ΟΤΑΝ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΛΟΓ-ΟΚΡΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΑΝ ΤΗΝ κ. ΑΝΝΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ της ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ [Αστυνόμος Α']. Tην συνέντευξη πήραν η Άλκηστη, η Μυρτώ και ο Αρκάς.

Συναντήσαμε και μιλήσαμε με ένα σπουδαίο στέλεχος της αστυνομίας, που τιμά το σώμα με την εν γένει παρουσία και πορεία της. Επιπρόσθετα διαπιστώσαμε μέσα από ένα τόσο μικρό διάστημα επαφής μαζί της πως πρόκειται για έναν πολύ καλό και ανοιχτό τύπο ανθρώπου, που ξέρει όπως λίγοι να προσεγγίζει ένα άτομο και να προσπαθεί να το βοηθήσει. Ακολουθεί η συζήτηση που είχαμε με την κ. Μιχαηλίδου, ενός ατόμου που καταφέρνει να χωρέσει την ευσυνειδησία της στον επαγγελματισμό της.

Καλή ανάγνωση!
Κυρία Μιχαηλίδου όταν ήσασταν μικρή παίζατε κλέφτες και αστυνόμους και αν ναι με ποιους ήσασταν;
Από ότι θυμάμαι δεν έπαιζα κλέφτες και αστυνόμους, εμείς τα κορίτσια παίζαμε άλλα παιχνίδια, αυτό ήταν παιχνίδι των αγοριών. Αλλά αν έπαιρνα μέρος θα ήθελα να είμαι με τους αστυνόμους.

Ποιο ήταν το αγαπημένο σας παιδικό βιβλίο και ποιοι ήταν οι ήρωες σας;
Ήμουν φανατική αναγνώστρια των βιβλίων του Ιουλίου Βερν. Οι συναρπαστικές περιπέτειες του με έκαναν να νομίζω πως ήμουν και εγώ μέλος του πληρώματος. Έβλεπα επίσης μια τηλεοπτική εκπομπή που είχε τον τίτλο «Superwoman», φανταστείτε κάτι αντίστοιχο με τον σημερινό Superman
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιλέξετε το επάγγελμα της αστυνόμου; 

Υπήρχε κάποιος αστυνόμος στην οικογένεια σας;
Όχι στην οικογένειά μου δεν υπήρχε κανένας αστυνομικός, απλά κάποια φιλικά πρόσωπα που ήταν αξιωματικοί στην ΕΛ.ΑΣ. μπορώ να πω, πως με επηρέασαν λέγοντας μου πως θα μου ταίριαζε να γινόμουν αστυνομικίνα. Έδωσα εξετάσεις και πέτυχα, ήμουν μάλιστα ανάμεσα στις πρώτες. Όταν μπήκα στην σχολή το κλίμα ήταν πάρα πολύ καλό και αποφάσισα να συνεχίσω, τώρα πια μπορώ να πω πως η επιλογή μου ήταν σωστή.
Οι γονείς σας και οι φίλοι σας πως αντέδρασαν όταν τους ανακοινώσατε πως θα θέλετε να γίνετε αστυνομικός; Μήπως κάποιοι φίλοι απομακρύνθηκαν από κοντά σας;

Όχι κανένας φίλος μου δεν απομακρύνθηκε από κοντά μου όταν τους ανακοίνωσα την απόφασή μου, γιατί οι φίλοι μου γνώριζαν την πρόθεσή μου και μάλιστα με ενθάρρυναν, άλλωστε η προσωπικότητα μας είναι αυτή που εκτιμούν οι φίλοι μας και όχι το τι επάγγελμα κάνουμε. Όσο για τους γονείς μου, η μητέρα μου ήταν βέβαια πιο θετική αλλά και ο πατέρας μου δεν ήταν αρνητικός, δεν ξετρελάθηκε κιόλας, αλλά στην πορεία βλέποντας την εξέλιξή μου είναι πολύ χαρούμενος και υπερήφανος για μένα.
Υπάρχει σχολή αστυνομικών για γυναίκες και για άνδρες και αν όχι πως σας αντιμετώπισαν οι συνάδελφοί σας και ποια ήταν η συμπεριφορά τους;
Τώρα η σχολή είναι ενιαία, όταν μπήκα εγώ ήταν ξεχωριστά, υπήρχε τότε σχολή μόνο για γυναίκες, μόνο στη σχολή αρχιφυλάκων αργότερα ήμασταν άνδρες και γυναίκες μαζί. Εγώ είχα μπει στη σχολή το 1991, οι σχέσεις μας με τους άνδρες συναδέλφους ήταν άριστες. Το 1994 τελείωσα τη σχολή αρχιφυλάκων μετά τη σχολή υπαστυνόμων και αμέσως μετά ως διοικητής στο τμήμα που είμαι σήμερα
Σας έχει τύχει ποτέ να δώσετε κάποια κλήση και ο παραβάτης να τη δεχθεί με χαμόγελο λέγοντας σας πως ήταν η πιο όμορφη κλήση που πήρε, εννοώντας εσάς;
Ναι αρκετές φορές, μάλιστα μια φορά χαριτολογώντας κάποιος πολίτης μου είχε πει: για σας μπαίνω στο κρατητήριο!!! Δεν χρειάστηκε βέβαια γιατί ήταν μια απλή κλήση για παράνομη στάθμευση. Γενικά μπορώ να πω πως δεν αντιμετώπισα ιδιαίτερα προβλήματα, και το ότι είμαι γυναίκα αυτό νομίζω πως με βοήθησε στην επικοινωνία μου με τους πολίτες
Αντιμετωπίσατε ποτέ το δίλημμα καριέρα ή οικογένεια;
Όχι ποτέ, τα κατάφερα και στα δύο, νομίζω πως αν κάτι το θέλουμε πολύ μπορούμε να τα καταφέρουμε. Υπάρχουν δυνάμεις μέσα μας που περιμένουν να τις ενεργοποιήσουμε, εγώ αυτό έκανα και σας το συνιστώ και εσάς. Σκεφθείτε πως όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο ο γιός μου ο μεγάλος ήταν ενός έτους, τα τελευταία μαθήματα στη σχολή μου τα είχα δώσει έγκυος στον δεύτερο γιό μου. Τελικά νομίζω πως μπορούμε να πετύχουμε πάρα πολλά αρκεί να το θέλουμε. Στο πανεπιστήμιο μάλιστα τελείωσα πρώτη και είπα και τον όρκο. Ήταν πολύ συγκινητικές εκείνες οι στιγμές και αφιέρωσα το πτυχίο στον γιό μου για τις ώρες που με στερήθηκε και τον στερήθηκα
Ποιος ο ρόλος της τουριστικής αστυνομίας και ποιος ο ρόλος ο δικός σας;
Ο ρόλος της Τουριστικής Αστυνομίας είναι πολύπλευρος. Ελέγχει τους χώρους παροχής υπηρεσιών, π.χ. ξενοδοχεία αν πληρούν τους όρους, αν έχουν τις απαιτούμενες άδειες, αν οι χώροι είναι καθαροί, επίσης ελέγχει τα τουριστικά γραφεία, τους ξεναγούς, τα καταστήματα επίσης υγειονομικού ενδιαφέροντος από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο ως αναφορά τον υγειονομικό κανονισμό. Όταν διενεργούμε ελέγχους και διαπιστώνουμε πως μια επιχείρηση πληρεί τους όρους και εφαρμόζει τους κανονισμούς είναι για μας η πιο ευτυχισμένη στιγμή. Έχουν αρχίσει πλέον και στη χώρα μας οι επιχειρηματίες να καταλαβαίνουν πως όσο καλύτερες είναι οι υπηρεσίες που παρέχουν τόσο πιο γερά θα σταθούν στον ανταγωνισμό. Μακάρι κάποτε να φθάσουμε στο σημείο η Τουριστική Αστυνομία να είναι απλά και μόνο για να δίνει λύσεις σε ήσσονος σημασίας προβλήματα. Εμείς πάντως ήμαστε εδώ για να προστατεύουμε τους πολίτες και τους σωστούς επιχειρηματίες από τους κακούς πελάτες γιατί θα πρέπει να γνωρίζετε πως υπάρχουν και τέτοιοι. Ο ρόλος ο δικός μου ως Διοικητή είναι να εποπτεύω μαζί με τους συνεργάτες μου για την καλύτερη εφαρμογή των κανονισμών που έχει θεσπίσει η πολιτεία.
Μήπως γνωρίζετε ποια είναι η αναλογία με την οποία συμμετέχουν οι γυναίκες στους ανώτατους , ανώτερους και κατώτερους Αξιωματικούς;Από την παλιά φουρνιά αμφιβάλω αν αυτό το ποσοστό ξεπερνούσε το 4 με 5 %, ευελπιστώ πως αυτό μελλοντικά θα αλλάξει προς το καλύτερο. Αυτή τη στιγμή πάντως στην Αττική οι γυναίκες Διοικητές δεν ήμαστε πάνω από 5.
Ως διοικητής πόσο χρόνο αφιερώνετε στους υφισταμένους σας για τα προβλήματά τους;
Είμαι πάντα δίπλα στους συνεργάτες μου και ειδικότερα στους νέους συναδέλφους. Επειδή ως υπηρεσία θέλω να λειτουργούμε άψογα έχω πολύ καλές σχέσεις με όλους τους συναδέλφους τους οποίους θεωρώ συνεργάτες μου και όχι υφισταμένους μου, μόνο συλλογικά μπορούμε να πετύχουμε στη αποστολή μας. Άρα είναι βασική προϋπόθεση για μένα η άριστη συνεργασία και ως εκ τούτου είμαι δίπλα τους για την επίλυση των όποιων προβλημάτων, πάντα βέβαια στα όρια των δυνατοτήτων μου.
Από τα ΜΜΕ ακούμε πως υπάρχει αύξηση της εγκληματικότητας. Που πιστεύεται πως οφείλεται αυτό και με ποιον τρόπο θα μπορούσε η αστυνομία να προφυλάξει καλύτερα τους πολίτες;
Αυτό το θέμα που θίξατε είναι πιστεύω και ο πονοκέφαλος της Ελληνικής Αστυνομίας σε μια πρώτη προσέγγιση θα έλεγα πως οι μάχιμοι αστυνομικοί είναι λίγοι, εννοώ αυτοί που διατίθενται για την ασφάλεια των πολιτών. Επίσης πιστεύω πως η αστυνομία αναλίσκεται σε προβλήματα και αρμοδιότητες που δεν είναι ο άμεσος στόχος της με αποτέλεσμα να μην επαρκεί το έμψυχο υλικό, και ως εκ τούτου χάνουμε την ουσία, δηλαδή την ασφάλεια των πολιτών. Κάτι άλλο που θα πρέπει να σας πω πάνω σε αυτό το θέμα είναι πως έχει αλλάξει η εγκληματικότητα, κάποτε είχαμε να κάνουμε με τους εγχώριους κακοποιούς και γνωρίζαμε πρόσωπα και πράγματα, τα τελευταία χρόνια με την εισβολή του ανεξέλεγκτου αριθμού μεταναστών καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι πλέον το έργο της αστυνομίας. Αρκεί να σας πω πως υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη χώρα μας άνθρωποι που δεν υπάρχουν στοιχεία για αυτούς πουθενά. Πως λοιπόν να βρεις κάποιον που δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο για αυτόν σε καμία αρχή; Λόγω της παγκοσμιοποίησης εισέρχονται πλέον στη χώρα μας άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτούς και το κυριότερο δεν έχουμε στοιχεία για την εδώ παραμονή τους.
Πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να ασκεί το δικό σας επάγγελμα;
Είναι πράγματι δύσκολο επάγγελμα και ειδικά για γυναίκες, είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, έχει καταρχήν άστατα ωράρια, ανά πάσα στιγμή μπορεί να σε καλέσουν στην υπηρεσία σου, το κάλο για μένα είναι που δεν είναι μια δουλειά ρουτίνας, αυτό εμένα με ενθουσιάζει γιατί η κάθε μέρα είναι διαφορετική. Ειδικά όταν μου δίνετε η ευκαιρία να δώσω λύση σε κάποιο πρόβλημα ή να βοηθήσω κάποιους συνανθρώπους μου ξεχνάω τις δυσκολίες που αντιμετώπισα. Από την άλλη μεριά είναι ένα επάγγελμα που σου παρέχει μια εργασιακή ασφάλεια και αυτό ειδικά στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό.
Μετά τη βάρδια σας, όταν επιστρέφετε στους δικούς σας, πόσο έχει αλλάξει η ψυχολογία σας από τα συμβάντα που έχουν μεσολαβήσει;
Προσπαθώ να κρατώ τη δουλειά μακριά από το σπίτι, όσο μπορώ τουλάχιστον γιατί μη ξεχνάτε πως λόγω της θέσεώς μου είμαι σχεδόν όλες τις ώρες με το κινητό ανοιχτό για να ενημερωθώ για όποιο πρόβλημα προκύψει.
Οι συνάδελφοί σας θα έβλεπαν με καλό μάτι την πρώτη γυναίκα αρχηγό της ΕΛ. ΑΣ.;
Αν κάποιος το αξίζει άσχετα αν είναι άνδρας ή γυναίκα νομίζω πως όλοι θα την –τον αποδεχθούν, επομένως αν το αξίζω και αν αυτό συμβεί σίγουρα η αποδοχή θα είναι μεγάλη.
Κάποια από τα νεαρά μέλη της Λ.Ο.Γ. σκέφτονται να γίνουν αστυνομικίνες. Ποια συμβουλή θα τους δίνατε και ποια είναι τα υπέρ και τα κατά μιας τέτοιας επιλογής;
Εγώ θα συμβούλευα στα μέλη της Λ.Ο.Γ. που θέλουν να γίνουν αστυνομικίνες να το κάνουν, αρκεί να το θέλουν και να μην το κάνουν μόνο και μόνο για τη σιγουριά του μισθού. Πιστεύω πως τα υπέρ είναι πιο πολλά από τα κατά.
Από πότε δόθηκε η δυνατότητα στις γυναίκες να εξελίσσονται ισότιμα με τους άνδρες στην αστυνομία;
Από το 1980
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας Έλληνες ποιητές και συγγραφείς;
Ρίτσος, Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης και από συγγραφείς Σαμαράκης, Καζαντζάκης
Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία και σας άρεσε πάρα πολύ;
Η «Σιωπηλή πέτρα» της Ευρυδίκης Αμανατίδου.
Τι είδος μουσικής ακούτε και ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας καλλιτέχνες;
Ντίσκο, εγώ είμαι της εποχής που μεσουρανούσε η Μαντόνα, βασικά ακούω τα πάντα, γιατί η καλή μουσική είναι μια.
Αν υποθέσουμε πως ήμαστε οι καλές νεράιδες και είχαμε τη δυνατότητα να εκπληρώσουμε άμεσα μια επιθυμία σας, ποια θα ήταν αυτή;
Χωρίς δεύτερη σκέψη να εξαφανιζόμουν για δέκα μέρες χωρίς καμία σκοτούρα στο κεφάλι μου. Μιλάω για τις απόλυτες διακοπές, είναι αυτό που μου έχει λείψει πάρα πολύ στη ζωή μου. Μου αρέσουν πάρα πολύ τα ταξίδια, μου αρέσει να βρίσκομαι κοντά στη φύση.
Θα προτρέπατε τα παιδιά σας να ακολουθήσουν το δικό σας επάγγελμα;
Αν το θελήσουν γιατί όχι, αρκεί όπως σας είπα και πιο πριν να είναι αυτό που θέλουν να κάνουν στη ζωή τους γιατί είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με αυτό που αγαπάμε και που μας ικανοποιεί.
Κυρία Μιχαηλίδου εκ μέρους της Λογοτεχνικής Ομάδας Γοργογυρίου σας ευχαριστούμε για τη φιλοξενία και ελπίζουμε πως η επόμενη συνέντευξη που θα μας δώσετε να είναι τότε που θα είστε Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας.

ΓΕΥΜΑ ΜΕ ΤΗΝ «Κ» 03.04.2017 Γιώργος Μαυρογορδάτος: Εθνολαϊκισμός και δημαγωγία δρουν χωρίς φράγματα ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Το επιστημονικό πεδίο του Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου είναι οι «εθνικοί διχασμοί» θα μπορούσαμε να πούμε σε όσους δεν τον γνωρίζουν. Ομως, θα είχαμε παραλείψει τα ουσιώδη. Οπως ότι προϋποθέτουν σαράντα χρόνια έρευνας, συγγραφικής δουλειάς και διδασκαλίας, τόσο το προηγούμενο βιβλίο του («1915: Ο Εθνικός Διχασμός», του 2015) όσο και η συνέχειά του (μετά το 1922) που βρίσκεται κοντά στην έκδοση. Πανεπιστημιακός δάσκαλος (Πολιτικής Ιστορίας και Πολιτικής Επιστήμης) στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, δεν χάνει το χιούμορ και την καλή διάθεσή του ακόμη κι όταν η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από εκπαιδευτικά θέματα ή ζητήματα που απασχολούν την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ξεσπάει σε γέλια όταν τον ρωτάω για την αξία του ντοκουμέντου στην εποχή της «μετα-αλήθειας» και δεν ξέρει κανείς αν αυτό οφείλεται σε οξυμένο –και ασκημένο– αίσθημα του κωμικού, του τραγικού ή του συνδυασμού και των δύο.

