Επικουρισμός και Πλάτων από τον Αρκά για τον Επικούρειο Πέπο.

Ως ‘επικουρισμός’ εννοείται γενικά το συνεπές σύστημα φιλοσοφικών θέσεων στους τομείς της φυσικής/μεταφυσικής, γνωσιοθεωρίας και ηθικής που παρήγαγε πρωτίστως ο φιλόσοφος της ελληνιστικής εποχής Επίκουρος (341-270 π.Χ.). Ο επικουρισμός πέτυχε σημαντική διάδοση κατά την ελληνιστική περίοδο, η δε επιρροή του ανιχνεύεται μέχρι και τους χρόνους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αν και υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρούμε ότι ο Επίκουρος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της πνευματικής του ενέργειας σε θέματα φυσικής/μεταφυσικής και γνωσιοθεωρίας, ο ‘επικουρισμός’ συναρτάται σήμερα κυρίως με τις απόψεις του Επίκουρου στον χώρο της ηθικής. Αριστερά ο Επικούρειος Πέπος στον κήπο του.

Εκ πρώτης όψεως οι φιλοσοφικές θέσεις του Πλάτωνα δεν φαίνεται πιθανό να επηρέασαν τη σκέψη του Επίκουρου. Στα περισσότερα, αν όχι όλα, τα θέματα οι δύο στοχαστές έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις.

Όπως θα περίμενε κανείς, οι απόψεις του Πλάτωνα στον χώρο της ηθικής απέχουν πολύ από τις αντίστοιχες του Επίκουρου, αν και είναι σαφές, χωρίς να έχει επαρκώς τονιστεί, ότι η ηθική αποτελεί τον τομέα εκείνο στον οποίο ο Επίκουρος έχει τις περισσότερες οφειλές στην πλατωνική σκέψη. Οι κύριες έννοιες εδώ είναι: η ευχαρίστηση/χαρά/ηδονή (ἡδονή), η λύπη/οδύνη/στενοχώρια (λύπη) και ο ηδονισμός.

Οι αρχαιοελληνικές ηθικές θεωρίες ήταν “ευδαιμονιστικές”.

Όλοι οι ηθικοί φιλόσοφοι της αρχαιότητας συμφωνούν ότι η εὐδαιμονία, την οποία μπορούμε να μεταφράσουμε με ασφάλεια ως γενική ευτυχία και ευδοκίμηση, αποτελεί τον δικαιολογημένο έσχατο στόχο κάθε ανθρώπινου όντος.

Βασική μέριμνα κάθε ηθικού στοχαστή ήταν να καταλήξει σε μια συνεπή θέση σχετικά με το τι στην πραγματικότητα περιλαμβάνει η ανθρώπινη ευτυχία και πώς μπορεί αυτή να επιτευχθεί. Η χαρά, η οποία κατανοείται τόσο από τον Πλάτωνα όσο και από τους επικούρειους ως μια συνειδητή κατάσταση στον νου ενός ανθρώπου την οποία ο εν λόγω άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως ευχάριστη, καθίσταται, σε αυτά τα συμφραζόμενα, ζήτημα σημαντικό.

Μια ευτυχισμένη ζωή πρέπει, μεταξύ άλλων, να είναι ευχάριστη για το άτομο που την ζει, και η χαρά είναι προφανώς ευχάριστη για όποιον την έχει. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αριστοτέλη(Ηθικά Νικομάχεια 1101b27-31, 1172b9-15), ο Εύδοξος ο Κνίδιος , ένας μαθητής του Πλάτωνα, ήταν μάλλον ο πρώτος που υποστήριξε μια ηθική θεωρία κατά βάση ηδονιστική.

Ο ηδονισμός υποστηρίζει ότι η χαρά είναι το μόνο καθαυτό αγαθό (δηλ. αγαθό από μόνο του γι᾽αυτό που είναι και όχι για κάποιον άλλο λόγο) και η λύπη το μόνο καθαυτό κακό (δηλ. κακό από μόνο του και όχι για κάποιον άλλο λόγο). Όλα τα άλλα πράγματα είναι αγαθά ή κακά με παράγωγο τρόπο στον βαθμό που βοηθούν το άτομο να αποκτήσει τη χαρά και να αποφύγει τη λύπη.

Ο ηδονισμός ως φιλοσοφική θέση ενισχύεται αποφασιστικά από τη φυσική τάση των ανθρώπων, που αποτελεί μέρος της ψυχολογικής σύστασής τους, να επιδιώκουν τη χαρά και να αποφεύγουν τη λύπη. Ωστόσο, η ύπαρξη μιας τάσης για κάτι δεν εξασφαλίζει από μόνη της την αγαθότητα του πράγματος προς το οποίο η τάση ρέπει.

Το τυπικό αντεπιχείρημα των ηθικών ηδονιστών προς αυτή την αντίρρηση, επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πρώτη φορά από τον Εύδοξο και τελειοποιήθηκε κατόπιν από τους επικούρειους, λέει ότι αφού αποτελεί αναντίρρητο δεδομένο της ανθρώπινης φύσης ότι επιδιώκουμε τη χαρά και αποφεύγουμε την οδύνη, είναι επίσης καλό να φερόμαστε με τον τρόπο αυτό – γιατί είναι καλό να ακολουθούμε τη φύση μας.

Ο Πλάτων δεν είναι ηδονιστής αλλά πραγματεύεται το ζήτημα του ηδονισμού και της ευχαρίστησης σε σημαντικούς διαλόγους όπως ο Πρωταγόρας , ο Γοργίας , το ένατο βιβλίο της Πολιτείας και ο Φίληβος , για τον απλούστατο λόγο ότι ο ηδονισμός φαίνεται εκ πρώτης όψεως να είναι μια ελκυστική θεωρία.

