Life for Life
"Το θαύμα δεν είναι πουθενά
παρά κυκλοφορεί μέσα
στις φλέβες του ανθρώπου!!!"
"Στης σκέψης τα γυρίσματα μ’ έκανε να σταθώ
ιδέα περιπλάνησης σε όμορφο βουνό.
Έτσι μια μέρα το ’φερε κι εμέ να γυροφέρει
τ’ άτι το γοργοκίνητο στου Γοργογυριού τα μέρη !!!"
ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ
Εμείς στο χωριό μας έχουμε ακόμα αυλές. Εκεί μαζευόμαστε, αμπελοφιλοσοφούμε,καλαμπουρίζουμε, ψιλοτσακωνόμαστε μέχρι τις... πρώτες πρωινές ώρες! Κοπιάστε ν' αράξουμε!!!
-Aναζητείστε το"Ποίημα για το Γοργογύρι " στο τέλος της σελίδας.
12.10.24
ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΟ ΤΟΝ ΓΟΡΓΟΓΥΡΑΙΟ.
Σωκράτης:
Επίκουρε καλημέρα, ο Σωκράτης είμαι με γνώρισες;
Επίκουρος:
Καλημέρα Σωκράτη, φυσικά και σε γνώρισα, η μορφή σου έχει χαραχθεί στο μυαλό όλων των Ελλήνων.
Σωκράτης:
Για να σου πω την αλήθεια Επίκουρε, νόμισα πως θα με μπερδέψεις με τον Ηλία τον Γιαννακόπουλο, μιας και τα τελευταία χρόνια μόνο γι' αυτόν μιλάς, πάντως πολύ σωστά κάνεις γιατί κι αυτός φίλος της σοφίας είναι. Όσο γι' αυτό που είπες για τους Έλληνες έχω τις επιφυλάξεις μου. Άμα ρωτήσεις το φιλαράκι σου τον Αρκά να σου μιλήσει για μένα αυτός θ' αρχίσει να σου μιλάει για τον Σωκράτη που έπαιζε στην ΑΕΚ!
Επίκουρος:
Χαμήλωσα τα μάτια γιατί σκέφτηκα, με λύπη μου, πως δυστυχώς ο δάσκαλος είχε δίκιο, ρώτησα κάποια στιγμή όταν ήμουν στο χωριό, τον αδερφό του Αμίγκου να μου πει τι γνωρίζει για τον σοφό Σωκράτη κι αυτός άρχισε να μου μιλάει για τον γαμπρό του!! Όταν πια ρώτησα και την πασίγνωστη Φαίη η απογοήτευσή μου πήγε στα ουράνια, ακούστε τι μου είπε το άτομο: αυτός ο Σωκράτης που μας έχεις πρήξει τι μαγαζί έχει; Γι' αυτό είπα στον Σωκράτη, δάσκαλε έχεις δίκιο δυστυχώς οι νεοέλληνες δεν γνωρίζουμε πολλά για τους προγόνους μας.
Σωκράτης:
Επίκουρε, δεν έχω πάντως παράπονο από εσένα, μπορεί να μιλάς συνέχεια για τον σοφό Ηλία αλλά δεν ξεχνάς κι εμάς, με κάποιον μαγικό τρόπο έμαθα πως έχεις διαβάσει πολλές φορές την απολογία μου, τελευταία έμαθα πως είχες και μία συζήτηση για μένα με τον έτερο σοφό Διδάσκαλο της Πιάλειας, καθώς επίσης και με κάποιον Γαρδικιώτη που συχνά πυκνά σας μιλάει για μας τους αρχαίους, και πολύ το χάρηκα.
Επίκουρος:
Σωκράτη όλα καλά αυτά αλλά μήπως μπορείς να μου πεις εν τάχει, πριν ξυπνήσω, το λόγο της επίσκεψής σου; Για να έρθεις εσύ στον ύπνο κάτι σημαντικό θα θέλεις να μου πεις.
Σωκράτης:
Σωστά μιλάς Επίκουρε, καλά το μάντεψες, λοιπόν, αν δεν κάνω λάθος σήμερα θα επισκεφθείς με την Λόλα το Μουσείο, τον Κεραμεικό, και την Ακρόπολη, σωστά;
Επίκουρος:
Σωστά μιλάς Σωκράτη, απλά ξέχασες να αναφέρεις την Πνύκα, αρκετοί από εμάς μιλάμε για δημοκρατία και δεν έχουμε επισκεφθεί ποτέ την Πνύκα, τον χώρο όπου γεννήθηκε η δημοκρατία, τον χώρο όπου οι Αθηναίοι έπαιρναν τις αποφάσεις οι ίδιοι οι πολίτες και όχι 300 βολευτές, επίσης μετά από την Πνύκα θα πάμε στην φυλακή του Σωκράτη, εκεί που άφησες την τελευταία σου πνοή δάσκαλε.
Σωκράτης συγκινημένος:
Εντάξει Επίκουρε, πορεύσου εν ειρήνη, βρίσκεσαι σε καλό δρόμο, μη ξεχάσεις να διαβιβάσεις τους χαιρετισμούς μου στον σοφό Ηλία και αν δεν του κάνει κόπο ας γράψει κάτι και για μένα, κάτι καινούριο. Επίσης θα ήταν μία σημαντική πράξη εκ μέρους σου να καταφέρεις να επισκεφθείς όλους αυτούς τους χώρους μαζί με τους φίλους σου τον Ηλία, την Αφροδίτη, την Γιώτα, τον Δημήτρη, την Αλέκα, τον Κώστα, την Ναυσικά, τον θέμη και την Διοτίμα.
Επίκουρος:
Σωκράτη.... δεν πρόλαβα να του κάνω την τελευταία μου ερώτηση γιατί άκουσα την φωνή της Λόλας να μου λέει: ξύπνα Επίκουρε, πέρασε η ώρα θα χάσουμε το Μετρό!
Αχ βρε Λόλα εγώ είχα μπροστά μου τον Σωκράτη κι εσύ μου μιλάς για το Μετρό, δυστυχώς δεν μπόρεσα να του κάνω την τελευταία ερώτηση, άντε τώρα, τρέχα γύρευε πότε θα ξαναέρθει ο Σωκράτης.
Φίλες και φίλοι με κάποιον μαγικό τρόπο στη σημερινή μας βόλτα στους αρχαιολογικούς χώρους και γενικότερα στην συνοικία των Θεών είχα την εντύπωση πως δίπλα μου περπατούσε ο σοφός Σωκράτης, κάποια στιγμή μάλιστα όταν βρεθήκαμε εκεί που τον φυλάκισαν, είδα την μορφή του, ήταν χαρούμενος.
Ζήσαμε πολύ όμορφες στιγμές σήμερα στην βόλτα που κάναμε στ' άγια χώματα των προγόνων μας, εκεί που ο Φειδίας σμίλεψε τις μορφές πάνω στα μάρμαρα, εκεί όπου ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης αυτοί οι δύο αρχιτέκτονες της αρχαιότητας έκαναν τα αξεπέραστα σχέδια, εκεί όπου οι Σοφοκλής, Ευριπίδης, και Αισχύλος έγραψαν τις αξεπέραστες τραγωδίες, εκεί στο θέατρο του Διονύσου όπου παίχτηκαν οι θεατρικές παραστάσεις, εκεί όπου υπάρχει ο Ναός της Παλλάδας Αθηνάς, εκεί όπου πάρθηκε η απόφαση για την καταδίκη του Σωκράτη, εκεί όπου ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο, εκεί όπου ο Περικλής διαδέχθηκε τον Εφιάλτη της δημοκρατίας που κατά λάθος; τον μπερδεύουμε με τον Επιάλτη των Θερμοπυλών, εκεί όπου θα έπρεπε όλοι οι Έλληνες να αποτίουμε φόρο τιμής στους προγόνους μας.
Έρρωσθε και Ευδαιμονείτε με Σανατατί ντι άπου και να μην ξεχνάτε τα δόγματα που έλεγε και ο Επίκουρος της αρχαιότητας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΑΣ ΓΕΝΙΚΟΣ [Πληροφορικάριος[. Ιδρυτικό μέλος της ΟΚΡΑ.
Καθ. Δεύτερος από αριστερά. |
ΤΟ μακρινό 2016 ο Mr Pepos σ' αυτό το ιστολόγια είχε κάνει την πρώτη αφιέρωση σε μένα τον Γιώργο Δήμα τον Γενικό. Αρχικά όλοι όσοι με γνώριζαν με φώναζαν Γιώργο, τώρα όλοι με φωνάζουν Γενικό, αν στο Κορωπί με φωνάξει κάποια/κάποιος Γιώργο δεν θα γυρίσω, αν όμως με φωνάξει Γενικέ αμέσως ανταποκρίνομαι, κατάφερε ο Mr Pepos να με ξαναβαπτίσει. Ειδικότερα τα μέλη της ΟΚΡΑ αμφιβάλω αν γνωρίζουν το πραγματικό μου όνομα. Κάποια στιγμή λοιπόν έπρεπε να πάρω μια μεγάλη απόφαση, είναι αυτό που έγραψε ο ποιητής [Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ] πως έρχεται κάποια στιγμή στη ζωή μας που θα πρέπει να πούμε ένα μεγάλο ΝΑΙ ή ένα μεγάλο ΟΧΙ. Είχε φτάσει η ώρα για το δικό μου ΟΧΙ, το ΟΧΙ είχε να κάνει με την αδράνεια που με κύκλωνε. Έπρεπε να απομακρυνθώ, απομάκρυνση από όλους και από όλα χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι πιο λογικοί θα πείτε πως ήταν πολύ τολμηρή ενέργεια και εμπεριείχε μεγάλο ρίσκο αλλά πιστέψτε με άξιζε τον κόπο, ειδικά στην περίπτωσή μου το απόφθεγμα ''η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς έπιασε τόπο'', στην περίπτωση μου δούλεψε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Την επόμενη χρόνια το σύμπαν ξεκίνησε να με τσιγκλάει. Θέλεις χρήματα? Εάν ναι, ξεκίνα βρες κάτι να κάνεις. Εάν όχι κάτσε όλη τη ζωή σου άεργος και σύντομα η κατάθλιψη θα σου χτυπήσει την πόρτα.
Τελικά κάτι βρέθηκε ίσα ίσα να με βγάλει από το σπίτι και να ξεκινήσω να σκέφτομαι διαφορετικά. Call Center παρόχου Internet για 400€. Απ' το ολότελα καλή κι η Παναγιώταινα. Από κάπου πρέπει να αρχίσουμε αλλά χωρίς να γνωρίζουμε τον προορισμό.
Στο call center άκουγα ότι μπορεί να ακούσει ένας επαγγελματίας που ασχολείται με το customer care. Βρισίδια , απειλές που με επηρέαζαν αρνητικά και πολλά ακόμη. Αλλά δε το έβαλα κάτω. Έπρεπε να ζήσω.
Περνάει λίγος καιρός και βρίσκω τον εαυτό μου επάνω στο Kriti I της ΑΝΕΚ αγναντεύοντας την θάλασσα σκεπτόμενος την τρέλα που κάνω, ευτυχώς μέχρι σήμερα δεν το έχω μετανιώσει. Ποια ήταν η τρέλα? Διακοπές στο Ηράκλειο ΜΟΝΟΣ! Χωρίς κανέναν προγραμματισμό! Απλά πάμε και ότι γίνει! Στο κατάστρωμα σιγοψιθύριζα τον στίχο του τραγουδιού ''πάμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα''. Αυτό το ταξίδι ήταν αν θέλετε η αφορμή να γυρίσει ο διακόπτης του μυαλού μου αλλιώς. Φτάνω στον προορισμό μου και το σύμπαν συνωμότησε ώστε μετά από λίγες μέρες να επιστρέψω στην καθημερινότητα της Αττικής με άλλο αέρα. Κάτι είχε αλλάξει μέσα μου, η οπτική μου είχε διευρυνθεί, τώρα πια δεν τα έβλεπα όλα μαύρα, άρχισαν σιγά σιγά να γίνονται γκρί, αυτό με χαροποίησε πάρα πολύ γιατί σκέφτηκα πως αφού το μαύρο έγινε γκρι μπορεί να γίνει και λευκό. Δεν γνωρίζω αν μπορείτε να καταλάβετε τι εννοώ αλλά ήταν σημαντική η νέα θεώρηση των πραγμάτων, άρχισα να με βλέπω διαφορετικά. Το μυαλό μου πήγε στον Mr Alex kai ston Μr Pepo και θυμήθηκα τα λόγια τους: Γενικέ, έχεις πολλά προσόντα αλλά αυτό δεν αρκεί, πρέπει να πιστέψεις στον εαυτό σου στις δυνατότητές σου, πρέπει να είσαι συνεπής και να αποκτήσεις ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ. Εκεί στην μαγική ΚΡΗΤΗ κατάλαβα τι εννοούσαν. Άμα δεν έχετε πάει ποτέ στην Κρήτη, σας την προτείνω ανεπιφύλακτα να κάνετε αυτό το δώρο στον εαυτό σας. Κάτι ξέρω πια ως μισοΚρητικός!!!!
