''ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΝ'' του Ηλία Γιαννακόπουλου φιλολόγου.

«Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι../ Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές…».
Τώρα που η μέρα χάνει τη μάχη από τη νύχτα, νιώθεις πως δίπλα σου ξεψυχά το καλοκαίρι. Η διαφορά φωτός και σκότους – νύχτας άρχισε να γίνεται εμφανής. Οι ζεστές ημέρες λιγοστεύουν, ενώ οι κρύες πληθαίνουν. Όλα προοικονομούν και προμηνύουν το φθινόπωρο. 
Φθινοπώριασε, φθινοπωρινός, φτυνόπορο, φθινόπωρο. Οι λέξεις προάγγελοι και σηματοδότες μας προετοιμάζουν για τη νέα εποχή. Και δεν έχει σημασία, αν οι γλωσσολόγοι διαφωνούν για το «έτυμον» της εποχής αυτής. Άλλοι το ανοίγουν στο φτύνω + πόρος κι άλλοι στο φθίνω – οπώρας. Όλοι πια εύχονται καλό χειμώνα κι ας αργεί ακόμη…. Σημασία έχει πως το φθινόπωρο ψυχολογικά μας προετοιμάζει γι’ αυτόν. 
Μελαγχολία 

Χωρίς να το καταλαβαίνεις ένα απροσδιόριστο και αναίτιο συναίσθημα θλίψης και μελαγχολίας σε διατρέχει. Όλα είναι ταιριαστά. Τα κιτρινισμένα φύλλα που αφήνουν τους κορμούς και τα κλαδιά των δέντρων επιτείνουν τα αρνητικά μας συναισθήματα. Όλα δηλώνουν το τέλος, τη ματαιότητα και την περατότητά μας. 
«Όχι δεν είναι θάνατος που θ’ αντιμετωπίσουμε/ παρά μια τόση δα σταγόνα φθινοπωρινής βροχής/ Ένα θολό συναίσθημα…» (Οδ. Ελύτης) 

Χρώματα κι αρώματα συμμαχούν για να μας πείσουν πως ο ερχομός του φθινοπώρου είναι γεγονός και όχι μια δυστροπία των απαισιόδοξων. Οι ποιητές της μελαγχολίας ύμνησαν ή εμπνεύστηκαν της ύπαρξής τους. Δεν έχει εξήγηση αυτός ο δεσμός των ποιητών της μελαγχολίας με το φθινόπωρο. Εκεί που όλοι υμνούν την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι άλλοι ισορροπούν με το κλίμα του φθινοπώρου.

 «Την θέλω ασθενή εγώ την φίλην / μου ταχείαν, / ωχράν την θέλω και λευκήν ως/ νεκρική σινδόνην,/ με είκοσι φθινόπωρα, με άνοιξην/ καμία… Προτιμώ την νύκτα/ της ημέρας˙ / Το πίπτον φύλλον και ουχί/ ναρκίσσους μυροβόλους˙ / Από το άστρον της αυγής τους/ δύοντας αστέρας….» (Αχιλλέας Παράσχος).

 Οι αρχαίοι Έλληνες συνδύασαν μυθολογικά τον ερχομό του φθινοπώρου με την κάθοδο της Περσεφόνης στον Άδη. Η θλίψη της Δήμητρας διαχέεται σε όλη τη φύση που συμπονεί τη θεά της γης – γεωργίας. Γι’ αυτό και στην εποχή αυτή τα σύννεφα σκεπάζουν τον ήλιο συμμετέχοντας κι αυτά στο θρήνο της θεάς που θα χάσει την κόρη της (Περσεφόνη) για έξι μήνες. Έτσι συμβολικά οι αρχαίοι χώρισαν το έτος σε δύο ίσες χρονικές περιόδους: Φθινόπωρο – Χειμώνας / Άνοιξη – Καλοκαίρι. 

Και δεν είναι τυχαίο πως και η θρησκεία με τις γιορτές του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) συμμετέχει στη διάκριση των δυο αυτών χρονικών περιόδων που σηματοδοτούν και τις αντίστοιχες γεωργικές ασχολίες. Ίσως είναι από τις λίγες φορές που η επιστήμη, η θρησκεία και η καθημερινότητα των ανθρώπων συγκλίνουν με έναν βιωματικό τρόπο. (Η γνώση, η πίστη, η εργασία…). 

Φρούτα και λουλούδια 
Σε όσους δυσπιστούν για τον ερχομό του φθινοπώρου η ύπαιθρος και οι λαϊκές αγορές διατυμπανίζουν την άφιξή του. Τα λουλούδια και τα φρούτα της εποχής επιβεβαιώνουν με έναν αδιάψευστο τρόπο πως το φθινόπωρο είναι παρόν. Τα αρώματα και τα χρώματα της φύσης συμπληρώνουν το μωσαϊκό του φθινοπώρου. 

Τα κυδώνια, τα ρόδια, τα μήλα και οι λωτοί, όπως και τα κάστανα γεμίζουν τα πανέρια. Σε λίγο σειρά παίρνουν τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια) και φυσικά οι ελιές. Όλα στην ώρα τους. Σε λίγο οι φουφούδες με τις γραφικές φιγούρες των καστανάδων. 

