «τήν κατάληψιν των μετεώρων εντεύθεν από των υψηλοτάτων οί σοφοί ποιού­νται…»,Άλλοτε πάλι αποθανάτιζε τις ηρωικές πράξεις που ζούσε σε έπη με συντροφιά τον μαθητή του Κόριννο, ή σκυμμένος στους άβακες, στοχαζόταν και σχεδίαζε γράμματα, αριθμούς, πεσσούς, για να κάνει καλύτερη την ζωή των ανθρώπων.
Με τις τόσες υπηρεσίες που προσέφερε, είχε κερδίσει την αγάπη και τον σεβασμό όλων των ανδρών. Ο Αχιλλεύς και ο Αίας τον τιμούσαν ως ίσο τους και είχαν συνδεθεί με στενή φιλία μαζί του.
Προκάλεσε όμως το μίσος του Οδυσσέα όταν αποκάλυψε ότι η παραφροσύνη του ήταν τέχνασμα για να αποφύγει τον πόλεμο αλλά και τον φθόνο του, καθώς ο Οδυσσεύς ένιωθε μειωμένος μπροστά στη σοφία και την στρατηγική ιδιοφυία του Παλαμήδη στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου:
«τά δέ Παλαμήδους ούκ ακήκοας πάθη;
Τούτον γάρ δή πάντες υμνούσιν
ώς διά σοφίας φθονηθείς υπό Οδυσσέως απόλλυται». [8]
Για τα παθήματα του Παλαμήδη δεν έχεις ακούσει;
Γιατί γι’ αυτόν όλοι συνέθεσαν ύμνους,
ότι χάθηκε, επειδή φθονήθηκε από τον Οδυσσέα για τη σοφία του.
(ελεύθερη απόδοση)
Χρησιμοποιώντας ο Οδυσσεύς τις προσφιλείς του μεθόδους της δολοπλο­κίας και της διαβολής, κατόρθωσε να τον παρουσιάσει ένοχο εσχάτης προδοσίας, με αποτέλεσμα τον ατιμωτικό και μαρτυρικό θάνατο του σοφού παλικαριού.
Ο θάνατος του Παλαμήδη
Η αρχή της αιτίας που προκάλεσε τον άδικο και ατιμωτικό θάνατο του Παλαμήδη, ξεκινά από το αδυσώπητο μίσος του φθορέα ηρώων και εχθρού των αρίστων Οδυσσέα, στο οποίο προστέθηκε στη συνέχεια και ο φθόνος. Η ευκαιρία που αναζητούσε ο Οδυσσέας για να εξολοθρεύσει τον Παλαμήδη με δολοπλοκίες δεν άργησε να του δοθεί.
Κάποτε ο Οδυσσέας αιχμαλώτισε ένα δούλο που έφερνε χρυσάφι στο σύμμαχο των Τρώων, Σαρπηδόνα, τον αρχηγό των Λυκίων. Υποχρέωσε τότε το δούλο να γράψει στη γλώσσα του ένα γράμμα, στο οποίο ο Πρίαμος απευθυνόμενος στον Παλαμήδη έλεγε πως είχε στείλει όσα είχαν συμφωνήσει και πως τον ευχαριστούσε που είχε βοηθήσει τους Τρώες. Άφησε το δούλο να φύγει, αλλά έστειλε κάποιον που τον σκότωσε πριν προλάβει να απομακρυνθεί πολύ.
Έστειλε μήνυμα κατόπιν στον Αγαμέμνονα πως είχε δει σημαδιακό όνειρο που του υποδείκνυε να μετακινηθεί όλος ο στρατός από τις μόνιμες εγκαταστάσεις του σε άλλη θέση για στρατιωτικές ασκήσεις. Στο διάστημα που έλειπε ο στρατός, ο Οδυσσέας έβαλε κάποιον να θάψει το χρυσάφι που πήρε από το δούλο στη σκηνή του Παλαμήδη. Όταν βρέθηκε το πτώμα του δούλου και διαβάστηκε η επιστολή που ήταν γραμμένη στη γλώσσα του, κινήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, υποψίες εναντίον του Παλαμήδη.

Για να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, διέταξε ο Αγαμέμνονας, με υπόδειξη φυσικά του Οδυσσέα, να γίνει έρευνα στη σκηνή του Παλαμήδη. Το χρυσάφι που βρέθηκε θαμμένο εκεί αποτελούσε αδιάσειστη απόδειξη της ενοχής του ήρωα.
Συγκροτήθηκε αμέσως δικαστήριο που τον κήρυξε ένοχο προδοσίας και τον καταδίκασε σε θάνατο δια λιθοβολισμού, χωρίς να του επιτρέψουν το στοιχειώδες δικαίωμα να υπερασπισθεί την αθωότητα του.
Έτσι αναπολόγητος ο αθώος σοφός ήρωας, μετά από τις τόσες υπηρεσίες που πρόσφερε σε ηγεμόνες και στρατό, οδηγήθηκε στον τόπο του θανάτου, σπιλωμένος από την επαχθή κηλίδα του προδότη.
Μόνο ο στρατός του Αγαμέμνονα και του Οδυσσέα παρατάχτηκε για τον λιθοβολισμό του Παλαμήδη. Οι άλλοι άνδρες αρνήθηκαν να πάρουν μέρος και παρακολουθούσαν με την ψυχή πλημμυρισμένη από οργή και θλίψη για την ανόσια πράξη.
Η άκρατη φιλαρχία του Αγαμέμνονα και ο φόβος απώλειας της εξουσίας, το σκοτάδι της ψυχής, η πανουργία και η προσφιλής συνήθεια του Οδυσσέα να εξυφαίνει υποχθόνια τεχνάσματα για να εξοντώνει τους καλύτερούς του, με συνεργό το φθονερό Διομήδη, σε μια ανίερη συμμαχία, είχαν υπερισχύσει μπροστά στην αρετή, την πνευματική υπεροχή και την καθαρότητα της σοφίας του Παλαμήδη.

Η εκδίκηση του Ναυπλίου
Το δεύτερο πιο τραγικό πρόσωπο της σκευωρίας, ήταν ο αδελφός του Παλαμήδη Οίαξ. Γνωρίζοντας καλύτερα από κάθε άλλον ότι ο αδελφός του έπεσε θύμα άθλιας πλεκτάνης, ζητούσε να πάρει εκδίκηση, αλλά ήταν ανήμπορος, μπροστά στους πανίσχυρους συνωμότες. Τον ναυπλιακό στρατό διοικούσε τώρα ο Διομήδης, ύστερα από εντολή του Αγαμέμνονα. Η μόνη του ελπίδα ήταν να βρει τρόπο να πληροφορήσει τον πατέρα του Ναύπλιο, για τον φρικτό θάνατο του αθώου Παλαμήδη.
Ο γερο θαλασσοπόρος και παλιός πειρατής,[9] θα εύρισκε τον τρόπο να εκδικηθεί και να πάρει πίσω το αίμα του παιδιού του. Κατά τραγική ειρωνεία, ο μόνος τρόπος που μπορούσε να επικοινωνήσει με την μακρινή πατρίδα ήταν οι φρυκτωρίες, που είχε εφεύρει ο σοφός αδελφός του. Έπρεπε όμως να έχει την άδεια του Αγαμέμνονα, που τώρα ήταν ο χειρότερος εχθρός του.
Καθώς τριγυρνούσε περιφρονημένος και αποξενωμένος στην παραλία γύρω από τα ναυπλιώτικα πλοία, το αδελφικό δαιμόνιο μίλησε μέσα του! Μάζεψε μερικά κουπιά και έπιασε να χαράζει με το ξίφος του στο πλατύ μέρος τους την θλιβερή είδηση . Έπειτα τα έριχνε ένα ένα στη θάλασσα, με την ελπίδα ότι κάποιο θα έφτανε στα χέρια του βασιλιά πατέρα τους.
Πράγματι ένα κουπί έφτασε μέχρι τις ακτές της Εύβοιας όπου βρισκόταν ο Ναύπλιος. Διαβάζοντας το χαραγμένο οδυνηρό μήνυμα, επιβιβάστηκε σ’ ένα πλοίο και ξεκίνησε για την Τροία. Εκεί παρουσιάστηκε στους υπαίτιους και απαίτησε να αποκαταστήσουν την τιμή του παιδιού του. Συνάντησε όμως την σκαιή συμπεριφορά του Αγαμέμνονα και των συνενόχων του. Όσο για τους άλλους ηγεμόνες, κανένας δεν τολμούσε να εναντιωθεί στον βασιλιά αρχιστράτηγο και να αγνοήσει τις διαταγές του.
Έχοντας πειστεί ο Ναύπλιος για την αθωότητα του παιδιού του, πήρε τον Οίακα και έφυγε, αφού έδωσε όρκο ότι θα τιμωρήσει σκληρά τους συνωμότες προκαλώντας τους όσο πιο πολύ κακό μπορούσε.

Φτάνοντας στην πατρίδα έβαλε αμέσως σε εφαρμογή τα εκδικητικά του σχέδια. Η πρώτη του ενέργεια ήταν να περιέρχεται τα παλάτια των ενόχων βασιλιάδων που πολεμούσαν στην Τροία, και να τους κατηγορεί παντού, και πρώτα στις γυναίκες τους, τις οποίες παρακινούσε να απιστήσουν, φανερώνοντας τους ότι οι άνδρες τους είχαν συνάψει σχέσεις με άλλες γυναίκες και παλλακίδες, τις οποίες μάλιστα θα έφερναν μαζί τους όταν θα επέστρεφαν.
Το ίδιο έκανε και ο Οίαξ, αρχίζοντας από την Κλυταιμνήστρα. Τα αποτελέσματα αυτών των διαβημάτων ήταν ολέθρια για τους ένοχους ηγεμόνες…
Όταν τελείωσε ο πόλεμος και γύριζαν οι Αχαιοί στις πατρίδες τους νικητές, έβαλε τους άνδρες. του να ανάβουν μεγάλες φωτιές στις βραχώδεις και απόκρημνες ακτές του Καφηρέα, που ήξερε ότι ήταν ο θαλασσινός δρόμος της επιστροφής τους.
Αυτές οι φωτιές ήταν παγίδες που παραπλανούσαν τα πλοία που περνούσαν. Οι κυβερνήτες οδηγούσαν προς το μέρος τους τα πλοία, πιστεύοντας ότι είναι υπήνεμοι όρμοι, με αποτέλεσμα να συντρίβονται πάνω στους κοφτερούς βράχους. Όσοι ναυαγοί γλίτωναν και τα κύματα τους έβγαζαν στη στεριά, έβρισκαν πιο φρικτό θάνατο. Οι άνδρες του Ναυπλίου τους κομμάτιαζαν με τα ξίφη τους.
Από τότε έμεινε παροιμιώδης η φράση «Ναυπλίου Ευβοϊκά πυρπολήματα»,που συνήθιζαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας όταν τις νύχτες έβλεπαν φωτιές στις παραλίες.
Ανεβασμένος σ’ έναν ψηλό βράχο ο Ναύπλιος «ώς θαλάσσιος δαίμων»[10]όπως τον χαρακτήρισαν όσοι γνώρισαν την κακή πλευρά του, παρακολουθούσε με άγρια ικανοποίηση τον χαλασμό των καραβιών και τον εξολοθρεμό των ανδρών.
Ανάμεσα στα λίγα πλοία που γλίτωσαν από την εκδικητική μανία του Ναυπλίου ήταν και του Οδυσσέα, αυτό που ήθελε να συντριβεί όσο κανένα άλλο. Την τελευταία στιγμή απομακρύνθηκε, παρασυρμένο από αντίθετο άνεμο.
Όταν είδε ο Ναύπλιος ότι ο κύριος υπεύθυνος για τον θάνατο του παιδιού του σώθηκε, κυριευμένος από απελπισία ρίχτηκε στη θάλασσα, για να βρει το ίδιο τέλος με τα θύματά του. Όσο για τον Οδυσσέα, βρήκε την τιμωρία που του άξιζε από τον Ποσειδώνα.

Ο θεός της θάλασσας οργισμένος όχι εξαιτίας του ανθρωποφάγου Πολύφημου που θέλει ο Όμηρος, αλλά για τις δολοπλοκίες που είχε εξυφάνει σε βάρος του Παλαμήδη, που όπως είδαμε ήταν απόγονός του, αφού τον καταδίκασε να θαλασσοδέρνεται δέκα ολόκληρα χρόνια, του έστειλε τέλος μέσα από το θαλασσινό βασίλειό του τον θάνατο.
Η ιστορία του Ναυπλίου, του τραγικού πατέρα, που τόσο σκληρά τον χτύπησε η μοίρα ενώ πλησίαζε στη δύση της ζωής του, δεν άφησε ασυγκίνητους τους τρεις μεγάλους τραγικούς ποιητές μας. Τα έργα όμως που έγραψαν γι’ αυτόν, είχαν την ίδια τύχη με αυτά που είχαν θέμα τον Παλαμήδη, εκτός από ελάχιστα αποσπάσματα.
Οι εφευρέσεις του Παλαμήδη
Τον σοφό γιο του Ναυπλίου και τραγικό ήρωα του Τρωικού πολέμου Παλαμήδη, εκτός από την ενασχόλησή του με τις επιστήμες και την επική ποίηση, του αποδίδεται και ένας μεγάλος αριθμός σπουδαίων εφευρέσεων, προϊόντων της εντέχνου σοφίας του, με χαρακτηριστικό τους την άμεση πρακτική εφαρμογή.
Οι εφευρέσεις του αυτές τον έχουν κατατάξει μεταξύ των πρώτων ευρετών όπως ονομάστηκαν μυθικά αλλά και ιστορικά πρόσωπα, θεοί και ήρωες, στους οποίους αποδόθηκαν διάφορες εφευρέσεις, όπως ο Απόλλων, ο Ήφαιστος, ο Ερμής, η Εργάνη Αθηνά, ο Λίνος, ο Δαίδαλος, ο Προμηθεύς, ο Φορωνεύς κ. ά.
Υπήρξε ιατρός, αστρονόμος και άριστος εποποιός, αλλά όπως μας πληροφορεί το λεξικό Σουίδα και η αρχαία παράδοση, τα έπη του εξαφανίστηκαν από τους απογόνους του Αγαμέμνονος δια βασκανίαν δηλ. από ζηλοφθονία.
Εφεύρε ακόμη την αλφαβητική γραφή, και τους αριθμούς, τους πεσσούς και τους κύβους, τα μέτρα και τα σταθμά, επινόησε τις φρυκτωρίες, τον άβακα, τα νομίσματα και την υποδιαίρεση του χρόνου.

