Το «ένστικτο θανάτου» στον Χριστιανισμό και στους αρχαίους Έλληνες. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 

Το «ένστικτο θανάτου» στον Χριστιανισμό και στους αρχαίους Έλληνες

- Απριλίου 06, 2022

α.«Η ζωή πώς θνήσκεις; πώς και τάφω οικείς; του θανάτου το βασίλειον λύεις δε και το Άδου τους νεκρούς εξανιστάς».(«Η ζωή εν τάφω»)

β. «Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος»

 

Το δίπολο Ζωή – Θάνατος κυριαρχεί στην υμνογραφία της Μ. Εβδομάδας και του Πάσχα. Η ζωή, ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού αποτελούν το πυρηνικό στοιχείο του Χριστιανισμού, αφού πάνω σε αυτό υφαίνεται η ανθρώπινη και θεϊκή φύση του. Για τους πιστούς ο θάνατος και η ανάσταση του Ιησού δεν συνιστούν μόνον το δομικό στοιχείο του χριστιανικού δόγματος, αλλά και μία υπέρβαση της ανθρώπινης λογικής και της φυσικής νομοτέλειας. Γι’ αυτό ο υμνογράφος στον ύμνο της Μ. Παρασκευής (α) εκφράζει την απορία του για τον «θάνατο» του Χριστού. Πεθαίνει ένας θεός;Η σταυρική θυσία ήταν το μέγιστον τεκμήριον του «πάσχοντος θεού» και της αγάπης του προς τον άνθρωπο.

Αλλά εκείνο που καταμαρτυρά και αναδεικνύει την θεϊκή φύση του Χριστού είναι η «ανάστασή» του και η νίκη του επί του θανάτου «θανάτω θάνατον πατήσας». Ο Χριστιανισμός χωρίς την «ανάσταση» – για πολλούς θρησκειολόγους – θα ήταν μία θρησκεία χωρίς πιστούς, αφού ο άνθρωπος αναζητά σε αυτήν το υπερβατικό, την δύναμη και  την ανατροπή των φυσικών νόμων. Αρέσκεται, δηλαδή, αυτό που τον φοβίζει (θάνατος) να το «νικά» ο θεός του και να φαντασιώνεται έναν κόσμο όπου η απόλυτη εξουσία θα είναι ο «αθάνατος θεός» και όλα θα πειθαρχούν στην ακατανίκητη δύναμή του «του θανάτου το βασίλειον λύεις» (α).

Ο θάνατος και η θρησκεία

Για πολλούς μελετητές της θρησκείας ο θάνατος και ο «φόβος του θανάτου» των ανθρώπων αποτελεί κατεξοχήν προνομιακό πεδίο στο οποίο οι ταγοί της εκκλησίας θεμελιώνουν την εξουσία τους. Όλες οι θρησκείες υπόσχονται ή προσφέρουν παραδείσους ως «αποζημίωση» σε όλους εκείνους που ονειρεύονται μία αθάνατη ζωή αλλά και σε εκείνους που δεν μπορούν ή αρνούνται να αντιμετωπίσουν την αλήθεια της θνητότητάς τους και του θανάτου. Οι θρησκείες ενισχύουν τις φρούδες ελπίδες των θνητών για μια ζωή αιώνια και όπως τονίζει ένα βικτωριανό φυλλάδιο προσφέρουν έναν «Ταξιδιωτικό Οδηγό από τον θάνατο στην Ζωή».

Τόσο ο Μαρξ όσο και ο Φρόυντ θεωρούν πως η δύναμη της θρησκείας εδράζεται στην δημιουργία και προβολή απατηλών αλλά πειστικών εικόνων για την μεταθανάτια ζωή. Ο παράδεισος και η κόλαση είναι το αντίτιμο για την επίγειο ζωή  του ανθρώπου, είτε ως επιβράβευση είτε ως τιμωρία. Έτσι η «θρησκεία μπορεί να εξουσιάζει, να ελέγχει και να επηρεάζει τους καταπιεσμένους και τους αβοήθητους ανθρώπους» (John Bowker, «Ο θάνατος και οι θρησκείες»). Ενδεικτική είναι η αναφορά στην Κόλαση της Μεγάλης Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας (πηγή «Ο θάνατος και οι θρησκείες»).

« Κόλαση: σύμφωνα με την πλειονότητα των θρησκευτικών διδασκαλιών, ο τόπος διαμονής των ψυχών των αμαρτωλών που υποτίθεται ότι είναι καταδικασμένοι να υποφέρουν αιώνια. Οι θεολόγοι και οι κληρικοί χρησιμοποιούν την έννοια της κόλασης, την οποία αντιπαραβάλλουν με τον παράδεισο, για να εξασκούν επιρροή στη συνείδηση και στα αισθήματα των πιστών».

Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουτσώφ (1953-1964) διακωμωδώντας τις υποσχέσεις της θρησκείας και την πίστη των ανθρώπων στον Παράδεισο και την Κόλαση τόνισε ειρωνικά με ένα σχόλιό του επ’ ευκαιρία της πρώτης πτήσης του Γκαγκάριν στο διάστημα, το 1961:

«Όσο για τον παράδεισο στα ουράνια, ακούσαμε γι’ αυτόν από τους παπάδες. Αλλά θέλαμε να δούμε και μόνοι μας με τι μοιάζει, κι έτσι στείλαμε  εκεί τον ανιχνευτή μας, τον Γιούρι Γκαγκάριν. Περιστράφηκε γύρω από την υφήλιο και δεν βρήκε τίποτα στο έξω διάστημα, μόνο απόλυτο σκοτάδι, είπε, ούτε κανένα κήπο, τίποτα που να μοιάζει με τον παράδεισο».