Ο Πλάτων αντιτείνει στον ηδονιστή τη θέση ότι το να επικεντρώνει κανείς την προσοχή του αποκλειστικά στην ευχαρίστηση είναι αποδεδειγμένα κάτι κακό γι’ αυτόν που το κάνει. Ταυτόχρονα ο Πλάτων αναγνωρίζει τη σημασία της ευχαρίστησης ως κινήτρου και δέχεται ότι η χαρά είναι αγαθό και η λύπη κακό, αν και αρνείται ότι η χαρά είναι το μοναδικό καθαυτό αγαθό και η λύπη το μοναδικό καθαυτό κακό.

Υποστηρίζει, μάλλον σωστά, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται την ύπαρξη αγαθών και κακών ηδονών – άποψη που δύσκολο μπορεί να εναρμονιστεί με τη θέση του ηδονιστή που θεωρεί ότι μόνον η ευχαρίστηση είναι αγαθό και μόνον η οδύνη κακό.

Υπέρτατος στόχος του ηθικού στοχαστή, κατά τον Πλάτωνα, είναι η κατασκευή μιας συνολικής θεωρίας περί ηθικής αξίας η οποία να παρέχει, εκτός των άλλων, κριτήρια ανεξάρτητα από τη χαρά και τη λύπη με βάση τα οποία ο άνθρωπος να μπορεί να επιλέγει τις αγαθές ηδονές και να αποφεύγει τις κακές, κάνοντας το αντίστοιχο και με τις οδύνες.

Ο Επίκουρος αποδέχτηκε την πλατωνική άποψη που έλεγε ότι η απομάκρυνση από τη φυσιολογική κατάσταση ισορροπίας βιώνεται ως οδυνηρή και η αποκατάστασή της ως ευχάριστη. Ωστόσο, αυτή η χαρά, η οποία συχνά αποκαλείται στις σχετικές συζητήσεις ‘κινητική’ για να φανεί η προέλευσή της από κινήσεις φυσιολογίας, αποτελεί το ένα από τα δύο είδη χαράς που αναγνώριζε ο Επίκουρος.

Συμπέρασμα

Η επιρροή του Πλάτωνα στον επικουρισμό περιορίστηκε βασικά στον χώρο της ηθικής. Ο Επίκουρος και οι οπαδοί του υιοθέτησαν επιχειρήματα από τον Φίληβο , αλλά τα μετασχημάτισαν (ή τα μεθερμήνευσαν) έτσι ώστε η στόχευσή τους να είναι τελικά, εν όλω ή εν μέρει, αντιπλατωνική. Με αυτόν τον τρόπο κατόρθωσαν να χρησιμοποιήσουν τα κεντρικά στοιχεία μιας από τις πιο πλήρεις και αποτελεσματικές κριτικές του ηδονισμού στην ιστορία της φιλοσοφίας για να υποστηρίξουν την ηδονιστική θέση ότι η χαρά αποτελεί το ανώτατο αγαθό μιας ευτυχισμένης ζωής.

Πηγή: Η εγκυκλοπαίδεια του Πλάτωνα

Όταν η Ιστορικός Ζαν Ντ' Άρκ συνάντησε την: Υπατία: Η πρώτη γυναίκα μαθηματικός και φιλόσοφος.

Η Υπατία γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 370 μ.χ και πέθανε στην ίδια πόλη το 415 μ.Χ. Σήμερα δε 3 Ιουνίου εορτάζεται το όνομά της. Ήταν κόρη του μαθηματικού, αστρονόμου και φιλόσοφου Θέωνα, ενώ έλαβε με τις φροντίδες του πατέρα της την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση στα Μαθηματικά. Ήταν η πρώτη γυναίκα που είχε μια ουσιαστική συμβολή στην ανάπτυξη των μαθηματικών. Ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία για να σπουδάσει φιλοσοφία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή, όμως μαθήτευσε και κοντά στον Πρόκλο και τον Ιεροκλή.

Ο πατέρας της Θέωνας κατέγραψε δυο εκλείψεις (μια ηλιακή και μια σεληνιακή) ενώ υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας πριν την καταστροφή της. Το κορυφαίο επίτευγμα του Θέωνος όμως ήταν η έκδοση από αυτόν των Στοιχείων του Ευκλείδη, περί το 364, από την οποία η ανθρωπότητα μάθαινε Γεωμετρία επί 15 αιώνες, και ανατυπωνόταν μέχρι το 1814.

Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια, έγινε επικεφαλής της εκεί σχολής των Πλατωνιστών (400 μ.Χ.), δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής ενώ έκανε και εκτενή και ουσιώδη σχόλια στα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου. Δυστυχώς παρότι η ίδια η Υπατία υπήρξε πολυγραφότατη κανένα από τα έργα της δεν σώζεται και έχουμε μόνο αναφορές για αυτά.

Πολλοί από τους μαθητές της ανήκαν στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης και έγιναν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο έπαρχος της Αλεξανδρείας Ορέστης. Η ίδια επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους νεοπλατωνικούς Πλωτίνο και Ιάμβλιχο.

  Η Υπατία διδάσκοντας στη Σχολή της Αλεξάνδρειας. Έργο του Μασολίνο ντα Πανικάλε (1428)

Η Υπατία δίδαξε τις φιλοσοφικές τους ιδέες με μια μεγαλύτερη επιστημονική έμφαση από ότι οι πρώτοι οπαδοί του Νεοπλατωνισμού. Περιγράφεται από όλους τους σχολιαστές ως χαρισματικός δάσκαλος. Η Υπατία ήρθε να συμβολίσει την μάθηση και την επιστήμη που οι πρώτοι Χριστιανοί την ταύτιζαν με την ειδωλολατρεία.