Το τέλος μιας ένδοξης γενιάς
Μετά τον τραγικό χαμό του Παλαμήδη και του βασιλιά πατέρα του, στο Ναύπλιο κυβερνούσαν τα παιδιά που είχαν απομείνει, ο Οίαξ και ο Ναυσιμέδων. Αλλά η κακοδαιμονία που μάστιζε τον Ναυπλιακό οίκο δεν έλεγε να τελειώσει. Ο Ορέστης θεωρούσε τον βασιλιά Ναύπλιο και τον Οίακα υπεύθυνους για τον θάνατο του πατέρα του, επειδή είχαν ξελογιάσει την μητέρα του και την είχαν παρακινήσει στην απιστία. Αφού γύρισε στις Μυκήνες και τιμώρησε τον φονιά του πατέρα του, θέλησε να αποτελειώσει το εκδικητικό έργο του, ξεκληρίζοντας και αυτήν την εχθρική του γενιά.
Ένας ακόμη λόγος ήταν ότι τα αδέλφια είχαν συμμαχήσει με τον Αίγισθο. Μία παλαιότερη τραγωδία του Στησιχόρου που λίγα αποσπάσματά της έχουν διασωθεί, ανέφερε ότι ο Οίαξ είχε πάρει γυναίκα του την κόρη του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας Ηριγόνη. Η ευκαιρία του δόθηκε όταν στις μάχες που ακολούθησαν, τα αδέλφια παρατάχθηκαν στο πλευρό του Αίγισθου. Εκεί έπεσαν πολεμώντας από το σπαθί του Πυλάδη.
Στην Πινακοθήκη της Ακρόπολης των Αθηνών, υπήρχε μια ζωγραφική σύνθεση, που εικονίζε τον Ορέστη να θανατώνει τον Αίγισθο και τον Πυλάδη τους γιους του Ναυπλίου:
«Υπάρχει επίσης αριστερά των Προπυλαίων κτίριο με ζωγραφιές… εδώ ανάμεσα στις ζωγραφιές, είναι και αυτή που παριστά τον Ορέστη να φονεύει τον Αίγισθο και τον Πυλάδη να σκοτώνει τα παιδιά του Ναυπλίου, που ήλθαν σε βοήθεια του Αιγίσθου».[11]
Η θεογέννητη Ναυπλιώτικη δυναστεία που είχε ξεκινήσει από τον γιο του Ωκεανού Ίναχο, πρόγονο της Αμυμώνης και αυτή με τον Ποσειδώνα γέννησε τον πρώτο Ναύπλιο, βρήκε αυτό το οικτρό και άδοξο τέλος, από τον δολοπλόκο Οδυσσέα που έκανε την αρχή, για να συνεχίσει η μισητή απ’ τους θεούς γενιά των Ατρειδών.Πηγή: Ιωάννης Κ. Μπίμπης, «Αργολικά Παλαμήδης», Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», Ναύπλιο, 2003.
Aνιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

20 ιστορίες που δείχνουν ότι η ελληνική ιστορία επαναλαμβάνεται. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Φίλες και Φίλοι καλησπέρα, θα ήθελα να σας παρακαλέσω όσοι είσαστε επιχειρηματίες χρόνου να ρίξετε μία ματιά στο πιο κάτω κείμενο, αξίζει τον κόπο. Όσοι είναι φτωχοί σε χρόνο ας φροντίσουν να βρούνε λίγο χρόνο να τον αφιερώσουν στην ανάγνωση του πιο κάτω κειμένου. Διαβάζοντας την ''Ιστορία Κωμικοτραγική του Νεοελληνικού Κράτους'' του Βασίλη Ραφαηλίδη όλα αποκτούν μια πιο λογική εξήγηση. Λένε ότι αυτοί που δεν ξέρουν ιστορία είναι καταδικασμένοι να την επαναλάβουν. Λένε επίσης ότι η ιστορία έχει μια τάση να επαναλαμβάνεται, πότε σαν τραγωδία και πότε σαν φάρσα.