Ωστόσο οι άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν με την ελπίδα του παράδεισου και το φόβο της κόλασης. Ο θάνατος ως ιδέα κυριαρχεί σε κάθε σκέψη και ενέργειά του. Ο θάνατος συνιστά την απόλυτη τιμωρία που επέβαλε ο θεός στο ανθρώπινο γένος εξαιτίας  των πολλών αμαρτημάτων του, όπως αναφέρεται και στην «Γένεση», 6, 7-8»:

«και είπεν ο θεός. Απαλείψω τον άνθρωπον, ον εποίησα, από προσώπου της γης από ανθρώπου έως κτήνους, ότι εθυμώθην ότι εποίησα αυτούς».

Ο θάνατος στους αρχαίους Έλληνες

Ο φόβος του θανάτου είναι διαχρονικός και οικουμενικός. Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες διαφοροποιήσεις από εποχή σε εποχή, από λαό σε λαό κι από θρησκεία σε θρησκεία. Αυτές οι διαφοροποιήσεις σχετίζονται με το πολιτιστικό επίπεδο, με το ρόλος της επιστήμης, τις εμπειρίες και τα βιώματα κάθε λαού αλλά και με την γενικότερη κοσμοθεωρία για τη Ζωή και το Θάνατο.

Στον Όμηρο ο φόβος του θανάτου δεν οδηγούσε τον άνθρωπο σε μία άγονη μοιρολατρία και παραίτηση από τον αγώνα για ζωή. Την αγωνία για το θάνατο και την επιθυμία για αθανασία την εκδήλωναν με την θέλησή τους, για υστεροφημία. Σχετικά γράφει ο Damour Franck: «Οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούν και αυτοί να κατακτήσουν την αθανασία, μέσω των σκέψεων και των έργων τους που θα διαρκούσαν περισσότερο από την φυσική τους ύπαρξη η οποία είχε ημερομηνία λήξης. Την μέθοδο αυτή την ονόμασαν: Υστεροφημία» («Μακάριοι οι θνητοί γιατί ακόμα είναι ζωντανοί»).

Ωστόσο η θέση των αρχαίων Ελλήνων για τον θάνατο και τον Κάτω κόσμο αποτυπώνεται με τον πιο εναργή τρόπο στο διάλογο του Αχιλλέα με τον Οδυσσέα. Συγκεκριμένα ο Αχιλλέας μετέφερε στον Οδυσσέα την εμπειρία του από τον κάτω κόσμο:

«Περίλαμπρε Οδυσσέα,/ το θάνατο μη μού ζητάς με λόγια να γλυκάνεις./ Κάλλιο στης γης να βρισκόμουν κι ας δούλευα σε/ ανθρώπου μικρού, με δίχως βίος πολύ, παρά στον Άδη να είμαι,/ και βασιλέας να λέγομαι των πεθαμένων όλων».

Η ειδοποιός, δηλαδή, διαφορά μεταξύ στης στάσης των αρχαίων Ελλήνων και των χριστιανών έγκειται στο γεγονός ότι οι πρώτοι αναζητούσαν την εκπλήρωση των επιθυμιών τους στην επίγεια ζωή και δεν «επένδυαν» σε κάποια αποζημίωση ή δικαίωση στον άλλο κόσμο.

Σχετικά με τον θάνατο το Κοράνι καταγράφει ως διαπίστωση πως αυτός καθορίζεται από το θεό, αφού τίποτα δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την θέλησή του. ειδικότερα τονίζεται:

«Ουδείς θνήσκει άνευ της βουλήσεως  του θεού, θνήσκει δε όταν και όπως είναι τούτο γεγραμμένον εν τη Βίβλω τη οριζούση την διάρκειαν εκάστου εν τω κόσμω τούτω όντος», (γ, 139).

 

Το ένστικτο θανάτου

Μπορεί ο καθημερινός άνθρωπος να κατατρύχεται από το φόβο του θανάτου και εξαιτίας αυτού να πλάθει πιθανούς χώρους για την μεταθανάτια ζωή (Παράδεισος – Κόλαση), ο πρώτος, όμως, που μίλησε με επιστημονικό τρόπο για τον θάνατο ήταν ο Φρόυντ, με την γνωστή του θέση για το «Ένστικτο θανάτου».

Σύμφωνα με τη θέση αυτή – που για τον Φρόυντ είναι αξίωμα – η τάση καταστροφής του ανθρώπου είναι μία εκδήλωση των ενστίκτων του θανάτου. Για τον Φρόυντ η libido έχει ως έργο να εκτρέψει αυτό το ένστικτο προς τα έξω, προς τους άλλους…Ένα κομμάτι αυτού του ενστίκτου γίνεται Σαδισμός. Πολλές φορές το ένστικτο αυτό τιθασεύεται από το Εγώ, το Υπερεγώ ή την κοινωνία, ή να παραμένει ανενεργές, να επιτρέπεται ή να απωθείται, αλλά ο άνθρωπος δεν μπορεί να απαλλαγεί ολοκληρωτικά από αυτό. Γι’ αυτό επισημαίνει πως «ολόκληρη η ζωή του ενστίκτου εξυπηρετεί τον ένα και μοναδικό σκοπό: του να επιφέρει το θάνατο».

Πολλοί άλλοι ψυχολόγοι θεωρούν πως ο θάνατος – από μία άλλη σκοπιά – αποτελεί τη ζωοποιό δύναμη της φύσης. Εξάλλου πολλοί προσμετρούν και αξιολογούν την ζωή σύμφωνα με το θάνατο. Σε τελική ανάλυση ο θάνατος λειτουργεί ως εξισορροπητικός παράγοντας της φύσης και συμβάλλει καθοριστικά στην αναγέννηση της ζωής.

«Αν πρέπει να θεωρήσουμε ως αλήθεια που δεν επιδέχεται καμία εξαίρεση το ότι καθετί πεθαίνει για εσωτερικούς λόγους – ξαναγίνεται ανόργανο άλλη μία φορά – τότε είμαστε αναγκασμένοι να πούμε πως ο σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος»,(Φρόυντ, «Πέραν από την αρχή της ηδονής»)

Με βάση τις παραπάνω απόψεις του Φρόυντ μπορούμε να ερμηνεύσουμε καλύτερα την απαίτηση του Ιησού προς τους μαθητές του για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τον ορίζουν και να απαντούν στην ερώτηση. «Τίνα με οι όχλοι λέγουσιν είναι», (κατά Λουκά, 9, 18-20). Σχετικά ο Ιησούς τους παρήγγειλε τα παρακάτω, ορίζοντας με σαφήνεια το δομικό στοιχείο της φύσης του, τη Ζωή και το Θάνατο.