Δίπλα στα φρούτα και τα εποχικά λαχανικά που διαλαλούν στις αγορές οι παραγωγοί: Τα λάχανα, τα μπρόκολα, τα κουνουπίδια, τα πράσα και το φθινοπωρινό μαρούλι συμπληρώνουν τη διατροφή και προσδίδουν μια άλλη γεύση στην τροφή. Κάθε εποχή με τις γεύσεις της. 

Την ομορφιά του φθινοπωρινού τοπίου συμπληρώνουν τα λουλούδια, όπως: Τα αστράκια, τα χρυσάνθεμα (γνωστά και ως Αγιοδημητριάτικα) και φυσικά τα κυκλάμινα, που ενέπνευσαν τον ποιητή Γ. Ρίτσο «Κυκλάμινο στου βράχου την σχισμάδα / που βρήκες χρώματα κι ανθείς που μίσχο και σαλεύεις…» 

Και βέβαια μπορεί τα παραδοσιακά πατητήρια σταφυλιών να λιγόστεψαν ή να εξαφανίστηκαν αλλά το άρωμα του κρασιού και του τσίπουρου αναδύεται από τους αμπελώνες και από τα αποστακτήρια. Οι γνωστές παρέες και οι μερακλήδες του είδους ετοιμάζονται να ζήσουν τις ωραίες στιγμές της απόσταξης – τσιπουροκαταστάσεις.
 Ο άνθρωπος 

Μπορεί το φθινόπωρο να μην έχει την ομορφιά της άνοιξης, αλλά έχει κάτι πιο αληθινό, κάτι που σε οδηγεί πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση και πραγματικότητα. Οι βροχές, το κρύο τα βαριά σύννεφα και η πάλη του ήλιου με τα σκοτεινά σύννεφα μας παραπέμπουν στον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση. Μας κάνει πιο συνετούς, πιο ρεαλιστές …. Οι νάρκισσοι άνθρωποι συμβιβάζονται με τη μοίρα τους, αφού όλα γύρω τους προετοιμάζονται για το χειμώνα που συνιστά το τείχος της διαδρομής που έχει ως αφετηρία την άνοιξη…. 

Κι αν όλα με την παρουσία τους προπαγανδίζουν και παιανίζουν τη δόξα του φθινοπώρου υπάρχουν και κάποτε ηχηρές απουσίες που κραυγάζουν την εξουσία του. Τα χελιδόνια μας άφησαν για άλλους τόπους πιο ζεστούς. Αυτή η μετανάστευση των αποδημητικών πουλιών ίσως ορίζει και νοηματοδοτεί με τον πιο ενεργό τρόπο τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου. 
Τελικά μύρισε φθινόπωρο. Μια εποχή που κουβαλά μαζί της το ρομαντισμό, τη νοσταλγία και την αυτοσυγκέντρωση. Όσο και αν μιλούν κάποιοι για το «σύνδρομο συναισθηματικής διαταραχής» που επωάζει το φθινόπωρο, αυτό μας καλεί για μια άλλη αντίληψη ζωής με έναν απλό κι μαγευτικό τρόπο:Βλέποντας τον πίνακα του Τσαρούχη «Οι τέσσερις εποχές» και ακούγοντας τη μουσική του Βιβάλντι «Οι τέσσερις εποχές» νιώθουμε την ανάγκη για στοχασμό και ενδοσκόπηση. 
«Τώρα όμως βράδιασε. Ας κλείσουμε την / πόρτα κι ας κατεβάσουμε τις κουρτίνες / γιατί ήρθε ο καιρός των απολογισμών. Τι / κάναμε στη ζωή μας ; / ποιοι είμαστε ; Γιατί εσύ κι όχι εγώ ;» (Τάσος Λειβαδίτης). Πηγή: pagasitikosnews.com

Τα όρια των ηγεμονιών και η ηθική της δύναμης, του Ηλία Γιαννακόπουλου.

Η επικαιρότητα των ημερών και ο φόβος μιας γενικευμένης πολεμικής σύρραξης στη Συρία έφερε στην επιφάνεια ένα παλιό όσο και σύγχρονο ερώτημα-ζητούμενο: Την ηθική της δύναμης και το μέλλον – όρια των ηγεμονιών. Αποτελεί κοινό τόπο και ιστορική διαπίστωση πως αυτός που κατέχει δύναμη (πρόσωπο είναι αυτό, φορέας, ή κράτος) έχει την τάση να μετασχηματίζει αυτή σε βία. Η δύναμη και η βία αποτελούν τις δυο βασικές συνιστώσες της εξουσίας και των ηγεμόνων.

Η εξουσία πηγάζει και εδράζεται στη δύναμη και αισθητοποιείται μέσα από ενέργειες και συμπεριφορές, που δεν χαρακτηρίζονται τόσο από την επιείκεια, τη διαλλακτικότητα και την πειθώ (λόγο), όσο από τη χρήση βίας. Αποτελεί, δηλαδή, φυσική νομοτέλεια και ιστορικό νόμο η χρήση βίας από αυτούς που αισθάνονται δυνατοί και ασκούν ή επιθυμούν να διαιωνίσουν την εξουσία τους.

