ΤΖΟΖΕΦ ΚΟΝΡΑΝΤ
Η γραμμή σκιάςΒιστωνίτης Αναστάσιος
Στην πόλη Γδύνια της Πολωνίας, που βρίσκεται στην ακτή της Βαλτικής, μπορεί κάποιος να δει το άγαλμα ενός διάσημου πολωνού συγγραφέα, ο οποίος όμως όλα του τα έργα τα έγραψε στην αγγλική γλώσσα: πρόκειται για τον Τζόζεφ Κόνραντ (1857 - 1924).
Είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι ο συγγραφέας αυτός, από τους μεγαλύτερους πεζογράφους του αγγλόφωνου κόσμου, έγραψε τα βιβλία του σε μια γλώσσα η οποία δεν ήταν η μητρική του. Μάλιστα, τα αγγλικά δεν αποτελούσαν καν τη δεύτερη γλώσσα του (που ήταν τα γαλλικά) και παρά ταύτα υπήρξε ανεπανάληπτος στυλίστας. Ο στενός του φίλος και συγγραφέας Τ. Ε. Λόρενς (ο Λόρενς της Αραβίας), ο οποίος ήταν πάντοτε αυστηρός στις κρίσεις του, έλεγε: «Μακάρι να ήξερα πώς γράφει κάθε του παράγραφο».
Ο Τέοντορ Κόνραντ Ναλέτζ Κορτσενιόφσκι (όπως ήταν το πραγματικό του όνομα) έπρεπε να γίνει 21 ετών για να μάθει τέλεια τα αγγλικά και να περιμένει άλλα 15 χρόνια ώσπου να γράψει και να εκδώσει το πρώτο του βιβλίο. Από εκεί και πέρα η συγγραφική του σταδιοδρομία περιλαμβάνει βιβλία τα οποία το ένα είναι καλύτερο από το άλλο. Στα 39 του χρόνια ο Τζόζεφ Κόνραντ δημοσίευε ένα από τα αριστουργήματά του, την Καρδιά του σκότους, που άσκησε και ασκεί ακόμη τεράστια επιρροή. Από τον Ελιοτ, ο οποίος εμπνεύσθηκε από αυτόν την Ερημη χώρα (χαρακτηριστικό είναι άλλωστε ότι το αρχικό μότο της ήταν από το βιβλίο του Κόνραντ) ως τον Φράνσις Φορντ Κόπολα που το σενάριο της ταινίας του Αποκάλυψη τώρα είναι βασισμένο στην Καρδιά του σκότους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο επομένως που πολλοί σήμερα θεωρούν τον Κόνραντ συγγραφέα ο οποίος με το έργο του προλέγει ή προετοιμάζει τον μοντερνισμό.
Ο Κόνραντ επηρέασε ανάμεσα σε πολλούς άλλους και τον Ερνεστ Χεμινγκγουέι, τον Ντ.Χ. Λόρενς, τον Γκράχαμ Γκριν, τον Γουίλιαμ Μπάροουζ, τον Τζόζεφ Χέλερ, τον Γέρζι Κοζίνσκι - με διαφορετικό τρόπο και για διαφορετικούς λόγους τον καθένα.
Στην εποχή του - και μολονότι ως συγγραφέας ήταν εξαιρετικά επιτυχημένος - πολλοί κριτικοί πίστευαν ότι ο πεσιμισμός του θα απέτρεπε πολλούς αναγνώστες να διαβάσουν το έργο του. Οχι μόνον δεν συνέβη αυτό αλλά ο εξωτικός και αντιηρωικός κόσμος του θα γοήτευε πολύ περισσότερους αναγνώστες στα χρόνια που θα ακολουθούσαν.
Ο Κόνραντ υπηρέτησε επί 16 χρόνια στα εμπορικά πλοία της Μεγάλης Βρετανίας κι έκανε μεγάλα ταξίδια διασχίζοντας την υδρόγειο, ταξίδια από τα οποία άντλησε πάμπολλα θέματα και εμπειρίες για τα κατοπινά του βιβλία, αφού πιο μπροστά πέρασε από ποικίλες συναισθηματικές και ψυχολογικές κρίσεις. Το 1878 προέβη σε αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας κι ευθύς αμέσως μετά κατετάγη στο εμπορικό ναυτικό. Το παρθενικό του ταξίδι ήταν στην Κωνσταντινούπολη για να ακολουθήσουν πλήθος άλλα, με αποτέλεσμα σήμερα σε πολλά ξενοδοχεία από τα οποία - θεωρητικά κατά το πλείστον - πέρασε ο Κόνραντ να έχει δοθεί το όνομά του.
Στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται: Ο νέγρος του Νάρκισσου, Λόρδος Τζιμ, Τυφώνας, Νοστρόμο, Με τα μάτια ενός Δυτικού και το πιο ιδιότυπο απ' όλα, Η γραμμή σκιάς.
Το 1923 του προτάθηκε ο τίτλος του ιππότη αλλά τον αρνήθηκε. Ο ακατάβλητος αυτός συγγραφέας αλλά φιλάσθενος άνθρωπος πέθανε τον επόμενο χρόνο από καρδιακή συγκοπή και ενταφιάστηκε στην Αγγλία όχι ως Τζόζεφ Κόνραντ αλλά κατά την επιθυμία του με το πολωνικό του όνομα.
* Γοητεία και μυστήριο
Η γραμμή σκιάς, η οποία εκδόθηκε το 1917, είναι από τα πιο παράξενα και γοητευτικά μυθιστορήματα του Κόνραντ - και από τα τελευταία του. Οπως σε όλα του τα βιβλία η δράση εκτυλίσσεται στη θάλασσα. Στα πρότυπα τα οποία εφάρμοσε στην Καρδιά του σκότους, η αφήγηση είναι κι εδώ διπλή και αφορά τη σύγκρουση του παλαιού με το καινούργιο. Ετσι, ο τίτλος παραπέμπει στο ψυχολογικό υπόβαθρο του μυθιστορήματος και ειδικότερα στη φύση της εμπειρίας, της ωριμότητας και επομένως της σοφίας. Πάντως, πολλοί πιστεύουν ότι εδώ ο συγγραφέας αναφέρεται αλληγορικά στον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως στο βιβλίο συμβαίνουν πολλά «μαγικά» και παράξενα, όπως λ.χ. η εμφάνιση του φαντάσματος του πρώην καπετάνιου του πλοίου στο οποίο εκτυλίσσεται η δράση, ο οποίος και το καταριέται. Ετσι, Η γραμμή σκιάς μπορεί κάποιος να πει ότι είναι μια από τις γοητευτικότερες συνθέσεις που συνυπάρχουν το πραγματικό και το φανταστικό, και οι εναλλαγές τους κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα.
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ
