50 θετικές φράσεις για να λέμε στα παιδιά μας. H επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπο.

Ο τρόπος που μιλάμε στα παιδιά μας επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο γύρω τους και κυρίως τον εαυτό τους. Πολλές φορές πάνω στην κούρασή μας, ανοίγουμε το στόμα μας και λέμε πράγματα που δε θα έπρεπε να πούμε. Τα παιδιά όμως δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύ του τι κάνουν και του τι είναι. Έτσι λοιπόν όταν μέσα στον εκνευρισμό μας αποκαλούμε το παιδί μας «κακομαθημένο», «παλιόπαιδο», «τεμπέλη» ή οτιδήποτε αρνητικό, επειδή έκανε κάτι που δε θα έπρεπε να έχει κάνει, οι λέξεις αυτές γίνονται σπόροι που φυτεύονται μέσα στο μυαλό του. Οι σπόροι τελικά φυτρώνουν και τα αρνητικά αυτά χαρακτηριστικά γίνονται ακόμα μεγαλύτερα.

Σκοπός όμως αυτού του post, δεν είναι να μας γεμίσει με τύψεις για όσα αρνητικά μπορεί να έχουμε πει ως τώρα. Σκοπός είναι να μας δώσει τροφή για σκέψη και να μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε πώς μπορούμε να βελτιωθούμε ώστε να γίνουμε καλύτεροι γονείς.
Ποιες θετικές φράσεις όμως – αντί για αρνητικές – μπορούμε να «φυτέψουμε», ώστε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας; Τι μπορούμε να τους λέμε σε τακτική βάση, ώστε να καταλάβουν ότι τα αγαπάμε, ότι σεβόμαστε την προσωπικότητά τους και ότι πιστεύουμε στο μεγαλείο που κρύβουν μέσα τους;  Να κάποιες ιδέες:

1. Μου αρέσει να σε βλέπω να χαμογελάς.
2. Χρειάζομαι τη βοήθειά σου.
3. Πήρες σπουδαία απόφαση.
4. Ευχαριστώ που μου το είπες.
5. Είμαι περήφανη για σένα.

6. Μου αρέσει να περνάμε χρόνο μαζί.
7. Μου αρέσουν οι φίλοι σου.
8. Ποια ήταν η αγαπημένη στιγμή της ημέρας σου; 

9. Θες να κάνουμε κάτι οι δυο μας;
10. Ποια είναι η γνώμη σου;

11. Πιστεύω σε σένα.
12. Η δασκάλα σου πιστεύει σε σένα.
13. Μου αρέσει να σε βλέπω να παίζεις.
14. Μου αρέσει να σε βλέπω να αθλείσαι.
15. Θα τα καταφέρεις, το ξέρω.

16. Σου έχω μια έκπληξη!
17. Εσύ πώς το βλέπεις; Εξήγησέ μου τη δική σου πλευρά.
18. Χαίρομαι που σε βλέπω χαρούμενο/η!
19. Δεν τρέχει τίποτα, όλοι κάνουμε λάθη.
20. Έφτιαξα το αγαπημένο σου φαγητό!

21. Έκανες σπουδαία δουλειά. Πρέπει να είσαι περήφανος/η για τον εαυτό σου.
22. Το αξίζεις.
23. Καταπληκτική ιδέα!
24. Σε ευχαριστώ που με βοηθάς.
25. Με κάνεις και γελάω.

26. Δεν παίζεσαι!
27. Σε εμπιστεύομαι.
28. Είσαι σπουδαίος φίλος/φίλη. Οι φίλοι σου είναι τυχεροί που σε έχουν.
29. Μπορείς να μου λες τα πάντα.
30. Θα είμαι πάντα δίπλα σου.

31. Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;
32. Μου έλειψες.
33. Για πες μου περισσότερα…
34. Σε όλους μας έχει συμβεί.
35. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους.

36. Η γνώμη σου είναι σημαντική. Να τη λες!
37. Δεν είναι κακό να λες όχι. 

38. Η μέρα που γεννήθηκες ήταν μία από τις καλύτερες μέρες της ζωής μου.
49. Είσαι σπουδαίο παιδί.
40. Τι σου λέει το ένστικτό σου;

41. Τι σου λέει το σώμα σου;
42. Σε ευχαριστώ.
43. Πιστεύω ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο. 

44. Σε ακούω. Σε προσέχω.
45. Θες να το συζητήσουμε;

46. Είναι δική σου απόφαση.
47. Συγνώμη. Δεν έπρεπε να αντιδράσω έτσι.
48. Τι μπορώ να κάνω για να γίνω καλύτερη μαμά (ή μπαμπάς) για σένα; 

49. Σε αγαπώ.
50. Θα σε αγαπώ ό,τι κι αν γίνει.
Τα λόγια μας έχουν δύναμη. Ας επιλέξουμε προσεκτικά τι λέμε και ας αναπτύξουμε μια υπέροχη σχέση με τα πιο υπέροχα πλάσματα της ζωής μας.
Aνιχνευτής ο Πεπέ.

ΡΙΧΑΡΝΤ ΒΑΓΚΝΕΡ αγαπημένοι συνθέτες. Η επιλογή έγινε από τον Επικούρειο Πέπ.

Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner, 1813-1883)

Tρέφοντας μεγάλο θαυμασμό για τον συμπατριώτη του Μπετόβεν, ο Βάγκνερ έγινε με τη σειρά του ένας από τους πιο σημαντικούς συνθέτες όλων των εποχών, επηρεάζοντας τη σκέψη πολλών μετέπειτα μουσικών με τις απόψεις του για την όπερα, τη χρήση των λάιτ μοτίφ και τη χρωματική του γραφή. Ο γεννημένος στη Λιψία συνθέτης δεν αρκούνταν μόνο στο να γράφει μουσική, αλλά ανέπτυξε διεξοδικές θεωρίες για την τέχνη, την πολιτική, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία, τις οποίες παρουσίασε σε πολυάριθμα γραπτά κείμενα. Οι αντισημιτικές του απόψεις χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ. Μαχητικός καθώς ήταν, έλαβε μέρος στις εξεγέρσεις της Δρέσδης το 1848-49, κάτι που του κόστισε 13 χρόνια εξορία από τη Γερμανία και σημαντικές επαγγελματικές δυσκολίες. Η τύχη του άλλαξε όταν γνώρισε τον νεαρό (και τελικά διαταραγμένο) βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκο Β’, ο οποίος τον υποστήριξε να ανεβάσει τις πολυέξοδες και πολύωρες όπερές του (ή μουσικά δράματα όπως τις είχε ονομάσει) Τριστάνος και Ιζόλδη, Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης και τις δύο πρώτες από την τετραλογία του Δαχτυλιδιού. Εξαιρετικός διαπραγματευτής, ο Βάγκνερ κατάφερε να εξασφαλίσει την κατασκευή ενός λυρικού θεάτρου που θα ανέβαζε μόνο τις δικές του όπερες! Το περίφημο αυτό θέατρο που χτίστηκε στο Μπαϋρόυτ (Bayreuth) της Γερμανίας συνεχίζει μέχρι σήμερα αυτή την παράδοση κάθε καλοκαίρι. Πηγή: Μελοδύσσεια. Ανιχνευτής ο Πεπέ.

Μπορούμε να αποφύγουμε την τραγική μοίρα του Κοριολανού; Ιωάννης Ιωαννίδης Καθηγητής Παθολογίας, Έρευνας, Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής Πανεπιστημίου Stanford

Ιωάννης Ιωαννίδης  Καθηγητής Παθολογίας, Έρευνας, Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής Πανεπιστημίου Stanford

*Σας ευχαριστώ για την εξαιρετική τιμή. Το πανεπιστήμιο Αθηνών έχει προνομιακή θέση στην καρδιά μου. Χρωστάω πολλά στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Η ευγνωμοσύνη μου ας μεταμορφωθεί σε ευχή, να είστε στην παγκόσμια πρωτοπορία για όλα τα αγαθά έργα του ανθρώπου. Εξάλλου στο ίδρυμα αυτό υπηρετεί μεγάλος αριθμός άριστων καθηγητών και φοιτούν χιλιάδες ταλαντούχοι φοιτητές. Η τιμή που μου κάνετε αντανακλά επίσης στους 2500 επιστήμονες με τους οποίους αξιώθηκα να συνεργαστώ. Με διδάσκουν καθημερινά και μου υπενθυμίζουν ότι δεν ξέρω σχεδόν τίποτα. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται 300 Έλληνες. Βλέποντας, ενδεικτικά, 17 Έλληνες επιστήμονες με τους οποίους έχω συγγράψει πάνω από 10 επιστημονικές δημοσιεύσεις, ήδη υποφαίνεται το θέμα της ομιλίας μου: 2 βρίσκονται στην Ελλάδα, 7 βρίσκονται με ένα πόδι εδώ και ένα στο εξωτερικό, και 8 βρίσκονται στο εξωτερικό.
Αποφοιτώντας το 1990, δεν ορκίστηκα σε αυτήν την αίθουσα. Είχα τελειώσει πρώτος όχι μόνο σε βαθμολογία, αλλά και χρονικά. Τον Ιούνιο κανένας άλλος συμφοιτητής δεν είχε περάσει όλα τα μαθήματα. Το ακαδημαϊκό έτος είχε βομβαρδιστεί από καταλήψεις, απεργίες, ακυρώσεις, στάσεις, διαμαρτυρίες, πορείες - το γνωστό δημιουργικό χάος της μόνιμης προεκλογικής περιόδου που διαρκεί δεκαετίες. Στην γραμματεία με είδανε σαν εξωγήινο UFO. Απίστευτο, υπήρχε φοιτητής που είχε τελειώσει στην ώρα του! Αυτό το παράλογο, αδιανόητο, ακατανόητο συμβάν δεν είχε προβλεφτεί, οπότε δεν είχαν ορίσει ορκωμοσία Ιούνιο. Όμως με λυπηθήκανε ότι ξεκινούσα ειδικότητα στο Χάρβαρντ σε λίγες μέρες και με ορκίσανε μονάχο σε μια κάμαρα. Πρώτη φορά λοιπόν μιλώ σε αυτήν την αίθουσα και έχω τρακ - και για άλλο λόγο. Σπάνια έχω μιλήσει στην Αθήνα. Μόνο περίπου 0,1% των προσκλήσεων που παίρνω είναι από την Ελλάδα. Ενδεικτικά, πρόσφατα με προσκαλέσανε να μιλήσω στην Αθήνα. Δέχτηκα με χαρά. Όμως μετά οι οργανωτές ανακάλεσαν την πρόσκληση. Με πληροφόρησαν ότι προτιμούν αξιόλογους επιστήμονες, να δώσουν παράδειγμα στους νέους. Εμφανέστατα, δεν ήμουν ούτε αξιόλογος, ούτε παράδειγμα για νέους. Πάλι πρόσφατα, συνάδελφος διερεύνησε αν ήθελα να δώσω την εναρκτήρια ομιλία σε ελληνικό συνέδριο συναφούς αντικειμένου. Δέχτηκα χαρούμενος. Επανήλθε απολογητικά. Η πρόταση είχε προκαλέσει νευρικό κλονισμό στην εταιρεία. Για να αποφευχθεί πλήρως το εξωφρενικά τραυματικό ενδεχόμενο να εμφανιστώ, η επιστημονική επιτροπή αποφάσισε να καταργήσει γενικότερα τον θεσμό της εναρκτήριας ομιλίας. Όπως στο ανέκδοτο όπου απατημένος σύζυγος φωνάζει εξοργισμένος «Άπιστη, ποτέ δε θα με ξανα-απατήσεις στον καναπέ μας!» Για να τηρήσει τον λόγο του, ξεφορτώνεται τον καναπέ σε πλανόδιο παλιατζή.
Το θέμα της φυγής και της επιστροφής με απασχολεί από τότε που περιδιάβαινα στο Γουδί τα ξεφτισμένα κομματικά πανό επικρεμάμενα γύρω από τον Ιπποκράτη. Προσπαθούσα να ερμηνεύσω τον βανδαλισμό όπως τα τάματα στα εικονίσματα της Παναγίας, εκείνα τα ασημένια μάτια και πόδια.
Κόμματα και αναρχικοί εμφανώς ζητούσαν την ευλογία του πατέρα της ιατρικής προσαρτώντας σύμβολα, συνθήματα, πανό κι αφίσες στο άγαλμά του. Πάντως θυμάμαι το Γουδί σαν μια παράφορα ερωτική τοποθεσία. Ανέκαθεν διέβλεπα κάτι παράφορα ερωτικό σε ό,τι καταπιανόμουν. Είτε στην γραφή, είτε στην επιστήμη. Αποτυχημένος και στα δυο ίσως, ακόμα προσπαθώ. Η ομιλία μου λοιπόν θα είναι μια εναλλαγή δυο διαφορετικών, συμπληρωματικών τύπων κειμένων.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΣΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ HENRY PURCELL (In nomine, γραφή 21)
[...] Ένιωσε την ίδια νοσταλγία και την ίδια πίκρα όπως κι ένα μεσημέρι στους Αέρηδες που τον είχε ρωτήσει ξαφνικά:
-Το ξέρεις πως δε θα γυρίσεις ποτέ;
Φυσούσε ο καλοκαιρινός αγέρας μέσα στις πικροδάφνες και τα μάτια της λάμπανε περίεργα. [...]
Άκουσε την ερώτηση συγκρατημένος, σχεδόν ασυγκίνητος θα 'λεγε κανείς. Κι όμως λίγες μέρες αργότερα έξω από τον Άγιο Ελευθέριο ένας μισότρελος έσερνε αργά τη λατέρνα του ψευδίζοντας ασυναρτησίες ή παλιούς σκοπούς του μεσοπολέμου (δε θυμάμαι ποιου απ' όλους τους μεσοπολέμους). Του φάνηκε ηλίθιο, αλλά ήθελε να κλάψει, όπως έφευγε και έσβηνε ο ήχος, εκείνη η λατέρνα έμοιαζε να έπαιρνε μαζί της κάτι πολύ σημαντικό, ήταν μια απώλεια αναντικατάστατη και κραυγαλέα, άδικη.
-Το ξέρεις πως δε θα γυρίσεις ποτέ;
Τα υπόλοιπα έγιναν γρήγορα και απόρρητα. Ήταν ένα δημόσιο γραφείο, κάποιος υπάλληλος (ο ανήμπορος κύριος αντιπρύτανης; ένας αθάνατος μαραζωμένος ακαδημαϊκός; ένας απλός κλητήρας; - δεν ήταν βέβαιος, όλοι όμοιοι μοιάζανε έτσι κι αλλιώς πλέον) υπέγραψε κάτι πανομοιότυπα φυλλάδια, αράδιασε κάτι συνημμένα χαρτιά και σφραγίδες και κωδικούς μητρώων και άλλα σημάδια παρωχημένης εξουσίας, το Ευαγγέλιο ήταν σε ένα τραπέζι, σαν σε καιρό πολέμου ή διωγμού και φιλικών εταιρειών, υπήρχε πολύ σκόνη πάνω στο τραπέζι, μετά ακολούθησε ένας διάδρομος γεμάτος πορτρέτα διάσημων ανάξιων που μονοπωλούν την Ιστορία, μισοσκόταδο, πουθενά η δική της εικόνα με τα καμένα μάτια από στάχτη - εκτός κι αν ήταν εκείνος ο σκεπασμένος πίνακας στην πλάτη του την ώρα που ορκιζόταν.
- Φύγε τώρα. Είμαστε περήφανοι για σένα. Αν μας ζητήσεις βοήθεια θα σ' αρνηθούμε. Είσαι αποκηρυγμένος και καταζητούμενος. Ο Θεός (για ποιο Θεό να μιλάμε τώρα!), ναι βέβαια, φυσικά, ο Θεός μαζί σου.