Αυτή ήταν η αρχή, το σύμπαν; το πεπρωμένο μου; δε με άφηναν σε ησυχία. Με τσιγκλάγανε συνέχεια, Γενικέ σήκω όρθιος, Γενικέ ξεκίνα, Γενικέ ψάξου, ψάξου και φύγε από το comfort zone του πατρικού σου, φύγε από το φουστάνι τής Γιωτούλας, άνοιξε τα φτερά σου.
Περνάει λίγος καιρός και τον Μάρτιο του 2018 ανεβαίνω ξανά στο καράβι. Αυτή τι φορά είχα μαζί μου, το αυτοκίνητο μου , τα όνειρα μου και την ζωή μου. Μια σύντομη επίσκεψη στο Ηράκλειο και αμέσως μετά το ταξίδι της ΖΩΗΣ μου. Ηράκλειο -> ΒΟΑΚ -> Χανιά. Οι 4 πιο σημαντικές ώρες που δε πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. Δεν ήξερα βλέπετε τη διαδρομή.
Μετά πολλών κόπων και βασάνων φτάνω στο νέο μου σπίτι με την αγωνία να χτυπάει κόκκινο. Μου δίνει η ιδιοκτήτρια το κλειδί και ξεκινάω να ανεβαίνω τη σκάλα. Βάζω το κλειδί στην πόρτα και πριν το γυρίσω , με δάκρυα στα μάτια, σκέφτομαι το εξής: Πέρασες πολλά Γιώργο! Πάλεψες τους δαίμονες σου , σε εμπόδισαν διάφοροι παράγοντες και να που τώρα είσαι εδώ! Αρκετοί άνθρωποι δε πίστεψαν σε εσένα και στο τι μπορείς να κάνεις. Αγάπα εκείνους που σε έσπρωξαν στον γκρεμό για να πετάξεις και όχι να σκοτωθείς.
Γυρνάω το κλειδί και λέω ΠΑΜΕ!! Είσαι ΜΟΝΟΣ σου τώρα! Έχεις χρέος να πετύχεις, υπάρχουν άνθρωποι που πίστεψαν σε σένα , φρόντισε να μην τους απογοητεύσεις. Οι άνθρωποι που σε βοηθάνε είναι μακριά σου. Όλα είναι επάνω σου. Πάλεψε και μη το βάζεις κάτω. Κάποιος καλοπροαίρετος, πολύ δικός μου άνθρωπος, είχε σίγουρο πως θα άντεχα μόνο 5 μήνες και πως θα επέστρεφα πίσω. (Πέρασαν ήδη 6,5 χρόνια και συνεχίζουμε!!!] Φυσικά και δεν ήταν όλα ρόδινα, φυσικά και δεν μου χαρίστηκε τίποτα, φυσικά και κάποιες φορές σκέφτηκα αν θα πετύχω, όλα αυτά είναι ανθρώπινα, απλά τώρα ήμουν ο Γιώργος που ήθελα, ήμουν ο Γιώργος που έδινε κάθε μέρα τη μάχη για ένα καλύτερο αύριο και όταν πετύχαινα αυτές τις μικρές μεν αλλά σημαντικές νίκες, ήταν για μένα ένας θρίαμβος.
Φτάνοντας στο σήμερα , θα ήθελα να ευχαριστήσω δημοσίως εκείνους/εκείνες που πίστεψαν σε εμένα και εύχομαι αυτά που κάνατε για εμένα να σας τα δώσει ο Θεός x1000.
Ξέρετε εσείς ποιοι και ποιες είστε!
Ευχαριστώ τον Mr Pepo για τον κόπο που θα κάνει προκειμένου να κάνει αυτή την ανάρτηση, και κυρίως να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς που κάνατε τον κόπο να διαβάσετε αυτή την ιστορία, την δική μου ιστορία, ενός ανθρώπου που οι πιο πολλοί δεν γνωρίζετε.
Υ.Γ. Σήμερα βρίσκομαι ως υπεύθυνος δικτύων σε κάποιο ξενοδοχείο της Χερσονήσου με συντροφιά τον ήλιο, τη θάλασσα, λίγο αεράκι, και αγαπημένα μου πρόσωπα. Τι άλλο να ζητήσω από τη ζωή μου;
Α! και κάτι ακόμη.
Πίστεψε στους ανθρώπους που δε σου γυρνάνε την πλάτη.
Υπάρχει ακόμα καλοσύνη στον κόσμο.
Άμα δεν ασχοληθούμε με τον εαυτό μας κάποια στιγμή θα μας εγκαταλείψει…
Οι δαίμονες μας είμαστε εμείς οι ίδιοι.
Εις το επανιδείν Κυρίες και Κύριοι.
Σας ευχαριστώ.
Να ευχαριστήσω και τον αλγόριθμο του YouTube γιατί μου ανοίγει τους μουσικούς ορίζοντες. Τη άλλη φορά θα προτείνω Γιάννη Καψάλη με Γιώτα Γρίβα.
Παρήλθεν ο Καιρός ή Σπεύδε Βραδέως, ιδού το ερώτημα, εσείς τι λέτε; Η Επιλογή έγινε από τους Άγαμους Θύτες.
Κάποιες φορές, ο Επίκτητος αναφερόταν με δυσπιστία στον θεσμό του γάμου υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια συμβίωση «βγάζει από μέσα μας τον χειρότερό μας εαυτό».
ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα, γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη» Με αφορμή την επέτειο του θανάτου της Μαρίας Πολυδούρη, θυμόμαστε αγαπημένους στίχους της μεγάλης Ελληνίδας ποιήτριας.
Ο έρωτας και ο θάνατος είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ποίησή της. Είναι μεστή από πηγαίο λυρισμό που ξεσπά σε βαθιά θλίψη και κάποτε σε σπαραγμό, με εμφανείς επιδράσεις από τον έρωτα της ζωής της, Κώστα Καρυωτάκη, αλλά και τα μανιάτικα μοιρολόγια. Οι συναισθηματικές και συγκινησιακές εξάρσεις της Πολυδούρη καλύπτουν συχνά κάποιες τεχνικές αδυναμίες και στιχουργικές ευκολίες του έργου της.
Η φυματίωση την κατέβαλε και τα ξημερώματα της 29ης Απριλίου 1930 έχοντας ήδη ζήσει έναν συναρπαστικό, αλλά και «ασύδοτο» για την εποχή βίο, η σπουδαία ελληνίδα ποιήτρια, γνωστή και για τον έρωτα της με τον Κώστα Καρυωτάκη, πεθαίνει από ένεση μορφίνης στην κλινική Χρηστομάνου στα Πατήσια. Η ίδια είχε ζητήσει λίγο νωρίτερα από τον καλό της φίλο και «αιώνιο θαυμαστή» της, Βασίλη Γεντέκο, να της προμηθεύσει το ναρκωτικό στο θεραπευτήριο όπου βρισκόταν. Θα κηδευτεί την ίδια μέρα στο Α Νεκροταφείο.
Δείτε παρακάτω αγαπημένα ποιήματα της:
Στη φίλη μου
Ὅλα τὰ ἄνθη τ᾿ ἀγαπῶ
μεθῶ στὸ ἄρωμά των
τὸ βλέμμα νὰ βυθίζεται
ποθῶ στὰ χρώματά των.
Ὑπάρχει ὅμως ἓν λεπτὸν
πολὺ εὐῶδες ἄνθος
ποὺ δὲν μαραίνεται ποτὲ
καὶ τ᾿ ἀγαπῶ μὲ πάθος.
Αὐτὸ δὲ θάλλει στοὺς ἀγροὺς
στοὺς κήπους δὲν ὑπάρχει
καὶ τὰ ἁβρά του πέταλα
ὁ ἥλιος δὲν θάλπει.
Ἔδαφος ἔχει δι᾿ αὐτὸ ἡ τρυφερὰ καρδία
μὲ θέρμη ἀπαράμιλλον καὶ λέγεται Φιλία!
================
Σε σένα
Ξέρω νὰ ψάξω καὶ νὰ βρῶ
διαμάντια καὶ ζαφείρια χίλια
κι᾿ ἀπ᾿ τοῦ γιαλοῦ τὸ θησαυρὸ
μαργαριτάρια καὶ κογχύλια
Κ᾿ ἔτσι τεχνόπλεχτα δετὰ
μαζὶ μὲ λουλούδια κι᾿ ἀστέρια
νὰ τὰ φορεῖς καμαρωτὰ
στὸ μέτωπό σου καὶ στὰ χέρια.
Ξέρω στὸ διάβα σου μπροστὰ
ρόδα καὶ κρίνους νὰ μαδήσω
ξέρω μὲ λόγια ταιριαστὰ
τὴ χάρη σου νὰ τραγουδήσω.
Ξέρω πὼς κάτι χωριστὸ
ἀταίριαστο σὲ κάθε ἄλλη
χάρισαν Βάσω μου σὲ Σὲ
Μοῖρες μὲ τὰ πανώρια κάλλη.
=================
Δε θα ξανάρθης πια…
Δὲ θὰ ξανἄρθης πιά, νὰ μοῦ χαρίσης
ἀπ᾿ τὴν ὡραία ζωὴ ποὺ σὲ φλογίζει
κάτι, ἕνα της λουλούδι; Σοῦ γεμίζει
μὲ τόσα τὴν καρδιὰ καὶ τὸ κορμί.
Δὲ θἄρθης πιά, τὰ χέρια μου νὰ σμίξης
τὰ παγωμένα, τὰ ἐχθρικά μου χέρια;
Πλάι στὰ δικά σου, μερωμένα ταίρια
δὲν τὰ ζυγώνει πλέον ἡ ἀφορμή.
Δὲ θἄρθης! …Πὼς ἀργὰ περνοῦν οἱ μέρες.
Κι᾿ ὅσο σὺ φεύγεις, τόσο μὲ σιμώνει
ἡ γνώριμή μου μοίρα. Τόσο μόνη,
τόσον καιρὸ μὲ τὸν κρυφὸ καημό.
Δὲ σοῦ περνάει, ἀλήθεια ἀπὸ τὴ σκέψη
ὅτι μπορεῖ σὲ μία στιγμὴ θλιμμένη,
στὴ μοίρα αὐτὴ ποὺ πάντα μὲ προσμένει
νὰ πάω ξανὰ καὶ δίχως γυρισμό;
==============
Μόνο γιατί μ’αγάπησες
Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.
Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.
Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν
με την ψυχή στο βλέμμα,
περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο
της ύπαρξής μου στέμμα,
μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.
Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες
και στη ματιά σου να περνάη
είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο
να παίζει, να πονάη,
μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε
γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.
Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,
σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,
γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.
Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.
Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες
κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.
=============
Η αγάπη του ποιητή
Μ᾿ ἀπάντησες στὸ δρόμο σου, Ποιητή.
Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο τοῦ Ἀπρίλη.
Ἡ δίψα τῆς ἀγάπης ποὺ ζητεῖ
σοῦ φλόγιζε τὴ σκέψη καὶ τὰ χείλη.
Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο. Κλειστὴ
τότε ἡ πηγὴ τῶν στοχασμῶν μου, ἐμίλει
μόνο ἡ καρδιά μου ἀθώα καὶ λατρευτή,
ὅταν τὸ πρῶτο βλέμμα μου εἶχες στείλει.