Δεν ξέρω ποιο απ' όλα ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας, πάντως απ' την πρώτη ημέρα ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους σχεδόν δύο αιώνες πριν, η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται με αδιάκοπη νομοτέλεια και σαν τραγωδία και σαν φάρσα.
Αυτό ακριβώς το διάστημα, απ' το 1830 μέχρι και το τέλος της χούντας, το 1974, επιχείρησε να καλύψει ο δημοσιογράφος, κινηματογραφιστής και διανοητής, Βασίλης Ραφαηλίδης στο απολαυστικό του βιβλίο 'Ιστορία κωμικοτραγική του Νεοελληνικού Κράτους'.
Ένα βιβλίο ιστορίας διαφορετικό απ΄τα περισσότερα. Γραμμένο με απλότητα και καυστικό χιούμορ, παραδέχεται με ειλικρίνεια τις ελληνικές παθογένειες, λέει τα πράγματα με τ' όνομά τους, ρίχνει φως στα σκοτεινά μυστικά του παρελθόντος και δεν διστάζει να απομυθοποιήσει την κάπως βολική ιστορία τα οποία μας έμαθαν στο σχολείο.
Ο Βασίλης Ραφαηλίδης άλλωστε ήταν πάντα χειμαρρώδης και έλεγε τα πράγματα ακριβώς όπως τα σκεφτόταν:
Μπορεί να μη συμφωνήσεις με όλα του τα γραφόμενα (δεν πρόκειται για απλή καταγραφή της ιστορίας αλλά για παράλληλο σχολιασμό της, έστω κι από μια ιδιαίτερα αριστερή οπτική), δεν γίνεται όμως να μην παρατηρήσεις ένα πράγμα διαβάζοντας τα πεπραγμένα της πατρίδας μας και όσων την κυβέρνησαν μετά την απελευθέρωσή της: Γίνονται συνέχεια τα ίδια πράγματα και μυαλό δεν βάζουμε, ούτε δείχνουμε την παραμικρή διάθεση να αλλάξουμε συμπεριφορά και πρακτικές.
Ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1993, πριν από 23 ολόκληρα χρόνια δηλαδή, όμως όσα προέβλεπε τότε για το μέλλον της Ελλάδας δείχνουν να επαληθεύονται ένα προς ένα. Διότι πολύ απλά, όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν και 20 χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο την διαχρονικότητα της ελληνικής ιστορίας.
Μια διαχρονικότητα την οποία δεν χρειάζεται να είσαι μάντης για να την αναδείξεις και να την προβλέψεις. Φτάνει να είσαι διαβασμένος και προσεκτικός.
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΓΑΠΑΝΕ ΝΑ ΔΑΝΕΙΖΟΝΤΑΙ "Το γεγονός πως συνεχώς γκρινιάζουμε για την εξάρτησή μας απ’ τους ξένους, είναι μάλλον ανιστόρητο, αφού υπάρχουμε ως κράτος χάρη στην πολιτική των ξένων. Αλλά και στα δάνεια που δίνουν συνεχώς οι ξένοι για να συντηρούν ένα τεχνητό κράτος για λόγους γεωπολιτικούς και όχι φιλελληνικούς"
Ηθικό δίδαγμα: Χμ, ξένοι που δανείζουν λεφτά στην Ελλάδα, αλλά δεν το κάνουν επειδή την αγαπάνε αλλά για να εξυπηρετήσουν τη δική τους ατζέντα. Κάτι μου θυμίζει όλο αυτό, δεν ξέρω, πάει κάπου το μυαλό σου;
ΟΠΩΣ ΜΑΘΕΙ ΚΑΝΕΙΣ"Όλοι φέρνουν δάνεια στο νιογέννητο. Και το κακομαθαίνουν εξαρχής το σκασμένο. Που και όταν μεγαλώσει, μια μόνο λέξη θα ξέρει να λέει: ΔΑΝΕΙΑ. Δώστε μου δάνεια και πάρτε μου την ψυχή! Την ελληνική ψυχή, βέβαια, που έχει και αρχαιολογική αξία".
Ηθικό δίδαγμα: Η αλήθεια είναι πως αν κακομάθεις ένα παιδί από μικρό, μετά δύσκολα το κάνεις να αλλάξει συμπεριφορά. Κι αν κακομάθεις ένα κράτος σε δάνεια, μετά δύσκολα το κάνεις να μάθει να στέκεται στα δικά του πόδια. Έγινε στα πρώτα χρόνια της Ελλάδας ως ανεξάρτητο κράτος και το βλέπουμε ξανά σήμερα, έστω κι αν ο Ραφαηλίδης, ο οποίος έφυγε από κοντά μας το 2000, δεν πρόλαβε να δει την νιοστή επανάληψη του έργου με την πιο προβλέψιμη εξέλιξη.
ΠΕΡΙ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ "Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εξατμίστηκαν, βέβαια. Άφησαν απογόνους όπως όλοι. Και ασφαλώς ‘ελληνικό αίμα’ υπάρχει και στους σημερινούς κατοίκους της Ελλάδας, και στους σημερινούς κατοίκους ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου τουλάχιστον, για να μην πούμε ολόκληρης της Πρόσω Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Όμως, ο χώρος που ονομάζεται Ελλάδα, σημείο κομβικό στις μετακινήσεις των λαών πέριξ της ανατολικής Μεσογείου από αρχαιοτάτων χρόνων, θα ήταν απολύτως αδύνατο να διεκδικήσει την ‘ελληνική αιματολογική καθαρότητα’, όπως άλλωστε και κάθε άλλη περιοχή της γης και κυρίως η Μεσόγειος".
Ηθικό δίδαγμα: Αιματολογική καθαρότητα, μια συζήτηση που ξαφνικά έγινε και πάλι επίκαιρη κι είναι το μεγαλύτερο ανέκδοτο που μπορείς να πεις για τον σημερινό Έλληνα. Όπως βλέπεις, η καθαρότητα της ελληνικής ψυχής απασχολούσε και τότε αρκετούς συμπατριώτες μας. Το καθαρό αίμα δεν κληρονομείται, η βλακεία όμως κάτι καταφέρνει.
ΠΟΙΟΣ ΦΠΑ ΜΩΡΕ ΤΩΡΑ; "Είδαν κι απόειδαν οι άνθρωποι και πολλοί έγιναν είτε ληστές είτε καταχραστές του δημοσίου χρήματος, δηλαδή και πάλι ληστές. Και η ιστορία συνεχίζεται σε μια χώρα όπου όλοι κλέβουν όλους κι όπου δε θεωρείται καθόλου ελληνικό κανένας να μην κλέβει κανέναν. Η ιστορία με τον σημερινό ΦΠΑ που δεν αποδίδεται υπήρχε και τότε αλλά με μια μορφή πολύ πιο χαριτωμένη: Οι φοροεισπράκτορες, όταν κατάφερναν να εισπράξουν τους φόρους δεν τους κατέθεταν στο δημόσιο ταμείο, τους έβαζαν στις τσέπες τους".
Ηθικό δίδαγμα: Ελλάδα: κλέβοντας με επιτυχία τον ΦΠΑ εδώ και σχεδόν 2 αιώνες.
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ"Με τα πολλά, οι ξένοι δέχονται να μας δανείσουν για να πληρώσουμε κας τους Τούρκους. Αλλά υπό τον όρο πως οι δανειστές θα έστελναν στην Ελλάδα δικούς τους ανθρώπους να εισπράττουν απ’ ευθείας τις δόσεις. Τέτοια εμπιστοσύνη μας είχαν. Και ούτω πως προέκυψε ο περίφημος και ιστορικός Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ), που εισέπραττε τα έσοδα από το χαρτόσημο, τα τελωνεία Αθηνών, Πατρών, και Σύρου και εν μέρει από τα προϊόντα του ελληνικού μονοπωλίου, όπως ήταν τότε το αλάτι και τα σπίρτα(...) Ο επόμενος Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος προβλέπω να κρατάει διακόσια χρόνια. Αν και δεν νομίζω πως τότε θα υπάρχει Ελλάδα για να πληρώσει τα χρέη της. Θα την έχουν φάει οι Έλληνες μαζί με τα χρέη της".
Ηθικό δίδαγμα: Ο επόμενος Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος βρίσκεται αισίως στα 8 χρόνια και το σενάριο των 200 που προβλέπει ο κύριος Ραφαηλίδης μοιάζει ιδιαίτερα αισιόδοξο. Ένα σενάριο που πάντως επαναλαμβάνεται αφού η πατέντα 'ξένοι μας δανείζουν κι έρχονται να μας ελέγξουν γιατί δεν μας εμπιστεύονται' είναι κατοχυρωμένη κι αγαπημένη.
ΩΡΑΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ, ΑΛΛΑ ΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ; "Γιατί ο αστικός εκσυγχρονισμός που άρχισε με τον Βενιζέλο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και η Ελλάδα συνεχίζει να ψάχνει για ένα κοινωνικό σύστημα. Ούτε σήμερα ξέρουμε αν είμαστε κοινωνία αστική, φεουδαρχική ή φυλετική, δηλαδή αφρικανική. Είμαστε ένα κράμα απ’ όλα, στο οποίο πρόσφατα προστέθηκε και μια τζουρίτσα σοσιαλισμού αλά ελληνικά".
Ηθικό δίδαγμα: Σχεδόν 200 χρόνια τώρα, ψάχνουμε να δούμε τι είμαστε, πού πάμε, τι πλάνο έχουμε και τι δηλώνουμε. Ραντεβού σε άλλα 200 μπας κι έχουμε αποφασίσει (χλωμό).
ΕΙΣΑΙ ΣΚΕΤΗ ΠΟΛΩΣΗ"Δόξα τω Θεώ των Ελλήνων, η Ελλάδα ήταν πάντα κάργα από δοσίλογους, κρυπτοδοσίλογους, και δοσιλογίζοντες. Η πόλωση σε βασιλικούς και βενιζελικούς, είναι ένας απ’ τους βασικούς λόγους που εμείς οι Έλληνες δεν αποχτήσαμε ποτέ πολιτική σκέψη της προκοπής".
Ηθικό δίδαγμα: Οι Έλληνες πολωμένοι; Δεν μπορώ να καταλάβω πως γινόταν αυτό, σήμερα είμαστε τόσο ψύχραιμοι, νηφάλιοι κι αντικειμενικοί.
ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΑΛΛΟΙ "Έτσι κι αλλιώς, με Βενιζέλο ή χωρίς Βενιζέλο, με εμφύλιο ή χωρίς εμφύλιο, οι μισοί Έλληνες θα κυνηγούν πάντα τους άλλους μισούς. Διότι οι μισοί Έλληνες θα κυνηγούν πάντα τους άλλους μισούς. Διότι οι μισοί Έλληνες ζουν σαν φιλοξενούμενοι στην πατρίδα τους. Οι άλλοι μισοί τους θεωρούν ξένους και εχθρούς. Και όλοι μαζί, προσπαθούν λυσσασμένα να αποδείξουν την ελληνική τους ‘γνησιότητα’, ο καθένας για λογαριασμό του. Όλοι ξέρουμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε βήμα χωρίς πιστοποιητικό γνησιότητας, κυρίως όταν αισθανόμαστε τόσο ανίκανοι, που για να αποκτήσουμε μια κάποια αξία είμαστε υποχρεωμένοι να λεηλατούμε τους αρχαίους μας προγόνους ή μάλλον αυτούς που αντιλαμβανόμαστε σαν τέτοιους, γιατί έτσι μας βολεύει".
Ηθικό δίδαγμα: Σήμερα οι μισοί Έλληνες κυνηγούν τους άλλους μισούς στο Twitter, στο δρόμο, στα κανάλια, στα σχόλια στο ίντερνετ, στα γήπεδα κι όπου χωράει διαμάχη. Όρεξη να ΄χεις να τσακώνεσαι. Και φυσικά επικαλούμαστε τους αρχαίους προγόνους συχνά-πυκνά για να νιώσουμε λίγο καλύτερα με το σημερινό μας χαλί. Όταν οι Αρχαίοι Έλληνες τσακωνόντουσαν οι άλλοι δεν ήξεραν καν πώς να πλακώνονται.
ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ"Το προσφυγικό απασχολεί συνεχώς τη Βουλή, που το 1924 και 1925 δεν προλαβαίνει να ψηφίζει τα σχετικά νομοσχέδια. Με τις κλοπές, τις καταχρήσεις, τις παραβιάσεις νόμων, τις αυθαιρεσίες απ’ την μεριά των ιθαγενών (ντόπιων) Ελλήνων που, βέβαια, δε χάνουν την ευκαιρία να φαν και να πλαντάξουν, στην Ελλάδα αυτόν τον καιρό επικρατεί πλήρες ηθικόν και οικονομικόν χάος. Τα μεγάλα τζάκια φκιάχνονται αυτόν τον καιρό. Κι ακόμα καπνίζουν, τα σκασμένα. Και το σημαντικότερο: Παντού οι ιθαγενείς αντιμετωπίζουν τους μέτοικους σαν εισβολείς, σαν εχθρούς, περίπου σαν Τούρκους. Ξυλοδαρμοί, προπηλακισμοί, δολοφονίες εν ψυχρώ και εν θερμώ υποχρεώνουν τη Βουλή να συζητήσει την 10η Νοεμβρίου 1924 το θέμα ‘περί των συρράξεων μεταξύ προσφύγων και εντοπίων’. Ένας βουλευτής αρχίζει το λόγο του με τα παρακάτω λόγια: ‘Θα αναφερθώ εις τας ατυχείς και θλιβερώτατας σκηνάς, αίτινες έλαβον χώραν εις διαφόρους προσφυγικούς συνοικισμούς…".
Ηθικό δίδαγμα: Απτόητοι, σχεδόν έναν αιώνα μετά το 1924, αρκετοί συμπατριώτες μας συνεχίζουν να δείχνουν την αγάπη τους στους πρόσφυγες κλέβοντας, πετώντας γουρουνοκεφαλές και κάνοντας επιθέσεις. Θλιβερές σκηνές με τρομακτική διαχρονικότητα, που δείχνουν ότι κάποια πράγματα δεν ξεχνιούνται ποτέ. Αυτό που ξεχάστηκε με μεγάλη ευκολία είναι το παρελθόν των Ελλήνων ως πρόσφυγες, κάτι που δεν είναι αρκετά βολικό να το θυμόμαστε.
ΑΣ ΦΑΜΕ ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ "Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης. Δεν έχει συνέλθει ακόμη απ’ τη μικρασιατική καταστροφή που συνέβη μόλις πριν από τέσσερα χρόνια και οι πρόσφυγες που συρρέουν ζουν σε άθλιες συνθήκες. Η βοήθεια που δίνεται από ξένους οργανισμούς για την περίθαλψή τους εξανεμίζεται. Τα τρωκτικά βρίσκουν άλλη μια ευκαιρία για λοβιτούρες και στους πρόσφυγες φτάνει ό,τι περισσεύει απ’ τη βουλημία των κλασικών Ελλήνων απατεώνων. Η μαμά Ελλάς τρώει τα παιδιά της, ως συνήθως".
Ηθικό δίδαγμα: Οι πρόσφυγες ζουν σε άθλιες συνθήκες και τα χρήματα που έρχονται για να τους βοηθήσουν κανείς δεν ξέρει πού πάνε. 1924 2017
ΠΕΡΙ ΦΑΣΙΣΜΟΥ "Ο φασισμός δεν αγαπά το μεγάλο κεφάλαιο (εκτός απ’ το πάρα πολύ μεγάλο που τον γεννάει) και λατρεύει το μικρομεσαίο. Ο φασισμός είναι κοινωνικό καθεστώς σπέσιαλ για μικροαστούς. Όχι για αστούς ούτε για προλετάριους. Οι αστοί και οι προλετάριοι βρέθηκαν αντίπαλοί του εξ αρχής. Και δεδομένου ότι στη λεγόμενη αστική κοινωνία δεν κυριαρχούν οι αστοί αλλά οι μικροαστοί, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς την απήχηση που είχαν στο λαό τα φασιστικά καθεστώτα. Άλλωστε, οι στολές, οι παρελάσεις, οι λαμπαδηδρομίες, τα κολοσσιαία θεάματα αρένας, τα συνθήματα, το προγονικό μεγαλείο απ’ το οποίο ο χάλιας μικροαστός αντλεί δύναμη για να υποφέρει την ασημαντότητά του, όλα αυτά τα εκμεταλλεύτηκαν τέλεια όλοι οι φασίστες δικτάτορες. Και τα πλήθη να ουρλιάζουν ζήτω! Είσαι ο μπαμπάς μας! Ο χάλιας μικροαστός πάντα έχει ανάγκη από έναν σούπερ πατέρα του έθνους, που να τον προστατεύει απ’ τους παμφάγους καπιταλιστές, αλλά και από τους κομουνιστές που απειλούν το όνειρό του για ένα πέρασμα στην ‘ανώτερη τάξη’".
Ηθικό δίδαγμα: Οι φασίστες ήξεραν πάντα να βρίσκουν τρόπους να κοροϊδεύουν τους μικροαστούς, δυστυχώς.
ΛΙΣΤΑ ΛΑΓΚΑΡΝΤ "Γι’ αυτό ακριβώς και ο Άγγλος υπουργός των οικονομικών, που ουσιαστικά είναι και Έλληνας υπουργός των οικονομικών, λέει πως μια νέα, μεταπολεμική ελληνική δραχμή στο εξής θα κάνει 50 δισεκατομμύρια παλιές. Τέρμα οι λαϊκοί δισεκατομμυριούχοι. Στο εξής, δισεκατομμυριούχοι θα είναι αυτοί που ήταν και παλιά. Αυτοί που είχαν τα λεφτά τους στην Ελβετία. Και τώρα που φέρνουν ένα μέρος, ίσα ίσα για να μπορούν να οργανώνουν πάρτυ και δεξιώσεις προς τιμήν των ελευθερωτών Άγγλων".
Ηθικό δίδαγμα: Οι πλούσιοι θα είναι οι λίγοι και θα βγάζουν τα λεφτά τους έξω, καλοπερνώντας μέσα, ζώντας στον μικρόκοσμό τους. Και στις αρχές του 20 αιώνα και σήμερα.
ΓΙΩΤΑΔΕΣ "Πολλά τέκνα των πλουσίων, είτε ενεγράφησαν εις τα Πανεπιστήμια ως φοιτηταί, διά να τύχουν αναβολής λόγω σπουδών και παρετηρήθη ούτω αύξησις του αριθμού των φοιτητών εις 27.000 έναντι 4.000 προπολεμικώς, είτε επίεζον τους καθηγητάς του Πανεπιστημίου διά των συγγενών και πολιτικών δι’ ένα πενταράκι, βαθμόν διά να προαχθούν και τύχουν αναβολής, είτε κατατάσσοντο εις το ναυτικόν, ένθα δεν υπήρχε άμεσος κίνδυνος λόγω του παρεμβαλλόμενου υδάτινου φράγματος της θαλάσσης, είτε ευχαρίστως εδέχοντο τον χαρακτηρισμόν του κομουνιστού δια να αποφύγουν την στράτευσιν, είτε εδωροδόκουν γιατρούς διά χρυσίου διά να απαλλαγούν της στρατεύσεως με το δικαιολογητικόν της υγιεινής καταστάσεως, είτε απεδήμουν εις το εξωτερικόν διά δήθεν σπουδάς τέκνα ευπόρων και ισχυρών οικογενειών καθ΄ην εποχήν μόλις προ ολίγων μηνών πάντες οι εξ αναστολής σπουδασταί εκλήθησαν υπό τα όπλα είτε εδημιούργησαν σκάνδαλα, ως πολλά τέκνα βιομηχάνων, είτε και τόσα είτε...Οι πλούσιοι δεν συνεισέφερον εναντίον του κομουνισμού μεγάλα χρηματικά ποσά, η προσπάθουν να διοχετεύσουν το χρήμα είς το εξωτερικόν και οι ίδιοι να αποδημήσουν".
Ηθικό δίδαγμα: "Οι νέοι σήμερα είναι πολύ φλώροι, κάνουν τα πάντα για να μην πάνε στρατό. Κάποτε παρακαλούσαν για να καταταγούν και δεν έκαναν ρεζιλίκια για να πάρουν αναβολή".
ΜΑ ΕΧΩ ΠΑΘΕΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ "Κανείς ζητιάνος δεν μπορεί να υπερήφανος. Τότε εμείς γιατί είμαστε εθνικά υπερήφανοι, αφού μονίμως εξαρτούμε την ύπαρξή μας ως κράτους απ’ τα δάνεια; Μα, διότι κάποιος πρέπει να φάει υπερηφάνως αυτά τα δάνεια. Αν ήταν τόσα πολλά ώστε όλοι οι Έλληνες να τρώμε χωρίς να δουλεύουμε, τότε θα ομονοούσαμε και η εθνική ομοψυχία θα αποκαθίστατο αυτομάτως δια της εθνικοποιημένης μάσας, που συνιστά την ελληνική εκδοχή του ελληνικού σοσιαλισμού. Τώρα, όμως, που τα δάνεια δε φτάνουν για να τρώμε όλοι, πρέπει να τρώμε με βάρδιες. Αυτό το νόημα έχει η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Ενώ οι μισοί χωνεύουν, οι άλλοι μισοί τρων. Και όσοι δεν καλούνται στο μεγάλο φαγοπότι, αρχίζουν να ουρλιάζουν για τους κλέφτες, μέχρι να φοβηθούν οι κλέφτες και να τους πάρουν μαζί τους σε καμιά κυβέρνηση κλεπτικού συνασπισμού για να φαν κι αυτοί επιτέλους και να το βουλώσουν".
Ηθικό δίδαγμα: Ηρεμία παιδιά, όλοι θα φάτε. Το παν είναι να πιστεύουμε ότι είμαστε εθνικά περήφανοι και εθνικά κυρίαρχοι, όλα καλά.
ΚΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ ΟΙ ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ "Οι μεγάλες κομπίνες αυτή την εποχή, αλλά όχι μόνο αυτή, γίνονται διά των εργολάβων, που τους περικυκλώνει ένα τεράστιο σμήνος αρπακτικών που φτάνουν μέχρι τα πολύ υψηλά κλιμάκια. Και είναι φυσικό οι εργολάβοι, τούτα τα σύμβολα της εθνικής κλοπής, να είναι το κέντρο της προσοχής όλων των κοράκων. Διότι η χώρα ανοικοδομείται! Και πώς να ανοικοδομηθεί χωρίς εργολάβους;".
Ηθικό δίδαγμα: Άκου τώρα να δεις, ήταν κάποτε διαπλεκόμενοι οι εργολάβοι, ανήκουστα πράγματα.
ΝΕΠΟΤΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΦΩΣ "Κι έτσι, μετά την παραίτηση του Πλαστήρα, καταφεύγουν οι Αμερικανοί στον, ως ευγενές αέριον άχρουν, άοσμον, άγευστο, Βενιζέλο, που φέρει ένα μεγάλο όνομα που δεν ήξερε τι να το κάνει και τελικά το κάνει μετοχή στο χρηματιστήριο της πολιτικής, ίσα ίσα για να έχει να κάνει κι αυτός κάτι στη ζωή του, αλλά και για να εξασφαλίσει μια θέση δίπλα στον τάφο του πατέρα του. Γιατί μια θέση δίπλα στην πολιτική του ιδιοφυΐα δεν θα είχε καμιά πιθανότητα να εξασφαλίσει. Και τούτο διά λόγους βιολογικούς, αν και υιός ιδιοφυούς. (Αν η ιδιοφυΐα φύτρωνε στα θερμοκήπια, τότε δεν θα είχαμε παρά να κλείσουμε στα θερμοκήπια τις ιδιοφυΐες. Αλλά τα θερμοκήπια δεν βγάζουν πολιτικούς, βγάζουν αγγουράκια)".
Ηθικό δίδαγμα: Πολιτικοί που φέρουν μεγάλα ονόματα αλλά δεν είναι αντάξιοι της ιστορίας τους και σκέψου ότι αυτή η ατάκα γράφτηκε το 1993. Πού να είχε ζήσει και τα σημερινά, που η παραγωγή πολιτικών στα θερμοκήπια βρίσκεται σε έξαρση.
ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΣΟΥΛΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ "Άλλωστε, μ’ ένα φελλό μπορείς να βουλώσεις τρύπες. Π..χ., την τρύπα που δημιουργεί στο πορτοφόλι σου ο προς το παρόν αδιόριστος στο δημόσιο γιος σου. Που αν, μάλιστα, ο βολευτής βουλευτής τον βολέψει σε καμιά εφορία, έλυσε το πρόβλήμά του με τον καλύτερο για Έλληνα τρόπο. Μια χώρα απατεώνων αποκλείεται να μην την κυβερνούν απατεώνες. Η δημόσια απάτη στην Ελλάδα έχει ιδιωτική βάση. Τη θέλει ο λαός και τη στηρίζει ο λαός. Αρκεί να διαρρεύσει πως είσαι έντιμος, για να μην εκλεγείς βουλευτής. Πώς να βουλώσει την τρύπα σου στο πορτοφόλι, τη συνείδηση και το μυαλό ένας έντιμος άνθρωπος; Ψηφίζουμε φελλούς γιατί χρειαζόμαστε φελλούς".
Ηθικό δίδαγμα: Σαν να περιγράφει τη σημερινή Βουλή ο άτιμος.
ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ
"Είμαστε μεγάλος λαός! Τόσο μεγάλος που να μην μπορούμε πια να διακρίνουμε τα ακραία σύνορα της Μεγάλης Ελλάδας, που συμπεριλαμβάνει περίπου τον μισό κόσμο της προκολομβιανής περιόδου. Βέβαια, αυτός ο μεγάλος λαός ζει σε μικρή χώρα. ‘Και οι γίγαντες ξεκίνησαν μικροί’. Το γεγονός πως είσαι δε σημαίνει πως δεν θα μεγαλώσεις με τα χρόνια. Αλλά δεν θα σου φανεί, τουλάχιστον απ’ το ύψος. Γιαυτό το σημερινό νανικό μας ύψος δεν μας απαλλάσσει απ’ το σύνδρομο του γιγαντισμού. Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θάναι!".
Ηθικό δίδαγμα: Τι εννοείς, δεν θα την πάρουμε την Πόλη δηλαδή, δεν θα είναι πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας;
ΑΡΙΣΤΕΡΑ+ΔΕΞΙΑ=l.F.E. "Θέλω να πω πως, οι έννοιες Δεξιά και Αριστερά είναι πάντα σχετικές, και η σχετικότητά τους προκύπτει απ’ το ιστορικό γίγνεσθαι, δηλαδή απ’ τις αδιάκοπες αλλαγές και διαφοροποιήσεις του κοινωνικού περίγυρου. Αυτό που σήμερα είναι Δεξιά, κάποτε ήταν Αριστερά, κι αυτό που σήμερα είναι Αριστερά κάποτε θα είναι Δεξιά. Τη θέση της σημερινής Αριστεράς θα την καλύψει μια άλλη Αριστερά, που θα προκύψει στο μέλλον, κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, που δεν είναι δυνατό να τις γνωρίζουμε, αν και θα μπορούσαμε να τις εικάσουμε με την ολοένα αυξανόμενη απαίτηση των μαζών να θέλουν να έχουν λόγο για τη ζωή τους και την προκοπή τους".
Ηθικό δίδαγμα: Η άλλη Αριστερά προέκυψε και μάντεψε: Δεν έχει καμία σχέση με την Αριστερά που ξέραμε τόσα χρόνια. Ίδια με τη Δεξιά θα την έλεγε κανείς. Μέχρι και συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-Νέας Δημοκρατίας ζήσαμε, τι άλλο να πούμε;
ΚΙ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ"Η ελληνική ιστορία αρχίζει να στροβιλίζεται σ’ ένα φαύλο κύκλο, αυτόματα, από μόνη της, χωρίς τη βούληση κανενός. Πλην αυτής των φασιστών που σφάζουν ανηλεώς τους ηττημένους νικητές".
Ηθικό δίδαγμα: Ωραία θα περάσουμε, ραντεβού σε 50 χρόνια όπου λογικά θα συμβαίνουν τα ίδια πράγματα με διαφορετικούς πρωταγωνιστές.

