ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ: ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

Το κείμενο του Βασιλη Ραφαηλίδη δημοσιεύτηκε στο Έθνος της Κυριακής το 1987.Είναι το πρώτο από μια σειρά δημοσιεύσεων που παρουσιάζουν το βιβλίο του Γεράσιμου Κακλαμάνη ” επί της δομής του νεοελληνικού κράτους” – 1987. Τα κείμενα εκδόθηκαν στο βιβλίο  “Έλληνες και Νεοέλληνες” του Β. Ραφαηλίδη το 1988.

Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες, σύμφωνοι. Όμως οι Έλληνες ανήκουν στην Ελλάδα; Iδου η απορία διατυπωμένη με μορφή παράδοξου ερωτήματος.

Από όσο ξέρουμε, κάνεις πριν από τον Γεράσιμο Κακλαμάνη δεν τόλμησε να διατυπώσει αυτό το επικίνδυνο ερώτημα. Η επικινδυνότητα του όποιου συνίσταται στο γεγονός ότι καταργεί την Ελλάδα ως γεωγραφική έννοια, όχι πως δεν υπάρχει Γεωγραφική Ελλάδα, αλλά δίνει πιο ουσιαστικό περιεχόμενο στην Ελλάδα ως ευρύτερη πολιτιστική έννοια πολύ πιο σημαντική από την γεωγραφία. Στο εντελώς εκπληκτικό βιβλίο του “επί της δομής του Νεοελληνικού κράτους”, που αν διαβαστεί από αυτούς που θα έπρεπε να διαβαστεί, θα προκαλέσει ταραχή μεγάλη, η Ελλάδα ούτε ήταν ποτέ, ούτε είναι και τώρα έννοια με αυστηρό γεωγραφικό περιεχόμενο.

Γιατί η Ελλάδα είναι μια πνευματική και πολιτιστική έννοια που εκτείνεται σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, χωρίς αυτό να σημαίνει, για αυτούς που θα σπεύσουν στα γρήγορα συμπεράσματα, πως η Ανατολική Μεσόγειος, ανήκει στους Έλληνες.

Ο Κακλαμάνης απέχει παρά πολύ από το να είναι Μεγαλοιδεατης. Και φυσικά δεν είναι Εθνικιστής. Ελλάδα λοιπόν είναι ο Ελληνικός πολιτισμός, και πέραν αυτού ουδεν.

Στην αρχαιότητα τούτο τον πολιτισμό δεν τον πραγμάτωσε μια μονό εθνότητα, δηλαδή οι αυτόχθονες Έλληνες, με την στενή γεωγραφία. Η Ελλάδα κατοικούνταν, τότε, από μια πανσπερμία λαών και εθνοτήτων, όπως και το 1821. Και η γεωγραφική της θέση συνετέλεσε ώστε όλοι οι πολιτισμοί που αναπτύχτηκαν στην Ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, να συγχωνευτούν τελικά σε έναν, που κατ’ οικονομία ονομάστηκε Ελληνικός. Με άλλα λόγια ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν είναι το δημιούργημα ενός προνομιούχου και ιδιοφυούς λαού, προορισμένου από την μοίρα να μεγαλουργήσει.

Δεν υπάρχουν μεγαλοφυείς λαοί. Υπάρχουν μονό μεγαλοφυείς άνθρωποι. Και αν ένας λαός όπως οι αρχαίοι Έλληνες δημιουργεί έναν μεγαλειώδη πολιτισμό, αυτό δεν οφείλεται στο φανταστικό άθροισμα, που ονομάστηκε δολίως και σκοπίμως, “Εθνική ιδιοφυΐα”, προκειμένου να παράξει ιδεολογική κάλυψη ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΠΑΤΗ, διάσπαρτη σε τούτον τον Νεοελληνικό τόπο, αλλά στην ιστορική συγκυρία, καθώς και στην γεωγραφική θέση όντος της οποίας τελείται η ιστορική συγκυρία, σε μια δεδομένη στιγμή του ιστορικού χρόνου.

Η Ελλάδα λοιπόν από γεωγραφική άποψη είναι η καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου. Ήταν επόμενα φυσικό να γίνει ο χώρος συνάντησης, όλων των Μεσογειακών πολιτισμών, όλων των επιστημών και όλων των θρησκειών, που κάποτε συναποτέλεσαν αυτό που ονομάστηκε “Ελληνικός πολιτισμός”. Που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κορύφωση στην οποία έφτασε ο ευρύτερος Μεσογειακός πολιτισμός, από τότε που πρωτοεμφανίστηκε στην Βαβυλωνία, στην Ασσυρία και στην Αίγυπτο.

Αυτό σημαίνει πως δεν νομιμοποιούμαστε να είμαστε υπερήφανοι για τους αρχαίους μας πρόγονους. Πρώτον διότι ουδεμία καθορισμένη φυλετική σχέση έχουμε με τους αρχαίους μας προγόνους  και το δεύτερο γιατί πολιτιστικά απέχουμε  έτη φωτός από κείνους.
Άλλωστε και οι αρχαίοι μας προγονοί, ήταν μια πανσπερμία. Ουδείς θα μπορούσε να αποδείξει την άνευ νοήματος, άλλωστε, φυλετική καθαρότητα των αρχαίων Ελλήνων, πολύ περισσότερο όταν και σήμερα τούτη η καθαρότητα είναι ένας χονδροειδέστατος μύθος προς κατανάλωση ηλίθιων και “εθνικοφρόνων”.

Που όσο πιο εθνικόφρονες είναι, τόσο μικρότερη σχέση έχουν με τον Ελληνικό πολιτισμό.

Ο Κακλαμάνης αποδεικνύει με μια συναρπαστική μαθηματική λογική πως η “ελληνικότητα” και η “εθνικοφροσύνη” ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους. Διότι δεν υπήρξε ποτέ γεωγραφικά προσδιορίσιμο ελληνικό έθνος, ενώ υπήρξαν πολλά ελληνικά κράτη, αλλά κανένα…νεοελληνικό. Αυτό δεν σημαίνει βεβαία πως δεν υπάρχει Ελληνική εθνότητα. Μονό που δεν μπορεί να προσδιορισθεί ούτε από την γεωγραφία, ούτε από την θρησκεία.

Ο τίτλος λοιπόν του βιβλίου του Γερασίμου Κακλαμάνη, “Επι της δομής του Νεοελληνικού κράτους”, δεν θα μελετήσει μια ανύπαρκτη δομή, αλλά ερευνά τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες ύπαρξης στο μέλλον, μιας τέτοιας δομής. Το νεοελληνικό κράτος κατά τον Γ. Κακλαμάνη, είναι κάτι που πρέπει “να προκύψει”. Πράγμα που σημαίνει πως ακόμα δεν έχει προκύψει. Με αλλά λόγια πρέπει να φτιάξουμε μια Ελλάδα.

Αλλά τότε, τι είναι αυτό που ονομάζουμε Νεοελληνικό κράτος; Γιατί σίγουρα υπάρχει κάτι τέτοιο. Είναι το ΤΕΧΝΗΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, κάτι σαν το Βέλγιο ας πούμε που δημιούργησαν οι τότε μεγάλες δυνάμεις, αμέσως μετά την νικηφόρα έκβαση της ελληνικής επανάστασης που όσο μεγαλειώδης κι αν ήταν, δε θα οδηγούσε στην δημιουργία κράτους αν αυτό δε βόλευε τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής.

Άλλωστε κατά τον Γ.Κακλαμάνη, η Ελληνική επανάσταση δεν έγινε για να δημιουργηθεί αυτό το συγκεκριμένο κράτος, που όλοι ξέρουμε, αλλά για να αυτονομηθεί από την Οθωμανική αυτοκρατορία, μια περιοχή της, όπως επιχειρήθηκε και νωρίτερα από τον Αλη Πασά.

Που όπως και η ιδία η Οθωμανική αυτοκρατορία στο σύνολο της, απείχε πολύ από το να είναι ομοιογενής εθνολογικά και θρησκευτικά. Στην Ελληνική επανάσταση πήραν λοιπόν μέρος και μωαμεθανοί. Ο Κακλαμάνης έχει βάσιμους λόγους να υποπτεύεται πως οι μισοί τουλάχιστον των εξεγερμένων  ήταν μωαμεθανοί-χωρίς να σημαίνει ότι δεν ήταν 'Ελληνες.

Γιατί Έλληνες δεν ήταν-και δεν είναι-μονό οι Χριστιανοί ορθόδοξοι, όπως έφτασε να γίνει πιστευτό μέσα από μια ανόητη εθνικιστική προπαγάνδα, που ταύτισε τον Ελληνισμό με την Ορθοδοξία, πετώντας στο περιθώριο όσους αυτόχθονες είχαν ασπαστεί άλλες θρησκείες, η όσους ετερόχθονες έφεραν στην καινούργια πατρίδα την θρησκεία των προγονών τους.

Σήμερα σχεδόν σε όλα τα παραλία της Μικράς Ασίας, κατοικούνται από εξισλαμισμένους Έλληνες, πολλοί από τους οποίους εξισλαμίστηκαν μονό και μονό για να μην υποστούν την δύσκολη, όπως αποδείχτηκε, τύχη των άλλων ελληνικών πληθυσμών που αντάλλαξε ο Βενιζέλος.

Δεν είναι ιστορικό λάθος, είναι ιστορική λαθροχειρία, ο αυταπόδεικτα ανόητος ισχυρισμός, “πας Ελλην Χριστιανός Ορθόδοξος”. Θα δούμε την επόμενη Κυριακή στο επόμενο άρθρο, γιατί η Ορθοδοξία ταυτίστηκε με τον Ελληνισμό,[1] για να σχηματίσει εκείνη η τεχνητή έννοια “ελληνοχριστιανικός”, τα δυο συνθετικά της οποίας είναι αντιφατικά, και συνεπώς αλληλοαποκλειομενα, όπως αποδειχνει ο Γ.Κακλαμανης από την Λευκάδα. (Οι επτανήσιοι δεν έχουν σοβαρούς ιστορικούς λόγους να είναι Ελληνορθόδοξοι, έτσι και αλλοιως ήταν πάντα οι χειρότεροι εξ Ελλήνων χριστιανοί).

Για να αναληφθούμε την συλλογιστική του Κακλαμάνη πρέπει κατ αρχήν να σταματήσουμε λιγάκι στα προφανή.
Υπάρχει λοιπόν σήμερα στην Ελλάδα ένας έντονος τοπικισμός όσο εκείνος της αρχαιοελληνικής πολης-κρατος. Οι γειτονικές πόλεις και τα γειτονικά ελληνικά χωριά βρίσκονται πάντα σχεδόν σε μια εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ τους. Γιατί;;

Στην Γερμάνια αυτός ο τοπικισμός οδήγησε στην ομοσπονδιοποιηση, και στην Ιταλία σε ένα ενιαίο κράτος με ισχυρή εθνική συνείδηση, παρά το γεγονός του κατακερματισμού της Ιταλίας, σε πολλά κρατίδια, πριν από τον Γαριβαλδη και τον Καβουρ. Γιατί λοιπόν το σύγχρονο Ελληνικό κράτος ,δεν διαμορφώθηκε σε μια ομόσπονδη δημοκρατία τύπου Γερμανίας;

Όπου η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θράκη, η Θεσσαλία, η Στερεά, (που λέγεται ακόμα Στερεά, αν και τα σύνορα έφυγαν πια από τον Δομοκό και προστέθηκε και άλλη Στερεά Ελλάδα),οι Κυκλάδες τα Δωδεκάνησα, τα Επτάνησα, η Κρήτη, θα μπορούσαν να είναι κάλλιστα κρατίδια μιας Ομοσπονδίας;

Το ερώτημα τώρα ανεστραμμένο: Γιατί οι παραπάνω περιοχές διατηρούν ακόμα και σήμερα τόσες πολιτισμικές και θεσμικές  ιδιαιτερότητες , ώστε να μην καταφέρνουν να σχηματίσουν ένα ενιαίο κράτος όπως στην Ιταλία;;
Άλλωστε τι σημαίνουν εκείνοι οι τρομεροί εμφύλιοι πόλεμοι κατά την διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης;

Γιατί οι Στερεοελλαδίτες μισούσαν τόσο πολύ τους Πελοποννησιους;

Γιατί η συνεχιζόμενη απέχθεια των μεν για τους δε;

Γιατί οι Μακεδόνες νιώθουν πάντα λιγάκι περιθωριακοί σε σχέση με τον κύριο κορμό του έθνους , πράγμα που υποχρέωσε το επίσημο κράτος να καταφύγει στο αστείο και δημαγωγικό ολοφάνερα χαρακτηρισμό της Θεσσαλονίκης ως “συμπρωτεύουσας”;

Γιατί οι Θράκες εμφανίζουν μια αυξημένη πολιτική παθητικότητα;

Γιατι ο Καζαντζακης προτιμά για τον εαυτό του τον χαρακτηρισμό “Κρητικός” και όχι “έλληνας”;

Γιατί οι επτανήσιοι θεωρούν πως υπερέχουν έναντι των άλλων Ελλήνων;

Γιατί οι Πόντιοι νιώθουν ακόμα και σήμερα φιλοξενούμενοι στην “μητέρα πατρίδα”;

Είναι όντως για αυτούς η Ελλάδα “μητέρα πατρίδα”, η μια κακή μητριά, που συνεχίζει να τους κοροϊδεύει με τα γνωστά ανέκδοτα;

Δεν είναι τυχαίο βεβαία που σε αυτούς φόρτωσαν τα ανέκδοτα.

Τέτοια ανέκδοτα υπάρχουν παντού βέβαια, αλλά σε άλλες χώρες οι αυτόχθονες τα προσάπτουν επίσης για αυτοχθονες,και όχι για ετεροχθονες, οπως εδω, οπου οι ντόπιοι Ελλαδιτες θεωρούν τον εαυτό τους πιο γνήσιο Έλληνα των πιο γνήσιων.

Και το σημαντικότερο ερώτημα: Γιατί η Ελληνική κοινωνία στο σύνολο της εμφανίζει μια τόσο μεγάλη έλλειψη ομοιογενείας και συνοχής;

Και στις τοπικές κοινωνίες και στα διάφορα επαγγέλματα τα οποία το καθένα, διεκδικεί τα δικά του απέναντι στα αλλά;

Γιατί εδω ούτε οι συνταγματικοί θεσμοί δεν λειτουργούν, ούτε οι νόμοι;

Γιατί οι πάντες περιμένουν τα πάντα από την καθημερινή παρέμβαση του Νομοθέτη, ο οποίος παράγει νόμους με την σέσουλα και τους ρίχνει σε μαζική κατανάλωση, σε τέτοιο βαθμό που παραβιάζονται αμέσως με το που θα ψηφιστούν, ένεκα του νεοελληνικού φαινόμενου που ονομάζεται “παραθυράκι”.

Γιατί τελικά οι Νεοέλληνες γίνονται γελοία δικομανείς καταρρίπτοντας όλα τα παγκόσμια ρεκόρ;

Τι σημαίνει η άκρως διαδομένη παροιμία στις Αραβικές χώρες “Τι εβραίος,τι Έλληνας“; Τι σημαίνει η αραβική βρισιά “άντε να γαμ… με Έλληνα“;

Γιατί χρειάστηκε ο διπλωματικός αγώνας πολλών ετών, για να πειστεί ο εκδότης του πολύ έγκυρου γαλλικού εγκυκλοπαιδικού λεξικού “Λαρους”, να δώσει μια λιγότερο προσβλητική ερμηνεία στο λημα “Έλληνας”, όπου κάποτε γραφόταν πως η λέξη “Έλληνας”, είναι συνώνυμο του δόλιου και του απατεώνα;

Τι άλλο μπορεί να δηλώνει το περίφημο “δαιμόνιο της Φυλής”, περά από μια Φροϋδικής τάξεως εξιδανίκευση της Ελληνικής δολιότητας και απατεωνιάς, για την οποία βεβαία, ουδόλως έσφαλε ο Γάλλος λεξικογράφος;

Γιατί το γερμανικό γλωσσικό πρόβλημα, που είναι ανάλογο του Ελληνικού, δεν πηρέ ποτέ στην Γερμανία μια πολιτική διάσταση όπως εδω;

Τι μπορεί να σημαίνει ο παραλογισμός της τεχνητά συνθέτης εννοίας “Ελληνοχριστιανικός”, την οποία ποτέ κάνεις Ευρωπαίος δεν μπόρεσε να κατανοήσει, ενώ εδω στην Ελλάδα, τον κατανοούν πλήρως, μονό οι εκ των εθνικοφρόνων θρησκομανείς;

Γιατί αναστατώνεται η εκάστου πολιτική ηγεσία, κάθε φορά που θα μπει, άδικα έστω, πρόβλημα μειονοτήτων;

Γιατί δεν μας δίδαξαν ποτέ στο σχολειό, πως το αυτόνομο κράτος του Αλή Πασά ήταν ελληνικό;

Γιατί μας έκρυψαν πως ο πρώτος και ο δεύτερος Πρόεδρος της Ελληνικής δημοκρατίας,(εννοούμε τους δυο Κουντουριωτηδες), ήταν Αρβανίτες και μίλαγαν αρβανίτικα;

Γιατί δεν μας είπαν πως το ίδιο ακριβώς ήταν ο Μιαούλης, η Μπουμπουλινα και ένα σωρό ακόμα γνωστοί από την επανάσταση;

Γιατί αποσιωπούν δολιότατα το γεγονός πως η ομάδα χωριών που λέγονταν Σούλι, ήταν Αρβανιτοχώρια και ότι ο ένας από τους Μποτσαραίους, (που ήταν φυσικά Αρβανίτες), συνέταξε τότε και ελληνο-αρβανιτικο, (ελληνο-αλβανικό ΔΗΛΑΔΗ) λεξικό;

Ποια η κοινωνική αναγκαιότητα ενός τέτοιου λεξικού τότε;

Γιατί η ιστορία της γεωγραφίας, δεν αναγράφει πως η Θήβα, (η αρχαία Θήβα) είναι μια εξ ολόκληρου αρβανίτικη πόλη και πως τα περισσότερα χωριά των Μεσογείων συμπεριλαμβανόμενων και των Σπάτων, αλλά και τα χωριά στην Δυτική Αττική, είναι Αρβανιτοχώρια;; Γιατί οι πρώην Σλαυοι, οι Αρβανίτες, οι Βλάχοι, οι Πομάκοι, οι Αρμένιοι και οι Εβραιοι που κατοικούν σ’αυτη τη χωρα  συνεχίζουν να αισθάνονται οιωνοί φιλοξενούμενοισε εναν τοπο που είναι και δικός τους;

Ποιοι σοφοί είναι εκείνοι, που έκαναν δώρο τους μουσουλμάνους Έλληνες της Θράκης,στους Τούρκους της Αγκυρας; Kανεις λοιπόν δεν κατάλαβε ποτέ, πως όλες οι εθνότητες που συναποτελεσαν το Νεοελληνικό κράτος, είναι Έλληνες ουσιαστικά, ριζικά και απόλυτα και όχι κατά παραχώρηση και κατ απονομή της υπηκοότητας;

Γιατί είναι Έλληνας περισσότερο, ο Έλληνας δοσίλογος, “εθνικόφρων”,τούτος ο απόγονος του έλληνα γκοτζαμπαση της τουρκοκρατίας[2], που θησαύριζαν με τις ευλογίες των αρχόντων Τούρκων σε βάρος των φτωχών Αρβανιτών, Τούρκων και Ελλήνων.

Με ποιά λογική τούτη η μεγαλειώδη επανασταση, που την εκαναν όλοι οι καταπιεσμένοι της περιοχής που ονομάστηκε αργότερα Έλλαδα, ηταν εθνική και όχι απλά και καθαρά ελληνική;

Κατά ποια λογική οι “εξ αίματος” Έλληνες, αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν και τέτοιοι, είναι περισσότερο Έλληνες, από τους ετερόχθονες,που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα,όπως οι Αρβανίτες, σε χρόνους πολύ μακρινούς διατηρωντας ωστόσο την πολιτιστική τους ιδιαιτερότητα, μεχρι σημερα σε πολλες περιπτωσεις;

Στα παρά-πάνω και σε πολλά άλλα ανάλογα ερωτήματα, καμμια επιστημονική και λογική απάντηση δεν είναι εφικτή, αν δεν δεχτούμε πως οι Έλληνες ήταν στην αρχαιότητα και συνεχίζουν να είναι και τα τελευταία 190 χρόνια ένας Λαός πολυεθνικός.

Οι αρχαίοι Έλληνες μεγαλούργησαν χάρη στην ανεκτικότητα τους, απέναντι σε όλους αυτούς που έρχονταν και εγκαθίστανται στις Ελληνικές πόλεις. Που ήταν Ελληνικές γιατί ανάπτυξαν ένα πολιτισμό, που ονομάστηκε Ελληνικός, από τον τόπο όπου εμφανίστηκε και όχι από την ποιότητα της ράτσας των αυτοχθόνων.

Η Ελλάδα ήταν πάντα μια χοάνη συγκερασμού, εθνοτήτων και λαοτητων, ένα τέλειο χωνευτήρι λαών και τούτο χάρη στην θέση της, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου εμφανιστήκαν όλοι οι σπουδαίοι πολιτισμοί που συγκεράστηκαν στον Ελληνικό.

Πριν κάθε τι, η Ελλάδα είναι μια πολιτιστική παγκόσμια  έννοια. Όχι όμως θεωρία “ανωτέρας φυλής και περιουσίου έθνους”

15.2.1987

Πηγή: http://parallhlografos.wordpress.com

Αρβελέρ: «Η Ελλάδα δεν γνώρισε Διαφωτισμό. Ποιός φταίει; Θα το πω, η εκκλησία»

Η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ έχοντας αφιερώσει τη ζωή της στη μελέτη του Βυζαντίου μιλάει για την ελληνική ιστορική συνέχεια και τη διαλεκτική ανάμεσα στην πολιτική εμβέλεια του Βυζαντίου και τη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας.
Θα έχετε παρατηρήσει πως υπάρχει ένας διχασμός στον ψυχισμό των Ελλήνων για το που ανήκουν. Αντί να αγκαλιάσουμε την ιστορία μας φαίνεται ότι μας βαραίνει τόσο πολύ που προσπαθούμε να ξεφύγουμε από αυτή αφήνοντας όμως αναπάντητο το ερώτημα για το που ανήκουμε στο χώρο και στον χρόνο.

Καλά αρχίζουμε, (γέλια) γιατί το ανήκειν είναι το πιο μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί τους Έλληνες και δεν το λέει κανένας τελικά. Ο Καραμανλής «ανήκομεν εις τη Δύσην», ο Ζουράρις τα ανατολικά του, οι Έλληνες στο μεταίχμιον, μετέωροι. Άρα λοιπόν το ανήκειν είναι το μεγάλο πρόβλημα. Αλλά πριν από το ανήκειν υπάρχει το είναι και στο είναι δεν απαντάει πια κανείς. Γιατί δεν είσαι αυτό που είσαι, δεν είσαι αυτό που κάνεις, είσαι αυτό που έχεις . Απ' αυτήν τη στιγμή, όταν είσαι αυτό που έχεις, δεν ξέρεις τι είσαι.
Ο Χάιντεγκερ λέει ότι ο Λόγος είναι η σκέπη του Είναι και εμείς αυτή τη στιγμή, νομίζω, ότι έχουμε αγλωσσία.
Όχι, δεν είναι αγλωσσία, είναι πανγλωσσία. Ο καθένας λέει ότι να ΄ναι και είναι σύμφωνος με τον εαυτό του. Όλοι μιλάνε και κανείς δεν ακούει. Υπάρχει μια γενική κώφευσις, κουφαμάρα να το πούμε πολύ απλά, η οποία κάνει να είναι αυτός ο κόσμος σε μια αδράνεια νοητική.
Όμως και εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα, η διερεύνηση της ταυτότητας οδηγεί σε σύγκρουση ακόμη και με φίλους. Το Βυζάντιο δεν υπάρχει, εμείς δεν έχουμε καμία σχέση με την αρχαιότητα και στο ερώτημα τί είμαστε, ποιοι είμαστε, η απάντηση πλέον που κυριαρχεί είναι «είμαστε άνθρωποι».
Ναι, διότι σε αυτή τη συζήτηση επιστρατεύεις το παρελθόν που διαλέγεις και τι διαλέγεις; Διαλέγεις αυτό που λέμε στα πολύ καλά ελληνικά self esteem history. Ποτέ την άλλη. Από τη στιγμή που επιλέγεις αυτό το παρελθόν σημαίνει ότι δεν είσαι βέβαιος για το μέλλον, γιατί αν ήσουν βέβαιος για το μέλλον δεν θα έχεις ανάγκη να λες ότι δώσαμε τα φώτα στον κόσμο και να μην αναρωτιέσαι ποιος σου έδωσε τον ηλεκτρισμό.
Ναι και αρκετοί λένε ότι δώσαμε τα φώτα στον κόσμο και δεν καταφέραμε κάτι άλλο γιατί μέσα στην ιστορία χαθήκαμε, υπήρξε ένα Βυζάντιο και μια ορθοδοξία και ένας ανατολικός ασκητισμός που μας καθήλωσε την ώρα που υπήρχε ένας διαφωτισμός και εξέλιξη.
Το θέμα είναι ότι η Ελλάδα δεν γνώρισε Διαφωτισμό. Ποιος φταίει; Θα το πω, η εκκλησία. Αφόρισαν σχεδόν τον Βολταίρο και όλους αυτούς, ο μόνος διαφωτιστής στην Ελλάδα ήταν ο Ρήγας Φερραίος. Όταν τον σκότωσαν και αυτόν, ε… να μην τα λέω η εκκλησία δεν θρήνησε τον Ρήγα.

Εντάξει, αλλά υπάρχει και ένας αντίλογος για την εκκλησία. Για παράδειγμα, εάν διασώθηκαν γραπτά της ελληνικής γραμματείας και η γλώσσα ακόμη, διασώθηκαν μέσω της εκκλησίας.
Από ποια εκκλησία; Να τα βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Δύο μεγάλα ψέματα διδάσκουμε, και εδώ και σε όλη τη Ευρώπη. Το πρώτο είναι ότι η αρχαία γραμματεία σώθηκε από τους Άραβες. Αν είναι αλήθεια αυτό. τότε θέτω την εξής ερώτηση. Πού είναι ο αραβικός Όμηρος; Πού είναι ο αραβικός Θουκυδίδης; Πού είναι ο αραβικός Σοφοκλής, ο Ευριπίδης κτλ; Άρα τι κάναν οι Άραβες; Αυτό που έκαναν οι Άραβες, οι χριστιανοί των αραβικών χωρών, αλλά αυτό δεν έχει σημασία, μετέφρασαν το Όργανο του Αριστοτέλη, τον Πτολεμαίο, τους γεωγράφους και λοιπά. Και αυτό για διοικητικούς λόγους. Όπως είχαν και αυτοί μία αχανή αυτοκρατορία, με το χαλιφάτο της Βαγδάτης κυρίως, αναγκάστηκαν να έχουν ένα εγχειρίδιο διοικητικό και το έκαναν.
Αλλά και ο Αριστοτέλης ο αραβικός δεν είναι ο Αριστοτέλης ο τελειωτικός με τη μορφή που τον ξέρουμε σήμερα. Και όλα αυτά σωθήκανε μέσα από τα σκριπτόρια, δηλαδή τα αντιγραφικά εργαστήρια των μοναστηριών της Κωνσταντινούπολης. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι αλήθεια ότι τα έσωσε η εκκλησία. Αυτή που τα έσωσε ήταν η Αυτοκρατορία και είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος στις αρχές του 10ου αιώνα μαζεύει όλα τα έγγραφα από τα ελληνικά κείμενα, από τα μοναστήρια και αλλού για να κάνει την πρώτη εγκυκλοπαίδεια. Και πράγματι καταφέρνει και κάνει την πρώτη εγκυκλοπαίδεια. Όλο το φοιτηταριό της εποχής κάνει τις πρώτες συνόψεις, τα συντάγματα κτλ. Εάν δεν υπήρχαν αυτοί, δεν θα είχαμε τίποτα.
Άλλωστε, διατείνομαι ότι επειδή έχουμε τα fragmenta ιστορικών και άλλα, όταν τους μάζεψε ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος έκαναν μια εγκυκλοπαίδεια κατά θέματα, δηλαδή ήταν μια εγκυκλοπαίδεια με 55 θέματα πάνω κάτω περί κυνηγίου, περί ιατρικής και άλλων θεμάτων και αυτοί που την έφτιαχναν είχαν τα θέματα και επιλεκτικά ψαλίδιζαν. Αυτό διατείνομαι, αλλά δεν μπορώ να το αποδείξω. Όπως και να έχει, ακόμη και αυτά που λέμε αραβικά κείμενα είναι κατά κάποιο τρόπο βυζαντινής προέλευσης.
«Δύο μεγάλα ψέματα διδάσκουμε, και εδώ και σε όλη τη Ευρώπη. Το πρώτο είναι ότι η αρχαία γραμματεία σώθηκε από τους Άραβες. Το δεύτερο ψέμα είναι ότι χάρη στη τη φυγή των Κωνσταντινοπολιτών, έπειτα από την Άλωση της Πόλης το 1453, έγινε η Αναγέννηση» Πώς σχολιάζετε το επιχείρημα ότι το Βυζάντιο ήταν σκοταδισμός και ευθύνεται για το χαμό του ελληνικού πολιτισμού ή ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές;
Προσέξτε να μην περνάμε τους αιώνες σαν είναι καθημερινότητα. Βρισκόμαστε ακόμα στον έκτο αιώνα, περίπου στο 527 όταν ακόμα υπάρχουν ειδωλολάτρες στην αυτοκρατορία. Η τελευταία καταδίωξη. ο διωγμός των ειδωλολατρών, του Δωδεκάθεου, διότι ουδέποτε ήταν ειδωλολάτρες οι αρχαίοι. Η μεγάλη επικοινωνιακή επιτυχία των Χριστιανών είναι να κολλήσουν τη ρετσινιά του ειδωλολάτρη στην αρχαία θρησκεία που δεν είχε καμία σχέση με τα είδωλα.

