ΟΡΑΤΙΟΣ ΝΕΛΣΟΝ Ο μπαρουτοκαπνισμένος θρύλος των θαλασσών Οράτιος Νέλσον. Ο βρετανός «Θεός του Πολέμου» που κατατρόπωσε τον Ναπολέοντα στο Τραφάλγκαρ!

Ο μπαρουτοκαπνισμένος θρύλος των θαλασσών Οράτιος Νέλσον. Ο βρετανός «Θεός του Πολέμου» που κατατρόπωσε τον Ναπολέοντα στο Τραφάλγκαρ!

Η παγκόσμια πολεμική ιστορία επεφύλαξε για τον θρύλο των θαλασσών μια σπουδαία θέση, χαρακτηρίζοντάς τον ως έναν από τους κορυφαίους ναυάρχους που είδαν ποτέ οι μάχες στο υγρό στοιχείο.

Μονόχειρας και μονόφθαλμος από τα τόσα τραύματά του-παράσημα τιμής, ο κορυφαίος βρετανός θαλασσάνθρωπος έμελλε να χάσει τη ζωή του στη ναυμαχία που θα τον έστελνε στο πάνθεο των στρατηγών και θα σφράγιζε τους Ναπολεόντειους Πολέμους: ήταν στο Τραφάλγκαρ που θα σκοτωνόταν τελικά από σφαίρα γάλλου στρατιώτη, έχοντας προλάβει πάντως να θαυμάσει το τελευταίο του πολεμικό κατόρθωμα, την κατατρόπωση του ορκισμένου εχθρού του Βοναπάρτη και την πετυχημένη υπεράσπιση της χώρας του.
Εθνικός ήρωας της Βρετανίας, ιππότης και υποκόμης, ο Νέλσον μέτρησε μια σειρά από αποφασιστικής σημασίας νίκες στη θάλασσα, όπως στον Νείλο (1798) και το Τραφάλγκαρ (1805), αν και στην πραγματικότητα έκανε πολλά περισσότερα από αυτό. Γιατί ο Νέλσον κατέρριψε κάθε δόγμα τακτικής και στρατηγική μάχης των περασμένων αιώνων, διδάσκοντας ταυτοχρόνως στους αξιωματικούς του πώς να παίρνουν πρωτοβουλίες και να βασίζονται στη δική τους κρίση.
Ο ζωντανός εφιάλτης του Βοναπάρτη με τις εντυπωσιακές νίκες στη θάλασσα, την απαράμιλλη ανθρωπιά του ως διοικητής αλλά και τη σκανδαλώδη ερωτική του ζωή, ανήλθε σε καθεστώς θεότητας στο εσωτερικό της χώρας του, ιδιαίτερα όταν τον διαπέρασε εκείνη η μοιραία σφαίρα στο απόγειο της δόξας του…
Πρώτα χρόνια
Ο Οράτιος Νέλσον γεννιέται στις 29 Σεπτεμβρίου 1758 στο Νόρφολκ της Αγγλίας ως το έκτο από τα έντεκα παιδιά ενός τοπικού εφημέριου, η καταγωγή του οποίου μετρούσε ωστόσο ακόμα και πρωθυπουργούς της Βρετανίας. Οι Νέλσον ήταν θεοσεβούμενοι, ευγενικοί και φτωχοί. Καθοριστικός παράγοντας στη ζωή του μικρού Οράτιου ήταν ο αδερφός της μητέρας του, που ήταν αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού, και μετά τον θάνατό της ανέλαβε να τον πάρει υπό την προστασία του, συστήνοντας ουσιαστικά τη θάλασσα στο μικρό αγόρι.
Κι έτσι ήδη από νεαρός θα βρεθεί πάνω σε πολεμικό πλοίο, γνωρίζοντας την περιπέτεια στο πετσί του. Πέρα από τις ασκήσεις ρουτίνας στον Τάμεση, ο Οράτιος θα ζήσει τον κίνδυνο κατά τη διάρκεια εμπορικής αποστολής στις Δυτικές Ινδίες αλλά και σε επιστημονική εκστρατεία στον Αρκτικό Κύκλο το 1773. Την πρώτη του πολεμική δράση θα τη δει πρόωρα στον Ινδικό Ωκεανό, όταν και θα χτυπηθεί πιθανότατα από ελονοσία και θα σταλεί στο σπίτι του για ανάρρωση.
Αναρρώνοντας στην Αγγλία, θα πάρει τη μεγάλη απόφαση να αποδείξει ότι είναι τουλάχιστον εφάμιλλος των επιφανών συγγενών του και με νέα αισιοδοξία και πατριωτισμό θα ανοιχτεί στην περιπέτεια: το 1777 θα περάσει τις εξετάσεις για υποπλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικού και θα σταλεί στις Δυτικές Ινδίες, το πιο μπαρουτοκαπνισμένο πολεμικό θέρετρο των Άγγλων κατά των αμερικανικών αποικιών.

Αφού διακρίθηκε για τη γενναιότητά του, το 1779 θα προαχθεί σε πλοίαρχο, σε ηλικία 21 ετών, όταν και θα αναλάβει τη διοίκηση της δικής του φρεγάτας και θα πάρει μέρος στις επιχειρήσεις κατά των ισπανικών αποικιών στη Νικαράγουα. Πλέον είχε απέναντί του και τους Ισπανούς, οι οποίοι είχαν προσχωρήσει στον γαλλο-αμερικανικό συνασπισμό.
Η επίθεση στο Σαν Χουάν ήταν νικηφόρα μεν για τους Βρετανούς, αποδείχθηκε ωστόσο καταστροφική, καθώς ο κίτρινος πυρετός αποδεκάτισε το πλήρωμα. Ο Νέλσον τη γλίτωσε παρά τρίχα. Το 1783, μετά το πέρας της Αμερικανικής Επανάστασης, ο Νέλσον επέστρεψε στην Αγγλία και παρασημοφορήθηκε από τη διοίκηση του Ναυτικού, η οποία τον ξαπέστειλε την επόμενη χρονιά πάλι στις Δυτικές Ινδίες.

Εκεί θα παντρευτεί μια χήρα, που είχε ήδη έναν πεντάχρονο γιο (Μάρτιος 1787), μετρώντας το πρώτο σκάνδαλο της προσωπικής του ζωής. Οι περιπέτειες της ερωτικής του ζωής θα τον αφήσουν πέντε χρόνια άνεργο, αν και λίγες μέρες μετά την εκτέλεση του Λουδοβίκου ΙΣΤ’ της Γαλλίας (Ιανουάριος 1793), θα βρεθεί επικεφαλής του «Αγαμέμνονα» των 64 κανονιών!
Η θητεία στη Μεσόγειο
Από τη στιγμή αυτή, ο Νέλσον θα αρχίσει να αποδεικνύει τη ναυτική του διάνοια, έχοντας παρέα στο πολεμικό τον θετό του γιο. Με αποστολή να κατατροπώνει την επαναστατική Γαλλία όπου τη συναντά στη Μεσόγειο, ο Νέλσον υπερασπίστηκε το λιμάνι της Τουλόν, όπου και αντιμετώπισε για πρώτη φορά έναν 24χρονο γάλλο αξιωματικό του πυροβολικού, κάποιον Ναπολέων Βοναπάρτη!

Όταν έπεσε η Τουλόν, ο Νέλσον μετατέθηκε στην Κορσική για να υπερασπιστεί τις παράκτιες ιταλικές πόλεις από τις επιδρομικές διαθέσεις των Γάλλων. Εκεί θα τον βρει μια σφαίρα στο δεξί του μάτι και θα το χάσει, αν και τα πολεμικά του κατορθώματα θα τον φέρουν στην πρώτη γραμμή των πολλά υποσχόμενων αξιωματικών. Ο νέος διοικητής αναγνώρισε τα ταλέντα του πλοιάρχου και τον χαρακτήρισε «περισσότερο συνεργάτη παρά κατώτερό μου αξιωματικό».
Μέχρι τότε βέβαια οι Γάλλοι προέλαυναν στη Μεσόγειο και οι Άγγλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις μεσογειακές τους βάσεις, αποσυρόμενοι πια στο Γιβραλτάρ…
Η Ναυμαχία του Νείλου
Στις 14 Φεβρουαρίου 1797, έπειτα από κακό υπολογισμό του βρετανού ναυάρχου, ο Νέλσον θα βρεθεί να αρμενίζει καταμεσής μιας ισπανικής αρμάδας 27 πλοίων! Αγνοώντας τις εντολές των ανωτέρων του, ο Νέλσον ξεκόπηκε από τον μικρό αγγλικό στόλο και όρμησε κατά της ναυαρχίδας των Ισπανών, αναγκάζοντας τον στόλο να κοπεί στα δυο. Οι Άγγλοι που είχαν οπισθοχωρήσει αναγκάστηκαν να γυρίσουν για να τον συνδράμουν, καθώς ο Νέλσον πολεμούσε τώρα με εφτά ισπανικά πλοία!
Ο ανέλπιστος βρετανικός θρίαμβος στα ανοιχτά του Ακρωτηρίου του Αγίου Βικεντίου (στα νότια της Πορτογαλίας) εξασφάλισε στον Νέλσον την ιπποσύνη αλλά και προαγωγή στη θέση του υποναύαρχου. Αν και η πρώτη του μάχη ως επικεφαλής δικού του στολίσκου έμελλε να είναι καταστροφική: στη Ναυμαχία της Τενερίφης, μια ομοβροντία διαπέρασε τον δεξί του αγκώνα: το χέρι του ακρωτηριάστηκε πάνω στο κατάστρωμα του πλοίου του, αν και μέχρι την άνοιξη του 1798 ήταν και πάλι ετοιμοπόλεμος.

Η νέα του αποστολή ήταν να επιτηρεί έναν γαλλικό στολίσκο που ήταν έτοιμος να εκστρατεύσει στην Αίγυπτο. Παρά το γεγονός ότι το πλοίο του χτυπήθηκε από την καταιγίδα και υπέφερε μεγάλες ζημιές, ο Νέλσον ακολούθησε τον εχθρό μέχρι το λιμάνι της Αλεξάνδρειας, κοντά στο δέλτα του Νείλου. Την 1η Αυγούστου 1798 έλαβε χώρα η Ναυμαχία του Νείλου, η οποία κατέληξε την επόμενη μέρα στον πλήρη αποδεκατισμό των Γάλλων.

Η αποφασιστικής σημασίας νίκη του Νέλσον στον Νείλο επέφερε ραγδαίες αλλαγές στη στρατηγική των Γάλλων, αλλά και στην προσωπική του ζωή, καθώς σε αναγνώριση του κατορθώματός του ο υποναύαρχος τιμήθηκε με τίτλο ευγενείας στο Λονδίνο: πλέον ήταν βαρόνος.
Ο αποκλεισμός της Νάπολης και η Ναυμαχία της Κοπεγχάγης
Το καλοκαίρι του 1799, η μοίρα του Νέλσον υποστήριξε την πετυχημένη τελικά προσπάθεια του Φερδινάνδου να ανακαταλάβει τη Νάπολη, όταν τα σκάνδαλα της προσωπικής του ζωής θα αποδεικνύονταν για άλλη μια φορά εμπόδιο στην καριέρα του. Στη ναυτική διοίκηση του Λονδίνου είχαν αρχίσει να χάνουν την υπομονή τους με τα καμώματα του ερωτύλου υποναυάρχου, την ίδια ώρα που ο Βοναπάρτης είχε καταφέρει να επιστρέψει αλώβητος από την Αίγυπτο στη Γαλλία. Ο νέος ναύαρχος τον διέταξε να μεταβεί στη νήσο Μινόρκα (Βαλεαρίδες), όπου περίμενε τη νέα επίθεση των Γάλλων, αν και ο Νέλσον αρνήθηκε ξερά καθώς υπολόγιζε ότι οι Γάλλοι θα επιτεθούν στη Νάπολη!
Τα γεγονότα τον δικαίωσαν μεν, αλλά η ανυπακοή του δεν θα μπορούσε να μείνει αναπάντητη: κι έτσι η ναυτική διοίκηση τον καλεί εσπευσμένα αλλά ψυχρά στο Λονδίνο. Εκεί θα γίνει δεκτός με τιμές ήρωα από τον λαό και οι επιτελείς δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να τον προάγουν σε αντιναύαρχο το 1801, όντας πια το Νο 2 του Βασιλικού Ναυτικού της Αγγλίας!

