Ηλίας Γιαννακόπουλος: Μίμηση και ετερονομία

‟Αγόραζε βιβλία ελληνικά,/….Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,/ έμαθ’ επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·/ κ’ έτρεμεν η ψυχή του μην τυχόν/χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι..„ (κ.Καβάφης, ‟Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης„).

Ο Καβάφης με παραστατικό τρόπο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο ο Λίβυος Ηγεμόνας κατέφευγε στη μίμηση κάθε ελληνικού στοιχείου αλλά και το φόβο-άγχος που τον κατείχε μήπως αποκαλυφθεί η κενότητά του. Από την περιγραφή αυτή αναδεικνύεται το φαινόμενο της μίμησης αλλά και οι συνέπειές της για το άτομο και ιδιαίτερα οι ψυχολογικές ‟ κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν…/κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας/κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.».

Ο άνθρωπος ον μιμητικό από τη φύση του χαρακτηρίζεται από την τάση να υιοθετεί στοιχεία συμπεριφοράς ανθρώπων που ξεχωρίζουν στο άμεσο ή έμμεσο περιβάλλον, σε τοπικό-εθνικό ή παγκόσμιο. Ο μιμητισμός αισθητοποιείται μέσα από δύο μορφές. Η πρώτη μορφή εκδηλώνεται ως δημιουργική μίμηση που προϋποθέτει την κριτική ικανότητα και την ωριμότητα σκέψης του υποκειμένου. Σε αυτήν τη μορφή μίμησης ο άνθρωπος υιοθετώντας στοιχεία συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων τα προσαρμόζει στην προσωπικότητά του και τα ενσωματώνει ως πρότυπα στο αξιακό του σύστημα. Αυτό τον βοηθά να βρίσκει δικούς του τρόπους για να εκφράζεται.

Η δεύτερη μορφή συνιστά μία διαδικασία ‟άκριτης και παθητικής„ υιοθέτησης στοιχείων, μια μηχανική αντιγραφή. Αυτός ο άγονος μιμητισμός ταυτίζεται με την απόλυτη προσήλωση σε ό,τι είναι εντυπωσιακό και χαρίζει στο υποκείμενο την αίσθηση της ασφάλειας, της κοινωνικής αναγνώρισης και μιας ψευδούς αυταρέσκειας. «Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές…/ θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο..». Αποτέλεσμα αυτής της μορφής του άγονου μιμητισμού είναι η άρνηση του εαυτού μας και η αλλοτρίωση.

Η τάση του ατόμου να μιμείται δεν φανερώνει μόνο την εσωτερική του κενότητα αλλά και τις συναφείς προς αυτήν φοβίες και ανασφάλειες. Για να υπερβεί αυτές προβαίνει σε μιμήσεις και υιοθετήσεις ιδεών και συμπεριφορών που ‟εκπέμπουν„ δύναμη, σιγουριά και καταξίωση. Αρνείται το δικό του ‟πρόσωπο„ και επιλέγει το ‟προσωπείο„ της ομάδας και της αγέλης, αφού αυτό του εξασφαλίζει την ψυχική του ισορροπία και τον απελευθερώνει από το αίσθημα της έλληψης, της αδυναμίας και της μοναξιάς.

Παύει πλέον να λειτουργεί αυτόβουλα, χάνει κάθε εξουσία πάνω στο Εγώ του και ακολουθεί τυφλά τις επιταγές της ομάδας-αγέλης. Γίνεται ένα μικρό κομμάτι μιας άμορφης μάζας που από τη φύση της ομοιοποιεί τις διαφορετικές ταυτότητες .Αποτέλεσμα αυτού η ανάδυση μιας αγελαίας συμπεριφοράς από την οποία απουσιάζουν η προσωπική κρίση και η αυθεντικότητα της ταυτότητας του. Η αγελαία συνείδηση ροκανίζει τον προσωπικό στοχασμό και το υποκείμενο λειτουργεί ως ένα απρόσωπο εξάρτημα μιας αγέλης που γνωρίζει να υπακούει τυφλά αλλά όχι και να σκέπτεται. Συνήθως φοβάται, οργίζεται αλλά δεν ‟λογίζεται„.

Τα παραπάνω αρνητικά συμπληρώνει και το βασανιστικό άγχος και αγωνία για την αποκάλυψη της πραγματικής ταυτότητας και του βαθύτερου είναι του ατόμου που επιλέγει τη μίμηση. Και η αποκάλυψη θα είναι πιο συντριπτική κι από όλες τις άλλες συνέπειες. Η γελοιοποίηση και η διακωμώδηση των επιλογών προστίθενται στην εσωτερική ρηχότητα και στο χαμηλό δείκτη αυτοεκτίμησης που τον χαρακτηρίζει.

‟Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε./ Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος…../ κ’ οι Αλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό„.

Ωστόσο ο στείρος μιμητισμός δεν υφαίνει μόνο ένα αρνητικό πλαίσιο για άτομο όπου κυριαρχεί η ετερονομία, η παθητικοποίηση και η ψευδής εικόνα για τον εαυτό μας, αλλά διαβρώνει και τα συνεκτικά στοιχεία του έθνους και απειλεί με αλλοίωση την εθνική συνείδηση. Αυτή η άγονη μίμηση καθίσταται περισσότερο επικίνδυνη στο βαθμό που συνοδεύεται από μία άκριτη ξενομανία και προοδοπληξία ή και τροφοδοτείται και πυροδοτείται από ένα πολιτιστικό ιμπεριαλισμό.

Αν η μίμηση ως συμπεριφορά και στάση ζωής προβληθεί σε εθνικό επίπεδο τότε καταδεικνύει το μέγεθος της  εθνικής ανασφάλειας, της αυτοϋποτίμησης, του συμπλέγματος κατωτερότητας και της αγωνίας για αναγνώριση. Αντίδοτο στα παραπάνω αρνητικά συναισθήματα είναι η μίμηση του ξένου ως μία ευκαιρία πλήρωσης και φυγής από την πραγματικότητα. Άτομα και λαοί μεταχειρίζονται τις αδυναμίες τους όχι ως ευκαιρία για αυτογνωσία και εθνικό αυτοπροσδιορισμό αλλά ως κατάλυμα μέσα στο οποίο κρύβονται από τους άλλους.

 Άτομα και λαοί με τέτοια ψυχολογία ακυρώνουν όλα εκείνα τα στοιχεία που τη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα τόσο την εθνική όσο και την ατομική. Το υποκείμενο, δηλαδή, της μίμησης (άτομα, λαός) υιοθετεί ξένα πρότυπα-γλωσσικά, σκέψεις, ένδυσης…-υποβαθμίζοντας ό,τι μέχρι τώρα συνέθετε την εθνική του ταυτότητα και την εθνική του συνείδηση. Η τυφλή αποδοχή, όμως αλλότριων στοιχείων αποδομεί τα βάθρα της εθνικής φυσιογνωμίας και υπονομεύει τον πυρήνα της εθνικής συνείδησης, αφού στο αξιακό σύστημα ενσωματώνονται αρχές, κανόνες αντιλήψεις ξένες προς το εθνικό χρώμα.