Ο κ. Μαυρογορδάτος προτιμάει το παπιγιόν κι αν η κουβέντα έρθει στο τι θεωρείται και τι είναι πλέον passé σχολιάζει: «Εμένα δεν μου πέφτει λόγος γιατί είμαι εξ ορισμού passé»!
Η συνομιλία έχει ήδη ξεκινήσει όταν ανοίγω το μαγνητόφωνο:
«…Εχω ασχοληθεί με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1929. Εκεί βλέπεις ότι υπήρχε μια στοχευμένη, συνειδητή, προσπάθεια, απόφαση και θέληση, να πάνε όλοι, αγόρια και κορίτσια, στο ίδιο δημοτικό σχολείο και να μάθουν τα ίδια βασικά πράγματα. Αυτό στράβωσε νομίζω λόγω του συνδικαλισμού των δασκάλων. Δεν είναι μόνο ελληνική η πληγή αυτή. Οι λόγοι είναι δομικοί: οι δάσκαλοι είναι παντού η μεγαλύτερη ομάδα δημοσίων υπαλλήλων, έχουν δύναμη πίεσης, έχουν εκβιαστική ισχύ. Πολλά πράγματα ξηλώνονται λόγω της αντιστάσεως των δασκάλων. Αυτό ισχύει και στην Αμερική. Τα συνδικάτα των δασκάλων είναι παντού πολύ ισχυρά και είναι παντού πρόβλημα. Στην Ελλάδα προστέθηκε και ο συνδικαλισμός του ΠΑΣΟΚ μετά το ’81, κυρίως, όταν μπήκε ο κομματισμός στο δημοτικό σχολείο. Δεν θα ξεχάσω το ’85 που είχα πάει εκλογικός αντιπρόσωπος σε ένα χωριό, ο δάσκαλος μου έλεγε εν ψυχρώ ότι έκανε διακρίσεις μεταξύ των μαθητών του με βάση τα φρονήματα των γονέων τους...». Μικρή παύση, σαν να μονολογεί: «Καταργήθηκαν οι επιθεωρητές, καταργήθηκε δηλαδή η αξιολόγηση». «Ανοίγουμε κεφάλαια!...», παρεμβαίνω. «Ναι, αλλά αυτό είναι ο πυρήνας», απαντά. «Διότι έχουμε πάνω από 35 χρόνια, ένα σύστημα εκπαιδευτικό στο οποίο δεν υπάρχει αξιολόγηση. Ο,τι πιο παράλογο και εξωφρενικό».
– Στον αντίποδα της αξιολόγησης τι βρίσκεται;
– Η ευνοιοκρατία που μπορεί να είναι πολλών λογιών. Το κομματικό: «Είσαι δικός μας; Σε διορίζουμε όπου γουστάρεις, ανεξαρτήτως προσόντων».
– Γνώρισε ποτέ κάμψη η συνθήκη αυτή;
– Η αξιοκρατία καταργήθηκε στα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ. Μέχρι το ’81 γίνονταν διαγωνισμοί για τις προσλήψεις και μετά σταμάτησαν. Oχι για να γίνουν με διαφορετικό τρόπο. Απλώς σταμάτησαν. Χρειάστηκαν χρόνια για να καθιερωθεί το ΑΣΕΠ. Εκατοντάδες χιλιάδες υπάλληλοι χωρίς αξιολόγηση. Τα νέα παιδιά που προσλήφθηκαν με το ΑΣΕΠ είναι άλλη πάστα.
– Βλέπετε, σήμερα, επιστροφή στο «κομματικό» κράτος;
– Αφού μιλάμε και για δήθεν μαρξιστές, ταιριάζει το «η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα». Επί ΠΑΣΟΚ είχαμε εισβολή χυδαιολογίας σε όλα τα επίπεδα (και το αισθητικό). Τώρα έχουμε την επανάληψη στο πιο primitif. Τι να πω... Eχουν το ακαταλόγιστο. Πάει ένας υπουργός στον εορτασμό για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και δεν ανοίγει το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού να διαβάσει τα στοιχειώδη; Ακόμη και οι πασόκοι της πρώτης φουρνιάς δεν τα έκαναν αυτά. Για μένα, που είμαι και Αριστερός, είναι πραγματικά θλιβερό ότι αυτή είναι η Πρώτη Φορά Αριστερά. Καλύτερα να μην είχε υπάρξει, αν έπρεπε να ζήσουμε αυτό το χάλι. Hμουν φίλος και με τον Κύρκο και με τον Παπαγιαννάκη, μιλάμε για άλλο κόσμο από κάθε άποψη: πολιτιστική, πολιτικού λόγου, ήθους.
– Συγκυβερνούν με τους ΑΝΕΛ.
– Οι ΑΝΕΛ είναι στη συνομοταξία της Ακροδεξιάς που θα υπήρχε στην Ελλάδα όπως υπάρχει και σε όλες τις χώρες. Το πρόβλημα είναι η σύμπραξη.
– Εννοείτε ότι αλλοίωσε τον χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ;
– Γιατί, ποιος είναι ο «χαρακτήρας»; Εσείς ξέρετε, γιατί εγώ δεν ξέρω... Ο Φίλης, τώρα, για παράδειγμα, πάει να γίνει η αριστερή συνείδηση του ΣΥΡΙΖΑ. Με γεια του με χαρά του. Oσο ήταν υπουργός όμως οι μπουρδολογίες του ήταν κάτι το απίστευτο. Ο νυν υπουργός Παιδείας λέει και σωστά πράγματα, αλλά συνολικά η κυβέρνηση είναι μια παιδική χαρά χωρίς καμία ιδεολογική συνοχή.
Υπάρχει σοβαρότατο ζήτημα δημόσιας τάξης
– Ο «εθνικός διχασμός» εντάθηκε στην περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ;
– Χρειάζεται προσοχή με τη χρήση του όρου. Ο πρωτότυπος «εθνικός διχασμός» αφορούσε ζητήματα ζωής και θανάτου... Το έχω σκεφθεί. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το να βγούμε από την Ευρωζώνη θα ισοδυναμούσε με εθνική καταστροφή. Βέβαια, χωρίς εκατόμβες αμέσως. Θα χρειαζόταν χρόνος. Ως προς το εμφυλιοπολεμικό κλίμα τώρα, δεν έχω πεισθεί ότι υπάρχει διάθεση να αλληλοσκοτωθούμε. Λόγια μόνο, όχι διάθεση. Εδώ δεν υπάρχει διάθεση να σκοτωθούμε για τα σύνορα της χώρας. Νομίζω, κατά μείζονα λόγο, δεν υπάρχει διάθεση να αλληλοσκοτωθούμε για ιδεολογικά θέματα. Αυτό έχει και τα αρνητικά του: σοβαρότατο ζήτημα δημόσιας τάξης που συνεχώς εντείνεται και τροφοδοτείται από τη φοβία της πολιτικής ηγεσίας να μην ανοίξει ρουθούνι.Υπάρχει μαλθακότητα και τρόμος μην πάθουμε τίποτα.
– Πώς σχολιάζετε το περιστατικό με τον ξυλοδαρμό του καθηγητή Aγγελου Συρίγου;
– Τον Συρίγο τον καμαρώνω επειδή είναι ο ιδανικός πανεπιστημιακός δάσκαλος και ο ιδανικός κρατικός λειτουργός που προστατεύει δημόσια περιουσία. Επίσης, τον ζηλεύω... Αντιδρούσα έτσι πριν από 30 χρόνια αλλά δεν μου συμπαραστάθηκε κανείς, γι’ αυτό και λέω ότι τον ζηλεύω. Oταν δεχόμουν παρόμοιες επιθέσεις, το 1985 περίπου, όχι από κουκουλοφόρους αντιεξουσιαστές αλλά από Κνίτες, τότε, ήμουν μόνος. Δεν είχα συμπαράσταση ούτε από έναν. Οι συνάδελφοί μου με αντιμετώπιζαν ως γραφικό τύπο. Θα είχα αντιδράσει κι εγώ ακριβώς όπως ο Συρίγος. Για μένα το περιστατικό Συρίγου σε μια σοβαρή χώρα με σοβαρούς πανεπιστημιακούς θα έπρεπε να έχει ως συνέπεια το κλείσιμο των πανεπιστημίων και όχι χαρτοπόλεμο και συλλογή υπογραφών.
– Είχατε γράψει μία σειρά άρθρων το ’83 στην «Καθημερινή» με θέμα τα πανεπιστήμια. Eνα εξ αυτών είχε τίτλο «Aσυλο όχι αχούρι».
– Τα έζησα και τα έγραψα. Με αντιμετώπιζαν σαν τη μύγα μέσα στο γάλα. Κνίτες και Δαπίτες πήγαιναν μαζί στον πρόεδρο του τμήματος κι ωρύονταν εναντίον μου. Εθνική ομοψυχία! Γιατί νομίζετε; Οταν ανακάλυψα την έκταση της αντιγραφής, που ήταν τρομακτική, προσπάθησα να πάρω μέτρα, ζήτησα από τους επιβλέποντες να προσέχουν τους φοιτητές. Απειλούσαν οι παρατάξεις –όχι οι φοιτητές, οι παρατάξεις– να διαλύσουν τη συνέλευση για να μην ενταχθώ στο ΔΕΠ (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό), επειδή δεν άφηνα να αντιγράψουν! Με μια φράση: το εκπαιδευτικό μας σύστημα παράγει αγράμματους αντιγραφείς.
Ο κ. Μαυρογορδάτος, στο σημείο αυτό, βγάζει το παπιγιόν του. Το ενδυματολογικό τελετουργικό χαλαρώνει αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και με το θέμα της συζήτησης.
Η ευθύνη της ελίτ και ο πύργος στον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών
– Η στάση που κρατήσατε στο Πανεπιστήμιο είχε κόστος;
– Βέβαια. Σιγά σιγά άρχισαν να με αποφεύγουν. Ημουν ο παρίας. Η λεγόμενη πανεπιστημιακή κοινότητα με εξέμεσε. Εχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που πήρα σύνταξη. Είναι προφανές ότι έχουν αρνηθεί να με ονομάσουν ομότιμο, όταν ονομάζουν ομότιμο και τον τελευταίο τενεκέ. Δεν έχω απολύτως καμία σχέση με αυτήν τη συντεχνία, με αυτό το ίδρυμα. Ούτε και σκοπεύω να την αποκαταστήσω.
– Τα βιβλία σας στηρίζονται σε ερευνητική δουλειά και ντοκουμέντα. Ποια είναι η ισχύς του ντοκουμέντου στην εποχή των post truth politics;
– Υπάρχουν δύο σενάρια! Ενα αισιόδοξο και ένα απαισιόδοξο! Το αισιόδοξο είναι ότι θα περάσει κάποτε αυτή η εποχή και θα επανέλθουμε στον ορθολογισμό. Ορθολογισμός είναι να δοκιμάζεις αν θα καείς σε μια επιφάνεια κι αν καείς να τραβήξεις το χέρι σου. Δεν μιλάω για φιλοσοφικές έννοιες. Απλά πράγματα. Είτε με μεγάλες καταστροφές είτε χωρίς, θα επανέλθουμε στον ορθολογισμό. Το απαισιόδοξο σενάριο είναι ότι θα συνεχιστεί αυτή η διολίσθηση κι εκεί οι καταστροφές θα επιδεινώνουν την τύφλωση, τον ανορθολογισμό, κ.ο.κ. Οπότε τι ντοκουμέντα μου λέτε... Ευτυχώς εγώ δεν θα τα προλάβω αυτά!
– Λαϊκισμός, δημαγωγία, post truth. Συνάρτηση το ένα του άλλου;
– Το πρωτοφανές, σήμερα, είναι ότι υποχωρούν τα φράγματα. Θα πρέπει να επιστρέψει κανείς δεν ξέρω κι εγώ πού –στην πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας;– για να βρει καταστάσεις όπου ο εθνολαϊκισμός ή η δημαγωγία δρουν χωρίς φράγματα. Πάντα υπήρχαν τα φαινόμενα αυτά, αλλά τα Πανεπιστήμια, οι διανοούμενοι, ο Τύπος ή η Εκκλησία, αποτελούσαν φράγματα. Δεν είναι απλώς ότι βρέθηκε σε αδιέξοδο η Σοσιαλδημοκρατία ή εξαντλήθηκε ως μήνυμα ή υπόσχεση – λόγω φθοράς προσώπων ή σκανδάλων. Είναι –ενδεχομένως σε συνάρτηση με αυτό– ότι έχει ανοίξει ένα δυσθεώρητο χάσμα μεταξύ των ελίτ και των απλών ανθρώπων. Ταλαιπωρούνται, απειλούνται, φαντασιώνονται και δεν έχουν εμπιστοσύνη σε αυτές τις ηγετικές ομάδες-ελίτ σε όλους τους τομείς (πολιτικό, πανεπιστημιακό, οικονομικό, κ.λπ.), οι οποίες με προκλητικό τρόπο αναπαράγονται, βάζοντας τα παιδιά τους στα καλύτερα πανεπιστήμια, δίνοντας σε εαυτούς και αλλήλους αδικαιολόγητους μισθούς, έχοντας γραμμένο τον υπόλοιπο πληθυσμό στα παπούτσια τους. Το χάσμα αυτό είναι πρωτοφανές, μεταπολεμικά τουλάχιστον. Αρα ο καρκίνος της δημαγωγίας κάνει μεταστάσεις και αυτοί που θα έπρεπε να είναι οι χειρουργοί ασχολούνται με τα δικά τους προνόμια.
– Ποια μπορεί να είναι η αντίσταση στον εθνολαϊκισμό;
– Αντίσταση στον εθνολαϊκισμό οφείλουν να προβάλουν αυτοί που εν πολλοίς είναι υπεύθυνοι για την εμφάνισή του. Δηλαδή η ελίτ στα ΜΜΕ, στα πανεπιστήμια, σε όλο το κύκλωμα της οργανωμένης πνευματικής ζωής. Βεβαίως, όλοι αυτοί πρέπει να ξεβολευθούν και να αντιμετωπίσουν την ταλαιπωρία του να προσεγγίσουν αγράμματους στούρνους. Δεν μπορούν να κλείνονται στον πύργο γιατί αυτός ήδη πολιορκείται και θα γίνει ό,τι γίνεται στον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών...
– Στην Ελλάδα, σε ποιον πολιτικό αρχηγό θα επενδύατε;
– Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάπως ξεχωρίζει, με τη λογική του «μη χείρον βέλτιστον». Εχει σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Ετσι δείχνει, τουλάχιστον. Είναι χαμηλών τόνων και έχει κάτι πολύτιμο, για μένα, στην πολιτική: νοιάζεται για τον τόπο. Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο. Αλλά από τότε που εμφανίστηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος δεν έδινε δεκάρα για το τι θα συμβεί στην Ελλάδα, αυτό είναι ζητούμενο.
– Ψηφίζοντας ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε η Ιστορία;
– Οταν άρχισα να ασχολούμαι με την ιστορική έρευνα στην εποχή της δικτατορίας ήταν για τη διατριβή μου. Ηθελα να δείξω ότι, αντίθετα με ό,τι έλεγαν η Χούντα και οι υποστηρικτές της, η Ελλάδα είχε αυθεντικούς δημοκρατικούς θεσμούς πριν και εκλογές αξιόπιστες, με τις οποίες ο ελληνικός λαός άλλαξε την πορεία της Ιστορίας. Εκλογές όπως του ’20 ή του ’33 άλλαξαν την πορεία της. Το ίδιο και οι τελευταίες με τον ΣΥΡΙΖΑ. Λόγω του τραγικού κατακερματισμού του κομματικού συστήματος όμως και της τελείως ανώμαλης συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, το να πούμε ότι ο ελληνικός λαός εξέλεξε τον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια απλούστευση των πραγμάτων. Δεν ήταν σαφής επιλογή. Προτίμησε σχετικά τον ΣΥΡΙΖΑ και η διαθεσιμότητα των ΑΝΕΛ έφερε την πλειοψηφία στη Βουλή. Αν η Ν.Δ. ήταν διατεθειμένη στο όνομα της εθνικής ενότητας να συνεργαστεί – τι θα έλεγαν;
– Δεν ευδοκιμούν οι συνεργασίες...
– Κυβερνήσεις συνεργασίας είχαμε και στο παρελθόν και απέδωσαν έργο. Τα τελευταία χρόνια καταβροχθίζουν τα μέλη τους. Είναι σαρκοβόρες.
– Τι «τίτλο» θα βάζατε στην περίοδο που διανύουμε;
– Δεν μπορεί να μιλήσει κανείς σαν ιστορικός για την τρέχουσα περίοδο. Υπάρχουν προσωπικά φίλτρα που εμποδίζουν την κρίση. Το ελάχιστο που απαιτείται στην Ιστορία είναι να έχει τελειώσει το παιχνίδι. Δεν έχει τελειώσει. Θα χρησιμοποιούσα μία λέξη μόνο: διολίσθηση.
– Οι εκλογές είναι λύση;
– Δεν έχω βαρύτερη γνώμη από του οποιουδήποτε πολίτη. Με αυτήν την ιδιότητα, λοιπόν, απαντώ ναι, γιατί το να σέρνεται η χώρα όπως σέρνεται είναι φθοροποιό από κάθε άποψη.
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΑΤΩΣ-ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΝΤΑΚΟΥΛΑ.

Καλημέρα και χρόνια καλά σε όσους το αξίζουν. Σήμερα 22/10 δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από την Ερατώ, την ανιψιά μου δηλαδή, όπου μεταξύ άλλων μου έκανε παράπονα γιατί ενώ έχω παρουσιάσει πολλές αναρτήσεις από το παρελθόν, δεν έχω αναφερθεί καθόλου στην δική της ορκωμοσία. Με το που το άκουσε αυτό η θεία της η Λόλα άρχισε αμέσως τις παρατηρήσεις: έχει δίκιο το κορίτσι, αυτό που κάνεις δεν είναι σωστό και μπορεί να παρεξηγηθεί η μητέρα της. Άσε που άμα το μάθει η γιαγιά, εννοεί την μητέρα της, θα γίνει έξω φρενών!! Η μητέρα της, [εννοεί την Χαρούλα] κάτι σπόντες τις έριξε προχθές αλλά εγώ δεν κατάλαβα τι εννοούσε, οπότε πριν σε πάρει και σου τα ψάλει κάνε τα κουμάντα σου, φρόντισε σύντομα να κάνεις την ανάρτηση. Προκειμένου να αποφύγω την γκρίνια κάθισα και έκανα την πιο κάτω ανάρτηση που έτσι κι αλλιώς θα την έκανα μόνο και μόνο για χάρη του παππού Αλκιβιάδη γιατί είναι ο πιο αγαπητός - εργατικός στο χωριό ακόμα και τώρα στα 85του.

Το όνομα αυτής Ερατώ-Βασιλική γεννημένη στις 27 Δεκεμβρίου του έτους τρέχα γύρευε που λέει και ο παππούς της. Από τα ιδρυτικά μέλη της Λ.Ο.Γ. που στην πορεία άγνωστο γιατί ωχαδερφίστηκε εντελώς. Στην πορεία αφού δεν τα κατάφερε στις πανελλήνιες με την πρώτη έδωσε στον εαυτό της μια δεύτερη ευκαιρία -και πολύ σωστά έπραξε- γιατί την επόμενη χρονιά πήγε πολύ καλύτερα με αποτέλεσμα να περάσει στο Πανεπιστήμιο της Κορίνθου στο τμήμα κοινωνικής εκπαίδευσης;

Πικάσο, Ερατώ, Χαρούλα.