Επόμενος στόχος, η Κοπεγχάγη. Ο άγγλος ναύαρχος πάλευε μάταια να την καταλάβει εδώ και καιρό και καθώς αποτύγχανε κάλεσε εσπευσμένα τον Νέλσον σε βοήθεια, με τον αντιναύαρχο να παρατηρεί πικρόχολα: «τώρα που είναι σίγουρο πως θα πολεμήσουμε, τώρα στέλνουν εμένα». Αποκαλύπτοντας για άλλη μια φορά τη στρατιωτική του διάνοια, κατάφερε να αποφύγει τη θαλάσσια άμυνα του λιμανιού και στις 2 Απριλίου όρμησε στην πόλη, παρά το γεγονός ότι ο ναύαρχος είχε διατάξει οπισθοχώρηση! Ο Νέλσον παράκουσε για άλλη μια φορά τις εντολές, αν και έπειτα από μία ώρα η πόλη ήταν δική του. Η θέση του ναυάρχου του ανήκε πλέον, όπως και νέος τίτλος ευγενείας, αυτός του υποκόμη.

Παρά τις ψυχρές του σχέσεις με το πολιτικό κατεστημένο, κανείς δεν μπορούσε να αγνοήσει τη στρατιωτική διάνοια του Νέλσον που χάριζε απροσδόκητες νίκες στους Βρετανούς. Ο Νέλσον μέτρησε μια σειρά από αποτυχημένες εκστρατείες κατά των Γάλλων, ιδιαίτερα σε παράκτιες γαλλικές πόλεις, αν και τον Μάρτιο του 1802 θα υπογραφόταν η Συνθήκη της Αμιένης και θα μπορούσε πια να απολαύσει τους καρπούς των θριάμβων του. Η νέα του ερωμένη, παντρεμένη κι αυτή, έφερε στον κόσμο την κόρη του και το ζευγάρι ζούσε πια μέσα στη χλιδή και την πολυτέλεια σε έπαυλη στα περίχωρα του Λονδίνου. Αν και δεν θα το χαιρόταν για πολύ…
Ο θρίαμβος του Τραφάλγκαρ και το τέλος
Όλοι ήξεραν ότι ο Βοναπάρτης ετοιμαζόταν για πόλεμο και δύο μέρες πριν αυτός ξεσπάσει, ο Νέλσον στάλθηκε στη Μεσόγειο (Μάιος του 1803) μέσα στη ναυαρχίδα πια του Βρετανικού Ναυτικού, τη «Νίκη». Η αποστολή του ήταν να αποκλείσει το λιμάνι της Τουλόν για να αποτρέψει την ένωση του γαλλικού στόλου με τον ισπανικό, καθώς οι Ισπανοί είχαν μόλις κηρύξει τον πόλεμο στους Άγγλους. Η συνδυασμένη δύναμη Γάλλων και Ισπανών θα επέτρεπε τώρα στον Βοναπάρτη την εισβολή στην Αγγλία και τίποτα δεν θα μπορούσε να το ανακόψει αυτό. Στις αρχές του 1805, ο Ναπολέων έχοντας ήδη στεφθεί αυτοκράτορας, έδωσε την εντολή.

Το σχέδιο ήταν απλό: Γάλλοι και Ισπανοί θα έσπαγαν τον βρετανικό αποκλεισμό, θα κατευθύνονταν στις Δυτικές Ινδίες για να χαλάσουν το βρετανικό εμπόριο και θα επέστρεφαν στον Ατλαντικό ως ενιαία πια δύναμη ώστε να διαλύσουν το Βασιλικό Ναυτικό, να ελέγξουν τα Στενά της Μάγχης και να βοηθήσουν τον γαλλικό στρατό των 350.000 αντρών να επιτεθούν στην Αγγλία.

Τον Μάρτιο, ο γάλλος ναύαρχος Πιερ Βιλνέβ, εκμεταλλευόμενος την κακοκαιρία, κατάφερε να βγει από την Τουλόν και να χαθεί μέσα στην πυκνή ομίχλη. Ο Νέλσον τον κυνήγησε και του κατάφερε καίριο πλήγμα, αν και πρόλαβε ο Γάλλος να κλειστεί στο Κάντιθ. Αποκλείοντας το ισπανικό λιμάνι, ο Νέλσον επέστρεψε στην Αγγλία για 25 μέρες, ώστε να σχεδιάσει τη στρατηγική του για την τελική μάχη με τον γαλλο-ισπανικό στόλο. Ο Νέλσον ήταν ο μόνος που μπορούσε να ανακόψει τη γαλλική επίθεση στην Αγγλία και όλοι βασίζονταν πάνω του ως τη μοναδική ελπίδα του λαού.
Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Νέλσον επιβιβάστηκε στη «Νίκη» και σάλπαρε, όντας πια στον κολοφώνα της δόξας και της ακμής του. Τη μέρα των 47ων γενεθλίων του, κάλεσε σε δείπνο πάνω στη ναυαρχίδα του τους 15 πλοιάρχους του εξηγώντας τους αναλυτικά το πλάνο του. Στις 20 Οκτωβρίου, παίρνοντας την εντολή από τον Βοναπάρτη, ο Βιλνέβ έσπασε τον ναυτικό αποκλεισμό του Κάντιθ και η επόμενη μέρα θα βρει παραταγμένο τον γαλλο-ισπανικό στόλο στα ανοιχτά του Ακρωτηρίου Τραφάλγκαρ, στα νοτιοδυτικά του Κάντιθ. Με την εχθρική αρμάδα να πλησιάζει στις 21 Οκτωβρίου, ο Νέλσον έδωσε το περίφημο σύνθημά του: «Η Αγγλία περιμένει ότι ο καθένας θα κάνει το καθήκον του».

Η ναυμαχία άρχισε και μαινόταν κάποια στιγμή γύρω από τη βρετανική ναυαρχίδα, όταν γάλλος ελεύθερος σκοπευτής πυροβόλησε τον Νέλσον από κοντινή απόσταση στο στέρνο και τον ώμο. Ο Νέλσον μεταφέρθηκε στο αμπάρι για να υποβληθεί σε επέμβαση, αν και ήταν σαφές ότι δεν θα την έβγαζε καθαρή.

Όταν τον ενημέρωσαν ότι 15 εχθρικά πλοία είχαν αιχμαλωτιστεί, ο ναύαρχος αποκρίθηκε: «Αυτό είναι καλό, αν και εγώ παζάρεψα για 20»! Ο πλοίαρχος της ναυαρχίδας τον φίλησε κατόπιν στο μέτωπο ως ύστατο χαίρε και ο Νέλσον αποκρίθηκε για τελευταία φορά: «Τώρα είμαι ικανοποιημένος. Ευχαριστώ τον Θεό γιατί έκανα το καθήκον μου». Παρά το γεγονός ότι ο θρίαμβος στο Τραφάλγκαρ έσωσε οριστικά τη Βρετανία από τις ιμπεριαλιστικές διαθέσεις του Βοναπάρτη, η σπουδαία νίκη επισκιάστηκε από τον τραγικό θάνατο του Νέλσον. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του εθνικού ήρωά του, ξέσπασε σε λυγμούς δηλώνοντας πως «χάσαμε περισσότερα απ’ όσα κερδίσαμε».

Η σορός του Νέλσον μεταφέρθηκε στο Λονδίνο και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στον Καθεδρικό του Αγίου Παύλου κάτω από τα λάβαρα Γαλλίας και Ισπανίας που άρπαξε ο νικητήριος στόλος του. Οι επιτυχίες του Νέλσον στη θάλασσα εξασφάλισαν όχι μόνο την ανεξαρτησία της Αγγλίας αλλά και την πρωτοκαθεδρία της στο νερό στα χρόνια που θα έρχονταν…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr

ΙΣΠΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ

Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 1936 με την εξέγερση του στρατού και ολοκληρώθηκε την 1η Απριλίου 1939 με την ήττα των αριστερών και φιλελεύθερων δυνάμεων που κατείχαν την εξουσία και τη νίκη των εθνικιστών του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο, που επέβαλε δικτατορία.

Στις αρχές της δεκαετίας του '30 η πολιτική ζωή στην Ισπανία είχε πολωθεί επικίνδυνα ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά. Η Μοναρχία είχε καταργηθεί και η αριστερά διεκδικούσε την αναδιανομή της γης, την αυτονομία των περιοχών που συνιστούσαν την Ισπανία (Καταλονία, Βασκωνία κλπ) και τον περιορισμό της δύναμης της πανίσχυρης Καθολικής Εκκλησίας.