«Ο δε επιτημήσας αυτοίς παρήγγειλεν μηδενί λέγειν τούτο, ειπών ότι δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν και αποδοκιμασθήναι από των πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι», (κατά Λουκά, 9, 21).

 https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

­       * Χρήσιμα βιβλία: 

1.             1. «Πέρα από την αρχή της ηδονής», Φρόυντ,  Εκδ. Δαμιανός.

2.            2.  «Ο θάνατος και οι θρησκείες», John Bowker, Εκδ. Παπαδήμα.

3.           3.   «Το ένστικτο του θανάτου», Βίλχελμ  Ράϊχ,  Εκδ. Καστανιώτη.

Σαββόπουλος: «Τρομερή μάγισσα η ηγεσία του Κρεμλίνου- Προσκυνώ την Ουκρανία, σκύβω το κεφάλι και ψέλνω μαζί της» «Η Ουκρανία για μας έχει ήδη νικήσει» το μήνυμα του τραγουδοποιού στο «Μουσικό Κουτί», που ήταν αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Το δικό του μήνυμα για την Ουκρανία έστειλε μέσω της εκπομπής «Το Μουσικό Κουτί» ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Η εκπομπή ήταν αφιερωμένη στους πρόσφυγες και περισσότεροι από 45 τραγουδιστές και συνθέτες ένωσαν τις φωνές τους και τραγούδησαν για την Ουκρανία.

«Τι μας φέρνει απόψε τόσο κοντά, τόσους πολλούς στην εκπομπή του Νίκου (Πορτοκάλογλου) λες και ήταν διαδήλωση; Κάποιος θυμός, κάποια οργή; Όχι. Μας φέρνει απλούστατα η βαθιά συγκίνηση για τον πανέμορφο λαό της Ουκρανίας και για τη γενναία ηγεσία του. Ζητάμε να σταματήσει αυτός ο Αρμαγεδδών, διότι όπως όλοι αγαπούμε κι εμείς την ειρήνη, τον άνθρωπο κ.λπ.» ξεκίνησε λέγοντας ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Συνέχισε δε, λέγοντας: «Και οφείλουμε σαν ενήλικοι, όχι σαν αιώνιοι έφηβοι, έχει καταντήσει εντελώς μπανάλ αυτό το κλισέ.

»Σαν ενήλικοι λοιπόν, οφείλουμε κάθε φορά να κατονομάζουμε τον εκάστοτε βομβαρδιστή της ειρήνης, του ανθρώπου, των λαών. Όσο για την ηγεσία του Κρεμλίνου, αποδείχθηκε, εν τέλει χωρίς να θέλει, χωρίς να το ξέρει, χωρίς να το καταλάβει σε τρομερή μάγισσα. Πώς τα κατάφερε κι έκανε έναν λαό, τον ουκρανικό, ήρωα επικών διαστάσεων.

»Οι Ουκρανοί όπως όλοι μας δηλαδή, κοίταζαν τη ζωούλα τους, τις δουλειές τους, τις οικογένειές τους και απέκτησαν επική συνείδηση. Διότι μόνο με ψυχολογία έπους, μπορείς να πας και να πεθάνεις γι’ αυτά τα υψηλά πράγματα, που όμως είναι και πολύ απτά και λέγονται πατρίδα, ελευθερία, δημοκρατία».

»Καλή είναι η ευημερία και η σχετική ξεγνοιασιά της αλλά φαίνεται πως στην κρίσιμη στιγμή ο δρόμος που σώζει τον κόσμο είναι πάντα ένας: η θυσία.

»Η Ουκρανία τώρα υποφέρει για όλους μας, μη σιωπήσετε, ακολουθήστε τον δρόμο της καρδιάς, βοηθήστε όπως μπορείτε τους Ουκρανούς, είναι το δικό τους θυσιασμένο αίμα, τώρα, που έρχεται να σώσει αυτό που κανένας, ποτέ, ολοκληρωτισμός δεν θα καταφέρει να νικήσει: το μεγαλείο της ζωής.

»Προσκυνώ την Ουκρανία, σκύβω το κεφάλι και ψέλνω μαζί της. Η Ουκρανία για εμάς έχει ήδη νικήσει» είπε και συνέχισε να τραγουδά.

Σκοπός της εκπομπής ήταν να συγκεντρωθούν χρήματα για τους άμαχους και τους πρόσφυγες της Ουκρανίας λόγω της ρωσικής εισβολής, ώστε να στηριχθούν οι Ουκρανοί που υπομένουν τους συνεχείς βομβαρδισμούς ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.

Ελένη Καραΐνδρου: «Σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο φρόντιζα να επιβάλλομαι με τη δουλειά μου» Πηγή: LIFO

Η σημαντικότερη Ελληνίδα συνθέτρια έχει ξεπεράσει εδώ και πολλά χρόνια τα ελληνικά σύνορα με την κινηματογραφική της μουσική, αγγίζοντας τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Η Ελένη Καραΐνδρου, στα ογδοηκοστά της γενέθλια, έχοντας διανύσει μια ζωή γεμάτη μελωδίες, ήταν φέτος το τιμώμενο πρόσωπο στα World Soundtrack Awards του Φεστιβάλ της Γάνδης, λαμβάνοντας την κορυφαία διάκριση του Lifetime Achievement Award.