Μὲ τὸν καιρό, τὸν πόθο σου σ᾿ ἐμὲ
νὰ φανερώσης σίμωσες. Ὠιμέ,
εἴμασταν μιᾶς γενιᾶς παιδιά. Ἡ καρδιά μας
Ἀγάπαε μὲ τὸ πάθος ποὺ ζητᾶ
νὰ πάρη, τὸ αἰσθανθήκαμε φρικτὰ
καὶ πήραμεν ἀλλοῦθε τὴ ματιά μας.
* * *
Ποιος ξέρει…
Καμμιὰν ἀπὸ τὶς πίκρες μου δὲ γνώρισες
τὶς πίκρες μου τὶς ἄσωστες τὶς μαῦρες.
Καὶ στῶν ματιῶν μου μέσ᾿ στὸ φεγγοβόλημα
τὰ δάκριά μου στεγνωμένα τὰ ᾿βρες.
Ἐσὺ μονάχα τὸ γλυκὸ χαμόγελο
καμάρωσες στὰ χείλη μου ἁπλωμένο
κ᾿ ἔχες μέσ᾿ στῶν ματιῶν μου τὸ ξαστέρωμα
τὸν πόθο σου τρελλὰ καθρεφτισμένο.
Μὲ γνώρισες νὰ γέρνω στὴν ἀγάπη σου
σὰν πεταλούδα στὸ ἄλικο λουλούδι
καὶ νὰ σκορπίζω ὅσο ἡ καρδιά μου ἐδύνοταν
μεθυστικὸ τὸ ἐρωτικὸ τραγούδι.
Γνώρισες τῆς χαρᾶς μου τὸ ἄγριο ξέσπασμα
στὸν ἀνοιξιάτικον ἀγρὸ ποὺ εὐώδα
λαχτάρας κύμα ἐγίνονταν ἡ ἀγκάλη μου
τὰ νειάτα σου νὰ σφίγγη καὶ τὰ ρόδα.
Ἐσὺ ποτὲ κρυφὰ δὲν ἀκολούθησες
τὸ βῆμα μου σὰν φεύγω ἀπὸ κοντά σου
κι᾿ ὅμως καὶ μὲ τὴ σκέψη σου μοῦ δόθηκες
καὶ μὲ τὴ φλόγα ἀκόμα τοῦ ἔρωτά σου.
Μὰ ποιὸς τὸ ξέρει ἄν, μία στιγμὴ βρισκόσουνα
κάπου ποὺ νὰ μὲ βλέπεις ὅταν γέρνω
καὶ σκύβω μαζωχτὴ κάτω ἀπὸ τἄγριο
χτύπημα, τὶς στριγγὲς φωνὲς ποὺ σέρνω
ἂν ἄκουες, καὶ στοῦ πόνου τὸ ξεχείλισμα
τὸ δόσιμο στὸ ξέψυχο μεθύσι,
τὰ δάκρια, ὤ, θὰ μ᾿ ἀρνιόσουν ὅλα ἂν τἄβλεπες.
Κι᾿ ὅμως μου λὲς πὼς μ᾿ ἔχεις ἀγαπήσει.
ΠΗΓΗ: notospress.gr
Τὴν ὀμορφιὰ ποὺ κλείνω μέσα μου
κανεὶς δὲν θέλω νὰ τὴ νοιώσῃ.
Δὲ θὰ μποροῦσε νὰ τὴ σίμωνε
χωρὶς γι᾿ αὐτὸ νὰ τὴ πληγώσῃ.
Ἔχω ἕνα κρίνο, κρίνο ὁλάνοιχτο
χωρὶς καμμιὰ σκιὰ στὴν ὄψη.
Καμμιὰ ἡδονὴ δὲν ἐπεθύμησε
νὰ τὸ φιλήση, νὰ τὸ κόψη.
Ἔχω ἕνα ρόδο ποὺ ζυγιάζεται
πάνω στὴν ἴδια του τὴ φλόγα
κ᾿ εἶναι σὰ νἄγινε ὁλοκαύτωμα
καὶ νὰ σιωποῦσε καὶ νὰ εὐλόγα.
Μία μαργαρίτα ποὖνε ἀμφίβολη
μ᾿ ὅλο τὸ ναὶ ποὺ λέει ἡ καρδιά της.
Μόνον ἀφήνει νὰ λικνίζεται
παθητικὰ τὴν ὀμορφιά της.
Κι᾿ ἄλλα λουλούδια ποὖνε σύμβολα
κι᾿ ἄλλα μονάχα ποὺ μεθοῦνε,
μὰ τόσο εἶνε ὅλα λεπτοκάμωτα,
φανταστικὰ μόνον ἀνθοῦνε.
Τὴν ὀμορφιὰ ποὺ κλείνω μέσα μου
κανεὶς ποτὲ δὲ θὰ τὴ νοιώση.
Κι᾿ ἂν τὴν πληγώση θἆναι ἀνίδεος
κι᾿ οὔτε γι᾿ αὐτὸ θὰ μετανοιώση.
«Σωτηρία»
Ἂς περάσει πιὰ ἡ μέρα μὲ τὸ φῶς της.
Ἡ νύχτα γιατί τόσο ἀργοπορεῖ;
Στῶν πεύκων τὶς σκιὲς μία πολυθρόνα
μὲ καρτερεῖ.
Τῶν θαλάμων θὰ σβήσουνε τὰ φῶτα
κι᾿ ὁ ὕπνος θἄρθη σὰ λιγοθυμιά.
Ἕνα ἀδειανὸ κρεββάτι, ἐδῶ δίνει
ἐντύπωση καμμιά.
Θὰ μὲ διπλώση τὸ σκοτάδι κι᾿ ὅπως
μεσ᾿ στὶς βαθιὲς σκιὲς θὰ μπερδεφτῶ,
πὼς εἶμαι θὰ πιστέψω πάλι κάτι
ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτό.
Μέσα στὸ φόβο θὰ βαθαίνη ἡ νύχτα
ὅταν ὁ ἄνεμος θἄρθη ξαφνικά.
Ὁ εὐκάλυπτος τὰ μαλλιά του θὰ τινάξη
καὶ τῶν ὀνείρων μαζὶ τὰ μυστικά.
Τὸ μυστικὸν ἀγώνα θὰ γροικάω
τοῦ φθινοπώρου, ἀνίκητος ἐχθρός.
Θὰ μὲ λικνίζη χαρωπὸ τραγούδι
ὁ ἀπελπισμένος θρός.
Κι᾿ ἂν δὲν τὴν καρτερῶ, ξέρω πὼς θἄρθη
ἡ γάτα αὐτὴ ποὺ νυχτοπερπατεῖ,
μία γάτα ποὺ δὲν ξέρει τί εἶνε χάδι
καὶ δὲν τὸ δίνει καὶ δὲν τὸ ζητεῖ.
Στὰ πόδια μου κοντὰ κάθεται μόνο,
ἀδιάφορη στὸ κρύο τὸ παγερό,
διακριτικὰ τὸ βλέμμα μου ἀποφεύγει
κ᾿ εἶνε σὰ νὰ μὲ ξέρη ἀπὸ καιρό.
Πάντα γυρίζω
ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ
Πάντα γυρίζω ἐκεῖ πρὸς τὰ χαράματα
τῆς ὄμορφης ἀγάπης μας. Μὴν τύχη,
φοβᾶμαι, τὸ μοιραῖο νὰ συντύχη
καὶ φύγουν γιὰ τ᾿ ἀγύριστα περάματα.
Θαρρῶ ζωὴ τῆς δίνω ἀνακαλώντας
τὰ πρωτινὰ φεγγοβολήματά της,
τὸ ἀνόθευτο μεθύσι μας κοντά της
τὰ δῶρα της περίσσια σπαταλώντας.
Κι᾿ ἀναζητῶ τὸ βλέμμα σου γεμάτο
μίαν ἀφοσίωση ἀστέρευτη, σὰν ἔννοια,
σὰν ἕλξη νἄταν ὅλο μαγνητένια,
τόσο ὄμορφο ἦταν, τόσο ἦταν γεμάτο.
Ἄχ! ὁ κρυφὸς καημὸς ποὺ μοῦ κρατάει
τὴ σκέψη σκλαβωμένη στὸ πρωτάνθι,
ἐνῶ γύρα μας περισσεύουν τἄνθη
ποὺ ἀμέριμνα ἡ ἀγάπη μας σκορπάει.
Πηγή: http://dimitriosgogas.blogspot.gr
Aνιχνευτής Επικούρειος Πέπος.
''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΞΥΡΙΣΜΑ'' ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ Η επιλογή έγινε από τον Ιάσονα.
Σε πρώτη μορφή είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό "Ταχυδρόμος" το 1979 με άλλον τίτλο (Φαλλοκράτες όλης της γής ενωθείτε) που τον είχε βάλει η σύνταξη του περιοδικού. Μετά άρχισε να κυκλοφορεί σε λαθραία φωτοτυπημένα αντίτυπα, μέχρι που ενσωματώθηκε στο βιβλίο "Σάτιρες" (Νεφέλη 1993). Όμως η κλεψιτυπία συνεχίστηκε και στο Internet, όπου κυκλοφορεί τώρα ανώνυμο με παραλείψεις και με λάθη! Εδώ θα βρείτε το αυθεντικό.
1.
Είμαστε το «ισχυρό φύλο». Και ζούμε - σε μέσο όρο - επτά χρόνια λιγότερο από το «ασθενές».
2.
Σκεφθείτε: επτά ολόκληρα χρόνια ζωής. Η επαχθέστερη φυλετική διάκριση που έγινε ποτέ.
3.
Και μόνο τα επτά χρόνια αρκούν για να καταρρεύσει ο μύθος της καταπίεσης. Πού ακούστηκε οι καταπιεζόμενοι να ζουν περισσότερο από τους καταπιεστές;
4.
Φαινομενικά μοιάζει να σας καταπιέζουμε - εξωτερικά. Αυτό όμως, κυρίες μου, είναι δική σας επινόηση. Όπως οι τρομοκράτες προκαλούν τις δικτατορίες που τους βοηθάνε να καταλήξουν κάποτε στη λαϊκή κυριαρχία, έτσι κι εσείς μας εγκαταστήσατε «κυρίαρχους», για να δημιουργήσετε τηντρομοκρατία της ενοχής.
5.
Και ισχυρότερη καταπίεση από αυτήν της ενοχής δεν υπάρχει.
6.
'Aντρας σημαίνει ένοχος. Για όλα.
7.
Αρχίζετε τη μαζική παραγωγή και διανομή ενοχής σαν μητέρες. Και συνεχίζετε σαν αδελφές, ερωμένες, σύζυγοι . . .
8.
Από όλα τα πολυεθνικά μονοπώλια το πιο αλλοτριωτικό είναι το μονοπώλιο της ενοχής. Και το έχετε εσείς!
9.
Η ενοχή είναι που μας κόβει επτά χρόνια. Η ενοχή φέρνει τα εμφράγματα και τα έλκη.
10.
Χάρη σε σας νοιώθουμε πάντα ένοχοι. Από τη στιγμή που δεν θα βάλουμε το πουλόβερ μας (Γιαννάκη! θα με πεθάνεις!) ως τη στιγμή που πεθαίνουμε (Γιάννη μου, πού με αφήνεις!) Έτσι που του έρχεται του Γιάννη να ζητήσει συγγνώμη...
11.
Ένοχοι όταν σας αγκαλιάζουμε (σας πνίγουμε). Όταν δεν σας αγκαλιάζουμε (αδιαφορούμε). Όταν αφήνουμε τη μαμά μας (εγώ που έδωσα τη ζωή μου για σένα!). Όταν δεν την αφήνουμε (μα επιτέλους, άντρας είσαι εσύ;). Όταν σας παντρευόμαστε (σου έδωσα τα καλύτερά μου χρόνια!) κι όταν - οϊμέ! - δεν σας παντρευόμαστε (το αυτό, πιο δραματικά). Όταν σας πηδάμε (με πλάνεψες, με ζάλισες, με παρέσυρες!) κι όταν δεν σας πηδάμε (κατάλαβα - δεν μπορείς!). Όταν είμαστε ευγενείς (τοιούτος είναι;) κι όταν δεν είμαστε (τι αγροίκος!). Κι αλίμονο αν στην ευγενή πράξη της συνουσίας δε δεήσει να σας επισκεφθεί ο οργασμός. Ένοχοι εμείς και για αυτό. Αποκλειστικά. (Δεν τα καταφέρνεις, χρυσέ μου!).