Το 1936 η Αριστερά, αλλά και δυνάμεις από τον κεντρώο χώρο, συνασπίσθηκαν και ανέβηκαν στην εξουσία. Η κεντροαριστερή κυβέρνηση της χώρας υπονομεύθηκε, τόσο από τους αναρχικούς, που αποτελούσαν πιο σημαντική δύναμη από τους κομμουνιστές, όσο και από τους ακροδεξιούς φαλαγγίτες και τους καρλιστές (φιλοβασιλικούς).
Οι εκατέρωθεν αιματηρές αψιμαχίες δεν άργησαν να προκαλέσουν την εξέγερση του στρατού, που στασίασε πρώτα στο Μαρόκο και τις άλλες αποικίες της Ισπανίας και στη συνέχεια στο εσωτερικό της χώρας. Ιδίως οι νεαροί αξιωματικοί, στους οποίους στηρίχθηκε ο Φράνκο, πίστευαν ότι η Ισπανία ήταν υπό «ερυθρά απειλή» και ότι έπρεπε πάση θυσία να υπερασπίσουν τον χριστιανικό πολιτισμό. Η δια των όπλων αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο «Ισπανίες» ήταν γεγονός.
Από τη μία πλευρά ήταν οι «Δημοκράτες». Στις τάξεις τους συνυπήρχαν φιλελεύθεροι αστοί, σοσιαλιστές, αναρχικοί (CNT, FAI), τροτσκιστές (POUM) και το μικρό, αλλά ιδιαίτερα δραστήριο Κομμουνιστικό Κόμμα, που εκείνη την εποχή δεν θα μπορούσε παρά να είναι φιλοσοβιετικό. Η ετερόκλητη αυτή συμμαχία διακρινόταν για τα αντικληρικαλιστικά πιστεύω και διατηρούσε τη μεγαλύτερη δύναμή της στις πόλεις. Στο πλευρό της στάθηκε η συντηρητική Βασκωνία (Χώρα των Βάσκων), που διεκδικούσε, όπως και η Καταλονία, μεγαλύτερη αυτονομία από την κυβέρνηση της Μαδρίτης.
Από την άλλη πλευρά, οι Εθνικιστές εκπροσωπούσαν τους δεξιούς, τους ακροδεξιούς και τους φιλοβασιλικούς, ενώ αντλούσαν τη δύναμή τους από τους αγρότες, την πλουτοκρατία της Ισπανίας και την Καθολική Ισπανία. Σε αντίθεση με τους Δημοκρατικούς, επιδίωκαν ένα συγκεντρωτικό κράτος και αντιτίθεντο στις αυτονομιστικές τάσεις της Βασκωνίας και της Καταλονίας.
Οι δυνάμεις του Φράνκο είχαν σχεδόν από την αρχή την υποστήριξη της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας, με έμψυχο και άψυχο υλικό. Η Γαλλία βοήθησε στην αρχή τη νόμιμη κυβέρνηση της Μαδρίτης, ενώ σταθεροί σύμμαχοί της παρέμειναν η Σοβιετική Ένωση και το Μεξικό. Οι περισσότερες δημοκρατικές χώρες της Δύσης κράτησαν επισήμως ουδέτερη στάση.
Ο πόλεμος στα τρία χρόνια που διήρκεσε ήταν άγριος και ανελέητος, όπως κάθε εμφύλιος. Ωμότητες διαπράχθηκαν και από τις δύο πλευρές, αλλά τα θύματα ήσαν σαφώς περισσότερα από την πλευρά των Δημοκρατικών. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων του Ισπανικού Εμφυλίου δεν είναι μέχρι σήμερα εξακριβωμένος. Οι νεκροί υπολογίζονται από 300.000 ως 1.000.000.
Οι Δημοκρατικοί στην επίθεση των δυνάμεων του Φράνκο απάντησαν με επιθέσεις εναντίον της Καθολικής Εκκλησίας, που θεωρούσαν καταπιεστικό θεσμό και υποστηρικτή του παλαιού καθεστώς. Υπήρξαν σφαγές του κλήρου και εκτεταμένες πυρπολήσεις ναών και μοναστηριών. 12 επίσκοποι, 283 καλόγριες, 2.365 μοναχοί και 4.184 ιερείς υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν από τους Δημοκρατικούς κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου.
Οι Εθνικιστές, από την πλευρά τους, προέβησαν σε μαζικές εκκαθαρίσεις αντιπάλων τους και διαφωνούντων, δρόμο με δρόμο, πόρτα με πόρτα, εκμισθώνοντας συχνά τις υπηρεσίες ανθρώπων του υποκόσμου. Πιο γνωστό θύμα τους, ο διάσημος θεατρικός συγγραφέας και ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Οι εθνικιστές του Φράνκο είχαν στη διάθεσή τους υπέρτερο αριθμό και ποιότητα οπλισμού. Πραγματοποίησαν εκτεταμένους βομβαρδισμούς με αεροπλάνα, που έθεσαν στη διάθεσή τους ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης Γκερνίκα (Γκουέρνικα), έμεινε στην ιστορία, χάρις στον περίφημο πίνακα του Πάμπλο Πικάσο, που αποτύπωσε μοναδικά τη φρίκη του πολέμου.
Ο Ισπανικός Εμφύλιος ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας και προκάλεσε κύμα συμπάθειας και ενεργού συμπαράστασης από χιλιάδες αντιφασίστες σε όλο τον κόσμο, που έσπευσαν να ενταχθούν στις κομμουνιστικής εμπνεύσεως «Διεθνείς Ταξιαρχίες». Περίπου 50.000 έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις στο πλευρό των Δημοκρατικών και 10.000 από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ στις χώρες τους. Ανάμεσά τους και πολλοί Έλληνες, γύρω στους 300, παρότι τη χώρα μας κυβερνούσε το φασίζον καθεστώς της 4ης Αυγούστου.
Ο δικτάτωρ Ιωάννης Μεταξάς, παρά την ιδεολογική του συγγένεια με τον Φράνκο, δεν δίστασε να πουλήσει πολεμοφόδια στους Δημοκρατικούς, σε μια εποχή που η χώρα μας είχε ανάγκη το ξένο συνάλλαγμα. Τη «δουλειά» ανέλαβε να διεκπεραιώσει ο πανέξυπνος επιχειρηματίας Μποδοσάκης (Πρόδρομος Αθανασιάδης) με την «Ελληνική Εταιρία Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου».
Η ετερόκλητη σύνθεση των Δημοκρατικών και η αλληλοϋπονόμευση στο εσωτερικό τους συνέτειναν στην κατάρρευση της κυβέρνησή τους. Με την κατάληψη της Βαρκελώνης (26 Ιανουαρίου 1939) και της Μαδρίτης (28 Μαρτίου 1939), ο ισπανικός εμφύλιος έλαβε και τυπικά τέλος την 1η Απριλίου 1939. Ο Φράνκο ήταν, πλέον, ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Επέβαλε μία στυγνή και φασίζουσα δικτατορία, η οποία κατέρρευσε με τον θάνατό του το 1975, οπότε η Ισπανία ανέπνευσε ξανά τον αέρα της Δημοκρατίας.
Πηγή: sansimera.gr

Λα Πασιονάρια (Ντολόρες Ιμπαρούρι) Ποιήτρια, επαναστάτρια (1895-1989)

Αφοσιωμένη πολέμια του φασισμού, βασικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών. Για να καταλάβει όμως κανείς την αληθινή αξία της γυναίκας που έμεινε στην ιστορία ως «Λα Πασιονάρια» («La Pasionaria», από το «λουλούδι του Πάθους», ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε για να υπογράφει τα άρθρα της στην εφημερίδα των ανθρακωρύχων «El Mineero Vizcaino» και στην αριστερή εφημερίδα «Mundo Obero») πρέπει να εξετάσει τις συνθήκες και τις ιδιαιτερότητες της εποχής στην οποία μεγάλωσε.
Γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1895 στην Γκαγιάρτα της Ισπανίας και ήταν το έκτο από τα συνολικά 11 παιδιά μιας φτωχής οικογένειας ανθρακωρύχων. «Στην εποχή μου οι γυναίκες ήταν οικιακοί σκλάβοι χωρίς δικαιώματα. Και η λέξη "γάμος" σήμαινε για εμάς: ράψιμο, εγκυμοσύνες και κλάματα. Κλάματα, πολλά κλάματα για την κακή μας μοίρα, για την παντελή έλλειψη δύναμης, για τα αθώα παιδιά μας στα οποία έπρεπε να προσφέρουμε φροντίδες βουτηγμένες στα δάκρυα. Κλάματα για τη γεμάτη πόνο ζωή μας, μια ζωή χωρίς προοπτικές, γεμάτη αδιέξοδα. Πικρά δάκρυα με μια κατάρα μόνιμα στην καρδιά και μια βλασφημία στα χείλη». (Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία της, την οποία συνέγραψε το 1963.) 

Αυτό ήταν το κοινωνικό πλαίσιο στις αρχές του αιώνα στην Ισπανία. Και πράγματι, παρ' ότι εξαίρετη μαθήτρια, η οικογένεια της Ντολόρες δεν είχε τα χρήματα για να τη στείλει να σπουδάσει δασκάλα, όπως εκείνη ήθελε. Εγινε μοδίστρα, το 1931 παντρεύτηκε και αυτή έναν ανθρακωρύχο, έκανε έξι παιδιά, όμως μόνο τα δύο από αυτά επέζησαν από τις κακουχίες. «Είναι δικό μου λάθος. Διότι δεν τους προσέφερα τις σωστές ιατρικές φροντίδες και τις γαλουχίες όταν έπρεπε» έγραψε αργότερα. Και οι συνθήκες διαβίωσης εκείνης και των παιδιών της έγιναν ακόμη χειρότερες όταν ο άνδρας της, ως ενεργό μέλος του Εργατικού Συνδικάτου, φυλακίστηκε επειδή ηγήθηκε μιας απεργίας. Η Ιμπαρούρι μελέτησε και εμπνεύστηκε από τον Μαρξ και έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE). Και ήταν τότε που άρχισε να δημοσιεύει τα πύρινα άρθρα της στις εφημερίδες του κύκλου της, ήταν τότε που γεννήθηκε η «Πασιονάρια». 

Το 1920 εξελέγη στην Περιφερειακή Επιτροπή του Βασκικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Σύντομα εξελίχθηκε σε σημαντική προσωπικότητα του χώρου της και το 1930 εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Την επόμενη χρονιά έγινε αυτή εκδότρια της «Mundo Obrero», θέση την οποία χρησιμοποίησε για να προβάλει ιδέες που θα βελτίωναν την κοινωνική θέση της γυναίκας. Φυλακίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1931 και τελικά, ύστερα από αρκετές ταλαιπωρίες, απελευθερώθηκε τον Ιανουάριο του 1933. Συνέχισε με πάθος τους αγώνες της κατά του επερχόμενου φασισμού, ταξίδεψε στη Σοβιετική Ενωση και ανέβηκε πολύ στην ιεραρχία του Κομμουνιστικού Κινήματος. Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι και στη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ τής έφερναν εφιάλτες. Ελεγε: «Μην κλείνετε τα μάτια σας στην άνοδο αυτών των στοιχείων. Αν σε μια χώρα της Ευρώπης οι φασίστες καταφέρουν να αποκτήσουν εξουσία, τότε η μπόρα θα μας πάρει όλους». Βοήθησε στην ίδρυση της Παγκόσμιας Επιτροπής Γυναικών κατά του Πολέμου και του Φασισμού. Το 1936 εξελέγη στα Cortes, τη Βουλή της Ισπανίας. Αγωνίστηκε για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, των εργατικών δικαιωμάτων, για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, κατάφερε ακόμη και να διαπραγματευτεί με επιτυχία την αποφυλάκιση αρκετών πολιτικών κρατουμένων.

Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου η ευρέως γνωστή ως «Πασιονάρια» πλέον ήταν υπεύθυνη επικοινωνίας των δημοκρατικών. Στις 18 Ιουλίου του 1936 ολοκληρώνοντας μια ραδιοφωνική ομιλία της διακήρυξε: «Νο pasaran!» (οι φασίστες «δεν θα περάσουν!»). Η φράση αυτή έγινε το σύνθημα όλων των δημοκρατικών, των επαναστατημένων του κάθε ιδεολογικού αγώνα, μέχρι και του μεξικανού επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα. Στην ανθολογία της παγκόσμιας Ιστορίας έχουν μείνει ακόμη δύο διακηρύξεις της. Η περίφημη «είναι καλύτερο να είμαστε χήρες ηρώων, παρά σύζυγοι δειλών». Και το θρυλικό: «Οι Ισπανοί να πεθάνουν όρθιοι, παρά να ζήσουν γονατιστοί». Ηταν μια φράση την οποία χρησιμοποίησε σε μια ομιλία της κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για την ενίσχυση των δημοκρατικών, μια αποστολή ζωής που είχε φέρει την «Πασιονάρια» στη Γαλλία και στο Βέλγιο. Η Ευρώπη είχε πλέον καταγοητευτεί από τη φλογερή επαναστάτρια με το πανέμορφο πρόσωπο και το ασυμβίβαστο πνεύμα.
Η έλευση των φασιστών όμως δεν στάθηκε δυνατό να αποτραπεί. Η «Πασιονάρια» προτίμησε να ζήσει στη Σοβιετική Ενωση. Ο μόνος της γιος, ο Ρούμπεν, σκοτώθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1942 στο Στάλινγκραντ, πολεμώντας στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού. Η «Πασιονάρια» συνέχισε τους αγώνες της. Εγινε Γενική Γραμματέας του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE) τον Μάιο του 1944. Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης Λένιν και την επόμενη χρονιά με το παράσημο Λένιν. Και όμως, το 1968 επετέθη δριμέως κατά του Κόκκινου Στρατού για τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία.
Η «Πασιονάρια» θέλησε να επιστρέψει στην Ισπανία μετά τον θάνατο του Φρανσίσκο Φράνκο. Το 1977 εξελέγη ξανά στα Cortes. Πέθανε στις 12 Νοεμβρίου 1989, σε ηλικία 93 ετών, από πνευμονία.
Πηγή: TO BHMA 

ΗΛΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗΣ ΕΝΑΣ ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ 2016/03/30