Γιάννης Πανταζόπουλος 

Λίμνη Κερκίνη. Χειμώνας. Ατενίζω τη μυστηριώδη και απόκοσμη ομορφιά της. Το κρύο είναι διαπεραστικό, η ομίχλη πυκνή και γύρω-γύρω βουνά. Η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου με συνοδεύει, ενώ το βλέμμα μου μαγνητίζεται από το τοπίο που είχε επιλέξει ο σπουδαίος σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος για την ταινία του Το λιβάδι που δακρύζει. Επιστροφή στην Αθήνα. Περιγράφω τη σκηνή στην κορυφαία μουσικοσυνθέτρια. Η ίδια αφηγείται: «Θυμάμαι ότι περπατούσα στον απέραντο βυθό της τη χειμερινή περίοδο, που τα νερά είχαν τραβηχτεί πολύ μακριά, αφήνοντας μικρές λιμνούλες και ποταμάκια. Οι πρώτες φιγούρες διαγράφονταν στον ορίζοντα. Το ταξίδι της φαντασίας είχε ξεκινήσει. Ήξερα ακριβώς τα χρώματα που θ’ αναζητούσα. Βαθιά γήινα με τη λάμψη του νερού και του ήχου της σταγόνας. H νοσταλγία του ακορντεόν συνομιλεί με την επική ανάσα του γαλλικού κόρνου. H άρπα δίνει το υδάτινο στοιχείο, τα δάκρυα, την έννοια του παραμυθιού. O ήχος της πολίτικης λύρας ψιθυρίζει τη φράση της επιστροφής. Εκείνο το βράδυ ονειρεύτηκα αυτές τις ψυχές, καθώς έρχονταν ν’ ακουμπήσουν τις ελπίδες τους στη νέα γη, στη γη των προγόνων τους. Ένα νέο αγόρι, κρατώντας ένα ακορντεόν, ζωντανεύει χρώματα και ρυθμούς».

Έτσι συνέλαβε το βασικό θέμα της μουσικής για την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Κι αυτός είναι γενικά ο τρόπος που η Ελένη Καραΐνδρου συνθέτει τις ελεγειακές της μουσικές. Τη συναντώ με αφορμή το σημαντικό βραβείο που απέσπασε φέτος ως τιμώμενο πρόσωπο στα World Soundtrack Awards του Φεστιβάλ της Γάνδης. Όλα αυτά τα χρόνια έχει διανύσει μια αξιοθαύμαστη διαδρομή, γεμάτη διακρίσεις και συναρπαστικές εμπειρίες. Και σ’ αυτό το δημιουργικό ταξίδι έρχεται τώρα να προστεθεί και το Lifetime Achievement Award, το κορυφαίο βραβείο για έναν κινηματογραφικό συνθέτη.

Έχουμε βαθύτατο πολιτιστικό έλλειμμα. Για την ακρίβεια, επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια παντελής αδιαφορία. Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ εμπνευσμένη πολιτική όσον αφορά τον πολιτισμό στην Ελλάδα. Πότε αντιμετωπίστηκε σοβαρά και υπεύθυνα σε μια χώρα, της οποίας μάλιστα το μεγάλο κεφάλαιο είναι ο πολιτισμός;

«Στο πρόσωπό μου τιμήθηκε η Ελλάδα. Στη Γάνδη αισθάνθηκα ότι η χώρα μας είναι το επίκεντρο του πολιτισμού», λέει και ταυτόχρονα εκφράζει την απογοήτευσή της επειδή η σημαντική αυτή βράβευση δεν έλαβε τη δημοσιότητα που της άρμοζε. Και επισημαίνει: «Πραγματικά, δεν γνωρίζω γιατί στη χώρα μας το θέμα δεν δημοσιοποιήθηκε όπως και όσο θα έπρεπε. Αλλά στην Ελλάδα φαίνεται ότι συνήθως έχουμε πρόβλημα να δίνουμε τη σημασία που πρέπει, εκεί που πρέπει. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν είχαν ενημερωθεί οι αρμόδιοι για τη βράβευση, ειδικά για τις δύο συναυλίες που έδωσα στην κατάμεστη Όπερα της Γάνδης, όπου τιμήθηκαν και ακούστηκαν σπουδαίοι Έλληνες συνθέτες με τη συμμετοχή της Συμφωνικής των Βρυξελλών όπως και του εξαιρετικού μαέστρου Ντερκ Μπροσέ. Παρά τα εμπόδια της πανδημίας, έζησα μια πρωτόγνωρη και ονειρεμένη εμπειρία. Από την άλλη, επιστρέφοντας, παρατήρησα ότι εκ μέρους της επίσημης πολιτείας δεν είχε εκδοθεί καμία ανακοίνωση. Ξέρετε, αυτή η τιμή δεν ήταν σημαντική μόνο για μένα αλλά και συνολικά για τη χώρα μας. Τι να πω; Πιθανολογώ ότι αν είχα προσλάβει έναν άνθρωπο να μου κάνει δημόσιες σχέσεις ίσως να έπαιρνε μεγαλύτερη δημοσιότητα, αλλά αυτό δεν θα το κάνω ποτέ».

Όσον αφορά τη ρίζα του προβλήματος, υπογραμμίζει ότι αυτή εντοπίζεται στην πλήρη απουσία ενδιαφέροντος εκ μέρους της πολιτείας για την παιδεία και τον χώρο του πολιτισμού. «Έχουμε βαθύτατο πολιτιστικό έλλειμμα. Για την ακρίβεια, επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια παντελής αδιαφορία. Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ εμπνευσμένη πολιτική όσον αφορά τον πολιτισμό στην Ελλάδα. Πότε αντιμετωπίστηκε σοβαρά και υπεύθυνα σε μια χώρα, της οποίας μάλιστα το μεγάλο κεφάλαιο είναι ο πολιτισμός; Αλλά θυμηθείτε τι είχε συμβεί όταν επέστρεψε ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, κρατώντας στα χέρια του το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δεν πήγε κανείς να τον προϋπαντήσει στο αεροδρόμιο και τότε είπε στη γυναίκα του: “Μα γιατί μας μισούν;”.