12.
Κι έχουμε και το καθημερινό ξύρισμα...
13.
Η ενοχή μας αγκαλιάζει τα πάντα: φταίμε για τον πληθωρισμό, για τους πολέμους, για την ενεργειακή κρίση - ακόμα και για τον καιρό.
14.
Στην πραγματικότητα η μητριαρχία ουδέποτε έληξε. 'Aλλαξε μόνο μορφή. Από την ωμή δικτατορία του ρόπαλου, έγινε η εξευγενισμένη τυραννία των πλεγμάτων.
15.
«Πίσω από κάθε μεγάλο άντρα υπάρχει μια γυναίκα» Ίσως. Αλλά οπωσδήποτε πίσω από κάθε νευρωτικό, μαμόθρεφτο, αναποφάσιστο, ευνουχισμένο, κακομοίρη άντρα υπάρχει σίγουρα μια γυναίκα.
16.
Η κοινωνιολογική έρευνα έχει αποδείξει πως το 85% των αποφάσεων της οικογένειας παίρνονται άμεσα ή έμμεσα από τις γυναίκες (κυρίως έμμεσα).
17.
Αριστουργήματα μακιαβελικής πολιτικής. Μας υποβάλλετε την απόφασή σας και μετά (αν τα πράγματα δεν πάνε καλά) μας θεωρείτε υπεύθυνους για αυτή.
18.
Κι έχουμε και το καθημερινό ξύρισμα...
19.
Η φεμινιστική προπαγάνδα μας έχει ζαλίσει με την εικόνα της γυναίκας σκλάβας - που τρώει τα χέρια της στη μπουγάδα...
20.
Και η εικόνα του άντρα υποζυγίου (του κουβαλητή) που δουλεύει για να χάνει η κυρία του στο κουμ-καν?
21.
Φανερό είναι πως υπάρχουν αρκετές γυναίκες που δε σκοτώνονται για το νοικοκυριό. Ίσως να υπάρχουν κι άλλες που δεν παίζουν κουμ-καν. Αλλά άντρες μη κουβαλητές δεν υπάρχουν.
22.
Και δε φτάνει που ζείτε επτά χρόνια περισσότερο από μας, είστε και προνομιούχες στον έρωτα.
23.
Οι γυναίκες είναι ικανές για απεριόριστο αριθμό οργασμών την ημέρα - εσείς, κύριε, μπορείτε τρίπαξ?
24.
Και με τη νέα σεξουαλική επανάσταση έχουν κατορθώσει να μας περάσουν όλη την ευθύνη για την ικανοποίησή τους.
25.
Έτσι αν η κυρία είναι βραδυφλεγής, είσαι υποχρεωμένος να δουλεύεις δύο ώρες σαν χαμάλης - χρησιμοποιώντας όλες τις τεχνικές του Alex Comfort, των Masters και Johnson της Καμασούτρα και του Σουκιγιάκι για να χτυπήσουν κάποτε οι καμπάνες.
26.
Αν δεν χτυπήσουν φταίει ο κωδωνοκρούστης. Ποτέ ο κώδων.
27.
Και το τραγικότερο προνόμιο; Μια γυναίκα δεν είναι ποτέ ανίκανη (ή και αν κάποτε έτσι νοιώσει - δεν φαίνεται).
28.
Α! Η τρομακτική τρωτότης του γυμνού άντρα - όπου μπορείτε με μια ματιά να προσμετρήσετε την ψυχική του κατάσταση!
29.
Κι έχουμε και το καθημερινό ξύρισμα...
30.
Λένε πως το ωραιότερο πράγμα στον κόσμο είναι να κάνεις το κέφι σου και να σε πληρώνουν για αυτό.
31.
Υπάρχει πιο μεγάλο κέφι από τον έρωτα;
32.
Αλλά ποιον πληρώνουν για αυτό; Όχι βέβαια τους άντρες . . .
33.
Οι μεγάλες εταίρες είναι η κορυφαία στιγμή της γυναικείας παντοδυναμίας.
34.
Γοήτευαν, γλεντούσαν, κυβερνούσαν, διάλεγαν τους εραστές τους και αποσπούσαν περιουσίες για να δίνουν αυτό που η φύση χαρίζει δωρεάν σε όλους.
35.
Σαν να τιμολογούμε τον ήλιο ή το οξυγόνο.
36.
Αλλά και οι ταπεινές πόρνες είναι απόδειξη δύναμης. Γιατί - ποιος πληρώνει ποιον; Αυτός που έχει ανάγκη.
37.
Κι εσείς, κυρίες μου, δεν είχατε ποτέ ανάγκη. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης πάντα μεροληπτούσε για σας.
38.
Κι έχουμε και το καθημερινό ξύρισμα...
39.
Οι γυναίκες καταναλώνουν τετραπλάσιο εισόδημα από αυτό που παράγουν (μαζί με τα οικιακά). Κατ’ επέκταση οι άντρες απολαμβάνουν το ένα τέταρτο της δουλειάς τους (πού είσαι Μαρξ με την υπεραξία σου... Να δεις ποιος δουλεύει... ή μάλλον ποιος δουλεύει ποιον!!)
40.
Δύο πράγματα μισούσα στη ζωή μου - το στρατιωτικό και την εργασία. Και μ’ έπιανε ζάλη όταν σκεφτόμουν πως το ωραίο φύλο - αυτονόητα - δεν είχε υποχρέωση ούτε για το ένα, ούτε για το άλλο.
41.
Οι γυναίκες παραπονιούνται πως δεν πληρώνονται σαν άντρες. Έχετε δει όμως πολλές γυναίκες να εργάζονται «σαν άντρες».
42.
Μια στατιστική αναφέρει πως οι γυναίκες απατούν τους άντρες σε μικρότερο ποσοστό (35% έναντι 48%).
43.
Μια άλλη στατιστική όμως λέει πως οι γυναίκες λένε ψέματα σε μεγαλύτερο ποσοστό (58% έναντι 22%).
44.
'Aρα η πρώτη στατιστική είναι ψευδής κατά 58%. 'Aρα οι γυναίκες απατούν τους άντρες τους σε μεγαλύτερο ποσοστό.
45.
'Aλλωστε απάτη δεν είναι να κοιμάσαι με κάποιον άλλο - απάτη είναι να λες ψέματα.
46.
Παρατηρήστε τα ζευγάρια σε μια λουτρόπολη. Όσο περνάνε τα χρόνια ο μέσος άντρας ολισθαίνει βαθμιαία στο ρόλο του ταλαιπωρημένου, ηλικιωμένου, καρτερικού συνταξιούχου. Είναι γεμάτος παραίτηση, εγκαρτέρηση και υποταγή.
47.
Ενώ όσο περνάνε τα χρόνια η μέση γυναίκα μεταμορφώνεται σε μέγαιρα. Απαιτητική, φωνακλού, υστερική, αυταρχική, καταπιεστική... πεθερά.
48.
Όσο περνούν τα χρόνια το κάθε φύλο δείχνει το πραγματικό του πρόσωπο.
49.
Και το δικό μας πρόσωπο θέλει και καθημερινό ξύρισμα!
50.
Αφού όμως οι γυναίκες είναι το ισχυρό φύλο, τότε τι χρειάζεται η απελευθέρωση της γυναίκας;
51.
Η απελευθέρωση της γυναίκας είναι για τις γυναίκες η μεγαλύτερη παγίδα - και για μας η τελευταία ελπίδα.
52.
Έτσι και ολοκληρωθεί, σωθήκαμε! Τι είναι το να πλύνεις τρία πιάτα, μπροστά στο να κουβαλάς όλες τις ευθύνες (και την ενοχή) του κόσμου?
53.
Φαινομενικά η απελευθέρωση της γυναίκας θέλει να καταρρίψει την εξωτερική καταπίεση - ελπίζοντας πως θα συντηρήσει την εσωτερική.
54.
Αλλά αυτό είναι λάθος. Το δίχτυ της ενοχής είναι αποκλειστικό όπλο του υποτιθέμενου αδύναμου. Μόλις δυναμώσουν θα το χάσουν. Και θα λυθούν τα νήματα που μας κινούν (ή μας δένουν).
55.
Έτσι η «απελευθέρωση» της γυναίκας θα γίνει η απελευθέρωση του άντρα.
56.
(Και θα πάψω επιτέλους να ανοίγω τις πόρτες και να κρατάω παλτά. Ποτέ δεν κατάλαβα το γιατί.)
57.
Ζήτω λοιπόν η απελευθέρωση της γυναίκας! Μια δεκαετία αφού ολοκληρωθεί, θα δείτεποιος θα ζει επτά χρόνια παραπάνω.
58.
Θα δείτε ποιος θα αισθάνεται ένοχος όταν (και οπότε) δεν υφίσταται ερωτική διέγερση.
59.
Θα δείτε ποιος θα βγάζει χαρτζιλίκι κάνοντας το (κατά εξοχήν) κέφι του...
60.
Φαλλοκράτες όλου του κόσμου ενωθείτε. Κρατήστε λίγο ακόμα τους φαλλούς σας (ξέρω πόσο δύσκολο είναι).
61.
Αφήστε τις γυναίκες να μαίνονται κατά των φαλλών. Θα τους κάνουν έτσι είδος «ουσιώδες εν ανεπαρκεία»
62.
Μόνον τότε οι φαλλοί πραγματικά θα κυβερνήσουν τον κόσμο!
Κύριε Νίκο σας ευχαριστώ. Επικούρειος Πέπος.
Ο Νίκος Δήμου ...ποιητής!
μία μυστική πλευρά του εαυτού μου
Οι λίγοι που ξέρουν καλά τη δουλειά μου, γνωρίζουν ότι μέχρι τα 38 μου χρόνια έγραφα και δημοσίευα μόνο ποιήματα. (Βλ. και το βιβλίο του Παναγιώτη Αριστοτελίδη: "Ο άγνωστος ποιητής Νίκος Δήμου", εκδόσεις Gutenberg). Αυτό το θυμήθηκε και ο φίλος Δημήτρης Φύσσας και οργάνωσε μία σχετική εκπομπή στον 984.
Με την ευκαιρία ξέθαψα κι εγώ τα ποιητικά μου βιβλία και τα φωτογράφησα.
11.10.24
Η δυστυχία τού να είσαι Έλληνας (Νίκος Δήμου) Δυστυχώς πάντα επίκαιρο. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο. [10/10/2024 εκ μεταφοράς].
Εισαγωγή - Η δυστυχία τού να είσαι άνθρωπος.
Ορίζουμε σαν ευτυχία την (συνήθως προσωρινή) κατάσταση, όπου η πραγματικότητα συμπίπτει με τις επιθυμίες μας.
Σε αναλογία, δυστυχία πρέπει να είναι η μη σύμπτωση ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
Με άλλα λόγια, δυστυχία μπορούμε να ονομάσουμε την απόσταση ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
Όσο μεγαλύτερη η απόσταση, τόσο πιο δυστυχισμένοι είμαστε.
Η ευτυχία (ή δυστυχία μας) εξαρτάται από το μέγεθος, την ένταση και την ποσότητα των επιθυμιών μας, από τη μια πλευρά και από τη φύση της πραγματικότητας, από την άλλη.
Μπορεί να είμαι δυστυχής, γιατί έχω υπερβολικές και υπέρμετρες επιθυμίες που (δίκαια) μένουν ανεκπλήρωτες. Ή μπορεί πάλι οι επιθυμίες μου να είναι «λογικές» (του μέσου ανθρώπινου όρου), αλλά η πραγματικότητα να με κατατρέχει (σαν τον Ιώβ). Τότε μιλάμε για κακοτυχία.
Έχουμε μια στατιστική έννοια, της ευτυχίας. Πιστεύουμε πως ένας άνθρωπος με «λογικές» επιθυμίες, θα πρέπει να έχει σε ίσο βαθμό επιτυχίες και απογοητεύσεις. (Απόδειξη: οι εκφράσεις «Θα γυρίσει η τύχη», «Θα γυρίσει ο τροχός» κ.λπ.).