Όπως όλες οι Ελληνίδες μητέρες έτσι και η μητέρα της ήταν αυτή που επέλεξε για το παιδί της αυτό που νόμιζε καλύτερο, αυτό συμβαίνει κατά κόρον στις Ελληνικές οικογένειες, εννοείτε βέβαια και με την συμμετοχή των παιδιών που έτσι κι αλλιώς κι εσύ να επιλέξεις στην τελική άλλο θέλεις και αλλού βρίσκεσαι. Έχω παράδειγμα που οι γονείς ήταν άθεοι και το παιδί τους πέρασε θεολόγος!!!! Μετά το πέρας του κύκλου των σπουδών της έφθασε και η ώρα της ορκωμοσίας στην οποία παραβρέθηκαν οι γονείς της, Κώστας και Χαρούλα, οι παππούδες της, Άλκης και Όλγα, η πρώτη της ξαδέρφη η Ναυσικά-Όλγα και φυσικά η θεία της η Δολέντσια-Λαμπρινή και ως εκπρόσωπος της Λ.Ο.Γ. Ο Επικούρειος Πέπος. Παρεμπιπτόντως να αναφέρω πως ο παππούς της ο Άλκης που παραβρέθηκε στην ορκωμοσία είναι ένας από τους πιο εργατικούς και πιο άξιους κατοίκους του χωριού. Ειλικρινά αυτόν τον άνθρωπο τον θαυμάζω. Σας χαιρετώ με σεβασμό και επικούρεια διάθεση Επίκουρος ο Γοργογυραίος.

Λόλα, Ερατώ, Κώστας-Πικάσο.

Η όλη διαδικασία της ορκωμοσίας κύλησε ομαλά και σε πολύ καλό κλίμα, το μόνο μελανό σημείο της εκδήλωσης ήταν η συνεχείς αναφορές των καθηγητών για το μέλλον αυτών των παιδιών λόγω της κατάστασης που επικρατεί στον τόπο μας. Ένα δεύτερο μελανό σημείο ήταν το κυνήγι των παπαράτσι, δεν την άφησαν την Ερατώ σε χλωρό κλαρί, ήταν η πιο σέξυ τελειόφοιτος της ορκωμοσίας και τα φλάς αναβόσβηναν συνέχεια σε σημείο που μια κυρία με ρώτησε αν η κοπέλα είναι κάποια σταρ του σινεμά που ήρθε για να δώσει αίγλη στην εκδήλωση, και αν η κυρία που ήταν δίπλα της -εννοούσε την μητέρα της- ήταν η μάνατζερ της γιατί είχε παρατηρήσει πως την καθοδηγούσε γενικότερα και ειδικότερα. 

Παππούς, Γιαγιά, Μάνα, Ερατώ, Πατέρας, Ξαδέρφη, Θεία.

Μετά το πέρας της εκδήλωσης ακολούθησε γεύμα στην πιο φημισμένη ψαροταβέρνα της Κορίνθου ''ΤΟ ΠΑΡΑΓΑΔΙ'' με αστακούς, γαρίδες, χταπόδια, καραβιδοκροκέτες, και πολλά άλλα εδέσματα. Εύχομαι στην Ερατώ-Βασιλική καλή πορεία στην ζωή της και σύντομα να βρεί έναν αεροπόρο για να παντρευτεί ώστε να γίνει η δεύτερη λογίτισσα, μετά την Αντιόπη, που θ' αυξήσει τον πληθυσμό της χώρας. Μακάρι αυτό να συμβεί σύντομα ώστε ο παππούς Φώτης και η γιαγιά Βασιλική-Φώτεινα να κρατήσουν και δισέγγονα. Της ευχόμαστε καλή τύχη σε ότι αποφασίσει. Ακολουθούν φωτογραφίες από την εκδήλωση. ΥΓ. Ένα τέτοιο ρεπορτάζ φανταζόμουν πως θα έκανα και για κάποια άλλα μέλη της Λ.Ο.Γ. αλλά δεν το επέτρεψαν οι συνθήκες!!!!! very sic kai very soft!!!! Mε σεβασμό ο Πεπέ της Ουτοπίας.

Στην τελευταία φωτογραφία τα δυο αδερφάκια.

Τάκης Λαζαρίδης: Τι λέει ένας αγωνιστής της Αριστεράς για τον Εμφύλιο. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Ο Τάκης Λαζαρίδης, γιος του αγωνιστή της Αριστεράς και της Αντίστασης Κώστα Λαζαρίδη που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1943, δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Τόσο ο ίδιος όσο και η αδερφή του ενεπλάκησαν στην υπόθεση των ασυρμάτων – Μπελογιάννη και ο Τάκης καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά τελικά δεν εκτελέστηκε. Έμεινε όμως 14 χρόνια στη φυλακή. Το 1988 έγραψε το βιβλίο “Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι”, στο οποίο κρίνει εκ των έσω τα σημαντικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας μας, καταρρίπτοντας πολλούς μύθους…

Αναφέρει ο Τάκης Λαζαρίδης σχετικά με τον Εμφύλιο : «Δεν θα μάθουμε ίσως ποτέ, πώς και πότε ακριβώς αποφασίστηκε ο Εμφύλιος Πόλεμος. Ποιος ήταν ο «σχων την πρωτοβουλίαν» … Αν ήταν δηλαδή φαεινή ιδέα του Ζαχαριάδη που την αποδέχτηκαν και την ενθάρρυναν ευχαρίστως οι Σοβιετικοί γιατί εξυπηρετούσε πλήρως τα σχέδιά τους την εποχή εκείνη. Ή αν οι Σοβιετικοί υπέβαλαν την ιδέα αυτή με ένα μορφασμό ή με έναν υπαινιγμό στον Ζαχαριάδη και κείνος την υιοθέτησε αμέσως γιατί έβλεπε να ξανοίγεται μπροστά του «στάδιον δόξης λαμπρόν». Η μεγάλη ευκαιρία να ξεπλύνει το στίγμα από την αναγκαστική, έστω, απουσία του από την Αντίσταση και τον Δεκέμβρη.

“Να αποδείξει πως δεν ήταν μόνο πολιτική αλλά και στρατιωτική ιδιοφυΐα. Γεγονός, πάντως, είναι πως ο Εμφύλιος ήταν μέσα στα σχέδια και τις προοπτικές του ΚΚΕ και του Στάλιν. Γι’ αυτό και οι Σιάντος – Ιωαννίδης, κατά παράβαση της Συμφωνίας της Βάρκιζας, έκρυψαν τον περισσότερο και καλύτερο οπλισμό του ΕΛΑΣ και έστειλαν στο Μπούλκες 5.000 μαχητικά και αφοσιωμένα στελέχη του.
“Πράξεις και οι δύο με βαρύνουσα σημασία, που ασφαλώς δεν θα αποτολμούσαν οι ηγέτες του ΚΚΕ χωρίς την έγκριση ή την υπόδειξη των Σοβιετικών. Όπως και να ναι, ένα είναι βέβαιο: Ο εμφύλιος πόλεμος με τις διεθνείς προεκτάσεις του στις συνθήκες του ψυχρού πολέμου που μαινόταν την εποχή εκείνη, ήταν πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση για να αφεθεί στην πρωτοβουλία και τη δικαιοδοσία του Ζαχαριάδη και του Ιωαννίδη.

“Αυτό, άλλωστε, σαφώς προκύπτει, τόσο από τις ομολογίες των κορυφαίων πρωταγωνιστών Γούσια, Βλαντά, Μπαρτζώτα, όσο και από τα επίσημα αρχεία του ΚΚΕ, ένα μέρος των οποίων έφερε στη δημοσιότητα η «Αυγή» το Δεκέμβρη 1979 – Γενάρη 1980. Για αρκετά χρόνια η επίσημη εκδοχή του ΚΚΕ ήταν πως τον εμφύλιο μας τον επέβαλλαν οι Άγγλοι και η Δεξιά με τον μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο που είχαν εξαπολύσει αμέσως μετά τη Βάρκιζα.
“Το επιχείρημα δεν ήταν βέβαια και τόσο πειστικό, ήταν όμως το μόνο που είχε κάποια αληθοφάνεια…Γεγονός είναι πως μετά τη Βάρκιζα εξαπολύθηκε μία εκδικητική τρομοκρατία, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, όχι όμως σε σημείο που να καθιστά αναπόφευκτο τον εμφύλιο. Την αλήθεια άλλωστε αυτή έρχεται να αναγνωρίσει η 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ, το 1956, δεχόμενη ότι ο εμφύλιος δεν ήταν αναπόφευκτος, ότι οι μάζες δεν είχαν πειστεί για την αναγκαιότητά του και ότι καθοριστικό λάθος που οδήγησε στον εμφύλιο ήταν η αποχή από τις εκλογές του 1946.

“Ο Β. Μπαρτζώτας, επίσης, το στέλεχος και ο ιστορικός του ΚΚΕ, στο βιβλίο του «Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας», σελ. 25, γράφει: «…Υπάρχει, όμως, και ένα ερώτημα, που ακριβώς επειδή μένει αναπάντητο, σαρώνει οριστικά τη θεωρία του «μονόπλευρου». Γιατί αυτή η μανία των Άγγλων να μας σπρώξουν στον εμφύλιο; Τι θα κέρδιζαν; Με τις συμφωνίες της Μόσχας τον Οκτώβρη του ’44 και της Γιάλτας το Φλεβάρη του ’45 η Ελλάδα είχε εκχωρηθεί οριστικά στους Δυτικούς. Το ΚΚΕ είχε υποστεί μία στρατιωτική ήττα το Δεκέμβρη, τα όπλα είχαν παραδοθεί.
“Το κράτος της Δεξιάς με την αμέριστη βοήθεια των Άγγλων στέριωνε και δυνάμωνε και συγκροτούσε ταχύτατα το δυναμικό του στήριγμα, τον «Εθνικό Στρατό». Είναι φανερό πως ο χρόνος δούλευε για τους Άγγλους και τη Δεξιά. Γιατί, λοιπόν, θα έσπρωχναν στον εμφύλιο; Ο εμφύλιος στοίχισε ακριβά όχι μόνο στον ελληνικό λαό σε αίμα και δάκρυα και καταστροφές. Κόστισε ακριβά και στους Άγγλους και αργότερα και στους Αμερικανούς και σε δολάρια και σε γόητρο, αφού οι Σοβιετικοί μπορούσαν να τους κατηγορούν σε όλο τον κόσμο ότι επεμβαίνουν βάναυσα στην Ελλάδα και προσπαθούν να καθυποτάξουν τον ηρωικό και φιλελεύθερο Ελληνικό Λαό.

“Γιατί, λοιπόν, θα έμπαιναν σ’ αυτή την περιπέτεια Άγγλοι και Αμερικανοί;» Το επιχείρημα ότι Βρετανοί και Αμερικανοί αποσκοπούσαν στην συντριβή του ισχυρού ΚΚΕ δεν ευσταθεί για τον απλούστατο λόγο ότι και στην Ιταλία και στη Γαλλία, εκείνη την εποχή υπήρχαν πολύ ισχυρότερα κομμουνιστικά κόμματα, αλλά δεν έγινε κανένας εμφύλιος πόλεμος.
“Γιατί τότε ξέσπασε ο Εμφύλιος στην Ελλάδα; Σε τι απέβλεπε ο Στάλιν; Μία πρώτη απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει ο Βλαντάς, ο οποίος γράφει: «Μας επιβλήθηκε (ο εμφύλιος) από την τότε ρωσική ηγεσία, γιατί αυτή δεν ήθελε να νικήσουμε αλλά να χρησιμοποιηθεί ένας σποραδικός ανταρτοπόλεμος στην Ελλάδα προς εξυπηρέτηση ιδιοτελών ρωσικών κρατικών συμφερόντων».

“Ποια ήταν τα συμφέροντα αυτά; Γράφει ο Μπαρτζώτας: «Πολύ μεγάλη είναι η σημασία του αγώνα του ΔΣΕ για τα Βαλκάνια. Ο ΔΣΕ παλεύοντας τριάμιση χρόνια με το όπλο στο χέρι για την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία στην Ελλάδα ενάντια στην κυβέρνηση της Αθήνας και την αμερικάνικη επέμβαση, αντικειμενικά βοήθησε τις γειτονικές Λαϊκές Δημοκρατίες της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Ρουμανίας.
“Αυτό δήλωσε καθαρά στην αντιπροσωπεία του ΚΚΕ στο 6ο συνέδριο του Βουλγάρικου ΚΚ ο γίγαντας της Λειψίας, ο Γ. Δημητρώφ, Γ. Γραμ. της Κ.Δ. (Κομμουνιστικής Διεθνούς – Κομμιντέρ) μέχρι την αυτοδιάλυσή της το 1943 με τα λόγια: «Δεν ξέρετε σεις οι Έλληνες κομμουνιστές, ότι παλεύοντας με το όπλο στο χέρι την κυβέρνηση της Αθήνας και τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό, τι πολύτιμες υπηρεσίες προσφέρετε αντικειμενικά στις γειτονικές σας Λαϊκές Δημοκρατίες, ποια είναι η διεθνής σημασία της πάλης σας... Ίσως από σεμνότητα που πρέπει να χαρακτηρίζει τους κομμουνιστές δεν καταλαβαίνετε ή δεν μιλάτε για το ζήτημα αυτό».
“Ο ελληνικός Εμφύλιος επίσης αποτέλεσε ένα θαυμάσιο προπαγανδιστικό όπλο του Στάλιν εις βάρος των «καπιταλιστών -ιμπεριαλιστών». Άλλωστε βρισκόμαστε στην εποχή του αποκλεισμού του Βερολίνου, αλλά και του αντισοβιετικού αντάρτικου σε Πολωνία, Ουκρανία, Βαλτικές χώρες και Ρουμανία.

“Τον Απρίλιο του 1949 ο Ζαχαριάδης κλήθηκε στη Μόσχα. Αναφέρει ο Γούσιας (διάδοχος του Μάρκου στην αρχιστρατηγία του ΔΣΕ): «Στις 19 Απρίλη γύρισε ο Ζαχαριάδης. Εγώ βρισκόμουν στα τμήματα και γύρισα στο Σταθμό του Γενικού Αρχηγείου τα ξημερώματα. Μόλις είχα ξαπλώσει το πρωί στις 20 Απρίλη, ήρθε και με ξύπνησε ο Μ. Παρτσαλίδης και μου είπε: «Γιώργη – Γιώργη, μεγάλο κακό πάθαμε, ο Στάλιν έβαλε ζήτημα να υποχωρήσουμε, να σταματήσουμε τον ένοπλο αγώνα. Γιατί έχουν πληροφορίες ότι τώρα το καλοκαίρι με το πρόσχημα επιχειρήσεων κατά του Δ.Σ.Ε., οι Αμερικανοί θα επιτεθούν και θα πάρουν την Αλβανία.
“Η Σοβιετική Ένωση λόγω της διακοπής των σχέσεών της με τη Γιουγκοσλαβία, δεν μπορεί να βοηθήσει την Αλβανία, γι’ αυτό πρέπει να αποφύγουμε να τους δώσουμε αυτό το πρόσχημα… Στις 22 Απρίλη ήρθε ο Β. Μπαρτζώτας απ’ το Γράμμο και πραγματοποιούμε συνεδρίαση του Π. Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Πήραν μέρος ο Ν. Ζαχαριάδης, Γιάννης Ιωαννίδης, Μ. Παρτσαλίδης, Β. Μπαρτζώτας και ο Γούσιας.
“Ο Ζαχαριάδης μίλησε για τις συζητήσεις που έκανε στη Μόσχα και το ζήτημα της υποχώρησης που του έβαλαν. Είπε ότι όπως διαγράφτηκε η διεθνής κατάσταση, πρέπει να υποχωρήσουμε. Δεν έχουμε άλλο δρόμο. Πρότεινε τους τρόπους που θα πραγματοποιήσουμε την υποχώρηση τεχνικά και πολιτικά, ακριβώς όπως την πρότεινε και στην προηγούμενη σύσκεψη που κάναμε οι 3 μας».

“Έξαφνα όμως όλα άλλαξαν και στις 4 Μαΐου 1949, μέσω ασυρμάτου ήρθε νέα εντολή από τη Μόσχα που μιλούσε για συνέχιση του αγώνα! Γράφει ο Γούσιας: «Μετά δυο μέρες από το φευγιό του Ζαχαριάδη από το Γράμμο, μας στέλνει τηλεγράφημα που μας πληροφορεί ότι δημιουργήθηκε νέα κατάσταση για την ώρα. Τα μέτρα μας για υποχώρηση αναστέλλονται. Όλα επανέρχονται όπως και πρώτα. Μας συστήνει έντονη δράση. Το τηλεγράφημα αυτό από πρώτη ματιά μου προκαλούσε χαρά, γιατί δεν υποχωρούμε.
“Όμως παράλληλα μου προκάλεσε και βαθειά λύπη και ανησυχία. Δεν μπορούσα να ησυχάσω. Όλο αναρωτιόμουν που πάμε; Τι είναι αυτό που μας λένε, πώς σκέφτονται αυτό το να εντείνουμε τη δράση; Τα τμήματά μας στην Πελοπόννησο τα γονάτισε ο αντίπαλος με τις συνεχείς επιχειρήσεις που ενεργεί εναντίον τους από τις 19 Δεκέμβρη 1948 και αυτό από παντελή έλλειψη πυρομαχικών, γιατί ο αντίπαλος άλλαξε τον αγγλικό οπλισμό με αμερικάνικο και τα πολεμοφόδια που πέσαν στα χέρια των τμημάτων μας ήταν άχρηστα.

“Στη Ρούμελη και Θεσσαλία τα τμήματά μας συνεχώς μάχονται και αντιμετωπίζουν επιθέσεις του αντιπάλου. Πώς θα μπορέσουν να πραγματοποιήσουν μέτωπο και να εξασφαλίσουν τροφή σε τόσο μεγάλο τμήμα; Στο Βίτσι και Γράμμο με τα ψίχουλα που παίρνουμε, πως θα κρατήσουμε, θα φθείρουμε και θα δώσουμε χτυπήματα για ανατροπή;». Αυτά αναρωτιόταν ο Γούσιας.
Υπήρχε όμως πράγματι περίπτωση να κερδίσει ο ΔΣΕ στον Εμφύλιο; Γράφει ο Τ. Λαζαρίδης: «Το ΚΚΕ ξεκινώντας τον Εμφύλιο και σε όλη τη διάρκειά του, είχε ποτέ καμιά πιθανότητα νίκης; Η απάντηση είναι σαφής και κατηγορηματική: ΟΧΙ. Σε καμιά φάση και σε καμιά στιγμή το ΚΚΕ δεν είχε την παραμικρή πιθανότητα να νικήσει. Η αλήθεια είναι πως ο εμφύλιος πόλεμος είχε χαθεί πριν ακόμα αρχίσει. Κι όχι μόνο γιατί η Ελλάδα είχε, με επίσημες συμφωνίες και με σοβαρά ανταλλάγματα, εκχωρηθεί στους δυτικούς, που φυσικά δεν θα την άφηναν να χαθεί, όπως και δεν την άφησαν, εξαγγέλλοντας το Δόγμα Τρούμαν.