Οι αναλύσεις των σύγχρονων ιστορικών για τα κίνητρα και τους στόχους της συμπεριφοράς της μόνης στον κόσμο μας υπερδύναμης, των ΗΠΑ. αλλά και των άλλων χωρών που φιλοδοξούν να την αντικαταστήσουν, δεν προσθέτουν τίποτε παραπάνω από εκείνα που εύστοχα διαπίστωσε πριν από χιλιάδες χρόνια ο Θουκυδίδης:

«Από ό,τι μπορεί κανείς να εικάσει για τους Θεούς κι από ό,τι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι και οι Θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους, αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν. Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν και ξέρουμε καλά ότι και εσείς και οποιοιδήποτε άλλοι θα κάνατε τα ίδια αν είχατε τη δύναμή μας» (Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων).

Παρακολουθώντας την αρχή και το τέλος των αρχαίων ελληνικών ηγεμονιών, δηλαδή της Αθήνας και της Σπάρτης, εύκολα οδηγούμαστε σε συμπεράσματα, που μπορούν να μας χρησιμεύσουν στην κατανόηση κι ερμηνεία των σύγχρονων γεγονότων και της φύσης των ηγεμονιών. Η ακμή και παρακμή των αρχαίων πόλεων-κρατών και ιδιαίτερα των ηγεμονιών ακολούθησε το μοιραίο οδοιπορικό που προδιαγράφει κάθε φορά η «νέμεσις».

Η πτώση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας

Η άσκηση – αυθαίρετη και βίαιη τις περισσότερες φορές – της εξουσίας οδηγούσε στην «ύβρη» κι αυτή με τη σειρά της έσπρωχνε τους «αλαζόνες» στην πτώση και τη συντριβή. Η έλλειψη μέτρου συνιστά μέγιστο αδίκημα και παραβιάζει τους ακατάλυτους ηθικούς κανόνες. Σχετικά ο Ισοκράτης γράφει για τα αίτια της πτώσης της Αθηναϊκής Ηγεμονίας.

«Οι κίνδυνοι που μας απειλούν από παντού, η καταστροφή του δημοκρατικού πολιτεύματος που έκανε τους προγόνους μας μεγάλους και ευτυχισμένους, το σύνολο όλων των κακών που επιβάλαμε ή που οι άλλοι μας έχουν επιβάλλει, τα υποφέρουμε απ’ αυτή τη μάταιη φιλοδοξία της θαλασσοκρατίας, που και αν ακόμη μας την πρόσφερναν, δεν θα έπρεπε να τη δεχθούμε με κανένα τρόπο.

»Η άσκηση της ηγεμονίας μας ήταν μοιραία. Μας έκανε να χάσουμε τη φήμη μας που την είχαμε σ’ όλους τους λαούς. Μας έφερε σε τέτοια ακολασία και νωθρότητα που δεν θα την επαινέσει κανένας λαός. Δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε γιατί μας φέρθηκαν τόσο άσχημα γιατί κι εμείς τους διοικήσαμε καταδυναστεύοντάς τους και βασανίζοντάς τους. Ποιος μπορεί να απαριθμήσει τα μικρότερα κακά; Και όλα αυτά τα κακά επανερχόταν περιοδικά κάθε χρόνο.

»Σε κάθε ξαναγύρισμα, ο ήλιος παρέστεκε σε νέες δημόσιες κηδείες. Οι δημόσιοι τάφοι γέμιζαν από πτώματα πολιτών, και οι γραμμές της πόλης γέμιζαν από άγνωστους ξένους… Παλιές και υπερένδοξες οικογένειες που είχαν ξεφύγει απ’ την καταπίεση των τυράννων και απ’ τις πολεμικές περσικές ορδές τσακίσθηκαν και ξεριζώθηκαν ενώ εμείς κυνηγούσαμε την τρέλα της ηγεμονίας μας… Κάναμε μια ζωή ληστών, πότε πλέοντας μέσα στην αφθονία και πότε στη δυστυχία, έχοντας γύρω μας την πολιορκία και πάνω στα κεφάλια μας την καταστροφή…

»Αυτή η λεγόμενη κυριαρχία δεν είναι παρά μια συμφορά που κάνει χείριστους όλους εκείνους που την κατέχουν». (Ισοκράτους, περί Ειρήνης)

Το ενδιαφέρον στις επισημάνσεις του Ισοκράτη βρίσκεται στο γεγονός ότι η αιτιολόγηση της πτώσης της Αθηναϊκής Ηγεμονίας γίνεται από έναν Αθηναίο και όχι από κάποιον εχθρό ή τρίτο παρατηρητή. Οι επισημάνσεις εστιάζονται στην αλαζονική συμπεριφορά των Αθηναίων, απόρροια της δύναμης και της κυριαρχίας που ασκούσαν τόσο στις συμμαχικές πόλεις όσο και στις μη συμμαχικές. Το περίεργο βέβαια είναι ότι μια πόλη-ηγεμονία (Αθήνα) που δίδαξε με τις τραγωδίες και το φιλοσοφικό λόγο την αξία του ΜΕΤΡΟΥ δεν διδάχτηκε η ίδια. Φαίνεται πως η δύναμη και η εξουσία τυφλώνουν το νου κι αποδιοργανώνουν κάθε δυνατότητα ορθολογικής και ψύχραιμης αντιμετώπισης των δεδομένων.