Ωστόσο η ζωή δεν επιβεβαιώνει αυτή τη σκέψη. Συνήθως, αυτοί, που έχουν έντονες και πολλές επιθυμίες, ικανοποιούν περισσότερες απ' όσους έχουν, λίγες και ταπεινές. Μόνο που η αχόρταγη φύση των πρώτων σπάνια τους επιτρέπει να αισθανθούν την κατάσταση της ισορροπίας, που ονομάζουμε ευτυχία.
Η απόσταση πού ονομάσαμε δυστυχία, λειτουργεί θετικά και αρνητικά. Δεν έχω αυτά που επιθυμώ, ή έχω κάτι που δεν το επιθυμώ (π.χ. μια αρρώστια).
Όσοι δίνουν «συνταγές ευτυχίας», προσπαθούν συνήθως να τροποποιήσουν ή να μειώσουν τις επιθυμίες, μιας και δεν είναι εύκολο να επηρεάσουν την πραγματικότητα. Φυσικά, όσο λιγότερες επιθυμίες έχουμε, τόσο λιγότερο κινδυνεύουμε να απογοητευθούμε και να πονέσουμε.
Το επόμενο βήμα, είναι η σκέψη τού Βούδα, που διδάσκει την κατάργηση της επιθυμίας, σαν σίγουρο αντίδοτο στη δυστυχία. (Ακόμη αποτελεσματικότερα: Την κατάργηση της πηγής κάθε επιθυμίας, του Εγώ).
Στα ζώα, το άνοιγμα ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα είναι ελάχιστο. Οι βασικές επιδιώξεις τού ζώου καλύπτονται από τις γύρω του δυνατότητες. Είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στο περιβάλλον του.
Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για ευτυχισμένα καί δυστυχισμένα ζώα, μιας και δεν πρέπει να υπάρχει μέσα τους ή ένταση ανάμεσα στους δύο (ανθρώπινους) πόλους. Κάτι όμως μου λέει ότι τα πετεινά του ουρανού πρέπει να είναι ευτυχισμένα...
Αντίθετα με τα ζώα, ο άνθρωπος έχει επιθυμίες «θέσει και φύσει» μη-εκπληρώσιμες. Λαχταράει την αθανασία. Ενώ το μόνο σίγουρο που ξέρει για το μέλλον, είναι πώς κάποτε θα πεθάνει. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τον άνθρωπο, σαν το ζώο που επιθυμεί πάντα περισσότερα από όσα φτάνει. Το απροσάρμοστο ζώο. Θα μπορούσαμε, με άλλα λόγια, να ορίσουμε τον άνθρωπο, σαν το ον που φέρνει τη δυστυχία -εγγενή- μέσα του.
Ή πάλι, θα μπορούσαμε να ορίσουμε τον άνθρωπο σαν το τραγικό ζώο. Γιατί τι άλλο είναι ή τραγωδία, παρά η αγωνιστική βίωση της διάστασης ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο;
Όσο πιο άνθρωπος είναι κανείς, όσο περισσότερο ποθεί και ζητά, τόσο μεγαλύτερο χάσκει το άνοιγμα. Κι αν είναι ήρωας, πολεμάει και χάνεται. Κι αν είναι καλλιτέχνης, προσπαθεί να γεμίσει το άνοιγμα με μορφές.
Αν ο άνθρωπος, ως άνθρωπος, φέρνει μέσα του τη δυστυχία, ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση σ' αυτήν. Ακόμη και ορισμένες εθνότητες. Ανάμεσα σ' αυτές, σίγουρα, οι Έλληνες. Οι νεο-Έλληνες.
Ο νεο-Έλληνας, λόγω ιστορίας, κληρονομικότητας και χαρακτήρα, παρουσιάζει μεγαλύτερο άνοιγμα ανάμεσα επιθυμία και πραγματικότητα, από τον μέσο όρο των άλλων ανθρώπων.
Αν δηλαδή, το να είσαι άνθρωπος σημαίνει ήδη τη βεβαιότητα ενός ποσού δυστυχίας, το να είσαι Έλληνας, προοιωνίζει μια μεγαλύτερη δόση.
Μιλάμε για τη «δυστυχία τού να είσαι Έλληνας»...
Η ελληνική υπερβολή
Αξίωμα: Ένας Έλληνας κάνει ό,τι μπορεί για να μεγαλώσει το άνοιγμα ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
Τούτο το επιτυγχάνει, είτε αυξάνοντας -σε αλόγιστο βαθμό- τις απαιτήσεις του, είτε καταστρέφοντας -όσο καλύτερα μπορεί- το περιβάλλον του. Είτε, ακόμη, και με τούς δύο αυτούς τρόπους μαζί.
Βασικοί ψυχικοί παράγοντες για το μεγάλωμα του ανοίγματος: Η μόνιμη τάση υπερβολής, που μας οδηγεί πάντα στα άκρα και η, επίσης μόνιμη, εσωτερική μας αντίφαση και παλινδρόμηση. «Ουδέν προς ημάς», η μεσότης τού Αριστοτέλη.
Ο Έλληνας ζει κυκλοθυμικά σε μόνιμη έξαρση ή ύφεση. Μία συνέπεια: απόλυτη αδυναμία αυτοκριτικής και αυτογνωσίας.
«Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν, ό,τι είναι αληθές». Εμείς χρόνια τώρα, προσπαθούμε να πεισθούμε για το ανάποδο.
Ο Έλληνας, όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέπτη, αντικρίζει είτε τον Μεγαλέξανδρο, είτε τον Κολοκοτρώνη, είτε (τουλάχιστον) τον Ωνάση. Ποτέ τον Καραγκιόζη.
Κι όμως, στην πραγματικότητα, είναι ο Καραγκιόζης, που ονειρεύεται τον εαυτό του σαν Μεγαλέξανδρο. Ο Καραγκιόζης με τα πολλά επαγγέλματα, τα πολλά πρόσωπα, την μόνιμη πείνα και την μία τέχνη: Της ηθοποιίας.
Πόσοι είναι οι Έλληνες (εκτός από τον Εμμανουήλ Ροΐδη), που έχουν δει το πρόσωπό τους στον καθρέφτη;
Για τούτο, ο Έλληνας δεν συγχώρησε ποτέ όσους «μισέλληνες» ζωγράφισαν το πορτραίτο του (Καημένε Αμπού!).
Ο Έλληνας προσπαθεί, σε κάθε τομέα, να είναι εκτός πραγματικότητας. Και μετά είναι δυστυχής, διότι είναι εκτός πραγματικότητας (και μετά είναι ευτυχής...διότι είναι δυστυχής).
Βασικά, ο Έλληνας αγνοεί την πραγματικότητα. Ζει δύο φορές πάνω από τα οικονομικά του μέσα. Υπόσχεται τα τριπλά από αυτά που μπορεί να κάνει. Γνωρίζει τα τετραπλάσια από αυτά που πραγματικά έμαθε. Αισθάνεται (και συναισθάνεται) τα πενταπλάσια από όσα πραγματικά νοιώθει.
Η υπερβολή δεν είναι μόνο εθνικό ελάττωμα. Είναι τρόπος ζωής των Ελλήνων. Είναι η συνισταμένη του εθνικού τους χαρακτήρα. Είναι η βασική αιτία της δυστυχίας τους αλλά και η μεγάλη τους δόξα. Γιατί στο αυτοσυναίσθημα, η υπερβολή λέγεται λεβεντιά.
Από την θελημένη ή αθέλητη άγνοια της πραγματικότητας, στις ακραίες της μορφές, πηγάζουν η τραγωδία και η κωμωδία. Και οι δύο ζουν από την υπερβολή και τη σύγκρουση.
Άλλωστε η διαφορά ανάμεσα σε τραγωδία και κωμωδία, είναι περισσότερο θέμα οπτικής γωνίας παρά περιεχόμενου.
Και ο τραγικός και ο κωμικός ήρωας δεν έχουν μέτρο, λογική, ή αίσθηση του χιούμορ.
Υπάρχουν διάφορες «αγωγές» για να συμφιλιώνεται το άτομο με την πραγματικότητα. (Η πιο υψηλή: η θρησκεία. Η πιο πολιτισμένη: το χιούμορ). Καμία απ' αυτές δεν επενεργεί στον Έλληνα. Ζει (Όταν ζει και δεν πέφτει σε νάρκη) συνεχώς στο κενό ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα. Και όταν δεν υπάρχει απόσταση, την προκαλεί.
Τραγικός τρόπος ζωής; Μαζοχιστική αυτοτιμωρία;
Ο Νεοέλληνας μοιάζει ευτυχισμένος όταν είναι δυστυχισμένος. Όταν όλα πάνε καλά, αισθάνεται ανήσυχος και απροσάρμοστος. Αν δεν έχει αίτια δυστυχίας, θα ψάξει να βρει.
Η ευτυχία της δυστυχίας του Νεοέλληνα εκφράζεται τέλεια στην «ελληνική γκρίνια».
Απομεινάρι της σκλαβιάς; Γνώρισμα των ταλαιπωρημένων λαών; Πάντως το καλύτερο που θα ακούσετε, είναι ένας βαθύς αναστεναγμός (με νόημα) και η φράση; «Ε! ας τα λέμε καλά...».
Σε κανέναν λαό η κλασική φράση «Τι κάνεις;» δεν οδηγεί σε πλήρη ανάλυση του ιατρικού ιστορικού, της οικογενειακής κατάστασης, των οικονομικών δυσχερειών και των σεξουαλικών προβλημάτων του (τυπικά) ερωτηθέντος.
Ο λεκτικός μαζοχισμός τού Έλληνα (όπως εκφράζεται στη νεοελληνική γκρίνια): Ανεξάντλητος, πληθωρικός και μονότονος.
Ένας περίεργος δεσμός συνδέει τον Έλληνα με τη δυστυχία του. Γι' αυτό και βρίσκεται πάντα στις καλύτερες στιγμές του όταν δυστυχεί, ή όταν απειλείται. Η κρίση και η σύγκρουση τον δυναμώνουν. Η άρνηση γίνεται θέση.
Αντίθετα, ο Έλληνας πάντα βρίσκει τρόπο να κάνει τη θέση άρνηση. Αυτό μπορεί να γίνει σε μια συζήτηση (όπου οι συνομιλητές ξαφνικά αλλάζουν θέσεις, μόνο και μόνο για να διαφωνήσουν), αλλά και σε μια οποιαδήποτε προσπάθεια (όπου αμέσως, μόλις τα πράγματα πάνε καλά, αρχίζει η διχόνοια).
Για τον Έλληνα, η άρνηση είναι θέση. Έτσι που, όταν έχει μια θέση, την αρνείται, για να ξεκινήσει πάλι από μιαν άρνηση.
Ο ελληνικός «νόμος του Πάρκινσον»: Δύο Έλληνες κάνουν σε δύο ώρες (λόγω διαφωνίας) ό,τι ένας Έλληνας κάνει σε μιαν ώρα.
Βαθιά μέσ' την ψυχή του Έλληνα συζούν ο Χατζηαβάτης και ο Μεγαλέξανδρος. Η υπερβολή της κακομοιριάς και της λεβεντιάς. Η περηφάνια της ύβρης και η ύβρη της γκρίνιας. Μόνιμες και αρχαίες αιτίες δυστυχίας και δημιουργίας.
«Ε.Π.Κ.» ή σύγκριση στον χρόνο και στον χώρο
Όποιος λαός κι αν καταγόταν από τούς αρχαίους Έλληνες, θα ήταν αυτόματα δυστυχισμένος. Έκτος αν μπορούσε να τους ξεχάσει, ή να τους ξεπεράσει.
Στο θέμα της κληρονομιάς τους, θα χώριζα τους Έλληνες σε τρεις κατηγορίες: Τους συνειδητούς, τους ημι-συνειδητούς και τους μη-συνειδητούς.
Οι πρώτοι (λίγοι) ξέρουν. Έχουν νοιώσει το τρομερό βάρος της κληρονομιάς. Έχουν καταλάβει το απάνθρωπο επίπεδο τελειότητας του λόγου ή της μορφής των παλιότερων. Και τούτο τους συντρίβει.
(«Τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα...»).
Οι δεύτεροι (και οι περισσότεροι) δεν ξέρουν άμεσα. Έχουν όμως «ακουστά». Είναι σαν τους γιους του διάσημου φιλόσοφου, που δεν μπορούν να καταλάβουν τα έργα του, βλέπουν όμως πως όσοι ξέρουν, τα τιμούν και τα βραβεύουν. Τους ενοχλεί αλλά και τους κολακεύει η φήμη. Επαίρονται πάντα όταν μιλούν σε τρίτους.