Στη νεαρά ο Ιουστιανός γράφει «οι τα μισαρά των Ελλήνων πρεσβεύοντες»…Ποιοι είναι οι Έλληνες; Η λέξη Έλληνας στα βυζαντινά σημαίνει ειδωλολάτρης, Τέλος πάντων, οι Έλληνες δεν έχουν δικαίωμα ούτε να διδάξουν, είναι, πώς να το πούμε, ο τελευταίος τροχός της αμάξης. Ο Ιουστινιανός κλείνει την νεοπλατωνίζουσα σχολή των Αθηνών, αλλά ούτε καίει ούτε καταστρέφει και τότε φεύγουν οι καθηγητές και πάνε στην Περσία. Από εκεί αρχίζει ο μεταφραστικός ζήλος, πρώτα στα συριακά και μετά, όπως οι Άραβες φτάνουν τον έβδομο πια αιώνα στη Δαμασκό και έχουν καταλάβει όλη αυτή την περιοχή, αρχίζει και η πρώτη μετάφραση που γίνεται τελική στη Βαγδάτη, δηλαδή έναν αιώνα ακόμη μετά.
Εκείνο που δεν δέχονται πια οι Αραβες είναι όταν ο Ομάρ καταλαμβάνει την Αλεξάνδρεια γύρω στο 647, καίει την βιβλιοθήκη για να ζεστάνουν τα λουτρά. Όταν έγιναν τα εγκαίνια της νέας βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και πήγαν οι Ρωμιοί αυτά τα κείμενα τα βυζαντινά, οι Άραβες τους διώξανε και τελικά επέστρεψαν πίσω χωρίς το συγκεκριμένο ιστορικό κείμενο.
Το δεύτερο ψέμα είναι ότι χάρη στη τη φυγή των Κωνσταντινοπολιτών, έπειτα από την Άλωση της Πόλης το 1453, έγινε η Αναγέννηση. Αυτό λοιπόν να το αφήσουμε λίγο στο βεστιάριο, γιατί αυτοί οι οποίοι φύγανε, βρήκανε Τσιμαμπούε, βρήκανε Φραντζέλικο, βρήκανε Τζιότο βρήκανε Ντάντε. Αυτά λοιπόν είναι τα ψέματα που λέμε. Ότι δηλαδή οι Άραβες έκαναν τη διάσωση της ελληνικής γραμματείας και οι βυζαντινοί έκαναν την Αναγέννηση της Δύσης. Αυτά είναι τα δύο μεγάλα ψέματα. Άλλο εάν οι βυζαντινοί φέραν φεύγοντας τη γνώση της αρχαίας γλώσσας. Γραμματική, συντακτικά λεξικά είναι από τους φυγάδες, αλλά εάν δεν ήταν ο Γουτεμβέργιος και η ανανέωση πραγμάτων και γραμμάτων στη Δύση δεν θα έφερναν την αλλαγή οι πέντε που έφυγαν από την Πόλη και οι οποίοι χαθήκαν και για το Γένος και για την Ορθοδοξία. Να μην ξεχνάμε ότι ο Βησαρριώνας κόντεψε να γίνει και Πάπας. Έγινε καρδινάλιος και όλα τα βιβλία του, τα οποία μετέφερε στη Δύση τα άφησε στη βιβλιοθήκη της Βενετιάς. Είναι η πρώτη μαγιά για την Μαρκιανή βιβλιοθήκη της Βενετίας.

«Η μεγάλη επικοινωνιακή επιτυχία των Χριστιανών είναι να κολλήσουν τη ρετσινιά του ειδωλολάτρη στην αρχαία θρησκεία που δεν είχε καμία σχέση με τα είδωλα»

Πότε αρχίζει να υπάρχει συνείδηση της ελληνικότητας στο Βυζάντιο, αν υπάρχει;
Ουδέποτε το όνομα Έλλην ξαναβρήκε όλη του την αίγλη, αλλά το Ρωμηός, Ρωμαίος, σήμαινε Έλληνας το γένος και τη γλώσσα, η οποία γλώσσα ήταν γραικική και τα ήθη ρωμαϊκά. Όταν πάει να παντρευτεί μία πριγκίπισσα δυτική έναν μέλλοντα αυτοκράτορα του Βυζαντίου, είμαστε στον ένατο αιώνα, εκεί λέει: “Στέλνουμε έναν Πρωτοσπαθάριο για να της μάθει τη γραικική γλώσσα και ήθη ρωμαϊκά. Αυτά είναι τα βυζαντινά. Πότε όμως οι βυζαντινοί αποκτούν τη συνείδηση της ελληνικής συνέχειας; Έχω μία απόδειξη αδιάψευστη. Αυτό λοιπόν συμβαίνει όταν οι βυζαντινοί αρχίζουν και λένε ότι οι Τούρκοι είναι Πέρσες Αχαιμενίδες. Και ερωτώ τι σχέση έχουν οι Τουρκομάνοι, Αηδίνογλου, Μεντεσέ, Καραμανλήδες, Οθωμανοί κτλ με τους Πέρσες. Δεν έχουν καμία σχέση.

Προσπαθούν να αποδείξουν ότι, όπως οι μαραθωνομάχοι και οι σαλαμινομάχοι έδιωξαν και κατάφεραν να απωθήσουν τους Πέρσες, έτσι θα κάνουνε και αυτοί. Οπότε αναγνωρίζουν κατά κάποιο τρόπο τη συνέχεια. Όταν ο Μανουήλ ο Παλαιολόγος, είμαστε αρχές του 15ου αιώνα τώρα, θέλει να ζητήσει κάποια βοήθεια απ΄ έξω ο Γεμιστός ο Πλήθων του λέει: «μη διστάσεις να ζητήσεις ότι θέλεις, γιατί αυτό θα είναι αντίδωρο απ' όσα έχουμε δώσει».
Και άλλωστε, για να γυρίσω τώρα πίσω στους αιώνες, ήδη όταν ο Ιουλιανός ο παραβάτης θέλει να επαναφέρει την αρχαία θρησκεία και ονομάζει τους χριστιανούς Γαλιλαίους απαγορεύοντάς τους να χρησιμοποιήσουν ως και την ελληνική γλώσσα, διότι γλώσσα της διανοίας και του άλλου πράγματος, τότε ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός του στέλνει την περίφημη διατριβή «τίνος το ελληνίζειν» και αποδεικνύει ότι τα πάντα, τα πάντα, τα έχουν παραλάβει και οι χριστιανοί από τους αρχαίους, πλην ενός - της παιδεραστίας. Το ότι έχουμε κάποια συνέχεια, η οποία οπωσδήποτε είναι γλωσσική αλλά και διανοητική, εάν θέλετε, φαίνεται και όταν ο Μέγας Βασίλειος λέει στους νέους: «να διαβάζετε τα αρχαία κείμενα». Τότε οπωσδήποτε γλωσσικά είμαστε μέσα στην εξέλιξη. Και όταν οι βυζαντινοί μιλούν για δημοτική, τα γεωγραφικά κείμενα, η λιτή γλώσσα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δημοτική. Για να μη μιλήσουμε για τα νοταριακά, για τα έγγραφα των πωλήσεων που είναι γραμμένα στην απλοϊκή δημοτική γλώσσα που μιλούσε ο Μακρυγιάννης και που μιλάμε, που λέει ο λόγος, μέχρι τα σήμερα.
«Ουδέποτε το όνομα Έλλην ξαναβρήκε όλη του την αίγλη, αλλά το Ρωμηός, Ρωμαίος, σήμαινε Έλληνας το γένος και τη γλώσσα, η οποία γλώσσα ήταν γραικική και τα ήθη ρωμαϊκά» Δηλαδή, πώς αντιλαμβάνονταν την ελληνικότητα τους τότε;
Η ελληνικότητα είναι πρώτα απ΄όλα ελληνογλωσσία και ελληνοφωνία, έπειτα μια συνείδηση συνέχειας ιστορικής, αλλά αυτοί που το κάνουν λέγονται Ρωμιοί. Μάλιστα υπάρχουν ένα σωρό κείμενα που μιλούν για καθαρούς Ρωμαίους, γιατί αυτοί που ήτανε στα σύνορα και οι οποίοι στα μεν βόρεια έχουνε επαφή με τους Σλάβους, στα δε ασιατικά με τους Άραβες, είναι μιξοέλληνες ή μιξοβάρβαροι, ενώ οι καθαροί Έλληνες, οι καθαροί Ρωμαίοι είναι αυτοί της Πόλης. Οπότε ελληνοφωνία από τη μια μεριά και συνείδηση της ιστορικής συνέχειας, αυτά τα δύο κάνουν κατά κάποιο τρόπο μία πτυχή της ταυτότητας της βυζαντινής η οποία όμως πάνω από όλα είναι -και το υπογραμμίζω- η συνείδηση έθνους χριστιανών. Το λέει ο ίδιος ο Λέων ο 6ος στα τακτικά του ότι «αγωνιζόμεθα υπέρ των αλυτρώτων αδελφών ως έθνος χριστιανών» οπότε χριστιανοί ελληνόφωνοι με ρωμαϊκή καταβολή όσον αφορά τα διοικητικά πράγματα.

Αυτή είναι η ρωμιοσύνη την οποία αποποιηθήκαμε μολονότι είναι σύγκαιρη της ιστορίας. Όπως γράφει και ο Μιχαηλίδης ο ποιητής ο Κύπριος την αποποιηθήκαμε, γιατί όπως δεν ελευθερώσαμε την κοιτίδα του γένους, την Πόλη, είπαμε κάνοντας πρωτεύουσα ένα λασποχώρι τότε το 1830, ότι είμαστε απόγονοι του Περικλή και έκτοτε ούτε ένα κείμενο βυζαντινό δεν διδάσκεται στα σχολειά. Όλοι ξέρουν το Έρως ανίκατε μάχαν και τα λοιπά αλλά κανένας δεν ξέρει τι εστί Άννα Κομνηνή, τι εστί Ατταλειάτης, τι εστί Προκόπιος και τα λοιπά και τα λοιπά…
Μα και όταν μας ιδρύουν το κράτος προσπάθησαν να εξαλείψουν τα 1000 χρόνια Βυζαντίου και ο Κοραής πήγε να φτιάξει μια άλλη γλώσσα καθαρή. Πίστεψαν πως για να γίνουμε Έλληνες θα πρέπει να γίνουμε πρώτα Δυτικοί.
Αποφεύγω ως ιστορικός να λέω ποιο ήταν το σκεπτικό τους, Δεν ξέρουμε τίποτα. Το μόνο που ξέρουμε από τον Κοραή είναι ότι είπε πως με το να θεωρούν οι Έλληνες τον εαυτό τους απόγονο του Μιλτιάδη και του Λεωνίδα θεωρούν ότι 400 χρόνια ήταν αιχμάλωτοι και όχι δούλοι. Έχουμε αυτή την η ρετσινιά των 400 χρόνων. Aυτά τα 400 χρόνια βάζουν σε παρένθεση και όπως δεν έχουν και την Πόλη, δεν ξέρουν το Βυζάντιο, γιατί Κωσταντίνουπολη ίσον Βυζάντιο. Ή την ξέρεις ή δεν την ξέρεις. Οι Ρουμάνοι έχουν κάνει την αγιοποίηση της Κωσταντίνουπόλης. Eάν πάτε στο Κουμόρο, στο Βορονέτς, θα δείτε ότι έχουν την άλωση της Κωσταντινουπόλεως ως εικόνα. Ο μόνος ο οποίος κάνει ακριβώς την ίδια προσπάθεια είναι ο Μακρυγιάννης. Όταν παραγγέλνει τους 23 πίνακες για τις μάχες της απελευθέρωσης στον Παναγιώτη Ζωγράφο, τί του λέει; Ο πρώτος πίνακας είναι η Άλωση της Πόλης. Άρα από εκεί αρχίζουμε, από την Άλωση της Πόλης γινόμαστε οι νεοέλληνες και ο Μακρυγιάννης το ξέρει καλύτερα από τον καθένα.
Να ακόμη ένα πρόβλημα: η ίδρυση το ελληνικού κράτους αφήνει πολλούς Έλληνες απ΄έξω. Και έχουμε και μια Μικρά Ασία…
Μια στιγμή, μια στιγμή, εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα. Η αρχαία ιστορία αθηνειάζει, η νεοτάτη ιστορία πελοποννησιάζει, η δε μεσαιωνική ιστορία βυζαντινίζει. Δηλαδή τι θέλω να πω, δεν υπάρχει διασπορά τότε, υπάρχει ρήξη της οργανικής συνέχειας του ελληνισμού. Δηλαδή απελευθερώνεται ένα μικρό κομμάτι του ελληνισμού, τα κατωτικά που λέγαν οι βυζαντινοί. Οπότε ο ελληνισμός δεν ταυτίζεται με τον ελλαδισμό και αυτή η μη ταύτιση του ελληνισμού με τον ελλαδισμό, αν μπορώ να το πω έτσι και κυρίως των πρώτων χρόνων της απελευθέρωσης δημιουργεί δύο πράγματα: πρώτον, τη Μεγάλη Ιδέα και δεύτερον, τον πόλεμο υπέρ αλυτρώτων και τις χαμένες πατρίδες. Και αυτές οι χαμένες πατρίδες… η εμφάνιση του συγκεκριμένου όρου για πρώτη φορά είναι από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο, όταν φτάνει στην Πόλη το 1261 ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση από τους Φράγκους και την ξαναχτίζει και κάνει τότε τον αετό δικέφαλο. Δεν ήταν ποτέ ο βυζαντινός αετός δικέφαλος, για να βλέπει και Ανατολή και Δύση, τότε λέει «θα ανακτήσουμε τας χαμένα πατρίδας», όπως έγινε με την Πόλη την οποία άλλωστε είχαμε χάσει, «εξαιτίας των δικών μας αμαρτιών» που λέει και ο Λάσκαρης. Οπότε είχαμε την ίδρυση της Μεγάλης Ιδέας και μετά τη συνεχή συρρίκνωση του βυζαντινού ελληνισμού. Η τελευταία συρρίκνωση βέβαια είναι το 1922, η οποία συρρίκνωση είναι και το τέλος ακριβώς της Μεγάλης Ιδέας.

«Η αρχαία ιστορία αθηνειάζει, η νεοτάτη ιστορία πελοποννησιάζει, η δε μεσαιωνική ιστορία βυζαντινίζει»

Έχουμε τουλάχιστον δύο ημερομηνίες ορόσημα, 1204 και 1453 και όπως υποστηρίζουν αρκετοί ιστορικοί φαίνεται πως υπάρχει μια σύγκρουση μεταξύ αυτού που ονομάζουμε Δύση και ελληνισμού και πως ο Δυτικός πολιτισμός δημιουργήθηκε contra graecorum.
Ε, δεν τα αφήνουμε αυτά…Πάντα στο επίκεντρο εμείς; (γέλια) Όταν το 476 καταστρέφεται το δυτικό ρωμαϊκό κράτος τί γίνεται; Αρχίζουν Γότθοι, Βησιτγότθοι, Φράγκοι, Σάξονες και άλλοι και κάνουν τις επιδρομές τους. Κάποια στιγμή η μόνη εξουσία η οποία είναι ενοποιός εις τη Δύση είναι ο Πάπας, είναι η θρησκεία. Αυτή η θρησκεία είναι που κάνει και τους μεγάλους πολέμους, όταν κάνει τις σταυροφορίες και φτάνει μέχρι την Αίγυπτο και παρακάτω. Περίμενε και εκείνος ο κακομοίρης ο Αλέξιος ο Κομνηνός να έρθουν οι σταυροφόροι για να απελευθερώσει την Νίκαια και ένα σωρό πόλεις που είχαν πάρει οι Τούρκοι. Ευτυχώς τις ελευθερώσανε και του τις δώσανε. Να τα αφήσουμε αυτά. Το μόνο είναι ότι η Δύση εκμεταλλεύθηκε πάντοτε την Ανατολή, πάντοτε. Και όπως λέω συχνά η Ανατολή της Δύσης είναι η Δύση της Ανατολής.

