8 MARTIOY 2021 γιορτή της γυναίκας. Σημαντικές Ελληνίδες από την αρχαιότητα έως και σήμερα. ΥΠΑΤΙΑ, ΣΑΠΦΩ, ΑΓΝΗ ΜΠΑΛΤΣΑ,

 ΥΠΑΤΙΑ

Η Υπατία ήταν γνωστή φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος της αρχαιότητας επικεφαλής της νεοπλατωνικής σχολής στην Αλεξάνδρεια.  Ήταν κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα, ο οποίος της παρείχε μια πολύ καλή εκπαίδευση και την έστειλε στην Αθήνα και την Ιταλία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας αλλά μαθήτευσε και κοντά στον Ιεροκλή. 

Η μαθηματικός και φιλόσοφος Υπατία έζησε στην Αλεξάνδρεια από τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. μέχρι τον βίαιο θάνατό της από έναν χριστιανικό όχλο το 415. Η ημερομηνία γέννησής της δεν είναι επιβεβαιωμένη, αλλά πιστεύεται ότι γεννήθηκε το 370 μ.Χ. Αυτό είναι γνωστό λόγω του της έκλειψης που μελετούσε ο πατέρας της το 364 μ.Χ. Ήταν αγνή και άξια σεβασμού, καθηγήτρια μαθηματικών και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια. Φορώντας την κλασική χλαμύδα των φιλόσοφων δίδασκε δημόσια σε κοινό αποτελούμενο από εθνικούς και χριστιανούς. Αποδείξεις για τη ζωή και το έργο της Υπατίας μπορούν να βρεθούν σε διάφορα ιστορικά κείμενα, όπως για παράδειγμα στα έργα του Σωκράτη του Σχολαστικού.

Η καταγωγή της Υπατίας αποτελεί αντικείμενο αντιπαραθέσεων. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι ήταν μισή Ελληνίδα και μισή Αιγύπτια. Και αυτό διότι από τη μία ο πατέρας της ο Θέων έχει αναγνωριστεί ως Έλληνας και Αιγύπτιος και από την άλλη το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της Αλεξάνδρειας ήταν Έλληνες και Αιγύπτιοι. 

Ακόμη, λόγω του γεωγραφικού της αποκλεισμού από την υπόλοιπη Αίγυπτο, η Αλεξάνδρεια ήταν ελεύθερη από μισογυνικές παραδόσεις που ήταν γνωστές στην υπόλοιπη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αν και οι Ρωμαίοι ανάγκαζαν τις κατακτημένες περιοχές να ακολουθούν τους δικούς τους νόμους, οι κατακτημένοι είχαν μια σχετική αυτονομία, με αποτέλεσμα το δίκαιο να είναι ένα μείγμα από τοπικούς και ρωμαϊκούς νόμους, και ειδικά στην Αλεξάνδρεια, όπου συγχέονταν ελληνικοί, ρωμαϊκοί και αιγυπτιακοί νόμοι. 

ΣΑΠΦΩ

ΣΑΠΦΩ Η ποιήτρια της αρχαιότητας που καθιερώθηκε σε έναν ανδροκρατούμενο λογοτεχνικό κόσμο!

  