Η πτώση της Σπαρτιατικής Ηγεμονίας

Από τον ιστορικό νόμο της ακμής και παρακμής δεν ξέφυγε ούτε η Σπάρτη, αν και είχε ως παράδειγμα το πάθημα της Αθήνας. Τα ίδια λάθη οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, γιατί η «ηγεμονία» λειτουργεί ως ναρκωτικό και δεν αφήνει τη λογική και την ηθική να ελέγχει τόσο τις ανθρώπινες πράξεις όσο και τη συμπεριφορά των κρατών-ηγεμονιών. Ο Ισοκράτης διεισδύοντας στην ουσία των γεγονότων καταγράφει με καίριες επισημάνσεις τα αίτια της πτώσης της Σπαρτιατικής Ηγεμονίας.

«Γελιέται, έγραφε ο Ισοκράτης, εκείνος που αποδίδει την κατάπτωση των Σπαρτιατών στο επεισόδιο της ήττας στις Λεύκτρες. Η καταστροφή της δεν προήλθε απ’ αυτό, αλλά νικήθηκε απ’ τη διαγωγή των προηγουμένων χρόνων και αναγκάσθηκε να πολεμήσει για την ίδια της την ύπαρξη. Η κυριαρχία της θάλασσας απ’ τη Σπάρτη υπήρξε η πρώτη και η πραγματική αιτία όλης της καταστροφής.

»Η κυριαρχία αυτή έδωσε στους Σπαρτιάτες μια δύναμη που δεν την είδαν ποτέ έτσι που η έλλειψη μέτρου στην άσκηση αυτής της κυριαρχίας προκάλεσε την απώλεια και αυτής της ηπειρωτικής κυριαρχίας. Ξεχνώντας τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων τους, τους παλιούς νόμους της πολιτείας, νομίζοντας πως είναι σωστό να κάνουν ό,τι τους αρέσει, έπεσαν σε μεγάλη σύγχυση και ταραχή. Δεν κατάλαβαν ότι πόσο επικίνδυνη σειρήνα ήταν η εξουσία αυτή, που την ποθούν όλοι και πόσο εύκολα παραφρονεί κανείς απ’ το γλυκό μεθύσι που φέρνει» (Ισοκράτους, περί Ειρήνης)

Η φύση των ηγεμονιών

Περισσότερο, όμως, επίκαιρες είναι εκείνες οι επισημάνσεις που φωτίζουν τη βαθύτερη ουσία των ηγεμονιών. Φαίνεται δε πως οι ηγεμονίες οδηγούνται από τη φύση τους νομοτελειακά στο ίδιο τέλος (πτώση-συντριβή), επειδή αδυνατούν να διδαχθούν από το παρελθόν, επειδή αδιαφορούν για το δίκαιο και την ηθική και τέλος, επειδή θεωρούν πως θα «ηγεμονεύουν» και στο μέλλον έξω από τις δεσμεύσεις του χρόνου. Η χρήση βίας –πέραν από κάθε λογική και ηθική– αισθητοποιεί την ανασφάλεια των ηγεμονιών, την παράνοια των ηγεμόνων, την ένοχη σιωπή των λαών και κύρια την επικίνδυνη ταύτιση της έννοιας του συμφέροντος των ηγεμονιών με το δίκαιο:

«Για να τα συνοψίσω όλα σας λέω, με μια λέξη, ότι αν ακολουθήσετε τη συμβουλή μου, θα πάρετε απόφαση δίκαιη για την τιμωρία των Μυτιληναίων και σωστή για τα συμφέροντά σας. Διαφορετικά και τη δική τους ευγνωμοσύνη δεν θα κερδίσετε και τη δική σας πολιτεία θα καταδικάσετε, γιατί αν εκείνοι είχαν δίκιο να επαναστατήσουν, τότε σεις ασκείτε με τρόπο άδικο την εξουσία σας. Αν όμως θέλετε να κρατήσετε την ηγεμονία σας, έστω και με ανάρμοστες μεθόδους, τότε πρέπει, για να το συμφέρον σας, να τους τιμωρήσετε, ακόμα κι αν τούτο είναι άδικο. Αλλιώς παραιτηθείτε από την ηγεμονία σας και φροντίστε το καλό σας όνομα, χωρίς να διατρέχετε κινδύνους» (Κλέων – Αθηναίος πολιτικός).

Ο κυνισμός του Αθηναίου πολιτικού επαληθεύεται περίτρανα και από τα σύγχρονα γεγονότα στη Μέση Ανατολή. Τα ερείσματα κάθε ηγεμονίας –αν θέλει να μείνει ηγεμονία– δεν πρέπει κατ’ ανάγκην να είναι ηθικά. Η υπεράσπιση των συμφερόντων της ηγεμονίας συνιστά –σύμφωνα πάντα με τη λογική της– αυτόματα και δίκαιο. Το «minimum της ηθικής» καταργείται μπροστά στην ηθική τύφλωση και παραλυσία που επιφέρει η άσκηση της εξουσίας. Αυτό είναι και η βασική αιτία που οι ηγεμόνες δεν γνωρίζουν τα όρια των πράξεων τους και της ηγεμονίας τους.

Πιο ωμός ο Αλκιβιάδης περιέγραφε με ενάργεια τη φύση και την προοπτική της ηγεμονίας. «Δεν μπορούμε –δήλωνε την παραμονή της εκστρατείας των Αθηνών εναντίον των Συρακουσών- να χαράξουμε, εκ των προτέρων, όρια στην ηγεμονία μας. Γιατί είμεθα υποχρεωμένοι, αφού φθάσαμε σ’ αυτό το σημείο, άλλους να απειλούμε, άλλους να παραφυλάγωμε, με έξοδα άλλων, και άλλους να μη συγχωρούμε, γιατί κινδυνεύουμε να κυριαρχηθούμε, αν δεν κυριαρχήσουμε εμείς οι ίδιοι πάνω σε άλλους».