Πώς όμως μας εκμεταλλεύθηκαν. Είναι λίγο σαν να λέμε μας εκβίασαν. Δηλαδή οι Νορμανδοί έχουν πάρει την Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο,την Κεφαλλονιά, το Φισκάρδο, μέχρι το 1185 έχουν πάρει τη Θεσσαλονίκη, έχουν καταστρέψει Θήβες, πράγματα θάματα. Και οι βυζαντινοί κάνουν τις συμμαχίες με τους Βενετούς γιατί οι βενετσιάνοι δεν θέλουν να αποκλειστούν, καθώς οι Νορμανδοί έχοντας το Δυρράχιο και έχοντας και το Μπάρι, ήλεγχαν την κάθοδο των βενετσιάνων στη Μεσόγειο. Όμως, έχουν συμφέρον οι βενετσιάνοι να βοηθήσουν τους βυζαντινούς, προκειμένου να διώξουν τους Νορμανδούς από την ανατολική ακτή. Τότε είναι που αρχίζουν τα περίφημα προνόμια που δίνουν οι βυζαντινοί σε όλη την Ιταλία. Είναι μια εποχή όπου υπάρχει οικονομική και στρατιωτική υποδούλωση. Ξέρετε, το σχίσμα του 1054 δεν το είχε καταλάβει ψυχή και αν δεν υπήρχε ένα κείμενο, ένα μόνο, δηλαδή ο Επιτάφιος του Ψελλού, για τον Μιχαήλ τον Κηρουλάριο τον πατριάρχη, δεν θα ξέραμε ότι είχε γίνει σχίσμα. Αργότερα αρχίζουν να τονίζονται οι διαφορές όπως με τους ιερείς, π.χ. εάν έχουν γένια ή δεν έχουν κτλ.
Στην άλωση όμως τι γίνεται; Γιατί υποστηρίζεται πως επιλέχθηκε ο Τούρκος…
Όχι, όχι, όχι! Εδώ τώρα θα κάνουμε μεγάλη δουλειά! Όταν αρχίζουν οι Τούρκοι να καταλαμβάνουν την Μικρά Ασία, είμαστε στον 14ο αιώνα. Έχουμε το 1391 ακόμη τη Φιλαδέλφεια ελεύθερη. Η Φιλαδέλφεια η οποία είναι μεταξύ της Σμύρνης και της Κιουτάχειας, είναι ένα ελεύθερο σχεδόν κρατίδιο με τον Θεόληπτο τον μητροπολίτη της και δίνει κάτι φόρους στους Τούρκους οι οποίοι έχουν κατακλύσει όλη την αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί είναι λιγότερο ισχυροί απ΄όλους και γιατί γίνονται ισχυροί; Γιατί είναι απέναντι από την Πόλη και μπορούν και περνούν απέναντι. Όμως δεν είναι αυτοί που έχουν περάσει πρώτοι απέναντι. Πρώτοι είναι οι Γιαξή.
Το 1321 υπάρχει η μαρτυρία ενός βυζαντινού που πάει από την Πόλη να δει τον πεθερό του στα Γανοχώρια και στη διαδρομή βλέπει κατεστραμμένες εκκλησίες από τους Τούρκους. Όμως ποιοι είναι αυτοί οι Τούρκοι, εφόσον οι Οθωμανοί περάσαν απέναντι το 1355 όταν έγινε ο σεισμός της Καλλίπολης. Είναι οι Γιαξήδες (Γιαξή) οι οποίοι περνούν μαζί με τους Καταλανούς, που έχουν πάρει την Έφεσο, αυτούς δηλαδή που έχουν έχουν φέρει οι βυζαντινοί εναντίον των Τούρκων. Τα κάνουν δηλαδή οι Καταλανοί πλακάκια με τους Τούρκους και έτσι οι Τούρκοι πάνε προς τα πάνω και οι Καταλανοί φτάνουν μέχρι την Αθήνα και κάνουν καταλανικό κράτος. Οπότε η μέριμνα των βυζαντινών εκείνη την εποχή είναι η άμυνα εναντίον των Τούρκων, όμως δεν τα καταφέρνουν. Κάνουν παρά φύσιν συμμαχίες.

Αλλά όταν επί Μανουήλ Παλαιολόγου γίνεται η μεγάλη εκστρατεία εναντίον της Πόλης, ο Ιωάννης, ο γιος του Μανουήλ, ζητά από τον πατέρα του να κάνουνε αντίσταση εναντίον των Τούρκων. Απαντά α ο Μανουήλ: «ού χρείαν έχομεν αυτοκράτορος αλλά οικονόμου», δηλαδή μας χρειάζεται οικονόμος και όχι αυτοκράτορας. Έχει έχει γίνει η συρρίκνωση της συρρίκνωσης, τους έχει μείνει μόνο η Πόλη και αυτή πως… Έχουν κατέβει οι Βλάχοι και τα αλβανικά φύλα προς τη Θεσσαλία, ο Μυστράς είναι αποκομμένος, η Τραπεζούντα έχει τη δική της αρχή, η Νίκαια έχει καταστραφεί από τους Τουρκομάνους. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα και η μόνη αντίσταση που γίνεται είναι, θα λέγαμε, νοητική.
Ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος καταλαβαίνει ένα πράγμα, ότι αν δεν τον βοηθήσει η Δύση δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Έτσι, για να πετύχει την βοήθεια της Δύσης, κάνει την Ένωση, με αποτέλεσμα ο Γεννάδιος Σχολάριος και οι ανθενωτικοί να προβούν σε ανάθεμα. Τοιχοκολλούν ανάθεμα εναντίον του Κωνσταντίνου, όταν αυτός βρίσκεται στις επάλξεις του Αγίου Ρωμανού. Δίπλα του βρίσκεται ο Τζουστινιάνι ένας Γενοβέζος καθολικός με 800 άντρες και ο Ισίδωρος Μητροπολίτης του Κιέβου, Έλληνας ο οποίος έχει γίνει καθολικός και έχει σταλεί από τον Πάπα. Ο Τζουστινιάνι σκοτώνεται και ο Κωνσταντίνος φωνάζει «δεν θα βρεθεί κανένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;».
Πού είναι η εκκλησία, πού είναι η εκκλησία; Και ο Νοταράς, ο αρχηγός του στόλου, λέει το περίφημο: «προτιμώ καφτάνι Τούρκου πάρα παπική τιάρα». Και όταν ο Μωάμεθ μπαίνει στην πόλη και επί τρεις ημέρες ψάχνει να βρει που είναι κρυμμένοι οι στρατιώτες, γιατί δεν έχει καταλάβει ότι τέτοια αντίσταση γίνεται από τους πέντε που έχουν σκοτωθεί εκεί πάνω στις επάλξεις, αυτό που κάνει είναι να χρίσει τον Σχολάριο αρχηγό του Μιλιέτ! Δηλαδή όλης της ορθοδοξίας, Βούλγαρους, Σέρβους κτλ, και τί κάνει η εκκλησία; Σώζει τα βακούφια δηλαδή την περιουσία της. Πείτε μου, πού είναι η αυτοκρατορική περιουσία;

«H Δύση εκμεταλλεύθηκε πάντοτε την Ανατολή, πάντοτε. Και όπως λέω συχνά η Ανατολή της Δύσης είναι η Δύση της Ανατολής»

Δηλαδή ο ρόλος της εκκλησίας είναι τόσο αρνητικός;
Να καταλάβουμε γιατί η εκκλησία έχει το δικέφαλο αετό, από πού και ως πού, ποιος κληρονομεί το δικέφαλο αετό, είναι άγιος ο αετός; Όχι, είναι η εξουσία η βυζαντινή και όλα αυτά με τη σύμφωνη γνώμη των Τούρκων. Αλλά κατάφερε η εκκλησία δύο πράγματα: πρώτον να πει αυτό που που σας έλεγα πριν για το Διαφωτισμό και δεύτερον να μιλήσει για κρυφά σχολειά. Ποια κρυφά σχολειά; Όταν έχουμε τόσες βιβλιοθήκες, τόσους σοφούς, όταν έχουμε έγγραφα της εποχής που λένε για τα σχολειά που υπήρχαν …αν τα βάλουμε κάτω θα δούμε ότι δεν είναι τα σχολεία της Πόλης και της Σμύρνης μονάχα, αλλά είναι και τα ρουμελιώτικα σχολειά και πολλά άλλα. Ποιά κρυφά σχολεία; Ίσως να υπήρχαν περιοχές όπου ο αγάς να αντιδρούσε και να εμπόδιζε τη λειτουργία τους και σε αυτή την περίπτωση πηγαίνανε τα παιδιά τους, όπως και οι βυζαντινοί, στα μοναστήρια για να μάθουν γράμματα. Αλλά να μην μιλάμε για το κρυφό σχολειό και το μοναστήρι που έσωσε την Ελλάδα, όλα αυτά είναι υπερβολές.
Υπάρχει και υποστηρίζεται η άποψη ότι η Δύση δεν βοήθησε, ότι ήταν ανθελληνική.
Τι ανθελληνική, όταν έπεσε η Πόλη μέχρι και ο Πάπας δάκρυσε. Ένας Πολωνός έγραψε πως «έγινε η χριστιανοσύνη μονόφθαλμος». Επίσης έχουνε κάνει τόσες σταυροφορίες εναντίον των Τούρκων (Contra Turkum) και άλλωστε δεν έχουνε και τα μέσα, μη ξεχνάτε ότι η μια δύναμη μετριέται με την άλλη.
Εξακολουθώ να νομίζω ότι υπάρχει κάποια κάποια κόντρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ακόμη και πριν μερικά χρόνια όταν ξεκίνησαν τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μουσείου δεν συμπεριέλαβαν το Βυζάντιο και, εάν δεν απατώμαι, άλλαξε η στάση τους έπειτα από δική σας παρέμβαση.
Εντάξει, αυτό τελείωσε, έπειτα από το βιβλίο μου έγινε μεγάλος ντόρος και ξέρετε είναι το μοναδικό βιβλίο που έχω γράψει στα εγγλέζικα, «The making of Europe». Το έστειλα τότε σε όλους τους ευρωβουλευτές. Υπεύθυνος της επιστημονικής επιτροπής του Μουσείου της Ευρώπης στις Βρυξέλλες ήταν ο Ελί Μπαρναβί, ο οποίος είναι πολύ καλός επιστήμονας εβραϊκής καταγωγής και ο όποιος, τέλος πάντων, έβγαλε έξω και τους Άραβες και ήθελε να ξεκινά η Ευρώπη από τον Καρλομάγνο. Όμως μετά το βιβλίο μου και την κινητοποίηση που υπήρξε, αυτά τελείωσαν.

«Αν δεν υπήρχε η Ευρώπη, δεν θα υπήρχαν οι διανοούμενοι οι οποίοι κάνανε τη Φιλική Εταιρεία και όλοι αυτοί που κατάφεραν στη συνέχεια να ορθοποδήσει ο τόπος. Είμαστε αυτό που μας συμφέρει. Έχουμε καταντήσει να κάνουμε την ιστορία με λέξεις που μας συμφέρουν»

Γιατί υπάρχει αυτός ο φόβος και η αντιπαλότητα του Έλληνα με τον Ευρωπαίο, γιατί αυτή η καχυποψία. Θέλουμε να είμαστε στην ΕΕ και από την άλλη αντιδρούμε…
Είναι το αντιλατινικόν μίσος. Δηλαδή από το 1204 και μετά αρχίζει η Πόλις να μη λέγεται πια νέα Ρώμη, είμαστε ανθενωτικοί αν θέλετε ορθόδοξοι, η ορθοδοξία διατηρεί όλο το αντί λατινικό, αντιδυτικό, αντί προτεσταντικό μίσος. Έρχεται ο Πάπας εδώ και δεν τον αφήνουν να πάει στον Άθω, άγρια πράγματα δηλαδή. Το μεγάλο διαζύγιο λοιπόν είναι το 1204. Αλλά να ξέρετε ότι αν δεν υπήρχε η Ευρώπη, δεν θα υπήρχαν οι διανοούμενοι οι οποίοι κάνανε τη Φιλική Εταιρεία και όλοι αυτοί που κατάφεραν στη συνέχεια να ορθοποδήσει ο τόπος. Είμαστε αυτό που μας συμφέρει. Έχουμε καταντήσει να κάνουμε την ιστορία με λέξεις που μας συμφέρουν. Δεν μας βοηθάνε οι Ευρωπαίοι, μας εκμεταλλεύονται, δεν είναι η τρόικα, είναι οι θεσμοί, δεν είναι το μνημόνιο, είναι το πρόγραμμα, δεν είναι φόροι, είναι τα ισοδύναμα. Αυτά είναι πράγματα που μας βάζουν πάντα εναντίον του φταίχτη και ποιος είναι για εμάς ο φταίχτης; Είναι πάντα η μεγαλύτερη δύναμη, πάντοτε αυτοί από τους οποίους εξαρτόμαστε και ξεχάσαμε ότι, εάν δεν ήταν οι φιλέλληνες, οι μεγάλες δυνάμεις, δεν θα υπήρχε από το 1830 η Αθήνα αλλά ίσως να ήταν ο Ιμπραήμ ακόμη εδώ…
Σήμερα υπάρχει πρόταση που να μας βοηθά να ξεφύγουμε από αυτή τη μειονεξία που έχουμε; Επαναφέρω και πάλι το ερώτημα: πώς μπορούμε να βρούμε την ταυτότητά μας;
Απλώς να γίνουμε αυτό που είμαστε.

Τι είμαστε;
Είμαστε η δουλειά μας, τι κάνουμε, όχι τι κάναν οι άλλοι για μας, ούτε τι κάνει ο διπλανός μας. «καθείς εφ' ω ετάχθη».
Το γεγονός ότι είσαστε Ελληνίδα σας βοήθησε στη σταδιοδρομία σας;
Για να γίνω καθηγήτρια στη Σορβόννη πριν το 1967, έπρεπε να κάνω 123 επισκέψεις σε όλους καθηγητάδες. Ο τότε κοσμήτορας της Σορβόννης μου λέει:«κυρία Αρβελέρ πείτε τους ότι είσαστε Ελληνίδα» και τον ρωτάω για ποιο λόγο. Αυτό που μου απάντησε ήταν: «για να μη σας πάρουνε για Ρουμάνα ή κάποια άλλη εθνικότητα». Άρα ήταν ένα πλεονέκτημα. Άλλο ζήτημα τι έγινε μετά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν ότι ήμουν γυναίκα. Όπως και να έχει, περνούν τα χρόνια και γίνομαι πρύτανης και καγκελάριος των Παρισίων, δηλαδή όλων των πανεπιστημίων και με ρωτάει ο Πάπας, ο οποίος ήταν Πολωνός, πόσοι Πολωνοί φοιτούν στη Γαλλία,τι κάνουν κτλ. Οπότε λέω εγώ στα παιδιά, άντε βρε παιδιά βρείτε πόσοι ξένοι είναι, τι κάνουν και πάει λέγοντας. Και αρχίζουν και φτάνουμε και στους Έλληνες και μου λένε ότι είναι τελευταίοι και μην ακούσω το άλλο ψέμα ότι είμαστε οι καλύτεροι της παρέας.
«Βρε παιδιά, τελευταίοι; Ξεχάσατε ότι είμαι Ελληνίδα; »«Το μόνο κομπλιμέντο που μπορούσαμε να σας κάνουμε μου είπαν». Τριάντα χρόνια μετά σ΄ένα ταξί μέσα ο οδηγός, ο ταξάτορας λέει πως πρέπει να βοηθήσουμε τους Ισπανούς που έχουν πρόβλημα ,όχι σαν τους Έλληνες. «Βρε συ του λέω και εγώ Ελληνίδα είμαι…» «Α, μα εσείς είσαστε η εξαίρεση».
Πώς θα ξεφύγουμε από αυτό;
Ακούστε, εγώ κράτησα την προφορά μου στα γαλλικά, ούτε να κάνω τη Γαλλίδα ούτε τίποτα…Είμαι πρύτανης όλων των πανεπιστημίων και μου τηλεφωνούν ένα βράδυ Κυριακής από το Παρίσι έξι, το μεγαλύτερο τεχνολογικό Πανεπιστήμιο, ότι είναι αναρχικοί σε μια αίθουσα και σπάνε τα πάντα. Τους λέω «πέστε μου πού ακριβώς» και τηλεφωνώ στον αρχηγό της γαλλικής αστυνομίας, όχι του Παρισιού αλλά στον επικεφαλής όλης της γαλλικής αστυνομίας και του λέω: «Θα πάτε στο τάδε μέρος και δεν θα τους διώξετε, θα τους συλλάβετε, θα τους περάσετε από αυτόφωρο και θα τους κλείσετε μέσα» και μου λέει «κυρία Αρβελέρ ευτυχώς που κρατήσετε την προφορά σας γιατί έτσι ξέρουμε ότι είστε εσείς που τηλεφωνείτε και είμαστε σίγουροι ότι αύριο θα μας δώσετε και τη διαταγή γραπτώς». Πήγαν τους πιάσανε και δεν κουνάει ψυχή πλέον. Φυλακή, όχι σαχλαμάρες.
«Είμαστε η δουλειά μας, τι κάνουμε, όχι τι κάναν οι άλλοι για μας, ούτε τι κάνει ο διπλανός μας. «καθείς εφ' ω ετάχθη».» Έχετε ελπίδα για τον τόπο;
Μεγάλη…Θα σας πω γιατί (γελάει) θα το πω... Υπάρχουν τα νέα παιδιά, αυτά τα νέα παιδιά, ούτε ιστορία ξέρουν, ούτε θέλουν να ξέρουν, οπότε αυτοί θα αρχίσουν από την αρχή, γιατί αυτός ο τόπος πρέπει τώρα να αρχίσει από την αρχή. Και όπως υπάρχει μια γενιά ολόκληρη, που δεν έχει καμία σχέση με τα προηγούμενα για πολλούς λόγους, είτε επειδή είναι εναντίον των γονιών τους, είτε επειδή είναι υπέρ της τεχνολογίας, είτε επειδή δεν ξέρουν τίποτα και λένε ότι τα ξέρουν όλα, ε αυτοί δεν μπορεί να πάνε χαμένοι. Στην καινούργια εποχή κάτι θα κάνουνε.
Η γαλλίδα εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος, η Νατάσα Πολονύ μιλάει για αυτά τα παιδιά που μπορεί να έχουν πτυχία, να μιλάνε γλώσσες και να μην ξέρουν ιστορία και άλλα βασικά πράγματα και τους αποκαλεί μορφωμένους βάρβαρους.
Ναι, αλλά δείτε όταν ανακαλύφθηκε η τυπογραφία, είχαν πει το ίδιο και για αυτούς που τύπωναν βιβλία και δεν τα έκαναν χειρόγραφα. Αυτό δεν με νοιάζει. Μια μέρα μου λένε οι Σαρακατσαναίοι εδώ, «Εμείς έχουμε την αρχαία γλώσσα ακόμη» και τους απαντώ «Απόδειξη ότι δεν έχετε προοδεύσει».
Κάπου έχετε πει ότι οι φοιτητές σας κάθε 29η Μαΐου σας έστελναν συλλυπητήρια μηνύματα για την πτώση της Πόλης…
Ναι! Ναι! Και εδώ όταν ρωτώ παιδιά τι έγινε στις 29 Μαΐου… Ξέρετε τι άκουσα κάποτε; «Γιορτάζουμε την πτώση της Πόλης». Μου είπε «Γιορτάζουμε την πτώση της Πόλης». Ο μόνος που ήξερε και μου είπε «Γιορτάζουμε».
Μα αυτό που μου λέτε τώρα δεν έρχεται σε αντίθεση με αυτά που μου λέγατε πριν για τα νέα παιδιά για τη νεολαία; Δεν σας πληγώνει αυτό;
Εμένα με πληγώνει, αλλά αυτόν όχι (γελάει)! Ήταν περήφανος που ήξερε τι έγινε.
Θα μας πάνε μπροστά αυτοί;
Δεν είναι το θέμα να μας πάνε μπροστά, αλλά να μας πάνε αλλού. Γιατί μπροστά; Μπροστά από πού; Την έννοια της προόδου να τη σταματήσουμε είναι αντιιστορική. Αλλού, αλλά ζωντανοί και όρθιοι και όπως λέω καμιά φορά: «Παιδιά κοιτάξτε να είστε ορθοί και όρθιοι με τα πόδια στη γη και τα μάτια στον ουρανό και είμαστε Ρωμιοί γιατί είμαστε η μόνη αυτοκρατορία που έκανε ο ελληνισμός και την απαρνήθηκε για ένα μικρό ελλαδισμό».
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ (γενν. 29 Αυγούστου 1926) είναι Ελληνίδα βυζαντινολόγος ιστορικός. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1967 και η πρώτη γυναίκα πρύτανις του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην 700 χρόνων ιστορία του, το 1976. Στη συνέχεια ανακηρύχθηκε πρύτανης του πανεπιστημίου της Ευρώπης. Επίσης Πρόεδρος της Επιτροπής Ηθικής του Εθνικού Κέντρου για την Επιστημονική Έρευνα (Γαλλία), του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελφών (Ελλάδα) και Επίτιμη Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών. Διετέλεσε Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Παρισίων, Πρύτανις των Πανεπιστημίων των Παρισίων, και Πρόεδρος του Κέντρου Georges Pompidou-Beaubourg.