Η Σαπφώ ή Ψαπφώ όπως απεικονίζεται σε νομίσματα που κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό της, δεν είναι η μόνη ποιήτρια της αρχαιότητας αλλά σίγουρα είναι η πιο σημαντική. Γεννήθηκε στην Ερεσσό αλλά μεγάλωσε στη Λέσβο. Ήταν αριστοκρατικής καταγωγής .Εξορίστηκε κατά τη διάρκεια πολιτικών αναταραχών στο νησί της. Είχε τρία αδέλφια, τον Λάρυχο, τον Χάραξο και τον Ευρύγιο ενώ γονείς της ήταν οι Σκαμανδρώνυμος και Κλείδα. Ήταν παντρεμένη με τον πλούσιο Κερκύλα από την Άνδρο. Η Σαπφώ είναι η πρώτη που εισέβαλλε δυναμικά σε έναν ανδροκρατούμενο ποιητικά κόσμο και επιβλήθηκε με τη δύναμη των στίχων της. Η επική παράδοση των Ομηρικών επών είχε σαν κύριο θέμα τα κατορθώματα θεών και ηρώων και αποδίδονταν σε έναν άντρα, τον Όμηρο, ενώ οι άλλοι ποιητές παρόμοιων έργων, όπως ο Ησίοδος, των ύμνων ή άλλων λογοτεχνικών ειδών ήταν επίσης άνδρες. Στα έργα τους  οι γυναικείες μορφές με εξαίρεση τις θεές, «συμπλήρωναν» τους άνδρες, εξαρτώνταν από τους άντρες που ήταν και οι πρωταγωνιστές. Η Πηνελόπη στην Οδύσσεια περίμενε καρτερικά τον Οδυσσέα ενώ υφίστατο τη λεκτική και ψυχική κακοπίηση από τους μνηστήρες, η Ελένη οδηγήθηκε στην Τροία με την «παρέμβαση» της θεάς Αφροδίτης, κ.α.. Ακόμα και οι εκπρόσωποι των άλλων ειδών λυρικής ποίησης όπως ελεγειών, ιάμβων, μελών ή χορικών ήταν άντρες (Αλκμάν, Στησίχορος, Τυρταίος, Βακχυλίδης, Ανακρέων, Πίνδαρος, Θεόγνις, Καλλίνος, Σόλων, Αρχίλοχος, Μίμνερμος, Σιμωνίδης ο Κείος, Σημωνίδης ο Αμοργίνος, Ιππώναξ, Αλκαίος,κ.α.   που μέσα από το έργο τους παρουσίαζαν την αντρική φιγούρα άλλοτε περιβεβλημένη με δόξα, ανδρεία, τιμή και άλλα προτερήματα και άλλοτε πιο γήϊνη, με εμφανή μειονεξίες.

  Η Σαπφώ ήταν η πρώτη που έγραψε ποιήματα με κεντρικό θέμα τη γυναίκα, τον έρωτα  και τον ψυχικό της κόσμο. Εστίασε στα ζητούμενά της, τον έρωτα, την ανάγκη ν΄ αγαπηθεί και ν΄ αγαπήσει, το αίτημα να συμφιλιωθεί με τον εσωτερικό της κόσμο. Σπουδαία είναι τα επιθαλάμια (ποιήματα που έχουν σαν θέμα τη νύφη που αποχωρίζεται τους γονείς της και την παρθενική ζωή,  εισάγεται στην ζωή της παντρεμένης, γυναίκας), που με την αμεσότητα   και έντονη εικονογραφία τους  αποτελούν μια διακήρυξη της ελευθερίας της γυναίκας της αρχαϊκής εποχής .

Τη θεματολογία η Σαπφώ την αντλεί από παλαιά λαϊκά τραγούδια συνδεδεμένα με έθιμα που τ΄ αναμόρφωσε και τ΄ ανάγαγε σε έντεχνο λόγο, «σε ζωγραφική ποίηση». Αξιοσημείωτα τα μοτίβο που έμειναν στην παγκόσμια λογοτεχνία όπως η ομορφιά της κόρης σαν «ένα φρεσκοκομένο μήλο», η λουλουδιασμένη φύση. κ.α.

Η πόίηση της αναφέρεται στην αγάπη και τρυφερότητα που είχε για άλλες νεαρές γυναίκες αλλά και την κόρη της Κλείδα, που υπεραγαπούσε και την μνημόνευε συψνά στην ποίησή της.  Το είδος που διακρίθηκε ήταν το μέλος δηλ. η μονωδία με τη σύγχρονη εκτέλεση της λύρας ενώ ο στίχος της ήταν ο σαπφικός. Δίδασκε ποίηση σε νεαρά κορίτσια – μάλιστα στην ιστορία έχουν  καταγραφεί περιστατικά που «έχασε» μαθήτριες από μια αντίζηλες του είδους όπως η Γοργώ. Συνδεόνταν στενά με τις μαθήτριές της. Βίωνε τα συναισθήματά της στο έπακρο μέχρι «αφανισμού». Εκτιμούσε ιδιαίτερα το ποιητικό ταλέντο και το θεωρούσε προαπαιτούμενο για την μνημόνευση μετά θάνατον ενώ αποστρεφόταν όποιον δεν το κατείχε. Ο Πλάτων είχε αναφερθεί στη Σαπφώ ως την 10η Μούσα. [ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΦΩΚΑ.]