Το σημαντικότερο έργο της Υπατίας ήταν στην άλγεβρα. Έγραψε σχόλια στην Αριθμητική του Διόφαντου σε 13 βιβλία. Ο Διόφαντος έζησε και εργάσθηκε στην Αλεξάνδρεια τον τρίτο αιώνα και έχει ονομασθεί ‘πατέρας της άλγεβρας’. Ανέπτυξε τις απροσδιόριστες (ή Διοφαντικές) εξισώσεις, δηλαδή εξισώσεις με πολλαπλές λύσεις. (Ένα συνηθισμένο παράδειγμα προβλημάτων αυτού του τύπου είναι το πώς μπορούμε να μετατρέψουμε ένα κατοστάρικο σε νομίσματα χρησιμοποιώντας διαφορετικά νομίσματα, 50άρικα, 20άρικα κλπ.). Εργάσθηκε επίσης με δευτεροβάθμιες εξισώσεις. Τα σχόλια της Υπατίας περιελάμβαναν εναλλακτικές λύσεις και πολλά νέα προβλήματα που προέκυπταν σαν συνέπεια στα χειρόγραφα του Διόφαντου.

Η Υπατία έγραψε επίσης μια διατριβή Περί των Κωνικών του Απολλώνιου σε οκτώ βιβλία. Ο Απολλώνιος ο Πέργας ήταν ένας αλεξανδρινός γεωμέτρης του 3ου π.Χ. αιώνα, που προσπάθησε να εξηγήσει τις ασυνήθιστες τροχιές των πλανητών. Το κείμενο της Υπατίας ήταν μια εκλαΐκευση της εργασίας του. Όπως οι έλληνες πρόγονοί της, η Υπατία γοητευόταν από τις κωνικές τομές (τα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται όταν ένα επίπεδο τέμνει ένα κώνο). Μετά το θάνατό της, οι κωνικές τομές αγνοήθηκαν μέχρι την αρχή του 17ου αιώνα όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι πολλά φυσικά φαινόμενα, όπως οι τροχιές πλανητών, περιγραφόταν με τον καλύτερο τρόπο με τις καμπύλες που προκύπτουν από κωνικές τομές.

Ο Θέων, ο πατέρας της Υπατίας, αναθεώρησε και εξέλιξε τα Στοιχεία της γεωμετρίας του Ευκλείδη και είναι η δική του έκδοση που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Πιθανότατα η Υπατία εργάσθηκε μαζί του σε αυτή την αναθεώρηση. Αργότερα έγραψε μαζί του τουλάχιστον μία διατριβή για τον Ευκλείδη. Η Υπατία επίσης έγραψε τουλάχιστον ένα βιβλίο από την εργασία του Θέωνα για τον Πτολεμαίο. Ο Πτολεμαίος είχε συστηματοποιήσει όλη τη σύγχρονη μαθηματική και αστρονομική γνώση σε ένα έργο 13 βιβλίων, το οποίο μετριόφρονα ονόμασε Μαθηματική Πραγματεία. Άραβες Σχολαστικιστές το μετονόμασαν σε Almagest (‘Μέγα Βιβλίο»). Το σύστημα του Πτολεμαίου παρέμεινε το κυρίαρχο αστρονομικό έργο μέχρι τον Κοπέρνικο τον 16ο αιώνα. Οι πίνακες της Υπατίας για τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων, ο Αστρονομικός Κανών, ίσως ήταν μέρος των σχολίων του Θέωνα στον Πτολεμαίο, ή ήταν ξεχωριστό έργο.

Εκτός από τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, η Υπατία είχε ενδιαφέρον για τη μηχανική και την πρακτική τεχνολογία. Τα γράμματα του Συνέσιου περιέχουν σχέδια για αρκετά επιστημονικά όργανα περιλαμβάνοντας έναν αστρολάβο (Ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τη μέτρηση των θέσεων του άστρων, πλανητών και του ήλιου και για τον υπολογισμό της ώρας και του ανερχόμενου ζωδίου του ζωδιακού).

Η Υπατία ανέπτυξε ακόμα μια συσκευή για τη διύλιση του νερού, ένα όργανο για τη μέτρηση της στάθμης του νερού και ένα διαβαθμισμένο υδρόμετρο από μπρούτζο για τη μέτρηση της ειδικής βαρύτητας (πυκνότητας) ενός υγρού.

Η Υπατία ήταν ο τελευταίος παγανιστής επιστήμονας του δυτικού κόσμου και ο θάνατός της συνέπεσε με τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και αφού από τότε δεν υπήρξαν σημαντικές πρόοδοι στα μαθηματικά, την αστρονομία και τη φυσική σε όλο τη Δύση για άλλα 1000 χρόνια, η Υπατία έγινε σύμβολο του τέλους της αρχαίας επιστήμης. Μετά την Υπατία ήρθε το χάος και ο βαρβαρισμός των Σκοτεινών Χρόνων.

Αρκετοί συγγραφείς μνημονεύουν τις διδασκαλίες της Υπατίας σαν Χριστιανικές στο πνεύμα. Πραγματικά, η Υπατία αφαίρεσε το πέπλο μυστηρίου με το οποίο είχε καλυφθεί αυτή η νέα θρησκεία, συζητώντας με τέτοια ευκρίνεια για τις πιο πολύπλοκες αρχές της ώστε πολλοί νεοφώτιστοι στη Χριστιανική πίστη εγκατέλειψαν το Χριστιανισμό για να γίνουν μαθητές της. Η Υπατία αποδείκνυε λογικά την παγανιστική καταγωγή της Χριστιανικής πίστης, αλλά και εξέθετε τα υποτιθέμενα θαύματα που οι Χριστιανοί πρόβαλαν σαν σημάδια «θείας προτίμησης», αναλύοντας τους φυσικούς νόμους που διέπουν τα φαινόμενα.

Εντούτοις, μεταξύ των μαθητών που δίδαξε στην Αλεξάνδρεια υπήρξαν πολλοί προεξέχοντες Χριστιανοί. Ένας από τους διασημότερους είναι ο Συνέσιος ο Κυρηναίος που επρόκειτο αργότερα να γίνει επίσκοπος Πτολεμαίδος. Πολλές από τις επιστολές που ο Συνέσιος έγραψε στην Υπατία έχουν συντηρηθεί και βλέπουμε κάποιες απο αυτές που γέμιζαν από θαυμασμό και σεβασμό για τις διδακτικές και επιστημονικές ικανότητες της Υπατίας.