Συμπερασματικά η μίμηση-αποθέωση των ξενικών στοιχείων και η άγονη-άκριτη αφομοίωση τους αλλοιώνουν τους μηχανισμούς σκέψεις και βούλησης του ατόμου, το απο-εθνικοποιούν και το καθιστούν ένα άτομο χωρίς ταυτότητα και πρόσωπο, ένα ανέστιο ον που αναζητά την επιβεβαίωσή του στην υποταγή. Μια αφανής και ασυνείδητη δουλοπρέπεια κατατρώγει τον εθνικό ιστό και φθείρει θανάσιμα τους πυλώνες της εθνικής συνείδησης.

Η απο-εθνικοποίηση, ως παράγωγο προϊόν της μίμησης ξενικών στοιχείων, αισθητοποιείται περισσότερο στο χώρο της ψυχαγωγίας. Μέσα στον αχανή και ασύνορο κόσμο της παγκοσμιοποίησης προωθούνται με έναν ελκυστικό και αφανή τρόπο πρότυπα ψυχαγωγίας χωρίς εθνικό χρώμα και ιδιαιτερότητες. Η ψυχαγωγία αποκτά ένα μαζικό χαρακτήρα και υπηρετεί περισσότερο τις ανάγκες της αγοράς και λιγότερο την καλλιέργεια της ψυχής. Μέσα στο μαζικό αυτό χρώμα της ψυχαγωγίας αλέθονται όλα τα ιδιαίτερα εθνικά χαρακτηριστικά και το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ένα άχρωμο εθνικά πολιτιστικό προϊόν.

Ο πολιτιστικός διεθνισμός δεν ευνοεί την ώσμωση των διαφορετικών πολιτιστικών στοιχείων αλλά υποβάλλει το μιμητισμό σε προϊόντα που προωθούνται από κέντρα και χώρες που πλεονεκτούν-υπερέχουν οικονομικά. Με την επικουρία μιας κατ’ επίφαση ελευθερίας επιλογών λαοί και άτομα-και ιδιαίτερα οι νέοι-οδηγούνται στη μίμηση ξένων προϊόντων με τα οποία δεν έχουν καμία βιωματική σχέση. Έτσι καθίστανται άβουλοι καταναλωτές ψυχαγωγικών προϊόντων που διαμορφώνουν όχι μόνον τις αισθητικές προτιμήσεις αλλά και τις ιδεολογικές τους κατευθύνσεις.

Έτσι με όλα αυτά πλέκεται ο ιστός της πολιτιστικής αλλοτρίωσης που αποτελεί το προστάδιο της αποφλοίωσης της εθνικής ταυτότητας και συνείδησης. Όταν, όμως, άτομα και λαοί, αφυδατωμένοι από τις εθνικές τους ιδιαιτερότητες, χωρίς αντιστάσεις και ριζικό σύστημα χρησιμοποιούνται ως επιβάτες ενός άρματος που οδηγείται τυφλά από τους νόμους της παγκοσμιοποίησης, τότε είναι σίγουρο πως οδεύουμε προς έναν κόσμο που θα κυριαρχεί το μαζικό, η ψευδαίσθηση, το φαίνεσθαι και το προσωπείο.

Καιρός είναι να αρνηθούμε τη μίμηση και να διασώσουμε το πρόσωπο (ατομικό-εθνικό),γιατί η πρόοδος και η εξέλιξη προϋποθέτουν την αυθεντικότητα και τη διαφορετικότητα.

 ‟ Όποιος μιμείται μόνο, χωρίς να ’χει τίποτα να πει/δικό του πάνω σε κείνο που μιμείται, μοιάζει/με τον κακόμοιρο το χιμπατζή/που μαϊμουδίζει τον αφέντη του καθώς καπνίζει,/μα δε καπνίζει ο ίδιος. Γιατί ποτέ/η μίμηση η αστόχαστη δεν μπορεί να ’ναι /μίμηση αληθινή!„ (Μπ Μπρεχτ).
Ηλίας Γιαννακόπουλος

Φιλόλογος

Ο Σίσυφος και οι Έλληνες του Ηλία Γιαννακόπουλου του Τρικαλινού.