Πηγή: http://www.oneman.gr/pop-code

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ ΛΙΑΝΤΙΝΗ. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Φίλες και φίλοι αγαπητοί φιλέλληνες, ολίγον φιλέλληνες, και αυτοαποκαλούμενοι Έλληνες θα ήθελα να σας παρακαλέσω ν' αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας για να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο. Ειδικότερα παρακαλούνται τα μέλη της Ο.ΚΡ.Α και της ΟΜΑ.Σ να το μελετήσουν γιατί στις 18/02 στη συνάντηση που έχουμε προγραμματίσει θα μιλήσουμε επ' αυτού. Σας ευχαριστώ. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Λιαντίνης – Έζησα έρημος και ισχυρός 

Απόσπασμα από το βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη Αλικάκου*
EΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Δημήτρης Λιαντίνης υπήρξε αναπληρωτής καθηγητής του τομέα Παιδαγωγικής, του τμήματος Φ.Π.Ψ. της Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδασκε φιλοσοφία της αγωγής και διδακτική αρχαίων και νέων ελληνικών.
Εξαφανίστηκε αυτοθέλητα την 1η Ιουνίου του 1998, σε ηλικία 56 ετών.
Στις 4 Ιουλίου του 2005 αποκαλύφθηκε ο σκελετός του από τον πιο έμπιστο φίλο του, σε μια μικρή σπηλιά του Ταϋγέτου.
Όλα είχαν σχεδιαστεί από τον ίδιο.
Είναι τρελός!
Κάπως έτσι αντέδρασαν πολλοί νεοέλληνες στο άκουσμα της είδησης.
Είχαν δίκιο. Τούτος, δεν ήταν σαν τους άλλους, σαν εμάς. Ξένο σώμα έδειχνε στη τάξη των ανθρώπων.
Τα λόγια του ήταν αλλόκοτα, ακαταλαβίστικα• ήχοι περίεργοι στη μονότονη μουσική της ζωής μας.
Το έργο είχε ξαναπαίξει. Τί κι αν το θυμούνται λίγοι.
Πήρα στυλό και τετράδιο και άρχισα να ρωτάω, να μαθαίνω και να γράφω.
Κάποιων ανθρώπων η ζωή, δεν ακολουθεί το φρόνιμο μονοπάτι των άλλων. Επιλέγει κρυφά περάσματα και απόκρημνες πλαγιές για να βαδίσει. Κάποτε σηκώνεται από το χώμα, πετά και χάνεται στον ορίζοντα. Τη ζωή αυτών, κανείς δεν δύναται να ακολουθήσει, πόσο μάλλον να καταγράψει. Αυτό που μας μένει είναι να νιώσουμε. Να νιώσουμε την αύρα που αφήνει πίσω του καθώς χάνεται…
Πώς μπορείς να μιλήσεις για έναν άνθρωπο που βαδίζει στο θάνατο συνειδητά και χαμογελώντας; Ποια στοιχεία μπορείς να εισφέρεις που να δικαιολογούν αυτή την εικόνα; Ο δημοσιογραφικός λόγος στέκεται ανίκανος να δώσει επαρκή απάντηση.
Η πράξη του Λιαντίνη, η έξοδός του από τη ζωή, θα περιμένει υπομονετικά τον φιλόσοφο και ποιητή για να την βάλει στο χειρουργικό τραπέζι. Να την αναλύσει και να την ερμηνέψει. Μα πάνω απ’ όλα θα περιμένει το χρόνο. Αυτός είναι ο πιο δίκαιος κριτής.
Η παρούσα έρευνα θα επιχειρήσει να πλησιάσει τον άνθρωπο. Έτσι όπως φανερώνεται μέσα από μαρτυρίες ατόμων που τον γνώρισαν και τον αγάπησαν, όπως φοιτητές, συνάδελφοι, συμμαθητές του από τα μαθητικά χρόνια, ακόμα και ο δάσκαλός του στο δημοτικό που μιλάει για ένα «παιδί φαινόμενο».
Μιλούν για πρώτη φορά οι τρείς φίλοι του Λιαντίνη, οι άνθρωποι που ο ίδιος επέλεξε να αναφέρει στην τελευταία του επιστολή. Ο αντιπρύτανης, ο γιατρός και ο μεταλλειολόγος. «Όλα αυτά τα χρόνια σιωπήσαμε από σεβασμό στη μνήμη του. Ήρθε η ώρα να πούμε την αλήθεια», λένε.
Έρχεται στο φως η προσωπική του αλληλογραφία με τον δίδυμο αδελφό του και τον καλύτερο φίλο του στα ταραγμένα χρόνια της νιότης του. Επιστολές που αποκαλύπτουν τον άνθρωπο και φανερώνουν μια σπάνια στάση ζωής που φτάνει στα όρια της υπέρβασης.
Θα μας αποκαλύψει ο ίδιος τον μεγάλο έρωτά του, πώς τον βίωσε και γιατί έμεινε ανεκπλήρωτος.
Θα ακούσουμε την κραυγή αγωνίας του προς τον αδελφικό φίλο του: «Δος μου το χέρι σου φίλε. Τώρα που καίγομαι».
Θα παρακολουθήσουμε τα τελευταία του βήματα μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων και δικές του επιλογές. Θα μάθουμε ποια ήταν η τελευταία του επιθυμία. Τι χειρόγραφα εμπιστεύθηκε και σε ποιόν λίγο πριν φύγει.
Θα γνωρίσουμε τον άνθρωπο που λάμβανε επί 25 χρόνια κάθε μήνα ένα γράμμα του και θα μάθουμε το γιατί.
Θα σταθούμε στη μάνα του, την περήφανη αυτή γυναίκα που και εκείνη έκανε τη δική της υπέρβαση. Τι της είπε ο γιος της γι’ αυτό που σχεδίαζε να κάνει και πώς εκείνη αντέδρασε; Λίγο πριν το τέλος, θα μάθουμε το «σχέδιο» του Λιαντίνη από τον άνθρωπο-κλειδί που κλήθηκε να το φέρει εις πέρας. Θα ακούσουμε τον ίδιο να μιλά για πρώτη φορά. Θα παρακολουθήσουμε το χρονικό του θανάτου του. Ενός θανάτου που, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, ήταν σχεδιασμένος στη παραμικρή λεπτομέρεια. Ο τόπος, ο χρόνος, ο τρόπος.
Τέλος, θα δώσουμε το λόγο στον ιατροδικαστή. Εκεί τον αναγνώστη, περιμένει ένα μεγάλο αίνιγμα, «πρωτόγνωρο», σύμφωνα με τον ίδιο.
Ανάμεσα σ’ όλα αυτά, θα παρεμβάλονται μικρά αποσπάσματα από το συγγραφικό του έργο ως ένα πρώτο άγγιγμα στη σκέψη του, κυρίως όμως για να μας θυμίσουν μια λέξη ξεχασμένη στις μέρες μας: συνέπεια.
Για τον Δημήτρη Λιαντίνη η πιο σημαντική μέρα της ζωής του ήταν η μέρα που επέλεξε να φύγει για πάντα. Είκοσι πέντε χρόνια, ίσως και παραπάνω, ο Δημήτρης Λιαντίνης ζει και αναπνέει για να μπορέσει εκείνη τη μέρα να κάνει το μεγάλο άλμα. Είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια προετοιμάζει τον εαυτό του για να δει για τελευταία φορά το ηλιοβασίλεμα εκείνης της μέρας. Να ακούσει για τελευταία φορά τον ήχο από τις πέτρες που πατάει και αφήνει πίσω του στο μονοπάτι που δεν έχει γυρισμό. Και εκεί ψηλά στη κορυφή του βουνού να αγναντέψει για τελευταία φορά από μακριά τη Λιαντίνα, το αγαπημένο του χωριό, τη γη της Λακωνίας που τον γέννησε.