Η Ελλάδα διαθέτει αμέτρητους αξιολογότατους επιστήμονες και ερευνητές. Αν η χώρα μπορούσε να αξιοποιήσει στοιχειωδώς το επιστημονικό της δυναμικό θα ήταν μια από τις 4-5 υπερδυνάμεις του πλανήτη. Υπάρχουν κάπου ενάμιση εκατομμύριο απόφοιτοι πανεπιστημίου. Πάνω από 200.000 Ελλήνες δημοσιεύουν στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία. Περίπου 3.000 έχουν πάρει πάνω από 4.000 αναφορές στο έργο τους. Πάνω από 1.000 είναι και πρώτοι ή τελευταίοι συγγραφείς σε δημοσιεύσεις κορυφαίας διεθνούς απήχησης. Ο αριθμός κορυφαίων ειδημόνων είναι πολύ μεγαλύτερος, αν προσθέσουμε γνωστικούς χώρους, όπως οι ανθρωπιστικές σπουδές, που δεν αξιολογούνται ικανοποιητικά με βιβλιομετρικούς δείκτες.
Φυσικά η γνώση δεν έχει εθνικιστικό χαρακτήρα. Η επιστήμη δεν είναι τοπικό κειμήλιο, αλλά παγκόσμια υπόθεση. Κάθε χώρα πάει μπροστά στο μέτρο που έλκει τα καλύτερα μυαλά. Η κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών για δεκαετίες οφείλεται στο ότι αντλεί άριστους από την παγκόσμια δεξαμενή 7 δισεκατομμυρίων άτομων. Αντιθέτως, όταν κλείνεσαι στον εαυτό σου, π.χ. για να νιώσεις πιο ασφαλής, ευκολότερα περιορίζεις το ταλέντο παρά την τρομοκρατία.
Μπορεί η Ελλάδα να προσελκύσει τους άριστους των 7 δισεκατομμυρίων; Είναι μια ωραιότατη χώρα, με υπέροχους, εγκάρδιους ανθρώπους, ιδανικό κλίμα, πυκνή αναφορικότητα πολιτισμού. Αλλά ταυτόχρονα, ποτέ δεν επενδύσαμε σε ό,τι αξίζει. Ελάχιστοι μη Έλληνες άριστοι (με την ευρύτερη έννοια του ορου) έχουν σταδιοδρομήσει εδώ. Κι από τους Έλληνες, μόνο το 1/30 των κορυφαίων βιβλιομετρικά Ελλήνων έκαναν το σημαντικότερο έργο τους στην Ελλάδα. Μπορούμε να φανταστούμε ελληνικά πανεπιστήμια με 30 φορές μεγαλύτερη διεθνή απήχηση; Πανεπιστήμιο Αθηνών να σαρώνει το Στάνφορντ; Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να διαλύει το Caltech;
Η δεξαμενή που αντλούμε ταλέντα δεν είναι τα 7 δισεκατομμύρια της υφηλίου. Ούτε καν τα 10-15 εκατομμύρια Ελλήνων. Αντλούμε κυρίως από μια ρηχή στέρνα διαπλεκόμενων. Ορισμένες φορές η δεξαμενή έχει μέγεθος ν=1, η γνωστή φωτογραφική προκήρυξη, μίζα κι ανάθεση, το αποτροπαϊκό τρόπαιο όλων των κομμάτων. Όταν το σύστημα καταρρέει, η δεξαμενή αποκτά μέγεθος ν=0. Τότε κανείς δεν μπορεί να επιστρέψει, και να ήθελε. Μόνο μνήμες επιστρέφουν, ασυνόδευτες από σώμα. Μόνο επιθυμίες επιστρέφουν, ασυνόδευτες από θυμικό.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 1.10-13
Αήττητη ήταν η ζωή στη μνήμη και σπαρμένη σαν χίλια χαρτιά με πρόσκαιρες σημειώσεις στο πάτωμα, όταν φύσηξε απ΄ το ανοιχτό παράθυρο.
Όλα ήταν φωτεινά και καταξιωμένα, ακόμα και τα φωτοτυπεία που πουλούσανε περιληψάρια έξω από τη σχολή. Σκονισμένοι ευκάλυπτοι πέφτανε αθόρυβα μέσα στα ατάραχα νερά της θαλασσοσπηλιάς [...]. Όμοια με την άκρη της Χώρας που έπεφτε κάθε βράδυ στο σκοτεινό πέλαγος, αλλά κανείς δεν ξυπνούσε. Ο νεκρός φίλος ανέβαινε έπειτα μαζί σου από τις σκάλες του ανατομείου κι απ' το παράθυρο φαινόταν η εσωτερική αυλή με τις σκουριασμένες γλάστρες του βασιλικού και μια ξεσκισμένη πολυθρόνα με την καλλιγραφική υπογραφή του αυτοκράτορα Ισαάκιου Άγγελου. Έπειτα κοιτάζατε τα σπασμένα τζάμια των εργαστηρίων της βιολογίας. [...]Στους δρόμους έκλαιγες με λυγμούς για τις πατημένες προκηρύξεις και τις σχισμένες πλαστικές σημαίες των θανάσιμων εχθρών σου που στάθηκαν τόσο άτυχοι. Ήθελες τόσο πολύ να τους βοηθήσεις να σε καταστρέψουνε. Το μεσημέρι άπραγοι οι άνθρωποι απ' τις δουλειές τους κοιτούσανε το έρημο πάρκο της πλατείας με άκρα κατάνυξη. [...] Οι διάδρομοι των νοσοκομείων ήταν πάντα μακροί και φωτίζονταν με στρογγυλές πάλλευκες λάμπες. Οι ασθενείς με τις πυτζάμες τους καπνίζανε στα κλεφτά έξω απ' το ασανσέρ. Όμως η άνοιξη συνέχιζε να σε πονάει σαν μια μολυσμένη παρωνυχία που χειροτερεύει. [...] Στα νησιά φτάναμε πάντα πριν χαράξει ή αργά το δειλινό. [...] Να μη γυρίσεις πίσω, τι νόημα ψάχνεις. Είναι μεγάλη η ερημιά του καλοκαιριού και κάθε χρόνο μεγαλώνει περισσότερο. [...]