Προσεκτική μελέτη των αρχαίων

Η προσεκτική μελέτη, λοιπόν, των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων επιβάλλεται από το μέγεθος των σύγχρονων προβλημάτων κι ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με την επιθετική συμπεριφορά των σύγχρονων ηγεμονιών. Δε χρειάζεται να καταφύγουμε, ούτε στο θεϊκό λόγο της Αποκάλυψης του Ιωάννη, ούτε στους αστρολόγους και τους μάντεις, ούτε και στη σύγχρονη θεωρία του Χάντιγκτον (σύγκρουση πολιτισμών) για να προβλέψουμε το μέλλον του κόσμου και των χωρών που ασκούν σήμερα την ηγεμονία. Ο ορθολογισμός των κλασικών κειμένων και η βιωμένη εμπειρία του παρελθόντος μπορεί να συνδράμει στην προσπάθειά μας να μείνουμε νηφάλιοι στο παρόν και «προμηθείς» για το μέλλον.

Η εξίσωση Δύναμη → Εξουσία → Βία μπορεί να γεννά φόβο και τρόμο αλλά επιβάλλεται να γίνει αποδεκτή ως μια ιστορική αναγκαιότητα, όχι με την έννοια της υποταγής σ’ αυτήν, αλλά ως το πρώτο βήμα – στάδιο για την υπέρβασή της «Οι άνθρωποι συνδέονται με φιλία και τα έθνη με συμφέροντα» (Χόχουτ). Η θέση αυτή του Χόχουτ είναι η δεύτερη αναγκαιότητα για τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής κάθε χώρας, αλλά και για τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των πολιτών.

Όσον αφορά δε για τα «όρια και την ηθική» των ηγεμονιών μέλλει να δούμε, αν θα επαληθευτεί η άποψη του Θουκυδίδη «γιγνόμενα μεν και αεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η», ή θα δικαιωθεί η θέση του Λένιν «ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Πηγή: slpress.gr

ΗΜΕΡΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: Το νόημα της ζωής. Άρθρο του Ηλία Γιαννακόπουλου για την τρίτη ηλικία.

ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
«ΗΜΕΡΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: Το νόημα της ζωής»
 «Σεβάσου τους ηλικιωμένους, όταν είσαι νέος. Βοήθησε τους αδύναμους, όταν είσαι δυνατός. Ομολόγησε τα λάθη σου, όταν είσαι λάθος. Γιατί κάποια μέρα θα είσαι κι εσύ ηλικιωμένος, αδύναμος και λάθος».
 Αφότου η 1η Οκτωβρίου κάθε έτους καθιερώθηκε ως παγκόσμια ημέρα της Τρίτης Ηλικίας, οι ηλικιωμένοι βρίσκονται – έστω και για μια μέρα – στο προσκήνιο. Ακούγονται λόγια συμπάθειας και σεβασμού σε όσους ο χρόνος βαραίνει τους ώμους τους. Δεν λείπουν, βέβαια, και οι υπερβολές όσον αφορά το θαυμασμό προς τους ξωμάχους της ζωής, άσχετα αν αυτοί το μόνο που πέτυχαν στη ζωή τους ήταν απλά να επιβιώσουν, χωρίς να πετύχουν κάτι ξεχωριστό ή να αφήσουν κάτι δημιουργικό ως παρακαταθήκη στις επερχόμενες γενεές.  
Τότε αυτόματα έρχεται στην επιφάνεια το φιλοσοφικό ερώτημα, αν ο σεβασμός και ο θαυμασμός είναι κάτι που οφείλουμε σε κάποια πρόσωπα (γονείς, δάσκαλοι…), θεσμούς (στρατός…) ή σύμβολα (σημαία...) ή αν κερδίζεται και υποβάλλεται από τα αντικείμενα του σεβασμού και του θαυμασμού. 