Αλεξάντρ Πούσκιν, ο εθνικός ποιητής της Ρωσίας.

«Ο Πούσκιν ήταν για όλους τους ποιητές σαν μια ποιητική φλόγα που έπεσε απ’ τα ουράνια και από την οποία σαν κεράκια άναψαν άλλοι αυτοφυείς ποιητές. Γύρω του διαμορφώθηκε ολόκληρος αστερισμός» είπε ο διάσημος Ρώσος συγγραφέας Nikolai Gogol για τον Αλεξάντρ Πούσκιν, τον ποιητή ο οποίος μέσα στη σύντομη ζωή του δημιούργησε έργα που άλλαξαν δραματικά την πορεία της ρωσικής λογοτεχνίας.

Ο Aleksandr Sergeyevich Pushkin, γόνος παλαιότατης αριστοκρατικής οικογένειας, γεννήθηκε στη Μόσχα στις 26 Μαΐου του 1799. Από μικρός επέδειξε ισχυρή κλίση προς τη λογοτεχνία, πιάνοντας την πένα από παιδί, ενώ γνωρίζεται με σπουδαίες προσωπικότητες των τεχνών και των γραμμάτων στο σπίτι του, το οποίο αποτελεί εστία συγκέντρωσης προσωπικοτήτων της εποχής.
Είναι μόλις 15 ετών όταν δημοσιεύει το πρώτο του ποίημα, ενώ με την αποφοίτησή του από το Αυτοκρατορικό Λύκειο είναι ήδη ευρέως γνωστός για το ταλέντο του στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Η πρόσφατη Γαλλική Επανάσταση εμπνέει το νεαρό Πούσκιν, ο οποίος προσηλώνεται στα φιλελεύθερα ιδεώδη και τον ουμανισμό.
Σε ηλικία 20 περίπου ετών γνωρίζει το έργο του Λόρδου Βύρωνα ενώ σταδιακά αναδεικνύεται ως ο εκπρόσωπος των ριζοσπαστικών λογοτεχνών, κάτι που προκαλεί τη σύγκρουσή του με την κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, εξορίζεται από την πρωτεύουσα και βρίσκεται στον Καύκασο, την Κριμαία, την Καμένκα και το Τσισνάου, όπου έγινε μέλος της μασονικής στοάς αλλά και της ελληνικής Φιλικής Εταιρίας, με σκοπό την απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό.
Όταν ξέσπασε η επανάσταση, ο Πούσκιν κρατούσε ημερολόγιο με τα σημαντικότερα γεγονότα του ελληνικού αγώνα, ενώ συνέθεσε και αρκετά ποιήματα. Τα χρόνια αυτά γράφει τον «Αιχμάλωτο του Καυκάσου», ενώ στη συνέχεια μετά από νέα σύγκρουση με το τσαρικό καθεστώς, εξορίζεται στο κτήμα της μητέρας του, όπου αναγκάζεται να παραμείνει για δυο χρόνια.
Στα χρόνια αυτά της εξορίας έγραψε το δράμα «Μπόρις Γκουντούνοφ», το όποιο όμως δεν θα κατορθώσει να δημοσιεύσει πριν από το 1830, λόγω της λογοκρισίας την οποία υφίσταται ακόμα και μετά την χάρη που λαμβάνει από τον τσάρο Νικόλαο τον Α’. Το πρωτότυπο του δράματος ωστόσο, χωρίς λογοκριτικές επεμβάσεις δεν δημοσιεύθηκε πριν από το 2007.
Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, θαυμαστής του «Γκουντούνοφ», έγραψε αργότερα: «Θα μπορούσαν να γραφούν ολόκληρα βιβλία πάνω στους χαρακτήρες του έργου αυτού, που ο Πούσκιν άντλησε από τη ρωσική γη, που πρώτος αυτός ανακάλυψε, λάξεψε και έθεσε μπροστά στα μάτια μας, για τώρα και για πάντα, μέσα στην αδιαφιλονίκητα σεμνή και μεγαλόπρεπη μαζί ψυχική ομορφιά τους».
Στις 18 Φλεβάρη 1831 παντρεύεται την διάσημη καλλονή της εποχής, Natalia Goncharova. Το 1833 δημοσιεύεται η έμμετρη του σύνθεσή του «Ευγένιος Ονέγκιν», έργο το οποίο αποδεικνύεται προφητικό αφού ο ποιητής θα έχει το ίδιο τέλος με αυτό του διάσημου ήρωά του. Ο κορυφαίος Ρώσος κριτικός της εποχής Vissarion Belinsky χαρακτηρίζει τον «Ευγένιο Ονέγκιν» «εγκυκλοπαίδεια της ρωσικής ζωής και καθρέφτη της εθνικής συνείδησης στην πρώτη της αφύπνιση». Ο ίδιος ο Πούσκιν αποκαλεί την αισθητική αντίληψή του που αποτυπώνεται στον «Ονέγκιν» ρομαντικό ρεαλισμό και τον εαυτό του «ποιητή της πραγματικότητας».
Στις 29 Γενάρη 1837, ο Πούσκιν τραυματίζεται θανάσιμα σε μονομαχία με τον Ζορζ ντ' Αντές και δυο μέρες αργότερα πεθαίνει, είδηση που προκαλεί μεγάλη συγκίνηση σε ολόκληρη τη χώρα. Ο ποιητής Mikhail Lermontov συνθέτει την ωδή «Ο θάνατος του ποιητή», η οποία, ειρωνικά, προφητεύει και τον δικό του θάνατο, επίσης σε μονομαχία.
Ο Αλεξάντρ Πούσκιν άφησε πίσω του περί τα 800 λυρικά και αφηγηματικά ποιήματα, πολιτικά κείμενα και δοκίμια, τα περισσότερα από τα οποία δημοσιεύθηκαν μετά θάνατον εξαιτίας της τσαρικής λογοκρισίας. Χαρακτηρίζεται ο θεμελιωτής της νέας ρωσικής λογοτεχνίας και τιμάται ως ο εθνικός ποιητής της Ρωσίας. «Άδειος, είν' όποιος προσπαθεί να γεμίσει από τον εαυτό του» Αλεξάντρ Πούσκιν.

ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κ.Ο.Μ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ μέρος δ'

Βασίλης Ραφαηλίδης – Το δικαίωμα στην τεμπελιά

Το δικαίωμα στην τεμπελιά είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Παραδόξως, δεν συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, παρά το γεγονός πως όλοι οι κοινωνικοί αγώνες γίνονται για να έχει ο άνθρωπος στη διάθεσή του περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Δηλαδή, να μπορεί να είναι περισσότερο τεμπέλης.

Επιπροσθέτως, το δικαίωμα στην τεμπελιά είναι ουσιώδες μαρξιστικό δόγμα. Έγιανα φανατικός μαρξιστής από τότε που διάβασα το "Δικαίωμα στην τεμπελιά" του Πωλ Λαφάργκ, γαμπρού του Μαρξ. Άλλωστε η δουλειά διαφέρει απ’ τη δουλεία μόνο κατά ένα τόνο. Το σύνθημα, λοιπόν, "χαρά και εργασία" είναι είτε για προσκόπους, είτε για ηλίθιους. Εκτός κι αν αναφερόμαστε στην εργασία που κάνει κανείς ελεύθερα και αβίαστα, σε χρόνο που επιλέγει αυτός χωρίς την επιτήρηση του ξυπνητηριού που κρέμεται πάνω απ’ το κεφάλι σα δαμόκλεια σπάθη, που μας αποκεφαλίζει κάθε μέρα πλην Κυριακών και εορτών.

Προσωπικά προτιμώ την πείνα από το ξυπνητήρι (που λέει ο λόγος). Και πάντα αναρωτιόμουν πώς διάολο γίνεται και οι κομουνιστές άρχοντες επαινούν τόσο εμφατικά την εργασία. Και πάντα έβρισκα πολύ λογικό που στη Ρωσία δεν αγαπούν την εργασία. Οι μάζες κατανοούν αυτομάτως την αξία και τη σημασία της τεμπελιάς. Ο Μαρξ άλλωστε δεν ήταν που είπε πως ο άνθρωπος πρέπει να ξεφύγει κάποτε από τη δουλεία της δουλειάς? Ε αυτό έγινε στη Σοβ. ένωση. Οι μάζες ξέφυγαν απ’ τη δουλεία της δουλειάς. Λίγο πρόωρα πάντως, γιατί ο Μαρξ διευκρινίζει πως αυτό θα γίνει δυνατό μόνο μέσα απ΄τη δουλειά. Αφού δηλαδή δουλέψουμε τόσο, όσο χρειάζεται για να εμφανιστεί η εντελώς αναγκαία στον κομουνισμό κοινωνία της αφθονίας

Ωστόσο, άλλο πράγμα είναι η εργασία κι άλλο η "σοσιαλιστική εργασία". Η σοσιαλιστική εργασία είναι μια εφεύρεση του Στάλιν, που βοηθάει στο να ξεπεραστεί μια θεωρητική δυσκολία: Ο Μαρξ ονειρεύεται τη μακάρια εποχή κατά την οποία ο καθένας θα παράγει κατά τις δυνάμεις του και θα αμείβεται κατά τις ανάγκες του. Κατά τις δυνάμεις μου σημαίνει χωρίς ζόρισμα. Κατά τις ανάγκες μου σημαίνει χωρίς πολλές και κυρίως χωρίς ηλίθιες ανάγκες. Κι ένας που αγαπάει τα βιβλία δεν έχει ούτε πολλές ούτε ηλίθιες ανάγκες. Συνεπώς, ο διανοούμενος είναι κομουνιστής ακόμα κι αν δεν το ξέρει. Άρα ο κομουνισμός θα εγκαθιδρυθεί αυτομάτως όταν όλοι αγαπήσουν το βιβλίο. Κι όταν γυμνάσουν τον κώλο τους τόσο, όσο χρειάζεται για να μπορούν να κάθονται και σε καρέκλα που δεν είναι της ταβέρνας. Οι κοσμικοί κι οι ταβερνόβιοι δεν έχουν τις προϋποθέσεις να γίνουν κομουνιστές.

Η σοσιαλιστική εργασία λοιπόν, ουδόλως διαφέρει απ΄την καπιταλιστική εργασία. Απλώς, οι πονηροί έβαλαν το επίθετο σοσιαλιστική μπροστά για να κάνουν ανεκτή την δια της εργασίας εκμετάλλευση στο όνομα του χωρίς εκμετάλλευση καλύτερου κόσμου που όλο κινάει νάρθει κι όλο μένει στο δρόμο από λάστιχο. Όσο για τον σταχανοβισμό, αυτόν άστον καλύτερα να πάει στο διάολο. Πιο σατανική και πιο αντιμαρξιστική εφεύρεση θα ήταν αδύνατο να υπάρξει. (…)

Βασίλης Ραφαηλίδης - Το δικαίωμα στην τεμπελιά" -Μνημόσυνο για έναν ημιτελή θάνατο
Πηγή: boulgarim

Β.Ραφαηλίδης – Το “έπος” του Πολυτεχνείου

Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης, γνωστός και ως «πίθηκος», ήταν πολύ άτυχος. Διορίστηκε Πρωθυπουργός την 8η Οκτωβρίου 1973, και ενάμισι, μήνα μετά την ορκωμοσία του, εκδηλώνεται η εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Ήρθε στην εξουσία υποτίθεται για να εκτονώσει την κατάσταση και να κατασιγάσει τα πάθη μετά την εξέγερση της Νομικής αλλά τα πάθη φούντωσαν εντελώς απροσδόκητα στο Πολυτεχνείο από την 14η Νοεμβρίου 1973 που αρχίζει η κατάληψη, μέχρι τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή της 17ης Νοεμβρίου, που τα τανκς θα σπάσουν την πόρτα και θα καταστείλουν την αυθόρμητη, αυτοκαθοδηγούμενη και ακαθοδήγητη απ’ τα κόμματα φοιτητική εξέγερση.