Τα προβλήματα αυτά είναι παγκόσμια. Στους συνεργάτες μου συμπεριλαμβάνονται επιστήμονες με καταγωγή από πάνω από 50 χώρες και πάνω από 500 ιδρύματα. Όταν ψηλαφάς τις δυσκολίες που πέρασε ο καθένας, βλέπεις ότι η φυγή είναι μια πανανθρώπινη πραγματικότητα. Οι άξιοι, οι άριστοι σπανίως γίνονται ανεκτοί. Ένα ίδρυμα και μια χώρα που θα βάλει στόχο την αριστεία, εύκολα θα φτάσει στην κορυφή. Ακούγεται παράδοξο, αλλά ο ουσιαστικός ανταγωνισμός είναι μικρός. Οι περισσότερες χώρες και τα περισσότερα ιδρύματα, ακόμα και στην Αμερική και στην Ευρώπη, υπηρετούν τη βαθιά μετριότητα. Μια επιστήμονας στο Χάρβαρντ ιταλικής καταγωγής μου περιέγραψε αίτηση σε ιταλικό πανεπιστήμιο. Την καλέσανε σε συνεντεύξεις. Μετά από ατέρμονες συναντήσεις, ένας κοσμήτορας της είπε επιτέλους με ειλικρίνεια. «Ευχαριστούμε που ήρθατε. Φυσικά, είστε η καλύτερη υποψήφια. Φυσικά, δεν υπάρχει πιθανότητα να σας πάρουμε. Είχαμε προκαταβολικά διαλέξει κάποιον δικό μας. Αλλά ο νόμος μας πιέζει. Μας βοηθάτε να καλύψουμε το τυπικό κριτήριο, να κάνουμε συνεντεύξεις και με άλλους.»
Προσωπικά, επέστρεψα και έκανα το περισσότερο έργο μου στην Ελλάδα. Ακόμα και τώρα η ψυχή μου παραμένει εδώ. Όπως ξέρετε, συγκρούστηκα με πολλά - και συνεχίζω. Νομίζω οφείλουμε σε όσους συνανθρώπους χτυπηθήκανε περισσότερο από εμάς, να μην συμβιβαζόμαστε με ό,τι στραβό μας τριγυρίζει. Ακόμα και αν ξέρουμε ότι οι συσχετισμοί, οι αναλογίες, τα δεδομένα υποδεικνύουν με ψυχρή λογική τον φτηνό συμβιβασμό.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΤΟΥ ΝΟΣΤΟΥ Ι
Γιατί επιστρέψαμε; Γιατί φύγαμε;
Η ίδια βροχή πέφτει κι εδώ και στα δάση του Vermont αυτή τη νύχτα
τα ίδια ρυάκια σβήνουν το όνομά σου
από τις βυζαντινές ψηφίδες που σκόρπισα στο ποτάμι των ελαφιών
σε δυο λεπτά διασχίζω όλη την πόλη, να δες,
κι έπειτα τι; Η λίμνη
ανασαίνει κάπου κοντά κι ας μη φαίνεται
το περασμένο καλοκαίρι σαπίζει σαν πλαγκτόν σε μεγάλες θερμοκρασίες
δική μου η ευθύνη είναι
για όλες τις παραμελημένες χωματερές
και για όλους τους ανθρώπους που δεν προλάβανε να μιλήσουνε
και φύγανε - «επιστρέψανε»
είπαν οι άλλοι, για να δικαιολογήσουνε μεταξύ τους
την αδικία, την ψευτιά, το φθόνο, τη μικροπρέπεια
δική μου η ευθύνη για όσους δεν μπορέσανε καν να έρθουν
τελειωμένοι στη διεθνή τους εξορία
ζεσταίνοντας τη λίγη Ελλάδα που τους απόμεινε στο φούρνο μικροκυμάτων
όμως καμιά από αυτές τις μοίρες δε με εκφράζει πλέον
κι εκτός από το πληρωμένο χαμόγελο του πλανόδιου πωλητή
άλλη αναγνώριση είναι αυταπάτη να περιμένεις
γνήσια - ο τόπος μου
πεθαίνει ακαριαία εδώ κι αιώνες
το σάπιο βαθυσκάφος κατεβαίνει ξεδιάντροπα, μολύβι
προς το βυθό, αράγιστο
στις τόσες ατμόσφαιρες αλήθειας.
Στις ονομαστικές ψηφοφορίες ψήφισα πολλές φορές μόνος Όχι απέναντι σε είκοσι Ναι
δεν μπόρεσα να μεταπείσω κανέναν
οι άλλοι εκλέκτορες είχαν αποφασίσει από πριν, ή μάλλον
δεν είχαν αποφασίσει ποτέ, απλά συμφωνούσαν - αν
με ρωτάγανε ξανά, Όχι πάλι θα έλεγα
απλά θα προσέθετα πως στα πιο ουσιαστικά ζητήματα δε ζητήθηκε καν η γνώμη μου.
Αν θέλουν, ας δοκιμάσουν να με ρωτήσουν.