“Ούτε γιατί ήταν τρομερά άνισος ο συσχετισμός δυνάμεων: Κανόνια, τανκς, ναυτικό, αεροπλάνα από τη μία, λιανοντούφεκα από την άλλη. Ανεξάντλητες εφεδρείες σε έμψυχο και άψυχο υλικό από τη μια, τρομακτική έλλειψη εφεδρειών από την άλλη. Αλλά για τον απλό και καθοριστικό λόγο ότι ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν εμφύλιος αλλά, απλά και καθαρά, ξενοκίνητη ανταρσία. Μία ανταρσία που υποκινήθηκε, οργανώθηκε και συντηρήθηκε από τους Σοβιετικούς για τα δικά τους τυχοδιωκτικά σχέδια, για τα δικά τους κρατικά συμφέροντα.
“Μία ανταρσία ξένη και εχθρική προς το λαό και τα πραγματικά του συμφέροντα. Γι’ αυτό και ο λαός της γύρισε την πλάτη. Με την επιδεικτική αποχή του της στέρησε το λαϊκό οξυγόνο, καταδικάζοντάς την σε βέβαιο από ασφυξία θάνατο…Και αφού ο Λαός δεν ήθελε να πάρει μέρος στην αδελφοκτόνο σύγκρουση, τον έβαλαν να σκοτωθεί με το ζόρι. Όλοι όσοι έγραψαν για τον εμφύλιο πόλεμο, κι από τις δύο όχθες του ποταμού, δέχονται ότι εφαρμόσθηκε εκτεταμένα η βίαιη στρατολογία.

“Αγώνας, λοιπόν, για τα ανώτερα ιδανικά της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και του Σοσιαλισμού με βιαίως στρατολογημένους χωριάτες και χωριατοπούλες 17 και 18 χρονών που αναγκάζονται με το ζόρι να πολεμήσουν, με το ζόρι να σκοτώσουν και να σκοτωθούν... Και μόνο για το λόγο αυτό, όλοι αυτοί οι καπετάνιοι και οι επίτροποι, οι στρατηγοί και οι ταξίαρχοι, αντί να δημοσιεύουν συγγράμματα και να καμαρώνουν για τη δράση και τα κατορθώματά τους, θα ‘πρεπε να κρύψουν το πρόσωπο από ντροπή και να κλάψουν πικρά για το αδικοχυμένο αίμα και τις συμφορές του Εμφυλίου.
“Μα και για έναν άλλον ακόμα λόγο ο Εμφύλιος είχε χαθεί πριν αρχίσει. Όπως αποδεικνύεται, αυτοί που τον ενέπνευσαν, τον σχεδίασαν και τον κατεύθυναν, δεν είχαν στόχο τους τη νίκη, την ανατροπή των συμφωνιών της Μόσχας και της Γιάλτας. Ήξεραν πως οι Δυτικοί είχαν πληρώσει βαρύ τίμημα για την Ελλάδα και δεν ήταν διατεθειμένοι να την εγκαταλείψουν. Ήξεραν πως ο συσχετισμός των δυνάμεων την εποχή εκείνη δεν τους ευνοούσε.

“Οι Αμερικανοί είχαν το μονοπώλιο της ατομικής βόμβας και με το Δόγμα Τρούμαν έδειχναν πως ήταν αποφασισμένοι να κρατήσουν οπωσδήποτε την Ελλάδα. Ο Στάλιν δεν είχε αυταπάτες. Στο βιβλίο του Τζίλας «Συνομιλίες με τον Στάλιν» αναφέρεται η παρακάτω στιχομυθία με ημερομηνία 10-2-1948: «Στάλιν: Πιστεύετε ότι η επανάσταση στην Ελλάδα μπορεί να επιτύχει;
Καρντέλι: Ναι, αν δεν αναμιχθούν ξένες δυνάμεις και αν δεν γίνουν πολιτικά και στρατιωτικά λάθη.
Στάλιν: Πάντοτε τα “εάν” και τα “αλλά”. Όχι. Δεν υπάρχει καμιά πιθανότης επιτυχίας. Τι νομίζετε, λοιπόν, ότι η Μεγάλη Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, το ισχυρότερο κράτος του κόσμου, θα μας επιτρέψουν να διακόψουμε τις συγκοινωνίες τους στη Μεσόγειο; Κουταμάρες. Και επιπλέον δεν έχουμε στόλο. Η επανάσταση πρέπει να σταματήσει μόλις αυτό θα είναι δυνατό…».

“Οι Σοβιετικοί είχαν πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας. Και δεν είχαν καμιά διάθεση να τραβήξουν το σκοινί. Και δεν το τράβηξαν. Όπως δεν το τράβηξαν και στον αποκλεισμό του Βερολίνου. Ήξεραν πως χωρίς μαζική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια το ελληνικό αντάρτικο ήταν καταδικασμένο. Και τη βοήθεια αυτή δεν την έδωσαν. Αντί να στείλουν κανόνια, τανκς και αεροπλάνα, έστειλαν ασήμαντες ποσότητες ιματισμού και υγειονομικού υλικού.
Ήξεραν πως χωρίς ολόπλευρη διπλωματική υποστήριξη, η υπόθεση ήταν χαμένη. Και την υποστήριξη αυτή δεν την έδωσαν. Όταν τον Δεκέμβρη του ’47 σχηματίστηκε η Κυβέρνηση του Βουνού, αντί να σπεύσουν να την αναγνωρίσουν, περιορίστηκαν σε φιλολογικές διακηρύξεις. Κι αυτές όχι από επίσημες κυβερνήσεις, αλλά από διάφορες επιτροπές και συλλόγους».

O Τάκης Λαζαρίδης μάλιστα εντοπίζει τις ευθύνες της τότε ηγεσίας του ΚΚΕ στα εξής σημεία:
«Μερικά χτυπητά παραδείγματα:
-Τραβάνε για εμφύλιο πόλεμο κι όμως εγκαταλείπουν και ουσιαστικά παραδίνουν στον εχθρό όλους τους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ!
-Σχηματίζουν στα τέλη του ’47 την «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» που όμως κανείς δεν αναγνωρίζει…
-Απορρίπτουν (όπως μαρτυρούν και οι Μάρκος και Βλαντάς) ειρηνευτικές προτάσεις του Τσαλδάρη, θέτοντας ως προκαταρκτικό όρο να χαρακτηριστούν εγκληματίες πολέμου και να δικαστούν ο βασιλιάς και η κυβέρνηση της Αθήνας! (Εδώ σηκώνει όχι ένα αλλά δεκαπέντε θαυμαστικά. Για να συζητήσουν ειρηνευτικές προτάσεις του αντιπάλου, του ζητάν ν’ αυτοκτονήσει πρώτα…). Πηγή:https://www.history-point.gr/

Δημήτρης Νανόπουλος: Ζήστε τη ζωή σας και αφήστε τους άλλους να κάνουν ό,τι νομίζουν. Και αν κάνουν κάτι καλό, μιμηθείτε το.

Ο διακεκριμένος καθηγητής φυσικής υψηλών ενεργειών και Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Δρ. Δημήτρης Νανόπουλος, σε μια συνέντευξη-μάθημα ζωής, δηλώνει πως του αρέσει να απολαμβάνει «τη ζωή, τον έρωτα, την τέχνη», προτρέπει τους νέους «να πολεμήσουν για τη ζωή που θέλουν να έχουν» και τάσσεται απερίφραστα κατά της δήλωσης του Υπουργού Παιδείας Αριστείδη Μπαλτά «η αριστεία είναι ρετσινιά» ως «επαίσχυντη» και «ακυρωτική».

Απολαμβάνω: O πατέρας μου μού έλεγε: «Παιδί μου, αυτό που έχουμε είναι από εδώ μέχρι εκεί. Ό,τι έχεις, λοιπόν, να το χαίρεσαι και να το απολαμβάνεις». Η απόλαυση είναι μια πραγματικά ουσιαστική λέξη. Σε αντίθεση με την ευτυχία, η οποία είναι φευγάτη, στιγμιαία. Εγώ προσπαθώ να απολαμβάνω τη ζωή, τον έρωτα, την τέχνη, τη φύση, το καλό φαγητό, τους φίλους μου, τις παρέες, το πιοτό, το πούρο, μέσα στην έννοια του μέτρου προφανώς, εν γένει την καλή απλή ζωή. Από κει και πέρα, είμαι ευχαριστημένος που διάλεξα να κάνω κάτι στη ζωή μου, τη φυσική, που με γεμίζει εντελώς.

Βεβαιότητες: Το χαρακτηριστικό της μοντέρνας φυσικής είναι η αβεβαιότητα. Η φυσική μας λέει ότι τα πάντα είναι αβέβαια. Και όπως θα πω και στην ομιλία μου στο Εθνικό Θέατρο, αν δεν υπήρχε αυτή η αρχή της αβεβαιότητας, δεν θα είμαστε εδώ σήμερα. Παρόλο, όμως, που είμαι υπερασπιστής του παραλόγου και της κβαντικής αβεβαιότητας, στην καθημερινή μας ζωή πρέπει να έχουμε κάποιες βεβαιότητες, κάποιες σταθερές, γιατί αν είναι όλα ρευστά και αβέβαια, πάμε στο χάος και χαθήκαμε. Τώρα, αν έχω μία βεβαιότητα, αυτή είναι ότι αγαπώ τη ζωή και ότι η φυσική είναι η ζωή μου. Νομίζω πως όταν έρθει η ώρα μου, μέχρι την τελευταία μου ανάσα, το χέρι μου όλο και κάποια εξίσωση ή παρατήρηση θα γράφει. Επίσης, μια και μιλάμε για βεβαιότητες, οι Αμερικανοί λένε: ‘Δύο πράγματα είναι βέβαια στη ζωή: ο θάνατος και η εφορία. (γελάει)

Γεννήθηκα: Στην Αθήνα, στο μαιευτήριο ‘Ελενα’, στις 13 Σεπτεμβρίου του 1948. Απέναντι από το ‘Ελενα’, στο τότε 3ο Γυμνάσιο και νυν 2ο Πειραματικό, έβγαλα το σχολείο. Δίπλα, ήταν το γνωστό αναμορφωτήριο ‘Στεφανία’, απ’ όπου και η ομώνυμη ταινία. Πιο πέρα, το γήπεδο του Παναθηναϊκού, οπότε καταλαβαίνετε είμαι Παναθηναϊκός. Η μητέρα μου με γέννησε στα 19 της –μια πανέξυπνη γυναίκα, κοντούλα αλλά σπίθα. Ο πατέρας μου ήταν ένας πολύ πράος άνθρωπος. Εγώ έχω πάρει το νεύρο και την ενεργητικότητα της συγχωρεμένης της μάνας μου. Λοιπόν, πίσω στη γέννησή μου, ήταν να γεννηθώ στις 11 Σεπτεμβρίου, αλλά δεν μπορούσα να γεννηθώ, γιατί είχα πολύ μεγάλο κεφάλι και έπρεπε να γίνει καισαρική, αλλά ο γιατρός έλειπε και τελικά έγινε η επέμβαση δύο μέρες μετά. Απ’ ό,τι μου έλεγε η μάνα μου, βγήκα κυριολεκτικά οριακά ζωντανός, καθώς γεννήθηκα μωβ, μπλαβής από την ασφυξία και φυσικά με πολύ μεγάλο κεφάλι. Τόσο μεγάλο στα πρώτα μου παιδικά χρόνια, που όταν με έβλεπαν τα άλλα παιδιά, έφευγαν. Ευτυχώς, πριν πάω στο δημοτικό, πήρε κανονικές διαστάσεις, γιατί το μέγεθός του είχε γίνει βραχνάς για τη μητέρα μου.

Δραπετεύω: Θεωρώ πως είμαστε από γεννησιμιού μας δραπέτες. Γεννιόμαστε δραπετεύοντας από τη μήτρα της μάνας μας και ζούμε δραπετεύοντας από τον θάνατο. Σκανταλιάρηδες και σκασιάρχες εκ προοιμίου, λοιπόν. (γελάει) Από μικρός, λοιπόν, είχα μεγάλο σεβασμό και αγάπη για τους περιθωριακούς, όχι για κάτι νούμερα που περιφέρονται ως τέτοιοι, αλλά για τους αυθεντικούς, οι οποίοι, λόγω ιδεολογίας, ενσυνείδητα, δεν επιθυμούν να βρίσκονται στο κέντρο των πραγμάτων αλλά δημιουργούν και υπάρχουν στις παρυφές της κοινωνίας. Μιλάω για μεγάλους καλλιτέχνες και λογοτέχνες, που έζησαν ως δραπέτες της κοινωνίας. Γι’ αυτό, το ‘δραπετεύω’ μου ασκεί διαχρονικά μια μαγεία και έλξη.
Ελλάδα: Είναι πολλά πράγματα για μένα. Καταρχάς, είναι μια πνευματική ιδιότητα, μια υψηλή ιδέα που δημιούργησε τη δημοκρατία, τις επιστήμες και τις τέχνες και αυτή την Ελλάδα φέρω μαζί μου και στο εξωτερικό. Γι’ αυτό και διατήρησα και διατηρώ πάντα την επαφή μου με τη ρίζα μου, την πατρίδα μου. Για μένα, η Ελλάδα είναι κάτι που σχεδόν δεν συνδέεται με τον παρόντα ελληνικό χωροχρόνο. Γι’ αυτό θλίβομαι βαθύτατα με τις πολιτικές-οικονομικές εξελίξεις των τελευταίων ετών. Είναι μια κατάντια που δεν μας αξίζει. Νομίζω πως ο ελληνικός λαός, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, είμαστε πιο έξυπνοι, πιο έντιμοι από ό,τι μας παρουσιάζουν και δικαιούμαστε καλύτερης τύχης. Οι Ελληνες διαπρέπουν όπου και αν βρεθούν στο εξωτερικό. Μαγιά ικανών ανθρώπων υπάρχει, λοιπόν. Τώρα, πως καταφέραμε και έχουμε φτάσει εδώ που έχουμε φτάσει, πρέπει να το δούμε πολύ σοβαρά. Πρέπει όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Γιατί αυτοί οι κύριοι που ήταν και είναι στη Βουλή εκλέγονται και δρουν με ‘εντολή λαού’, με δημοκρατικές διαδικασίες.
Ευτυχία: Για να είναι κανείς ευτυχισμένος, πρέπει να του λείπουν μερικά data. Καμιά φορά δε, μπορεί να αφήνουμε εσκεμμένα απ’ έξω μερικά data, για να νιώσουμε κάποια στιγμιαία ευτυχία.

Ζηλεύω: Εχω ζηλέψει στη ζωή μου, με την έννοια του θαυμασμού και όχι του φθόνου, τους καλούς επιστήμονες. Θα ήθελα να είμαι καλύτερος επιστήμονας, όπως ο Ρίτσαρντ Φάινμαν, ο Βέρνερ Καρλ Χάιζενμπεργκ, ο Πολ Ντιράκ. Έχω, επίσης, θαυμάσει και ζηλέψει το έργο του Τζέιμς Τζόις, του Αλμπέρ Καμί, του Ορσον Ουέλς.

Ήρωες: Το ότι ζούμε μας καθιστά όλους μικρούς ήρωες. Ο καθένας στον χώρο και στον χρόνο του και ανάλογα με τις δυνατότητές του κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί. Όμως, η έννοια του ήρωα είναι συνυφασμένη με κείνη της ήττας. Συχνά, πρέπει να ηττηθεί κάποιος για να φανεί το μεγαλείο του, η ηρωική του διάσταση.

Θεός/ Θάνατος: Το υπαρξιακό ζήτημα του θανάτου γέννησε στον άνθρωπο την ανάγκη για την αναζήτηση του Θεού. Τώρα, λέω πως τον θάνατο δεν τον φοβάμαι ή έτσι, τουλάχιστον, έχω πείσει τον εαυτό μου. Ενδεχομένως, δεν τον πολυσκέφτομαι τον θάνατο, γιατί προσπαθώ να ζω έντονα. Πάντως, στην κηδεία μου θα ήθελα να παίζει του Νίνο Ρότα ένα κομμάτι από το ‘Αμακορντ’ του Φελίνι, όταν μπαίνει το μεγάλο πλοίο, το Ρεξ, στο λιμάνι του Ρίμινι. Θυμάμαι, όταν είχα δει την ταινία στην Αγγλία, σκέφτηκα πως αυτή η μουσική θέλω να παίζει στην κηδεία μου.

Ιστορία: Είμαστε στο Δημοτικό, στου Ζωγράφου, το 1960 ακριβώς, εγώ 12 ετών. Κάθε Κυριακή, μας πήγαιναν υποχρεωτικά στο Κατηχητικό, στην εκκλησία του Αγίου Θεράποντα. Μια μέρα, μας μίλησαν για τον Ιωσήφ, όχι τον σύζυγο της Παναγίας, αλλά τον γιο του Ιακώβου, τον οποίο αγαπούσε πολύ ο πατέρας του αλλά όχι και τα αδέρφια του. Τον Ιωσήφ κάποια στιγμή τον πέταξαν σε ένα πηγάδι και μετά βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου έγινε πρίγκιπας. Για να μην μακρηγορούμε, λόγω Ιωσήφ, βρέθηκαν οι Εβραίοι στην Αίγυπτο. Όταν τελείωσε η ιστορία στο κατηχητικό και μας ζήτησαν να γράψουμε το ηθικό δίδαγμα, εγώ έδωσα λευκή κόλλα, γιατί διαφωνούσα ότι ήταν θέλημα Θεού και επέμενα ότι ήταν βασικό ότι τον μισούσαν τα αδέρφια του και του έκαναν κακό. Το τι έγινε στο Κατηχητικό, δεν περιγράφεται! Με έβγαλαν έξω και δεν ξαναπήγα, γεγονός, βέβαια, που πολύ χάρηκα.