Είναι φοβερό, όχι μόνο να μην μπορείς να ξεπεράσεις, αλλά ούτε να καταλάβεις τα έργα τού πατέρα σου.
Όσο περισσότερο υπερηφανευόμαστε για τούς προγόνους (χωρίς να τούς ξέρουμε), τόσο περισσότερο ανησυχούμε για μας.
Η τρίτη κατηγορία -οι μη συνειδητοί- είναι οι παρθένοι και αγνοί (γράφε ασπούδαχτοι: Μακρυγιάννης, Θεόφιλος, Λαός). Έχουν ακούσει για τους παλιούς σε μύθους και θρύλους, που τους έχουν αφομοιώσει σαν λαϊκά παραμύθια. Αυτοί οι αγνοί δημιούργησαν την λαϊκή παράδοση και τέχνη.
Ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των ημιμαθών με το μόνιμο κρυφό πλέγμα κατωτερότητας απέναντι στους αρχαίους, καθορίζει τη στάση και το ύφος τού συνόλου.
Θύματα, όχι μόνο της κληρονομιάς, αλλά και του πιο καθυστερημένου εκπαιδευτικού συστήματος στον κόσμο, πού αντιμετωπίζει τούς αρχαίους με τόσο σχολαστικό δέος, που να τους κρατάει όσο γίνεται ένδοξους και απρόσιτους.
(Ή μήπως έχει άλλες αιτίες αυτό το τόσο σοφό σύστημα αρχαίας αμάθειας; Υποσυνείδητη αντίδραση, ίσως;).
Η σχέση μας με τους αρχαίους είναι μία πηγή του εθνικού πλέγματος κατωτερότητας. Η άλλη είναι η σύγκριση στο χώρο και όχι στο χρόνο. Με τους σύγχρονους «ανεπτυγμένους». Με την «Ευρώπη».
Όταν ένας Έλληνας μιλάει για την Ευρώπη, αποκλείει αυτόματα την Ελλάδα. Όταν ένας ξένος μιλάει για την Ευρώπη, δεν διανοούμαστε ότι μπορεί να μη περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
Όποτε ένας Έλληνας μιλάει για «την Ευρώπη», αποκλείει αυτόματα την Ελλάδα. Όταν ένας ξένος μιλάει για την Ευρώπη, δεν διανοούμαστε ότι μπορεί να μην περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
Άραγε, πόσο Ευρωπαίοι είμαστε; Με την Ευρώπη μας χωρίζουν πολλά, ίσως περισσότερα από όσα μας ενώνουν. Ελάχιστοι απόηχοι από τα μεγάλα πολιτιστικά κινήματα, πού δημιούργησαν τον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό, έφτασαν ως εμάς (δεν μιλάμε για τις «φωτισμένες» μειονότητες). Ούτε ο Σχολαστικός Μεσαίωνας, ούτε η Αναγέννηση, ούτε η Μεταρρύθμιση, ούτε ο Διαφωτισμός, ούτε η Βιομηχανική Επανάσταση. Ίσως, πολιτιστικά, να είμαστε πιο κοντά στην ορθόδοξη Ρωσία των Σλαβοφίλων, από την Ευρώπη των Ορθολογιστών. Και οι ανατολικές επιδράσεις;
Γεγονός είναι πως -ό,τι και αν λέμε- δεν νιώθουμε Ευρωπαίοι. Νιώθουμε «απ' έξω». Και το χειρότερο είναι, που τόσο μας νοιάζει και μας καίει, όταν μας το λένε...
Φθονούμε τους άλλους λαούς, ενώ διατυμπανίζουμε την ανωτερότητά μας. Ξενομανείς, ξενόφοβοι και ξενόδουλοι κι όχι μόνο (τουριστικά) φιλόξενοι.
Στις ρίζες της ελληνικής δυστυχίας είναι τα δύο εθνικά πλέγματα κατωτερότητας. Το ένα στο χρόνο με τους προγόνους. Το άλλο στο χώρο με τους Ευρωπαίους. Αδικαιολόγητα ίσως πλέγματα αλλά όχι για τούτο, λιγότερο πραγματικά.
Το χαμένο πρόσωπο
Είμαστε διαφορετικοί. Κι όμως προσπαθούμε με απόγνωση, να ενταχθούμε κάπου. Γιατί άραγε αισθανόμαστε την μοναδικότητά μας σαν ελάττωμα; Γιατί ντρεπόμαστε γι' αυτή; Άραγε επειδή δεν είμαστε αρκετά μεγάλοι ή δυνατοί, ώστε να κάνουμε την αδυναμία μας παντιέρα; Ή μήπως επειδή δεν είμαστε αρκετά σίγουροι για τον εαυτό μας;
(Αυτή η έλλειψη σιγουριάς, και όχι το μέγεθός της, μας έκανε πάντα να αναζητάμε προστάτες. Και άλλοι λαοί είναι μικροί, αλλά δεν κρέμονται από τους μεγάλους...).
Ποτέ δεν θελήσαμε να αποσαφηνίσουμε και να συνειδητοποιήσουμε την ιδιομορφία μας. Πάντα προσπαθούμε να ανήκουμε κάπου και όχι να είμαστε εμείς. Προσπαθήσαμε να ξαναγίνουμε αρχαίοι. Πασχίσαμε να αποδείξουμε την καθαρότητα της ράτσας μας, πολεμώντας φανατικά τον Φαλμεράγιερ, αλλά ποτέ δεν ερευνήσαμε ψύχραιμα τα πραγματικά συστατικά της. Μισήσαμε και καταστρέψαμε την γλώσσα μας (και μην έχοντας γλώσσα, πως μπορούμε να έχουμε σκέψη;), γιατί δεν ήταν εντελώς ίδια με την γλώσσα των αρχαίων προγόνων μας. Μισήσαμε τον εαυτό μας, γιατί δεν ήταν ψηλός, ξανθός με ελληνική μύτη σαν τον Ερμή του Πραξιτέλη. Μισήσαμε τους γείτονές μας γιατί τους μοιάζουμε. (Η οργή τού Κάλιμπαν που βλέπει το πρόσωπό του στον καθρέφτη;).
Τελικά ποίοι είμαστε; Οι Ευρωπαίοι της Ανατολής ή οι ανατολίτες της Ευρώπης; Οι αναπτυγμένοι του νότου ή οι υποανάπτυκτοι του βορρά; Οι (κατ' ευθείαν) απόγονοι των Αχαιών ή η πανσπερμία της Βαβυλωνίας;
«...τα μεν πάτρια ήθη απηρνήθημεν, του δε διανοητικού βίου των εθνών τής Δύσεως δεν μετέχομεν εισέτι». Κάπου ανάμεσα στο Ζενίθ και το Ναδίρ. Αιωρούμενοι. Σαν τον τάφο τού Μωάμεθ.
Είμαστε ένας λαός χωρίς πρόσωπο και χωρίς ταυτότητα. Όχι επειδή δεν έχουμε πρόσωπο, αλλά επειδή δεν τολμάμε να κοιταχτούμε στον καθρέπτη. Επειδή μας έκαναν να ντρεπόμαστε για το πραγματικό μας πρόσωπο. Τόσο που να φοβόμαστε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Έτσι μάθαμε να παίζουμε διάφορους ρόλους: Τον «αρχαίο», τον «Ευρωπαίο»...
Αν η πορεία τού Γένους ήταν πιο ομαλή, ίσως να μην είχαμε σήμερα πρόβλημα ταυτότητας. Όμως αμέσως μετά την πολύχρονη σκλαβιά μας, πέσανε απάνω μας τόσοι πολλοί -πολεμώντας να μας δώσουν ένα νέο πρόσωπο- που χάσαμε κι αυτό πού είχαμε. Ο Καποδίστριας, οι Βαυαροί, οι Φιλέλληνες, οι Σοφολογιότατοι οδήγησαν σε πλήρη σύγχυση έναν λαό, πού μόλις είχε αρχίσει να αφομοιώνει και να εξισορροπεί μέσα του τα νέα πολιτιστικά στοιχεία που είχαν φέρει Φράγκοι, Σλάβοι, Τούρκοι, κι Αρβανίτες.
Ξαφνικά θεωρήθηκε αυτονόητο πώς οι «απόγονοι των αρχαίων» δεν θα ήταν δυνατόν να είναι Βαλκάνιοι χωρικοί. Κι έτσι βάλθηκαν όλοι να μάς αναμορφώσουν. Με το στανιό. Κι είχαμε (φαίνεται) ένα τίμιο και ζεστό πρόσωπο, σαν το κείμενο τού Μακρυγιάννη.
Έτσι, αυτό που για κάθε λαό είναι αυτονόητο, για μας έγινε πρόβλημα. (Όταν σκεφθείς την αναπνοή σου, χάνεις τον ρυθμό της).
Πως να μην έχει πλέγματα κατωτερότητας ένας λαός χωρίς ταυτότητα... Ένας λαός που δεν του επιτρέπουν να είναι αυτός που είναι, παρά τον μετράνε πάντα με άλλα, ξένα μέτρα...
Κάπου βαθιά συναντιέται το εθνικό πλέγμα (που μας δημιούργησαν) με την ελληνική Υπερβολή. Υπερβάλλει όποιος δεν αισθάνεται σίγουρος. Όποιος νομίζει πως μειονεκτεί. Η υπερβολή είναι προσπάθεια για ξεπέρασμα. Υπεραναπλήρωση.
Ο Έλληνας θα ξεπεράσει τα εθνικά πλέγματα, μόνο όταν βρει τον εαυτόν του. Όταν αποκτήσει ταυτότητα και πρόσωπο. Όταν πάψει να μισεί τον εαυτόν του γι' αυτό που δεν είναι, και τον δεχθεί γι' αυτό που είναι.
Αν δεν βρούμε σύντομα το δικό μας πρόσωπο, κάποια μέρα θα ξυπνήσουμε με μια «γενική» φάτσα -δημιούργημα των ρόλων που παίζουμε, της μόδας, των μέσων επικοινωνίας. Τότε θα μας μείνει ένα προσωπείο για πρόσωπο. Και το αλάτι της Ρωμιοσύνης θα χαθεί.
Δεν ξέρω αν μας χρειάζεται ομαδική εθνική ψυχανάλυση. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται αυτογνωσία, αυτοέρευνα και αυτοσυνείδηση. Χρειάζεται απομυθοποίηση και μαζί νέα οροθέτηση. Και, κυρίως, χρειάζεται μια νέα παιδεία βασισμένη στην αλήθεια, που θα βοηθήσει να αναδυθεί, μέσα από όλα τα ψιμύθια, το πραγματικό πρόσωπο της φυλής.
Μιλάμε συχνά -τον τελευταίο καιρό- για ελευθερία και ανεξαρτησία. Κι εννοούμε πώς πρέπει να σταματήσει η εσωτερική καταπίεση και η εξωτερική εξάρτηση από ξένες δυνάμεις. Ξεχνάμε όμως πως καταπίεση και εξάρτηση ριζώνουν στον ίδιον τον εαυτό μας. Αν δεν υπήρχαν μέσα μας τα ερείσματα, κανείς δεν θα μπορούσε να μας υποδουλώσει, ούτε να μας παρασύρει.
Ελεύθερος δεν είναι αυτός που «κάνει ό,τι θέλει», αλλά αυτός που ξέρει τι θέλει. Όσο δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, όσο δεν ξέρουμε τι θέλουμε, Όσο δεν έχουμε ξεκαθαρισμένη σκέψη και αίσθημα ευθύνης, θα περνούμε από τη μιαν εξάρτηση στην άλλη.
Δεν θέλει μόνο «αρετήν και τόλμην» η ελευθερία. Θέλει, κυρίως, γνώση. Καί κρίση.
Αλλά μέχρι να φτάσουμε στη γνώση καί την ωριμότητα, οι αρρώστιες της ελληνικής ψυχής θα θεμελιώνουν τη δυστυχία -και το μεγαλείο- του Έλληνα.
Γιατί μην ξεχνάμε: Πίσω από κάθε δημιουργία υπάρχει ένα τραύμα. Μέσα σε κάθε μαργαριτάρι υπάρχει ο ενοχλητικός κόκκος τής άμμου.