Κοιτάζω τα δεδομένα κατάματα. Πού βρισκόμαστε; Σε αριθμό δημοσιεύσεων πριν μια δεκαετία η Ελλάδα είχε προσωρινά προσπεράσει Ισραήλ, Φινλανδία, Δανία και Νορβηγία. Παρά την εγκληματική κομματική λεηλασία των πανεπιστημίων και προκλητικά μηδενική επένδυση σε έρευνα και τεχνολογία. Τώρα πλέον μας ξεπέρασε κι η Αίγυπτος.
Δεν τα λέω αυτά για να κατηγορήσω κανέναν άλλο, μόνο τον εαυτό μου κατηγορώ. Νιώθω τεράστια ευθύνη. Κάθε συλλογική καταστροφή είναι και προσωπική αποτυχία. Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στην ίδια θέση παγκόσμιας κατάταξης όσο το 1967. Καθώς οι αριθμοί έχουν υστέρηση μιας δεκαετίας (ο χρόνος που προσπάθεια υποδομής μεταφράζεται σε δημοσιευμένο επιστημονικό προϊόν) και η πορεία είναι δυστυχώς καθοδική, μάλλον έχουμε επιστρέψει κάπου στο 1957. Βέβαια οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές, η ιστορία που έχει μεσολαβήσει δεν ακυρώνεται, η παραγωγή επιστημονικών και άλλων δεδομένων έχει αυξηθεί τρισεκατομμύρια φορές. Όμως όσο ο κόσμος προχωράει γοργά, εμείς παραμένουμε στάσιμοι.

Γυρίζω στο 1957 λοιπόν. Τι φυγές και επιστροφές μας διδάσκει η ζωή σημαντικών Ελλήνων επιστημόνων που είχαν κάνει αξιολογότατο έργο μέχρι τότε; Αναζήτηση στο Web of Science δείχνει 14 επιστήμονες με ελληνικά ονόματα που είχαν δημοσιεύσει σαν πρώτοι συγγραφείς τουλάχιστον μια δημοσίευση που τώρα έχει πάνω από 250 αναφορές. Μόνο 0,2% (ν=8975) από τις 5,591,537 δημοσιεύσεις μέχρι το 1957 περνούν αυτό το όριο. Παπανικολάου (4 εργασίες), Παπαπέτρου (3 εργασίες), Μητρόπολις (2 εργασίες), Βουγιούκος (2 εργασίες), Βαρελάς, Ίκκος, Ζέρβας, Δουσμάνης, Παπακυριακόπουλος, Αρβανιτάκη.