Το 412 μ.χ ο Κύριλλος έγινε Επίσκοπος της Αλεξάνδρειας. Ρωμαίος δε έπαρχος της Αλεξάνδρειας ήταν ο Ορέστης. Ο Κύριλλος και ο Ορέστης ήταν σφοδροί πολιτικοί ανταγωνιστές. Η εκκλησία και το κράτος πάλεψαν για τον έλεγχο. Η Υπατία ήταν φίλη του Ορέστη και αυτό, μαζί με την προκατάληψη των Χριστιανών που θεωρούσαν τις φιλοσοφικές απόψεις της, ειδωλολατρικές, συνετέλεσαν ώστε η Υπατία να γίνει το σημείο εστίασης των ταραχών μεταξύ των Χριστιανών και των μη-Χριστιανών.

Η δράση της θεωρήθηκε επικίνδυνη για την εξάπλωση του Χριστιανισμού, σταδιακά καλλιεργήθηκε κλίμα εναντίον της που οδήγησε στη βίαιη δολοφονία της από τον όχλο ή από ομάδες φανατικών μοναχών. Το μανιασμένο πλήθος την ξεγύμνωσε και τη πετροβόλησε μέχρι θανάτου, στη συνέχεια το πτώμα της διαμελίστηκε και κάηκε στη πυρά. Ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, ο οποίος είχε έρθει σε μεγάλη αντίθεση με τον Ρωμαίο Κυβερνήτη της Αιγύπτου και φιλικά διακείμενου προς την Υπατία, Ορέστη.

«Η Υπατία ήταν ένα πρόσωπο που χώριζε την κοινωνία σε δύο μέρη:
αυτούς που την θεωρούσαν θαύμα του φωτός
και αυτούς που την έβλεπαν σαν απόστολο του σκότους.»
(Elbert Hunnard)

Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής σε μετάφραση: «Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα την ζήλευαν και επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος και ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή και αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου. Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν.»

Περί Ευδαιμονίας από την Πρόεδρο της ΛΟΓ ΔΙΟΤΙΜΑ [ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΝΤΑΚΟΥΛΑ]

Φίλες και Φίλοι το σημερινό θέμα ανάρτησης που επέλεξε η ''ισοβίτισσα'' πρόεδρος της ΛΟΓ αφορά την ευδαιμονία και πως μπορούμε να την αποκτήσουμε. Ευχαριστούμε την πρόεδρό μας που επιτέλους ξανά-άρχισε την δραστηριότητα όπως τότε το καλό καιρό της χρυσής εποχής.

Στη φωτογραφία η Ζαν Ντ' Άρκ με τον καλό της.

Κοινός παρανομαστής όλων των ελληνιστικών σχολών – συμπεριλαμβανομένης και της αριστοτελικής – είναι η αναγνώριση της επίγειας προσωπικής ευδαιμονίας ως υπέρτατου αγαθού ή τέλους (τέλος = ο σκοπός για τον όποιον κάθε τι άλλο αποτελεί μέσον).

Όλη η μετα-πλατωνική ηθική φιλοσοφία των Ελλήνων είναι ευδαιμονιστική. Αν κάποιος είναι ευδαίμων, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον δικό του έλλογο νου, και όχι σε Εξωτερικές περιστάσεις. Οι Στωικοί φρονούν ότι οφείλεται ΝΟΝΟ στον έλλογο νου. Γι αυτό και λέγεται ΕΥΔΑΙΜΩΝ: το θεϊκό στοιχείο (Ο ΔΑΙΜΩΝ) εντος του, δηλ ο νους .

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ σημασία των λέξεων ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟ (ταυτισμένη με την καλοζωία) είναι αποπροσανατολιστική. Ευδαιμονία σημαίνει το να είναι κανείς πλήρως ικανοποιημένος απ τη ζωή χάρη στης δικές του ΑΡΕΤΕΣ. Οι Στωικοί ορίζουν την ευδαιμονία αντικειμενικά με δυο λέξεις: εύροια = αρμονική ροή βίου. Ενώ η ευτυχία -όπως την εννοούμε σήμερα, έχει εφήμερο ή φευγαλέο χαρακτήρα, καθώς εξαρτάται από εξωτερικές περιστάσεις και έχει να κάνει με ικανοποίηση επιθυμιών και με έντονα θετικά συναισθήματα, η ευδαιμονία έχει χαρακτήρα διαρκείας, θεμελιωμένη καθώς είναι στην προσωπικότητα και στις αρετές του ατόμου ίδια η λέξη όπως είδαμε παραπέμπει στην προσωπικότητα του ατόμου.

Και πάλι ο Επικούρειος και ο Στωικός από διαφορετική σκοπιά – αναγνωρίζουν ως πρωταρχικό τον ρόλο των 4 θεμελιωδών αρετών ΦΡΟΝΗΣΗ, ΑΝΔΡΕΙΑ, ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ , ΔΙΚΑΙΣΥΝΗ, για την κατάκτηση της ευδαιμονίας.

Αντίθετα οι χριστιανοί, ξένοι προς την λογική της ελληνικής ευδαιμονίας, θεωρώντας ως υπέρτατο σκοπό την επιβράβευση από τον θεό, αντικατέστησαν τις 4 θεμελιώδεις αρετές με ένα δικό τους τρίπτυχο αρετών – ΠΙΣΤΗ, ΕΛΠΙΣ, ΑΓΑΠΗ, εκ των οποίων οι δυο πρώτες είναι ολωσδιόλου ασύμβατες με τις ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ.