Φίλες και Φίλοι σήμερα στο κοιμητήριο Κορωπίου αποχαιρετήσαμε έναν υπέροχο και δραστήριο άνθρωπο, αποχαιρετήσαμε τον ιδρυτή του συλλόγου αιμοδοσίας στο Κορωπί τον αείμνηστο πια ΗΛΙΑ ΚΡΑΛΛΗ είχα την τύχη να γνωρίσω αυτόν τον δραστήριο άνθρωπο που με τον δικό του τρόπο ήταν η ψυχή του συλλόγου αιμοδοσίας Κορωπίου. Ήταν ένας αιώνιος έφηβος εθελοντής της ζωής. Ηλία Κράλλη καλό ταξίδι, σ' ευχαριστούμε για την προσφορά σου, πάρα πολοί άνθρωποι χάρη στη δική σου πρωτοβουλία έγιναν εθελοντές αιμοδότες, και πάρα πολοί άνθρωποι ευεργετήθηκαν από την πρωτοβουλία σου. Ελπίζω πως η νέα διοίκηση θα συνεχίσει το δικό σου έργο, όσοι είχαμε τη χαρά να σε γνωρίσουμε θα κρατήσουμε στη μνήμη μας την καλοσύνη σου και την προσφορά σου. Μακάρι να υπάρξουν στο μέλλον πολλοί Κράλληδες. Ειδικότερα εγώ ο Επικούρειος Πέπος, και ο αδερφός μου ο Αλέξανδρος (Καλειδοσκόπιο) θα μνημονεύουμε πάντα το ονομά σου, γιατί εκτός των άλλων δεν θα ξεχάσουμε πως μας αγαπούσες ιδιαίτερα. Με σεβασμό ο Επικούρειος Πέπος. 
Υ.Γ. Η πιο κάτω φωτογραφία είναι από τη βράβευση του ΗΛΙΑ ΚΡΑΛΛΗ από τον ΔΗΜΟ ΚΟΡΩΠΙΟΥ το 2012

Θερμά συλληπητήρια στην οικογένεια, και καλό ταξίδι Ηλία Κράλλη στη μνήμη των ανθρώπων που έμειναν πίσω.
 

Τι γράφουν τα τουρκικά σχολικά βιβλία για την ελληνική επανάσταση του 1821

Τι γράφουν τα τουρκικά σχολικά βιβλία για την ελληνική επανάσταση του 1821 Το κείμενο που ακολουθεί είναι μετάφραση του τουρκικού σχολικού εγχειριδίου (Emin Oktay, Tarih, Lise: III, έκδ. 1988, σσ. 237-240) και καταδεικνύει τον τρόπο που διδάσκονται οι γείτονες την κοινή μας Ιστορία. Τα σχόλια και οι υποσημειώσεις είναι των συγγραφέων Κατσουλάκου Θ.,Τσαντίνη Κ. από το βιβλίο τους "Προβλήματα Ιστοριογραφίας στα Σχολικά Εγχειρίδια των Βαλκανικών Κρατών. Επανάσταση του΄21, Βαλκανικοί Πόλεμοι. εκδ. Εκκρεμές". Η αρίθμηση μέσα στο κείμενο παραπέμπει σε αντίστοιχο σχολιασμό από τους ερευνητές παρακάτω. Το Τουρκικό σχολικό βιβλίο γράφει:

Αυτά λένε οι Τούρκοι.

1. Οι Έλληνες οι οποίοι είχαν περισσότερα προνόμια

2. απ' όλους τους χριστιανικούς λαούς που τελούσαν υπό οθωμανική κυριαρχία, ζούσαν κυρίως στην Ελλάδα

3. Στην Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου, στη Δυτική Μικρασία και στα παράλια της Προποντίδας και του Εύξεινου Πόντου, όπου ήταν εγκαταστημένοι σε πόλεις και κωμοπόλεις και ασχολούνταν με τις τέχνες και το εμπόριο και ιδιαίτερα με τη ναυτιλία. Οι Έλληνες είχαν υποταχτεί οριστικά στο οθωμανικό κράτος επί Μωάμεθ του Πορθητή

4. Είχαν παραχωρηθεί τότε και σ' αυτούς, όπως και στους άλλους χριστιανούς, ελευθερίες ως προς τα θέματα θρησκείας και γλώσσας. Στην Πελοπόννησο μάλιστα και στα νησιά του Αιγαίου οι Έλληνες ζούσαν σχεδόν αυτόνομοι

5. Οι Οθωμανοί θεωρούσαν ανώτερους τους Έλληνες από τους άλλους χριστιανούς και τους διόριζαν σε ορισμένες θέσεις και ιδιαίτερα σε θέσεις διερμηνέων

6. Ορισμένοι μάλιστα Έλληνες άρχοντες από το Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως προωθούνταν σε θέσεις ηγεμόνων της Βλαχίας και της Μολδαβίας

7. turchish-school Σε σχέση με τους άλλους χριστιανικούς λαούς οι Έλληνες ήταν πιο εύποροι και πιο φωτισμένοι. Οι σχέσεις που είχαν αναπτύξει με τη Ρωσία κατά τον 18ο αιώνα συντέλεσαν στη διάδοση εθνικοαπελευθερωτικών ιδεών μεταξύ τους

8. Στην πραγματικότητα οι Ρώσοι ήδη από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου

9. ξεσήκωναν τους Έλληνες σε κάθε ευκαιρία εναντίον του οθωμανικού κράτους. Όταν στη διάρκεια της εκστρατείας του 1768 ο ρωσικός στόλος είχε καταπλεύσει στην Πελοπόννησο, οι Έλληνες είχαν επαναστατήσει, αλλά η επανάσταση είχε κατασταλεί αμέσως.

10. Στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης τα ελληνικά πλοία υπό τουρκική σημαία κυκλοφορούσαν ελεύθερα παντού και μονοπώλησαν το εμπόριο της Μεσογείου

11. Έτσι πλούτισαν πολλοί Έλληνες που ζούσαν σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης (όπως η Μασσαλία, η Τεργέστη, η Οδησσός) και ίδρυσαν στην Ελλάδα πολλά σχολεία και διέδωσαν σ' όλους τους Έλληνες τις ιδέες της εθνικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Τις ιδέες τις ενίσχυσε η Γαλλική Επανάσταση. Τέλος οι Έλληνες ίδρυσαν μια μυστική οργάνωση που στόχευε στην απόκτηση της ανεξαρτησίας τους και ονομαζόταν Εθνική Εταιρεία

12. Η Εθνική Εταιρεία ιδρύθηκε αρχικά το 1814 στην Οδησσό από τρία άτομα (δύο Έλληνες και ένα Βούλγαρο)

13. Ουσιαστικός στόχος της ήταν η επανίδρυση της αρχαίας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

14. Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και ο τσάρος της Ρωσίας ήταν πληροφορημένοι σχετικά με την ίδρυση της Εταιρείας. Η Εθνική Εταιρεία ενδυναμώθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα και ίδρυσε πολλά παραρτήματα στην Κωνσταντινούπολη και την Ελλάδα. Οι κυριότεροι εύποροι και φωτισμένοι Έλληνες έγιναν μέλη της, ανάμεσά τους και ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

15. Αρχηγός της ήταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, γιος του πρώην ηγεμόνα της Βλαχίας και υπασπιστής του τσάρου. Χάρη στις ενέργειες της Εθνικής Εταιρείας οι Έλληνες είχαν προετοιμαστεί πλήρως για να επαναστατήσουν. Δεν άφηνε όμως περιθώριο για να ξεσπάσει η επανάσταση ο Αλή πασάς

16, βαλής των Ιωαννίνων, που ήταν γνώστης όλων των δραστηριοτήτων της Εταιρείας. Όταν πάντως ο Αλή πασάς έκανε τη δική του επανάσταση εναντίον του σουλτάνου, οι Έλληνες επωφελήθηκαν: ενώ οι οθωμανικές δυνάμεις ήταν απασχολημένες μ' αυτόν, η Εθνική Εταιρεία αποφάσισε να ξεσπάσει η επανάσταση. ottoman-empire-1580 Η Οθωμανική αυτοκρατορία στα χρόνια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (1580). Σχολιασμός και ιστορικές επεξηγήσεις

Ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1. Χρησιμοποιούνται δύο λέξεις στο τουρκικό κείμενο για την απόδοση του όρου «Έλληνες», "Rum" και "Yunan". Η πρώτη αποδίδεται γενικά στους Έλληνες της Τουρκοκρατίας: ρωμιούς, ραγιάδες, ενώ η λέξη Yunan = Ίωνες, χαρακτηρίζεται η Ελληνική Επανάσταση και το ελληνικό κράτος. Με τον όρο "Rum" χαρακτηρίζεται και σήμερα η ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινουπόλεως. Για ένα μεγάλο διάστημα Ρούμελη ονομαζόταν ολόκληρο το ευρωπαϊκό οθωμανικό κράτος (Rum-eli, χώρα των Ρωμαίων, Ρωμιών, Ελλήνων, πρβλ. Ρωμυλία). Το άλλο τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το ασιατικό, ονομαζόταν Anadolu (Ανατολή).

2. Το θέμα των προνομίων είναι αρκετά σκοτεινό ως προς την έκταση και την εφαρμογή σε διάφορες περιοχές της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. Βασικό στοιχείο για την εκχώρησή τους υπήρξε η ειδική μνεία στο Κοράνι για τους λαούς της Βίβλου, χριστιανούς και εβραίους. Εδώ λαμβάνονται με την ευρεία έννοια, της παραχωρήσεως δηλαδή ελευθερίας σχετικά με τη θρησκεία, τη γλώσσα, την κοινοτική διοίκηση και άλλα, που ποίκιλλαν κατά τον τρόπο παροχής, το χρόνο και τον τρόπο εφαρμογής. Η πολιτική των προνομίων χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους για να ενισχυθεί το ανθενωτικό πνεύμα των Ορθοδόξων. Στο κείμενο, πάντως, έμμεσα τονίζεται η «αχαριστία» των Ελλήνων, οι οποίοι, μολονότι είχαν περισσότερα προνόμια, επηρεασμένοι από τους ξένους, επαναστάτησαν.

3. Εννοεί τη Στερεά Ελλάδα.

4. Βλέπε 15η παρατήρηση του βουλγαρικού κειμένου.

5. Προφανώς υπονοούνται τα προνόμια και οι οικονομικές διευκολύνσεις (αχτναμέδες) που χορηγήθηκαν σε ορισμένες περιοχές, όπως τα νησιά (Χίος, Κυκλάδες), η Ήπειρος (Γιάννενα, Ζαγοροχώρια), η Μακεδονία (Μαντεμοχώρια), που παράλληλα εξασφάλιζαν και τα συμφέροντα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Γ. Κοντογεώργη, 1983, σ. 15. Αντίθετα η Πελοπόννησος δεν έχει προνομιακό καθεστώς και αρχικά παραχωρείται σε Τούρκους τιμαριώτες (βλ. Ι.Ε.Ε., ΙΑ΄, σ. 207). Τον 18ο αι. μεγάλες εκτάσεις κατέχουν Τούρκοι ιδιώτες στο Ναύπλιο, Μεθώνη, Κορώνη (Ι.Ε.Ε. σ. 210), ενώ όλη η Πελοπόννησος διαιρείται σε 24 βιλαέτια, Μ.Β. Σακελλαρίου, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν 1715-1821, ανατύπωση, Αθήνα 1978, σ. 99. Διοικείται από το «μόρα-βαλεσή» ως πασαλίκι με κέντρο την Τριπολιτσά. Ιδιότυπη εξαίρεση αποτελεί μόνο η Μάνη, που υπάγεται στη δικαιοδοσία του Καπουδάν πασά και αυτοδιοικείται από ντόπιο καπετάνο, τον «μανιάτ-μπέη» (1776-1821), Π. Καλονάρου, Μάνη, εδ. Π. Πατσιλινάκος, Αθήνα 1981, σ. 57. Το Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη Το Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη

6. Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης επάνδρωσαν σε μεγάλο βαθμό τον τουρκικό κρατικό μηχανισμό. Ιδιαίτερα διέπρεψαν ως διερμηνείς (δραγουμάνοι).