Το στερητικό και το λίγο της πέτρας, πολεμώντας την αρρώστια του περιττού, διακονεί τη ρώμη του αναγκαίου (Ο Νηφομανής, σελ. 81)Ο Λιαντίνης ζητάει από όλους να τον κατανοήσουν. Όχι να συμφωνήσουν μαζί του, απλά να μπορέσουν να τον κατανοήσουν μέσα από το άρωμα που άφησε πίσω του στους δεκάδες, εκατοντάδες ανθρώπους που ήρθαν σε επαφή με κείνον και το έργο του. Και σαν τον κατανοήσουν ακούγοντας τους ανθρώπους που τον γνώρισαν και κυρίως μελετώντας το έργο του, τότε μπορούν χωρίς την ενοχή της άγνοιας να τον δεχθούν ή να τον απορρίψουν.
Κάποτε ήλθε ένα 28χρονο παλικάρι να με βρει. Όνομα δεν μου άφησε, μονάχα μου είπε τούτο: «Ήμουν φοιτητής του Λιαντίνη. Μια μέρα με είδε δακρυσμένο και με ρώτησε τι έχω. Του είπα πως θέλω να βάλω τέρμα στη ζωή μου. Με πήρε αγκαλιά και βγήκαμε απ’ το αμφιθέατρο. Βαδίσαμε κάμποση ώρα στο δάσος της Καισαριανής. Μου μιλούσε συνεχώς. Τον άκουγα. Στο τέλος με φίλησε στο μάγουλο, χαμογέλασε και έφυγε. Του χρωστώ τη ζωή μου. Τον ευχαριστώ».
Φεύγοντας μου ζήτησε να του υποσχεθώ πως θα το γράψω κάποτε αυτό, «να μάθουν ποιος ήταν ο Λιαντίνης».

Ποιος ήταν λοιπόν ο Λιαντίνης;
Μερικές εκατοντάδες γραμμάρια μελάνι σε χαρτί. Η σκέψη του, το έργο που άφησε φεύγοντας, στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Οκτώ βιβλία, εκ των οποίων το ένα μετάφραση. Ας τα δούμε συνοπτικά: Το 1978 εξέδωσε την διδακτορική του διατριβή πάνω στον Γερμανό ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε με τον τίτλο «Έξυπνον Ενύπνιον».
Ο υπεύθυνος της τριμελούς επιτροπής που κλήθηκε να κρίνει την διατριβή, τη χαρακτήρισε ακατανόητη…
Οι καμπάνες, οι γραβάτες, οι χειραψίες και τα πρωτόκολλα, η ελεημοσύνη και οι διακυρήξεις για ισότητα, δικαιοσύνη και ελευθερία αποτελούν τα διάσημα του ξεπεσμού του ανθρώπου. (σελ. 50)
Την ίδια χρονιά ο Λιαντίνης θα γράψει μια εργασία με θέμα τον Διονύσιο Σολωμό για να συμμετάσχει στη διεκδίκηση του βραβείου της Ακαδημίας Αθηνών. Την έγραψε λοιπόν, την έβαλε σε κλειστό ανώνυμο φάκελο, όπως προβλεπόταν, την έστειλε και το πήρε. Όμως δεν πήγε να το παραλάβει, όπως επίσης και το χρηματικό βραβείο 100 χιλ. δρχ. Το βιβλίο, που από πολλούς θεωρείται ως η καλύτερη προσέγγιση στο Σολωμό που γράφτηκε ποτέ, έχει τίτλο «Χάσμα Σεισμού-Ο φιλοσοφικός Σολωμός».
Σύμφωνα με την οντολογία και την ηθική του Σολωμού η θέση του ανθρώπου είναι να βρίσκεται πάνοπλος στην ακμή της Εξόδου και ανυπόδητος στην κόψη του σπαθιού. Να ανθίζει στη ρωγμή των βράχων και να αστράφτει στο χάσμα της νυχτολαμπής. (σελ. 117)
Το 1979 θα μπει στα βαθιά καθώς θα επιχειρήσει να μεταφράσει Νίτσε και συγκεκριμένα το «Ίδε ο άνθρωπος».
Χρεωστώ τούτη την εξομολόγηση. Υπάρχουν ώρες που ανοίγοντας να διαβάσω Nietzsche δεν καταλαβαίνω λέξη. (σελ. 15)
Στο εξώφυλλο του βιβλίου, ο Λιαντίνης θα δώσει ένα μικρό δείγμα από το στίγμα της μετάφρασης του «δύσκολου» Νίτσε. Θα επιλέξει αντί των συνηθισμένων «Μετέφρασε», «Απέδωσε», το άγνωστο «Ελλήνισε». Τα επόμενα χρόνια θα ασχοληθεί με την μελέτη των έργων του Γιώργου Σεφέρη καρπός της οποίας είναι το βιβλίο «Ο Νηφομανής», που θα εκθοδεί το 1982.
Ο Νηφομανής δηλώνει το νηφάλιο και το μαινόμενο ταυτόχρονα. Είναι εκείνος που νοεί και κρίνει, αλλά την ίδια στιγμή ενθουσιά και εμπνέεται. Ζει τον έλλογο μύθο ζυμωμένον με τη φρόνιμη τρέλα. (σελ. 11)

Λάτρεψε την γυναίκα ο Λιαντίνης. Τον λάτρεψε και εκείνη.

Το 1984 θα γράψει ένα αμιγώς φιλοσοφικό βιβλίο. Το «Homo Educandus: Φιλοσοφία της Αγωγής».
Μέσα στο χώρο της Φιλοσοφίας της Αγωγής το βιβλίο τούτο μοιάζει αιρετικό. Αν το παραβάλει κάποιος προς τον κλασσικό – που σημαίνει και συμβατικό αναπότρεπτα- τύπο των παρόμοιων μελετών, μόνο τον υπότιτλο θά ‘βρισκε κοινό. (σελ. 9)
Το 1987 θα γράψει το «Πολυχρόνιο-Στοά και Ρώμη» μια μελέτη πάνω στην «επίδραση της στωικής φιλοσοφίας στην πολιτική παιδαγωγική της Ρώμης».
Από τη πτώση της Ρώμης και ύστερα, ο άνθρωπος πορεύεται πλέον τον δρόμο της ιστορίας ανάποδα. Βλέπει τάχα το Χριστό, και τραβάει ίσια κατά το Διάβολο. (σελ. 164)

Το 1992 θα γράψει «Τα Ελληνικά». Είναι η εποχή που διδάσκει στο Μαράσλειο Διδασκαλείο όπου μετεκπαιδεύονται δάσκαλοι. Ο ίδιος επιθυμεί το βιβλίο του να έχει συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό: Προορίζεται μόνο για τους φοιτητές και για εκπαιδευτικούς που δεν έχουν περάσει το μεσοστράτι της ζωής τους. (προμετωπίδα)
Να υπάρχεις ελληνικός δηλώνει τέσσερες τρόπους συμπεριφοράς.
Ότι δέχεσαι την αλήθεια που έρχεται μέσα από την φύση. Όχι την αλήθεια που φτιάχνει το μυαλό των ανθρώπων.
Ότι ζεις σύμφωνα με την ηθική της γνώσης. Όχι με την ηθική της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων.
Ότι αποθεώνεις την εμορφιά• γιατί η εμορφιά είναι δυνατή σαν το νου σου και φθαρτή σαν τη σάρκα σου.
Και κυρίως αυτό: Ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Πώς αλλιώς! Ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα μέσα στο σύμπαν.

Και ερχόμαστε στη «Γκέμμα», το κύκνειο άσμα του. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε σε δύο καλοκαίρια. Του 1993 και του 1994 στο εξοχικό της οικογένειας στις Κεχριές. Στο τυπογραφείο πήγε το 1996, αν και μέσα αναφέρει ως έτος έκδοσης το 1997. Στα βιβλιοπωλεία κυκλοφόρησε περί τα τέλη της άνοιξης του 1998.
Γιατί η διαφορά η τρομερή εστάθηκε ότι οι ποιητές, που μοιάζαν την αλήθεια, είπανε ψέματα. Εγώ όμως, που μοιάζει με τα ψέματα, έζησα την αλήθεια. (τελευταίες λέξεις του βιβλίου)
Τα τελευταία πέντε βιβλία του τυπώθηκαν από ένα μικρό εκδοτικό οίκο, τη «Βιβλιογονία». Κανείς άλλος οίκος δεν δεχόταν να τα τυπώσει.
Υπάρχει, τέλος, και ένα άλλο έργο του Λιαντίνη. Στις 7 Μαρτίου 1998, το εμπιστεύθηκε:σε μορφή χειρογράφου:στον φοιτητή του Ηλία Αναγνώστου και το επισήμανε στην τελευταία του επιστολή: «Κάποια στοιχειά από το αρχείο μου το κρατά ως ιδιοκτησία ο Ηλίας Αναγνώστου».
Είναι μια ανάλυση στο έργο του Κ.Π. Καβάφη. Έχει τον τίτλο Requiem και σύντομα θα πάρει το δρόμο για το τυπογραφείο από τον ιδιοκτήτη του.
Η ιδέα του «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον», είναι η ωραία στάση μπροστά στο θάνατο. Δεν είναι ανάγκη να γίνεις Αντώνιος, ώστε εκείνο που θα χάσεις πεθαίνοντας να είναι η πόλη του Αλεξάνδρου.
Η Αλεξάνδρεια είναι το άλλο όνομα της ζωής.
Στον καθένα που αξιώθηκε να υψωθεί σε συνείδηση, να ανοίξει τα μάτια του δηλαδή και να κλείσει μέσα τους το θαύμα της ζωής, στον καθένα που είχε τη χαρά έστω και μόνο να κυττάξει ένα Μάη τις ανθισμένες σπίθες των σπάρτων, του χαρίζεται, και του χρεώνεται μια ολόκληρη Αλεξάνδρεια. Με το φάρο, με τη Βιβλιοθήκη της, τους στόλους και το Νείλο, την αιχμηρή της χερσόνησο στη μακρυνή γοητεία των Φαραώ, με τους χορούς της ιερής νύχτας και της ιερής φρίκης, και με την Κλεοπάτρα της. Αυτή τη μυθική συναλλαγματική ο άνθρωπος με την πράξη του θανάτου του την εξοφλεί ως τον τελευταίο του όβολο.
Η ώρα της πληρωμής επομένως αξιώνει γενναιοδωρία και αρχοντιά ισομέτρητη προς το μέγεθος της χρέωσης.
Όρος που ορίστηκε κοινός για το βασιλιά και το στρατιώτη, το φοροβαστάχτη και το βιολιστή, τον ταξιδευτή και τον ερωτευμένο. (απόσπασμα)
Αυτός ήταν λοιπόν ο Λιαντίνης; Ένας στοχαστής, παιδαγωγός, ποιητής;
Όχι, μας λέει ο ίδιος.
Το αληθινότερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια η ζωή του. (Χάσμα Σεισμού σελ. 24)
Καθώς λοιπόν έγραφε τα ποιήματα του, του σώθηκε το μελάνι.
Τότε αποφάσισε να γράψει με το αίμα του.

Α] Οδηγίες του Επίκουρου για έναν φιλοσοφημένο τρόπο ζωής. Β] Τι έγραψε ο ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ για τον Επίκουρο. Γ] Irvin Yalom – Ο Επίκουρος και η άχρονη σοφία του. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Φίλες και φίλοι καλησπέρα, η περίοδος αυτή έχει τις ιδιαιτερότητες της και ο καθ' ένας από εμάς ψάχνει κάπου να βρει κάποιο στήριγμα είτε στην φιλοσοφία, είτε στην ποίηση, είτε στην λογοτεχνία, είτε στις τέχνες, είτε στην ορειβασία, είτε σε κάποιο άθλημα. Θα έλεγα και πάλι καλά αν παραμείνει μόνο σ' αυτά γιατί δυστυχώς υπάρχουν και άλλα που βλάπτουν σοβαρά την υγεία. Ένας σοφός γέροντας που είχα γνωρίσει στην Συνοικία των Θεών [Πλάκα] ο Πατροκοσμάς, μου είχε πει: Σπύρο παιδί μου να εύχεσαι στη ζωή σου να μην συναντήσεις ούτε τον θεό ούτε τον διάβολο γιατί όποιον και να συναντήσεις σε κακό θα σου βγει!! Όσες φορές το έχω σκεφτεί αυτό πάντα έδινα δίκιο στα λεγόμενα του Πατροκοσμά. Εγώ λοιπόν προτείνω την φιλοσοφία του Επίκουρου γιατί είναι για πάσα νόσο, εσύ που τώρα διαβάζεις αυτό το κείμενο σκέψου πως ίσως σε βοηθήσει η προσέγγιση του αρχαίου φιλοσόφου. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν θα χάσεις κάτι αν την μελετήσεις.

Άφοβον ο θεός

Σύμφωνα με τον Επίκουρο και πολλούς άλλους Έλληνες της εποχής του οι Θεοί δεν ήταν όπως οι άνθρωποι, με επιθυμίες και πάθη αλλά τέλεια όντα χωρίς καμία επιθυμία που εξ ορισμού δεν ανακατεύονταν στα ανθρώπινα πράγματα. Αυτό γιατί η όποια ενέργεια των Θεών θα φανέρωνε κάποιο σκοπό και ως εκ τούτου κάποια επιθυμία. Αυτό με τη σειρά του θα φανέρωνε κάποια έλλειψη που αυτομάτως θα καθιστούσε το Θεό λιγότερο από τέλειο. Σύμφωνα με τον Επίκουρο επομένως οι Θεοί υπάρχουν μεν αλλά δεν ασχολούνται εξ ορισμού με τα ανθρώπινα πράγματα.