Η συζήτηση οδηγείται αναπόφευκτα στην υγειονομική κρίση και όλο αυτό που ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια. «Ζούμε μια πάρα πολύ οδυνηρή εποχή και ακόμα δεν γνωρίζουμε τις συνέπειες που θα έχει μελλοντικά. Είναι αδιανόητα τα νούμερα και οι αριθμοί που ακούμε καθημερινά και σκέφτομαι ότι έχουμε εθιστεί στον θάνατο, ενώ πρόκειται για ανθρώπινες ψυχές». Πόσο την έχει επηρεάσει; «Ευτυχώς, πριν έρθει ο κορωνοϊός είχα δεχτεί ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα από τον σκηνοθέτη Τέρενς Μάλικ, ο οποίος μου ζήτησε να υπογράψω τη μουσική για τη νέα του ταινία The Last Planet. Έτσι, κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχα αφιερωθεί στην ετοιμασία του σάουντρακ για το φιλμ ενός από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της εποχής μας και αξεπέραστου ποιητή της μεγάλης οθόνης. Ωστόσο, δεν σας κρύβω ότι ήταν μια δύσκολη περίοδος. Μοιάζει σαν η ανθρώπινη ζωή να μην έχει καμία αξία. Ποιος μπορεί να χαίρεται όταν όλα σιωπούν, όταν πόλεις και δρόμοι αδειάζουν, όταν άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους; Ξέρετε πόσοι καλλιτέχνες έχουν δυστυχήσει εν καιρώ πανδημίας; Εξαιρετικά ταλαντούχοι ηθοποιοί έχουν βιώσει μαύρες μέρες».

Μένοντας σε θέματα της επικαιρότητας, ζητώ τη γνώμη της για το ΜeΤoo, τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις αλλά και τη θέση της γυναίκας στην εποχή μας. Η ίδια έχει καταφέρει να κατακτήσει επάξια μια σημαντική θέση σε έναν χώρο ανδροκρατούμενο. Απαντά: «Στη δική μου πορεία δεν αντιμετώπισα ποτέ παρόμοια περιστατικά. Δουλεύοντας σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, φρόντιζα να επιβάλλομαι με τη δουλειά μου. Προετοιμαζόμουν πάρα πολύ και δεν άφηνα κανένα περιθώριο. Αυτή ήταν η άμυνά μου. Πάντως, παρακολουθώντας όλα αυτά που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, έμεινα άναυδη. Ένιωσα μια απέραντη θλίψη. Ευτυχώς, το αίσθημα της αλληλεγγύης λειτούργησε καταλυτικά ώστε να έρθουν στην επιφάνεια όλα αυτά τραύματα που κουβαλούσαν κάποιοι άνθρωποι και ως τώρα δεν μπορούσαν να τα δημοσιοποιήσουν».

Η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου εμπεριέχει την έννοια του ανθρώπου χωρίς φύλο. «Πιστεύω πολύ στον άνθρωπο και όχι στα φύλα. Ο άνθρωπος είναι ένας, δεν έχει να κάνει με το αν είσαι αρσενικό ή θηλυκό. Πάντοτε στη ζωή μου ήθελα να είμαι ελεύθερη, να πορεύομαι χωρίς παρωπίδες και να παραμένω ανοιχτόμυαλη», αναφέρει.

Καθισμένη στο σπίτι της στο Μετς, πίνοντας ένα ζεστό τσάι, ανατρέχει στο παρελθόν και θυμάται τη ζωή της. Γεννημένη σε ένα μικρό, ορεινό χωριό, το Τείχιο Φωκίδας, μου λέει πως ποτέ δεν έσβησαν από τη μνήμη της τα πρώτα ερεθίσματα που ήχησαν στα αυτιά της. «Η φύση απλωνόταν μπροστά μας. Αναπολώ συχνά τον δυνατό αέρα, τα τρεχούμενα νερά, τη σιωπή του χειμώνα, τα γαυγίσματα των σκύλων, τους ήχους από το δάσος, τη βροχή που χτυπούσε στις πλάκες, τα κελαηδίσματα των πουλιών, τις φλογέρες των βοσκών αλλά και το κλαρίνο που κυριαρχούσε στα υπαίθρια πανηγύρια του καλοκαιριού».

Έκτοτε τα ίχνη της ελληνικής παράδοσης ενσωματώθηκαν στη μουσική της, αφήνοντας μια μοναδική παρακαταθήκη και έναν χείμαρρο από νότες. Η Ελένη Καραΐνδρου παραμένει ένας φάρος του πολιτισμού. Οι αξεπέραστες, διαυγείς μουσικές της, οι υποβλητικές συνθέσεις, οι ανεξίτηλες μελωδίες και ένας υπέροχος συνδυασμός εγχόρδων, πνευστών και ακορντεόν είναι βασικά χαρακτηριστικά του έργου της. Μια μουσική ανοιχτών οριζόντων και έντονης εσωτερικής γαλήνης που αγγίζει τις πιο μύχιες χορδές της ψυχής μας. Μελαγχολική και συνάμα λυτρωτική.

Για εκείνη, η επιτυχημένη πορεία της ότι ήταν θέμα συγκυριών. «Νομίζω ότι συνέβαλαν τα πάντα. Όταν ήρθαμε στην Αθήνα θυμάμαι τις πρώτες μουσικές που ακούγονταν από το διπλανό σινεμά. Πάντοτε ήθελα να παίζω ωραίο πιάνο και να με αγαπούν αυτοί που με άκουγαν. Μάλιστα, στην εφηβεία μου ήμουν περήφανη και ευτυχής που ένας συμμαθητής μου στο ωδείο ανέβαινε από τον Πειραιά και στηνόταν κάτω από τα παράθυρα για να μ’ ακούσει να παίζω πιάνο. Εγώ του σιγοτραγουδούσα το “Βαλς του χωρισμού”: (Τραγουδά)… “Σε λίγο η νύχτα θα σβήσει, το φως θα απλωθεί μες στη γη, μα η αγάπη μας θα ’ναι στη δύση, την ώρα που ο ήλιος θα βγει. Απόψε κλαίνε τα βιολιά, τ’ όνειρο μας που πεθαίνει, γι’ αυτό ας βρούμε λησμονιά, μες στου βαλς την αγκαλιά”. Ήταν η πρώτη μου μεγάλη αγάπη, αλλά, δυστυχώς, έφυγε από τη ζωή σε μικρή ηλικία. Επίσης, θυμάμαι το γραμμόφωνο της γειτόνισσας αλλά και την εσωτερική μου ανάγκη να παίζω στο πιάνο όσες μελωδίες άκουγα. Συγχρόνως, το γεγονός ότι έχασα τη μητέρα μου όταν ήμουν επτά ετών επέδρασε σημαντικά στην ψυχοσύνθεσή μου. Ένιωθα τη μουσική και τα μαθήματα πιάνου ως εκτόνωση συναισθημάτων».  