Το ολέθριο λάθος των ανθρώπων, η πηγή κάθε απογοήτευσης είναι ότι εκτιμούν περισσότερο ότι δεν ελέγχουν. Το ότι ο Στωικός δεν πρέπει να επηρεάζεται συναισθηματικά δεν σημαίνει ότι απέχει από την δράση, πολιτική και άλλη, ακριβώς διότι δεν είναι ακοινώνητος. Αυτό διαφοροποιεί πλήρως τον στωικισμό από τις ανατολίτικες (βουδιστικές) κτλ προσεγγίσεις, την ανατολίτικη πυρολατρεία και τον αναχωρητισμό. Ο Στωικός στην καθημερινή του ζωή θα επιλέγει τα καθήκοντα και θα επιτελεί κατορθώματα.

Μάρκος Αυρήλιος, "ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ", εκδόσεις "Θύραθεν"

Όταν η Ζαν Ντ' Άρκ - Διοτίμα συνάντησε τον Μαχάτμα Γκάντι.

Mr Pepo καλησπέρα, από το διαδίκτυο αλίευσα την πιο κάτω ιστορία και σας τη στέλνω. Επίσης σας έχω στείλει κι άλλα κείμενα για ανάρτηση, δεν λέω καλό παιδί και φοβερός μαθητής ο Αρκάς αλλά να μην ξεχνάει πως έχει να κάνει με την ισόβια! πρόεδρο της ΛΟΓ ως εκ τούτου, στο τέλος του μήνα θα κάνουμε τη σούμα για το ποιος έστειλα τα ποιο πολλά και ενδιαφέροντα άρθρα για ανάρτηση. Σας χαιρετώ από το Μαγευτικό και Πανέμορφο Γοργογύρι και από την ελκυστική πόλη των Τρικάλων η ισοβίτισσα!! πρόεδρος Ζαν Ντ' Άρκ η νεώτερη, κατα κόσμον Κωνσταντίνα Ντάκουλα.

Όταν ο Γκάντι μελετούσε νομικά στο Πανεπιστημίου του Λονδίνου είχε έναν καθηγητή του οποίου το επίθετο ήταν Mr. Peters και ο οποίος δεν τον συμπαθούσε καθόλου. Κάποια μέρα, ο Mr. Peters κατά τη διάρκεια τού μεσημεριανού γεύματος, καθόταν στο εστιατόριο του Πανεπιστημίου, όταν ο Γκάντι πήγε με τον δίσκο του και κάθισε δίπλα του. Σοβαρά ενοχλημένος ο υπερόπτης καθηγητής του είπε: «Κύριε Γκάντι, δεν γνωρίζετε ότι ένα γουρούνι και ένα περιστέρι δεν κάθονται μαζί κατά τη διάρκεια του φαγητού τους;» Η απάντηση του Γκάντι ήταν: «Μην ενοχλείστε κ. καθηγητά, θα πετάξω παραπέρα» και λέγοντας αυτά πήγε και κάθισε σ’ ένα άλλο τραπέζι. Ο νεαρός Μαχάτμα Γκάντι Ο νεαρός Μαχάτμα Γκάντι Πράσινος από τα νεύρα του ο Mr. Peters θέλησε να πάρει την ρεβάνς στις επόμενες εξετάσεις, αλλά ο φοιτητής του απαντούσε ορθότατα σε όλες τις ερωτήσεις. Τότε ο Mr. Peters του έθεσε την εξής ερώτηση: «Κύριε Γκάντι, τι θα κάνατε αν περπατώντας στον δρόμο βρίσκατε ένα πακέτο γεμάτο σοφία και ένα άλλο γεμάτο χρήματα; Ποιο από τα δύο θα παίρνατε;» Χωρίς να πολυσκεφτεί ο Γκάντι τού απάντησε: «Σίγουρα το πακέτο με τα χρήματα». Τότε ο Mr. Peters μ’ ένα χαμόγελο γεμάτο ειρωνεία του είπε: «Αν ήμουν στην θέση σας θα έπαιρνα αυτό με την σοφία, δεν νομίζετε;» Ο Γκάντι του απάντησε με απάθεια: «Ο καθένας παίρνει αυτό που του λείπει.» Ο Mr. Peters ήδη υστερικός από την απάντηση του φοιτητή του έγραψε στην κόλλα τού διαγωνίσματος «Ηλίθιος» και την έδωσε στον Γκάντι. Ο Γκάντι πήρε την κόλλα τού διαγωνίσματος και κάθισε κάτω. Μερικά λεπτά αργότερα πάει στον καθηγητή του και του λέει: «Mr. Peters, υπογράψατε το γραπτό μου, αλλά ξεχάσατε να το βαθμολογήσετε»....
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.

10 ρήσεις του Σωκράτη, μαθήματα ζωής που θα σε αλλάξουν. επαναξιολόγηση από τον Επικούρειο Πέπο 15/02/2021

Αν υπάρχει ένα πράγμα που έχω μάθει από το Σωκράτη είναι ότι δεν μπορείς να διδάξεις σε κανέναν τίποτα. Δεν έχει σημασία πόσο σκληρά προσπαθείς, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι τους ανθρώπους να σκεφτούν. Να τους βοηθήσεις να ανοίξουν τα μάτια τους και να συνειδητοποιήσουν για όλα αυτά που είναι ικανοί. Εδώ είναι 10 από τις καλύτερες ρήσεις, μαθήματα ζωής, που μπορούμε να πάρουμε από τον Σωκράτη.

1. Θα πρέπει να είσαι ο εαυτός σου. Μην προσποιείσαι!

«Ο καλύτερος τρόπος για να ζήσεις με την τιμή στον κόσμο, είναι να είσαι στην πραγματικότητα αυτό που φαίνεσαι και εάν παρατηρήσεις, θα δεις ότι όλες οι ανθρώπινες αρετές αυξάνουν και να ενισχύονται με την πρακτική. »

2. Η αρετή δεν προέρχεται από τα χρήματα

«Δεν κάνω τίποτα, αλλά θα προσπαθήσω να σας πείσω, νέους ή ηλικιωμένους, να μην σκέφτεστε αυτά που κατέχετε, αλλά και κυρίως να φροντίσετε για μεγαλύτερη βελτίωση της ψυχής. Η αρετή δεν φτιάχνεται από τα χρήματα, αλλά ότι από την αρετή έρχονται τα χρήματα. Αυτή είναι η διδασκαλία μου, και αν αυτό είναι δόγμα που διαφθείρει τη νεολαία, είμαι ένας κακός άνθρωπος.»