Ανύποπτον ο θάνατος

Σύμφωνα με τον Επίκουρο «Ο θάνατος δεν σημαίνει τίποτε για εμάς…όταν υπάρχουμε ο θάνατος δεν είναι παρών ενώ όταν ο θάνατος είναι παρών εμείς έχουμε πάψει να υπάρχουμε.» Οι Επικούρειοι δεν συμμερίζονταν την κοινή πεποίθηση της εποχής στην ύπαρξη ζωής μετά θάνατον και θεωρούσαν ότι με τον θάνατο όλα τελειώνουν καθώς δεν έβλεπαν κάποιο αποδεικτικό στοιχεία για την ύπαρξη της υποτιθέμενης μετά θάνατον ζωής. Σύμφωνα με τον Επίκουρο ο θάνατος είναι η μεγαλύτερη από όλες τις αγωνίες, τόσο σε διάρκεια όσο και σε ένταση. Αυτή οδήγησε και στη δημιουργία της θεωρίας περί μετά θάνατον ζωής η οποία όμως με τη σειρά της δημιουργεί αγωνία στους ανθρώπους καθώς συνεπάγεται είτε μια αιωνιότητα ευτυχίας για τους ηθικούς είτε μια αιωνιότητα δυστυχίας για τους ανήθικους. Οι Επικούρειοι διαλύουν αυτή την αγωνία μη πιστεύοντας στη θεωρία περί μετά θάνατον ζωής.

Ταγαθόν μεν εύκτητον

Εδώ ο φιλόσοφος εννοεί ότι τα απολύτως απαραίτητα (τροφή, στέγη, κτλ) είναι πολύ εύκολο να αποκτηθούν από οποιονδήποτε. Όταν κάποιος θέλει περισσότερα από όσα χρειάζεται (λαιμαργία, φιλαργυρία, απληστία, ζήλια, φιληδονία, κτλ) τότε δημιουργεί ανάγκες οι οποίες μένοντας ανεκπλήρωτες οδηγούν στη δυστυχία. Οι ανάγκες όμως αυτές είναι για τον Επίκουρο πλασματικές ενώ αυτά που πραγματικά χρειάζεται κάποιος είναι πολύ εύκολο να αποκτηθούν.

Το δε δεινόν ευκαρτέρητον

Σύμφωνα με τους Επικούρειους, ο πόνος είναι είτε σύντομος και δριμύς είτε χρόνιος και μικρός. Στην πρώτη περίπτωση, ο πόνος θα περάσει σχετικά γρήγορα, ενώ στην δεύτερη, ο πόνος συνηθίζεται σχετικά εύκολα. Ο πόνος που είναι και δριμύς και χρόνιος είναι πολύ σπάνιος, και αναγκαστικά θα πρέπει να τον προσπεράσουμε γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή. Έτσι δεν χρειάζεται κανείς να αγωνιά και να φοβάται τον πόνο και την δυστυχία.
ΥΓ Επικούρειου Πέπου: τις αρρώστιες πρέπει να φοβόμαστε και όχι τον Θάνατο, τους δεινόσαυρους τους φοβάσαι; Όχι γιατί δεν υπάρχουν, έτσι είναι και ο Θάνατος, όταν υπάρχουμε εμείς δεν υπάρχει αυτός.

Ο άνθρωπος που έχει διαφωτιστεί από την επικούρεια φιλοσοφία θα αποπειραθεί να κάνει τις επιλογές εκείνες που θα τον οδηγήσουν στην ηδονή ή όπως την ευχαρίστηση συναίσθημα οικείο και συμβατό με τη φύση του, ενώ από την άλλη θα αποφύγει όποια κατάσταση μπορεί να του προκαλέσει πόνο.
Με ποια κριτήρια, όμως, κάποιος μπορεί να κάνει τις κατάλληλες επιλογές; Ποιο είναι το καλό που εύκολα μπορεί να το κατακτήσει και πώς μπορεί να παρακάμψει ή ακόμα καλύτερα να αντιμετωπίσει το κακό; Ο Επίκουρος σε μία προσπάθεια να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, προβαίνει σε μία ταξινόμηση των επιθυμιών.
Γενικά, οι επιθυμίες διαχωρίζονται σε αυτές που είναι φυσικές και σε αυτές που είναι μη φυσικές και τις οποίες χαρακτηρίζει μάταιες.
Φυσικές είναι αυτές που εναρμονίζονται πλήρως με την φύση. Πρόκειται, δηλαδή, για τις ανάγκες εκείνες που είναι οι πιο στοιχειώδεις για την ανθρώπινη επιβίωση.Οι επιτακτικές ανάγκες του σώματος είναι η ικανοποίηση της δίψας, της πείνας και της ασφάλειας από εξωγενείς κινδύνους.

Με άλλα λόγια, κάνει λόγο για τις ανάγκες που ο μέσος άνθρωπος ως επί το πλείστον τις θεωρεί εξ ολοκλήρου δεδομένες, ίσως επειδή χρειάζονται πολύ μικρή προσπάθεια, ώστε κάποιος να τις εξασφαλίσει.
Από την άλλη, οι μη φυσικές επιθυμίες είναι και μάταιες γιατί δεν υπάρχει όριο την εκπλήρωσή τους, το βάθος τους είναι αχανές και τελικά καταλήγουν να είναι επιφανειακές.Για αυτό το λόγο ακριβώς οι μη φυσικές επιθυμίες είναι και η πηγή κάθε δυστυχίας, καθώς «σε ό,τι αφορά τη φύση ακόμη και το πιο παραμικρό απόκτημα είναι πλούτος, ενώ σε ό,τι αφορά τις χωρίς όρια επιθυμίες ακόμη και ο μεγαλύτερος πλούτος είναι φτώχεια» (Bailey, 1926).

Μιλώντας για τις κενές επιθυμίες αρχίζει και διαφαίνεται μία διάκριση μεταξύ επιθυμίας και ηδονής (ή με άλλα λόγια ευχαρίστησης).Η σύγχρονη επιστήμη έχει αποκαλύψει ότι τα συστήματα επιθυμίας και ευχαρίστησης έχουν διαφορετικό βιολογικό υπόβαθρο: το σύστημα ντοπαμίνης σχετίζεται με την επιθυμία και αντίστοιχα το σύστημα ενδορφίνης με την ευχαρίστηση.

Το συγκεκριμένο εύρημα μπορούμε να το διαπιστώσουμε στην καθημερινή πράξη, αν παρατηρήσουμε ότι ο μέσος άνθρωπος συνήθως είναι ανίκανος να προβλέψει το πόσο θα επιδράσει στην ευτυχία του η εκπλήρωση των επιθυμιών του, αλλά φαντάζεται ότι θα συμβούν εξαιρετικά μεγάλες αλλαγές προς το καλύτερο, όταν τελικά εκπληρώσει τον διακαή του πόθο. Όταν δηλαδή ικανοποιούμε μία επιθυμία αυτό σημαίνει ότι μας κάνει και ευτυχισμένους;
Αυτή η παρεξήγηση προκαλείται από την ενδόμυχη πεποίθηση ότι από την στιγμή που θα αποκτήσει αυτό που επιθυμεί, αυτό με τρόπο αυτόματο θα τον κάνει και ευτυχισμένο. Ο Επίκουρος κάνοντας αυτό τον διαχωρισμό αποτρέπει τον άνθρωπο από το ατέρμονο κυνήγι κενών επιθυμιών και τόνισε ότι «δεν πρέπει να καταστρέφουμε αυτά που έχουμε τώρα, επειδή επιθυμούμε αυτά που δεν έχουμε, αλλά να αναλογιζόμαστε ότι και αυτά που έχουμε τώρα κάποτε τα επιθυμούσαμε».
Από τις φυσικές πάλι επιθυμίες, άλλες είναι αναγκαίες ενώ κάποιες άλλες απλώς μη αναγκαίες. Ο άνθρωπος θα πρέπει να δείχνει σύνεση προς τη μεριά των αναγκαίων. Το ερώτημα που τίθεται για ακόμη μία φορά είναι: πώς μπορεί κάποιος να κατανοήσει τι είναι αναγκαίο και τι όχι; Ο Επίκουρος για απάντηση προτείνει: «για κάθε σου επιθυμία πρέπει να θέτεις το ερώτημα: τι θα μου συμβεί αν γίνει αυτό που επιθυμώ και τι αν δεν γίνει;» Από την στιγμή που κάποιος έχει ικανοποιήσει τις στοιχειώδεις ανάγκες του, πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πλήθος μελλοντικών επιλογών. Αν τα μελετήσουμε όλα αυτά χωρίς ψευδαισθήσεις θα μπορούμε να αναγάγουμε κάθε επιλογή μας ή αποφυγή μας στην υγεία του σώματος και στην γαλήνη της ψυχής, μιάς και αυτά είναι ότι έχει να σου προσφέρει μία ευτυχισμένη ζωή.
Από την άλλη, η λιτότητα για τον Επίκουρο έχει και αυτή τα όριά της. Όποιος το παραβλέπει αυτό παθαίνει κάτι αντίστοιχο με εκείνον που δεν βάζει φραγμό στις επιθμίες του. Οι πολυτέλειες στην ζωή δεν είναι απαραίτητα κάτι το οποίο θα πρέπει απαραίτητα να το αποφεύγουμε, αλλά να το απολαμβάνουμε και να το καλοδεχόμαστε όταν αυτό μας προκύπτει. Η πολυτέλεια γίνεται πηγή απογοήτευσης και προκαλεί πόνο όταν την κάνουμε στην ζωή μας αναγκαία, ως αυτοσκοπός χωρίς τον οποίο δεν μπορούμε να ζήσουμε. Για τον Επίκουρο «σε όποιον δεν είναι αρκετό το λίγο τίποτα δεν είναι αρκετό». Μάρω Μπέλλου

======================

Τι έγραψε ο Λιαντίνης για τον Επίκουρο. 

Ο Επίκουρος δεν ακούστηκε στον καιρό του, αλλά ούτε και οι υστερινοί τον άκουσαν. Κατάκτησε χώρες μεγάλες όσο και οι χώρες του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου, και μας έφτασαν μόνο μισόλογα γι’ αυτόν. Κανείς δεν έγραψε την ιστορία του. Εξαίρεση έξοχη ξεχωρίζει ξεχασμένος ο εξαίσιος Λουκρήτιος.
Οι μισοί από τους ανθρώπους που άκουσαν το όνομα του Επίκουρου, αγαθοί σαν τους μηλοκόπους στη θάλασσα, τόνε πήρανε για ακαμάτη.

Οι άλλοι μισοί, πονηροί και μπαλντατζήδες, ανιχνέψανε σωστά τον επαναστατικό του γόμο. Είδαν και τρόμαξαν τη μελλοντική του συγκομιδή. Και λάβανε μέτρα. Ο αδιάβαγος, είπανε. Ο χοιροβοσκός, ο βοϊδολάτης.


Γρήγορα άρπαξαν τα αξίνια τους και τα άλλα σύνεργα του νεκροθάφτη. Και σκέπασαν το τίμιο σώμα της γνώσης του Επίκουρου στα μαγιάπριλα και στους αηδονισμούς της σιωπής. Η χειροπιαστή στιγμή για τον άνθρωπο χάθηκε μέσα στα μάτια του.
Έτσι στερήθηκε η ανθρωπότητα τη μεγάλη ευκαιρία να εισέλθει στην τροχιά της ειλικρίνειας, της ευθύνης, της εντιμότητας και της εμορφιάς.
Οι σελτζούκοι του ιερατείου, του σχολειού και της πέννας κατηγόρησαν τον Επίκουρο τα πολλά τάχατες.
Πως απλοποίησε τάχατες τον κόσμο, γιατί ονόμασε τη χαρά, την ελαφράδα του και την ευεξία. Πως παραγνόησε τάχατες τη χασοφεγγαριά της ζωής, γιατί αρνήθηκε το κακό, τις συφορές και τη λύπη. Πως εξευτίλισε τάχατες τα ευπρεπή του ανθρώπου, γιατί εκήρυξε:
-Φάγετε και πίετε, και ευφράνθητε• γιατί αύριον αποθνήσκετε.
Πως καταφρόνησε τάχατες τους σοφούς και τους δασκάλους, γιατί παίνεσε την αμεσότητα, τη φρεσκάδα, το βαθύπλουτο κάλεσμα της στιγμής και την αυτογέννητη γνώση. Πως εχλεύασε τα θεϊκά και τα όσια.
Πίσω από τα βλέφαρα του ύπνου του, όσο ο άνθρωπος ζει, αργοσαλεύουν όνειρα, πόθοι, εμορφιές, αλήθειες και πλάνες. Και σαν αποθάνει ο άνθρωπος, στις κόχες των κρανίων που χάσκουν ξελημεριάζουν οι αράχνες, οι σκορπιοί και οι σαύρες.
Εάν δεν είχε φράξει τη φωνή του Επίκουρου ο φόβος, η άγνοια και η μισανθρωπία του ανθρώπου για τον άνθρωπο, η ιστορία θα ‘χε τραβήξει άλλο δρόμο. Αλλά τη γραμμή και την πορεία του κόσμου τη χαράξανε οι ντροπές μας: μια καρδιά που τουρτουρίζει, ένα μυαλό του προβατιού και της ύαινας, και η προέχουσα κοιλιά που τη βουρλίζουν οι βορβορυγμοί της.
Το κατώγι, ο φωταγωγός και το παραπόρτι του σπιτιού μας έκρυψαν την πρόσοψη, το στούντιο και το δώμα. Ήμασταν κάποτε από καλή γενιά. Εμείς οι γύφτοι. ΠΗΓΗ: ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙ
Εάν ο Επίκουρος είχε περάσει –αλίμονο! μόνον οι Μήδοι περνούν-, θα ‘χε κρατήσει στον κόσμο ένα λιτό είδος αντιθρησκείας. Η ενιαία συνείδηση δηλαδή της φυσικής γνώσης, της απλότητας, του σθένους, της εγκαρτέρησης και της κατάφασης. Όλα εκείνα που ο Επίκουρος τα είπε λεβεντιά, και ο Νίτσε στις μέρες μας χαρούμενη επιστήμη και πολλή ανθρωπιά.
Με τον Επίκουρο δόθηκε η ευκαιρία στην ανθρωπότητα να προστατέψει τον άνθρωπο και το μέλλον του από έναν ατλαντικό άχρηστα πράγματα, αθλιότητες, ψεύδη, πλάνες, απάτες, συναξάρια, ιερές συνόδους, βίους αγίων, σκούφους του παπά και του πάπα, εγκλήματα και μάταιη σπατάλη του πνεύματος.
Και η ευκαιρία χάθηκε.