Σιγά σιγά, τις τρεις μέρες που κρατάει ο ξεσηκωμός, πλήθη λαού θα κατακλύσουν τον πέριξ του Πολυτεχνείου χώρο, περισσότερο για να συμπαρασταθούν βουβά στους φοιτητές, παρά για να αντισταθούν στη χούντα. Όμως, το μήνυμα που θα σταλεί προς τη χούντα εκτός από σαφές είναι και αιματηρό. Είναι κάμποσοι αυτοί που «πέφτουν» όχι ηρωικά αλλά από αδέσποτες και από σφαίρες που ρίχνουν στο ψαχνό οι δύστυχοι επίστρατοι προς τρομοκράτησιν.

Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί η εξέγερση του Πολυτεχνείου ονομάστηκε έπος. Τούτη η αυθόρμητη παθητική αντίσταση στη χούντα έχει μάλλον έναν λυρικό παρά έναν επικό χαρακτήρα. Και η επέλαση των τανκς. κατά των νεαρών αόπλων έχει περισσότερη σχέση με γκραν γκινιόλ μέσα στη νύχτα παρά με έπος.

Η σημαντικότερη συνέπεια του «έπους» του Πολυτεχνείου, είναι το γεγονός πως η ημέρα της πτώσης του, η 17η του Νοέμβρη, χάρισε το όνομά της στην οργάνωση «17 Νοέμβρη». Επίσης, το «έπος» δημιούργησε εντελώς κατά λάθος μια «ηρωίδα», τη Μαρία Δαμανάκη, της οποίας ο ηρωισμός συνίσταται στην εκφώνηση απ’ το ραδιόφωνο των φοιτητών των συνθημάτων και των ανακοινώσεων της συντονιστικής επιτροπής. Πάντως, πολλοί είχαν την ευκαιρία να βάλουν υποψηφιότητα για πολιτικοί εκεί μέσα στο Πολυτεχνείο. Για τον Μίμη Ανδρουλάκη, τον Κώστα Λαλιώτη και τον Στέφανο Τζουμάκα, ηγετικά στελέχη της εξέγερσης, ο δρόμος προς τη Βουλή, την πολιτική σκηνή, το πολιτικό παρασκήνιο και την εν γένει ελληνική πολιτική αθλιότητα, ξεκινάει από κει. Πράγμα που σημαίνει πως για την ανανέωση της ελληνικής πολιτικής ζωής σήμερα, πρέπει ίσως να υπάρξει και ένα δεύτερο Πολυτεχνείο, και ένα τρίτο, και ένα τέταρτο, μέχρι που να πέσουν οι πολλές δημοκρατικότατες χουντίτσες που προήλθαν απ’ τη διάλυση της μεγάλης χούντας.

Ευτυχώς να λες που δεν μας προέκυψε και τρίτη εθνική εορτή, η 17η του Νοέμβρη, η «ημέρα του Πολυτεχνείου». Ευτυχώς που η οργάνωση «17 Νοέμβρη» οικειοποιήθηκε την ημερομηνία, ως σήμα κατατεθέν. Γιατί με τρεις εθνικές γιορτές για ένα έθνος που τείνει να γίνει κανένα, θα γινόμασταν ρεζίλι των σκύλων της ΕΣΑ αλλά και των άλλων, των κυρίως ειπείν συμπαθέστατων σκύλων.

Όπως και νάναι, το «έπος του Πολυτεχνείου» έγινε ένα ισχυρό αντιστασιακό άλλοθι για κείνους που για εφτά χρόνια λούφαζαν, και ξαφνικά έγιναν αντιστασιακοί εν μια νυκτί, καλά προφυλαγμένοι οι περισσότεροι απ’ την πολυκέφαλη μάζα που τους περιέβαλλε πανταχόθεν. Ευτυχώς που η οίηση και ο κομπασμός για ένα έπος ελάχιστα επικό, άρχισε να ξεφουσκώνει σιγά σιγά.

Από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους"

ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κ.Ο.Μ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ μέρος γ'

Β.Ραφαηλίδης – Μα ποιοι είναι αυτοί οι Σκωτσέζοι τελικά;

Όποιος επιχειρήσει να μελετήσει την ιστορία της Αγγλίας, πρέπει πρώτα να διευκρινίσει μερικές εθνολογικές και γεωγραφικές έννοιες. Αλλο Αγγλία, άλλο Βρετανία, άλλο Μεγάλη Βρετανία, άλλο Βρετανικά νησιά, άλλο Ηνωμένο Βασίλειο, άλλο Βρετανική Αυτοκρατορία, άλλο Βρετανική Κοινοπολιτεία.

Ας αρχίσουμε από τα απλούστερα, τα γεωγραφικά:

Βρετανικά νησιά ονομάζονται όλα τα νησιά και νησάκια εκεί πάνω. Κάπου 5.000 τον αριθμό, της Ιρλανδίας συμπεριλαμβανομένης. Μεγάλη Βρετανία ονομάζεται το μεγαλύτερο απ’ αυτά τα νησιά, που λανθασμένα το λέμε Αγγλία τιμώντας έτσι υπέρ το δέον τους Αγγλους, που είναι μία μόνο από τις πολλές φυλές που συναποτελούν το σύνολο των κατοίκων του νησιού που λέγεται Μεγάλη Βρετανία. Ο όρος Μεγάλη Βρετανία είναι καθαρά γεωγραφικός. Τον χρωστάμε στους Ρωμαίους που βάφτισαν έτσι το νησί για να το ξεχωρίζουν απ’ τη Μικρή Βρετανία επί εδάφους γαλλικού. Βρετανία έλεγαν οι Ρωμαίοι την ακρότατη βορειοδυτική χερσόνησο της Γαλλίας, τη σημερινή γαλλική Βρετάνη. Όταν πέρασαν απ’ τη γαλλική Βρετανία (Βρετάνη) στο απέναντι μεγάλο νησί διαπίστωσαν πως οι κάτοικοι μιλούσαν γλώσσα παραπλήσια μ’ αυτήν που μιλούσαν οι κάτοικοι της Βρετάνης. Τούτη η γλώσσα θα ονομαστεί από τους γλωσσολόγους βρετανική. Η οποία όμως ελάχιστη σχέση έχει με τη σημερινή αγγλική, που δεν είναι βρετανική. Διότι η βρετανική είναι κελτική γλώσσα. Έτσι θα ονομαστεί η δεύτερη ομάδα της κελτικής γλώσσας, αυτή που μιλιέται ακόμα στη (γαλλική) Βρετάνη και στην (αγγλική) Ουαλία. Μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα η βρετανική μιλιόταν και στην Κορνουάλη, εκείνη τη μακρυά, μυτερή χερσόνησο στο νότο, που μοιάζει σαν πέλμα έτοιμο να πατήσει πάνω στη γαλλική Βρετάνη, στην άλλη μεριά της Μάγχης.

Η κελτική γλώσσα, εκτός απ’ τη βρετανική περιλαμβάνει και μια δεύτερη γλωσσική ομάδα, που λέγεται γαελική. Πρόκειται για τη σκωτική, την ιρλανδική και τη μανική (που μιλιέται στο νησί Μαν). Καμμιά απ’ παραπάνω πανάρχαιες κελτικές διαλέκτους δεν είναι ακριβώς όμοια με την άλλη. Πάντως όλες κατάγονται απ’ την αρχαία κελτική γλώσσα. Η οποία ουδεμία εμφανή σχέση έχει με τη σημερινή αγγλική, που είναι ένα κράμα κελτικής, γερμανικής και γαλλικής, εξού και οι περιπλοκές της τόσο όσον αφορά την ορθογραφία, όσο και τη φθογ-γολογία. Τίποτα πιο παλαβό απ’ τη γραφή και την προφορά της αγγλικής γλώσσας. Σημειώστε με την ευκαιρία πως η γαλλική πολύ λίγα πράγματα περισώζει απ’ την αρχαία κελτική, παρότι οι Γαλάτες, που έδωσαν το ρωμαϊκό (Gallia) και το ελληνικό (Γαλλία) όνομα στη χώρα, δεν ήταν παρά νότιοι Κέλτες. Πρόκειται για έναν λαό εξαιρετικά ξαπλωμένο και διασπαρμένο. Έφτανε από τις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου μέχρι τη Σκωτία και την Ιρλανδία αλλά και μέχρι το κέντρο της Μικράς Ασίας. Οι προς Γαλάτας επιστολές του Αποστόλου Παύλου απευθύνονται στους Γαλάτες (Κέλτες) της κεντρικής Μικράς Ασίας.

Οι Κέλτες, που ήταν ας πούμε πρώτα ξαδέρφια των δικών μας Αχαιών, πέρασαν στο νησί Μεγάλη Βρετανία από δυο μεριές. Από τη γαλλική Βρετάνη και από την Ιρλανδία, όπου έφτασαν νωρίτερα, πάλι απ’ τη Βρετάνη. Το γεγονός συνέβη την εποχή του σιδήρου, δηλαδή γύρω στο 1000 π.Χ. (Προσέξτε: ο όρος «εποχή του σιδήρου» είναι αν-θρωπολογικός και όχι ιστορικός. Αυτό σημαίνει πως έχει διαφορετική χρονική αξία στους διάφορους λαούς, ανάλογα με το πότε αρχίζει ο καθένας να χρησιμοποιεί τον σίδηρο για την κατασκευή εργαλείων. Σε μας εδώ, η εποχή του σιδήρου κυμαίνεται ανάμεσα στο 3000 και το 2000 π.Χ.).

Οι Κέλτες που πέρασαν απ’ το νησί που λέγεται Ιρλανδία στο νησί που λέγεται Μεγάλη Βρετανία, εγκαταστάθηκαν στη Σκωτία, κι αυτοί που πέρασαν απ’ τη γαλλική Βρετάνη, εγκαταστάθηκαν κατ’ αρχήν στην Κορνουάλη και στη συνέχεια στη γειτονική Ουαλία, λίγο βορειότερα. Πρέπει να πούμε εδώ πως στην Κορνουάλη, που τη γνώριζαν και οι Φοίνικες, υπάρχουν τα πλουσιότερα προϊστορικά αρχαιολογικά ευρήματα ολόκληρης της Ευρώπης, πράγμα που σημαίνει πως οι προϊστορικοί κάτοικοι του νησιού προτιμούσαν αυτή την πολύ εύφορη περιοχή, που είναι πάντα ο κύριος προμηθευτής σε οπωροκηπευτικά ολόκληρου του νησιού.

Πριν μιλήσουμε για το κράτος της Αγγλίας και στη συνέχεια για το κράτος του Ενωμένου Βασιλείου, που είναι κάτι το διαφορετικό τόσο απ’ το κράτος της Σκωτίας όσο και απ’ το κράτος της Αγγλίας, πρέπει να περιγράφουμε κατ’ αρχάς τον τρελό τρόπο με τον οποίο προέκυψε η Σκωτία, το αρχαιότερο κράτος του νησιού. Οι Σκώτοι, λοιπόν, όπως είπαμε, είναι Κέλτες κατά την καταγωγή. Αλλά δεν ονομάζονταν Σκώτοι από πάντα. Τα ονόματα Σκωτία και Σκώτοι προέκυψαν μόλις τον 11ο μ.Χ. αιώνα. Μέχρι τότε η Σκωτία διατηρούσε το ρωμαϊκό της όνομα: Καληδονία.

Πολύ αργότερα, όταν θα εμφανιστούν οι άγριοι τοπικιστικοί σοβινισμοί στο νησί της Μεγάλης Βρετανίας, θα προκύψει και η ανάγκη για ένα μοίρασμα στα δυο των Σκώτων, που αλληλοσφάζονταν μετά ζήλου μεγάλου. Πρόκειται για τους Χαϊλάντερς (ορεινοί Σκώτοι) και τους Λοουλάντερς (πεδινοί Σκώτοι). Οι βουνήσιοι και ολίγον τι πρωτόγονοι Χαϊλάντερς ακόμα και σήμερα θεωρούν τους εαυτούς τους γνήσιους Κέλτες. Και διεκδικούν σήμερα, μάλλον ηλιθίως και μάλλον επί ματαίω, την αυτονομία τους, όπως και οι Βρετόνοι στη Γαλλία. Που κι αυτοί μάλλον αεροκοπανάν σοβινιστικά. Ομως, οι σημερινοί καμπήσιοι Λοουλάντερς, άνθρωποι λιγότερο φολκλορικοί απ’ τους Χαϊλάντερς, χωρίς γκάιντες και σκωτσέζικες φούστες, είναι Σκωτσέζοι πολύ νορμάλ. Δηλαδή, ένα εθνολογικό μείγμα από Κέλτες, Σκανδιναβούς, Αγγλοσάξονες και Γάλλους, όπως όλοι οι σημερινοί Εγγλέζοι. Αν λέγονται ακόμα Σκωτσέζοι οι Λοουλάντερς είναι διότι κατοικούν στη Σκωτία. Όπως και μεις που λεγόμαστε Έλληνες διότι κατοικούμε στην Ελλάδα - κι αυτό είναι όλο. Όμως, οι εξ ημών κατά τον νου βουνήσιοι είναι «γνήσιοι» Έλληνες! Πώς λέμε γνήσια αντίκα; Έτσι περίπου.

Τον 4ο μ.Χ. αιώνα έρχονται στη περιοχή της σημερινής Σκωτίας και νεώτεροι εξ Ιρλανδίας Κέλτες, οι Πίκτοι. Που το 860 ο βασιλιάς των Σκώτων Κέννεθ θα τους υποτάξει και θα τους εξαφανίσει ως ευδιάκριτη εθνότητα. Πάντως, ως άθροισμα ανθρωπίνων όντων νοούμενοι, οι λαοί δεν εξαφανίζονται, απλώς αφομοιώνονται με άλλους λαούς. Οι Ρωμαίοι ωστόσο πολύ νωρίτερα τα βρίσκουν μπαστούνια με τους άγριους Σκώτους. Ωστόσο, ο στρατηγός Ιούλιος Αγκρίκολα τους νικάει το 84 π.Χ., τη χρονιά που οι Ρωμαίοι καταχτητές φτάνουν μέχρι τη Σκωτία. Όμως, τελικά, δεν καταφέρνουν να καθυποτάξουν ολοκληρωτικά αυτόν τον πολεμικό λαό. Κι έτσι, το 120 μ.Χ., ο Αδριανός χτίζει το περίφημο τείχος που φέρει το όνομά του, κόβοντας το νησί Μεγάλη Βρετανία στα δυο, ώστε να μην περνούν οι Σκώτοι στη γειτονική Αγγλία κάθε τόσο και τα κάνουν όλα ρημαδιό. Αυτός ο διανοούμενος και φιλέλλην αυτοκράτωρ, ο ίδιος που θα χτίσει στην Αθήνα, μεταξύ άλλων και την Πύλη του Αδριανού, πίστευε πως η Σκωτία εμποδίζει την Αγγλία να εκπολιτιστεί. Και είχε δίκιο.

Τον 8ο μ.Χ. αιώνα κανείς δεν ξέρει ποιος κυνηγάει ποιον στη Σκωτία. Σκώτοι, Πίκτοι, Αγγλοσάξονες, Λατίνοι απόγονοι των Ρωμαίων που ξέ-μειναν εκεί μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όλοι έχουν γίνει μαλλιά κουβάρια. Όμως, απ’ το 843 που ο βασιλιάς Κέννεθ ιδρύει το Βασίλειο της Σκόπιας, όλα ηρεμούν σιγά σιγά και η Σκωτία γίνεται με τον καιρό μια νοικοκυρεμένη χώρα, χάρη στις εξαιρετικές επιδόσεις των Σκωτσέζων στην οικονομία. Εξού και η παροιμιώδης τσιγγουνιά τους. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, άλλωστε, πως ο δημιουργός της επιστήμης της πολιτικής οικονομίας, ο Άνταμ Σμιθ, ήταν Σκοτσέζος.