7. Η ευνοϊκή μεταχείριση των Φαναριωτών από το σουλτάνο παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της εκτίμησης και της ειδικής μεταχείρισης που είχαν οι Έλληνες από την Υψηλή Πύλη. Άρα το συμπέρασμα για το μαθητή είναι εύλογα η αχαριστία των Ελλήνων προς τον «ευεργέτη» τους σουλτάνο. Αποσιωπάται τελείως η αδήριτη αναγκαιότητα που επέβαλε τους Φαναριώτες στην τουρκική διοίκηση ως Μεγάλους Διερμηνείς και ως ηγεμόνες στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες (1709-1821). Η ανάγκη επικοινωνίας με τις χώρες της Δύσης (συνθήκες-διομολογήσεις) κατέστησε απαραίτητη την παρουσία των γλωσσομαθών Φαναριωτών, μια και το Κοράνι απαγόρευε την εκμάθηση γλωσσών των απίστων.

8. Οι απελευθερωτικοί αγώνες των Ελλήνων θεωρούνται κινήματα που προήλθαν αποκλειστικά και μόνο από την επαφή των Ελλήνων με τη Ρωσία. Αγνοούνται όλα τα επαναστατικά κινήματα πριν από τον Μεγάλο Πέτρο. Τον 15ο αι. κατά τον τουρκοβενετικό πόλεμο επαναστατεί η Πελοπόννησος. Τον 16ο αι. η Ήπειρος και η Πελοπόννησος, παραμονές της ναυμαχίας της Ναυπάκτου (1571). Από το 1600 έως το 1611 ο επίσκοπος Διονύσιος Τρίκκης, ο «Σκυλόσοφος», ξεσηκώνει τη Θεσσαλία και την Ήπειρο.

9. Είναι η εποχή που ο Μεγάλος Πέτρος αναπροσαρμόζει την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, αναζητώντας παράθυρο στο Νότο, και καλεί τους Έλληνες «εις το ασκέρι του και εις το μεγάλο φλάμπουρό του». Από τότε διαμορφώνεται η πεποίθηση ότι η απελευθέρωση των Ελλήνων θα έρθει από το ξανθό γένος του Βορρά, και αρχίζουν να διαδίδονται οι προφητείες του Αγαθάγγελου, Κ.Ν. Σάθα, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς, Αθήνησι 1869, σ. 213.

10. Πρόκειται για τα Ορλωφικά κατά τη διάρκεια του Α΄ επί Μεγάλης Αικατερίνης Ρωσοτουρκικού πολέμου (1767-1774), που κλείνει με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, Τ. Αθ. Γριτσοπούλου, Τα Ορλωφικά, εν Αθήναις 1967.

11. Τονίζεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι χάρη στη ρωσική σημαία κυκλοφορούσαν ελεύθερα τα ελληνικά πλοία. Η εμπορική και ναυτιλιακή ανάπτυξη των Ελλήνων οφείλεται φυσικά και στη γενικότερη οικονομική και πολιτική συγκυρία στη Μεσόγειο. Επισημαίνουμε ενδεικτικά ορισμένα γεγονότα: την παρακμή της Βενετίας, τη ναυτολόγηση Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τις ελληνικές παροικίες, την αδράνεια του εμπορικού αγγλογαλλικού στόλου λόγω των πολέμων, την πλήρη αδιαφορία των οθωμανικού στρατιωτικού κράτους για το θαλασσινό εμπόριο. Ασφαλώς σπουδαίο ρόλο έπαιξε και η ναυτική παράδοση των Ελλήνων. Με ιδιαίτερη συμφωνία (1783), που ουσιαστικά ήρθε ως επεξήγηση των ασαφειών της προηγούμενης συνθήκης (1774), τα ελληνικά πλοία με ρωσική σημαία απέκτησαν το δικαίωμα ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα Στενά. 1821 filiki eteria

12. Έτσι αποδίδεται η Φιλική Εταιρεία.

13. Προφανώς το σλαβοκατάληκτο όνομα του Γιαννιώτη εμπόρου Αθανασίου Τσακάλωφ οδήγησε τον Τούρκο συγγραφέα να εκλάβει ως Βούλγαρο τον πιο μορφωμένο Έλληνα από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, του οποίου ουδέποτε αμφισβητήθηκε η ελληνικότητα. Ο Τσακάλωφ είναι γιος του Γιαννιώτη εμπόρου Ιωάννη Τσακάλογλου, που μετοίκησε στη Μόσχα για εμπορικούς λόγους και άλλαξε το όνομά του από Τσακάλογλου στο «ρωσοπρεπές» Τσακάλωφ, κατά τη συνήθεια της εποχής.

14. Ο στόχος της Φιλικής δεν είναι σαφής. Σύμφωνα με την προκήρυξή της «η Εταιρεία συνίσταται από καθ' αυτό Έλληνας φιλοπάτριδας και ονομάζεται Εταιρεία των Φιλικών. Ο σκοπός των μελών αυτής είναι η καλυτέρευση του Έθνους και, αν ο Θεός το συγχωρέσει, η ελευθερία του» (από κείμενο της Φιλικής στα κρατικά αρχεία της Ρουμανίας, που δημοσιεύτηκε στα Ντοκουμέντα για την ιστορία της Ρουμανίας, τ. Δ΄ σσ. 32-39, βλ. Η Επανάσταση του '21. ΚΜΕ σ. 76). Η ελληνική άποψη είναι ότι μοναδικός «σκοπός της Φιλικής ήταν η απελευθέρωση της πατρίδας και πέρα από αυτό δεν υπάρχουν μαρτυρίες ότι αποφασίστηκε οτιδήποτε άλλο, π.χ. ποιο θα ήταν το καθεστώς της ανεξάρτητης Ελλάδας βασιλεία ή αβασίλευτη δημοκρατία» (Ι.Ε.Ε., τ. ΙΑ΄, σ. 425).

15. Νεότερες έρευνες πιστοποιούν τη σχέση του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ με τους Φιλικούς, Θ. Ζώρα, Ο απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ εις έκθεσιν του Ολλανδού επιτετραμμένου Κωνσταντινουπόλεως, Παρνασσός ΙΒ (1976), 127-138. Αντίθετα ο τσάρος, που αρχικά αγνοεί την ύπαρξη της Εταιρείας, θα αντιταχθεί στα σχέδια του Υψηλάντη και των Φιλικών, όπως μαρτυρεί ο Καποδίστριας, απαντώντας σε επιστολή Έλληνα της Οδησσού, Βλ. Μέντελσον-Μπαρτόλδυ, σ. 52.

16. Πράγματι από τους βασικούς λόγους που επέβαλαν την επίσπευση της Επανάστασης ήταν η εμπλοκή της Πύλης σε πόλεμο με τον Αλή πασά. Αλλά ο Αλής ήταν εκείνος που περίμενε εναγωνίως την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, όπως μαρτυρεί και το αλβανικό εγχειρίδιο (σ. 162), το οποίο αναφέρει ότι ο Αλής βοήθησε τη Φιλική Εταιρεία και ανυπομονούσε να ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση στο Μωριά, όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όταν την Άνοιξη του 1820 η Πύλη τον καταδίκασε σε θάνατο, στήριξε τις ελπίδες του στους σαράντα χιλιάδες στρατιώτες του· Ήλπιζε μάλιστα ότι ο σουλτάνος θα ζητούσε να συμβιβαστεί μαζί του. ...
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/ti-grafoun-ta-tourkika-scholika-vivlia-gia-tin-elliniki-epanastasi-tou-1821/

ΣΩΚΡΑΤΗ ΕΣΥ ΣΟΥΠΕΡ ΣΤΑΡ

Σωκρατική Ειρωνεία
"Ειρωνεία", λέει ο Quintilianus, είναι το σχήμα εκείνο του λόγου "που πρέπει να εννοηθεί το αντίθετο απ' αυτό που λέγεται". Η διατύπωση του αυτή, έχει αντέξει στον χρόνο. Έχει περάσει αναλλοίωτη στο λεξικό του Dr. Johnson και επιζεί, άθικτη σχεδόν, στα δικά μας: "Ειρωνεία είναι η χρήση της λέξεως για να εκφράσουμε το αντίθετο της". Να ένα παράδειγμα, όσο πιο απλό και κοινότοπο μπορώ να το κάνω: ένας Βρετανός επισκέπτης καταφθάνει αεροπορικώς στο Los Angeles μέσα σε καταιγίδα και ακούγεται να λέει: "Τι ωραίο καιρό που έχετε εδώ!". Ο καιρός έχει τα χάλια του, αυτός τον αποκαλεί "ωραίο", και χωρίς δυσκολία καθιστά αντιληπτό ότι εννοεί το ακριβώς αντίθετο από αυτό που λέει. Για ποιο λόγο όμως να θέλουμε να διαστρέψουμε τις λέξεις, να τις κάνουμε να σημαίνουν κάτι τόσο διαφορετικό από την "κυριολεκτική", "καθιερωμένη", "κοινά αντιληπτή" σημασία τους; Πρώτα απ' όλα, από διάθεση χιούμορ. Δεύτερον, για χλευασμό. Και τρίτον, και για τα δύο μαζί. Η Mae West έδωσε την εξής εξήγηση γιατί αρνήθηκε την εκ μέρους του προέδρου Gerald Ford πρόσκληση σ' ένα επίσημο δείπνο στον Λευκό Οίκο: "Είναι φοβερά μακριά να πάει κανείς για ένα μόνον γεύμα". 

Ο αστεϊσμός γίνεται εις βάρος κάποιου, αποτελεί μια ταπείνωση που καθίσταται κοινωνικά αποδεκτή με το να διανθίζεται μ' ένα μειδίαμα. Μία τέταρτη δυνατή χρήση της ειρωνείας έχει προσεχθεί τόσο λίγο, ώστε να μην υπάρχει ξεχωριστή μνεία για αυτήν. Ας την καταδείξω με ένα παράδειγμα: Ο Παύλος, ένας καλός μαθητής, σήμερα δεν τα πάει καλά στο μάθημα. Κομπιάζει στην εξέταση, εξοργίζοντας έτσι τον καθηγητή του, ο οποίος αναφωνεί: "Τι να σου πω Παύλο, σήμερα είσαι σπουδαίος!". Ο Παύλος όμως εκείνη την στιγμή, νιώθει να τον καταπίνει το σκοτάδι. Για ποιο λόγο όμως; Τι του έκανε και ένιωσε τόσο άσχημα; Υπήρξε ασύνδετος, ανοργάνωτος, ασαφής, απρόσεκτος στην διατύπωση του, αντιγραμματικός, ασύντακτος, απαρασκεύαστος, απληροφόρητος, συγκεχυμένος, ασυνεπής ή ασυνάρτητος; Ποια ήταν η κατηγορία; Τίποτε δεν ειπώθηκε, κατ' ουσίαν. Απλώς του παραδόθηκε ένα διαισθητικό αίνιγμα και αφέθηκε μόνος του να το λύσει. Αυτό το είδος ειρωνείας, που είναι και το πιο σπάνιο, είναι πάντα και το πιο παρεξηγήσιμο, αφού λειτουργεί ως διαισθητικό αίνιγμα, και δεν είναι λίγες οι φορές που δεν γίνεται αντιληπτό. Αν ο Παύλος, ήταν σε ανόητο βαθμό ματαιόδοξος και αξιοθρήνητα ελλιπής σε αυτόκριτική, κάλλιστα θα πιανόταν από την εν λόγω παρατήρηση για να κοκορευτεί, θεωρώντας ότι όντως έκανε κάτι σπουδαίο. Αν συνέβαινε αυτό, τότε θα μιλάγαμε για παρανόηση της πρόθεσης του ομιλητή (ειρωνευτή), αφού η ειρωνεία έγινε, όπως όλες οι επικοινωνιακές εκφράσεις, με σκοπό την κατανόηση της. Δεν είναι σκοπός της ειρωνείας, σε καμία της έκφανση, να εξαπατήσει. Αυτό ωστόσο, αποτελεί αντίφαση εξ ορισμού: στον βαθμό που πραγματοποιείται η πρώτη, δεν μπορεί να ισχύει και η δεύτερη. Με άλλα λόγια, αφού δεν ήθελε να εξαπατήσει ο ομιλητής, τότε γιατί να χρησιμοποιήσει ενα σχήμα του λόγου αντίθετο (ειρωνεία) από αυτό που ήθελε πραγματικά να πει;