=======================

Irvin Yalom – Ο Επίκουρος και η άχρονη σοφία του. 

Ο Επίκουρος πίστευε ότι η αποστολή της φιλοσοφίας είναι ν’ ανακουφίσει την ανθρώπινη δυστυχία. Ποια αιτία όμως βρίσκεται στη ρίζα της ανθρώπινης δυστυχίας; Ο Επίκουρος δεν είχε καμιά αμφιβολία ως προς την απάντηση στο ερώτημα αυτό: ο πανταχού παρών φόβος μας για τον θάνατο.

Η τρομακτική σκέψη του αναπόφευκτου θανάτου, επέμενε ο Επίκουρος, μας εμποδίζει ν’απολαύσουμε τη ζωή μας και δεν αφήνει καμιά ηδονή αδιατάρακτη. Επειδή καμιά δραστηριότητα δεν μπορεί να ικανοποιήσει τη λαχτάρα μας για αιώνια ζωή, οποιαδήποτε δραστηριότητα είναι εγγενώς μη ικανοποιητική. Ο Επίκουρος έγραψε ότι πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν ένα μίσος για τη ζωή σε σημείο να φτάνουν, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, ακόμα και στην αυτοκτονία. Άλλοι αφοσιώνονται στη φρενιτιώδη και άσκοπη δραστηριότητα, η οποία δεν έχει άλλο στόχο από την αποφυγή της οδύνης που είναι εγγενής στην ανθρώπινη μοίρα.
Ο Επίκουρος απάντησε στην ατελείωτη και ανικανοποίητη αναζήτηση καινούριων δραστηριοτήτων προτρέποντάς μας ν’ αποθηκεύουμε και ν’ ανακαλούμε βαθιά χαραγμένες μνήμες ευχάριστων εμπειριών. Αν μπορούμε να μάθουμε ν’ αντλούμε πάλι και πάλι από αυτές τις μνήμες, υποστήριζε, τότε δεν θα έχουμε ανάγκη την ατελείωτη ηδονιστική αναζήτηση.
Ο θρύλος λέει ότι ο Επίκουρος ακολούθησε την ίδια του τη συμβουλή, και στο κρεβάτι του θανάτου του (από επιπλοκές που ακολούθησαν την εμφάνιση πέτρας στα νεφρά) διατήρησε, παρά τους αφόρητους πόνους, την αταραξία του ανακαλώντας ευχάριστες συζητήσεις που είχε κάνει στο παρελθόν με τον κύκλο των φίλων και των μαθητών του.
Η μεγαλοφυΐα του πρόλαβε μάλιστα τη σύγχρονη άποψη για το ασυνείδητο: ο Επίκουρος τόνιζε ότι οι ανησυχίες μας για τον θάνατο στους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι συνειδητές, αλλά μπορούμε να τις συναγάγουμε από μεταμφιεσμένες εκδηλώσεις, όπως, για παράδειγμα, την ακραία θρησκευτικότητα, την ολοκληρωτική ανάλωση στη συγκέντρωση πλούτου και την τυφλή αρπακτικότητα για εξουσία και τιμές, πράγματα που προσφέρουν μια επίπλαστη εκδοχή αθανασίας.
Πώς επιχείρησε ο Επίκουρος ν’ ανακουφίσει το άγχος θανάτου; Διατύπωσε μια σειρά από καλά κατασκευασμένα επιχειρήματα, τα οποία οι μαθητές του απομνημόνευαν σαν κατήχηση. Πολλά απ’τα επιχειρήματα αυτά αμφισβητήθηκαν στα 2.300 χρόνια που μεσολάβησαν, συνεχίζουν όμως να αποδεικνύονται καίρια στο πώς μπορεί κανείς να ξεπεράσει τον φόβο του θανάτου. Στο κεφάλαιο αυτό θα συζητήσω τρία απ’ τα πιο γνωστά του επιχειρήματα, τα οποία αποδείχτηκαν πολύτιμα στη δουλειά μου με πολλούς ασθενείς αλλά και με τον ίδιο μου τον εαυτό, για την ανακούφιση του προσωπικού μου άγχους θανάτου.1. Η θνητότητα της ψυχής
2. Το υπέρτατο τίποτα του θανάτου
3. Το επιχείρημα της συμμετρίας
Η θνητότητα της ψυχής
Ο Επίκουρος δίδασκε ότι η ψυχή είναι θνητή και πεθαίνει μαζί με το σώμα, ένα συμπέρασμα διαμετρικά αντίθετο με το συμπέρασμα στο οποίο είχε καταλήξει ο Σωκράτης. Λίγο πριν από τη θανάτωσή του, εκατό χρόνια νωρίτερα, ο Σωκράτης είχε βρει παρηγοριά στην πίστη του στην αθανασία της ψυχής και στην προσδοκία ότι μετά τον θάνατο η ψυχή του θ’ απολάμβανε αιώνια μια κοινότητα ανθρώπων με παρόμοιο τρόπο σκέψης, με τους οποίους θα μοιραζόταν την αναζήτηση της σοφίας. Ένα μεγάλο μέρος της θέσης του Σωκράτη που περιγράφεται ολοκληρωμένα στον πλατωνικό διάλογο Φαίδων υιοθετήθηκε και διατηρήθηκε από τους νεοπλατωνικούς και επρόκειτο στο μέλλον ν’ ασκήσει πολύ σημαντική επιρροή στη χριστιανική κατασκευή για τη μετά θάνατον ζωή.
Ο Επίκουρος καταδίκαζε δριμύτατα τους σύγχρονούς του θρησκευτικούς ηγέτες, οι οποίοι, προσπαθώντας ν’ αυξήσουν τη δύναμή τους, ενέτειναν το άγχος θανάτου των οπαδών τους προειδοποιώντας τους για τις τιμωρίες που θα επιβάλλονταν μετά θάνατον σε όσους δεν τηρούσαν συγκεκριμένους κανόνες και κανονισμούς. (Στους αιώνες που θ’ ακολουθούσαν, η θρησκευτική εικονογραφία του μεσαιωνικού χριστιανισμού που απεικόνιζε τις τιμωρίες της Κόλασης όπως στις σκηνές της Ημέρας της Κρίσεως που ζωγράφισε ο Ιερώνυμος Μπος πρόσθεσε στο άγχος θανάτου μια αιματοβαμμένη εικαστική διάσταση.)
Αν είμαστε θνητοί κι η ψυχή μας δεν ζει μετά τον θάνατό μας, επέμενε ο Επίκουρος, τότε δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε στο επέκεινα της ζωής. Δεν θα έχουμε συνείδηση, δεν θα νιώθουμε θλίψη για τη ζωή που χάσαμε, ούτε θα υπάρχει τίποτα να φοβηθούμε απ’ τους θεούς. Ο Επίκουρος δεν αρνιόταν την ύπαρξη θεών (ένα τέτοιο επιχείρημα θα τον εξέθετε σε θανάσιμο κίνδυνο, αφού ο Σωκράτης είχε θανατωθεί με την κατηγορία του αιρετικού λιγότερο από έναν αιώνα νωρίτερα),υποστήριζε όμως ότι οι θεοί δεν ασχολούνταν με τη ζωή των ανθρώπων και μας χρησίμευαν μόνο ως πρότυπα γαλήνης και μακαριότητας, προς τα οποία θα έπρεπε να προσβλέπουμε.
Το υπέρτατο τίποτα τον θανάτου
Στο δεύτερο επιχείρημά του ο Επίκουρος υποστηρίζει ότι ο θάνατος δεν είναι τίποτα για μας, γιατί η ψυχή είναι θνητή και τη στιγμή του θανάτου διασκορπίζεται. Αυτό που διασκορπίστηκε δεν έχει ικανότητα αντίληψης, και οτιδήποτε δεν γίνεται αντιληπτό είναι για μας ένα τίποτα. Με άλλα λόγια: όπου είμαι εγώ, δεν είναι ο θάνατος. Όπου είναι ο θάνατος, δεν είμαι εγώ. Επομένως, έλεγε ο Επίκουρος, «γιατί να φοβόμαστε τον θάνατο, αφού δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να τον αντιληφθούμε;»
Η θέση του Επίκουρου έχει την ακριβώς αντίστροφη οπτική απ’ το ευφυολόγημα του Γούντυ Άλλεν:«Δεν φοβάμαι τον θάνατο, απλώς δεν θέλω να είμαι εκεί όταν θα έρθει». Ο Επίκουρος λέει ότι πράγματι δεν θα είμαστε εκεί, ότι δεν θα το ξέρουμε όταν θα συμβεί, γιατί ο θάνατος κι «εγώ» με τίποτα δεν γίνεται να συνυπάρχουμε. Επειδή είμαστε νεκροί, δεν γνωρίζουμε ότι είμαστε νεκροί. Σ’ αυτή την περίπτωση λοιπόν, τι να φοβηθούμε;
Το επιχείρημα της συμμετρίας
Το τρίτο επιχείρημα του Επίκουρου υποστηρίζει ότι η κατάσταση της μη ύπαρξης μετά τον θάνατο είναι η ίδια κατάσταση στην οποία βρισκόμασταν πριν απ’ τη γέννησή μας. Παρά τις πολλές φιλοσοφικές διαφωνίες γι’ αυτό το αρχαίο επιχείρημα, πιστεύω ότι εξακολουθεί να διατηρεί μεγάλη δύναμη να προσφέρει ανακούφιση στους ανθρώπους που πεθαίνουν.
Απ’ τους πολλούς ανθρώπους που επαναδιατύπωσαν αυτό το επιχείρημα στο πέρασμα των αιώνων, κανείς δεν το έχει πει τόσο όμορφα όσο ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο μεγάλος Ρώσος μυθιστοριογράφος, στην αυτοβιογραφία του, Μίλα, μνήμη , η οποία ξεκινάει με τις εξής φράσεις: «Το λίκνο αιωρείται πάνω από μια άβυσσο, κι η κοινή λογική μας λέει ότι η ύπαρξη μας δεν είναι παρά μια σύντομη αναλαμπή φωτός ανάμεσα σε δύο αιωνιότητες σκότους. Παρότι οι δυο τους είναι όμοια δίδυμα, ο άνθρωπος κατά κανόνα βλέπει την προγεννητική άβυσσο με μεγαλύτερη γαλήνη από την άβυσσο προς την οποία κατευθύνεται (με περίπου τεσσερισήμισι χιλιάδες παλμούς την ώρα)»  Aπόσπασμα από το βιβλίο του IRVIN D. YALOM – ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ TOY ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ (Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου )
by Αντικλείδι , http://antikleidi.com/

Ζήνωνας ο Κιτιεύς, Έχουμε δύο αυτιά και ένα στόμα. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Η ελληνιστική περίοδος αναφέρεται στην εποχή μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κατά την οποία οι στρατηγοί μοίρασαν τις κατακτήσεις του Μακεδόνα στρατηλάτη μεταξύ τους. Με άλλα λόγια: ο κόσμος μετατράπηκε σε μικρό χρονικό διάστημα ριζικά – «άλλαξε ο χάρτης» εν μία νυκτί. Εδώ κάπου εμφανίζεται χρονολογικά και ο πρώτος Στωικός φιλόσοφος, ο ελληνικής καταγωγής Ζήνωνας ο Κιτιεύς, ο οποίος διδάσκει στην «Ποικίλη Στοά» στην Αθήνα, από όπου πήρε το όνομά της η σχολή και οι ακόλουθοί της.