Καθρέφτης: Από το μόνο από το οποίο δεν μπορούμε να κρυφτούμε είναι ο εαυτός μας. Λέω, λοιπόν, συχνά στους φίλους μου ότι θέλω να είμαι εντάξει απέναντι στον εαυτό μου, να μην κάνω κακό σε άνθρωπο, γιατί όταν ξυρίζομαι το πρωί μπροστά στον καθρέφτη, θέλω να μου χαμογελάω και να σφυρίζω ωραίες, αγαπημένες μουσικές. Θέλω να μην ντρέπομαι, όταν με αντικρύζω στον καθρέφτη. Γιατί όλοι μας ξέρουμε βαθιά μέσα μας ποιοι πραγματικά είμαστε και τι έχουμε ή δεν έχουμε κάνει. Ισως, αυτοί που αφήνουν γένια να μην θέλουν να αντικρύζουν συχνά τον καθρέφτη τους.

Λάθη: Όπως έλεγε ο Οσκαρ Ουάιλντ: ‘Εμπειρία είναι το όνομα που ο καθένας δίνει στα λάθη του’. Αν δεν κάνεις λάθη, δεν ζεις. Ο Φάινμαν, που είχε κάνει πολλά λάθη, ακόμα και στα δικά του διαγράμματα –και αυτό δεν το λέω υποτιμητικά, έλεγε και γέλαγε: ‘ο μόνος τρόπος να μην κάνεις λάθη είναι να μην κάνεις τίποτα».
Ματαίωση: Από μικρό παιδί, όταν έλεγα κάτι, το έκανα. Εχω, λοιπόν, ένα κόκκινο πανί, μία απίστευτα σκληρή στάση όταν μου ματαιώνουν κάτι. Είμαι ανηλεής όταν αισθάνομαι ότι με ματαιώνουν, μου ακυρώνουν κάτι εσκεμμένα. Έχω καταστρέψει σχέσεις λόγω αυτού, όταν ήμουν μικρότερος.

Νέα Γενιά: Πρέπει να στηριζόμαστε στους νέους. Η νέα γενιά, εξ ορισμού, έχει υποχρέωση να αντιμετωπίζει τα πράγματα και ναι, να τα αλλάζει. Λέμε συχνά ότι παραδίδουμε στους νέους έναν κατεστραμμένο κόσμο, αλλά μήπως και εμείς στα μέσα του περασμένου αιώνα τι βρήκαμε; Δεν είχαμε να φάμε, τρώγαμε ψωμί με αλάτι, αλλά πολεμήσαμε. Πρέπει να πολεμήσουν και οι σημερινοί νέοι για τη ζωή που θέλουν να έχουν. Ας δουν το κινέζικο ιδεόγραμμα της κρίσης, το οποίο σημαίνει ταυτόχρονα και ευκαιρία. Να κάνουν αυτή την κρίση μια μεγάλη ευκαιρία.

Ξαγρυπνώ: Συνεχώς, συνήθως λόγω δουλειάς. Κατά κάποιον τρόπο, είμαι εθισμένος στο ξενύχτι –τα ελληνικά γονίδια, βλέπετε. Ως θεωρητικός φυσικός, θέλω ησυχία για να δουλέψω και η νύχτα προσφέρεται για δημιουργική εργασία. Βάζω χαμηλά μουσική ή μια ταινία στην τηλεόραση και δουλεύω. Οι καλύτερες ιδέες μου έχουν έρθει νύχτα, ξαγρυπνώντας.

Οχι: Εχω πει πολλά όχι και σε προσωπικό και σε δημόσιο επίπεδο. Και τώρα τελευταία, έχω πει όχι σε πρόταση μεγάλου κόμματος να κατέβω για βουλευτής επικρατείας. Εχω πει όχι σε διάφορες θέσεις. Κοιτάξτε, εγώ είμαι γεννημένος φυσικός. Δεν έχω πάστα πολιτικού. Δεν μπορώ να αναλάβω θέσεις που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενό μου. Οπότε δεν έχω μετανιώσει που έχω αρνηθεί διάφορες δημόσιες θέσεις, αν και κάποιες ήταν πραγματικά τιμητικές και ήταν δύσκολο να αρνηθώ. Σε προσωπικό επίπεδο, ναι, έχω μετανιώσει για κάποια όχι μου. Γιατί πιστεύω πως είναι καλύτερα να μετανιώνεις για πράγματα που έχεις κάνει, παρά για κείνα που δεν έχεις κάνει.

Παιδεία: Πέρα από την εγκύκλια παιδεία, πιο σημαντική είναι η ευρύτερη καλλιέργεια και κουλτούρα κάθε ανθρώπου. Τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά δεν σου εξασφαλίζουν ότι έχεις παιδεία. Η παιδεία ξεκινά μέσα από την οικογένεια, από τα ‘μαθήματα’ που θα πάρει το παιδί πρακτικά, δια της μίμησης και του παραδείγματος, από τη μητέρα του και τον πατέρα του, και μετά έρχεται το σχολείο. Αυτά που υποφέρει σήμερα η Ελλάδα είναι αποτέλεσμα ελλειμματικής παιδείας, σε όλα τα επίπεδα.

Ρίσκο: Στη ζωή πάντα πίστευα πως για να πετύχει κάποιος πρέπει να έχει αίσθηση του ρίσκου, λαγνεία για τη ζωή και άγρια φαντασία. Αρα, το ρίσκο για μένα είναι συνυφασμένο με τις επιλογές μου. Όπως έχει πει και ο Καμί, μου αρέσουν οι άνθρωποι που ρισκάρουν και που πάνε μέχρι την άκρη του γκρεμού, αλλά ταυτόχρονα έχουν και τη σοφία να κάνουν πίσω, όταν πρέπει.

Ραγιαδισμός: Αυτή η χαρακτηριστική ιδιότητα του νεοέλληνα, της ‘τζάμπα μαγκιάς’, υποθάλπει ένα είδος ραγιαδισμού. Επειδή ξέρει ότι είναι εγκλωβισμένος, νομίζει ότι με τέτοιου είδους ξεσπάσματα αποκτά υπόσταση. Όμως, όπως έχει πει και ο Σεφέρης, ‘είμαστε πολύ για το τίποτα και λίγο για το κάτι’. Και κάπου εδώ ελλοχεύει και ο κίνδυνος της απομόνωσης της Ελλάδας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο Eurogroup, αλλά σε επιστημονικό και πολιτιστικό επίπεδο, γιατί έχουμε μια τάση εγκλωβισμού και γεωγραφικά και ψυχολογικά. Σαν να αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους Ευρωπαίους και κλεινόμαστε πίσω στο καβούκι μας. Αλλά η Ελλάδα έχει δώσει τα φώτα της στη Δύση και δικαιωματικά εκεί ανήκει.

Σιωπώ: Από μικρός, δύσκολα σιωπούσα, όταν έβλεπα ή άκουγα κάτι παράλογο ή άδικο. Δεν μπορώ να αντιστέκομαι στον πειρασμό να παίρνω θέση για πράγματα για τα οποία έχω ισχυρή γνώμη. Για παράδειγμα, πρόσφατα που ακούστηκε μέσα στη Βουλή από τον υπουργό Παιδείας ότι ‘η αριστεία είναι ρετσινιά’, απορώ πως δεν έγινε της κακομοίρας. Μα, είναι ντροπή για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί αυτή η κουβέντα ειπώθηκε από άτομο με επίσημη, θεσμική θέση, από τον υπουργό Παιδείας. Δεύτερον, η δήλωση έγινε από έναν ‘μαρξιστή της Αριστεράς’, όπως ο ίδιος αυτοαποκαλείται. Μου κάνει τρομακτική εντύπωση αυτή η επαίσχυντη δήλωση. Πιστεύω θα μείνει στην ιστορία της Βουλής ότι ο υπουργός Παιδείας το 2015 δήλωσε πως ‘η αριστεία είναι ρετσινιά’ και δεν άνοιξε ρουθούνι. Όταν η επιστήμη έχει κάνει τόσα θηριώδη άλματα, όταν αυτά τα άλματα έχουν γίνει χάριν κάποιων αρίστων, μια τέτοια δήλωση είναι τουλάχιστον ακυρωτική.

Τρέλα: Καλά, είμαι γνωστός τρελός! (γελάει) Πιστεύω πως οι ‘τρελοί’ πάνε αυτόν τον κόσμο μπροστά. Ο Αρχιμήδης, ο Ντα Βίντσι, ο Μότσαρτ είναι ιδιοφυείς τρελοί που άλλαξαν τον ρουν της επιστήμης και της τέχνης.
Τύχη/ Τίποτα: Το σύμπαν δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια τυχαία διακύμανση του τίποτα. Εδώ, ενώνεται η κβαντική φυσική και κοσμολογία με την υπαρξιακή φιλοσοφία.

Υπονόμευση: Την έχω νιώσει στο πετσί μου την υπονόμευση, τον φθόνο. Είναι πραγματικά απίστευτο πως κάποιοι άνθρωποι, αντί να ζουν και να απολαμβάνουν τη ζωή τους, ζουν μισανθρωπικά και τοξικά υπονομεύοντας τον διπλανό τους. Βρε, ζήστε τη ζωή σας και αφήστε τους άλλους να κάνουν ό,τι νομίζουν. Και αν κάνουν κάτι καλό, μιμηθείτε το, προχωρήστε το, εξελίξτε το.

Φόβοι: Επειδή το μυαλό μου τρέχει πολύ γρήγορα –και αυτό είναι και καλό και κακό, καμιά φορά όταν ακούσω ή μάθω ένα άσχημο μαντάτο, αυτό το ρημάδι το μυαλό τρέχει τόσο γρήγορα στην πιο αρνητική εξέλιξη του πράγματος, που με διαλύει. Αυτή, όμως, η πρακτική έχει αποδειχτεί ενίοτε τόσο λάθος, που έχω περάσει φοβερές στεναχώριες δημιουργώντας τέρατα, χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος, όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων. Κι ενώ στεναχωρήθηκα σφόδρα, χωρίς λόγο τελικά, το σύστημά μου, τα κύτταρά μου σίγουρα έχουν πληρώσει και έχουν καταγράψει όλο αυτό το στρεσάρισμα. Πολύ φοβάμαι αυτή την πλευρά μου.

Χρόνος-Χώρος: Ζούμε σε ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο εντελώς τυχαία, αλλά ο καθένας από εμάς θα πρέπει να κάνει όσο καλύτερη χρήση μπορεί αυτού του χωροχρονικού του δεδομένου, πέρα από μισαλλοδοξίες, δόγματα ή δοξασίες που μας εγκλωβίζουν. Αυτή η τυχαιότητα του χωροχρόνου και πόσο αυτή μας καθορίζει είναι εκπληκτική, αν τη σκεφτεί κανείς.

Ψάχνω: Ψάχνω να καταλάβω τον κόσμο. Όπως έχει πει και ο Αϊνστάιν, η φυσική είναι ένα ραφινάρισμα της καθημερινής σκέψης. Το ρήμα ‘ψάχνω’ είναι το raison d'être του ερευνητή, με παραφυάδες του την οξυδέρκεια και τη φαντασία, ώστε να μένει η ουσία, ο πυρήνας της έρευνας.
Ωρα να…: …ζήσουμε.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Γιώργος Παξινός: Δύο συνεντέυξεις. «Είμαστε ο εγκέφαλός μας και δε χρειάζεται να επικαλεστούμε ψυχικά φαντάσματα για να ζήσουμε

Σάββατο πρωί και ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος κάνει τη συνηθισμένη του διαδρομή.

Παρατηρώ τους επιβάτες που κάθονται γύρω μου. Επαίτες, υπάλληλοι, κάποιοι που διαβάζουν, άλλοι που στρέφουν το βλέμμα τους έξω από το παράθυρο και αρκετοί οι οποίοι έχουν απορροφηθεί στα ακουστικά τους. Ένα πλήθος διαφορετικών περιπτώσεων που δημιουργούν χιλιάδες αιωρούμενες σκέψεις μέσα στο βαγόνι.

Εκείνο το ζεστό πρωινό ο δικός μου προορισμός ήταν ο τόπος συνάντησης με τον καθηγητή Γιώργο Παξινό, τον άνθρωπο που χαρτογράφησε τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Άραγε πώς θα αντιδρούσε στην παραπάνω εικόνα; Ποια είναι η αθέατη πλευρά των σκέψεων και τι επιρροή έχει ο νους στη ζωή μας; O Γιώργος Παξινός γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1944. Είναι καθηγητής Ψυχολογίας και Ιατρικών Επιστημών στο Neuroscience Research Australia του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ.

Οι τιμητικές διακρίσεις και οι βραβεύσεις του είναι αναρίθμητες. 22.11.2018 Έλληνας επιστήμονας ανακάλυψε μια άγνωστη έως τώρα περιοχή στον ανθρώπινο εγκέφαλο Οι περισσότεροι νευροεπιστήμονες απορρίπτουμε τον όρο «ψυχή». Συγκεκριμένα, το 1930 οι ψυχολόγοι σταμάτησαν να αναφέρονται στην ψυχή και άρχισαν να μιλούν για συμπεριφορά, ερέθισμα και αντίδραση. Όταν επέρχεται ζημιά σ' έναν λοβό του εγκεφάλου, επέρχεται ζημιά στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ενδεικτικά, εξελέγη μέλος της Αυστραλιανής Ακαδημίας Επιστημών το 2009 και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 2012.
Παράλληλα, έχει καταφέρει να καταξιωθεί διεθνώς για την προσφορά του στην ιατρική επιστήμη με πλειάδα επιστημονικών δημοσιεύσεων.

Το έργο του έχει ξεχωρίσει διότι έχει κατασκευάσει τους περισσοτέρους άτλαντες του εγκέφαλου κι έχει ανακαλύψει τους περισσοτέρους πυρήνες (περιοχές του εγκέφαλου) από οποιονδήποτε άλλον επιστήμονα, ενώ, εκτός από τον εγκέφαλο, χαρτογράφησε και τον νωτιαίο μυελό. Ειδικότερα, έχει ανακαλύψει 91 περιοχές (πυρήνες) στο κεντρικό νευρικό σύστημα και σε πολλές έχει δώσει ελληνικά ονόματα.
Συναντηθήκαμε σε ένα διαμέρισμα που θύμιζε παλιά Αθήνα στο πλαίσιο της διήμερης παραμονής του στην Ελλάδα με αφορμή μια ομιλία που έδωσε στο Πανελλήνιο Συνέδριο Νευροψυχολογίας.

Λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας εστιάζει στην ενεργό δράση του όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο σπίτι του διαπιστώνω την αγάπη του για το ποδήλατο, το κολύμπι, το τάνγκο και το χασάπικο, αλλά κυρίως τη λατρεία του για το νησί του, την Ιθάκη. Μπροστά μου έχω έναν επεξηγηματικό συνομιλητή που χρησιμοποιεί πολλά παραδείγματα αλλά και αποφθέγματα προκειμένου να γίνει κατανοητή η αναλυτική του σκέψη.
Μιλά χαμηλόφωνα για τις επιστημονικές του ανακαλύψεις και ο τόνο της φωνής του ανεβαίνει όταν αναφέρεται σε θέματα που τον ενοχλούν. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, εκτός από την ενδιαφέρουσα εξερεύνηση στα μονοπάτια του εγκεφάλου, σχολιάζει την οικονομική κρίση, ψυχογραφεί τους Έλληνες, αναφέρεται στην ψυχή και στην ελεύθερη βούληση, στη συνείδηση, στα ανήθικα πειράματα, στην αγάπη και στον έρωτα αλλά και στο τι τον έμαθε το νησί του, η Ιθάκη.
Ο νους είναι ο αφηγητής του εγκεφάλου και η συμπεριφορά το απότοκο. Άρα, σμιλευόμαστε ως άτομα από τις εμπειρίες διαμορφώνοντας τον χαρακτήρα μας, καθώς και από το γενετικό υλικό με το οποίο έχουμε προικιστεί.