Οι αρχαίοι θεσμοθέτησαν τη Γερουσία ως νομοθετικό σώμα, δηλώνοντας έτσι εξ υπαρχής πως η γνώση, η σοφία και η εμπειρία ενυπάρχουν αξιωματικά στους ηλικιωμένους. Άρα ο σεβασμός στους ηλικιωμένους συνιστούσε ατομική αρετή και κοινωνική αξία. Για τους αρχαίους τα γηρατειά και η φρόνηση βάδιζαν παράλληλα. Κάθε παρέκκλιση από αυτό το σχήμα Γηρατειά = Σοφία προκαλούσε αρνητικά σχόλια. Γνωστή είναι η οργή του Κρέοντα προς το Χορό, όταν αυτός με τα λεγόμενά του αντιτάσσεται στις πράξεις του («άναξ μη τι και θεήλατον τούργον τόδε» - βασιλιά μήπως το έργο αυτό είναι και θεόσταλτο). Στο υβριστικό ξέσπασμα του Κρέοντα εμπεριέχεται όλη η αρχαία απαίτηση – θέληση οι γέροντες να είναι και φορείς γνώσης, φρόνησης και ορθού λόγου:
 «Παύσαι, πριν οργής καμέ μεστώσαι λέγων,/ μη ΄φευρεθής άνους τε και γέρων άμα..» (Πάψε, πριν με γεμίσεις με οργή μιλώντας, και μη φανείς ότι είσαι άμυαλος ενώ είσαι γέροντας) (Σοφοκλέως «Αντιγόνη»). 
Η παράδοση, λοιπόν, είναι με το μέρος της Τρίτης Ηλικίας ως προς τον απαιτούμενο σεβασμό. «Γιατί ο σεβασμός δεν είναι κάτι που κερδίζεται λόγω επιδόσεων του προσώπου που σεβόμαστε. Ο σεβασμός πηγάζει από μια ιδιότητα, από κάτι που είναι, όχι από κάτι που κάνει το συγκεκριμένο πρόσωπο» (Γ.Ν. Σιδέρη «Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο…Γονείς θέλουν»).
 Ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν την παραπάνω αντίληψη – την οποία θεωρούν άκρως συντηρητική – και αντιτείνουν το επιχείρημα πως ο καθένας αξιολογείται θετικά όχι από τα πόσα χρόνια έζησε αλλά από το «πώς» τα έζησε και τι πέτυχε. Η απλή, δηλαδή, επιβίωση δεν συνιστά από μόνη της «αξία». Η ζωή είναι μια πάλη, μια κίνηση, μια περιπέτεια, μια σύγκρουση με το άγνωστο, το ανέλπιστο, το τυχαίο και το «μοιραίο». Το αποτέλεσμα αυτής της πάλης στεφανώνει τους νικητές και όχι όσους συμβιβάστηκαν ή προσαρμόστηκαν στις ποικίλες «αναγκαιότητες» της ζωής.
 «Ζω δεν σημαίνει αναπνέω, σημαίνει ενεργώ, σημαίνει χρησιμοποιώ τα όργανά μου, τις αισθήσεις μου, τις ικανότητές μου, όλα τα μέρη του εαυτού μου που μου δίνουν τη συναίσθηση της ύπαρξής μου.

 Ο άνθρωπος που έζησε περισσότερο δεν είναι εκείνος που μέτρησε περισσότερα χρόνια, αλλά όποιος ένιωσε περισσότερο τη ζωή» (Ρουσσώ).
Ζωή για το Ρουσσώ είναι η δημιουργία και η θέληση να αφήσουμε κάτι σε αυτούς που θα έρθουν. Ζωή είναι η τέχνη να μαθαίνω, να αποκτώ εμπειρίες και να αισθάνομαι ότι αποτελώ ακριβό κομμάτι αυτού του κόσμου.
 Βέβαια κάποιοι θα υποστηρίξουν πως η φυσική επιβίωση συνιστά τον απόλυτο νόμο της φύσης και δεν υπακούει στις ηθικές ή κοινωνικές αξιολογήσεις. Γι’ αυτούς ζωή σημαίνει η σιγουριά, η διάσωση, η βεβαιότητα και η αποφυγή του πόνου και του φόβου. Και είναι πολλοί αυτοί που ακολουθούν αυτό το δρόμο: προσαρμόζονται, συμμορφώνονται και επιβιώνουν.
  Για πολλούς, όμως, στοχαστές το βαθύτερο νόημα της ζωής του ανθρώπου βρίσκεται όχι στην αναζήτηση κι εξασφάλιση της «βεβαιότητας» αλλά στην πάλη με το άγνωστο και τον κίνδυνο. Μια ζωή, δηλαδή, περιχαρακωμένη στην ασφάλεια και στη σιγουριά της απόλυτης βεβαιότητας περιπίπτει σε τέλμα και χάνει κάθε στοιχείο ελευθερίας. Αντίθετα η διακινδύνευση της βεβαιότητας και η καθημερινή τριβή με τον κίνδυνο χαρίζει στη ζωή εκείνη τη φλόγα που φωτίζει τις μυστικές διαδρομές της ελευθερίας και της αυτοεπιβεβαίωσης.
 Η ζωή, επομένως, προσμετράται ή και αποτιμάται ως θετικό στοιχείο μόνο στο βαθμό που συνειδητοποιούμε ότι μπορεί να τη στερηθούμε. Ο κίνδυνος είναι ταυτισμένος με τον πόνο, το φόβο, το μοιραίο, το απρόβλεπτο, την απώλεια και το θάνατο. Όλα αυτά δεν ορίζουν αρνητικά τη ζωή, αλλά συνυφαίνουν το «άλλο» κομμάτι της. Η διακινδύνευση της ζωής αισθητοποιεί την επιβεβαίωση της μοναδικότητάς της.
 Μέσα από τον κίνδυνο ο άνθρωπος βιώνει συγκλονιστικά συναισθήματα που τον οδηγούν στη γνώση των απώτατων ορίων ανάμεσα στις δίδυμες δυνάμεις του κόσμου, τη Ζωή και το Θάνατο. Κι αυτό γιατί ο κίνδυνος ενεργοποιεί όλες τις δυνάμεις του ανθρώπου και προετοιμάζει τις προϋποθέσεις για την εξωτερίκευση όλων των θετικών στοιχείων του εσωτερικού του κόσμου. Η επιτυχία, η δράση, η κίνηση και η αλλαγή πολλές φορές εμπεριέχουν το στοιχείο του κινδύνου αλλά ταυτόχρονα νοηματοδοτούν και χρωματίζουν θετικά τη ζωή και τον πρωταγωνιστή της (ο άνθρωπος αγωνιστής).
 Στο βαθμό, λοιπόν, που ο κίνδυνος εκφράζει την υπέρβαση του Εγώ και αναδεικνύει τον εσωτερικό πλούτο του ανθρώπου τότε μπορούμε να μιλάμε για τη συνδρομή του στην κατάκτηση ενός βαθύτερου νοήματος ζωής. Εξάλλου «Στην τέχνη του ζην, ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα ο καλλιτέχνης και το αντικείμενο της τέχνης του, είναι ο γλύπτης και το μάρμαρο, ο γιατρός και ο ασθενής» (Φρομ).