Τη μουσική της την έχουν χαρακτηρίσει λιτή, ήρεμη, αφαιρετική, ποιητική, μοναχική και νοσταλγική. Η ρυθμολογία που επιλέγει στηρίζεται στις πολλές παύσεις, τα ανοίγματα, τα προσωπικά στοιχεία και τις επιβλητικές ενορχηστρώσεις. Πηγή έμπνευσης, ακόμα και σήμερα, μπορεί να γίνει ένας λυγμός, μια πνοή, ένας ψίθυρος, ένα βλέμμα, ένα δάκρυ, μια ανάμνηση ή ένα συναίσθημα. «Η μουσική είναι το επίκεντρο της ζωής μου και έχει φωτίσει πνευματικά όλα μου τα χρόνια», λέει και διαπιστώνουμε ότι το έργο της στον κινηματογράφο, το θέατρο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο είναι τεράστιο. Από το 1975 έχει συνεργαστεί με κορυφαίους Έλληνες και ξένους δημιουργούς, όπως οι Θεόδωρος Αγγελόπουλος, Μάνφρεντ Άιχερ, Γιαν Γκαρμπάρεκ, Ζιλ Ντασέν, Λευτέρης Βογιατζής, Δημήτρης Μαυρίκιος, Τώνια Μαρκετάκη, Μαργκαρέτε φον Τρότα, Κρις Μαρκέρ, ενώ σπουδαίοι μαέστροι, όπως ο Dennis Russel Davis, ο Αλέξανδρος Μυράτ και ο Λουκάς Καρυτινός, έχουν διευθύνει τα έργα της. Φυσικά, δεν παραλείπει να ξεχωρίζει τη μεγαλύτερη συνάντηση, η οποία την έχει σημαδέψει όσο καμία άλλη, αφού μιλάμε για τον σύντροφο της ζωής της, τον σκηνοθέτη Αντώνη Αντύπα.  

Είναι γεγονός ότι η Ελένη Καραΐνδρου έχει συνθέσει τη μουσική για αλησμόνητες ταινίες όπως το Ταξίδι στα Κύθηρα, ο Μελισσοκόμος, το Μια αιωνιότητα και μια μέρα, το Βλέμμα του Οδυσσέα, η Σκόνη του χρόνου, το Λιβάδι που δακρύζει, η Ρόζα, το Μετέωρο βήμα του πελαργού, η Περιπλάνηση. Φυσικά, έχει ντύσει μελωδικά αμέτρητα θεατρικά έργα που άφησαν εποχή (Συμφορά από το πολύ μυαλό, Ο γυάλινος κόσμος, Ο Γλάρος) και έχει κάνει σπάνιες ηχογραφήσεις, όπως εκείνη με τη Μαρία Φαραντούρη για τη «Μεγάλη Αγρύπνια», όπου ο Γιάννης Τσαρούχης φιλοτέχνησε το εξώφυλλο, ζωγραφίζοντας έναν άγρυπνο έφηβο.

Η συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο υπήρξε σταθμός, η αφορμή για ένα μοναδικό ταξίδι αυτογνωσίας Μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια πνευματική συγγένεια, αφού τους ένωνε μια κοινή αισθητική κατεύθυνση. Στο σημείο αυτό αναφέρει: «Η πρώτη μου συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο ήταν το Ταξίδι στα Κύθηρα, ένα ταξίδι στο ανέφικτο. Οι ταινίες του ήταν πάντα μια ωδή στην ανθρώπινη ύπαρξη, ένας ποιητικός στοχασμός», υπογραμμίζει και προσθέτει: «Επίσης, με τον Μάνφρεντ Άιχερ μας ενώνει η οπτική μας απέναντι στον άνθρωπο. Τον θυμάμαι να μου λέει κάποτε για το Ταξίδι στα Κύθηρα ότι τον είχε συγκινήσει το σημείο που ακούγεται ένα σόλο βιολί. Ήταν το σόλο που έγραψα για τη σκηνή όπου ο Κατράκης ανεβαίνει στη σχεδία και χάνεται στο πέλαγος. Τον είχε συγκινήσει ο τρόπος που το έπαιξε ο μουσικός, ο οποίος ήταν πολύ απλός, χωρίς βιμπράτο και έβγαζε μια εσωτερικότητα».

Η Ελένη Καραΐνδρου έχει δοκιμαστεί σε όλα τα είδη μουσικής. Μυστηριακοί, υπόκωφοι ήχοι, ευάλωτα μελωδικά θέματα και συνθέσεις που φλέγονται από νοσταλγία. Τη στιγμή που χαζεύω το πιάνο με τις παρτιτούρες, στο οποίο κάθεται κάθε μέρα, μου λέει: «Μου αρέσει, όταν δημιουργώ, να γίνομαι κοινωνός συναισθημάτων. Η φύση της μουσικής μου ακολουθεί το μοτίβο της βιωμένης ευτυχίας. Θέλω ο ακροατής να αισθανθεί και να επιστρέψει πάλι σε κάτι, ό,τι κι αν είναι αυτό, το οποίο ευτύχησε να ζήσει στον μέγιστο βαθμό του. Κι ύστερα να βυθιστεί στις αναμνήσεις και να σκεφτεί γιατί το έχασε για πάντα. Διότι η μουσική σε κάνει να δακρύζεις και ταυτόχρονα να λυτρώνεσαι. Μόνο έτσι ανατέμνεις τον κόσμο με ελπίδα».

