ΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ ΛΕΓΕΙΝ ''ΠΟΙΗΜΑ'' ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗ ΛΟΓΩ ΓΕΝΕΘΛΙΩΝ.

Φίλες και φίλοι καλησπέρα, η σημερινή ανάρτηση - λόγω γενεθλίων - είναι αφιερωμένη στην Μελισσάνθη μου με μιαν ευχή: ''Αν η θέλετε αγάπη σας να κρατήσει για πάντα να πετάτε μαζί, αλλά ποτέ δεμένοι!!!

Τερούλι σου εύχομαι:

Να έχεις την τόλμη των ιστιοπλο'ι'κών πανιών στον άνεμο.

Να 'σαι σαν τις ψηλές κορφές του Κερκέτιου όρους στο σφύριγμα των ανέμων.

Να έχεις πάντα την ευμένεια των θεών, της τύχης και των ανθρώπων.

Να παραμείνεις ολβιοδαίμων άνθρωπος προς όφελος της κοινωνίας και των ανθρώπων.

 Άκου: ξένε, όπου κι αν βρίσκεσαι μάθε πως ό,τι διαβάσεις πιο κάτω είναι λόγια αγάπης για μια αξιολάτρευτη και χαρισματική θυγατέρα, την κόρη του Επικούρειου Πέπου που σήμερα 18 Απριλίου έχει τα γενέθλιά της και της εύχομαι να συνεχίσει να έχει ουρανό μέσα της για να μπορεί να αντικρίζει τ' αστέρια.

Άκου: Δημιουργέ, αν με ξαναστείλεις σε κάποια άλλη ζωή πίσω στη Γή
           -σε παρακαλώ- φρόντισε να επιστρέψω ως καλύτερος άνθρωπος.
Άκου: Ποιητή την Ιστορία τριών ευλογημένων φίλων και γράψε 1977 στίχους
             και 18 σονέτα για την πιο όμορφη 43νη ιστορία φιλίας.
Άκου: Ποσειδώνα τους παφλασμούς των κυμάτων που μεταφέρουν τους
             ευλογημένους φίλους μας στο Αγαίο.
Άκου: τους στεναγμούς αυτών που έμειναν πίσω και τότε θα καταλάβεις
             το κενό που αφήσατε με την αναχώρησή σας.
Άκου: Λατρευτή θυγατέρα, εγώ ποιητής δεν είμαι αλλά θα συνεχίσω
             να γράφω ''στίχους'' μόνο για σένα και για όσους το αξίζουν.
Άκου: θυγατέρα μου, εγώ που σ' αγαπώ δεν έχω παρά μόνο τα όνειρά μου
             εκεί λοιπόν στα όνειρά μου είσαι η Πριγκιπέσσα μου.
Άκου: τα μανιασμένα κύματα που θέλουν να επιδείξουν την τεράστια
             δύναμή τους στις μηχανές των πλοίων.

Άκου: Μούσα, όλες οι λέξεις που γράφω και όλες οι λέξεις που διαβάζω
            θα είχαν άλλο νόημα χωρίς την παρουσία της Μελισσάνθης μου.
Άκου: Δίδυμη ψυχή, τους λυγμούς τ' ουρανού και τα δάκρυα της βροχής
            όταν πέφτουν στη Γαία.
Άκου: Πλάστη του σύμπαντος, όταν αποφάσισα να γράψω αυτό το ''ποίημα''
            μοναδική μου πρόθεση ήταν να στείλω στην Μελισσάνθη μου
            λίγες σταγόνες αγάπης.
Άκου: Ιστορικέ του μέλλοντος, στις 07/07/77 γεννήθηκε στην Αρεοπαγίτου
             η Π.Ο.Ι.Φ. [πιο όμορφη ιστορία φιλίας]
Άκου: Λογοτέχνη το ό,τι η Π.Ο.Ι.Φ. συνεχίζει ακόμα και σήμερα 45 χρόνια
             μετά να ζεσταίνει της καρδιές των δημιουργών, και των δορυφόρων,
             αυτό οφείλεται στην αξιαγάπητη δίδυμη αδερφή μου την Διονυσία.

Άκου: Θυγατέρα μου δεν είναι καθόλου δύσκολο να γκρεμίσεις, είναι όμως πολύ δύσκολο να συνθέσεις, εσύ υπήρξες η κράτιστη συνθέτης.
Άκου: Η βασική αρετή -αν θέλεις ελάττωμα- στη ζωή μου ήταν πάντοτε η αναζήτηση υπέροχων φίλων.
Άκου: Μελισσάνθη μου πόσο όμορφα κελαηδούν τα πουλιά στο μαγευτικό νησί της Ουτοπίας όταν νιώθουν την παρουσία σου.
Άκου: τον αέρα, με τον βοριά σου στέλνω χαιρετίσματα, με το Νοτιά σού λέω έλα, με τον Μαϊστρο σού γνέφω να μη μας ξεχάσεις, και με τον
Πουνέντε σού στέλνω την αγάπη μου.
Άκου: Τις Μούσες και τις Νύμφες κάτι έχουν να σου πουν, δεν είναι δα και μυστικό! όλοι γνωρίζουν το πόσο σ'αγαπώ.
Άκου: Σαν βγείς στο πηγαιμό για την Ιθάκη εγώ θα είμαι στο καϊκι που θα σε μεταφέρω.