Όλοι γνωρίζουμε πως η Ελλάδα το μόνο που μπόρεσε να αξιοποιήσει από τον Γεώργιο Παπανικολάου ήταν η στρατιωτική του υπηρεσία στους βαλκανικούς πολέμους. Αν το επιχείρημα ήταν «δεν υπήρχε η κτιριακή και τεχνική υποδομή», το επιχείρημα αυτό δεν ισχύει πλέον. Θα δίναμε ευκαιρία σε έναν Γεώργιο Παπανικολάου σήμερα;
Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες. Δεν μπορείς να συναγωνιστείς όταν απλώς προσπαθείς να πετύχεις ό,τι άλλοι πετύχανε πριν 20 χρόνια, πέρυσι ή έστω εχθές. Δεν μπορείς να είσαι πρώτος βάζοντας στόχο να είσαι προτελευταίος (αντί τελευταίος). Δεν μπορείς να είσαι πρώτος βάζοντας στόχο έστω να γίνεις δεύτερος. Πρέπει να στοχεύεις για πρώτος. Συνεχώς προσφέρονται νέες ευκαιρίες. Νέες. Δηλαδή, άγνωστες, παράδοξες, αιρετικές, δυσψηλάφητες όταν πρωτοεμφανίζονται, αλλά εκ των υστέρων σαφώς αναγνωρίσιμες - όπως τα μεγάλα έργα τέχνης.
Ο Νικόλας Μητρόπουλος (Metropolis) για παράδειγμα δούλεψε στην ομάδα που έφτιαξε την πρώτη πυρηνική βόμβα και κατασκεύασε τους πρώτους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μεγάλης κλίμακας στο Los Alamos. Επίσης ανέπτυξε τους αλγόριθμους Monte Carlo, πυρήνα των σημαντικότερων υπολογιστικών αλγορίθμων μέχρι σήμερα. Υποθέτω πως κάποιο ελληνικό χάος είχε κάνει τους γονείς του να φύγουν στο Σικάγο. Πώς θα βεβαιωθούμε ότι το επόμενο μεγάλο ταλέντο που θα δημιουργήσει τη νέα πρωτοποριακή τεχνολογία (το αντίστοιχο της πυρηνικής ισχύος, των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των υπολογιστικών αλγορίθμων για τον 21ο αιώνα) δεν θα χαθεί; Αντίστοιχα ισχύουν όχι μόνο για τεχνολογία και επιστήμη, αλλά και για κάθε έκφανση καινοτομίας, για παράδειγμα επιχειρηματικότητα ή τέχνη.
Πώς θα βεβαιωθούμε ότι αντί να διώξουμε, θα είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε; Πώς θα ανεχτούμε τους ίδιους τους ανθρώπους μας, πριν ανεχτούμε κι άλλους; Πώς θα ανεχτούμε τον εαυτό μας; Μπορούμε να μην μισούμε τον εαυτό μας; Μπορούμε να αποφύγουμε να καταλήξουμε περιπλανώμενοι, αυτοκαταστροφικοί Κοριολανοί, προδότες και προδομένοι, μέσα στην έριδα όπου όλοι μισούμε όλους, όπου όλοι φθονούμε όλους, όπου όλοι καταστρέφουμε όλους; Μπορούμε να αποφύγουμε την τραγική μοίρα του Κοριολανού, τη μοίρα του όλοι εναντίον ενός και ένας εναντίον όλων;
Η ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΙΟΛΑΝΟΥ
Despising,
For you, the city, thus I turn my back:
There is a world elsewhere.
William Shakespeare, Coriolanus
Χαμένη Αττική, ξεχασμένη θάλασσα της Βραυρώνας
δεκαεπτά χρόνια αργότερα
ντρέπεσαι ακόμα και να αισθανθείς, εξοντωμένος από τις διαφημίσεις.
δεν ωφελεί να απολογούμαι ότι ο αγώνας ήταν άνισος,
κάποιος από τους δύο θα προλάβαινε να γυρίσει πρώτος-
έχασα - έτσι απλά, το παραδέχομαι.
κι όμως περνώ ακόμα μια νύχτα το Δεκέμβριο την πλωτή γέφυρα στη Μικρή Πρέσπα,
κι ένα ανοιξιάτικο πρωινό με καταιγίδα επιστρέφω στην ακτή της Ζέριας,
καθρεφτίζομαι καλοκαίρι πάνω από τη γέφυρα της Τατάρνας,
κι αναγνωρίζω απ' την όψη που μετράει με βία τη μικρή αλυκή στα βράχια
τον νεκρό γλάρο μέσα στη θλίψη των φτερών του στη δυτική ακτή των Αντίπαξων -
Μισώ την πολιτεία σας
τον βαθύ ομφαλό του μητροπολίτη Χονδρομερίου
το λυγδιασμένο χέρι του νομάρχη
τον επιθανάτιο ρόγχο του διανοούμενου
το αποχαυνωμένο βλέμμα του υπουργού
το γυαλιστερό νυστέρι του μεγαλοχειρούργου
τα πατιναρισμένα κουμπιά του υποστράτηγου
το παρδαλό τσόκαρο της τραγουδίστριας
το εθνόσημο αποσμητικό του ποδοσφαιριστή
το τροφαντό πηγούνι του επιτηδευματία
το κεχριμπαρένιο κομπολόι του δημοσίου υπαλλήλου
το σκληροδερμικό χαμόγελο του χριστιανού πιστού
τα σκωριόχρωα πτύελα του δημοσιογράφου -
μισώ αυτό το ένα, μοναδικό, ομοούσιο και αδιαίρετο άτομο που περιγράφω
τα μισώ όλα αυτά
μισώ την πολιτεία σας και, σωστά το καταλάβατε,
κάνω ό,τι μπορώ, άοπλος και ανυπεράσπιστος, για να την καταστρέψω
χωρίς καμία βία.