ΑΓΝΗ ΜΠΑΛΤΣΑ

Η διάσημη Ελληνίδα μέτζο-σοπράνο δεν παραλείπει να μιλά για την Ελλάδα κάθε φορά που συναντά ανθρώπους του τύπου. «Είμαι υπερήφανη και ευγνώμων που γεννήθηκα σε αυτή την ευλογημένη χώρα, την Ελλάδα», είπε το 2015, μετά τη μεγαλειώδη συναυλία της με ελληνικά τραγούδια, στην Κρατική Όπερα της Βιέννης, όπου αποθεώθηκε από ένα γοητευμένο ακροατήριο φιλόμουσων Βιενέζων.

Η Αγνή Μπάλτσα κουβαλά μέσα της την Ελλάδα κάθε φορά που διαλέγει τραγούδια των Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Σταύρου Ξαρχάκου, Βασίλη Τσιτσάνη και Σπύρου Περιστέρη. Και δεν παραλείπει κάθε φορά να δηλώνει πως είναι υπερήφανη που της δόθηκε η ευκαιρία να ξανατραγουδήσει πάλι αυτά τα τραγούδια, «τα οποία είναι η μεγάλη κληρονομιά μας».

Γεννημένη στη Λευκάδα τον Νοέμβριο του 1944, η Αγνή Μπάλτσα θεωρείται η «σπουδαιότερη δραματική μεσόφωνος της εποχής μας», κάτι που της είχε αναγνωρίσει ο ίδιος ο μεγάλος μαέστρος του 20ού αιώνα, Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, από τα πρώτα χρόνια της μακρόχρονης συνεργασίας τους.

Η είδηση της συνεργασίας της με την Εθνική Λυρική Σκηνή και της αφιλοκερδούς συμμετοχής της στο εναρκτήριο έργο της Λυρικής στις νέες της εγκαταστάσεις στο Φάληρο, στην Ηλέκτρα του Στράους σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου, δημιούργησε αμέσως αναμονή, αλλά έφερε στο νου των παλαιότερων, την αλησμόνητη εμφάνισή της στο Ηρώδειο, στην «Κάρμεν», με την Όπερα της Ζυρίχης και τον Χοσέ Καρέρας – Δον Χοσέ, στο Φεστιβάλ Αθηνών το καλοκαίρι του 1984. Το κοινό όμως την αποθέωσε, τη λάτρεψε όχι μόνο στην όπερα, αλλά και μέσα από τις συναυλίες της με τα «Τραγούδια της Πατρίδας μου» υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Ξαρχάκου.

Η Αγνή Μπάλτσα ξεκίνησε να παίζει πιάνο σε ηλικία έξι ετών. Μελέτησε στον Μουσικοφιλολογικό Όμιλο Ορφέα Λευκάδας, τραγουδώντας στη Χορωδία του και παίρνοντας μέρος σε όλες τις συναυλίες του είτε ως χορωδός, είτε ως σολίστ (υπό τους Δημ. Βλάχο και Ν. Θάνο-Μορίνα). Συνέχισε σπουδές στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών (με τη Ν. Φραγκιά Σπηλιοπούλου) και αποφοίτησε το 1965. Στο μεταξύ, το 1964 πήρε το 3ο βραβείο στον διεθνή Διαγωνισμό του Βουκουρεστίου και στη συνέχεια (Ιανουάριος 1965) της απενεμήθη στην Αθήνα η υποτροφία “Μαρία Κάλλας“. Συνέχισε σπουδές στις Μουσικές Ακαδημίες του Μονάχου και της Φρανκφούρτης (στο «στούντιο» της εκεί Όπερας). Εκτός από φωνητική, σπούδασε επίσης θεατρική υποκριτική και γερμανική λογοτεχνία. ΠΗΓΗ elcteam

Ασπασία της Μιλήτου

Γεννημένη στη Μίλητο της Μ. Ασίας (470-410 π.Χ.) η Ασπασία ήταν μια σημαντική μορφή στην κλασική Αθήνα και σύντροφος του Περικλή. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, το σπίτι της στην Αθήνα είχε μετατραπεί σε πνευματικό κέντρο, όπου συχνά μαζεύονταν εξέχοντες άνθρωποι των γραμμάτων. Λέγεται ότι είχε ιδρύσει σχολείο για κορίτσια.