3. Διάβασε τα γραπτά άλλων ανδρών και γυναικών να βελτιώσεις τον εαυτό σου

«Βελτίωσε τον εαυτό σου διαβάζοντας τα γραπτά άλλων ανδρών, έτσι ώστε να κερδίσεις εύκολα αυτό που οι άλλοι έχουν κοπιάσει σκληρά.»

4. Σοφία είναι να γνωρίζεις πόσα λίγα ξέρεις.

«Είμαι ο σοφότερος ζωντανός άνθρωπος, γιατί γνωρίζω ένα πράγμα, και αυτό είναι ότι δεν γνωρίζω τίποτα».
«Είμαι κάπως σοφότερος κατά τούτο μόνο: πως εγώ τουλάχιστον δε νομίζω ότι ξέρω εκείνα που δεν ξέρω. »
«Η αληθινή σοφία έρχεται στον καθένα μας όταν συνειδητοποιήσουμε πόσο λίγα γνωρίζουμε για τη ζωή, τους εαυτούς μας και τον κόσμο γύρω μας.»

5. Εάν θες να αλλάξεις τον κόσμο, να αλλάξεις πρώτα τον εαυτό σου

«Εκείνος που θέλει να ταρακουνήσει τον κόσμο, ας ταρακουνήσει πρώτα τον εαυτό του.»
«Να θυμάσαι ότι δεν υπάρχει τίποτα σταθερό στις ανθρώπινες καταστάσεις. Ως εκ τούτου, απέφυγε τον αδικαιολόγητο ενθουσιασμό στην ευημερία, ή την αδικαιολόγητη στεναχώρια στις αντιξοότητες. »

6. Θα είσαι πλούσιος όταν συνειδητοποιήσεις ότι έχεις αρκετά

«Είναι πλουσιότερος αυτός που είναι ικανοποιημένος με το λιγότερο. Η ικανοποίηση είναι ο φυσικός πλούτος, η πολυτέλεια είναι τεχνητή φτώχεια».

7. Να τρως υγιεινά για να ζήσεις καλά

«Άνθρωποι χωρίς αξία ζουν μόνο για να τρώνε και να πίνουν. Οι άνθρωποι με αξία, τρώνε και πίνουν μόνο για να ζήσουν. »

8. Εξερεύνησε ολόκληρο τον κόσμο

«Δεν είμαι Αθηναίος ή Έλληνας, αλλά ένας πολίτης του κόσμου.»

9. Επίλεξε τα λόγια σου με σύνεση

«Οι λάθος λέξεις δεν είναι μόνο βλαβερές, αλλά μολύνουν και με κακία και την ψυχή σου.»

10. Μην καταπνίξεις ποτέ την περιέργειά σου!
«Η αναζήτηση είναι η αρχή της σοφίας.»
του Μάνου Ισχάκη Πηγή

Έτσι γίνονται οι καλοί φίλοι! Από όλα τα αποκτήματα το καλύτερο είναι ο πιστός και αγαθός φίλος. ΙΟΥΛΙΟΣ 1977

Αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου σας καλησπερίζω από τη συνοικία των Θεών, εκεί ήταν που γνώρισα δυο ευλογημένους φίλους το 1977 και συνεχίζουμε την υπέροχη φιλία μας έως και σήμερα. Στην πορεία γνώρισα κι άλλους υπέροχους φίλους, με τους οποίους συνεχίζω και μ' αυτούς να γευόμαστε τους καρπούς της φιλίας. Είχα την τύχη στη ζωή μου να έχω εκλεκτούς φίλους, κι αυτό το θεωρώ ευλογία. Σε όλους αυτούς τους υπέροχους φίλους μου θέλω να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ. Αν αυτές τις γραμμές τις διαβάσουν κατά τύχη τα τρία κορίτσια της Νομικής, Στέλλα, Νίκη, και Ελένη, θυμάμαι μόνο το επίθετο της Ελένης, ήταν νομίζω Τσολάκη, παρακαλώ να επικοινωνήσουν μαζί μου. Ας αφήσουν κάποιο μνμα στο ιστολόγιο, η στο pepos_a@hotmail.com 
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

«Φιλία είναι μια ψυχή που κατοικεί σε δύο σώματα», είχε πει ο Σωκράτης. Για ορισμένους η πραγματική φιλία έρχεται μια φορά στη ζωή, ενώ για μερικούς αποτελεί ένα άπιαστο όνειρο. Εμπειρίες, απόψεις και συμπεριφορές, όλα ανατρέπονται από τη στιγμή που εισχωρήσει η αληθινή φιλία στη ζωή μας. Πώς όμως μπορούμε να «ανοίξουμε» τις πόρτες στην πραγματική φιλία;

Σεβαστείτε τη διαφορετικότητα των άλλων

Ο καθένας κοιτάζει τη ζωή μέσα από το δικό του φακό. Συχνά εμείς αναμένουμε από τους άλλους να δουν τη ζωή τους μέσα από το δικό μας φακό, δημιουργώντας έτσι πολλά προβλήματα. Πρέπει να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός και κατανόηση, καθώς οι διαφορές κάνουν ισχυρότερη μια φιλία.

Η εμπιστοσύνη και η ειλικρίνεια καθοδηγούν μια φιλία

Αφεθείτε ελεύθεροι μπροστά στους άλλους, μοιραστείτε τις σκέψεις σας και μιλήστε όσο πιο ειλικρινά μπορείτε. Οι άνθρωποι αισθάνονται τον τρόπο που τους προσεγγίζουν, μετατρέποντας έτσι τη συμπεριφορά τους. Μην συζητήσετε για το φίλο σας πίσω από την πλάτη του και μην αφήνετε τους άλλους να αναφέρουν άσχημα πράγματα για αυτόν.