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου, όπως σας είχα ενημερώσει έχουμε την τιμή και τη χαρά να φιλοξενούμε πια, πολλά άρθρα του εξαίρετου Τρικαλινού φιλόλογου και όχι μόνο, κ. Ηλία Γιαννακόπουλου. Θα συνεχίσω να σας παρουσιάζω τα κείμενα του γιατί έχουν τη δική τους μαγεία λόγω του ό,τι μας δίνουν πληροφορίες και μας ταξιδεύουν σε λογοτεχνικά ορυχεία που τόσο έχουμε ανάγκη ειδικότερα αυτή την περίοδο της γενικότερης πνευματικής ανομβρίας. σας εύχομαι καλή ανάγνωση, με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.
Ο Σίσυφος και οι Έλληνες
«Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων˙
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
κομμάτι κατορθώνουμε κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας…../
Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά
……. Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία».
(Κ.Π. Καβάφης «Οι Τρώες»)   
Πολιτικοί αναλυτές, κοινωνικοί μελετητές, εθνολόγοι και ερευνητές της ανθρώπινης ψυχολογίας συγκλίνουν στη διαπίστωση πως άτομα και λαοί διαμορφώνονται από τους μύθους που οι ίδιοι δημιούργησαν για να κατανοήσουν την πραγματικότητα. Μύθοι που αποκρυπτογραφούν τις μύχιεςεπιθυμίες των ανθρώπων, τιςφοβίες  τους, τις ενοχές τους αλλά και τη θέλησή τους να εκφράσουν το«άρρητο».
Σε ένα άλλο επίπεδο οι μύθοι αποτυπώνουν με ενάργεια τακοινωνικά κρατούντα κρατούντα, τις αξίες, την έννοια του μέτρου αλλά και την κοινωνική ηθική. Η ατομική βιοθεωρία, οι κοσμοθεωρίες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και μια ενδογενής φιλοσοφική ενατένιση του κόσμου πηγάζουν από μύθους που καθόρισαν τη φιλοσοφική σκέψη αλλά και τον τρόπο ζωής ανθρώπων και λαών.
 Μέσα από τους μύθους αναδύονται μυθικές – ηρωικές μορφές ως εκφραστές μιας στάσης ζωής (ατομικής και εθνικής), άλλοτε θετικής κι άλλοτε αρνητικής. Άλλοτε αισθητοποιούν με τις πράξεις τους την ανάγκη – αξία της εξέγερσης –ελευθερίας κι άλλοτε με το πάθημα – τιμωρία τους την «ύβριν» που διέπραξαν και το μέγεθος της τιμωρίας τους. Στο μακρύ κατάλογο της ελληνικής μυθολογίας ξεχωρίζουν ο Ιξιών, ο Τάνταλος, οΆτλαντας, ο Σ ί σ υ φ ο ς και οΠρομηθέας.
Ο Σίσυφος ως μορφή δεσπόζει στην ελληνική μυθολογία και είναι επίκαιρος στο βαθμό που ως χώρα και λαός κουβαλάμε ένα «βάρος»(οικονομικό χρέος) και προσπαθούμε να απαλλαγούμε από αυτό κουβαλώντας το στους ώμους μας. Όλοι διαπιστώνουν πως οι προσπάθειές μας είναι μάταιες και το τέλος προδιαγεγραμμένο. Δεν θα μπορέσουμε να αντέξουμε, οι δυνάμεις μας είναι λίγες και ο βράχος – το χρέος θα μας βυθίσει. Ο Καβάφης προβλέπει την «βεβαία πτώση» αλλά εμείς θα συνταχθούμε με το Σίσυφο. Θα ξαναπροσπαθήσουμε γιατί «θαρρούμε πως με απόφαση και τόλμη/ θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά».
Πολλοί μιλούν για μια σισύφεια προσπάθεια που καταδεικνύει το ακαταμάχητο πνεύμα του λαού μας, τη βαθιά επιθυμία μας για ελευθερία, τη θέλησή μας να μην αποδεχτούμε την πραγματικότητα, την εδραία πεποίθησή μας πως οι αποτυχίες είναι η δύναμή μας και πως η ζωή (ατομική και εθνική) νοηματοδοτείται από τη σύγκρουσή μας προς αυτό που μας υπερβαίνει ως ύπαρξη.
Ωστόσο, κάποιοι άλλοι – οι «φρόνιμοι» διαβλέπουν έναν παραλογισμό στις προσπάθειές μας ή το λιγότερο μια αδυναμία να γνωρίσουμε ή να αποδεχτούμε τη σκληρή πραγματικότητα. Προτείνουν την απόλυτη τιμωρία μας, την καταβύθισή μας και την υποταγή σε εκείνες τις δυνάμεις που γνωρίζουν και μπορούν να μας «σώσουν». Μόνον έτσι θα επέλθει η «κάθαρσις», αφού δεν είχαμε προνοήσει την καταστροφή μας ή δεν μπορέσαμε – ούμε να την αποφύγουμε.
Στο ατομικό και συλλογικό ασυνείδητο αντιπαλεύουν οι δυο μυθικές μορφές: Ο Σίσυφος και ο Προμηθέας. Και οι δύο πάσχουν. Ο καθένας για διαφορετικά παραπτώματα. Ο Σίσυφος τιμωρείται γιατί με την εξυπνάδα – πονηριά του ξεγέλασε τους θεούς (ακόμη και το θάνατο. Τον έδεσε…..) και κινδύνευσε να ανατραπεί η φυσική τάξη του σύμπαντος (κατάργηση του θανάτου). Ο Προμηθέας καρφωμένος στο βράχο του Καυκάσου υποφέρει γιατί εναντιώθηκε στην εξουσία του Δία και δώρισε τη φωτιά στους ανθρώπους.
Ο Σίσυφος εκφράζει τη ματαιότητα της ανθρώπινης προσπάθειας απέναντι στο μοιραίο και στην αναγκαιότητα. Ο Προμηθέαςέχει καθιερωθεί ως το παγκόσμιο σύμβολο της εξέγερσης και της ελευθερίας. Από μια άλλη οπτική γωνία ο Σίσυφος συμπυκνώνει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και τη δύναμη να δοκιμάζεται, χωρίς να λυγίζει, από δυνάμεις υπέρτερες. Ο Προμηθέας την ανθρώπινη προσπάθεια να απελευθερωθεί από τις παραδοσιακές και κατεστημένες εξουσίες.
Στις σύγχρονες συνθήκες ωςλαός και άτομα είναι δύσκολο ναταυτιστούμε με τον Προμηθέα. Η εξέγερση, η επανάσταση και η βίαιη ρήξη με τα καθιερωμένα φαντάζουν δύσκολα και γνωρίσματα μιας άλλης εποχής. Εξάλλου τα δώρα του προμηθέα (επιστήμη, τεχνολογία…) φαίνεται να διέψευσαν τα όνειρα του ανθρώπου για πλήρη ελευθερία κι ευτυχία. Οι πληγές που επέφεραν η επιστήμη – τεχνολογία και ο στείροςορθολογισμός δημιούργησαν ένα κλίμα απαισιοδοξίας και δυσπιστίας.