Αν επιστρέψουμε τώρα στους αρχαίους Έλληνες, θα ανακαλύψουμε με έκπληξη, πως η πρόθεση για εξαπάτηση που ξενίζει τόσο πολύ στις δικές μας ειρωνείες, είναι για αυτούς φυσιολογική. Ο Αριστοφάνης, στους "Σφήκες" 174, το "ως ειρωνικώς", αναφέρεται σε ψέμμα του Φιλοκλέων. Στους "Όρνιθες" 1211, το χρησιμοποιεί στην Ίριδα που λέει ψέμματα. Στις "Νεφέλες" 449, η λέξη "είρων", χρησιμοποιείται για να πει "κατεργάρης". Ο Δημοσθένης, την χρησιμοποιεί την λέξη για αυτούς που παραποιούν την αλήθεια. Ο Πλάτωνας, απευθύνεται με αυτήν, στους Νόμους, στους αιρετικούς που τους αξίζουν ποινές καθώς και στους υποκριτές. Στον Σοφιστή, ο Πλάτωνας πάλι, ονοματίζει την σωκρατική διαλεκτική, ως το ανώτατο επίπεδο της σοφιστικής και την εντάσσει στο "ειρωνικόν" είδος της τέχνης. Δεν απευθύνεται, ο Πλάτωνας, ωστόσο στον Σωκράτη ως "είρωνας", αλλά στους κατ' εξοχήν αντιπάλους του, τους Σοφιστές-τους οποίους θεωρεί απατεώνες. Ο Θεόφραστος έχει μία παρόμοια εικόνα για τον "είρωνα": τον ορίζει ως μοχθηρό, ενώ ο δάσκαλος του, ο Αριστοτέλης, τον αντιπαραβάλλει με το αντίθετο του, τον "αλαζόνα", και τον βρίσκει ασυγκρίτως προτιμότερο.

Να τώρα πως βλέπει τον Σωκράτη ο Θρασύμμαχος στην περίφημη εκείνη περικοπή της Πολιτείας 377Α, όπου αναφέρεται στην συνηθισμένη ειρωνεία του Σωκράτη:

"Μα τον Ηρακλή!", είπε, "Τούτη είναι η συνηθισμένη προσποίηση (ειρωνεία) του Σωκράτη! Είχα προειπεί σε τούτους εδώ τους ανθρώπους, ότι θα αρνιόσουν ν' απαντήσεις, ότι θα προσποιόσουν (ειρωνεύσοιο) και ότι θα έκανες ό,τιδήποτε άλλο, από το να απαντήσεις, αν κάποιος έθετε το ερώτημα σε σένα."

Ο Θρασύμμαχος κατηγορεί ευθέως τον Σωκράτη ότι ψεύδεται, όταν λέει ότι δεν κατέχει τις απαντήσεις των ερωτημάτων που θέτει στους άλλους: "Ασφαλώς και τις έχει", διαμαρτύρεται ο Θρασύμμαχος, "αλλά καμώνεται ότι δεν τις έχει, για να τις κρατήσει συγκαλυμένες, έτσι ώστε να έχει ελεύθερο πεδίο να εφορμήσει στις δικές μας και να τις κομματιάσει, ενώ οι δικές του είναι προστατευμένες από κάθε επίθεση". Άρα, δεν θα μπορούσαμε σε καμία περίπτωση να μεταφράσουμε εδώ την λέξη "ειρωνείαν", ως "ειρωνεία" (irony), διότι σε αυτήν την περίπτωση η σωστή μετάφραση θα ήταν ότι το ψεύδος αποτελεί την καθιερωμένη μορφή ειρωνείας.

Μπορούμε να βγάλουμε νόημα από αυτήν την κατάσταση; Στην συντριπτική πλειοψηφία των αττικών χωρίων, συναντάμε την ειρωνεία με την έννοια του ψεύδους, οι ορισμοί που μας δίνονται ωστόσο από την ίδια περίοδο, ταιριάζουν απόλυτα με τον ορισμό της ειρωνείας από τον Quintilianus, που ισχύει μέχρι και σήμερα. Είναι αυτό το γλωσσικό φαινόμενο κατανοητό; Απολύτως, αν αναλογιστούμε την συμπεριφορά της λέξης "προσποιούμαι". Το να πούμε πχ, ότι ένας ψέυτο-ασθενής προσποιείται ότι είναι άρρωστος, ή ένας μαφιόζος προσποιείται ότι δεν έχει σχέσεις με την μαφία, σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι εξαπατούν λέγοντας ψέμματα. Υπάρχουν όμως συμφράσεις, που η λέξη "προσποίηση", ξεφεύγει από το ψέμμα, όπως πχ όταν λέμε ότι τα παιδιά που παίζουν χαρτιά, προσποιούνται ότι οι μάρκες τους είναι χρήματα (τις αποκαλούν pretend-money) ή ότι οι κούκλες τους είναι άρρωστες, ή ότι πεθαίνουν κ.ο.κ. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο μαφιόζος στο παραπάνω παράδειγμα "προσποιείται" ότι η πέτρα στο δαχτυλίδι είναι διαμάντι, όταν το προσφέρει στην κόρη του, πράγμα ολωσδιόλου διαφορετικό από την προσποίηση του ότι είναι διαμάντι όταν πάει να το πουλήσει σε ανθρώπους που προσπαθεί να εξαπατήσει. Το γεγονός, ότι η δεύτερη σημασία είναι και η πιο συνηθισμένη (και από λογική άποψη, η πρωταρχική), δεν εμποδίζει την ύπαρξη μιας δευτερεύουσας σημασίας της λέξης, διάφορης από την εσκεμμένη εξαπάτηση, βασισμένη πάνω στην "εκούσια άρση της δυσπιστίας", μέσω της οποίας εισερχόμαστε στον κόσμο της φαντασίας, της τέχνης και του παιχνιδιού. Αυτή είναι η σημασία του "προσποιούμαι", που θα επικαλεστούμε για να διασηφηνίσουμε την περίφημη "Σωκρατική Ειρωνεία" και που ταιριάζει περισσότερο στον χαρακτήρα του Σωκράτη, όπως αυτός παρουσιάζεται μέσα από τα διασωθέντα αρχαία κείμενα.

Όταν ο Σωκράτης, ερωτάται, στο Συμπόσιο του Ξενοφώντα, ποια είναι η τέχνη του, εκείνη για την οποία είναι ιδιαίτερα περήφανος, απαντάει ότι είναι η τέχνη του προαγωγού (μαστρωπός).  Όταν ο Σωκράτης προκαλείται να λάβει μέρος σε έναν διαγωνισμό καλλονής με τον ωραίο Κριτόβουλο, υποστηρίζει την υπεροχή της ομορφιάς των δικών του άσχημων χαρακτηριστικών-της σιμής του μύτης, των υπερμεγέθων φουσκωτών ρουθουνιών του κτλ-με το επιχείρημα, ότι το χρήσιμο, είναι ωραίο. Εδώ, συναντάμε μία ιδιάζουσα ειρωνεία, που παρόμοια δεν έχει συναντηθεί ποτέ ξανά, μία ειρωνεία που δεν συμβαδίζει με τα παραδείγματα των παραπάνω ειρωνειών που παραθέσαμε. Ενώ το τέταρτο είδος ειρωνείας, που ορίσαμε ότι χρησιμοποιεί ο Σωκράτης, παρουσιάζει μία σαφή νύξη-και για αυτό θα την διαχωρίσουμε, ονομάζοντας την "απλή ειρωνεία"-εδώ συναντάμε μία "σύνθετη ειρωνεία". Στην "απλή ειρωνεία", εννοείται, το ακριβώς αντίθετο από αυτό που λέγεται. Στην σύνθετη ειρωνεία, εννοείται και δεν εννοείται αυτό που λέγεται. Έτσι, όταν ο Σωκράτης λέει ότι είναι "προαγωγός", δεν το εννοεί κυριολεκτικά, αλλά μεταφορικά. Με άλλα λόγια, δεν χρησιμοποιεί τη λέξη "προαγωγός", με την κοινή, χυδαία σημασία της, αλλά με μία άλλη, που της δίνει ad hoc, κάνοντας την να δηλώνει κάποιον "ο οποίος κάνει αυτόν που προάγεται θελκτικό σε αυτούς που πρόκειται να συναναστραφεί". Ο Σωκράτης, έτσι όπως μας τον παρουσιάζει ο Ξενοφώντας στο συμπόσιο, μπορεί να ισχυριστεί ότι κάνει ακριβώς αυτό. Επίσης, όταν λέει ότι η πλακουτσωτή, πιεσμένη μύτη του, τα προεξέχοντα μάτια του και τα μεγάλα φουσκωτά ρουθούνια του είναι ωραία, δεν εννοεί, αλλά ταυτόχρονα εννοεί, αυτό που λέει. Με την συνηθισμένη σημασία της λέξης, θα ήταν ο πρώτος που θα αρνιόταν ότι είναι ωραία. Αν όμως το "ωραίο", το ορίσουμε με την έννοια "καλά καμωμένο για την συγκεκριμένη λειτουργία" (χρήσιμο), τότε θα μας έκανε να αντιληφθούμε ότι τα χαρακτηριστικά του είναι όντως "ωραία", αφού τα δικά του πεταχτά μάτια μπορούν να βλέπουν καλύτερα από ότι τα βαθουλωτά των μοντέλων, η φαρδιά πλακουτσωτή μύτη του είναι καλύτερος αεραγωγός από εκείνη του κοινά θαυμαζόμενου προφίλ κ.ο.κ. Η σύνθετη αυτή ειρωνεία, είναι και ο τρόπος διδασκαλίας του Σωκράτη, αφού σε αντιδιαστολλή με την απλή ειρωνεία, η σύνθετη μεταβιβάζει γνώση με την μορφή μηνύματος. Είναι γνωστή, στους πλατωνικούς διαλόγους, η άρνηση του Σωκράτη ότι γνωρίζει κάτι ή ότι διδάσκει, όποτε τον ρωτάνε. Και τα δύο αυτά ωστόσο, μόνον μεσω της σύνθετης ειρωνείας μπορούν να γίνουν κατανοητά. Όταν ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι δεν έχει γνώση, και εννοεί αλλά και δεν εννοεί αυτό που λέει. Αφενώς μεν, θέλει να διαβεβαιώσει τους ακροατές του ότι στην περιοχή της ηθικής δεν υφίσταται ούτε μία απόφανση, με την έννοια της "γνώσης", που να παρέχει απόλυτη βεβαιότητα δηλαδή, και αφετέρου, ότι στην περιοχή της ηθικής, μπορούν να υπάρξουν πολλές αποφάνσεις με την μορφή της δικαιολογημένης αληθής πεποίθησης. Αντιστοίχως και στην περίπτωση της λέξης "διδασκαλία": με την συμβατική έννοια, της μεταβίβασης γνώσης από τον δάσκαλο στον μαθητή, ο Σωκράτης δεν ασκεί διδασκαλία, ενώ ταυτόχρονα ασκεί, άλλου είδους ωστόσο, μέσω της εμπλοκής των επίδοξων μαθητών στην διαλεκτική ελεγκτική επιχειρηματολογία ώστε να συνειδητοποιούν οι ίδιοι την δική τους άγνοια και να παρακινηθούν από μόνοι τους να βρουν την αλήθεια.