Παρόντες και στις δύσκολες στιγμές

Η αληθινή φιλία δεν βασίζεται στο να είστε εκεί όταν είναι βολικό αλλά όταν είναι δύσκολο. Όταν περνάτε ευτυχισμένες στιγμές όλοι επιθυμούν να μοιραστούν τη χαρά σας αλλά μόνο οι αληθινοί φίλοι θα σας συμπαρασταθούν σε δύσκολες προσωπικές στιγμές.

Μην «εγκλωβίζετε» το φίλο σας στις δικές σας ανάγκες…

Δώστε χώρο στους ανθρώπους γύρω σας. Η ανάγκη για αποκλειστικότητα πολλές φορές κουράζει τους άλλους και δεν προσφέρει την κατάλληλη «αναπνοή» στους φίλους σας. Η επιθυμία για «φρέσκες» συναντήσεις πρέπει να αποτελεί επιθυμία και των δύο. Ένας καλός φίλος δεν απαιτεί και δεν σκέφτεται πρώτα τον εαυτό του, δεν είναι εγωιστής.

Πραγματικοί με τον εαυτό σας… αληθινοί φίλοι με τους γύρω σας

Εάν επιθυμείτε να έχετε πραγματικούς φίλους, θα πρέπει πρώτα να γνωρίσετε και να αποδεχτείτε τον εαυτό σας. Άλλωστε αν δεν αποδεχτείτε και δεν αγαπάτε τον ίδιο σας τον εαυτό, πώς θα οδηγήσετε τους άλλους προς εσάς και πως θα τους καλωσορίσετε;

Η αληθινή φιλία είναι γεμάτη αγάπη και γεμάτη «θετικές» ανησυχίες

Αν έχετε την αίσθηση ότι ο φίλος σας διαθέτει κάποιο πρόβλημα πρέπει να τον αφυπνίσετε και να τον υποστηρίξετε όσο περισσότερο γίνεται. Ο καλός φίλος δεν προσπαθεί να γίνεται αρεστός μέσα από τη συγκατάθεσή του, αλλά ορισμένες φορές φαίνεται μέσα από τη θέλησή του να σας δείξει το λάθος. Μην είστε επικριτικοί, αλλά δώστε στοχαστικές συμβουλές, δείχνοντάς με αισιόδοξο τρόπο το «καλό» του.

Δείτε τη θετική πλευρά των άλλων

Ένας αληθινός φίλος σίγουρα γνωρίζει αρκετά καλά τα μειονεκτήματά σας, αλλά δεν παύει να πιστεύει στις δυνατότητες σας. Επικεντρωθείτε στα καλά σημεία των φίλων σας, εκτιμήστε τα όμορφα πράγματα πάνω τους και δείξτε τους τα συναισθήματά σας για αυτόν. Η εκτίμηση είναι ένα συναίσθημα που όλοι το έχουν ανάγκη.

Η συγχώρεση αποτελεί το χρυσό κανόνα για την πραγματική φιλία

Το ότι δεν εγκρίνετε μια πράξη δεν σημαίνει αποκλειστικά ότι χαρακτηρίζει αυτόν που την υποστήριξε. Η συζήτηση θεωρείται η καλύτερη λύση, ώστε να μπορέσετε να κατανοήσετε την αιτία του προβλήματος. Μην χρησιμοποιείτε τους φίλους σας, ως μέτρο της αξίας σας – έχετε αξία.

Λιάνα Γεωργουλοπούλου

Ένα καταπληκτικό ποίημα της Σάρας Τίσντεϊλ

Συνοικία των Θεών 02/10/2016 μα πότε κιόλας πέρασε ο μήνας;
Φίλες και Φίλοι το πιο κάτω ποίημα είναι πρόταση της Περικτιόνης, η ίδια όταν μου μίλησε γι' αυτό το ποίημα ήταν συγκλονισμένη, την είχε συνεπάρει το πιο κάτω ποίημα. Είχε απόλυτο δίκιο, μελετήστε το και θα καταλάβετε τι εννοούσε η Περικτιόνη και ο υπεύθυνος που έκανε την εισαγωγή αυτής της επιλογής. Σας καλημερίζω, και σας προτείνω να πάτε σήμερα μια βόλτα στη συνοικία των Θεών. Επίσης όσοι μπορείτε προμηθευτείτε την LIFO στη σελίδα 34 έχει μια καταπληκτική συνέντευξη ενός σημαντικού καθηγητή, είναι ο κ. Γιώργος Μαυρογορδάτος. Όσοι ήσαστε μακριά μπορείτε να την διαβάσετε στο διαδίκτυο. Εκεί που κάπως με ξενέρωσε ήταν η αναφορά που έκανε σε τρία πολιτικά πρόσωπα που πολύ θα ήθελα να τον συναντήσω -θα προσπαθήσω να πάρω κάποια επαφή για μια συνέντευξη για το ιστολόγιό μας και ελπίζω να είναι παρούσα και η ιστορικός της ΛΟΓ- για να τον ρωτήσω κάποια πράγματα σε σχέση μ' αυτά τα τρία προσώπατα.
Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Σάρα Τίσντεϊλ

Η ιδιότητά μου ως λάτρη της ποίησης είναι πολύ πιο μεγάλη από την ιδιότητά του ποιητή και μεταφραστή και αυτό μου επιτρέπει να πω πως το μικρό ποίημα της Σάρα Τίσντεϊλ «Θα έχει μια θερμή βροχή» είναι ένα από τα πολύ λίγα που με άγγιξαν τόσο πολύ.