Έτσι μοιραία ο σύγχρονος άνθρωπος – η σημερινή Ελλάδα εστιάζει την προσοχή του στον αγώνα για επιβίωση, που θεωρείται αναγκαίος όρος για το μεγάλο άλμα. Γι’ αυτό ο Σίσυφος ως σύμβολο και μυθική μορφή βρίσκεται πιο κοντά μας. Ο Σίσυφος υπομένει, προσπαθεί, ελπίζει, αποτυγχάνει, επαναλαμβάνει τα ίδια αλλά δεν παραιτείται, ούτε δραπετεύει. Βρίσκει το κουράγιο και την υπομονή να ξαναρχίσει χωρίς γογγυτά.
Σε αυτό το σημείο βρίσκεται και ο σύγχρονος άνθρωπος (Ελλάδα). Αναζητά την ελπίδα και το νόημα της ζωής κάθε φορά που ο βράχοςκατρακυλά, λίγο πριν φθάσει στην κορυφή. Η επανάληψη της ίδιας, μάταιης προσπάθειας χρειάζεται δύναμη κι αυτοπεποίθηση. Προς τι, όμως, όλα αυτά, όταν το τέλος είναιπροδιαγεγραμμένο; Σε όλα αυτά υπάρχει κάποιος παραλογισμός, γιατί και η προσπάθεια του Σίσυφου εμπεριέχει το «παράλογο» σύμφωνα και με τον Καμύ «… ο Σίσυφος είναι ο παράλογος ήρωας». Είναι ελεύθερος μόνο τη στιγμή πριν οδηγήσει την πέτρα στην κορυφή. Μετά, η επανάληψη, η μονοτονία αλλά όχι, όμως, η παραίτηση και η αδράνεια.«Τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι…../ και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει» (Κ.Π. Καβάφης «Μονοτονία»).
Με παραστατικό τρόπο ο Καμύστο έργο του «Ο μύθος του Σισύφου» γράφει «…..ενώ επιστρέφει βέβαιος πια για την επανάληψη του βασανιστηρίου του είναι η ώρα τηςσυνείδησης… είναι ανώτερος από τημοίρα του. Είναι ισχυρότερος από το βράχο του…. Δεν υπάρχει μοίρα που να μη νικιέται με την περιφρόνηση… Ακόμα κι ο ίδιος ο αγώνας προς την κορυφή φτάνει για να γεμίσει την ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε το Σίσυφο ευτυχισμένο». Πόσο κοντά ως άτομα και λαός – χώρα βρισκόμαστε με τον Σίσυφο;
«Για το καλύτερο εμείς θα προσπαθούμε./ Και όσο θα προσπαθούμε τόσο θα χαλνούμε,/ θα μπλέκουμε τα πράγματα, ως να / βρεθούμε/ στην άκρα σύγχυσι. Και τότε θα σταθούμε» (Κ. Π. Καβάφης «Η επέμβασις των θεών»).
Οι «επτά πόλεμοι, οι τέσσερις εμφύλιοι, οι επτά πτωχεύσεις καταδυκνύουν περίτρανα τη Σισύφεια πορεία της Ελλάδας, στοιχείο που μαρτυρά πως ο«παράλογος» ήρωας αποτελεί το πρότυπό μας. Μέλλει, όμως, να βρούμε το βηματισμό μας για το αύριο ανακαλώντας στη μνήμη μας το ένδοξο παρελθόν, τη γνώση του παρόντος και τα όνειρα για το μέλλον.
Σύμβουλοί μας στην μελλοντική πορεία ο Καβάφης με το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» που προτρέπει μια περήφανη στάση γι’ αυτά που χάσαμε και για όσα διαψεύστηκαν οι ελπίδες μας «Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, / αποχαιρετά, την Αλεξάνδρεια που χάνεις» (Η τραγικότητα της συνειδητοποίησης της πραγματικότητας δεν είναι απαισιοδοξία, όπως πολλοί ερμηνεύουν τον ποιητή).
Ο Καμύ διδάσκει πως η κατρακύλα του βράχου του Σισύφου είναι η αφετηρία της «συνείδησής»του. Το παράλογο της επανάληψης της καθημερινότητας είναι η νίκη του ανθρώπου ενάντια σε εκείνες τις δυνάμεις που τον ωθούν στην παραίτηση «Ο βράχος του ανήκει, το μαρτύριο του ανήκει, η μοίρα του ανήκει».
Ο Νίτσε με τα λόγια του Ζαρατούστρα μας υπενθυμίζει την «Αιώνια επιστροφή»  «επιστρέφω αιωνίως σ’ αυτήν την ίδια και την αυτή ζωή…. για να διδάξω και πάλι την αιώνια επιστροφή όλων των πραγμάτων». Σκληρός ο λόγος του, αλλά αληθινός που μας οδηγεί στην ουσία της ίδιας της ζωής.
Ως άτομα και λαός δεν μπορούμε να αποτινάξουμε από τους ώμους τους μύθους μας. Μας βαραίνουν και μας καθοδηγούν. Είναι η μοίρα μας, η συνείδησή μας. Αν τους ξεχάσουμε θα ξεστρατήσουμε. Αν τους ακολουθήσουμε θα διασώσουμε την ταυτότητά μας κι ας εμπεριέχει το παράλογο και τη ματαιότητα του Σισύφου. Τουλάχιστον προσπαθούμε κι ας γνωρίζουμε το τέλος. Η παρακάτωιστορία έχει να μας διδάξει πολλά:
«Κάποτε ένας ηλικιωμένοςάντρας περπατούσε νωρίς το πρωί μετά από μια καταιγίδα, σε κάποια παραλία. Καθώς περπατούσε, είδε από μακριά ένα αγόρι που έσκυβε και πετούσε κάτι μέσα στη θάλασσα. Ο άντρας τον πλησίασε, και είδε πως το αγόρι πετούσε στη θάλασσα αστερίεςπου είχαν ξεβραστεί στην αμμουδιά μετά την καταιγίδα, και βρίσκονταν μακριά από τη θάλασσα λόγω της παλίρροιας. Παρατήρησε για ώρα το μικρό αγόρι να μαζεύει και να πετάει τους αστερίες πίσω στη θάλασσα, και κάποια στιγμή τον ρώτησε με απορία:
- Γιατί μπαίνεις στον κόπο και το κάνεις αυτό; είναι δεκάδες οι αστερίες που θα μείνουν και θα πεθαίνουν τελικά στην αμμουδιά. Δεν έχει σημασία αυτό που κάνεις!
Το αγόρι τον κοίταξε, του χαμογέλασε και του απάντησε:
- Έχει όμως σημασία για αυτόν εδώ τον αστερία και τον πέταξε μέσα στην θάλασσα….» (Βασίλης Χλέτσος, Μυσταγωγία).
Ο  μικρός έσωσε τον αστερία, οΣίσυφος δεν παραιτήθηκε από τη ματαιότητα να κυλά έναν βράχο…Εμείς μπορούμε να σταθούμε όρθιοιστην σκληρή πραγματικότητα και να επαναλάβουμε μια αποτυχημένη προσπάθεια;
«Τι κι αν τα κύματα έσβησαν τα ίχνη των/ βημάτων μας στην άμμο;/ Τι κι αν ο άνεμος γκρέμισε τα χωρίς/ θεμέλια κάστρα μας…./ Εμείς, μια φορά, παλέψαμε…./ Μόνο μια παρατήρηση αρμόζει:/ ας μείνουμε, τουλάχιστον, ηττημένοι/ άρχοντες˙/ ας μείνουμε ηττημένοι άρχοντες και όχι/ νικημένοι σκλάβοι./ Είναι κι αυτό μια περηφάνεια» (Χρήστος Τρύφωνας – «Απολογία Σισύφου
Πηγή: Ηλίας Γιαννακόπουλος.

ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΕ ΤΡΙΚΑΛΙΝΕ ΦΙΛΟΛΟΓΕ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ Σ' ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί συνέλληνες, φιλέλληνες σας καλησπερίζω, έχω να σας αναγγείλω ευχάριστα νέα, ο διακεκριμένος φιλόλογος κ. Ηλίας Γιαννακόπουλος, από τα Τρίκαλα παρακαλώ!!! από σήμερα και στο εξής θα κοσμεί με τα κείμενά του το ιστολόγιο  μας. Σήμερα επικοινώνησα μαζί του και έχουμε την άδεια του προκειμένου να μπορούμε να αναρτήσουμε τα όποια άρθρα του. Κύριε Χρήστο Δήμα σ' ευχαριστώ που με σύστησες στον καταπληκτικό συμπατριώτη μου. Φίλες κι Φίλοι το ερχόμενο καλοκαίρι θα συναντήσω στη γενέτειρά μας τον κ. Γιαννακόπουλο με κάποια από τα μέλη της Λ.Ο.Γ. για μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης. 
Μελετήστε το πιο κάτω άρθρο και θα καταλάβετε.
Περί Εθνικών επετείων
« Ο κόσμος μας έλεγε τρελλούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμε την επανάστασιν» (Κολοκοτρώνης, «Απομνημονεύματα»).
Κάθε χρόνο στη χώρα μας τιμάται και γιορτάζεται η επέτειος της επανάστασης του 1821. Οι πανηγυρικοί λόγοι και τα αφιερώματα αναδεικνύουν με τον πιο εμφαντικό τρόπο την αξία και το ρόλο της συγκεκριμένης επετείου στη γέννηση (1830) του νεοελληνικού κράτους. Οι επέτειοι λειτουργούν αναπόφευκτα ωςορόσημα και συμπύκνωση μνήμης. Μια επέτειος ανασύρει μια ιστορική περίοδο που ταυτίστηκε με την απόφαση και δράση των Ελλήνων για Ελευθερία.
Η επανάσταση της 25-3-1821ως ιστορικό γεγονός συνιστά μια αντικειμενική πραγματικότητα ανεξάρτητα από τη σπουδαιότητά του. Οι αιτίες που το καθόρισαν μπορούν να παρερμηνευτούν από τον ιστορικό ή τους ερευνητές (λόγοι εθνικοί, πολιτικοί), αλλά το γεγονός ως ιστορικό συμβάν εξακολουθεί να υφίσταται ως πραγματικότητα και κανείς δεν μπορεί να το αλλοιώσει. Το παρελθόν μπορούμε να το γνωρίσουμε ή να το αγνοήσουμε, δεν μπορούμε όμως, να το αλλάξουμε.   
Ωστόσο δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που κατά τον εορτασμό των επετείων κυριαρχούν οι μεγαλόσχημοι λόγοι και αντί για δίδαγμα έχουμε διδακτισμό και αντί για μήνυμα κήρυγμα. Άλλοι πάλι έχοντας διαμορφώσει μια άποψη για το ιστορικό παρελθόν – ίσως και αυθαίρετη ή λανθασμένη – αναζητούν λογικά επιχειρήματα που θα επιβεβαιώνουν αυτό που γενικά πιστεύουν. Αυτή η τακτική, όμως, τρέφει τη μυθοπλασία και εμποδίζει τη διερεύνηση της ιστορικής αλήθειας για τα γεγονότα που στιγμάτισαν την πορεία και την ταυτότητα του έθνους μας.
Επειδή, λοιπόν, «χρη λέγειν τα καίρια» ας προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τους λόγους που ως χώρα επιλέξαμε να γιορτάζουμε ως επέτειο δυο γεγονότα, την 25-3-1821 και την 28η Οκτωβρίου 1940. Αυτό, ίσως, συνιστά μια παραδοξότητα για έναν ξένο παρατηρητή, αφού στον υπόλοιπο κόσμο κατά τεκμήριο εορτάζεται μια επέτειος. Πριν ερμηνεύσουμε την παραδοξότητα του εορτασμού των δυο επετείων κρίνεται σκόπιμο να θυμηθούμε το σκεπτικό καθιέρωσης ως εθνικής επετείου, της 25ης Μαρτίου1821.
Ξεφυλλίζοντας τον τύπο της πρώτης οθωνικής περιόδου, βρίσκουμε τούτο το βασιλικό διάταγμα, με το οποίο καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου ως εθνική γιορτή:«Όθων – ελέω θεού Βασιλεύς της Ελλάδος. Επι τη προτάσει της Ημετέρας επί των Εκκλησιαστικών κτλ Γραμματείας, θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Έλληνα δια την εν αυτή τελουμένην εορτήν τουΕυαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος δια την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του περί της ανεξαρτησίας αγώνος του ελληνικού έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν εθνικής εορτής. Εν Αθήναις την 15 (27) Μαρτίου 1838».
Στο σκεπτικό της απόφασης δεν φαίνεται καθαρά αν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου λαμπρύνει την έναρξη της επανάστασης του 1821 ή το αντίθετο. Ο ταυτόχρονος εορτασμός για άλλους λαμπρύνει και τις δυο «γιορτές» και για άλλους αποδυναμώνει την εθνική επέτειο της επανάστασης, αφού την περιορίζει σε αυστηρά θρησκευτικά όρια. Οι σκοπιμότητες της οθωνικής απόφασης είναι εμφανείς. Η ακύρωση  του επαναστατικού πνεύματος και ο έλεγχος της υφέρπουσας δυσαρέσκειας κατά της Βαυαροκρατίας. Εξάλλου ακόμα στην Ευρώπη πλανάται ως απειλή το πνεύμα του Μέττερνιχ και άλλων αντιδραστικών ηγετών που δεν κρύβουν την απέχθειά τους σε κάθε επαναστατικό πνεύμα πνεύμα ή εορτασμό.
Σχετικά ο Άγγλος υπουργός εξωτερικών, Κέστλερυ, διακήρυττε πως «οι Έλληνες αποτελούν έναν κλάδο του οργανωμένου εκείνου στασιαστικού πνεύματος που προπαγανδίζεται συστηματικά στην Ευρώπη και που εκδηλώνεται εκρηκτικά παντού όπου εξασθενεί για έναν οποιονδήποτε λόγο το χέρι της κυβερνητικής εξουσίας».
Αν θελήσουμε να βρούμε επιχειρήματα για την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 δεν θα δυσκολευτούμε. Το πρώτο σχετίζεται με την άποψη πως η επανάσταση συνοδεύτηκε από νίκες και ανέδειξε το πάθος και τη θέληση των Ελλήνων για ελευθερία. Το δεύτερο σχετίζεται με το γεγονός πως οι Έλληνες οργανώθηκαν σε αυτόνομο –ανεξάρτητο κράτος για πρώτη φορά μετά το 146 π.Χ., όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Ελλάδα. Ακόμη και ο πιο δύσπιστος θα λύγιζε από το βάρος των παραπάνω επιχειρημάτων που θεμελιώνουν την αναγκαιότητα εορτασμού της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821.
Ο εορτασμός  της 28ηςΟκτωβρίου 1940  ως επετείου είναι δύσκολο να εξηγηθεί στο δύσπιστο παρατηρητή της ελληνικής ιστορίας και νοοτροπίας. Κι αυτό γιατί η συγκεκριμένη επέτειος έχει ως σημείο αναφοράς γεγονότα που δεν είχαν ευτυχή κατάληξη για την Ελλάδα στο πεδίο των μαχών, στοιχείο που προκαλεί απορίες και ερωτήματα στον ξένο παρατηρητή για την καθιέρωση της ως εθνική επέτειο. Αυτή η παραδοξότητα δεν γίνεται αντιληπτή από τους ξένους, γιατί αυτοί γιορτάζουν μια επέτειο με αναφορές σε γεγονότα που είχαν ευτυχή κατάληξη για το κράτος ή το έθνος τους  (νίκη, οργάνωση κράτους, βαθιές κοινωνικές – πολιτικές- πολιτειακές αλλαγές..).
Η παραδοξότητα της επιλογής των επετείων καθίσταται εντονότερη στο βαθμό που άλλα ιστορικά γεγονότα κινδυνεύουν να χαθούν στη λήθη των νεοελλήνων, όπως οι νικηφόροι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-13. Και να σκεφθεί κανείς πως με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα διπλασιάστηκε εδαφικά. Πως, λοιπόν, να ερμηνεύσουμε και να αιτιολογήσουμε αυτή την αδικία απέναντι στους αγωνιστές των Βαλκανικών πολέμων;
Η απάντηση και η εξήγηση στο παραπάνω βρίσκεται στην προβολή κι αξιολόγηση που έγινε σε ανάλογα ιστορικοί γεγονότα της αρχαίας Ελλάδας. Συγκεκριμένα οι νίκες στο Μαραθώνα 490π.Χ., στη ναυμαχία της Σαλαμίνας 480 π.Χ. και στις Πλαταιές 479 π.Χ. έτυχαν μικρότερης αναγνώρισης και προβολής από τη μάχη των Θερμοπυλών  480 π.Χ. Τα τρία πρώτα γεγονότα συνοδεύτηκαν από λαμπρές νίκες των Ελλήνων εναντίον των Περσών, ενώ η μάχη των Θερμοπυλών τελείωσε με τη νίκη των Περσών.
Ωστόσο, στη μνήμη των Ελλήνων κατέλαβαν δεσπόζουσα θέση το «Μολών λαβέ» του Λεωνίδα και το «ΟΧΙ» των Ελλήνων απέναντι στην ιταμή πρόκληση – επίθεση των Ιταλών. Και τα δυο αυτά γεγονότα κατέδειξαν το μεγαλείο της Ελληνικής ψυχής και το αδούλωτο πνεύμα. Η ήττα στο πεδίο των μαχών μετασχηματίστηκε σε νίκη σε ηθικό  επίπεδο. Πολλές φορές ο ηθικός θρίαμβος υποσκελίζει τις νίκες του ανθρώπου σε υλικό επίπεδο κι αναδεικνύει την ποιότητα κι ανωτερότητα κάθε λαού.
Το άλικο αίμα πάνω στο λευκό χιόνι των αγωνιστών του 40 και το «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι» των νεκρών Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες δίδαξαν πως σκοπός του ανθρώπου δεν είναι η απλή επιβίωση αλλά η ζωή που πραγματώνεται μέσα σε συνθήκες προσωπικής ελευθερίας και εθνικής αυτονομίας. Έχοντας αυτά κατά νου μπορούμε να ερμηνεύσουμε την παραδοξότητα των πολλών επετείων αλλά και να χαρτογραφήσουμε το βαθύτερο «Είναι» των Ελλήνων, όπως αυτό φανερώνεται μέσα από τους αγώνες του.
 Ίσως η παρακάτω θέση του Ν. Καζαντζάκη να αποκαλύπτει με ενάργεια τη βαθύτερη δομή της ψυχοσύνθεσης των Ελλήνων όταν αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με τα όριά τους «Περηφάνεια, απελπισία και λευτεριά πείσμα».
          Οι εθνικές επέτειοι είναι οι ποικίλες εκδοχές των Ελλήνων. 
Πηγή: ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Ένα αφιέρωμα στην Άλκηστη-Έφη που σήμερα 15 Μαρτίου έχει τα γενέθλιά της. [ΕΦΗ ΠΑΛΗΓΙΑΝΝΗ]