Η σωκρατική ειρωνεία είναι μοναδική κατά το ότι παίζει τούτο το παιχνίδι με αντικείμενα πολύ σπουδαιότερα απ' ό,τι - και ο Σωκράτης παίζει με αυτά όπως δεν έπαιξε κανείς άλλος στη παγκόσμια ιστορία. Αυτό που λέει ο Σωκράτης, στην ουσία, με το "παιχνίδι" του, είναι ότι η γνώση μέσω της οποίας εκείνος κι εμείς πρέπει να ζήσουμε δεν είναι διαφορετική από ό,τιδήποτε έχει κανείς αντιληφθεί ή έχει φανταστεί ότι θα μπορούσε να είναι η ηθική γνώση. 

Οι Δέκα διαφορές μεταξύ του πρώιμου και του ώριμου πλατωνικού Σωκράτη

Α: πρώιμος πλατωνικός Σωκράτης
Β: ώριμος πλατωνικός Σωκράτης

1.

Α) Ο Σωκράτης είναι αποκλειστικά και μόνον ηθικός φιλόσοφος.
Β) Ο Σωκράτης είναι ηθικός φιλόσοφος, μεταφυσικός, γνωσιολόγος, φιλόσοφος των επιστημών, της θρησκείας, της γλώσσας κτλ.

2.

Α) Ο Σωκράτης δεν κατέχει καμία μεταφυσική θεωρία περί Ειδών και Ψυχών.
Β) Ο Σωκράτης διαθέτει μία μεγαλεπίβολη μεταφυσική θεωρία των "χωριστών" Ειδών και μιας αποχωρίσιμης ψυχής, η οποία μαθαίνει μέσω της "ανάμνησης" τμήματα του προγεννετικού αποθέματος γνώσεων.

3.

Α) Ο Σωκράτης, ενώ επιζητεί διαλεκτικά-ελεγκτικά την γνώση, επιμένει να αρνείται ότι ο ίδιος την κατέχει.
Β) Ο Σωκράτης, επιζητεί αποδεικτική γνώση και είναι πεπεισμένος ότι την βρίσκει.

4.

Α) Ο Σωκράτης, δεν γνωρίζει τίποτα για τον τριμερή διαχωρισμό της ψυχής που μάλιστα, υπονομεύει το δόγμα του περί αδυνατότητας της "ακρασίας".
Β) Ο Σωκράτης, παρουσιάζει ένα περίπλοκο, τριμερές πρότυπο για την ψυχή και τις λειτουργίες της.

5.

Α) Ο Σωκράτης, δεν έχει καμία γνώση μαθηματικών.
Β) Ο Σωκράτης, είναι κάτοχος της μαθηματικής επιστήμης της εποχής του.

6.

Α) Η άποψη του Σωκράτη για την φιλοσοφία, είναι φιλολαϊκή.
Β) Η άποψη του Σωκράτη για την φιλοσοφία, είναι ελιτιστική.

7.

Α) Ο Σωκράτης, επικρίνει την Αθηναϊκή Δημοκρατία και την πολιτική ζωή των Αθηναίων, δίχως όμως να αποκαλύπτει τις δικές του πολιτικές πεποιθήσεις και προτιμήσεις ως προς τα πολιτεύματα.
Β) Ο Σωκράτης, παρουσιάζει μία περίπλοκη και λεπτομερή πολιτική θεωρία, σύμφωνα με την οποία, στην αξιολογική σειρά των πολιτευμάτων, η Δημοκρατία συμπεριλαμβάνεται στα χειρότερα πολιτεύματα της εποχής του, μετά την άνομη τυραννία.

8.

Α) Οι ομοερωτικοί δεσμοί, παίζουν έναν κεντρικό ρόλο στην αντίληψη για τον έρωτα στον πρώιμο Σωκράτη.
Β) Οι ομοερωτικοί δεσμοί, παίζουν έναν κεντρικό ρόλο στην αντίληψη για τον έρωτα, αλλά μέσω μεταφυσικής θεμελίωσης, στον ώριμο Σωκράτη.

9.

Α) Για τον Σωκράτη, η ευσέβεια συνιστά υπηρεσία σε μια υπερβατική θεότητα η οποία είναι αυστηρά ηθική.
Β) Η προσωπική θρησκεία του Σωκράτη, επικεντρώνεται στην κοινωνία με θεϊκά και απρόσωπα είδη-έχει χαρακτήρα καθαρά μυστικιστικό που πραγματώνεται μέσω της θέασης.

10.

Α) Στους ελεγκτικούς διαλόγους, η μέθοδος που ακολουθεί ο Σωκράτης, είναι ανασκευαστική: προσεγγίζει την ηθική αλήθεια ανασκευάζοντας τις θέσεις του στην πορεία του διαλόγου.
Β) Από τον Μένωνα ως τον Φαίδρο, ο Σωκράτης παρουσιάζεται ως ένας καθαρά διδακτικός φιλόσοφος: εκθέτει την αλήθεια (την οποία κατέχει μετά βεβαιότητας) σε συμφωνούντες συνομιλητές.

Γρηγόρης Βλαστός, "Σωκράτης: Ειρωνευτής και Ηθικός Φιλόσοφος"

Ετικέτες: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΛΑΣΤΟΣ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΣΩΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΗΘΙΚΗ, ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ, ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
 

Στον διάλογο Μένων (82c - 85b) ο Σωκράτης πετυχαίνει να εκμαιεύσει, με κατάλληλες ερωτήσεις, από έναν δούλο του Μένωνα, που δε διδάχτηκε ποτέ του μαθηματικά, ότι οι επιφάνειες δύο τετραγώνων είναι ανάλογες προς τα τετράγωνα των πλευρών του, απλώς μέσω ερωτήσεων που του έδιναν την ευκαιρία να διορθώσει τις λανθασμένες απαντήσεις του δούλου και καθοδηγώντας τον έτσι ώστε να φτάσει στην ορθή διατύπωση αυτού του γεωμετρικού πορίσματος. Ακριβώς την ίδια δυνατότητα να φτάσει ο Θεαίτητος (νεαρός, αργότερα μέλος της πλατωνικής ακαδημίας με ιδιαίτερες επιδόσεις στα μαθηματικά), στον ομώνυμό του διάλογο, [.] να προσδιορίσει το σύνολο των επιστημών (ή των γνώσεων) με την υπαγωγή τους σ' ένα κοινό προσδιορίσιμο γνώρισμα, θα δώσει ο Σωκράτης, εφαρμόζοντας τη μέθοδο που καθημερινά δοκίμαζε· η μέθοδος αυτή γίνεται καλύτερα κατανοητή με μια παρομοίωση, που παραθέτει εδώ ο Πλάτων· από την παρομοίωση αυτή λοιπόν η μέθοδος ονομάστηκε «μαιευτική»· [.]:

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αγαπητέ μου Θεαίτητε, νιώθεις τους πόνους της γέννας, επειδή δεν είσαι άδειος, αλλά έγκυος.

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Δεν ξέρω, Σωκράτη, όμως λέω αυτό που νιώθω.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ε λοιπόν, δεν έχεις ακούσει, καταγέλαστε, ότι εγώ είμαι γιος μαμής, αρχοντογυναίκας με τα όλα της, της βλοσυρής Φαιναρέτης;

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Πως, το έχω ακούσει κιόλας.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ:  Έχεις ακούσει άραγε κι ότι εξασκώ αυτό το επάγγελμα.

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Καθόλου.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αλλά, και να το ξέρεις καλά, το εξασκώ· όμως μη το προφτάσεις σε άλλους· γιατί φίλε μου, δεν το πήραν μυρωδιά ότι κατέχω αυτή την τέχνη. Κι ο κόσμος, καθώς έχει μεσάνυχτα, λέει άλλα για μένα, ότι είμαι παράξενος όσο δεν παίρνει και κάνω τους ανθρώπους ν' απορούν. Αλήθεια, το έχεις ακούσει κι αυτό;

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Και βέβαια.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Να σου πω λοιπόν την αιτία;

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Οπωσδήποτε.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Προσπάθησε λοιπόν να καταλάβεις τι συμβαίνει μ' όλη αυτή την ιστορία της μαμής και θα μάθεις ευκολότερα αυτό που θέλω να σου πω. Γιατί ξέρεις βέβαια ότι καμιά μαμή δεν ξεγεννά άλλες γυναίκες όσο η ίδια είναι σε κατάσταση εγκυμοσύνης και μπορεί να γεννήσει, αλλά όταν πια της είναι αδύνατο να γεννήσει.

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Βεβαιότατα.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λένε λοιπόν ότι αιτία γι' αυτό είναι η Άρτεμη, επειδή, ενώ δε μένει λεχώνα, της έπεσε ο κλήρος να είναι θεά-προστάτης των λεχώνων. Λοιπόν, δεν έδωσε βέβαια το χάρισμα ν' ασκούν τη μαιευτική σε στείρες, γιατί η ανθρώπινη φύση δεν είναι ικανή να γίνει ειδική για όσα πράγματα αγνοεί· σ' όσες όμως δεν μπορούν να κάνουν παιδιά επειδή τις πήραν τα χρόνια, τους έδωσε το προνόμιο, τιμώντας τες, επειδή της μοιάζουν.

- ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Λογικά όλα αυτά.

- ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λοιπόν, η δική μου μαιευτική έχει όλα τ' άλλα που έχουν οι μαίες, όμως έχει και διαφορές: πρώτα πρώτα ασκώ τη μαιευτική σε άντρες κι όχι σε γυναίκες· κι ύστερα, την ώρα της γέννας εξετάζω τις ψυχές κι όχι τα σώματά τους.

Κι αυτό που στην τέχνη μας είναι το σπουδαιότερο, είναι το ότι έχει τη δυνατότητα να ελέγχει με κάθε τρόπο ποιο απ' τα δύο φέρνει στον κόσμο η διάνοια του νέου, πλαστή πραγματικότητα και ψέμα ή κάτι και δημιουργικό και αληθινό. Γιατί αυτό που συμβαίνει με τις μαίες συμβαίνει και με μένα· δε γεννώ σοφία και (για τούτο μάλιστα πολλοί κιόλας με λοιδόρησαν), ενώ θέτω ερωτήματα σ' άλλους, ο ίδιος δε δίνω καμιά απάντηση, για τίποτε, επειδή δεν κατέχω καμιά σοφία -και οι λοιδορίες τους ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Και να πια είναι η αιτία γι' αυτό: ο θεός μ' αναγκάζει να ξεγεννώ αλλά μ' εμποδίζει να γεννώ. Λοιπόν, ο ίδιος μου δεν είμαι βέβαια σοφός σ' οτιδήποτε, κι ούτε έχω να δείξω κάποια καινούργια ιδέα, γέννημα της ψυχής μου· αντίθετα, μερικοί απ' αυτούς που με συναναστρέφονται φαίνονται, στην αρχή βέβαια, ξύλα απελέκητα, όλοι όμως, καθώς παρατείνεται η συναναστροφή μας, σ' όσους ο θεός κάνει τη χάρη, πραγματοποιούν θαυμάσιες επιδόσεις, κι αυτή την εντύπωση δίνουν και στον εαυτό τους και στους άλλους· και είναι ξεκάθαρο τούτο, ότι, χωρίς να μάθουν ποτέ ως τώρα τίποτε από μένα, μόνοι τους κι από μέσα τους βρήκαν και γέννησαν πολλά κι ωραία. Όμως, για τη μαιευτική αγωγή αίτιο είμαστε εγώ κι ο θεός, πράγμα που γίνεται φανερό απ' το εξής: πολλοί κιόλας δεν το αντιλήφθησαν αυτό και κατηγορώντας τον εαυτό τους και δείχνοντας περιφρόνηση σ' εμένα έφυγαν από κοντά μου, ή από μόνοι τους ή αφού πείστηκαν από άλλους, νωρίτερα απ' ότι έπρεπε· έφυγαν λοιπόν και με τα κακά τους σμιξίματα και έχασαν από έκτρωση τις υπόλοιπες γνώσεις τους που ήταν αποτέλεσμα της μαιευτικής μου, βυζαίνοντας τες με κακό τρόπο, καθώς έδιναν μεγαλύτερη αξία στο ψέμα και την πλαστή πραγματικότητα κι όχι στην αλήθεια, έτσι που στο τέλος έδωσαν την εντύπωση και στον εαυτό τους και στους άλλους ότι είναι ξύλα απελέκητα [.] αυτούς, όταν ξανάρχονται παρακαλώντας με θεαματικά καμώματα να με συναναστραφούν, το δαιμόνιο που εμφανίζεται μάσα μου μ' εμποδίζει να πάρω στη συναναστροφή μου ορισμένους, για ορισμένους μου δίνει το ελεύθερο κι αυτοί ξανακάνουν πρόοδο.