Ηλίας Γιαννακόπουλος.

 Η παρακάτω ιστορία υποδηλώνει με τον πιο σαφή τρόπο το πραγματικό νόημα της ζωής:
 «Μια χειμωνιάτικη μέρα σε ένα θάμνο βρέθηκαν ένα σκουλήκι κι ένας κότσυφας. Προσπαθούσαν για ώρα να δημιουργήσουν μια ζεστή ατμόσφαιρα για να αντιμετωπίσουν το δυνατό κρύο. Συζητούσαν ήρεμα για τα προβλήματα και τους κινδύνους επιβίωσής τους. Μετά από κάποια ώρα ο κότσυφας κουρασμένος από την απραξία του λέει δυνατά στο σκουλήκι:
 «Εγώ βαρέθηκα τόση ώρα να κάθομαι εδώ κάτω από το θάμνο ακίνητος και άπρακτος. Θα πετάξω για λίγο να ξεμουδιάσω και θα επιστρέψω». Το σκουλήκι διαφώνησε με τον κότσυφα και του πρότεινε να αποφύγει το πέταγμα, γιατί κινδύνευε από κάποιον κυνηγό. «Καλά περνάμε εδώ. Ζεστά και ήρεμα. Εξάλλου δεν φοβάσαι τους κυνηγούς; Κινδυνεύεις…».
 Ο κότσυφας αψήφησε τη συμβουλή του σκουληκιού και πέταξε. Μετά από λίγο κάποιος κυνηγός σημαδεύει τον κότσυφα και τον πυροβολεί. Ο κότσυφας βαριά χτυπημένος, χάνει ύψος και σωριάζεται ημιθανής δίπλα στο φοβισμένο σκουλήκι. Φαίνεται να ξεψυχά.
 Τότε το σκουλήκι του λέει: «Είδες που σου το ‘λεγα. Κινδυνεύεις. Ορίστε τώρα. Σε λίγο θα πάψεις να ζεις. Γιατί δεν με άκουσες; Καλά δεν περνούσαμε εδώ κάτω από το θάμνο;».
 Ο κότσυφας λίγο οργισμένος από τα λόγια του σκουληκιού και πριν εκπνεύσει του λέει: «Άκουσέ με σκουλήκι…. Εγώ πέταξα, είδα.. έζησα… Εσύ τι έκανες;…. Μια ζωή εδώ στο χώμα ακίνητο και φοβισμένο. Σκουλήκι μια ζωή….» Σε λίγο ο κότσυφας ξεψύχησε και έβαλε σε σκέψεις το σκουλήκι… Μια ζωή σκουλήκι….» Όποιες απόψεις, όμως, κι αν εκφράστηκαν για το νόημα της ζωής και τον απαιτούμενο σεβασμό προς τους ηλικιωμένους «Σεβάσου τους ηλικιωμένους, όταν είσαι νέος….», όλοι μας χρειαζόμαστε:

Τα χαρακωμένα πρόσωπα των γερόντων, τις ιστορίες τους, τα όνειρά τους που διαψεύστηκαν, τις ατέλειωτες εξομολογήσεις τους για όσα έζησαν, τις υπερβολές τους, τα παραμύθια τους και βέβαια εκείνες τις λέξεις που μας φώτισαν και μας δίδαξαν.
ΥΓ. Η Επιμέλεια της ανάρτησης έγινε από τον Επικούρειο Πέπο. Ακόμη ένα καταπληκτικό άρθρο από τον φιλόλογο Ηλία Γιαννακόπουλο, αυτή τη φορά για την τρίτη ''λυκείου'' που όπως έλεγε και κάποιος σοφός: ΄΄εκεί που είσαι ήμουνα και 'κει που είμαι θάρθεις. Το κακό είναι πως κάποιοι συνάνθρωποί μας δυστυχώς δεν φθάνουν. Συγχαρητήρια στους Πιαλειώτες που κάθε Οκτώβριο κάνουν ειδική γιορτή για τα άτομα της τρίτης ηλικίας.