Ο κορυφαίος μαθηματικός Χρίστος Παπακυριακόπουλος δημοσίευσε το 1957 την εργασία του πάνω στο λήμμα του Dehn. Ένας ευγενικός, λεπτεπίλεπτος άνθρωπος, είχε πολεμήσει στην Αλβανία και στην αντίσταση. Στα Δεκεμβριανά φεύγοντας από την Αθήνα τον συνέλαβε ο ΕΛΑΣ. Τελικά υποχώρησε μαζί τους και δίδαξε αριθμητική στο δημοτικό στον Παλαμά Καρδίτσας. Δεν κράτησε τίποτε για τον εαυτό του. Χάρισε ακόμα και το παλτό του σε ένα γεροντάκι κι ο ίδιος κυκλοφορούσε τυλιγμένος με μια τρύπια κουβέρτα. Επιστρέφοντας στο πανεπιστήμιο Αθηνών κατηγορήθηκε για αριστερός και παραιτήθηκε. Κατέφυγε στο Πρίνστον με μόνο μια βαλίτσα υπάρχοντα. Έμεινε στο ίδιο δωμάτιο ξενοδοχείου επί 25 χρόνια με τα ίδια υπάρχοντα, αθόρυβος, αφοσιωμένος στα μαθηματικά και ακούγοντας Βάγκνερ. Οι Έλληνες προσπάθησαν να τον εξοντώσουν κι εκεί ακόμα. Διαβήματα γίνανε προς τις αμερικανικές αρχές ότι ήταν επικίνδυνος κουμουνιστής και πρέπει να απελαθεί. Σκέφτομαι όταν περήφανο μέλος της Νέας Δημοκρατίας έστειλε επιστολή στην ηγεσία του Στάνφορντ ζητώντας την δημόσια μεταμέλειά μου και όταν οπαδός του ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε από τον υπουργό παιδείας να με απολύσει (από το Στάνφορντ;) για να μην διαφθείρω τους νέους. Παρηγοριέμαι ότι καλύτεροι από εμένα πάθανε χειρότερα.
Άλλος ένας μεγάλος διωγμένος, ο Αχιλλέας Παπαπέτρου, από τους μεγαλύτερους Φυσικούς του εικοστού αιώνα, βρέθηκε αποκομμένος από την επιστημονική κοινότητα στην Αθήνα της γερμανικής κατοχής. Συνέχισε να διδάσκει και να κάνει έρευνα ολομόναχος. Τιμήθηκε με απόλυση από το Πολυτεχνείο το 1946 λόγω συμμετοχής στην αντίσταση. Έφυγε στο εξωτερικό αποδεχόμενος πρόσκληση του Σρέντιγκερ. Σταδιοδρόμησε εκτός Ελλάδας. Δουβλίνο, Μάντσεστερ, Βερολίνο, Παρίσι, Πρίνστον, Βιέννη, Βοστώνη. Τι έγιναν άραγε εκείνοι που τον απολύσανε και οι επίγονοί τους; Δεν το ψάχνω καν, υποθέτω πως μάλλον ακόμα θα διαπρέπουν σε κάποιον κομματικό ή αλλο δικτυωμένο τεκέ.
ΦΟΡΗΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΓΙΑ ΘΥΡΕΣ USB VII: 8q24 GENE DESERT
Την πολιτεία μου την απαρνήθηκα πριν προλάβει εκείνη να με απαρνηθεί
Έζησα σε άλλη χώρα μέσα στην ίδια μου τη χώρα
Τώρα σαρώνουν τα κουτιά απ' τα λυόμενα περίπτερα των φαρμακευτικών εταιρειών
Το συνέδριο πλησιάζει στη λήξη του.
Ακόμα μιλούν κάποιοι πληρωμένοι ειδικοί στις βιντεο-οθόνες
Και τα λόγια σου ταξιδεύουν μέσα σε δελεαστικά επιτόκια και πιστωτικές κάρτες που δεν
Εκδόθηκαν - λίγο πριν το φορτηγό φορτώσει τα τελευταία απομεινάρια του εκθεσιακού χώρου
Το προεδρείο αργεί ακόμα να τιμήσει αυτούς που αφυπηρέτησαν, κάποιοι πεθαίνουν
Περιμένοντας με λιγούρα τον επίτιμο τίτλο τους
Πεθαίνουν μέσα σε φτηνές μυρωδιές από καραμελωμένα φιστίκια
Πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μας, κι εμείς απλά χειροκροτούμε
Η πρόεδρος μιλά εδώ και τρεις ώρες
Το προεδρείο την ανέχεται αποσβολωμένο σαν αναγκαία τιμωρία
Για τα ενωτικά ατοπήματα του Κωνσταντίνου Ντράγκατς
Ή για τις οικοδομικές επιδόσεις του Θωμά Πρελούμποβιτς
Ενώ οι σιχαμερές προσφωνήσεις της ελληνικής ακαδημαϊκής αληταμπουρίας συνεχίζονται
Τα νύχια των συνέδρων μεγαλώνουν με ορατές εναποθέσεις ασβεστίου
Άλλοι κοιτάνε τα παπούτσια τους στα πίσω καθίσματα
Ανίκανοι να αντιδράσουν
Ανίκανοι να μιλήσουν
Ανίκανοι έστω να παραδεχτούν ότι δεν μπορούν να μιλήσουν
Τα ίδια καθίσματα όπως πριν τριάντα χρόνια
Τα ίδια καθίσματα όπως θα είναι μετά από τριάντα χρόνια
Με τις «προκλήσεις του μέλλοντος όπου θα δίνουμε πάντα το παρόν»
Όπως δήλωσε και ο φοιτητοπατέρας υπουργός στην εναρκτήριο ομιλία
Η χώρα αυτή δεν πηγαίνει πουθενά, εσύ μόνο έφυγες και συνεχίζεις να φεύγεις
Ο προσκεκλημένος καθηγητής αγωνιά πότε θα πάει σπίτι του
Να βράσει κάστανα στη χύτρα ταχύτητας
Πότε θα τελειώσει αυτή η φάρσα
Ο άλλος φίλτατος περιμένει να πάρει σύνταξη για να κολλήσει πιο σθεναρά
στο γραφείο του
Και στην όποια εξουσία του δόθηκε να αποτελματώσει άλλη μια γενιά
Ανθεκτικός σαν το Acinetobacter anitratus στις μονάδες εντατικής παρακολούθησης, ανίκητος
Όπως και όλα αυτά τα σκουπίδια που σαρώνονται από τα περίπτερα των διαφημιστών
Για να επανατοποθετηθούν τρόπαια στο επόμενο συνέδριο
Που δε θα υπάρξει - η οπτασία
Που πέρασε μπροστά σου πριν είκοσι χρόνια στη στάση του λεωφορείου
Πρέπει να είναι ισχυρότερη από τον υπόγειο μητροπολιτικό σιδηρόδρομο
Που αποτελείωσε - περνώντας με ταχύτητα -
το τελευταίο πάρκο της εφηβείας σου.
Κάποιοι επιστρέψανε, ίσως κυνηγώντας αυτήν την οπτασία της εφηβείας τους, όπως ο Συρρακιώτης Διονύσιος Ίκκος. Από τους πλέον διακεκριμένους ενδοκρινολόγους παγκοσμίως, γύρισε από τη Σουηδία στην Ελλάδα. Για δεκαετίες αποτελούσε πρότυπο επιστήμης, κλινικής αρετής και προσφοράς. Δυστυχώς δεν κατάφερε ποτέ να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σε μια φωτογραφία τον βλέπω μαζί με έναν πολύ αγαπητό μου δάσκαλο. Ήταν στο Λαϊκό νοσοκομείο που πριν 27 χρόνια ο καθηγητής Φώτης Παυλάτος μου έδωσε τη συστατική επιστολή για να πάω στην Αμερική. Θυμάμαι ακόμα σαν σήμερα εκείνη τη μέρα, την ευγενική, ποιητική του μορφή μέσα στο μισογκρεμισμένο παραμελημένο κτίριο όπου υπηρέτησε τόσα χρόνια τους ασθενείς και τους φοιτητές του. Συστατική επιστολή πήρα επίσης από τον εξίσου αγαπημένο μέντορά μου καθηγητή Δάικο. Δυο φωτεινά παραδείγματα, με τιμούν σήμερα με την παρουσία τους.
Οι περισσότεροι δεν επιστρέψανε ποτέ. Η Αγγελική Αρβανιτάκη έφυγε από την Αίγυπτο για την Γαλλία. Από τις μεγαλύτερες μορφές της νευροφυσιολογίας, ολοκλήρωσε τη σημαντικότερη δουλειά της ενώ ξεκινούσε ο Β' παγκόσμιος πόλεμος. Η δημοσίευση άργησε 2 χρόνια όπως γράφει μια υποσημείωση στην πρώτη σελίδα. "Owing to the present circumstances this paper, finished since May 1940, could not be published earlier."
Στη διάρκεια της κατοχής, δούλευε με τον επίσης Έλληνα συζυγό της στο εργαστήριο καθημερινά, σε ένα υπόγειο. Συναισθάνομαι την προσπάθεια να βρεις μια δόση λογικής με την επιστημονική έρευνα σε έναν παράλογο κόσμο. Ήρθε μόνο μια φορά στην Ελλάδα, 74 ετών, όταν ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Άλλα φωτεινά μυαλά αγνοούνται. George John Bouyoucos. Born in Licolia, Greece on 23 May 1888 to John James Bouyoucos and Paraskevj Kapsimakakos. Πού είναι η Licolia; Δεν βρίσκω το όνομα στο χάρτη. Υπάρχει αυτός ο οικισμός; Χάθηκε; Είναι παραφθορά άλλης γεωγραφικής τοποθεσίας; Τι σχέση είχε αυτός ο πρωτοπόρος της μηχανικής ανάλυσης εδαφών με την Ελλάδα; Στο Semi-centennial Alumni Record of the University of Illinois βρίσκω κάποιες πληροφορίες παραπάνω. Prepared in Greek Prep. Sch.; Y.M.C.A. of Chicago; Ph.D, Cornell, 1911; Univ. of Berlin, Paris, and London, 1913-4; Pres., Adelphic; Cosmopolitan.