Οι μύθοι και οι φόβοι
Σύμπτωμα ουσιαστικό της νεοελληνικής ψυχής: Η μυθοπλασία
Πλάθουμε μύθους για τον εαυτό μας. Και μετά είμαστε δυστυχισμένοι, γιατί φαινόμαστε κατώτεροι από τους μύθους (που εμείς πλάσαμε...).
Ένας μύθος: «Του Έλληνος ο τράχηλος»...
Αναζητώ με προσοχή άλλον λαό, του οποίου ο τράχηλος να έχει υποφέρει τόσους ζυγούς, όσους ο δικός μας.
Μόνο πού κι εδώ μας σώζει ή μυθοπλασία μας. Μόλις (για κάποιον λόγο) πέσουν οι τύραννοι, ή φύγουν οι ξένοι, πεταγόμαστε επάνω (σαν τον Καραγκιόζη με τον όφι) και λέμε: «Εμείς τούς διώξαμε»!
Άλλοι μύθοι: Οι Έλληνες σαν «εκλεκτός» λαός. Ο μύθος της ρωμέικης καπατσοσύνης. Και Ο αντι-μύθος τού κουτόφραγκου.
(Κάποιος πρέπει να γράψει κάποτε το παράξενο ρομάντζο τής ελληνικής ξενολατρείας και ξενοφοβίας...).
Άλλος μύθος: Η «ξένη επέμβαση». Ποτέ οι vεo-Έλληνες δεν μπόρεσαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πάντα έφταιγε κάποιος τρίτος: Ο «αγγλικός δάκτυλος», η Ιντέλλιντζενς Σέρβις, το NATO, ή ΣΙΑ...
Άλλωστε αυτός ο μύθος δουλεύει και στις προσωπικές μας ιστορίες: Ποιος υποψήφιος πιστεύει πώς δίκαια απέτυχε στις εξετάσεις; Ποιος υπάλληλος αναγνωρίζει πως δίκαια πήρε προαγωγή ο συνάδελφός του; Οι άλλοι, έχουν πάντα τα «μέσα».
Ο μύθος των «μέσων» είναι ένα όπιο που αποκοιμίζει την αίσθηση της ευθύνης στις ψυχές των Ελλήνων.
Όχι φυσικά πως δεν υπάρχουν τα «μέσα» ή οι «ξένες επεμβάσεις». Όλοι οι μύθοι στηρίζονται σε μια πραγματικότητα. Ωστόσο ή σημασία που παίρνουν αυτές οι παρεμβάσεις στη φαντασία τού Ρωμιού, είναι πραγματικά μεταφυσική.
Άλλο σύμπτωμα: Η συνεχής απομυθοποίηση των άλλων και μυθοποίηση του εαυτού μας. Ή απόλυτη αδυναμία τού νεο-Έλληνα να μιλήσει για οποιονδήποτε αξιόλογο συμπατριώτη του χωρίς να πει: «Ναι, αλλά...».
Καταναγκαστική η σύγκριση όλων με τον εαυτόν μας. Υποχρεωτική. Η απλή παρουσία τού άλλου μας θίγει προσωπικά. Μας απειλεί. Πρέπει να «αναιρεθεί». Άγχος συνεχούς αναμετρήσεως.
Είμαστε πότε ένας μικρός λαός με μεγάλες σκέψεις και πότε ένας μεγάλος λαός με μικρές σκέψεις...
Υπάρχει, άραγε, νεο-Έλληνας που να μην αμφισβητήθηκε κάποτε ο ανδρισμός του;
(Και τώρα ας θυμηθούμε τις δύο συχνότερες νεοελληνικές βρισιές...).
Άλλο σύμπτωμα έλλειψης σιγουριάς: Η νεοελληνική καχυποψία. Πρώτη αντίδραση σε ό,τι πεις: «Με...δουλεύεις;».
Ο Έλληνας δεν αισθάνεται άνετα μέσα στον κόσμο. Σαν συγγενής από την επαρχία, κάθεται στην άκρη της καρέκλας και κρύβει την έλλειψη σιγουριάς κάτω από την σοβαροφάνειά του. Σπάνια γελά.
Κι όμως, το γέλιο είναι ίσως ή μόνη απόδειξη της ανθρώπινης ελευθερίας.
Ανάμεσα στον μύθο και στον φόβο, ζουν και δημιουργούν οι Έλληνες.
Η ελληνική πραγματικότητα (δειγματοληψία)
[ΘΕΣΜΟΙ]
Οι άλλοι λαοί έχουν θεσμούς. Εμείς έχουμε αντικατοπτρισμούς.
Το ελληνικό «κατεστημένο»! Ταλαίπωρη, ωχρή μίμηση κατεστημένου. Χάρτινη τίγρη. Το μόνο που το σώζει είναι πως το ελληνικό αντικατεστημένο έχει χειρότερα χάλια.
Τα μόνα επικίνδυνα κατεστημένα στην Ελλάδα είναι η γεροντοκρατία, η γραφειοκρατία και η μητριαρχία.
«Η γραφειοκρατία είναι εκείνη η αρρώστια, της οποίας νομίζει ότι είναι η θεραπεία».
Οι Έλληνες εξακολουθούν πάντα να αντιμετωπίζουν το κράτος τους σαν να ήταν το τούρκικο βιλαέτι. Έχουν δίκιο.
[ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ]
Ας μη φωνάζουμε για το Μεγάλο Κεφάλαιο στην Ελλάδα, γιατί δεν υπάρχει. Το Μεγάλο Κεφάλαιο βλέπει ευτυχώς ακόμη τη χώρα μας σαν Μικρή Υποσημείωση.
Η ελληνική επιχειρηματική οικονομία αποτελείται βασικά από καμιά τριανταριά μεγάλες επιχειρήσεις, που εξαρτώνται από μια τράπεζα, η οποία ελέγχεται από το κράτος. (Να λοιπόν που έχουμε και Σοσιαλισμό στην Ελλάδα...).
Εκμεταλλευτές τού ελληνικού μόχθου δεν είναι τόσο οι καπιταλιστές μας, όσο οι συνεχιστές τής ένδοξης ελληνικής παράδοσης των αεριτζήδων. Μεσάζοντες, παράγοντες, κομπιναδόροι (Ελληνοαμερικανοί και μη).
Ο κλασικός Έλληνας καπιταλιστής βρίσκεται ακόμη στο επίπεδο του «νοικοκύρη αφεντικού».
Οι μόνοι μεγάλοι Έλληνες καπιταλιστές είναι οι εφοπλιστές μας, αλλά αυτοί είναι εκτός Ελλάδος.
Ο χειρότερος Καπιταλισμός δεν είναι ο προσωπικός (πατερναλιστικός, οικογενειοκρατικός), αλλά ο απρόσωπος.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι βασικά οικογενειακές. Διατηρούν όλη τη ζεστασιά, αλλά και όλη την απανθρωπιά τής οικογενειακής ατμόσφαιρας.
Ρωμαίικο «μάνατζμεντ». Αντί για κίνητρα, η φάπα του Καραγκιόζη.
Το πρόσφατο ειδύλλιο του Έλληνα με την καταναλωτική κοινωνία -ένας μακρύς, οδυνηρός αρραβώνας, χωρίς γάμο.
[ΠΑΙΔΕΙΑ]
Η ελληνική παιδεία: Μηχανισμός μαζικής βεβιασμένης τροφοδότησης γνώσεων, που τον κινούν αμόρφωτοι άμουσοι και υπαμοιβόμενοι εκπαιδευτικοί.
Το πρόβλημα της ελληνικής παιδείας είναι πρόβλημα διδασκόντων. Μόνο προσωπικότητα μπορεί να διαμορφώσει προσωπικότητες. Πίσω από κάθε ολοκληρωμένο άνθρωπο υπάρχει (πάντα) ένας τουλάχιστον καλός δάσκαλος.
Όσο οι διδάσκοντες είναι αυτοί που είναι στην πλειοψηφία τους, η παιδεία θα είναι απομνημόνευση και όχι μόρφωση. Μάθηση και όχι κρίση.
Θυμάμαι πάντα τους καθηγητές που έτρεμαν όσους μαθητές είχαν μάθει να σκέπτονται.
Η αρχή στην οποία στηρίχθηκε η ελληνική παιδεία, ήταν κάτι χειρότερο από το μηδέν. Ήταν μία «αντίφασις εν εαυτή»: Ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός. Δύο αλληλογρονθοκοπούμενες έννοιες σε ένα επίθετο. Πόσο χαρακτηριστικό για την εσωτερική μας αντίφαση!
[ΘΡΗΣΚΕΙΑ]
Άλλοι λαοί έχουν θρησκεία. Εμείς έχουμε παπάδες.
Η μόνη επαφή της ελληνικής Εκκλησίας με το πνεύμα, τα τελευταία εκατό χρόνια, ήσαν οι αφορισμοί του Ροΐδη, του Λασκαράτου και του Καζαντζάκη.
Τον αιώνα που πέρασε η ελληνική Εκκλησία υπηρέτησε, πιστά και αφοσιωμένα πολλούς κυρίους. Εκτός από τον Έναν.
[ΚΟΙΝΩΝΙΑ]
Στατιστικές παράμετροι τού μέσου Έλληνα (1975): Ζει στην ακριβότερη χώρα της Ευρώπης. Σε σχέση με τις αμοιβές του έχει την χειρότερη κοινωνική ασφάλιση, τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα, το φτωχότερο εκπαιδευτικό σύστημα και τις μικρότερες κυκλοφορίες βιβλίων. (Ελπίζω να βρεθεί καμιά Πορτογαλία να με διαψεύσει σε κάτι απ' όλα αυτά).
Το χειρότερο που μπορεί κανείς να πει για την ελληνική αστική τάξη, είναι πώς δεν υπάρχει.
Οι λεγόμενοι Έλληνες «ευγενείς» είναι στην πραγματικότητα οι ελάχιστοι πραγματικοί μας αστοί -από τζάκι. Οι νεόκοποι αστοί μας, είναι ουσιαστικά φραγκοφορούντες (και παραζαλισμένοι) βλάχοι. Και οι ελάχιστοι εναπομένοντες Βλάχοι είναι ίσως οι μόνοι αυθεντικοί Έλληνες.
Η ελληνική αταξία δεν επέτρεψε ούτε καν τη σωστή ανάπτυξη κοινωνικών τάξεων.
Ο απότομα αστικοποιηθείς βλάχος είναι το πιο λυπηρό ζώο στην Ελλάδα. Η ζωή του έχει τελείως εκφυλιστεί. Έχασε όλο το παραδοσιακό πατριαρχικό μεγαλείο, χωρίς να αποκτήσει τίποτα στη θέση του. Ούτε είχε η ελληνική αστική τάξη σημαντική παράδοση να του την προσφέρει, αλλά και αν είχε, δεν ήταν δυνατό μερικές χιλιάδες αστοί, να αφομοιώσουν μερικά εκατομμύρια βλάχους σε μία γενιά.
Έτσι ο αστικοποιηθείς βλάχος ζει στο κενό. Δεν έχει γη δεν έχει γλώσσα («έρχομαι εξ Ομονοίας»), δεν έχει θρησκεία. Δεν ξέρει πια πως να χαρεί, να κλάψει. Δεν ξέρει να ζήσει.
Αλλά ούτε και να πεθάνει. Το σημαντικότερο κριτήριο για την αυθεντικότητα μίας κοινωνίας είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει τον θάνατο. Στην Ελλάδα μόνο στα χωριά ξέρουν να αντικρίσουν τον Χάροντα.
Αν έπρεπε να διαλέξω το χαρακτηριστικότερο σύμβολο της νεοελληνικής φτήνιας και κακογουστιάς, θα διάλεγα τις γελοίες αμερικάνικες νεκροφόρες, με τις μπαρόκ κρυστάλλινες απλίκες. Ποτέ πράγμα πιο σοβαρό δεν εξευτελίστηκε χειρότερα από το σύμβολό του.
[ΞΕΝΗΤΙΑ]
Ενώ οι μισοί Έλληνες προσπαθούν να μεταμορφώσουν την Ελλάδα σε ξένη χώρα, οι άλλοι μισοί ξενιτεύονται.