ΝΑΤΑΣΑ ΚΑΛΑΜΠΟΥΚΑ ΚΑΙ ΝΙΚΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΡΟΣ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018

Φίλες και φίλοι αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου η σημερινή ανάρτηση είναι ξεχωριστή, ο λόγος ακούει στο όνομα Νατάσα Καλαμπούκα, ε! και; ίσως ρωτήσει κάποιος, θα γίνω αμέσως πιο σαφής. Έτος 1999 στο Κορωπί Αττικής ιδρύθηκε η ΟΚΡΑ!! ιδρυτικό μέλος της ΟΚΡΑ ήταν και η Νατάσα μαζί με την Βάγγη, με την Κατερίνα, την Μαρία, και πολλά ακόμα παιδιά κυρίως αγόρια. Η Νάτα τότε θα πρέπει να ήταν 9 ετών, καταλαβαίνετε τώρα γιατί λέω πως η σημερινή ανάρτηση με φωτογραφίες από τον γάμο της Νατάσας είναι γεμάτη από συναισθήματα αγάπης. Η Νάτα είναι κόρη της Κατερίνας και του Γιώργου Καλαμπούκα και στις 15 Σεπτεμβρίου στην Πάρο στον ιερό ναό του αγίου Φωκά παντρεύτηκε τον εκλεκτό της καρδιάς της τον Νικόλα Προκοπίου, Προκοπίου και να μην κάνουν προκοπή δεν γίνετε! γίνετέ;
Να ζήσετε αρμονικά και ευτυχισμένα, είθε ο θεός να σας ευλογήσει να χαρίσετε στους γονείς σας πολλά εγγόνια.

Να πω δυό λόγια και για την κουμπάρα την γλυκύτατη Βάγγη, ιδρυτικό μέλος κι' αυτή της ΟΚΡΑ και η μεγάλη συμπάθεια του Mr Pepou, κουμπαρούλα, πάντα άξια και σύντομα και στα δικά σου.
Από πληροφορίες που συνέλεξα από τον ημερήσιο τύπο της Πάρου σας μεταφέρω τα εξής: η νύφη έφτασε στο νησί με κα'ί'κι που το συνόδευαν 100 ψαροκά'ι'κα με βεγγαλικά και κροτίδες, και συνοδεία μιας πυραυλακάτου του λιμενικού και μιας φρεγάτας για την ασφάλεια της νύφης, γιατί υπήρχαν πληροφορίες, για απαγωγή από πειρατές προκειμένου να ζητήσουν από τον γαμπρό λύτρα. Ο γαμπρός για καλό και για κακό είχε λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα των οποίων την υψηλή εποπτεία είχε η ΟΚΡΑ.

Αφού κατά την διάρκεια του ταξιδιού όλα πήγαν καλά, έφθασαν στο λιμάνι όπου η φιλαρμονική του νησιού υποδέχθηκε τη νύφη με νησιώτικους σκοπούς και τραγούδια. Κατόπιν με άμαξα που την έσερναν 10 άλογα η νύφη έφτασε στην εκκλησία όπου την περίμενε ο Νικόλας γεμάτος ανησυχία γιατί υπήρχε ο κίνδυνος της απαγωγής και κατά την διαδρομή έως την εκκλησία. Η ΟΚΡΑ όμως είχε λάβει τα κατάλληλα μέτρα ασφάλειας με τον ειδικό σ' αυτά τα θέματα τον αξιωματικό Στέλιο Πετράκη τον αρχηγό της ΟΚΡΑ.
Η νύφη ήταν πανέμορφη, μπράβο Νικόλα για την επιλογή σου. Αλλά και η κουμπάρα έκλεψε πολλές καρδιές Παριανών αρκετοί εκ των οποίων της έκαναν μάλιστα και πρόταση γάμου.
Φίλες και φίλοι αυτό ήταν το μικρό ιστορικό από τον γάμο της Νατάσας που είχα την τύχη να γνωρίσω πριν 20 χρόνια περίπου.

ΥΓ. Ποιος είδε τον Θεό και δεν φοβήθηκε; πριν λίγο με πήρε τηλέφωνο ο προ'ι'στάμενος της ΟΚΡΑ ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΑΣ Ο μεγάλος, υπάρχει και μικρός, και ήταν πολύ θυμωμένος γιατί δεν αναφέρθηκε το όνομα του στο κείμενο που επιμελήθηκε ο Fuji Tomo Kazu. Τον στολισμό του γάμου τον είχε αναλάβει ο προ'ι'στάμενος ο οποίος είναι κορυφαίος στο είδος του με σπουδές στην Ιαπωνία. Ο προ'ι'ιστάμενος είναι φίλος της οικογένειας της Νατάσας, η μητέρα της Νατάσας όταν ο Γιώργος ήταν μικρός τον είχε βοηθό στον φούρνο που είχαν τότε στο Κορωπί. Μετά ο προ'ι'στάμενος πήρε μεταγραφή για την ΟΚΡΑ όπου έγραψε ιστορία ως ο πιο τζαμάτος!!!! προ'ι'στάμενος από την ίδρυση της ΟΚΡΑ έως και μέχρι σήμερα. Φίλε Γιώργο ζητώ συγγνώμη εκ μέρους του Fuji Tomo Kazu για την παράλειψη αλλά η νύφη ξέχασε να μας ενημερώσει, βεβαίως και η παράλειψη είναι σοβαρή γι' αυτό αμέσως μετά το τηλεφώνημά σου κάνω αυτή την παρέμβαση. Έχει και η κουμπάρα τις ευθύνες της γι' αυτή την παράλειψη αλλά την δικαιολογώ γιατί ήταν ματιασμένη, την ''έφαγαν'' με τα μάτια οι Παριανοί.
Νάτα, Νικόλα σας χαιρετώ, με σεβασμό και επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Η Επιμέλεια της ανάρτησης, και του κειμένου έγινε από τον Fuji Tomo Kazu.