15 Μαρτίου 2018

Άλκηστη και Διοτίμα

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί συνεξουσιαστές, συνεπικούρειοι, συνάδελφοι: Ζωγράφοι, Ποιητές, Συγγραφείς, Μουσικοί, Διευθυντές ορχήστρας, Ξυλοτεχνίτες, Κηπουροί, συναθλητές, συνταξιδευτές, συνμετροαστεριστές, (αυτοί που μετρούν τ' αστέρια συννεφελωθαυμαστές, συνοραματιστές κ.ο.μ. σας καλημερίζω.
Η σημερινή μέρα είναι ξεχωριστή! Είναι ξεχωριστή γιατί σαν σήμερα πριν 20; Χρόνια περίπου στο ερωτικό Κορωπί Αττικής γεννήθηκε ένα χαρισματικό πλάσμα, ένα γλυκύτατο κοριτσάκι .
Οι γονείς Ιωάννα και Γιώργος έπλεαν σε πελάγη ευτυχίας για το ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας, τη χαρά τους άρχισε να επισκιάζει μια εξέταση αίματος που χρειάστηκε να κάνουν στο μωρό, περίπου 12 μήνες μετά τη γέννηση του. Σ' αυτή την εξέταση ρουτίνας οι γιατροί διαπίστωσαν πως υπήρχε στο αίμα του κοριτσιού ένα " Μ" ενώ το αποτέλεσμα των εξετάσεων ήταν άριστο, δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι ήταν αυτό το "Μ" μετά από πολύωρη σύσκεψη οι γιατροί πρότειναν στους γονείς να πάνε το παιδί τους σ' ένα ειδικό κέντρο που υπήρχε στην Βιέννη, μόνον εκεί θα μπορούσαν να αξιολογήσουν σωστά τι ακριβώς ήταν αυτό το "Μ" στο αίμα του κατά τ' άλλα υγιέστατου κοριτσιού.

ΑΡΚΑΣ, ΑΛΚΗΣΤΗ, ΔΙΟΤΙΜΑ.

Οι γονείς σύντομα ετοίμασαν τα απαραίτητα χαρτιά και ετοιμάστηκαν για την Βιέννη, οι εκεί γιατροί είχαν ήδη ενημερωθεί για την άφιξη τους και τους περίμεναν. Από το αεροδρόμιο τους παρέλαβε αυτοκίνητο του διαγνωστικού και σε μια ώρα περίπου βρισκόντουσαν στο ιατρείο του ειδικού καθηγητή γεμάτοι αγωνία. Όταν συναντήθηκαν με τον γιατρό, έναν ευγενέστατο κύριο, τους καθησύχασε λέγοντας: ηρεμήστε σας παρακαλώ, δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζουμε παρόμοια κατάσταση, είναι βέβαια από τις πολύ σπάνιες περιπτώσεις, ελπίζουμε πως και η δική σας περίπτωση ανήκει σ' αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις, ελπίζουμε πως θα έχουμε τη χαρά σε λίγο να σας ανακοινώσουμε τα ευχάριστα αποτελέσματα!!! Οι γονείς προς στιγμήν τα έχασαν, όση ώρα άκουγαν τον ειδικό καθηγητή να αναφέρει τη φράση σπάνια περίπτωση η ψυχή τους ταξίδευε για την Βλαχάβα!!! Η κοπέλα που ήταν μαζί τους για να μεταφράζει αυτά που τους έλεγε ο γιατρός, προσπαθούσε μάταια να τους ηρεμήσει.

Διοτίμα, Αρκάς, Άλκηστη, Άρτεμη.

Σε λίγο το αγγελούδι τους το πήραν για την ειδική εξέταση, για περίπου μία ώρα που εξέταζαν το κοριτσάκι τους νόμιζαν πως είχε περάσει ένας χρόνος.
Επιτέλους κάποια στιγμή άνοιξε η πόρτα και εμφανίσθηκε η νοσηλεύτρια με το μωρό τους και πίσω ο καθηγητής με ένα χαμόγελο μέχρι τ' αυτιά του. Οι γονείς μόλις είδαν το χαμόγελο του γιατρού ή καρδιά τους επέστρεψε από τη Βλαχάβα στη θέση της υπέθεσαν πως οι εξετάσεις ήταν καλές και πως εκείνο το "Μ" που έβρισκαν οι γιατροί στην Ελλάδα ήταν απλά ένα λάθος.
Όταν άκουσαν τον καθηγητή να τους λέει πως η εξέταση βγήκε θετική, και πως είχαν μπροστά τους μια σπάνια περίπτωση παιδιού, έχασαν ξανά το χρώμα τους, όταν δε ο καθηγητής συνέχισε να λέει πως χάρη στο "Μ" που υπήρχε στο αίμα του κοριτσιού οι γονείς θα πρέπει να είναι ευτυχισμένοι!!!!!!!! αναρωτήθηκαν αν ο γιατρός ήταν στα καλά του, η μήπως έχανε λάδια.

Άλκηστη for ever.