Ίσως η παγκόσμια ποίηση δεν γνωρίζει ένα άλλο τόσο δυνατό ποίημα. Η δύναμη με την οποία σφίγγει την καρδιά είναι φοβερή. Είναι ειδυλλιακή η εικόνα της γης…χωρίς άνθρωπο. Με έπεισε η ποιήτρια πως πράγματι είμαστε ένα εντελώς ξένο σώμα για τη Φύση. Πότε θα καταλάβουμε πως με την υπερδραστηριότητά μας προσπαθούμε να καταστρέψουμε το ίδιο το δικό μας σπίτι;

Πάρα πολύ θα ήθελα να το έχουν πάντα μπροστά τους ως επιτραπέζιο ποίημα οι κυβερνώντες. Όνειρο… 

Θα έχει μια θερμή βροχή
Θα έχει μια θερμή ψιχάλα και μια ευάρεστη οσμή η γη,
Θα τερετίζουν χελιδόνια απ’ την αυγή ως την αυγή,
Θα έχει του δρυοκολάπτη τους έρρυθμους χτύπους,
Και των δαμασκηνιών τους αφρόλευκους κήπους.
Φλογόστηθη σφαίρα πάνω στον φράχτη θα καθίσει,
Και του κοκκινολαίμη η τρίλια εύηχο σκίτσο θα κεντήσει.
Δεν πρόκειται αυτόν τον πόλεμο κανείς να θυμηθεί,
Αφού δεν έμεινε κανένας να πενθεί.
Δεν πρόσεξαν χλωρίδα και πανίδα την διαφορά μικρή,
Ότι έγινε σκόνη η ανθρώπινη φυλή,
Ενώ η άνοιξη θα ‘ρθει πολύ νωρίς,
Χωρίς ν’ αντιληφθεί πως δεν υπάρχουμε εμείς.
Πηγή: http://pegas1.eu/metafrasis/aristurgimata ksenis.

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας

Το πιο κάτω κείμενο το έλαβα από τον Αρκά, για να είμαι ειλικρινής πιθανολογώ πως η αιτία που μπήκε σ'αυτή τη διαδικασία είναι: Α) επειδή ξεκίνησε η Ζαν Ντ' Άρκ να στέλνει, και Β) επειδή έχει σχέση με την ψυχολογία. Εννοείται πως αυτό έγινε προκειμένου να το διαβάσει η ψυχολόγος της ΟΚΡΑ. Ελπίζω κάποια στιγμή να ενεργοποιηθεί και η Μαρία-Ιοκάστη Χατζή. 

Η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας στη ζωή των ανθρώπων μνημονεύεται, συχνά, με έναν τρόπο αόριστο. Η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, στην αντίληψη πολλών ανθρώπων, έχει τη σημασία μιας παιδευτικής και συνάμα ιαματικής διαδικασίας που συμβάλει στην πνευματική μας υγεία και ανάπτυξη. Υπάρχει, όμως, κάποιος που μπορεί να αποδείξει τις ευεργετικές ιδιότητες της λογοτεχνίας; «Ναι, υπάρχει», απαντούν καταφατικά ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο York του Καναδά Raymond Mar και ο καθηγητής γνωστικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο Keith Oatley.

Στις έρευνες που ολοκλήρωσαν με τη συμμετοχή αρκετών αναγνωστών, διαπιστώνουν ότι τα άτομα που διαβάζουν τακτικά και με προσοχή λογοτεχνικά βιβλία είναι σε θέση να κατανοούν καλύτερα τους άλλους, να συμπάσχουν μαζί τους και να βλέπουν τον κόσμο από την σκοπιά τους. Αναφέρονται στην προσεκτική και μάλλον αργή ανάγνωση βιβλίων, και όχι στην επιφανειακή και μηχανική κατανάλωση κειμένων στο διαδίκτυο. Οι ερευνητές θεωρούν ότι η προσεκτική ανάγνωση συμβάλλει σημαντικά και στην ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης. Τονίζουν, μάλιστα, ότι η εξαφάνισή της θα έθετε σε κίνδυνο την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη των νεώτερων γενεών που μεγαλώνουν μαθαίνοντας να διαβάζουν κείμενα μόνο στο διαδίκτυο.

Αρκετές έρευνες από τα πεδία της γνωσιακής επιστήμης, της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης καταλήγουν σε ανάλογα συμπεράσματα. Επιβεβαιώνουν ότι η αργή ανάγνωση, πλούσια σε λεπτομέρειες που ενεργοποιούν τις αισθήσεις, τα συναισθήματα και το μυαλό, συγκροτεί μια ξεχωριστή εμπειρία, τελείως διαφορετική από την απλή αποκωδικοποίηση λέξεων ή τη βουλιμική ανάγνωση κειμένων. Για να συμβεί όμως αυτό, απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις συνδεδεμένες με τα συμβατικά βιβλία και τους περιορισμούς τους. Ένα συμβατικό βιβλίο απελευθερώνει, για παράδειγμα, τον αναγνώστη από την διάσπαση που προκαλεί η ύπαρξη υπερκειμενικών πληροφοριών (Hyperlinks) και τον βοηθά να παραμένει προσηλωμένος στην αφήγηση.

Αυτή η προσήλωση, σύμφωνα με τους ερευνητές, υποστηρίζεται από τον τρόπο που ο εγκέφαλος χειρίζεται μια γλώσσα πλούσια σε λεπτομέρειες, συνειρμούς και μεταφορές: αυτά τα στοιχεία ευνοούν τις νοητικές αναπαραστάσεις που αναπτύσσονται στις ίδιες περιοχές που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται ανάλογα γεγονότα της πραγματικής ζωής. Η επαφή μας με τις συναισθηματικές καταστάσεις και τα ηθικά διλήμματα μιας λογοτεχνικής ιστορίας είναι μια άριστη άσκηση για τον εγκέφαλο και αυξάνει την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση στην πραγματική ζωή. Σε αυτό το σημείο η επιστήμη συναντά τις απόψεις του κορυφαίου Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι που δεν αντιμετώπιζε τα βιβλία ως πηγές ψυχαγωγίας, αλλά ως εργαλεία ψυχολογικής εκπαίδευσης, βελτίωσης του εαυτού και βαθύτερης κατανόησης των άλλων.

Γιώργος Καρουζάκης