Αγνοδίκη η Αθηναία

Ήταν η πρώτη γυναίκα μαία στην ιστορία. Σπούδασε ιατρική στον Ηρόφιλο μεταμφιεσμένη σε άνδρα, καθώς δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να ασκήσουν την ιατρική. Άρχισε να ασκεί την ιατρική στην Αθήνα, ενώ συνέχιζε να μεταμφιέζεται σε άνδρα και ειδικευόταν στη μαιευτική, αφού οι άνδρες συχνά αρνούνταν να την ασκήσουν. Κάποια στιγμή αναγκάστηκε να αποκαλύψει το φύλο της σε ασθενή. Οι άντρες συνάδελφοί της, ζηλεύοντας την επιτυχία της, την κατηγόρησαν ότι αποπλανούσε γυναίκες. Μάλιστα δικάστηκε, αλλά καθώς την υπεράσπισαν σύζυγοι κορυφαίων πολιτικών ανδρών της πόλης, αθωώθηκε. Χάρη σε αυτήν, ανατράπηκε ο νόμος που απαγόρευε στις γυναίκες να ασκήσουν ιατρική.

Ιππαρχία της Μαρώνειας

Η Ιππαρχία (π. 325 π.Χ.) πήγε στην Αθήνα με την οικογένειά της, όπου συνάντησε τον Κράτη των Θηβών, τον πιο γνωστό κυνικό φιλόσοφο της εποχής, και τον ερωτεύτηκε. Παρά τις αντιρρήσεις των γονιών της, τον παντρεύτηκε και έζησαν στη φτώχεια στους δρόμους της Αθήνας, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των Κυνικών. Μετά τον θάνατο του Κράτη, λέγεται ότι έγραψε πολλά βιβλία που όμως έχουν χαθεί. Ωστόσο περιλαμβάνεται στο έργο του Διογένη Λαέρτιου, μαζί με τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη.

Αρετή της Κυρήνης

Κόρη του Αρίστιππου, η Αρετή (5ος-4ος αι. π.Χ.) είναι γνωστή ως η πρώτη γυναίκα φιλόσοφος. Διδάχθηκε από τον πατέρα της, πρώην μαθητή του Σωκράτη και με τη σειρά της δίδαξε τον γιο της, τον Αρίστιππο τον νεότερο. Λέγεται ότι ανέλαβε ως επικεφαλής της Σχολής της Κυρήνης μετά τον θάνατο του πατέρα της. Αν και δεν διασώθηκε καμία από τις διδασκαλίες της, την αναφέρουν αρκετοί ιστορικοί και φιλόσοφοι, όπως οι Διογένης Λαέρτιος, Αίλιος, Κλήμης Αλεξανδρείας και Αριστοκλής.

Ύδνα της Σκιώνης

Η Ύδνα (π. 500 π.Χ.) ήταν κορυφαία κολυμβήτρια και δύτρια. Κατά τη διάρκεια της περσικής εισβολής στη Σαλαμίνα το 480 π.Χ., κολύμπησε με τον πατέρα της μέχρι τον περσικό στόλο και έκοψαν τα σκοινιά των πλοίων, κάνοντας έτσι τα πλοία να συγκρουστούν μεταξύ τους, ακόμα και να βυθιστούν ορισμένα από αυτά. Αυτό έδωσε χρόνο στον ελληνικό στόλο να προετοιμαστεί για ναυμαχία και τελικά να νικήσει τους Πέρσες. Για να τους τιμήσουν, στήθηκαν αγάλματά τους στους Δελφούς.

Τελέσιλλα του Άργους

Η Τελέσιλλα (π. 510 π.Χ.) ήταν εξέχουσα λυρική ποιήτρια. Μάλιστα θεωρήθηκε μία από τις εννέα γυναίκες λυρικές ποιήτριες της Ελλάδας από τον Αντίπατρο τον Θεσσαλονικέα. Όταν ήταν μικρή, αρρώσταινε διαρκώς. Τότε συμβουλεύτηκε έναν μάντη που της είπε να αφιερωθεί στις Μούσες. Μελέτησε μουσική και ποίηση και γρήγορα θεραπεύτηκε. Εξελίχθηκε σε ποιήτρια που άσκησε επιρροή, αλλά έγινε γνωστή και όταν έδιωξε τους Σπαρτιάτες από τη γενέτειρα της, έχοντας συγκεντρώσει και οπλίσει της γυναίκες, τους δούλους και τους εναπομείναντες άνδρες της πόλης. Ο πρόχειρος αυτός στρατός πολέμησε τόσο ένδοξα που οι Σπαρτιάτες αναγκάστηκαν να το βάλουν στα πόδια.

Πηγή: The culture trip