— Ως Έλληνας της διασποράς φαντάζομαι πως παρακολουθείτε την πολιτική επικαιρότητα στην Ελλάδα. Πώς σχολιάζετε την κρίση που μαστίζει τη χώρα μας;
Αν και λείπω πάνω από πενήντα χρόνια από την Ελλάδα, εξακολουθώ να την επισκέπτομαι συχνά. Παράλληλα, παρακολουθώ, όσο προλαβαίνω, την επικαιρότητα από την ειδησεογραφία. Έχω ψηφίσει σε ελληνικές εκλογές και επιλέγω να έχω άμεση επαφή με τα κοινά της γενέτειράς μου. Θεωρώ ότι είμαστε ένας λαός που αποτελείται από ένα κράμα αίγλης και αθλιότητας. Πολλά τα αποδίδουμε στους ξένους, οι οποίοι πιστεύουμε ότι συνεχώς μας εκμεταλλεύονται. Προφανώς, η Ελλάδα δεν μπορεί να προσφέρει πλούτο στον λαό της, αλλά μπορεί να του χαρίσει μια ποιότητα ζωής. Όμως, αυτό που διακρίνω, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι ζούμε με τη συνθήκη που μας υπενθυμίζει διαρκώς ότι στη χώρα αυτή πάντοτε επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού.
— Νιώσατε ποτέ ξένος στην Ελλάδα;
Όχι, μόνο κάποιες φορές που ξεχνιέμαι και χρησιμοποιώ αγγλικές λέξεις όταν πηγαίνω να ψωνίσω. Είναι οι στιγμές που ξαφνικά βλέπω τις τιμές να αυξάνονται. Υπήρξε καλοκαίρι που αγόρασα το ακριβότερο καρπούζι στην Ελλάδα (γέλια).
— Τετρακόσιες χιλιάδες νέοι άνθρωποι έχουν φύγει στο εξωτερικό. Τι συμβουλή θα δίνατε σήμερα στους νέους που έχουν μείνει πίσω;
Να επενδύσουν σε συνεργασίες, να είναι γενναιόδωροι και να αποκτήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Παράλληλα, να έχουν κατά νου τη σκληρή δουλειά, την επιμονή, την υπομονή και την αφοσίωση. Παρόλο που είναι δύσκολες οι προβλέψεις, θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να μείνουν στη χώρα τους και να παλέψουν για να δημιουργήσουν εδώ τον κόσμο τους. Κανείς δεν σου εγγυάται ότι το μέλλον είναι ευοίωνο στο εξωτερικό.
— Πώς θα ψυχογραφούσατε τους Έλληνες;
Τα δεινά του Έλληνα αποτελούνται από χρόνιες παθογένειες: το κάπνισμα, η κακή οδηγική συμπεριφορά, το δόγμα της Εκκλησίας πάνω από τον άνθρωπο, η αναξιοκρατία, οι νόμοι που δεν τηρούνται και η αδιαφορία του για το περιβάλλον. Δείτε το παράδειγμα της παραίτησης του Κριμιζή, ενός ανθρώπου με διεθνή εμπειρία που ήθελε να προσφέρει και απηύδησε, ή τον τρόπο που οδηγούν στους δρόμους − υπάρχουν δύο ειδών οδηγοί: οι τρομοκράτες και οι τρομοκρατημένοι. Για να είμαι δίκαιος, όμως, διαθέτουν και πολλά θετικά χαρακτηριστικά, όπως η φιλία, η μεγαλοσύνη, το φιλότιμο, η λεβεντιά και η ανάπτυξη ουσιαστικών ανθρωπίνων σχέσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι μια καλή φιλία σου προσδίδει μακροζωία. Και στην Ελλάδα, εν αντιθέσει με πολλές χώρες, αν χρειαστείς βοήθεια ο γείτονάς σου θα επιδείξει συγκινητικό ενδιαφέρον. Ευτυχώς, αυτό το χαρακτηριστικό δεν το κατέπνιξε η κρίση.
— Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε και πότε φύγατε από την Ελλάδα;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο νησί της Ιθάκης τον Δεκέμβρη του 1944. Ήταν μια εποχή μεταπολεμική και μετεμφυλιακή, με πολλές δυσκολίες, στερήσεις, ανελευθερία, πολιτικές διαφωνίες και το στίγμα του «αριστερού» να σε ακολουθεί ως κυρίαρχο εμπόδιο για το μέλλον. Έφυγα σε ηλικία 19 ετών προκειμένου να σπουδάσω στις ΗΠΑ. Έτσι, σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια και μετά πήρα το διδακτορικό μου από το Πανεπιστήμιο Μακ Γκίλ του Καναδά. Ξέρετε, το νησί μου με έμαθε ότι αν δεν αγωνιστείς σκληρά, δεν πρόκειται να επιτύχεις ή να σταδιοδρομήσεις σ' αυτό που θες να πρωταγωνιστήσεις επαγγελματικά. Ο ιδρώτας είναι πιο σημαντικός από την έμπνευση. Θυμάμαι ότι από πολύ μικρή ηλικία είχα μια τάση για τη μελέτη και τη γνώση. Ακόμη και αν είχα μπροστά μου έναν τοίχο, μπορούσα να περάσω μέσα απ' αυτόν για να βρω τι κρύβεται από πίσω.
— Τι αποκομίσατε από την ενασχόλησή σας με τον εγκέφαλο. Όλα από κει ξεκινούν και τελειώνουν;
Ο εγκέφαλος είναι το μόνο όργανο που έχει έναν χάρτη του σώματος, έναν χάρτη του έξω κόσμου κι έναν χάρτη των εμπειριών μας. Ζυγίζει 1.300 γραμμάρια και περιέχει περίπου 1.000 πυρήνες, 2.000 μείζονες διασυνδέσεις, 200 σημαντικά ένζυμα, 20.000 γονίδια που εκφράζονται στον εγκέφαλο και 87 δισεκατομμύρια νευρώνες. Οι περισσότεροι νευροεπιστήμονες απορρίπτουμε τον όρο «ψυχή». Συγκεκριμένα, το 1930 οι ψυχολόγοι σταμάτησαν να αναφέρονται στην ψυχή και άρχισαν να μιλούν για συμπεριφορά, ερέθισμα και αντίδραση. Όταν επέρχεται ζημιά σ' έναν λοβό του εγκεφάλου, επέρχεται ζημιά στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Για παράδειγμα, στο Αλτσχάιμερ η εκφύλιση του εγκεφάλου δημιουργεί μια καταστροφική αλλαγή στη συμπεριφορά. Εάν η ψυχή είναι εκεί όπου εδρεύουν τα κίνητρα, η λογική, οι αισθήσεις, οι μνήμες, οι αποφάσεις, τότε δεν χρειάζεται να υποθέσουμε ότι υπάρχει. Υπάρχει ο εγκέφαλος που κάνει αυτήν τη δουλειά. Οι περισσότεροι νευροεπιστήμονες πιστεύουμε ότι η συμπεριφορά μας είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων στους οποίους δεν έχουμε καμία επίδραση, άρα δεν έχουμε και ελεύθερη βούληση.
— Άρα, να υποθέσω ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε δεν είναι δικές μας και κατ' επέκταση δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση.
Οι περισσότεροι νευροεπιστήμονες πιστεύουμε ότι η συμπεριφορά μας είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων στους οποίους δεν έχουμε καμία επίδραση, άρα δεν έχουμε και ελεύθερη βούληση. Είναι οι εξής: ο γενετικός, διότι δεν επιλέγουμε τους γονείς μας, και ο κοινωνικός, που αφορά το περιβάλλον που μας περικλείει, δηλαδή δεν επιλέγουμε την κοινωνία όπου θα μεγαλώσουμε ούτε το αν η μητέρα μας κάπνιζε όσο διαρκούσε η κύηση. Επομένως, ο νους είναι ο αφηγητής του εγκεφάλου και η συμπεριφορά το απότοκο. Άρα, σμιλευόμαστε ως άτομα από τις εμπειρίες διαμορφώνοντας τον χαρακτήρα μας, καθώς και από το γενετικό υλικό με το οποίο έχουμε προικιστεί. Για να γίνει σαφές αυτό θα δώσω ένα παράδειγμα: στον τομέα της ρομαντικής αγάπης δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Μερικοί μπορεί να δηλώνουν ότι θέλουν να απαλλαγούν από την αγάπη τους, αλλά τελικά δεν τα καταφέρνουν, φτάνοντας στο σημείο ακόμη και να αυτοκτονήσουν. Είναι σαν αυτό που έλεγε ο Σοπενχάουερ: «Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει αυτό που θέλει, αλλά δεν μπορεί να θέλει αυτό που θέλει». Η αίσθηση, η αντίληψη και η συνείδηση εξαρτώνται απόλυτα από τον εγκέφαλο. Εάν εσύ κι εγώ είχαμε γεννηθεί σε μια χώρα όπου λιθοβολούν τις γυναίκες, θα είχαμε τις ίδιες πιθανότητες να συμμετάσχουμε σε έναν λιθοβολισμό με εκείνους που γεννιούνται εκεί τώρα.
— Και η συνείδηση τι είναι; Η εσωτερική διανοητική ζωή μας.
Είναι ο τόπος που αισθάνεται κάποιος όταν βιώνει την αγάπη, το μίσος, την άμετρη επιθυμία, τη ζήλια ή τον θαυμασμό. Και όσο μεγαλύτερη είναι η πολυπλοκότητα του νευρικού μας συστήματος, τόσο μεγαλύτερο το ρεπερτόριο της συνείδησής μας. Και να θυμάστε ότι τη στέλνουμε στην εξορία όταν κοιμόμαστε χωρίς όνειρα και όταν είμαστε αναίσθητοι. Εν κατακλείδι, είμαστε μέρος όλων αυτών που έχουμε γνωρίσει και συναντήσει. Κι όταν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουμε τίποτα άυλο μέσα μας που το ονομάζουμε «ψυχή» ίσως και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.
— Ο νους δεν μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο;
Όχι, σε καμία περίπτωση. Ο νους είναι η ενέργεια του εγκεφάλου. Όπως και η σκιά μας δεν μπορεί να μας αναγκάσει να πράξουμε κάτι, έτσι και ο νους δεν εξαναγκάζει τον εγκέφαλο να κάνει κάτι που δεν θέλει. Ποιος από εμάς δεν θα ήθελε να απορρίψει από τη ζωή του τις εμμονές του, τις ανησυχίες του, τους καταναγκασμούς του ή την κατάθλιψή του; Όμως είμαστε γονίδια λαξευμένα από την εμπειρία. Δεν είμαστε συντάκτες των σκέψεών μας αλλά απλοί παρατηρητές. Οι καρδιοχειρουργοί έδειξαν ότι αν ένας άνδρας κάνει μεταμόσχευση καρδιάς μετά δεν αγαπά τη γυναίκα του πεθαμένου.
— Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την ομοφυλοφιλία. Πιστεύετε ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση;
Οι επιστήμονες το έχουν παραδεχτεί. Η κληρονομικότητα επηρεάζει κατά έναν μεγάλο βαθμό, αλλά εξαρτάται και από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνεις. Απλώς διαφέρουμε κατ' άτομο στα ποσοστά και στο κατά πόσο τελικά θα φτάσουμε στο σημείο να εκδηλώσουμε την ομοφυλοφιλική συμπεριφορά.
— Η σχιζοφρένεια πώς ορίζεται και πως εξηγείτε ότι μερικοί άνθρωποι έχουν παρεκκλίνουσα κοινωνική συμπεριφορά;
Η σχιζοφρένεια είναι διαταραχή του νου και χαρακτηρίζεται από δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις και από την ανικανότητα του ασθενή να αντιληφθεί την πραγματικότητα. Τώρα, όσον αφορά τις επιθετικές εγκληματικές ενέργειες ανθρώπων, θα σας πω τι είχα κάνει όταν ήμουν στο Γέιλ. Τότε προσπαθούσα να κάνω επεμβάσεις στους εγκεφάλους των γατών ώστε να μη σκοτώνουν ποντίκια και βρήκαμε μια εγκεφαλική περιοχή, την οποία αν την ερέθιζες με ηλεκτρικό ρεύμα, σταματούσε η επιθετικότητά της γάτας. Αντίστοιχα, κάναμε πειράματα προσπαθώντας με τον ίδιο τρόπο να οδηγήσουμε γάτες να σκοτώνουν αρουραίους και πράγματι τα καταφέραμε. Επομένως, πιθανολογείται ότι υπάρχουν νευρώνες στον εγκέφαλο που είτε βοηθούν είτε καταστέλλουν την επιθετικότητα σε συνδυασμό με την προδιάθεση και το κοινωνικό περιβάλλον. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ο άνθρωπος έχει ακόμη απομεινάρια από τον εγκέφαλο των ερπετών και τα παλαιολιθικά συναισθήματα. Ο Αιγύπτιοι, παρά τη φροντίδα που έδειχναν για τη μεταθανάτια ζωή, απερίσκεπτα πέταγαν τον εγκέφαλο και έστελναν γενεές Φαραώ ανεγκέφαλους στη μεταθανάτια ζωή. Εγώ είμαι άθεος, αλλά κι εσύ είσαι άθεος όσον αφορά τους θεούς άλλων ανθρώπων. Εγώ είμαι άθεος και για τον δικό σου Θεό.
— Ποια είναι, λοιπόν, η πιο σημαντική ελευθερία που έχουμε;
Καμία. Οι αποφάσεις μας είναι θέμα των νευρώνων, είτε επιλέγεις έναν σύντροφο είτε να δεις μια ταινία στον κινηματογράφο.
— Όμως η ενότητα ψυχής και μυαλού δεν κάνει την ανθρώπινη ύπαρξη ξεχωριστή;
Οι άνθρωποι ανατομικώς έχουμε μεγαλύτερο εγκέφαλο απ' ό,τι θα περίμενε κανείς σε σχέση με το μέγεθος του σώματός μας. Για παράδειγμα, ο χιμπατζής, που είναι περίπου στο ίδιο μέγεθος μ' εμάς, έχει εγκέφαλο 600 γραμμαρίων και αυτή η διαφορά μας έχει δώσει τη δυνατότητα να γράψουμε υπέροχη μουσική, να δημιουργήσουμε πυρηνικά όπλα ή να κάνουμε πόλεμο. Αν, λοιπόν, το δούμε πρακτικά και πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιήσουν ότι δεν υπάρχει ψυχή, τότε ίσως αλλάξει και η κοσμοθεωρία τους και να πάψουν να πιστεύουν στη μεταθανάτια ζωή. Η ζωή είναι αυτή που ξέρουμε ότι υπάρχει, καθετί διαφορετικό εξυπηρετεί άλλους σκοπούς, είτε πολιτικούς είτε θρησκευτικούς. Εμείς είμαστε ο εγκέφαλός μας. Ο εγκέφαλος είναι λαξευμένος από το περιβάλλον. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι μεγαλύτερος από των άλλων ζώων με παρόμοιο σωματικό βάρος και μας επιτρέπει μεγαλύτερο ρεπερτόριο συνείδησης. Ο εγκέφαλος παίρνει τις αποφάσεις προ-γνωστικά και ενημερώνει τον νου, που νομίζει ότι αυτός τις πήρε.
— Γεννιόμαστε, ζούμε και πεθαίνουμε; Αυτή είναι η ζωή μας;
Ο Αιγύπτιοι, παρά τη φροντίδα που έδειχναν για τη μεταθανάτια ζωή, απερίσκεπτα πέταγαν τον εγκέφαλο και έστελναν γενεές Φαραώ ανεγκέφαλους στη μεταθανάτια ζωή. Εγώ είμαι άθεος, αλλά κι εσύ είσαι άθεος όσον αφορά τους θεούς άλλων ανθρώπων. Εγώ είμαι άθεος και για τον δικό σου Θεό. Ανήκω σ' αυτούς που πιστεύουν ότι ξέρουν τι θα γίνει μετά τον θάνατό τους, αυτό που συνέβαινε πριν ακόμη γεννηθούν. Ή, όπως εύστοχα είχε πει ο Καζαντζάκης:
«Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή».
— Εσείς τι αλλάξατε στον δικό σας τρόπο σκέψης από τη στιγμή που χαρτογραφήσατε τον ανθρώπινο εγκέφαλο; 

Έμαθα ότι πίσω από κάθε κίνηση, απόφαση, σκέψη υπάρχει ένα διαμορφωμένο περιβάλλον που σε τοποθετεί στη θέση του θύματος ή του θύτη. Ο νους είναι ο αφηγητής του εγκεφάλου και η συμπεριφορά το απότοκο.
— Υπάρχει κάποιο ανήθικο πείραμα που να έχει γίνει αντιληπτό από εσάς στα εργαστήρια όπου θητεύσατε;
Ανήθικο είναι κάτι που κάνει κάποιον άνθρωπο ή ζώο να υποφέρει. Τα προηγούμενα χρόνια πράγματι γίνονταν κάποια ανήθικα πειράματα, αλλά τώρα έχει βελτιωθεί κατά πολύ η κατάσταση διότι οι έλεγχοι είναι καλύτεροι και τηρούνται οι κανόνες.
— Τι κάνει μια ανάμνηση να αντέχει στον χρόνο;
Ο χρόνος, παρότι σε κάνει να ξεχνάς πολλά, εδραιώνει τις μνήμες που απομένουν και είναι πιο ανθεκτικές σε περίπτωση χτυπήματος στο κεφάλι ή άνοιας (π.χ. Αλτσχάιμερ) από τις πρόσφατες μνήμες. Οι τελευταίες που χάνονται στο Αλτσχάιμερ είναι οι παιδικές.
— Μόνοι μας ερχόμαστε και φεύγουμε από τη ζωή;
Θα συμφωνήσω απόλυτα με αυτό που είχε πει ο Ζακ Μονό, ο οποίος είχε αναφερθεί στη μοναξιά του ανθρώπου ,λέγοντας ότι «ζει στην άκρη ενός ξένου σύμπαντος που είναι κωφό στη μουσική μας και εξίσου αδιάφορο στις ελπίδες, τον πόνο και τα εγκλήματά μας».
— Η φαντασία είναι μια παράλληλη πραγματικότητα;
Ακόμη και ο αρουραίος έχει φαντασία, βέβαια φτωχότερη από τη δική μας. Η φαντασία είναι μια επεξεργασία του εγκεφάλου, όπως η λογική και η αγάπη.
— Ο έρωτας είναι μια χημική ένωση των νευρώνων − μπορεί να υπάρξει αληθινή αγάπη όταν δεν έχουμε ελεύθερη βούληση;
Υπάρχει η έμφυτη αγάπη για τους γονείς μας, τα παιδιά μας ή τα εγγόνια μας. Υπάρχει όμως και η ρομαντική αγάπη, η οποία δεν είναι αποτέλεσμα, όπως σας είπα, ελεύθερης βούλησης. Κάποτε είχα πει σε κάποιους φίλους μου ότι η σχέση του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας στηρίχτηκε στο γεγονός ότι ενυπήρχε η βιολογική ανάγκη για σεξ και μόνο που δεν με εξοστράκισαν. Είμαστε προγραμματισμένοι για να κάνουμε σεξ και για να ενωθούμε με τον άλλον για λόγους αναπαραγωγής. Ας θυμηθούμε, όμως, τα λόγια της Κάρμεν στην ομώνυμη όπερα: η αγάπη δεν έχει γνωρίσει ποτέ τον νόμο. Μερικοί εγκαταλελειμμένοι εραστές δηλώνουν κατηγορηματικά ότι θέλουν να απαλλαγούν από την αγάπη τους, αλλά δεν μπορούν. Συνεχίζουν να αγαπούν εκείνους που τους έχουν εγκαταλείψει. Προφανώς, ο έρωτας είναι μια χημική διεργασία, αλλά χρειάζεται (όπως και η σχιζοφρένεια) τουλάχιστον έξι μήνες για να διαγνωστεί. Κατά μέσο όρο ερωτευόμαστε τρεις φορές τη ζωή μας, δεν νομίζω ότι είναι πολύ όταν αναλογιστούμε την πληθώρα των νευρώνων μας. Αγαπάμε, λοιπόν, από τα βάθη του εγκεφάλου μας.
— Μια που ο τόπος καταγωγής σας είναι η Ιθάκη, εσάς τελικά τι σας έμαθε: σημασία έχει το ταξίδι ή ο προορισμός;
Πολύ ωραία ερώτηση. Η ζωή είναι ένα ταξίδι στο οποίο πρωταρχική σημασία έχουν οι συναντήσεις μας. Διότι το ταξίδι διαμορφώνει τη διάθεσή μας και τον χαρακτήρα μας και φτάνουμε στην Ιθάκη, γέροι πια, ή ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι. Info: Πηγή: www.lifo.gr

=====================

Ακολουθεί η δεύτερη συνέντευξη.