Την τρομάζει το τέλος και η φθορά του χρόνου; «Όχι, δεν με απασχολούν τα γηρατειά, οι ρυτίδες ή ο θάνατος. Φθαρτά και πεπερασμένα όντα είμαστε. Αυτό που με φοβίσει, όμως, είναι η ανημποριά», δηλώνει με ένα ελαφρύ χαμόγελο.  

Η ώρα περνά, το αττικό φως χάνεται στον ορίζοντα και απολαμβάνουμε από το μπαλκόνι της τη νυχτερινή όψη της Αθήνας. Λίγο πριν την αποχαιρετήσω, συνειδητοποιώ ότι η γυναίκα που έχω μπροστά μου και κάποτε κολλούσε στο δωμάτιό της φράσεις του Μπετόβεν έχει δώσει συναυλίες στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, έχει συνεργαστεί με τις μεγαλύτερες συμφωνικές ορχήστρες και έχει γνωρίσει στον υπερθετικό βαθμό τη φήμη και τη δόξα. «Έχω ζήσει τα πάντα. Συγκινήσεις, εμπόδια, δυσκολίες, φιλοφρονήσεις, απώλειες, λάθη, επιτυχίες. Πλέον έχω μια υπέροχη οικογένεια, τον σύζυγό μου, τον γιο μου αλλά και τα δύο μου εγγόνια. Αισθάνομαι μια απέραντη πληρότητα. Και εξακολουθώ να νιώθω ελεύθερη».     

Φεύγοντας, περπατώ στα σοκάκια της όμορφης γειτονιάς της και σκέφτομαι ακόμα κάποιες σκόρπιες φράσεις της. «Η νοσταλγία είναι το ισχυρότερο συναίσθημα, γιατί αυτό κρατά ζωντανή την ανθρώπινη μνήμη», ενώ «μελαγχολία δεν σημαίνει κατάθλιψη παρά νοσταλγία για κάτι όμορφο και στοχασμός». Αναμφίβολα, η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου συνεχίζει να φωτίζει αδιάκοπα αθέατες πλευρές της ζωής και να αποτελεί ένα ταξίδι στην αιωνιότητα, διαλύοντας με τις μελωδίες της τη σκόνη του χρόνου.  

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Στη Ν. Αφρική το σχολείο που τίμησε την 25η Μαρτίου όπως κανένα στην Ελλάδα (εικόνες). ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!!

Φίλες και φίλοι καλημέρα και Χρόνια Πολλά!! Χρόνια καλά επίσης στις Ευαγγελίες και στους Βαγγέληδες. Δείτε πως γιορτάζουν τα ελληνικά σχολεία στη Νότια Αφρική και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα. Με την ευκαιρία της σημερινής γιορτής θα ήθελα να σκεφτείτε για λίγο τους Έλληνες του 1821 και τους Ουκρανούς του 2022 εμείς τότε ζητούσαμε βοήθεια, σήμερα ζητούν βοήθεια οι Ουκρανοί, εμείς τι πρέπει να κάνουμε; να τους γυρίσουμε την πλάτη; ή να πάμε να τραγουδήσουμε γενικά και αόριστα στα προπύλαια για την ειρήνη; Ο εισβολέας δεν έχει όνομα; ο εισβολέας δεν είναι η Ρωσία; Ο Πούτιν δεν είναι αυτός που διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία; Γιατί άραγε οι Έλληνες καλλιτέχνες δεν τολμούν να το πουν; Τι είναι αυτό που τους φιμώνει το στόμα ενώ για τον βομβαρδισμό της Σερβίας ήταν λαλίστατοι, και πολύ σωστά έκαναν και μπράβο τους, τώρα τι έπαθαν; Γιατί Μούγκα στη Στρούγκα; Γιατί γενικά και αόριστα για την ειρήνη; Εν πάση περιπτώση  ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ λόγω της ημέρας και ας πούμε για μία ακόμα φορά ένα μεγάλο ευχαριστώ στους φιλέλληνες που θυσίασαν τη ζωή τους και στους Έλληνες Ήρωες του 1821. 

Με λαμπρότητα, πολυπολιτισμικότητα και αρκετή φαντασία το Saheti School και η ελληνική κοινότητα στο Γιοχάνεσμπουργκ γιόρτασαν με μοναδικό τρόπο την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου (pics)

Σήμερα Πέμπτη, γιορτάζεται σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας η επέτειος της 25ης Μαρτίου. Στην Νότια Αφρική και συγκεκριμένα στην Σχολή Σαχέτι ο εορτασμός αυτός έγινε την Κυριακή που μας πέρασε καθώς η εθνική μας επέτειος συμπίπτει φέτος με την Μεγάλη Παρασκευή των Καθολικών.
Η Σχολή Σαχέτι, που βρίσκεται στο Γιοχάνεσμπουργκ, είναι ένα ενιαίο σχολείο που συμπεριλαμβάνει βρεφονηπιακό σταθμό, νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Πρόκειται για ένα μη κερδοσκοπικό εκπαιδευτικό ίδρυμα που δημιουργήθηκε το 1974 από την ελληνική παροικία με μπροστάρη τον Γιώργο Μπίζο, τον Έλληνα δικηγόρο του Νέλσον Μαντέλα.

Ήδη από εκείνη την δεκαετία, που το Απαρτχάιντ βρισκόταν στο απόγειο του το Σαχέτι είχε ανοιχτό τις πόρτες του σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος.Όπως εξηγεί στο news247 η Διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών της σχολής, κα. Αντωνία Παπάζογλου την τρέχουσα σχολική χρονιά φοιτούν συνολικά 1300 μαθητές από τους οποίους σε ποσοστό 65% είναι μαθητές ελληνικής καταγωγής.
Το Σαχέτι-Saheti είναι ακρώνυμο από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων "South African Hellenic Educational and Technical Institute". Στο καταστατικό ίδρυσης του δηλώνονται ως κύριοι σκοποί:
α) Η παροχή εκπαίδευσης κυρίως για παιδιά Ελλήνων αλλά και άλλα με ειδική έμφαση στη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού πολιτισμού.
β) Η διδασκαλία των Ελληνικών ως υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές του ανεξάρτητα από την εθνοτική καταγωγή τους.
γ) Η προώθηση της Ελληνικής κουλτούρας του πνεύματος του Ελληνισμού και της Ελληνικής ορθόδοξης πίστης και ταυτόχρονα η παροχή του δικαιώματος σε όλους στην ελευθερία της συνείδησης της πίστης, της σκέψης, της γνώμης και της άποψης.