Και ναι μεν οι λαοί της αρχαίας Σκωτίας ηρεμούν, οι βασιλιάδες όμως που τους έκαναν να ηρεμήσουν με το μαστίγιο, αρχίζουν να σφάζονται μεταξύ τους με τρόπο που δεν θα τον γνωρίσει η ιστορία πουθενά αλλού στον κόσμο. Είναι να μην εμφανιστεί ένας βασιλιάς, γιατί άπαξ και εμφανιστεί, ένας δεύτερος θ’ αρχίσει αμέσως να εποφθαλμιά το θρόνο. Και ο σκωτσέζικος θρόνος είναι απ’ τους πιο ματοβαμένους. Έτσι, δίπλα στην πρώτη βασιλική δυναστεία των Κέννεθ, έρχεται και κολλάει στα γρήγορα μια δεύτερη, των Ντάνκαν. Η ιστορία των απογόνων και των δύο δυναστειών θα αποτελέσει την αφορμή για να γραφεί το σπουδαιότερο λογοτεχικό κείμενο πάνω στο πρόβλημα της λύσσας για την εξουσία: ο Μάκβεθ του Σαίξπηρ, μια τραγωδία εντελώς σπαραχτική και βουτηγμένη σε σκωτσέζικο αίμα απ’ την πρώτη μέχρι την τελευταία αράδα. Ο Μάκβεθ γράφηκε απ’ τον μεγάλο άγγλο ποιητή το 1605 ή το 1606. Η πραγματική, σχεδόν μέχρι την τελευταία της λεπτομέρεια ιστορία της τραγωδίας αναφέρεται στον ομώνυμο σκωτσέζο βασιλιά. Που ήταν γιος του ηγεμόνα του Μορέμπ. Που τον δολοφόνησε ο ανεψιός του το 1020. Ο δολοφόνος έγινε βασιλιάς με το όνομα Μάλκομ Β'. Το 1040 τον δολοφόνο βασιλιά διαδέχεται ο Ντάνκαν. Ο Μάκβεθ, αντί να σκοτώσει τον δολοφόνο του πατέρα του, τον πανίσχυρο βασιλιά Μάλκομ σκοτώνει τον αθώο και ήρεμο ανεψιό και διάδοχό του, τον Ντάνκαν. Και του αρπάζει το στέμμα. Που προσπαθούν να το αρπάξουν κι αυτουνού πεντέξι υποψήφιοι βασιλιάδες. Τελικά, όμως, καταφέρνει να το αρπάξει ο γιος του Ντάνκαν που γίνεται βασιλιάς με το όνομα Μάλκομ Γ' σκοτώνοντας τον Μάκβεθ. Αλλά μέχρι να συμβεί αυτό το 1058, ο Μάκβεθ και η τρομερή σύζυγός του λαίδη Μάκβεθ, ζουν έναν πραγματικό εφιάλτη, βουτηγμένοι μέσα στις τύψεις, μέχρι που πρώτα θα πεθάνει η λαίδη από τρόμο, τη στιγμή που ξυπνάει ένα βράδυ ύστερα από ένα εφιαλτικό όνειρο. Η μεγαλοφυία του Σαίξπηρ βρήκε στη σκωτσέζικη ιστορία το τέλειο πρότυπο του αδίστακτου αγώνα για την εξουσία. Κι όποιος θέλει να απαλλαγεί απ’ τον πειρασμό να γίνει εξουσιαστής, προκειμένου να ορίζει σα Θεός τη μοίρα των άλλων, δεν έχει παρά να διαβάσει τον Μάκβεθ για να του κοπεί κάθε όρεξη. Δυστυχώς, οι υποψήφιοι εξουσιαστές προτιμούν να διαβάζουν Μακια-βέλι και όχι Σαίξπηρ.

Στην εποχή της βασιλείας του δολοφόνου του Μάκβεθ, του Μάλκομ Γ, οι Σκωτσέζοι υιοθετούν την αγγλική γλώσσα. Μέχρι τότε μιλούσαν κελτικά. Υιοθετούν επίσης τα αγγλικά ήθη των γερμανικής καταγωγής γειτόνων τους, των Αγγλοσαξόνων, ή Αγγλων σκέτα, όπως θα ονομαστούν τελικά όλοι οι γερμανογενείς λαοί της Μεγάλης Βρετανίας εξαι-τίας της κυριαρχίας των Αγγλων πάνω στις άλλες δυο γερμανικές φυλές, τους Σάξονες και τους Γιούτους. (Οι Γιούτοι δεν πήραν μέρος στη δημιουργία του σύνθετου ονόματος Αγγλοσάξονες για λόγους γλωσσικής οικονομίας. Για τους Αγγλοσάξονες και τη χώρα τους, την Αγγλία, θα μιλήσουμε στο επόμενο κεφάλαιο, αφού ξεμπερδέψουμε με τους μπερδεμένους Σκωτσέζους, που μέχρι τον 11ο αιώνα δεν είχαν καμιά ουσιαστική σχέση με τους γερμανικής καταγωγής και προελεύσεως Αγγλοσάξονες).

Το 1745 οι Χαϊλάντερς (ορεινοί Σκώτοι) θυμούνται ξαφνικά πως απ’ τον 11ο αιώνα η Σκωτία αρχίζει να αγγλοποιείται με ολοένα και πιο γρήγορο ρυθμό και επαναστατούν διεκδικώντας τη σκωτική τους γνησιότητα και φυσικά την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Πρώτη φορά τότε σκέφτονται, τα ξεφτέρια, πως είναι λαός διαφορετικός απ’ τους Αγγλοσάξονες, αν και λίγο νωρίτερα, το 1707, τα δυο βασίλεια, αυτό της Σκωτίας και το άλλο της Αγγλίας, θα ενωθούν σε ένα, που θα ονομαστεί Ενωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας (δηλαδή της Αγγλίας και της Σκωτίας). Που αργότερα, με την προσάρτηση του Ώλστερ (Βόρεια Ιρλανδία) θα πάρει το πλήρες, το επίσημο σημερινό όνομά του: Ενωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας.

Περιττό να πούμε πως οι επαναστατημένοι Χαϊλάντερς ηττώνται την ίδια κιόλας χρονιά που επαναστατούν διεκδικώντας την αυτονομία τους. Και το αστείο είναι πως τους πολεμούν όχι μόνο οι Αγγλοσάξονες αλλά και οι ομόφυλοί τους, οι πεδινοί Σκώτοι, οι Λοουλάντερς. Που ως νοήμονες άνθρωποι, απ’ τον 11ο αιώνα κιόλας είχαν καταλάβει πως θα ήταν αδύνατο να μη μπερδευτούν δυο λαοί που ζουν σ’ ένα νησί, μη δυ-νάμενοι να διασκορπιστούν, πολύ περισσότερο όταν δεν τους χωρίζει κάποιο θρησκευτικό δόγμα, όπως τους βόρειους Ιρλανδούς, που είναι προτεστάντες, απ’ τους νότιους Ιρλανδούς, που είναι καθολικοί.

Αξίζει να σημειωθεί πως η ένωση των δύο βασιλείων, της Αγγλίας και της Σκωτίας, έγινε από τη βασίλισσα Αννα Στιούαρτ, που αν και Σκωτσέζα, ήταν βασίλισσα της Αγγλίας πριν απ’ την ένωσή της με τη Σκόπια. Τόσο πολύ και τόσο φυσιολογικά είχαν ήδη μπλεχτεί τα εθνολογικά πράγματα στο νησί πριν απ’ το 1707 που γίνεται η ένωση των δύο βασιλείων. Σημειώστε ακόμα κάτι πολύ σημαντικό για την εθνολογική συγκρότηση της Σκωτίας, η ιστορία της οποίας μέχρι το 1707 εξελίσσεται ανεξάρτητα απ’ την ιστορία της Αγγλίας: Τον 9ο αιώνα, οι Σκώτοι ζητούν τη βοήθεια των γειτόνων τους Σαξόνων για να αντιμετωπίσουν τους Πίκτες, που ήταν Κέλτες, όπως και οι Σκώτοι. Κυνηγημένοι οι κέλτες Πίκτες από τους κέλτες Σκώτους, που μάχονται παρέα με τους γερμανικής καταγωγής Σάξονες καταφεύγουν στα βουνά. Πιθανώς οι βουνήσιοι σημερινοί Χαϊλάντερς να είναι φυλετικοί απόγονοι των Πίκτων και οι Λοουλάντερς των αρχαίων Σκώτων.

Κι ένα τελευταίο σκωτσέζικο παράδοξο. Όταν το 1066 οι νορμανδοί Γάλλοι εισβάλλουν στο νησί Μεγάλη Βρετανία υπό τον Γουλιέλμο τον Καταχτητή για να ξεμείνουν τελικά εκεί οι περισσότεροι και να αφομοιωθούν τελικά μ’ όλους τους προγενέστερα ελθόντες λαούς, οι Αγγλοσάξονες καταφεύγουν στα σκωτικά όρη και μπερδεύονται φυλετικά με τους Σκώτους χωρίς καμιά δυσκολία. Πράγμα που σημαίνει πως οι βουνήσιοι Χαϊλάντερς, που διεκδικούν σήμερα τη σκωτσέζικη αυτονομία τους είναι τουλάχιστον κατά το ήμισυ γνησιότατοι Αγγλοσάξονες. Αλλά πιστεύουν πως είναι οι γνησιότεροι Σκωτσέζοι που θα μπορούσαν να υπάρξουν στη Σκωτία. Κι αυτός είναι ο λόγος που επιμένουν να διαφοροποιούνται ενυδυματολογικά οι Χαϊλάντερς φορώντας εκείνες τις παρδαλές φούστες. Τι θα λέγατε αν και οι δικοί μας «γνήσιοι» Έλληνες κυκλοφορούσαν σήμερα με φουστανέλλα; Αλλωστε, το είχε προτείνει και ο Μακρυγιάννης. Αν τους βάλουμε να φυσούν και μια σκωτσέζικη γκάιντα θα αναπτύξουμε έτι περαιτέρω τον τουρισμό μας.

Κλείνουμε μ’ ένα ακόμα καλαμπούρι με γλωσσικές επιπτώσεις. Ο καταφάνερος παραλογισμός του πληθυντικού ευγενείας προέκυψε στην Αγγλία λίγο μετά το 1066, τότε που οι νιοφερμένοι Γάλλοι του Γουλιέλμου του Καταχτητή βλέπουν τους αγγλοσάξονες φεουδάρχες να μιλούν στον πληθυντικό στους κολλήγους και οι κολλήγοι να μιλούν στον πληθυντικό στους φεουδάρχες. Δεν κατάλαβαν, οι ανόητοι, πως απευθύνονταν ο ένας στον άλλο σαν εκπρόσωποι ομάδων, ο φεουδάρχης της φαμίλιας του και ο κολλήγος των υποταχτικών. Νόμισαν πως έτσι μιλούν οι πολιτισμένοι άνθρωποι. Κι εκείνον τον καιρό οι Αγγλοσάξονες ήταν πολύ πιο πολιτισμένοι απ’ τους Γάλλους.

Όσοι Γάλλοι επέστρεψαν στη Γαλλία, μαζί με το θαυμασμό τους για τους πολιτισμένους άγγλους φεουδάρχες, κουβάλησαν και τον ταξικό πληθυντικό, που τον εξέλαβαν από λάθος σαν πληθυντικό ευγενείας. Το καλαμπούρι μέσω Γαλλίας πέρασε σ’ όλον τον κόσμο. (Σκέφτεστε τους αρχαίους Έλληνες, έναν λαό υποδειγματικά λογικό, να χρησιμοποιούν τον πληθυντικό ευγενείας; Εγώ το σκέφτομαι και σκάω στα γέλια). Πάντως οι έξυπνοι Εγγλέζοι κατάργησαν πονηρά τον γλωσσικό παραλογισμό του πληθυντικού ευγενείας κάνοντας όμοια το δεύτερο ενικό και το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο. Οι άλλες γλώσσες όμως συνεχίζουν να είναι ηλιθίως ευγενικές, μετατρέποντας την ευγένεια, ένα πρόβλημα ήθους, σε γλωσσικό πρόβλημα. Αδυνατούμε να καταλάβουμε πως η ανθρώπινη λαλιά δεν κάνει ποτέ λογικά σφάλματα, εκτός κι αν είναι παράλογος αυτός που μιλάει. Είναι αδύνατο να εκλάβεις τον έναν για πολλούς, εκτός κι αν είσαι μεθυσμένος. Αλλωστε, αν η ευγένεια ήταν πρόβλημα γραμματικής, αγενείς θα ήταν μόνο οι αγράμματοι.

 ~ Απόσπασμα από το βιβλίο - Βασίλη Ραφαηλίδη  - Λαοί της Ευρώπης Καταγωγή και χαρακτηριστικά 

Ραφαηλίδης – Η γαλλικότητα των Γάλλων

Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Gallia (Γαλλία) τη Γαλατία, που είναι η λόγια ελληνική εκδοχή του Gallia. Όμως, οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Κελτία ή Κελτική τη Gallia των Ρωμαίων. Οι ίδιοι οι Γάλλοι αργότερα θα ονομάσουν France (Φραγκία) ένα μέρος, το μεγαλύτερο, της αρχαίας Γαλατίας, της Κελτίας αν προτιμάτε το ελληνικό όνομα, δηλαδή της χώρας των Κελτών, των προγόνων των Γαλατών. Κέλτες και Γαλάτες είναι ένα και το αυτό. Ωστόσο, σήμερα, ονομάζουμε Κέλτες μόνο τους βόρειους Κέλτες (Βρετόνοι, Ουαλοί, Ιρλανδοί) και αφήνουμε για τους νότιους Κέλτες το ρωμαϊκό όνομα Γαλάτες.

Οι Κέλτες, ήρθαν στους τόπους της τελικής τους εγκατάστασης από την περιοχή της Λιθουανίας, της πιθανότερης κοινής αφετηρίας όλων των Ινδοευρωπαίων, περίπου τον ίδιο καιρό που ήρθαν στην Ελλάδα οι Αχαιοί, τα πρωτοξάδερφά τους. Και κατοίκησαν αρχικά σε μια ευρύτατη περιοχή, που συμπεριλάμβανε ολόκληρη τη σημερινή Γαλλία, το Βέλγιο και τμήμα της σημερινής Ολλανδίας και Γερμανίας. Οι Φράγκοι, που θα εκτοπίσουν τους Κέλτες αρχικά από την περιοχή της σημερινής γαλλικής Βουργουνδίας, στο ανατολικό τμήμα της Γαλλίας, δεν ήταν Κέλτες, ήταν Γερμανοί. Πιο σωστά, Τεύτονες, όπως χαρακτηρίζουμε όλα τα αρχαία γερμανικά φύλα συλλήβδην. Είναι οι γερμανικής καταγωγής και προελεύσεως Φράγκοι που θα δώσουν το σημερινό όνομα στη χώρα, που εμείς επιμένουμε να τη λέμε Γαλλία (Γαλατία) παραπέμποντας έτσι σε μια περίοδο κατά την οποία δεν είχαν εμφανιστεί ακόμα οι Φράγκοι. Ο Κάρολος ο Μεγάλος (Καρλομάγνος), με τον οποίο αρχίζει η ιστορία της σημερινής Ευρώπης το 800 μ.Χ. ήταν Φράγκος, και σαν τέτοιο τον διεκδικεί και η γαλλική και η γερμανική ιστορία.

Τον 3ο π.Χ. αιώνα, οι Γαλάτες, όπως θα λέμε στο εξής τους ταχύτατα εκρωμαϊσθέντες νότιους Κέλτες, ήταν ένας πανίσχυρος πολεμικός βαρβαρικός λαός, που υπό τον Βρέννο κατέλαβαν και κατέστρεψαν τη Ρώμη το 390 π.Χ. Και το 279 π.Χ. νικούν κατά κράτος τους Μακεδόνες. Από τη Μακεδονία προωθούνται στη Θεσσαλία και το 278 φτάνουν στη Στερεά Ελλάδα, όπου επιτέλους νικιούνται από τους Έλληνες. Ένα τμήμα της διαλυμένης στρατιάς τους ιδρύει κράτος στη Θράκη, περί τον Αίμο, που δε ζει πολύ διότι το διαλύουν οι Ρωμαίοι το 220 π.Χ. και ένα άλλο τμήμα της ίδιας διαλυμένης γαλατικής στρατιάς περνάει στη Μ. Ασία και ιδρύει εκεί το λεγόμενο Ανατολικό Γαλατικό Κράτος, που ονομάζεται και Γαλλογραικία (Γαλλοελλάδα) και που ζει μέχρι το 25 π.Χ., οπότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος το ενσωματώνει στην Παφλαγονία. Τούτοι οι μικρασιάτες Γαλάτες θα είναι απ’ τους πρώτους που θα προσχωρήσουν στο χριστιανισμό. Προς αυτούς απευθύνονται οι προς Γαλάτας επιστολές του Αποστόλου Παύλου.