"Όταν καταλάβουμε ότι δεν έχουμε μέσα μας ψυχή, ίσως και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι", ισχυρίζεται ο Καθηγητής Γιώργος Παξινός στην αποκλειστική συνέντευξή του στο PsychologyΝow.gr.
O Γιώργος Παξινός είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ και επικεφαλής ερευνητής στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης της Αυστραλίας. Δέχθηκε με μεγάλη προθυμία την πρότασή μας να κάνουμε μία συζήτηση για θέματα ψυχής, ψυχολογίας και εγκεφάλου, στην προσπάθειά μας να αποκωδικοποιήσουμε σημαντικά θέματα για έναν άγνωστο κόσμο που βρίσκεται μέσα μας.
Η θέση του για την ανυπαρξία της ψυχής είναι γνωστή, όμως μπορούμε να ζήσουμε γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει ψυχή μέσα μας και ότι όλα προέρχονται από τον εγκέφαλο; 

Θέλοντας να διερευνήσουμε περισσότερα για αυτό το θέμα, όπως και να γνωρίσουμε τη σχέση εγκεφάλου και συμπεριφοράς, τη δημιουργία των συναισθημάτων, την (κρυμμένη;) δυναμική του εγκεφάλου μας και τι πραγματεύεται το νέο του βιβλίο, ο Καθηγητής Γιώργος Παξινός απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις μας με προσιτό και κατανοητό ύφος, προσθέτοντας ότι χωρίς την υιοθέτηση της ψυχής, θα μπορούσαμε ίσως να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.
Κύριε καθηγητά, σας ευχαριστούμε θερμά για το χρόνο και τη διάθεσή σας να μοιραστείτε τις γνώσεις σας με εμάς. 