Πέρασαν περίπου δύο ώρες για να ξαναεπιστρέψει το χαμόγελο στα χείλη του, και μάλιστα αυτή τη φορά μόνιμα. Τι είχε συμβεί; Απλά ο γιατρός εξήγησε πως χάρη σ' αυτό το "Μ" το οποίο εμφανίζεται σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις,, το κοριτσάκι τους θα διαγράψει μια λαμπρή καριέρα στον χώρο της μουσικής και τελειώνοντας είπε: αυτό το κορίτσι έχει τη Μουσική στο αίμα του αυτό είναι το "Μ" που σας τρόμαξε!!!!

Η διάγνωση έγινε στο μουσικο-λογ-ικό νοσοκομείο της Βιέννης Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ!!!!
Την επόμενη μέρα οι γονείς επέστρεψαν στην Ελλάδα γεμάτοι χαρά και περηφάνια για το βλαστάρι τους.
Εγώ είχα τη χαρά να συναντήσω αυτό το χαρισματικό πλάσμα πριν 16 χρόνια, από τότε έχω συνδεθεί μαζί της και μάλιστα κάποια στιγμή υπήρξαμε και συνσπουδαστές στο ελεύθερο Πανεπιστήμιο στα μαθήματα του κ. Μπαμπινιώτη. Τώρα πια είναι μια ολοκληρωμένη καθηγήτρια πιάνου, παίζει φλάουτο, τραγουδάει, γράφει ποιήματα, συμμετέχει σε θεατρική ομάδα, είναι στο τρίτο έτος της ψυχολογίας, και φυσικά υπήρξε μέλος της δημιουργικής ομάδας συνεντεύξεων της ΛΟΓ και μάλιστα πολύ δραστήριο.
Ακούει στο όνομα Άλκηστη και καμιά φορά λόγω ευθυμίας και στο Έφη.

Oι τρεις Χάριτες!

Φίλες και Φίλοι η σημερινή ανάρτηση είναι αφιερωμένη σ' αυτό το υπέροχο πλάσμα γιατί σήμερα έχει τα γενέθλιά της. Αγαπητή Άλκηστη από καρδιάς εύχομαι στη ζωή σου να έχεις καλή υγεία, καλή τύχη, να συνεχίσεις να μας εκπλήσσεις, να παραμείνεις δημιουργική και να μην συναντήσεις ούτε τον Θεό, αλλά ούτε και τον διάβολο, παρά να πορευθείς με τη λογική, που εμπεριέχει το θεϊκό ον, και το συναίσθημα που θα σε κάνει να νιώσεις πράγματα ξεχωριστά και ανθρώπους ευλογημένους. 
Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.
ΥΓ. Ειλικρινά ήμουν τυχερός που βρέθηκες στο μονοπάτι της ζωής μου και μοιραστήκαμε πολύ όμορφες στιγμές.
ΥΓ. Πάση θυσία φρόντισε να βρεις το dvd.

Όλες αυτές τις υπέροχες στιγμές με τις υπέροχες παρέες αν δεν υπήρχε η ΟΚΡΑ-ΛΟΓ δεν θα υπήρχαν, σωστά; Άρα σεβασμός στους δημιουργούς παρακαλώ.

ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ ΄΄ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ. Titus Lucretius Carus (98-94 π.Χ. - 55-53 π.Χ.) Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

«Σου δίνει τέρψη το να κάθεσαι να παρακολουθείς από τη στεριά τις σκληρές δοκιμασίες του άλλου που παραδέρνει μες στην απέραντη θάλασσα, την ώρα που οι άνεμοι σηκώνουν τα κύματα και την κάνουν να λυσσομανά. Όχι βέβαια γιατί ηδονίζεσαι με τα ξένα βάσανα, μα γιατί είναι γλυκό να βλέπεις από τι κακά έχεις γλιτώσει εσύ ο ίδιος. Όπως κι είναι ευχάριστο να βλέπεις τις σκληρές μάχες να μαίνονται πέρα στους κάμπους, χωρίς να σε αγγίζει ο κίνδυνος.

Τίποτε όμως δεν είναι πιο γλυκό από το να είσαι θρονιασμένος στα ύψη τα οχυρωμένα από τις γνώσεις και τη διδασκαλία των σοφών, κι από τις γαλήνιες αυτές κατοικίες σκύβοντας να ρίχνεις το βλέμμα στους άλλους και να τους βλέπεις να τρέχουν πέρα δώθε, ψάχνοντας στα τυφλά το δρόμο της ζωής, να συναγωνίζονται σε εξυπνάδα, να μαλώνουν για την ευγενή τους καταγωγή, να μοχθούν μέρα και νύχτα και να τσακίζονται να σκαρφαλώσουν στην κορυφή του πλούτου ή να κατακτήσουν την εξουσία.

Ω, κακόμοιρα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένες καρδιές! Σε τι σκοτάδια, σε τι κινδύνους κυλάει ο λίγος χρόνος της ζωής σας! Δεν ακούτε λοιπόν την κραυγή της φύσης που διαλαλεί την επιθυμία της, από το κορμί να φύγει κάθε πόνος και το πνεύμα να νιώσει ευδαιμονία ελεύθερη από έγνοιες και αγωνίες;

Το βλέπουμε πως δε χρειάζεται το κορμί πολλά πράγματα. Κάθε τι που διώχνει τον πόνο, μπορεί και πολλές απολαύσεις να προσφέρει. Η ίδια η φύση τότε δεν ζητά μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Αν το σπίτι δεν έχει χρυσά αγάλματα εφήβων να κρατούν στο δεξί το χέρι αναμμένες δάδες και να φωτίζουν τα νυχτερινά φαγοπότια, αν το σπίτι δεν αστραποβολεί από ασήμια και χρυσάφια, αν δεν αντιλαλούν κιθάρες μες στα στολισμένα σαλόνια, εμάς μας είναι αρκετό να ξαπλώνουμε στο τρυφερό χορτάρι, φίλοι με φίλους στην ακροποταμιά, κάτω από τα σκιερά κλαδιά ενός μεγάλου δέντρου μας είναι αρκετό να μπορούμε να διασκεδάζουμε με λίγα έξοδα, ιδίως αν μας χαμογελά ο καιρός, κι η εποχή ραίνει το καταπράσινο χορτάρι με λουλούδια. Ο καυτός πυρετός δεν αφήνει γρηγορότερα το κορμί που ξαπλώνει πάνω σε κεντητά στρώματα και σε άλικες πορφύρες, απ' ότι το κορμί που 'ναι ξαπλωμένο σ' ένα φτωχικό στρωσίδι.

Κι αφού τα πλούτη κι η ευγενική καταγωγή κι η δόξα του θρόνου δεν ωφελούν σε τίποτα το κορμί, θα πρέπει να σκεφτούμε πως ούτε και το πνεύμα ωφελούν. Μήπως τάχα, την ώρα που βλέπεις τις λεγεώνες σου να κάνουν πολεμικές ασκήσεις στο πεδίο του Άρεως και να προελαύνουν ορμητικά, και μήπως, την ώρα που παρακολουθείς τα γυμνάσια του στόλου σου στην ανοιχτή θάλασσα, θα τρομάξουν οι δεισιδαιμονίες σου και θα πάρουν δρόμο και θα φύγει απ' την ψυχή σου ο φόβος του θανάτου, αφήνοντας την λεύτερη, απαλλαγμένη από το άγχος;»

* Λουκρήτιος, Περί της φύσεως των πραγμάτων II, 1-59

Λέω πρώτον πως ο νους –που συχνά τον λέμε «λογικό»- όπου έχει την έδρα της η φρόνηση και η διακυβέρνηση της ζωής, είναι μέρος του ανθρώπινου σώματος, όχι λιγότερο απ’ ό,τι το χέρι και το πόδι καθώς και τα μάτια, που είναι μέρη ολάκερου του έμβιου όντος.