Στους περίφημους γαλατικούς πολέμους που διεξάγει ο Ιούλιος Καίσαρας από το 58 μέχρι το 51 π.Χ., οι Γαλάτες δεν εξοντώνονται, αλλά εκρωμαΐζονται με ταχύτητα που θα καταπλήξει τους ιστορικούς. Έκτο-τε, οι Γαλάτες θα ενεργούν ως Ρωμαίοι. Μέχρι που τον 5ο αιώνα, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έχει ήδη καταλυθεί, εισβάλλουν στην περιοχή τους οι γερμανικής καταγωγής και προελεύσεως Φράγκοι, που μαζί με τους Γαλάτες θα συναποτελέσουν τους προγόνους των σημερινών Γάλλων. Που μιλούν μια γλώσσα με εντυπωσιακή αφομοιωτική δύναμη, προερχόμενη από ανάμιξη πρώτα της κελτικής με τη λατινική και στη συνέχεια της κελτολατινικής με τη γερμανική. Ακόμα και στοιχεία της βασκικής, που μιλιέται και σήμερα τόσο στην ισπανική όσο και στη γαλλική πλευρά της Χώρας των Βάσκων, αφομοίωσε αυτή η τρομερή γλώσσα.

Πουθενά αλλού στον κόσμο εκτός απ’ τη Γαλλία η αφομοιωτική ικανότητα ενός λαού δεν είναι τόσο μεγάλη. Αυτός προφανώς είναι ο λόγος που η Γαλλία φιλοξενεί πάντα τόσο άνετα τους ξένους, κυρίως εκείνους που έχουν να προσφέρουν κάτι στο γαλλικό πολιτισμό. Άλλωστε, ο πολύ ιδιόμορφος γαλλικός εθνικισμός, με εξαίρεση φυσικά τον γαλλικό φασισμό που δε διαφέρει σε τίποτα απ’ τους άλλους φασισμούς, έχει σχέση μόνο με τον γαλλικό πολιτισμό, για τον οποίο οι Γάλλοι είναι ιδιαίτερα υπερήφανοι - και με το δίκιο τους.

Σήμερα στη Γαλλία ζουν νόμιμα, με όλα τα δικαιώματα του γάλλου πολίτη, κάπου 2 εκατομμύρια αλλοδαποί, χώρια οι παράνομοι. Απ’ αυτούς, κάπου 700 χιλιάδες είναι Ιταλοί, και κάπου 500 χιλιάδες, Ισπανοί. Η Γαλλία δεν έπαψε ποτέ να παίζει το ρόλο του προστάτη των Ιταλών και των Ισπανών. Αλλά και όλων των πολιτικά διωκόμενων του κόσμου, ασχέτως ιδεολογίας. (Η απέλαση του Τρότσκι αποτελεί μια θλιβερή εξαίρεση). Και πουθενά αλλού στον πλανήτη, οι Εβραίοι (κάπου 600.000) και οι Αρμένιοι (κάπου 200.000) δεν περνούν καλύτερα. Μια χώρα καθολική αλλά χωρίς καθολικό φανατισμό, πέτυχε τον πλήρη και απόλυτο χωρισμό του κράτους από την εκκλησία, χάρη στην πολύ έγκαιρη απομάκρυνση της γαλλικής καθολικής εκκλησίας από την εξουσία του πάπα. Φυσικά, στη Γαλλία δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία. Όλες είναι ανεπίσημες, ακόμα και ο καθολικισμός. Ο Γαλλικός Διαφωτισμός του 18ου αιώνα λειτουργεί ακόμα στη Γαλλία.

Τούτη η υπέροχη χώρα, που με τον Ρομπέρ Σουμάν είχε την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης, μπόρεσε και ισορρόπησε τα πάντα. Και κυρίως τη γεωργία, που είναι η μεγαλύτερη και καλύτερα οργανωμένη ολόκληρης της Ευρώπης, με την εξαιρετικά αναπτυγμένη γαλλική βιομηχανία. Και όντας η Γαλλία των 55 περίπου εκατομμυρίων κατοίκων η πιο αραιοκατοικημένη χώρα της Δυτ. Ευρώπης αλλά και η πιο πλούσια σε γεωλογικές εναλλαγές μπορεί και προσφέρει στους κατοίκους της, στην επαρχία τουλάχιστον, μια εξαιρετικά άνετη και πολιτισμένη ζωή. Δεν είναι τυχαίο που η χάρη, η κομψότητα και η ευγένεια είναι τυπικά γνωρίσματα του τυπικού Γάλλου. Ούτε είναι τυχαίο το τεράστιας σημασίας για την οικονομία της χώρας γεγονός πως η Γαλλία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που κατάφερε να κάνει την πολυτέλεια και το γόητρο εξαγώγιμα εμπορεύματα.

Το Κονιάκ δεν είναι ποτό, είναι επαρχία της Δυτ. Γαλλίας, κοντά στην ακτή του Ατλαντικού, λίγο πιο πάνω απ’ το Μπορντώ. Κι ωστόσο, παντού στον κόσμο πίνουν κονιάκ, ακόμα κι όταν δεν προέρχεται απ’ το Κονιάκ. Το γαλλικό απόσταγμα οίνου, όπως και τα γαλλικά κρασιά, περισώζει και μεταφέρει στα πέρατα του κόσμου το γόητρο της γαλλικής αμπελουργίας, το καύχημα των Γάλλων. Το ίδιο και η τεράστια ποικιλία γαλλικών τυριών. (Το καμαμπέρ είναι κάτι σαν τυρένιο εθνικό σύμβολο της Γαλλίας, με δεύτερο στη σειρά της τυροσυμβολικής το ροκφόρ. Όσο για το πατέ ή φουά γκρα, αυτό ανήκει σε μια άλλη κατηγορία γαστρονομικών γαλλικών συμβόλων).

Το ίδιο εθνοσυμβολική είναι και η θρυλική γαλλική κουζίνα. Το ίδιο και ο αφρώδης οίνος, που είναι τέτοιος γιατί η ζύμωση γίνεται μέσα στο μπουκάλι και όχι μέσα στο βαρέλι - τόσο απλό είναι το πράγμα που λέγεται σαμπάνια, και επί το ελληνικότερον καμπανίτης οίνος, δηλαδή οίνος προερχόμενος από την Κομπανία (Σαμπάνι στα γαλλικά), μια επαρχία της βορειοδυτικής Γαλλίας, όχι πολύ μακρυά απ' το Παρίσι. Βέβαια, μπορείς να πιεις και ελληνική σαμπάνια, αλλά και πάλι τη Γαλλία θα βάλεις στο στόμα σου.

Γόητρο (πρεστίζ) πουλούν οι Γάλλοι και με χίλια δυο άλλα πράγματα. Ας πούμε με τις πορσελάνες Λιμόζ και τις πορσελάνες Σεβρ, που το μόνο πλεονέκτημά τους είναι πως κατασκευάζονται, οι πρώτες στην πόλη Λιμόζ της κεντροδυτικής Γαλλίας και οι δεύτερες στη Σεβρ, μια μικρή πόλη κοντά στο Παρίσι. (Θυμηθήτε με την ευκαιρία και τη συνθήκη των Σεβρών του 1920. Γιατί η Γαλλία πουλάει γόητρο και διά της διεθνούς διπλωματίας).

Αν εκτός από πορσελάνινο θέλετε και κρυστάλλινο γαλλικό γόητρο, αγοράστε κρύσταλλα Μπακαρά, που είναι πόλη της Αλσατίας επί του ποταμού Μοζέλα, πίνοντας με την ευκαιρία και κανένα υπέροχο κρασί Μοζέλα. Και φυσικά, οι νεόπλουτες σύζυγοι νεοελλήνων νεοκλεπτών δεν θα παραλείψουν να ντυθούν στου Ντιόρ, ή σε κανέναν άλλο απ’ τους εκατοντάδες γαλλικούς οίκους μόδας, απ’ αυτούς που έκαναν την υψηλή ραπτική υψηλό τρόπο συσσώρευσης εθνικού πλούτου. Η υψηλή ραπτική είναι η πιο φτηνή φάμπρικα κατασκευής γοήτρου, που πουλάει τα προϊόντα της πανάκριβα, ίσα ίσα για να δίνει τη δυνατότητα στις σνομπ κυρίες ολόκληρου του κόσμου να παριστάνουν τις καλόγουστες με δανεικό γούστο. Και είναι τόσες πολλές οι κακόγουστες γυναίκες σ’ όλον τον κόσμο που δεν θα σταματήσει ποτέ η εξαγωγή καλού γούστου απ’ τη Γαλλία, παρόλο που τα ρούχα γοήτρου χρειάζονται και σώματα γοήτρου, ανάλογα μ’ αυτά των μανεκέν. (Τα καλά ρούχα τα αγοράζεις, το καλό σώμα όμως από πού θα το αγοράσεις; Μα, απ’ του Ντιόρ. Που, πουλώντας ρούχα γοήτρου, πουλάει ρούχα που κάνουν τον παπά, παπά και την άχαρη, κομψή).

Αν παρά ταύτα το γόητρο δε λειτουργήσει, δε χάλασε κι ο κόσμος για τη γαλλική βιομηχανία γοήτρου. Αυτή, μια φορά, το εμπόρευμα γοήτρου το πούλησε, περισσότερο ως γόητρο και λιγότερο ως παραδοσιακό εμπόρευμα, κι από κει και πέρα ας φροντίσουν να το αξιοποιήσουν οι στερούμενοι γοήτρου. Πάντως, σε τούτο το περίεργο εμπόριο, οι Γάλλοι ποτέ δεν θα σου πουλήσουν φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Απλώς, θα σου πουλήσουν τα φύκια μαζί με τις μεταξωτές κορδέλες και είναι στο χέρι σου να τα χρησιμοποιήσεις ως φύκια ή ως μεταξωτές κορδέλες, ανάλογα με το μυαλό σου. Το εμπόριο γοήτρου δεν είναι απάτη, είναι μύθος που περιβάλλει μια υπαρκτή ποιότητα, που από μόνη της δυσκολεύεται να λειτουργήσει. Τα μπλουζάκια Λακόστ, για παράδειγμα, έχουν τόσο καλό βαμβάκι, όσο κι όλα τα κατασκευασμένα με καλό βαμβάκι μπλουζάκια του κόσμου. Όμως, όταν αγοράζεις Λακόστ, εκτός από βαμβάκι εκλεκτής ποιότητας, αγοράζεις και κροκοδειλάκι - και το πληρώνεις ακριβότερα απ’ το βαμβάκι. Αυτό ακριβώς είναι το εμπόριο γοήτρου, η πιο μεγάλη γαλλική εμπορική ανακάλυψη.

Το σημαδιακό για τη γαλλική οικονομία εμπόριο γοήτρου, εγκαινιάστηκε το 1683, αμέσως μετά το θάνατο του Κολμπέρ, του περίφημου υπουργού οικονομικών του Λουδοβίκου ΙΔ'. Ο Κολμπέρ, για να ανορθώσει την οικονομία της Γαλλίας που είχε καταστρέφει ο Μαζαρίνος, ο διαολόπαπας-πρωθυπουργός, ανεβοκατέβαζε συνεχώς τους δασμούς των εισαγόμενων προϊόντων. Ήταν τότε που παρατήρησε πως η ζημιά οφείλεται στη μανία των ευπορών τάξεων να καταναλώνουν ό,τι δεν μπορούν να καταναλώσουν οι φτωχότεροι, όχι για να ικανοποιήσουν κάποιες ανάγκες τους αλλά για να αποχτήσουν ή να αυξήσουν το γόητρό τους. Μόνο σε τέτοιου είδους εισαγόμενα προϊόντα, που δεν ικανοποιούσαν καμιά σοβαρή ανάγκη και που η έλλειψή τους συνεπώς δεν θα προ-καλούσε καμιά σοβαρή δυσαρέσκεια, ο Κολμπέρ επέβαλε μεγάλους δασμούς: πολλά τέλη. Και ούτω πως, προέκυψε μια καινούργια κατηγορία εμπορευμάτων, τα πολυτελή: τα έχοντα πολλά τέλη, πολλούς δασμούς.

Φυσικά, η πολυτέλεια δεν είναι ανακάλυψη του Κολμπέρ. Ως ψυχικό φαινόμενο και όχι ως οικονομικό μέγεθος, είναι σύμφυτη στον άνθρωπο. Αλλωστε, το πραχτικά περιττό και το πραχτικά άχρηστο δημιούργησαν τον πνευματικό πολιτισμό και την τέχνη. Αποκλείεται να πεθάνεις από στέρηση, αν δεν πας στη συναυλία ή αν δε διαβάσεις το βιβλίο που θα ήθελες. Κι ωστόσο, αφού εξασφαλίσεις το αναγκαίο φαΐ, φροντίζεις και για το γλυκό, που από διατροφικής απόψεως είναι μια εντελώς άχρηστη πολυτέλεια. Μπορείς να ζήσεις χωρίς γλυκό, όχι όμως και χωρίς φαγητό. Κι ωστόσο, τρως το γλυκό αφού φας το φαΐ σου, εκτός κι αν είσαι παιδάκι οπότε τρως το περιττό για να μη φας το αναγκαίο. Κάτι ξέρουν τα παιδιά. Ξέρουν πως το περιττό είναι πάντα πιο ευχάριστο από το αναγκαίο. Και για τον ουρανίσκο, και για τα μάτια, και για τ’ αυτιά, και για το μυαλό. Το περιττό βρίσκεται στη βάση κάθε τέρψης αισθητικής τάξεως. Να γιατί η τέχνη είναι προνόμιο, αν όχι των πλουσίων, τουλάχιστο των εχόντων. Θέλουμε να ζού-με και όχι να επιβιώνουμε, έλεγε ένα υπέροχο σύνθημα του γαλλικού Μάη του ’68. Πρόκειται για μια παραλλαγή της ευαγγελικής ρήσης, ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος. Ο άνθρωπος για να ζήσει καλά χρειάζεται το περιττό και συνεπώς το πολυτελές, όπως χαρακτηρίζεται το περιττό από οικονομικής απόψεως νοούμενο.

Οι μαθητές του Κολμπέρ επεξέτειναν τη σκέψη του δασκάλου για την οικονομική σημασία του ψυχικά αναγκαίου περιττού και αντέστρεψαν τη μέθοδό του. Σκέφτηκαν πως, αντί να απαγορεύουν την εισαγωγή πολυτελών πραγμάτων, θα ήταν πιο αποδοτικό για την εθνική οικονομία να κατασκευάζουν πολυτελή πράγματα για εξαγωγή. Και ούτω πως προέκυψε κατ’ αρχάς στη Γαλλία η βιομηχανία και το εμπόριο πολυτελών, δηλαδή μη αναγκαίων πραγμάτων. Ο Μαρξ, σε αντίθεση με τον Κολμπέρ, δε θα δώσει μεγάλη σημασία στο οικονομικό μέγεθος που λέγεται πολυτελές αντικείμενο. Σωστά σκέφτηκε, αλλά σκέφτηκε μόνο σαν οικονομολόγος και όχι σαν ψυχολόγος, ή αισθητικός. Η πολυτέλεια είναι ψυχική και αισθητική ανάγκη μόνο. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί το Παρίσι είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα της τέχνης; Διότι είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα της πολυτέλειας.

Από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη "Λαοί της Ευρώπης Καταγωγή και χαρακτηριστικά"
by Αντικλείδι , http://antikleidi.com