Ξεκινώντας θα θέλαμε να ρωτήσουμε ποια πιστεύετε ότι είναι τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης υπόστασης και ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που μας δίνει ζωή;
Οι άνθρωποι έχουμε ανατομικώς μεγαλύτερο εγκέφαλο απ’ ότι θα περίμενε κανείς σε σχέση με το μέγεθος του σώματός που έχουμε και του θηλαστικού που είμαστε. Ο χιμπατζής, που είναι στο ίδιο περίπου μέγεθος με εμάς, έχει εγκέφαλο 600 γραμμαρίων, ενώ ο δικός μας εγκέφαλος είναι 1300 γραμμάρια. Αυτή η ανατομική διαφορά μας κάνει ικανούς να γράψουμε συμφωνίες, να δημιουργούμε και να κατασκευάζουμε πυρηνικά όπλα. Είναι δηλαδή μία ειδικότητα του είδους μας, όπως η καμηλοπάρδαλη έχει μεγάλο λαιμό, εμείς έχουμε μεγάλο εγκέφαλο. Εξυπηρετεί ορισμένα πράγματα και μέχρι τώρα μας έχει φερθεί καλά, ανησυχώ όμως για το μέλλον, γιατί δεν βλέπω ότι συνεχίζουμε σε καλή τροχιά.
Πάντως, νομίζω ότι αυτό που μας κάνει ενδιαφέροντες, όσον αφορά τη λειτουργικότητα του, είναι ότι ο εγκέφαλος υποστηρίζει τη γλώσσα, η οποία είναι πιο πολύπλοκη από οτιδήποτε μπορεί να δει κανείς σε άλλα ζώα. Τα πτηνά έχουν την ικανότητα να επικοινωνήσουν με τα κελαηδίσματα τους, οι γορίλες και οι χιμπατζήδες με τις χειρονομίες που μπορεί να σου κάνουν και μάλιστα ένα χιμπατζή μπορείς να τον διδάξεις μέχρι και 3000 λέξεις, ένα λεξιλόγιο που ένα ανθρώπινο παιδί μπορεί να το μάθει στα 2 χρόνια του περίπου. Δεν καταφέρνουν κάτι παραπάνω, σύμφωνα με τις μελέτες του ζεύγους Gardner. Οι χιμπατζήδες ανέθρεψαν τους άλλους πρωτεύοντες οργανισμούς που μας μοιάζουν πάρα πολύ, αλλά δεν πήγαν στα πανεπιστήμια αυτοί. Φαίνεται ότι η γλώσσα, η οποία για να υποστηριχτεί σε σημαντικό βαθμό, χρειάζεται υποθέτω να υπάρχει ένας μεγάλος εγκέφαλος, τον οποίο δεν τον έχουν οι χιμπατζίδες.
Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Γιώργου Παξινού στο PsychologyNow.gr
Γιατί όμως οι ψυχολόγοι επικαλούνται την ψυχή ως το φορέα της ζωής;
Οι ψυχολόγοι δεν χρειάζεται να επικαλεστούν τον όρο ψυχή. Από το 1930 οι ψυχολόγοι δεν χρησιμοποιούν τον όρο ψυχή, τουλάχιστον οι ακαδημαϊκοί ψυχολόγοι. Επίσης η ψυχολογία σαν όνομα, σαν κλάδος χρησιμοποιεί τον όρο ψυχή αλλά εννοεί τη μελέτη της συμπεριφοράς, όχι τη μελέτη της ψυχής. Κάλλιστα μπορείς να προχωρήσεις χωρίς να θεωρήσεις ότι το πρόσωπο έχει ψυχή μέσα του. Δεν μπορεί να αποδείξει κανείς ότι δεν υπάρχει ψυχή αλλά δεν μπορείς και να αποδείξεις ότι υπάρχει. Είναι ζήτημα, είναι δική σου δουλειά, δηλαδή να πιστεύεις ότι υπάρχει η ψυχή.
Πιστεύω ότι αν θεωρήσεις ότι η ψυχή είναι αντίστοιχη με το mind (μυαλό), τα πειράματα του Sperry έδειξαν ότι μπορείς να δημιουργήσεις δύο διαφορετικές συνειδήσεις στο ίδιο το πρόσωπο που έχει υποστεί την τομή στο μεσολόβιο, στο σώμα που ενώνει τα δύο ημισφαίρια. Έτσι, παραμένουν λίγες μόνο διασυνδέσεις μεταξύ των δύο ημισφαιρίων και μπορείς να δώσεις τότε ερεθισμούς μόνο στο ένα ημισφαίριο και αντίστροφα και έτσι να δημιουργήσεις conditioning, που να δουλεύει μόνο στο ένα ημισφαίριο ή μόνο στο άλλο. Μετά, όταν ο άνθρωπος θέλεις να σου απαντήσει, το χέρι με το οποίο θα απαντήσει, είναι εκείνο σύμφωνα με το ποιο ημισφαίριο είναι αυτό που του κάνεις την ερώτηση.
Δηλαδή, μπορείς να σκεφτείς ότι μπορείς να διαιρέσεις την συνείδηση σε δύο και δεν χρειάζεται να θεωρήσει κανείς ότι υπάρχει κάτι άυλο, ένα φάντασμα μέσα στον οργανισμό για να μελετήσει την ψυχολογία. Και εάν θεωρείς ότι η ψυχή είναι εκεί που παίρνονται οι αποφάσεις, εκεί που δημιουργούνται τα αισθήματα, εκεί που οι ερεθισμοί γίνονται αισθήσεις, εκεί που αποθηκεύεται η μνήμη, τότε δεν χρειάζεται να υπάρχει ψυχή, γιατί ήδη υπάρχει ένα όργανο που κάνει αυτή τη δουλειά. Και εάν σκεφτείς ότι εάν η μνήμη παραδείγματος χάριν, ήταν αποθηκευμένη στην ψυχή και όχι στον εγκέφαλο, τότε αν κάποιος υποστεί ένα χτύπημα στον εγκέφαλο, μπορεί να χάσει ένα-δύο λεπτά από τη μνήμη πριν το ατύχημα ή καμιά φορά και ένα και δύο και δέκα και είκοσι χρόνια πριν και όλες οι μνήμες να εξαφανιστούν. Εάν η μνήμη ήταν αποθηκευμένη στην ψυχή, η ψυχή ούσα άυλη δεν θα έπρεπε να έχει χάσει τις μνήμες.
Επομένως, δεν χρειαζόμαστε την ψυχή στη ζωή μας;
Δεν χρειάζεται η ψυχή. Είναι μη αναγκαία. Μπορεί να πεις βέβαια και ποιος είναι ο λόγος να αναφέρεσαι για κάτι που ούτε καν χρειάζεται να το αναφέρεις, εφόσον λες ότι δεν είναι ανάγκη. Νομίζω ότι είναι καλό να αντιληφθεί ο κόσμος ότι, βρισκόμαστε εδώ και μόνον και ότι δεν υπάρχει τίποτα μέσα μας που είναι άυλο και φάντασμα. Πιθανώς, αν το κατανοούσαμε, να σταματούσαν να κατατρέχουν και εκείνους που είναι αλλόθρησκοι, που είναι αποστάτες, που είναι άθεοι.
Όπως ξέρεις, τουλάχιστον σε ορισμένα μέρη της γης, αυτοί που πιστεύουν ότι έχουν ψυχή, θεωρούν τους εαυτούς τους σαν ευνονημένους από το Θεό και μπορεί να σου κόψουν το λαιμό. Οπότε, δεν νομίζω ότι να ευνοούμε τις σκέψεις αυτές, ότι δηλαδή υπάρχουν ψυχές, βοηθά, μάλλον κακό κάνουν. Σε ορισμένους πολιτισμούς για παράδειγμα αλλά και στους δικούς μας νωρίτερα, έκοβαν το κεφάλι του άλλου για τις θρησκείες.
Οπότε, με ρώτησες τι είναι η ζωή: εδώ έχεις μια ζωή που ξέρεις ότι υπάρχει. Αυτή είναι η ζωή που έχουμε και ορισμένοι πάνε να σε σκοτώσουν για να κερδίσουν την άλλη ζωή. Σκοτώνονται τελικά και οι ίδιοι και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι υπάρχει άλλη ζωή. Εάν τους πεις ότι δεν υπάρχει ψυχή μπορεί να έχουν λιγότερο ενθουσιασμό να σου κόψουν το λαιμό.
Αν η ψυχή είναι τελικά κάτι άυλο και καθόλου χρήσιμο, γιατί την αναφέρουμε τότε συνεχώς στη ζωή μας;
Ο καθένας μπορεί να θεωρήσει ότι έχει μέσα του ό,τι θέλει. Όμως εγώ είμαι πατέρας και είμαι και παππούς. Βρίσκω μεγάλη ευχαρίστηση να παίρνω τα εγγόνια μου και να τα πηγαίνω στην παιδική χαρά. Μου αρέσει να παίρνω την εγγονή μου, που είναι αρκετά μεγάλη για να το καταλάβει και να την πηγαίνω στο τσίρκο. Δεν νομίζω λοιπόν ότι υστερώ από αισθήματα, από θλίψη, από πόνο, από αγάπη σε σχέση με κάποιον άλλον που θεωρεί ότι έχει μια ψυχή αθάνατη και ότι ο θεός τον προστατεύει. Δεν έχουμε ανάγκη να επικαλεστούμε φαντάσματα μέσα μας, για να ευχαριστηθούμε από τη ζωή και να δείξουμε και στους άλλους αυτό που τους αρμόζει, ότι έχουν δίπλα τους έναν συνάνθρωπο.
Σε μια μελέτη που έγινε μεταξύ παιδιών θρήσκων γονέων (χριστιανών και μωαμεθανών) και άθεων γονέων στον τομέα του αλτρουισμού, βρήκαν ότι τα παιδιά των άθεων είχαν πιο καλά αποτελέσματα στον αλτρουισμό. Δηλαδή, δεν χάνεις με το να είσαι άθεος και δεν θα πρέπει να θεωρείσαι λιγότερο καλός άνθρωπος. Απλώς λέω ότι δεν νομίζω πως υπάρχει διαφορά στη συμπεριφορά του ανθρώπου, γιατί θα βρεις καλούς ανθρώπους και στους θρήσκους που πιστεύουν ότι έχουν ψυχή και σε άλλους που πιστεύουν ότι δεν έχουν ψυχή. Δεν είναι ανάγκη δηλαδή να ανέχεσαι αυτά τα φαντάσματα που κουβαλάς μέσα σου για να μπορέσεις να ευχαριστηθείς από τη ζωή και να μην είσαι και ένας καλός πολίτης στους συμπολίτες σου.
Να επιμείνω για την έννοια της ψυχής: η ψυχή δεν δίνει ένα νόημα στην ανθρώπινη υπόσταση και δεν καλύπτει μία ανάγκη μας να πιστεύουμε κάπου; Τι θα ήμασταν χωρίς ψυχή; Μόνο εγκέφαλος και όργανα του σώματος;
Η συνείδηση όπως ανέφερα, διαιρείται σε δύο: εάν κόψεις το σώμα που ενώνει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Τώρα βέβαια μπορεί να ρωτήσεις την επιστήμη να εξηγήσει πώς 1,3 κιλά εγκέφαλος δημιουργεί την αγάπη, δημιουργεί το κόκκινο, το πράσινο χρώμα...η επιστήμη δεν μπορεί να τα εξηγήσει αυτά. Αλλά με το να επικαλεστείς την ψύχη δεν εξηγείς τίποτα. Αλλά ας μην προτρέχουμε αμέσως: «Α, εδώ είναι ο Θεός», «εδώ είναι η ψυχή», δεν μπορεί να εξηγήσει τίποτα αυτή η θέση. Για τον ψυχολόγο τουλάχιστον, είναι αρκετό να σκέφτεται ότι έχει μπροστά του έναν εγκέφαλο, ο οποίος είναι λαξευμένος από το περιβάλλον. Αρχικώς είχε ένα γενικό προίκισμα, το οποίο δημιούργησε αυτόν τον εγκέφαλο με τα συστατικά που πήρε από το περιβάλλον συν από τη μήτρα της μητέρας. Αν η μητέρα κάπνιζε ή αν έπινε ο πατέρας, ακόμα και πριν δώσει το σπέρμα, αυτά επηρεάζουν τι θα συμβεί επιγενετικά και επηρεάζουν ποια γονίδια θα εκφραστούν.
Επομένως, η έννοια της ψυχής πιστεύετε ότι συνδέεται και με τις θρησκευτικές δοξασίες οι οποίες στην σκληρή τους έκφραση μπορεί να εγκυμονούν άσχημα αποτελέσματα για τον ανθρώπινο πολιτισμό;
Αν εμείς οι δύο γεννιόμασταν στο Αφγανιστάν και ακούγαμε ότι μια γυναίκα έκαψε το Κοράνιο και οι δυό μας ή και ο ένας μας, θα πηγαίναμε να τη λιθοβολίσουμε μαζί με τους άλλους γιατί δεν θα μπορούσαμε πλέον να το ανεχθούμε ότι κάποιος μας προσέβαλε το Θεό μας. Αν ακούγαμε ένας από μας τους δύο, που γεννηθήκαμε στην Ελλάδα, ότι μία γυναίκα έκαψε τη Βίβλο, δεν θα μας καιγόταν καρφί. Η μόνη διαφορά είναι ότι γεννηθήκαμε σε διαφορετικό περιβάλλον που μας έκανε είτε να την λιθοβολίσουμε είτε να μην την λιθοβολίσουμε. Αυτό λοιπόν είναι αρκετό να σκεφτείς, να αντιληφθείς τη συμπεριφορά και να την αλλοιώσεις. Δεν χρειάζεται να επικαλεστείς φαντάσματα.
Ο εγκέφαλος λαξεύεται με την ιδεολογία και το περιβάλλον. Ο εγκέφαλος επλάσθη μια φορά λόγω της βιολογίας με τα συστατικά που βρήκε για να φτιάξει τους νευρώνες και μετά έμεινε λαξευμένος από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος: την ακτινοβολία, αν ο άνθρωπος μικρός χτύπησε το κεφάλι του, αν πήγε στο κατηχητικό ή βρήκε κάποιον άλλον που τον επηρέασε διαφορετικά. Αυτό δημιουργεί την ψυχολογία: μην κοιτάς την ψυχολογία σαν παράγοντα. Η ψυχολογία είναι το αποτέλεσμα. Δηλαδή υπάρχουν δύο και μόνο παράγοντες που ευθύνονται για τη συμπεριφορά σου και τη συμπεριφορά μου. Είναι το γενετικό μας προίκισμα και το περιβάλλον. Δεν υπάρχει άλλος, αν βρεις κάποιον άλλον τότε θα παρείς το βραβείο Νόμπελ. Η ψυχολογία είναι το αποτέλεσμα, η συμπεριφορά είναι το αποτέλεσμα αυτών των δύο παραγόντων, δεν μπορείς να τους βάλεις παραπάνω ευθύνη.
Η σχέση εγκεφάλου και συμπεριφοράς είναι μονόδρομη ή αμφίδρομη;
Ο εγκέφαλος εάν σκεφτείς, εάν πάρουμε συγκεκριμένο παράδειγμα, είναι ένα πρόσωπο σε κατάθλιψη. Αυτές οι καταθλίψεις διαρκούν 6 μήνες καμιά φορά, μετά για άλλους 6 μήνες είναι καλά και επιστρέφει μετά για άλλους 6 μήνες η κατάθλιψη. Το ίδιο πρόσωπο δεν μπορεί να πει στον εγκέφαλό του: «Α, κοίταξε εγκέφαλε, δημιούργησε παραπάνω σεροτονίνη για να με βγάλεις από την κατάθλιψη», δεν το καταλαβαίνω. Ο εγκέφαλος είμαστε εμείς, δεν είναι κάτι άλλο που θα πάει να επιδράσει πάνω στον εγκέφαλο. Πάλι η ενέργεια του εγκεφάλου είναι η συμπεριφορά, η προσωπικότητα, η ψυχολογία που μου αναφέρεις, δεν υπάρχει κάτι άλλο. Άλλο βέβαια ότι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αν παει και κόψει τις φλέβες του. Μετά θα έχει άλλα αποτελέσματα και η ζωή του θα αλλάξει. Πάντως δεν είναι ότι εμείς μπορούμε να επηρεάσουμε τον εγκέφαλό μας, εμείς είμαστε ο εγκέφαλός μας.
Οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις βοηθούν στην αναδιαμόρφωση του εγκεφάλου και στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών;
Σαφώς και βοηθούν. Όπως βοηθάει να μιλήσεις σε ένα φίλο, σε ένα ιερέα, ακόμα καλύτερα είναι να μιλήσεις σε ένα ψυχολόγο, γιατί οι ψυχολόγοι έχουν μια πείρα, έχουν μελετήσει επιστημονικά τι μπορεί να βοηθήσει ένα πρόσωπο στη δική σου περίπτωση και τα συμπτώματά σου. Αν έχεις εμμονές, φοβίες, κατάθλιψη, ο ψυχολόγος έχει μελετήσει τέτοια γεγονότα και μπορεί να βοηθήσει. Η συμπεριφορά δεν είναι αμετάκλητη, ο εγκέφαλος δεν είναι μη αλλοιώσιμος, αντιθέτως! Εσύ τώρα θα φύγεις από εδώ και θα έχεις διαφορετικό εγκέφαλο από πριν και εγώ παρομοίως και τότε θα θυμάμαι ότι είσαι ο Χάρης. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλός μου άλλαξε. Αν είναι έτσι λοιπόν, τότε ο εγκέφαλος ο δικός μου θα είναι διαφορετικός αφότου σου μίλησα, παρά πριν σου μιλήσω. Δεν είμαστε οι σκλάβοι του χθες και οι ψυχολόγοι κάνουν πολύ καλή δουλειά.
Εγώ ήμουν ψυχολόγος για 30 χρόνια με πειραματόζωα. Ο λόγος που μελετάμε τα πειραματόζωα είναι ότι είναι παρόμοια με εμάς σε πολλά πράγματα, μάθηση, conditioning και άλλα πράγματα και αν μου επιτρέψεις να σου αναφέρω ότι γνώρισα τον B.F. Skinner. Όταν ήμουν επικεφαλής για ένα χρόνο στο Colloquium στο McGill University, σαν μεταπτυχιακός μαθητής τον κάλεσα να μιλήσει και να κουβεντιάσαμε για τις σκέψεις του, σχετικά με το βιβλίο του που έγραψε «Beyond Freedom and Dignity» και είπε αυτά που σου είπα και εγώ. Αυτά τα είπε ο Skinner πρώτα και ακόμα νωρίτερα τα είπε ο Ιπποκράτης: ότι από τον εγκέφαλο και μόνο από εκεί, προέρχονται η χαρά, το γέλιο, η λύπη, τα δάκρυα καθώς και οι κινήσεις μας, οι αισθήσεις μας.
Ακούμε πολύ συχνά την απλή φράση: «σκέψου θετικά και θα νιώσεις καλύτερα». Μπορεί μία θετική αλλαγή σκέψης, να αλλάξει τη ζωή μας;
Αυτά είναι τεχνάσματα. Δηλαδή αν σου πω ένα τέχνασμα, ότι κάθε φορά που αισθάνεσαι πανικό να σκεφτείς τα δέντρα σε ένα δάσος που σου άρεσε, εσύ μετά το εφαρμόζεις και μπορεί να έχει αποτέλεσμα, γιατί όχι. Οι πειραματιστές ψυχολόγοι εξετάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και βρίσκουν ότι οι συνάψεις του εγκεφάλου έχουν ρευστότητα και μπορούν να αλλοιωθούν. Τότε έχουμε το φαινόμενο unlearning extinction, δηλαδή ο οργανισμός μπορεί να ξεμάθει μία συμπεριφορά: δηλαδή μπορεί αρχικά ένας οργανισμός να «παγώσει» επειδή του έχεις κάνει ηλεκτροσόκ, ενώ μετά, αφότου βλέπει ότι δεν υπάρχει ηλεκτροσόκ, μαθαίνει τη καινούρια συμπεριφορά και χάνει αυτή τη φοβία που είχε πρώτα, οπότε μετακινείται και δεν παγώνει πλέον. Μπορεί κάλλιστα αυτά να ερμηνευτούν σύμφωνα με τις συνάψεις που αναφέρεσαι.
Έχουμε βρει πώς ενεργοποιούνται τα συναισθήματα στον εγκέφαλο μας;
Ορισμένοι επιστήμονες βάζουν τον άνθρωπο στον μαγνητικό τομογράφο και ψάχνουν να βρουν ποιο μέρος του εγκεφάλου ενεργοποιείται εάν το πρόσωπο αυτό βλέπει εικόνες από το αγαπημένο του πρόσωπο σε σύγκριση με ουδέτερες εικόνες. Συνήθως το μεταιχμιακό σύστημα, ο έλικας του προσαγωγίου ενεργοποιούνται σχεδόν σε όλα τα παρόμοια ερεθίσματα και σε άλλα όπως στον πόνο και στη θλίψη. Δεν είναι σίγουρο δηλαδή που ακριβώς ενεργοποιούνται, πιθανώς είναι πολλά σημεία του εγκεφάλου που απασχολούνται όταν βλέπουμε το αγαπημένο μας πρόσωπο και ίσως έχουν κάποια σχέση με τον τρόπο που δημιουργείται η αγάπη.
Αν ανακαλύψουμε στον εγκέφαλο το συγκεκριμένο σημείο που ευθύνεται για το συναίσθημα της αγάπης, δεν θα θέλουμε να το ενεργοποιούμε συνέχεια προκειμένου να νιώσουμε αγάπη; Μήπως υπάρχει φόβος ότι θα καταντήσουμε πειραματόζωα στην καθημερινή μας ζωή;
Νομίζω ότι δεν θα είναι εφικτό αυτό, δεν θα είναι δηλαδή μόνο ένα σημείο που θα μπορέσεις να ενεργοποιήσεις απλά. Αυτό όπως και τα άλλα ένστικτα που λέγαμε, ενεργοποιούν σημαντικά μέρη του εγκεφάλου, δηλαδή μεγάλες περιοχές όπως αναφέρονται πιθανώς για το σύστημα ανταμοιβής της ντοπαμίνης που ασχολείται με τον μεσομεταιχμιακό και τον επικλινή πυρήνα και πιθανώς να έχουν σχέση και με τα άλλα ένστικτα όπως το φαγητό, το σεξ, το οποίο είναι βέβαια άμεσα συνδεδεμένο με την αγάπη, αν εννοούμε την ετεροφυλόφιλη, όπως επίσης και το ερέθισμα της εξερεύνησης. Αυτά τα συστήματα του εγκεφάλου συνδέονται και με άλλα ένστικτα και όσον αφορά το να μπορέσεις να υπερβείς το πρόβλημα του να βρεις έναν σύντροφο και αντί αυτού να κάνεις ερεθισμό κατευθείαν μέσα στον εγκέφαλο για να νιώσεις αγάπη, το βλέπω δύσκολο τουλάχιστον ανατομικώς. Βέβαια, αυτό συμβαίνει όταν προσπαθείς να βρεις την ευτυχία με τα ναρκωτικά, με την κοκαϊνη που αρχικώς σου δίνει αυτήν την ευχαρίστηση αλλά μετέπειτα υπάρχουν προβλήματα εθισμού και δεν μπορείς να πετύχεις την ίδια ευχαρίστηση ξανά.
Υπάρχει ένας δημοφιλής μύθος που ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιούμε το 10% του εγκεφάλου μας. Τι πιστεύετε εσείς για αυτό και τελικά τι ποσοστό του εγκεφάλου μας χρησιμοποιούμε;
Θα σου δώσω μια διαφορετική απάντηση. Το 10% νομίζω είναι μια ύβρις. Έχουμε τεράστια αποθέματα και αν κατορθώναμε να τα ενεργοποιήσουμε αυτά τα άλλα 90%, τότε θα πηγαίναμε ακόμα πιο γρήγορα προς εκεί που κατευθυνόμαστε. Τούτη τη στιγμή βέβαια, δεν βλέπω ότι κατευθυνόμαστε στο σωστό δρόμο γιατί καταστρέφουμε τα άλλα ζώα και τα φυτά και τελικά θα είναι και για το ίδιο το είδος μας. Αλλά σκέψου το εξής, στην νόσο του Πάρκινσον ένας πυρήνας που χάνει νευρώνες είναι η μελανά ουσία, για να γίνεις Παρκινσονικός, πρέπει να χάσεις πάνω από το 80% από τους νευρώνες σε αυτό το πυρήνα που περιέχει ντοπαμίνη. Αν χάσεις μόνο 70% δεν έχεις συμπτώματα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι υπάρχει εφεδρικότητα, υπάρχουν εφεδρικοί νευρώνες οι οποίοι κάνουν παρόμοιο πράγμα όπως και άλλοι, αλλά είναι εκεί σε περίπτωση που άλλοι έχουν πρόβλημα να αντικαταστήσουν.
Αν στο ποδήλατό μου βάλω άλλες δύο ρόδες δεν θα πάω πιο γρήγορα. Και αυτό νομίζω έχουμε μπερδέψει: ότι ο εγκέφαλος έχει πολλά εφεδρικά κύτταρα και βρίσκονται ακριβώς εκεί για την περίπτωση που θα δεχθείς ένα χτύπημα στο κεφάλι ώστε να μην γίνεις αμέσως ασθενής και ανάπηρος. Έτσι τα δημιούργησε η φύση. Εγώ προσπάθησα να καταστρέψω την οσμή στον αρουραίο και θεώρησα ότι το κατάφερα σε ποσοστό πάνω από το 95% του οσφρητικού λοβού στον εγκέφαλο του. Οι αρουραίοι όμως κατάφεραν να βρουν που ήταν κρυμμένο το σοκολατάκι και που δεν υπήρχε το σοκολατάκι. Βλέπεις, αυτοί οι άλλοι νευρώνες χρειάζονταν σε περίπτωση που οι άλλοι χάνονταν. Όπως και στην νόσο του Πάρκινσον χρειάζεται να χάσεις πάνω από το 80% των νευρώνων για να εμφανιστούν τα συμπτώματα και κατά τη σκέψη μου και θα το έχουν πει και άλλοι αυτό, απλώς δεν έχω διαβάσει κάποιον άλλον να το λέει, ότι ο εγκέφαλος δεν εξαρτάται από κανένα συγκεκριμένο νευρώνα μόνο και μόνο. Μπορεί να χάσεις πολλούς νευρώνες από ορισμένες περιοχές και να μην παρουσιάσεις κανένα ελάττωμα όπως είπαμε για τη μελανά ουσία με τη νόσο του Πάρκινσον.
Επομένως, χρησιμοποιούμε όλον τον εγκέφαλο μας και έχουμε την ικανότητα να το κάνουμε. Εγώ όταν σου μιλάω εσένα τώρα χρησιμοποιώ τον εγκέφαλό μου και δεν πρόκειται εγώ να γίνω Αϊνστάιν εάν μου δώσεις κάποια στρατηγική να ενεργοποιήσω ακόμα και περισσότερους νευρώνες. Δεν πρόκειται να γίνω. Στο λέω. Διαφορετικά θα είχαμε πολλούς Αϊνστάιν. Αλλά το θεωρώ ύβρη γιατί νομίζουμε ότι είμαστε τόσο έξυπνοι... Εγώ νομίζω ότι είμαστε άλλος ένας πρωτεύοντας οργανισμός πάνω στον πλανήτη που είχε την ικανότητα να φτιάξει μια τεχνολογία, η οποία σήμερα απειλεί την ύπαρξή μας.
Έχετε αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της έρευνάς σας στη μελέτη της νόσου του Parkinson και της νόσου του Alzheimer. Πόσο κοντά πιστεύετε ότι είμαστε στην εύρεση μίας θεραπείας για τις δύο νόσους;
Πριν από 20 χρόνια περίπου, ήρθε στην Αυστραλία ο Eric Kandel να μας μιλήσει και αναφέρθηκε στα ΜΜΕ ότι το πρόβλημα της νόσου του Αλτσχάιμερ θα λυθεί σε 15 χρόνια. Του είπα ότι έκανε μία ωραία ομιλία, εκτός από αυτό. Δεν του άρεσε που του το ‘πα. Εγώ νομίζω ότι δεν θα λυθεί ποτέ, δηλαδή ότι δεν θα θεραπευτεί ποτέ η νόσος του Αλτσχάιμερ, δηλαδή η άνοια. Μπορεί όμως να καθυστερήσει η έλευσίς της και αυτό είναι στα χέρια μας: εάν κάνουμε σωματική άσκηση για παράδειγμα τότε έχουμε λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουμε άνοια ή νόσο του Αλτσχάιμερ. Γενικώς, πράγματα που ενοχλούν το καρδιαγγειακό σύστημα επίσης προδιαθέτουν και για άνοια, εκ των οποίων είναι και η νόσος του Αλτσχάιμερ. Αυτά ξέρουμε ότι μπορούν να γίνουν και μπορεί κάποια στιγμή να βγει και ένα εμβόλιο που να μας προστατεύει. Κάποιος όμως που έχει τη νόσο του Αλτσχάιμερ και πιστεύει ότι μπορεί να γίνει καλά, νομίζω ότι πρέπει να το ξεχάσουμε.
Γνωρίζουμε ότι έχετε εκδόσει πρόσφατα το τελευταίο σας βιβλίο «Κατ΄εικόνα». Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό;
Το κύριο ενδιαφέρον μου μέσα από το βιβλίο, ήταν να εκλαϊκεύσω ορισμένα από αυτά που είχα μάθει στην νευροψυχολογία αλλά επίσης και να παρουσιάσω τη ζημιά που κάνει ο άνθρωπος στο περιβάλλον. Αυτό το βιβλίο είναι το πλοίο μέσα από το οποίο ταξιδεύουν οι ψυχολογικές σκέψεις και ιδιαίτερα εκείνες της νευροψυχολογίας και της νευροεπιστήμης. Οι αποτυπώσεις μπορεί μεν να είναι εκλαϊκευμένες όμως αν το διαβάσει κανείς θα δει ότι είναι καλά διατυπωμένες.
Μάλιστα, σε ένα σημείο στο βιβλίο μου, ένας από τους πρωταγωνιστές έχει καρκίνο στο δεξιό κροταφικό λοβό, μέσα από διάφορα συμπτώματα που αναγράφονται στο βιβλίο. Μία νηπιαγωγός λοιπόν που διάβασε το βιβλίο, όταν άκουσε μία φίλη της με τα ίδια συμπτώματα, νόμιζε ότι είχε καρκίνο στον εγκέφαλο. Δεν της το είπε φυσικά, όμως την επόμενη βδομάδα ο γιατρός της βρήκε ακριβώς αυτό. Δηλαδή, στο βιβλίο μπορείς να βρεις ιδέες που εμείς στην νευροψυχολογία τις γνωρίζουμε και είναι μεταφερμένες με ακρίβεια αλλά παραέξω δεν ήταν γνωστές. Δεν είναι δηλαδή τόσο απλοποιημένες που να σκέφτεται κανείς ότι δεν είναι σωστές.
Και πιστεύω ότι προσφέρω κάτι σε αυτούς που έχουν ιδιαιτέρως πρόβλημα με το μίσος και με την αγάπη: να αντιληφθούμε ότι δεν έχουμε ελευθέρα βούληση και μπορώ να σου δώσω μια ένδειξη προς την αγάπη, το ότι δεν υπάρχει ελευθέρα βούληση. Είναι κάτι που το λένε φιλόσοφοι και νευροεπιστήμονες όλο και πιο συχνά τώρα εδώ και πολλά χρόνια. Λοιπόν, βλέπεις ότι στον έρωτα δεν επιλέγεις εάν κάποιος σε αφήσει, πόσες φορές θα έχεις δει ως ψυχολόγος ανθρώπους που θα σου έχουν πει: «Θέλω να τον ξεχάσω, αλλά δεν μπορώ. Θέλω! Δεν μπορώ!». Τι σημαίνει αυτό; Δεν υπάρχει ελευθέρα βούληση στο ζήτημα της αγάπης. Μπορεί το πρόσωπο αυτό να μην του φέρεται πλέον καλά, ακόμη και να τους κακοποιεί, όμως ακόμα αγαπούν αυτό το πρόσωπο και θέλουν να το ξεχάσουν αλλά δεν μπορούν. Και αν γίνει αυτό αντιληπτό, τότε μπορεί να αποφύγουμε και ορισμένα πράγματα, όπως το μίσος που έχουμε ορισμένες φορές, δηλαδή εκεί που στρέφεται εμμέσως η αγάπη σε θέληση να εκδικηθείς το πρόσωπο. Ορισμένοι αν και ακόμη το αγαπούν, είναι ικανοί να το σκοτώσουν.
Το σύνηθες βέβαια είναι ότι το 50% ή παραπάνω από το 50% από αυτούς που τους παρατάει κάποιος, πάνε και τον ενοχλούν στο σπίτι του, στο ίντερνετ, στην εργασία του. Καμιά φορά τον χτυπούν ή πιο συχνά να πούμε ότι την χτυπούν. Καμιά φορά τη σκοτώνουν. Καμιά φορά αυτοκτονούν οι ίδιοι. Όλα αυτά μπορούμε να κάνουμε το πρόσωπο να αντιληφθεί ότι η αγάπη είτε συμβαίνει είτε δε συμβαίνει και όπως εσύ δεν μπορείς να απαρνηθείς την αγάπη σου για αυτό το πρόσωπο έτσι και αυτό δεν μπορεί να σε αγαπήσει εσένα πλέον. Και έτσι μπορείς να βοηθήσεις το πρόσωπο αυτό ώστε να μην γίνονται αυτά που μετά είναι κρίμα για όλους.
Το βιβλίο ασχολείται με την αγάπη, ασχολείται με το μίσος και αυτά τα πράγματα είναι σύμφωνα με τις ιδέες του Ιησού. Είναι επίσης το βιβλίο μια νευροεπιστημονική προσέγγιση στις θεωρίες του Ιησού. Ο Ιησούς είπε «Ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» σε αυτούς που τον σταύρωναν. Και να σκεφτείς η νευροψυχολογία σήμερα, λέει ότι δεν υπάρχει ελευθέρα βούληση και ένας από τους ήρωες μέσα στο μυθιστόρημα τον οποίον τον χτύπησαν χωρίς έλεος, είπε μετά ότι δεν ήθελε να καταφύγει δικαστικώς στο πρόσωπο που τον χτύπησε γιατί αν αυτό το πρόσωπο ήξερε αυτά που ξέρουμε εμείς, θα ήταν μαζί μας και αν εμείς δεν ξέραμε αυτά που ξέρουμε θα ήμασταν μαζί του.
Δηλαδή καταλαβαίνεις ότι σου λέει ότι το περιβάλλον σε διαμορφώνει και βλέπεις μονοζυγωτικά δίδυμα. Του ενός του σκοτώνουν τον αδελφό του. Ένα από τα μονοζυγωτικά δίδυμα πεθαίνει μέσα στο βιβλίο. Το άλλο το αδέρφι πάει στη φυλακή να συγχωρήσει το φονιά και να υποστηρίξει οικονομικώς την οικογένειά του, επειδή αυτός ήταν στη φυλακή και δεν μπορούσε να πληρώσει πλέον τα προς το ζην. Δηλαδή είναι μια νευροψυχολογική προσέγγιση προς τον Ιησού και νομίζω ότι θα βρεις μέσα στο βιβλίο ιδέες, με τις οποίες θα συμφωνήσεις από επιστημονικής πλευράς.
Πηγή:https://www.psychologynow.gr/nea-p