Ο νους και η ψυχή, λοιπόν, κρατιούνται σφιχτοδεμένα μεταξύ τους κι αποτελούν μια ενιαία φύση΄ όμως αυτό που ονομάζουμε «νου» και «λογικό» κυριαρχεί σ’ ολόκληρο το σώμα κι η έδρα του βρίσκεται στη μέση του στήθους. Από εδώ ξεπηδά ο φόβος κι ο τρόμος· κι η χαρά αυτό το μέρος χαϊδεύει. Εδώ λοιπόν βρίσκεται το πνεύμα και η σκέψη. Η υπόλοιπη ψυχή είναι μοιρασμένη σ’ ολόκληρο το κορμί και κινείται όπως της υπαγορεύει ο νους. Κι από μόνος του ο νους σκέφτεται για τον εαυτό του και χαίρεται για τον εαυτό του, όταν τίποτα δεν ταράσσει το σώμα ή την ψυχή. Και ακριβώς όπως δεν βασανίζεται ολόκληρο το κορμί μας όταν κεντρίζει ο πόνος το μάτι ή το κεφάλι μας, έτσι και ο νους μπορεί να υποφέρει ή να λάμπει από χαρά τη στιγμή που την υπόλοιπη ψυχή δεν την ταράσσει τίποτα το καινούριο. Όταν όμως ο νους ταράσσεται από δυνατό φόβο, βλέπουμε να τον συμμερίζεται ολόκληρη η ψυχή στα μέλη του σώματος, ν’ απλώνεται ιδρώτας και χλομάδα παντού κι η γλώσσα να τραυλίζει, η φωνή να σβήνει, τα μάτια να θαμπώνουν, τ’ αυτιά να βουίζουν, τα μέλη να παραλύουν, και βλέπουμε ανθρώπους να καταρρέουν από τον τρόμο του νου. Από αυτό εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι η ψυχή είναι δεμένη με το νου΄ κι όταν δεχτεί από το νου ένα χτύπημα δυνατό, σπρώχνει κι αυτή με τη σειρά της και χτυπά το σώμα.

Ο ίδιος συλλογισμός μας δείχνει πως η φύση του νου και της ψυχής είναι σωματική. Τη βλέπουμε να δίνει ώθηση στα μέλη, να βγάζει το σώμα από τον ύπνο και ν’ αλλάζει την όψη μας, και να διευθύνει και να στρέφει ολόκληρο τον άνθρωπο – και το βλέπουμε πως τίποτα απ’ αυτά δεν μπορεί να γίνει χωρίς επαφή· και χωρίς υλικό σώμα δεν υπάρχει επαφή. Δεν πρέπει να τ’ ομολογήσουμε, λοιπόν, πως η σύσταση του νου και της ψυχής είναι σωματική;

Εξάλλου, το νιώθουμε πως ο νους γεννιέται, αναπτύσσεται και γερνάει μαζί με το σώμα. Όπως τα νήπια παραπατάνε με το αδύναμο και τρυφερό τους σώμα, έτσι κι η σκέψη τους είναι ασθενική· μετά, σαν δυναμώσει το κορμί τους ωριμάζοντας, μεγαλώνει κι η δύναμη του νου. Κι αργότερα, που το σώμα χτυπιέται από τη δύναμη του χρόνου και χαλαρώνουν οι δυνάμεις και παραλύουν τα μέλη, παραπατάει και το λογικό, παραληρεί η γλώσσα, παραπαίει το πνεύμα, όλα είναι λειψά και χάνονται στη στιγμή. Συνεπώς διαλύεται η φύση της ψυχής σαν καπνός στα ψηλά ρεύματα του ανέμου΄ αφού τη βλέπουμε να γεννιέται δεμένη με το σώμα, να μεγαλώνει μαζί του και, όπως έδειξα, να εξαντλείται μαζί του τσακισμένη από τα χρόνια.

Χώρια που, αν η φύση της ψυχής είναι αθάνατη και μπορεί να αισθάνεται απ’ τη στιγμή που θα χωριστεί από το σώμα μας, θα πρέπει τότε να την φανταστούμε προικισμένη με πέντε αισθήσεις. Με κανέναν άλλο τρόπο δεν μπορούμε να φανταστούμε ψυχές να περιφέρονται κάτω στον Αχέροντα. Γι’ αυτό και οι ζωγράφοι κι οι παλιοί συγγραφείς μας τις παρουσίασαν έτσι τις ψυχές, εξοπλισμένες με αισθήσεις. Όμως ψυχή χωρισμένη από το σώμα, ούτε μάτια μπορεί να έχει ούτε μύτη ούτε και χέρι, μήτε γλώσσα μήτε αυτιά. Δεν μπορούν λοιπόν από μόνες τους οι ψυχές να έχουν αίσθηση ούτε να υπάρχουν.

* Λουκρήτιος, Περί της φύσεως των πραγμάτων III 94-97, 136-167,445-458,624-633 -Επίκουρος, Κείμενα ~ Πηγές της Επικούρειας Φιλοσοφίας και Τέχνης του Ζην, Επιμέλεια:Γ. Αβραμίδης, Θύραθεν Εκδόσεις. 

Από το ιστολόγιο Περιβάλλον και Υγεία

Από το ιστολόγιο Ecrasez l' Infame

Mάγια Αγγέλου ΄΄Μόνος΄΄. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Λοιπόν ήμουν ξαπλωμένη και σκεφτόμουν χθες βράδυ,

Πως να βρω ένα σπίτι για την ψυχή μου

Όπου το νερό δεν διψά,

και μια φέτα ψωμί δεν είναι πέτρα

Λοιπόν, μόνο ένα πράγμα μου ήρθε στο μυαλό,

και δεν νομίζω να κάνω λάθος: 

Μόνος, ολομόναχος,

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Λοιπόν, υπάρχουν κάποιοι εκατομμυριούχοι

Με λεφτά που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν,

Οι γυναίκες τους τρέχουν γύρω σαν φαντάσματα,

Και τα παιδιά τους, τραγουδούν τραγούδια λύπης

Έχουν ακριβούς γιατρούς

Για να γιατρέψουν τις πέτρινες καρδιές τους, 

Αλλά κανένας, κανένας, δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος

Μόνος, ολομόναχος,

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Τώρα αν ακούσεις προσεκτικά, θα σου πω τι ξέρω, 

Σύννεφα θύελλας μαζεύονται, ο αέρας θ' αρχίζει να φυσά.

Η ράτσα του ανθρώπου υποφέρει, και μπορώ να ακούσω τον στεναγμό

Αλλά κανένας, κανένας, δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος

Μόνος, ολομόναχος,

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει εκεί έξω μόνος

Πηγή: monopoihmata.blogspot.gr