Δεν γνωρίζουμε πολλά για το Ζήνωνα ως άνθρωπο, και δυστυχώς σώζονται κατά κύριο λόγο αποσπάσματα από τα έργα του, οπότε δεν έχουμε μια πλήρη εικόνα της φιλοσοφίας του. Το ίδιο ισχύει για πολλούς από τους Στωικούς φιλόσοφους που τον ακολούθησαν, όπως ο Επίκτητος και ο Κλεάνθης. Γνωρίζουμε όμως αρκετά για τους Ρωμαίους Στωικούς, όπως ο Σενέκας και ο Μάρκος Αυρήλιος.
Οι Στωικοί ανέπτυξαν μια φιλοσοφία ζωής. Γι’ αυτούς η φιλοσοφία δεν ήταν μια θεωρητική άσκηση ή ενασχόληση, ήταν ολόκληρος τρόπος ζωής.
Αν κάτι περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα, είναι το γεγονός ότι από αυτά που γνωρίζουμε για τους διάφορους Στωικούς, διαπιστώνουμε σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους σε κάποια θέματα, όπως παραδείγματος χάριν τη μεταφυσική, δηλαδή τη φύση της ύπαρξης. Παρά ταύτα, έχουμε αρκετό υλικό ώστε να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τις κεντρικές ιδέες των Στωικών φιλοσόφων, αλλά και γιατί μπορούν αυτές οι ιδέες να μας βοηθήσουν, ακόμη και σήμερα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το βασικό ερώτημα που προσπάθησαν να απαντήσουν οι Στωικοί είναι διαχρονικό: «πώς μπορώ να ζήσω μια καλή ζωή σε αυτόν τον κόσμο;» ή «δεδομένου του πώς είναι ο κόσμος, ποια είναι η καλύτερη ζωή που μπορώ να έχω;». Αμέσως αμέσως, τα ερωτήματα αυτά γεννούν με τη σειρά τους νέα, όπως «τι σημαίνει καλή ζωή;» ή «πώς είναι αυτός ο κόσμος;». Αυτό σημαίνει ότι για να απαντήσουμε το κεντρικό ερώτημα των Στωικών, πρέπει να στήσουμε γερά τα θεμέλιά μας.
Οι Στωικοί φιλόσοφοι, στην προσπάθειά τους να βρουν απαντήσεις που να τους ικανοποιούν σε αυτά τα ερωτήματα, δημιούργησαν μια σειρά από θεωρίες, δίνοντας πάντα έμφαση στην έννοια της «καλής ζωής». Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι στην πραγματικότητα αυτό που έκαναν οι Στωικοί (όπως και οι Επικούρειοι, με τους οποίος θα ασχοληθούμε άλλη φορά, κατά την ίδια περίοδο) είναι ότι ανέπτυξαν μια φιλοσοφία ζωής. Γι’ αυτούς η φιλοσοφία δεν ήταν μια θεωρητική άσκηση ή ενασχόληση, ήταν ολόκληρος τρόπος ζωής.
Ο νους που χρίζει θεραπείας είναι αυτός που έχει μπερδευτεί, αυτός που δεν έχει συλλάβει σωστά τον κόσμο.
Η σχολή αυτή προσέφερε στους μαθητές της τα εργαλεία για να καταφέρουν να ζήσουν καλύτερα μέσω της «θεραπείας του νου». Η λέξη θεραπεία δεν είναι τυχαία. Προσωπικά, η πρώτη μου επαφή με τη σχολή των Στωικών ήρθε μέσα από το βιβλίο της Martha Nussbaum The Therapy of Desire, μέσα στο οποίο αναλύει (στο βαθμό που της επιτρέπει η έκταση του βιβλίου) τις σχολές της ελληνιστικής εποχής και εξηγεί ότι η καθεμία από αυτές συμπεριλάμβανε έναν «θεραπευτικό τρόπο δράσης», ώστε να οδηγήσει τους μαθητές της στο δρόμο της αρετής.
Μέσω της κατανόησης του κόσμου γύρω μας, της φύσης του ανθρώπου και της θέσης του μέσα στον κόσμο αυτόν, φτάνουμε στο σημείο της «ευδαιμονίας» για τους Στωικούς και της «αταραξίας» για τους Επικούρειους. Ο νους που χρίζει θεραπείας είναι αυτός που έχει μπερδευτεί, αυτός που δεν έχει συλλάβει σωστά τον κόσμο. Πρέπει λοιπόν να μελετήσει τη λογική, τη μεταφυσική (με την έννοια που αναφέραμε παραπάνω), την ηθική και όλα τα σχετικά αντικείμενα, ώστε να τον καταλάβει.
Αυτή είναι και η πηγή της καλής ζωής και της ορθής ηθικής, σύμφωνα με τους Στωικούς. Να ζει κανείς «σε αρμονία με τον κόσμο». Εάν λοιπόν έχουμε στο μυαλό μας μια σωστή αντίληψη του κόσμου, της ανθρώπινης φύσης, και της σχέσης μεταξύ των δύο, τότε θα μπορέσουμε να ευτυχήσουμε. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να μας απασχολούν αυτά που είναι, όπως αναφέρει ο Ζήνωνας, «αδιάφορα», συνεπώς αχρείαστα για την ευδαιμονία.
Παράλληλα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχουν «απόλυτες αξίες», με άλλα λόγια δεν υπάρχει κάτι το οποίο να είναι πάντα καλό ή θετικό. Κάτι που θεωρούμε «καλό» -ένα εύγευστο γλυκό λόγου χάριν- μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα, αν δοθεί για παράδειγμα σε έναν διαβητικό. Αντίθετα, στο δρόμο της αρετής, οφείλουν να μας απασχολούν έννοιες όπως η δικαιοσύνη, η σοφία και η εγκράτεια. Δεν είναι εύκολος ο δρόμος προς την ευδαιμονία…
Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι και κατά την εποχή των δύο σπουδαίων Ρωμαίων Στωικών, ο κόσμος άλλαζε δραστικά – άλλωστε με το θάνατο το Μάρκου Αυρήλιου έχουμε την αρχή της πτώσης της αρχαίας Ρώμης. Μπορεί λοιπόν σήμερα να μη ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα σύνορα αλλάζουν όσο ριζικά άλλαζαν τότε, θα μπορούσε όμως εύκολα να ισχυριστεί κανείς ότι η εποχή την οποία διανύουμε έχει ομοιότητες με την εποχή κατά την οποία αναπτύχθηκε η σχολή τους. Ο μοντέρνος πολιτισμός αν μη τι άλλο «τρέχει» με μια ταχύτητα που εύκολα μπορεί να μας «συγχύσει» λόγω της έντονης αίσθησης της μεταβατικότητας.
Ο Στωικός είναι αυτός που μπορεί να αντέξει τη ζωή γιατί την καταλαβαίνει, δεν την αφήνει να τον εκπλήξει. Η ζωή δεν τον αφήνει να απορεί και εκείνος δεν της επιτρέπει να τον παρασύρει.
Είναι λοιπόν εύκολο ο νους μας να βρεθεί σε μια κατάσταση που να χρίζει «θεραπείας». Εύκολα θα χαθούμε στο χάος της μοντέρνας ζωής, εύκολα θα μπερδευτούμε και δεν θα καταλάβουμε ορθά πώς λειτουργεί ο κόσμος γύρω μας. Τα μαθήματα των Στωικών λοιπόν έχουν για εμάς ιδιαίτερη αξία και άμεση χρησιμότητα.
Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Bertrand Russell, στο βιβλίο του A History of Western Philosophy, το «Ευαγγέλιο» της Στωικής ηθικής «αφορά την αντοχή, αντί για την ελπίδα». Ο Στωικός είναι αυτός που μπορεί να αντέξει τη ζωή γιατί την καταλαβαίνει, δεν την αφήνει να τον εκπλήξει. Η ζωή δεν τον αφήνει να απορεί και εκείνος δεν της επιτρέπει να τον παρασύρει.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα μαθήματα των Στωικών δεν έχουν αξία όταν διανύουμε πιο ήρεμες περιόδους. Άλλωστε, η «ευδαιμονία» είναι ζητούμενο «παντός καιρού», και το πώς θα φτάσει κανείς σε αυτήν, διαχρονική ανησυχία του ανθρώπου.
Ας κλείσουμε με μια πολύτιμη ρήση του Ζήνωνα: «έχουμε δυο αυτιά και ένα στόμα, για να ακούμε περισσότερα απ’ όσα λέμε». Ένα πρώτο βήμα προς την ευδαιμονία είναι να καταλάβουμε τον κόσμο, κάτι που δεν έχουμε καμία ελπίδα να καταφέρουμε αν δεν τον παρατηρήσουμε πρώτα. Πηγή: Ανθολόγιον Κυριάκος Σεραφειμάκης Σπούδασε φιλοσοφία

Τι είναι ο έρωτας; Το συμπόσιο σε μια υπέροχη ηχογράφηση του 1961 Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου σας καλησπερίζω, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να επισκεφτείτε την πιο κάτω ιστοσελίδα για ν' ακούσετε ένα μοναδικό ηχητικό ντοκουμέντο. Συγχαρητήρια στους υπεύθυνους του antiklidi.com γι' αυτό το υπέροχο και νοσταλγικό ηχητικό πανόραμα.

http://antikleidi.com/2016/01/20/simposio/

Ακούστε το “Συμπόσιο”, σε μια υπέροχη νοσταλγική ηχογράφηση του 1961, με σπουδαίους ηθοποιούς σαν τον Λυκούργο Καλλέργη και τον Νίκο Κουρκουλο, αλλά και με την επιμέλεια του μεγάλου Νίκου Γκάτσου. Θα σας αφήσει άφωνους
Ο νεαρός ποιητής Αγάθωνας κέρδισε το βραβείο στα Λήναια το έτος 416 π.Χ., επί άρχοντος Ευφήμου. Την επόμενη μέρα όμως κάλεσε σε συμπόσιο όλους τους εξέχοντες άνδρες της αριστοκρατικής τάξης της Αθήνας, επειδή την προηγούμενη μέρα δεν είχαν μπορέσει να παρευρεθούν στην γιορτή.

Στο συμπόσιο πήραν μέρος ο Αριστόδημος, ο Φαίδρος, ο Αγάθωνας, ο γιατρός Ερυξίμαχος, ο Παυσανίας, ο Αριστοφάνης, ο Αλκιβιάδης και αργότερα ο Σωκράτης, ο οποίος αρχικά δίσταζε να παρευρεθεί και περίμενε έξω από την πόρτα ακούγοντας τα λεγόμενα. Η πρώτη μας επαφή με τον Σωκράτη γίνεται στο ενδιάμεσο του κειμένου, τη στιγμή που αυτός εμφανίζεται στο συμπόσιο. Οι παρευρισκόμενοι αποφασίζουν να περάσουν τη βραδιά όχι με άγριο φαγοπότι, αλλά όμορφα και διαλεκτικά, συζητώντας γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα. Το θέμα του συμποσίου είναι λοιπόν η αναζήτηση της υφής του έρωτα: «τι είναι ο έρωτας;»
Δομή του έργου
Σχεδόν ολόκληρος ο διάλογος είναι σε μορφή αφήγησης από τον Απολλόδωρο στον Εταίρο, έναν φίλο του στον δρόμο για την Αθήνα. Ο Απολλόδωρος άκουσε τη συζήτηση από τον Αριστόδημο, ο οποίος συμμετείχε στο συμπόσιο, και πιθανότατα ο Πλάτωνας έλαβε γνώση των λεγομένων από τον αδερφό του ή από τον ακατονόμαστο φίλο.
• Η συζήτηση αρχίζει με τον λόγο του Φαίδρου, που υποστηρίζει, ότι ο Έρωτας είναι ένας από τις αρχαιότερες θεότητες. Ενώ ένας πιστός φίλος είναι η μεγαλύτερη ευτυχία, ο έρωτας είναι αυτός που μας κάνει να κάνουμε τις ηρωικότερες πράξεις.
Ο Παυσανίας φέρνει τον έρωτα σε σχέση με την θεά Αφροδίτη, και υποστηρίζει ότι όπως η Αφροδίτη έχει δύο φύσεις, την ανθρώπινη και την θεϊκή, έτσι και ο έρωτας έχει δύο μορφές. Ο σαρκικός έρωτας αποσκοπεί στην απλή ικανοποίηση, ενώ ο ανώτερος έρωτας επιφέρει την παντοτινή ένωση με τον αγαπημένο ή την αγαπημένη.
Ο γιατρός Ερυξίμαχος από ιατρικής άποψης βλέπει τον έρωτα σαν μια συγκυρία τεσσάρων ερωτικών δυνάμεων που κατοικούν μέσα στο ανθρώπινο σώμα: η ζέστη, το κρύο, η πίκρα και η γλύκα.
Ο Αριστοφάνης επιχειρεί να αποδείξει την δύναμη του έρωτα με τον μύθο των σφαιρικών ανθρώπων, που ήταν ερμαφρόδιτοι. Είχαν τόσο μεγάλη δύναμη, που οι θεοί τους έκοψαν στην μέση και από τότε το ένα μισό αναζητάει το άλλο. (διαβάστε το λόγο του Αριστοφάνη, μαζί με μια υπέροχη εικονογράφηση ΕΔΩ)
Ο Αγάθων με μεγάλη ρητορική ικανότητα και με την βοήθεια λογικών αποδείξεων λέει πως ο έρωτας είναι ένας θεός που είναι αιώνια νεαρός, τρυφερός, πανέμορφος, δίκαιος, σώφρων, τολμηρός και σοφός. Προς τιμή του τραγουδάει και έναν ύμνο.
Εκείνη την στιγμή παρουσιάζεται ο Σωκράτης, ο οποίος λέει ότι δεν ξέρει να πει τίποτα. Η ιέρεια Διοτίμα όμως του ανέθεσε να μεταφέρει ότι ο έρωτας είναι ένας δαίμονας, που μεσολαβεί μεταξύ των θνητών και των αθανάτων.
Ξαφνικά εμφανίζεται ο Αλκιβιάδης, πολύ μεθυσμένος και με την μορφή ενός Διόνυσου. Όλοι οι παρευρισκόμενοι θέλουν να τους κάνει παρέα, αλλά ο Αλκιβιάδης στρέφεται μόνο στον Σωκράτη και τον επαινεί.
Η συζήτηση συνεχίζεται όλη τη νύχτα, και με άφθονο φαγητό και κρασί. Μόνον ο Σωκράτης παραμένει νηφάλιος, αν και πίνει περισσότερο από τους άλλους. Την επόμενη μέρα θα ξεκινήσει πρωί-πρωί για να κάνει τις καθημερινές του απασχολίες, μαζί με τον μαθητή του, τον Αριστόδημο.Για το ραδιόφωνο: ηχογράφηση το 1961 Μετάφραση διασκευή του Θρασύβουλου Σταύρου Μουσική Μιχάλη Αδάμη Φλάουτο ντόλτσε Δέσποινα Μαζαράκη Ραδιοφωνική επιμέλεια Νίκου Γκάτσου Παίζουν οι ηθοποιοί: Λυκούργος Καλλέργης, Θάνος Κωτσόπουλος, Νίκος Χατζίσκος, Βασίλης Παπανίκας, Γρηγόρης Βαφειάς, Βύρων Πάλλης, Αγνή Καραβά, Ιορδάνης Μαρίνος, Νίκος Παπαναστασίου, Νίκος Κουρκουλος.

Πηγή: hradio-theatre , πληροφορίες/εικόνες: διαδίκτυο, επεξεργασία: Antikleidi