 ''Τελικά ότι καλό για την Ελλάδα θα το βρούμε εκτός Ελλάδας, μόνον εκεί υπάρχει η μικρή μεν αλλά δημιουργική Ελλάδα. Το σχόλιο είναι του Επικούρειου Πέπου.''
Άραγε τι έχουν να μας πουν οι ντόπιοι ελληναράδες και παράλληλα η πολιτική ηγεσία, η πνευματική ηγεσία, η εκπαιδευτική ηγεσία και οι λοιποί συγγενείς;

Η εορταστική εκδήλωση για την 25η Μαρτίου άρχισε με το πρόγραμμα που παρουσίασαν οι μαθητές του σχολείου, συνεχίστηκε με την γιορτή που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Νοτίου Αφρικής και ολοκληρώθηκε με την καθιερωμένη παρέλαση στην οποία κάθε χρόνο συμμετέχουν αδελφότητες, σωματεία, σύλλογοι, μαθητές Ελληνικών κοινοτήτων, μαθητές του πλάνου στήριξης του Σαχέτι και μαθητές του Σαχέτι. Το Σαχέτι είναι σημείο αναφοράς για την Ελληνική παροικία στην Νότια Αφρική και οι περισσότερες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στον χώρο του σχολείου. Κατά συνέπεια η εμπλοκή κ

ι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών του Ελληνικού τμήματος, αλλά και των μαθητών του θεωρείται δεδομένη.

 ''Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον κ. ΓΙΩΡΓΟ ΜΠΙΖΟ και στην Ελληνική παροικία που μας κάνουν υπερήφανους. Παρακαλώ γνωρίζει κάποιος αν υπάρχει ανάλογο σχολείο στην Ελλάδα που να γιορτάζει μ' αυτή τη μεγαλοπρέπεια την 25 Μαρτίου;''

Στον σχολικό εορτασμό συμμετείχαν οι χορευτικές ομάδες του δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αποτελούμενες από 130 μαθήτριες και μαθητές. Επίσης, οι χορωδίες του δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αποτελούμενες από 120 μαθήτριες και μαθητές.
Οι σχολικές χορευτικές ομάδες και οι χορωδίες πλαισίωσαν τα δρώμενα της σχολικής γιορτής. Στο δρώμενο του νηπιαγωγείου συμμετείχαν 100 παιδιά, του δημοτικού 15 μαθήτριες και μαθητές και του γυμνασίου-λυκείου συμμετείχαν 10 μαθητές.
Τους μαθητές προετοίμασαν οι δάσκαλοί τους, οι οποίοι εργάστηκαν εντατικά για 1 εβδομάδα. Στην γιορτή αυτή όπως και σε όλες τις σχολικές γιορτές Ελληνικού χαρακτήρα, συμμετέχουν όλοι οι μαθητές εκ περιτροπής ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.
 Στην ερώτηση του news247 για το πόσο κατανοούν οι ξένοι μαθητές την έννοια της Επανάστασης του 1821 η κα. Παπάζογλου εξηγεί «όλους τους μαθητές του σχολείου μας τους θεωρούμε Έλληνες αφού μετέχουν της Ελληνικής παιδείας και κύριος στόχος μας είναι τόσο η Ελληνική γλώσσα όσο και η Ελληνική ιστορία να γίνει κτήμα τους. Στο μάθημα των Ελληνικών συμπεριλαμβάνονται προς διδασκαλία και ευκαιριακές θεματικές ενότητες όπως ο Αγιασμός, οι Απόκριες, η Καθαρά Δευτέρα, η 25η Μαρτίου, το Πάσχα, η Γιορτή της Μητέρας, του Πατέρα, η 28η Οκτωβρίου, το Πολυτεχνείο και τα Χριστούγεννα.
Επίσης, στις γενικές συναθροίσεις του σχολείου ενόψη Ελληνικών γιορτών παρουσιάζονται σχετικά βίντεο και ομιλίες από τους μαθητές του Σαχέτι υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του Ελληνικού τμήματος.
Άλλωστε, τα ιστορικά γεγονότα που διδάσκουμε από την Ελληνική ιστορία παραλληλίζονται με ιστορικά γεγονότα της χώρας τους με δεδομένο ότι επεξεργάζονται μέσα στο πλαίσιο των Ελληνικών ηθικών αξιών που συνθέτουν τις πανανθρώπινες αξίες: Ελευθερία, Σεβασμός, Δημοκρατία κ.τ.λ.»

Το Σαχέτι θεωρείται ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά ημερήσια σχολεία της χώρας και διακρίνεται για τις επιτυχίες που σημειώνουν κάθε χρόνο οι μαθητές της Τρίτης Λυκείου στις τελικές εξετάσεις για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όπως εξηγεί στο news247 η διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών, κα. Αντωνία Παπάζογλου «οι Έλληνες γονείς το επιλέγουν για ευνόητους λόγους. Οι μη Έλληνες γονείς το επιλέγουν γιατί πιστεύουν ότι τα παιδιά τους, εάν εκτεθούν στην Ελληνική παιδεία που προσφέρει το σχολείο, θα γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους και συγχρόνως θα ανοίξουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες. Εξάλλου το έμβλημα του Σαχέτι είναι το Γνώθι Σαυτόν που αποτελεί και τον πυρήνα της εκπαίδευσης που προσφέρει στους μαθητές του».

 Πηγή: perierga.gr