Λοιπόν, αυτοί που με συναναστρέφονται παρουσιάζουν τα ίδια συμπτώματα με τις γυναίκες που είναι να γεννήσουν· νιώθουν δηλαδή τους πόνους της γέννας οδυνηρότερα απ' ότι εκείνες, καθώς στοιβάζονται μες το μυαλό τους απορίες νύχτα μέρα· κι αυτές τις ωδίνες η τέχνη μου έχει τον τρόπο να τις προκαλεί και να τις καταπαύει. Μ' αυτούς λοιπόν αυτά συμβαίνουν.

Μερικοί όμως, Θεαίτητε, που κατά κάποιο τρόπο μου δίνουν την εντύπωση ότι είναι στείροι, το παίρνω απόφαση ότι δεν έχουν καθόλου την ανάγκη μου· αυτούς με πολλή συμπάθεια τους προξενεύω σ' άλλους· και, το λέω κι ο θεός βοηθός, με πολλή επιτυχία ψυχανεμίζομαι σε ποιους μαθητεύοντας θα μπορούσαν να δουν καλό· [.] Αυτά λοιπόν, θαυμάσιε άνθρωπε, σου τα εξέθεσα διεξοδικά για τούτο: υποπτεύομαι, όπως κι εσύ νομίζεις, ότι, έχοντας έμβρυο στα σπλάχνα σου, νιώθεις ωδίνες. Αφέσου λοιπόν στις φροντίδες μου, μια και είμαι γιος μαμής κι ο ίδιος μου ειδικός μαιευτήρας και πρόθυμα να μου δίνεις απαντήσεις σ' ότι σε ρωτώ· και βέβαια, αν κατά την εξέταση που θα σου κάνω κρίνω ότι κάτι απ' αυτά που λες είναι πλαστή πραγματικότητα και ψέμα, και στη συνέχεια το παραπετάξω και το αποβάλλω, να μη γίνεις θηρίο, όπως κάνουν οι πρωτάρες για τα βρέφη τους. Γιατί, θαυμάσιε άνθρωπε, πολλοί έδειξαν τέτοιες διαθέσεις απέναντί μου, σα να ήταν έτοιμοι, κυριολεκτικά, να με δαγκώσουν, όταν τους αφαιρώ κάποια φλυαρία, και δεν πιστεύουν ότι αυτό το κάνω γιατί θέλω το καλό τους, επειδή βρίσκονται μακριά από το να γνωρίζουν ότι κανένας θεός δεν είναι κακόβουλος στους ανθρώπους· κι ούτε εγώ πράττω κάτι παρόμοιο από κακεντρέχεια, αλλά ο θεός μού απαγορεύει απόλυτα να συγκατανεύω στο ψέμα και ν' αφανίσω την αλήθεια.

*Πλάτων, Θεαίτητος (148e - 151d), Από τον τόμο: Πλάτων, Μύθοι, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ, 2003, σελ. 237-245

Ετικέτες: ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ, ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ, ΜΕΝΩΝΑΣ, ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ, ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Πηγή:http://philipposphilios.com
Aνιχνευτής ο δόκιμος Επικούρειος Πέπος. 

ΕΣΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ ΤΙ ΕΧΕΙΣ ΝΑ ΠΕΙΣ; ΤΟΥ ΒΙΛΧΕΜ ΡΑ'Ι'Χ

Σε φωνάζουν Ανθρωπάκο, Κοινό Άνθρωπο. Λένε πως χάραξε η εποχή σου, Η «Εποχή του Κοινού Ανθρώπου».

Μα δεν είσαι συ που το λες, ανθρωπάκο. Το λένε εκείνοι, οι αντιπρόεδροι των μεγάλων εθνών, οι εργατοπατέρες, οι μετανιωμένοι γιοι των αστών, οι πολιτικοί και οι φιλόσοφοι. Σου προσφέρουν το μέλλον, μα δε ρωτούν για το παρελθόν σου.

Κι όμως, είσαι κληρονόμος ενός τρομερού παρελθόντος. Τούτη η κληρονομιά καίει στη χούφτα σου σα διαμάντι φλεγόμενο. Εγώ αυτό έχω να σου πω.

Ο γιατρός, ο τσαγκάρης, ο μηχανικός ή ο εκπαιδευτικός, για να προκόψουν στη δουλειά τους και να κερδίσουν το ψωμί τους, πρέπει να γνωρίζουν τις ελλείψεις τους. Εδώ και κάμποσες δεκαετίες παίρνεις παγκοσμίως τα ηνία στα χέρια σου. Το μέλλον της ανθρωπότητας θα εξαρτηθεί από τις σκέψεις και τις πράξεις σου. Όμως, οι δάσκαλοι και οι αφέντες σου δε σου μιλάνε για τον τρόπο που σκέφτεσαι πραγματικά. Δε σου λένε ποιος είσαι στα αλήθεια. Κανένας δεν τολμά να σε φέρει αντιμέτωπο με τη μοναδική πραγματικότητα που έχει τη δύναμη να σε καταστήσει κύριο του πεπρωμένου σου. Είσαι «ελεύθερος» από μια άποψη μονάχα: ελεύθερος από την αυτοκριτική, που μπορεί να σε βοηθήσει να κουμαντάρεις τη ζωή σου.

Δε σ' άκουσα να παραπονιέσαι ποτέ: «Με εκθειάζετε σαν το μελλοντικό αφέντη του εαυτού μου και του κόσμου μου. Αλλά δε μου λέτε πώς γίνεται κανείς αφέντης του εαυτού του. Δε μου λέτε ποια είναι τα λάθη και τα ελαττώματα μου, πού σφάλλω στον τρόπο που σκέφτομαι και πράττω».

Επιτρέπεις στους ισχυρούς να απαιτούν τη δύναμη εν ονόματι «του ανθρωπάκου». Όμως, εσύ ο ίδιος παραμένεις βουβός. Ενισχύεις τους ισχυρούς με περισσότερη δύναμη. Επιλέγεις για εκπροσώπους ανθρώπους αδύναμους και κακοήθεις. Τελικά διαπιστώνεις πάντα, πολύ αργά, πως σ' έπιασαν κορόιδο.

Σε καταλαβαίνω! Κι ετούτο επειδή αντίκρισα αμέτρητες φορές το γυμνό κορμί και την ψυχή σου. Σε είδα δίχως τη μάσκα σου, την κομματική σου ταυτότητα ή την εθνική σου υπερηφάνεια. Γυμνό σα νεογέννητο, γυμνό σα στρατάρχη ξεβράκωτο. Σ' άκουσα να κλαις και να οδύρεσαι. Μου μίλησες για τα προβλήματά σου, τις αγάπες και τους πόθους σου. Σε ξέρω και σε καταλαβαίνω. Και θα σου πω τι είσαι, ανθρωπάκο, επειδή πιστεύω πραγματικά στο τρανό σου μέλλον. Μα επειδή το μέλλον σου ανήκει, αναμφίβολα σου ανήκει, ρίξε μια ματιά στον εαυτό σου. Κοίτα τον όπως είναι πραγματικά. Άκου αυτό που κανένας από τους ηγέτες και τους αντιπροσώπους σου δεν τολμά να σου πει:

Είσαι «άνθρωπος μικρός, κοινός». Συλλογίσου τη διπλή έννοια που έχουν τούτες οι λέξεις, «μικρός» και «κοινός»...

Μην το βάζεις στα πόδια! Βρες το κουράγιο να αντικρίσεις τον εαυτό σου!

«Με ποιο δικαίωμα μου κάνεις κήρυγμα; Βλέπω την ερώτηση στο τρομαγμένο βλέμμα σου. Σ' ακούω να την ξεστομίζεις όλο αυθάδεια. Φοβάσαι να αντικρίσεις τον εαυτό σου, ανθρωπάκο. Φοβάσαι την κριτική, όσο και τη δύναμη που σου υποσχέθηκαν. Αλήθεια, πώς σκέφτεσαι να χρησιμοποιήσεις τη δύναμή σου; Δεν ξέρεις. Φοβάσαι και να σκεφτείς ακόμη πως μπορεί κάποια μέρα να 'σαι διαφορετικός: ελεύθερος αντί φοβισμένος, ειλικρινής αντί ραδιούργος, να χαίρεσαι τον έρωτα, όχι σαν τον κλέφτη μες στη νύκτα, αλλά ανοικτά, στο φως του ήλιου. Απεχθάνεσαι τον εαυτό σου, ανθρωπάκο. Αναρωτιέσαι, «Ποιος είμαι εγώ που θα 'χω άποψη, θα κουμαντάρω τη ζωή μου και θα αποκαλώ ολάκερη την οικουμένη δική μου;» Δίκιο έχεις. Ποιος είσαι εσύ που θα διεκδικήσεις τη ζωή σου;  

Ε, λοιπόν, θα σου πω ποιος είσαι.

Διαφέρεις από τον ισχυρό σε τούτο μόνο, ο ισχυρός υπήρξε κάποτε ένας πολύ μικρός ανθρωπάκος, αλλά ανέπτυξε μια σημαντική ικανότητα. Αναγνώρισε την ποταπότητα και την ανεπάρκεια των σκέψεων και των πράξεών του. Κάτω από την πίεση κάποιου έργου που θεώρησε σημαντικό, έμαθε να διακρίνει ότι η μικρότητα κι η ευτέλειά του απειλούσαν την ευτυχία του. Με άλλα λόγια ο ισχυρός γνωρίζει πότε και σε τι είναι ανθρωπάκος. Ο ανθρωπάκος, όμως, δε γνωρίζει ότι είναι ποταπός και φοβάται να το μάθει. Κρύβει την ποταπότητα και την ανεπάρκειά του πίσω από αυταπάτες δύναμης και μεγαλείου, τη δύναμη και του μεγαλείου κάποιου άλλου. Είναι περήφανος για τους μεγάλους στρατηγούς του, αλλά όχι για τον εαυτό του. Θαυμάζει την ιδέα που δεν είχε κι όχι εκείνη που είχε. Όσο λιγότερο καταλαβαίνει κάτι, τόσο περισσότερο πιστεύει σ' αυτό. Κι όσο καλύτερα αντιλαμβάνεται μια ιδέα, τόσο η πίστη του σ' αυτήν κλονίζεται

*Βίλχελμ Ράιχ, Άκου Ανθρωπάκο, εκδ. Ιάμβλιχος, 1999, σελ. 9-12

Ετικέτες: ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΙΧ: ΑΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ, ΑΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ, ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΙΧ
Πηγή: http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο δόκιμος Επικούρειος Πέπος