Είμαστε μία από τις λίγες χώρες που έχει περισσότερους μετανάστες και πρόσφυγες από κατοίκους.
Οι Έλληνες πάντα θα γυρεύουν την πατρίδα τους σε άλλες πατρίδες και τις άλλες πατρίδες στην δική τους.
[ΣΟΪ]
Όπως ο άνθρωπος κουβαλά το προπατορικό αμάρτημα, ο Έλληνας κουβαλά το σόι του.
Οι άλλοι λαοί έχουν συγγενείς. Ο Έλληνας έχει συνεταίρους στη ζωή (και στον θάνατο).
Όταν ο Έλληνας δεν έχει σόι, έχει παρέα.
Μοιάζει σε τούτο με το σόι: Είναι το ίδιο μόνιμη, το ίδιο απαιτητική και το ίδιο βαρετή.
(Όσο το σόι και η παρέα λειτουργούσαν σ' ένα σωστό κοινωνικό πλαίσιο, και αυθεντικά ήσαν και θετικά. Τώρα πέθανε η ουσία κι έμεινε ο τύπος).
[ΦΥΛΟ]
Η σεξουαλική ζωή του Έλληνα κινείται σε δύο επίπεδα, το πραγματικό και το φανταστικό. Η απόσταση μεταξύ τους είναι μεγάλη.
Η σεξουαλική ζωή της Ελληνίδας κινείται κι αυτή σε δύο επίπεδα, το πραγματικό και το εμπορικό. Η απόσταση μεταξύ τους είναι ελάχιστη.
Οι μεγαλοφυέστερες επιχειρηματικές συλλήψεις των Ελλήνων εφοπλιστών ωχριούν μπροστά στην καθημερινή σεξοεμπορική δραστηριότητα της Ελληνίδας αστής.
Η εκμετάλλευση της γυναίκας από τον άντρα έχει σαν φυσική συνέπεια την εξαπάτηση του άντρα από τη γυναίκα.
Την τελευταία λέξη όμως την έχει η γυναίκα-μητέρα. Εκεί, με το πιο ανεπαίσθητο όπλο (την εξουθενωτική «αγάπη») παίρνει την εκδίκησή της. Δημιουργώντας παιδιά-δούλους ή επαναστάτες.
Ενώ ο Έλληνας πρέπει να παλέψει για να λευτερωθεί από τον εαυτό του, η Ελληνίδα πρέπει να πολεμήσει να λευτερωθεί από τον Έλληνα. Μετά θα έρθει η στιγμή να παλέψει με τον εαυτό της.
[ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ]
Όλη τη μεθοδικότητα και το σύστημα, που μας λείπουν από την καθημερινή μας ζωή και εργασία, τις συγκεντρώνουμε στη μυστική αποστολή μας: Να καταστρέψουμε όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά αυτόν τον ωραίο τόπο που μας έταξεν η μοίρα.
Ή αλήθεια είναι πώς ο τόπος τούτος είναι τόσο όμορφος, που ώρες-ώρες η ομορφιά του βαραίνει την ψυχή μας, σαν τη σκιά των προγόνων μας. Άλλο ένα νεο-ελληνικό πλέγμα.
Κάπου μέσα μας πιστεύουμε πως δεν είμαστε άξιοι να ζούμε σ' έναν τόσο ωραίο τόπο. Και προσπαθούμε να τον φέρουμε «στα μέτρα μας». Στο επίπεδό μας. Έτσι τον χτίζουμε στο τσιμέντο και το σκουπίδι.
Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει! (Μην απελπίζεστε: Ας προσπαθήσουμε λίγο ακόμη...).
Ο ελληνικός χώρος: Κάτι ανάμεσα στα ειδύλλια της Αρκαδίας τού Poussin και το θέατρο τού παράλογου. Σήμερα: Σκηνικό για τουρίστες.
Ό,τι έφτιαξαν η φύση και οι Αρχαίοι... (Αυτά, τώρα, έχουν γίνει ένα). Κι εμείς, θίασος, ποικιλιών, πλανιόμαστε μέσα σε μεγαλόπρεπα σκηνικά τραγωδίας.
Αναζητώντας στα παρασκήνια, πίσω απ' τα σκηνικά να βρεις την αληθινή μορφή του τόπου σου, ανακαλύπτεις με τρόμο πως δεν είναι σκηνικά, παρά αληθινή πέτρα και βράχος. Μόνο εσύ είσαι ψεύτικος. Ηθοποιός. Καμποτίνος!
«Όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει».
Κλείσε μέσα στην καρδιά σου την Ελλάδα και θα πάθεις έμφραγμα.
[ΔΙΑΝΟΗΣΗ]
Το θλιβερότερο θέαμα στον κόσμο: Δέκα Έλληνες διανοούμενοι σε ένα δωμάτιο. Ο καθένας θα προσπαθήσει να μεταβάλει τους άλλους σε ακροατήριο.
Διανοούμενος είναι ο άνθρωπος που προσπαθεί (συνήθως μάταια) να κάνει τις ιδέες του πράξη. Έλληνας διανοούμενος είναι αυτός που προσπαθεί να βρει ιδέες, για να δικαιολογήσει τις πράξεις του.
Πνευματική επικοινωνία στην Ελλάδα: Περιοδικώς και αλληλοδιάδοχος, οι πομποί μεταμορφώνονται σε δέκτες, για να συγχαρούν (χωρίς να τους έχουν διαβάσει) άλλους πομπούς, έτσι πού κάποτε κι αυτοί να μεταμορφωθούν σε δέκτες κ.λπ. Πνευματική αιμομιξία...
Αν πας σε μια συναυλία, σε μιαν έκθεση, σε μια διάλεξη, τους είδες όλους. Αυτοί είναι. Χίλιοι; Πολλούς λέω. Κλειστός (φαύλος) κύκλος τού πνεύματος.
Η Ελλάδα είναι ο μόνος τόπος όπου ο συγγραφέας πληρώνει από την τσέπη του για να εκδώσει ένα βιβλίο και μετά φορολογείται για τα «έσοδα εκ συγγραφικής εργασίας».
Χίλιες φορές καλύτερη η ωμή εμπορικότητα, με την οποία γίνεται η προώθηση των πνευματικών αξιών στη Δύση, παρά η γλοιώδης κολακεία, η χαμέρπεια και ο φαβοριτισμός πού χαρακτηρίζουν την πνευματική μας ζωή.
(Όσα μέλη τής Επιτροπής Κρατικών Βραβείων έφθασαν ήδη σ' αυτό το σημείο τού βιβλίου, δικαιούνται έπαινο για την ευσυνειδησία και την εργατικότητά τους...).
Κάλλιο κούλης στην παλιά Κίνα, παρά διανοούμενος στην Ελλάδα.
Αν οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες είναι οι πιο δυστυχισμένοι άνθρωποι (γιατί σ' αυτούς το άνοιγμα ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα παίρνει διαστάσεις τραγικές)... Και αν οι Έλληνες είναι ο πιο δυστυχισμένο ανάμεσα στους λαούς...
Τότε τι χειρότερο από Έλληνα διανοούμενο;
Επίλογος
Ας είναι ό,τι θέλει η ψυχή Έλληνα -ένα να μη γίνει: Φτηνή κι ανώνυμη.
Αυτός είναι ο μεγάλος κίνδυνος. Γι' αυτό «αντισταθείτε!», που είπε ο ποιητής. Αντισταθείτε, όμως, ελληνικά.
Και η ελληνική υπερβολή και τα πλέγματα και η αβεβαιότητα, οδηγούν στη δημιουργία. Τον ύπνο και τον λήθαργο και τον χορτάτο ωχαδερφισμό να φοβάστε.
Οι Έλληνες. καταναλωτές ευτυχίας... Το όνειρο του Καραγκιόζη! Αλλά πόσο οδυνηρό το ξύπνημα...
Γιατί ίσως η πραγματική ευτυχία τού Έλληνα δεν είναι η στατική ισορροπία (τόσο πρόσκαιρη άλλωστε), ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά, αλλά η αγωνιστική διαλεκτική τού βίου.
Τρελοί πρέπει να είμαστε οι Έλληνες. Όπως τρελός είναι, για τους αστούς, ο τραγικός ήρωας. «Ιερή μεγάλη τρέλα» ήταν ό,τι σωστό κατορθώσαμε ως τα τώρα -είτε πέτυχε, είτε δεν πέτυχε.
Γι' αυτό πολλοί αγάπησαν τον αγώνα, περισσότερο από τον σκοπό τού αγώνα.
Όλοι ζητάμε ευτυχία. Ωστόσο αν καταφέρουν ποτέ οι άνθρωποι να συμφιλιωθούν απόλυτα με την πραγματικότητα, το -τραγικό και αγωνιστικό- ελληνικό πνεύμα θα 'χει χαθεί.
Συμφιλίωση με την πραγματικότητα σημαίνει, ή ξεπέρασμα (στιγμιαίο), ή άγνοια της πραγματικότητας. Νάρκωση και λήθη. Τα όρια όμως υπάρχουν πάντα. Αδυσώπητα.
«Και τι θα γίνει με τον θάνατο, σύντροφε;». Αλήθεια, σύντροφοι, άνθρωποι όλης της Γής: Τί θα γίνει με τον θάνατο;
Τρεις χιλιάδες χρόνια οι Έλληνες λατρεύουν τη ζωή. Από τον Όμηρο ως τον Ελύτη.
«Ζώειν και οράν φάος ηελίοιο».
Καμιά υπόσχεση μέλλουσας ζωής δεν μπόρεσε να αποζημιώσει τον Έλληνα για την απώλεια του επίγειου παράδεισου. Καμιά θρησκεία δεν μπόρεσε να τον συμφιλιώσει με τον θάνατο... Ο υπερβατισμός του ήταν πάντα ενδοκοσμικός. Μόνο το «νυν» αξίζει για «αιέν». (Βουλοίμην κ' επάρουρος εώv...).
Ή ακροτελεύτια ελληνική τραγωδία: Ν' αγαπάς τη ζωή περισσότερο από όσο αντέχεις. Η ελληνική υπερβολή στην απόλυτη μορφή της. Και η οριακή δυστυχία τού Έλληνα.
Ο ελληνικός πεσσιμισμός γεννιέται από υπερβολική κατάφαση της ζωής κι όχι από άρνησή της. Από αδυναμία να συμφιλιωθείς με το πεπερασμένο τής ζωής.
Όσοι αγάπησαν πολύ αυτόν τον τόπο, πέθαναν νέοι, αυτόχειρες ή τρελοί.
Η Ελλάδα είναι μια απάνθρωπη ερωμένη.
Άραγε θα βρει ποτέ ο κόσμος αυτός το πρόσωπό του; Ή μήπως το πραγματικό πρόσωπο είναι η αντίφαση;
Το πρόσωπο της Ελλάδας: «Που μέρη τόσα φαίνονται και μέρη 'ναι κρυμμένα». Καλύτερα. Γιατί ίσως θα ήταν αδύνατον να το αντικρίσεις ολόκληρο. Θα σε θάμπωνε το φως. Το «αγγελικό και μαύρο, φως».
Το ελληνικό φως. Μεγάλη ανάσα και όπλο θανατερό. (Εν δε φάει και όλεσσον...). Λίγοι τολμούν να το κοιτάξουν. (Και γι' αυτό, πάντα πολλοί οι σκοταδιστές σ' αυτή τη χώρα).
Όλο σκληρή σκιά και φως τούτος ο τόπος. Κι οι ψυχές μας, σκληρή σκιά και φως. Αντίγνωμες και αντίρροπες.
Έλληνας: Περίεργη, παράλογη, τραγική στιγμή τού ανθρώπινου.
Μάρτυς μου ο Θεός: Τίποτε -πάνω απ' αυτή τη γη- δεν αγάπησα.
Υστερόγραφο
Φυσικά θα μπορούσε να γράψει κανείς και ένα βιβλίο με τίτλο: «Η ευτυχία τού να είσαι Έλληνας».
Γιατί υπάρχει αυτή η ευτυχία (ποιος θα τολμούσε να το αρνηθεί;).
Να όμως που γράφοντας για τη δυστυχία, έγραφα και για την ευτυχία.
Για την ευτυχία τής δυστυχίας, τού να είσαι Έλληνας...
ΠΗΓΗ ΠΑΡΕ ΔΩΣΕ.