Σταματάω στη λέξη Cosmopolitan, κοσμοπολίτης. Τον Νοέμβριο πρότεινα στο Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Στάνφορντ να διδάξω ένα μάθημα με τίτλο «The Cosmopolitan Introvert: Modern Greek Poetry and its Itinerants». Θέμα η σύγκριση Ελλήνων ποιητών του τελευταίου αιώνα με Αμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς με παράλληλους βίους. Με στεναχωρούσε ότι το Στάνφορντ δεν είχε ούτε ένα μάθημα για την σύγχρονη Ελλάδα. Με στεναχωρεί όταν αποκόπτεται η Ελλάδα από το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Πρόσφατα έμαθα από τους φιλολόγους συναδέλφους ότι η πρότασή μου έγινε δεκτή.
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΜΕ ΜΟΛΥΒΙ
ΚΑ
Το δωμάτιο δεν μπορεί να γλυτώσει με τίποτα απ' το φως του ήλιου, με μεγάλα παράθυρα ανοιχτά προς τη δύση, το νότο και την ανατολή, οι μέλισσες σταματούν και περιεργάζονται τα γαλάζια κουφώματα και το ένα κομμένο ροδάκινο, το φως καίει τα πόδια σου πάνω στο λευκό σεντόνι, όλα είναι λευκά στο δωμάτιο σαν τις ελάχιστες καλαμιές ή σαν τα αμέτρητα δυο τζιτζίκια εκεί έξω, τα ίδια τζιτζίκια εδώ στην Κύθνο, κι είκοσι τόσα χρόνια πριν έξω απ' την πνευμονολογική κλινική όπου δε συναντηθήκαμε με τα σκονισμένα πεύκα στην αυλή σε μια πόλη που μόλις είχε πεθάνει για σένα, νομίζω τη λέγανε Κεκρωπία ή Αθήνα ή κάτι τέτοιο αλλόκοτο προελληνικό όνομα, όπως έχουν όλες οι πολιτείες που πλέον δεν κατοικούνται. Μπορείς να έρθεις μαζί μου άραγε;
Σας ευχαριστώ που ήρθατε σήμερα μαζί μου. Σας ευχαριστώ που με αφήσατε να επιστρέψω.

*Η ομιλία με θέμα «Επιστημονικές φυγές και επιστροφές: μια προσωπική τοκάτα» δόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2017 στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι διαφάνειες που συνοδεύουν την ομιλία βρίσκονται εδώ. Τα αποσπάσματα με πλάγια γράμματα στην ομιλία είναι από την Τοκάτα για την Κόρη με το Καμένο Πρόσωπο
Πηγή: the huffingston post
Aνιχνεύτρια η Μελισσάνθη του Πεπέ.