Άκου: Μελισσάκι, έχω φυλάξει σε μια φιάλη τις πολύ όμορφες στιγμές που 

            ζήσαμε από το 1981 έως και σήμερα και σκέφτωμαι κάποια στιγμή να τις
            καταθέσω στο Πάνθεον της οικογένειας.
Άκου: Ο Ποιητής έλεγε πως ''όπου και αν ταξιδέψω η Ελλάδα με πλήγωνει,
            εγώ λέω όπου κι αν ταξιδέψω η αγάπη της Μελισσάνθης με λυτρώνει.
Άκου: Μελισσάνθη θα παραμείνω πάντα ένας ονειροπόλος ταξιδευτής σε πείσμα
            των καιρών, και των υποκριτών.
Άκου: Τα σύννεφα που ανεμοδέρνοντε και σιγανά βογκούν και κλαίνε.
Άκου: Αν κάποτε ξυπνήσουμε χωρίς ουρανό πάνω από το κεφάλι μας
            εμείς θα έχουμε την υπέροχη έναστρη θυγατέρα μας.
Άκου: Μελισσάνθη εσύ η Όαση κι εγώ η έρημος, εσύ το κύμα κι εγώ ο παφλασμός,
            εσύ ο Ουρανοδρομέας κι εγώ η Σελήνη.
Άκου: Εγώ το σύννεφο κι εσύ η βροχή, εγώ οι λέξεις κι εσύ το ποίημα,
            εγώ τα πλήκτρα κι εσύ οι νότες, εγώ το δένδρο κι εσύ ο καρπός.
Άκου: Eσύ η φαρέτρα κι εγώ το βέλος, εσύ το όραμα κι εγώ η σκέψη,
            εσύ το χαμόγελο κι εγώ η χαρά, εσύ η φωνή της αγάπης κι εγώ
            ο τυχερός αποδέκτης.

Άκου: Ο παράδεισος είναι η μνήμη μας, και τ'αγαπημένα πλάσματα του Δημιουργού είναι τα παιδιά και τα πουλιά.
Άκου: ΟΙ δημιουργοί της πιο όμορφης ιστορίας του πλανήτη είναι οι:
Derrick+Denice+Epikourios Pepos.

Άκου: την ηχώ της ‘’άτακτης’’ φωνούλας είναι η συνειδησή σου.

Άκου: τις υπέροχες μουσικές της φύσης και γράψε τη δική σου μελωδία.

Άκου: τo κελάϊδισμα του φτερωτού Ερμή με τις θεϊκές νότες και αναρωτήσου

από πού πηγάζουν.

Άκου: και νοστάλγησε αγαπημένα πρόσωπα που δεν τόλμησε να τα’αγγίξει

           Ούτε ο χρόνος.

Άκου: υπέροχες μουσικές και χαλάρωσε το έχεις ανάγκη, άκου το κελάηδημα των

              πουλιών ως την καλύτερη σύνθεση της οικουμένης.

Άκου: την αδύναμη φωνή των γερόντων και σκέψου το ρητό που λένε στο

            Μ.Κ.Π.Γ. ‘’εκεί που είσαι ήμουνα και ‘κει που είμαι θα ‘ρθεις.

Άκου: τον Pepe που λέει πως τα παιδιά και τα πουλιά είναι τα’ αγαπημένα

            Πλάσματα του θεού, και γίνε τουλάχιστον, παιδί.

Άκου: τις θεσπέσειες μουσικές του Χατζιδάκι,του Τσιτσάνη,και σκέψου θετικά,

            Πλάσε με το νου σου όμορφες εικόνες, γίνε ποιητής για να γράψεις τον

            Ύμνο της φιλίας.

Άκου: τις τρεις Χάριτες με τις μαγευτικές φωνές, και ταξίδεψε μαζί τους στο

            Νησί των συναισθημάτων.

Άκου: Μελισσάνθη είσαι ένας ήλιος στο δικό μας σύμπαν που μας φωτίζει και

            Μας ζεσταίνει.

Άκου: το κάλεσμα της έλξης των χαρισματικών πλασμάτων, και ακολούθησε

            Τα βήματά τους.

Άκου: τους χτύπους της καρδιάς μου πως χτυπούν για σένα;

Άκου: ιστορίες αγάπης από χείλη ερωτευμένων είναι συναρπαστικές.

Άκου: τον Poof όταν διηγείται ιστορίες για το μαγευτικό ταξίδι στην

             Ιαπωνία, και στο Ακρωτήρη της καλής Ελπίδας, και νοερά.

             Ταξίδεψε μαζί του.

Άκου: τον Pepo όταν μιλάει με πάθος για την Αυλή των Θαυμάτων και άφησε να σε παρασσύρει στις αγκαλιές των Μουσών.

Άκου: ξαπλωμένη/ος στο πάτωμα τη μουσική από το ‘’emperor’’, και τον Σον Κονερυ να απαγγέλει Καβάφη, είναι Μαγεία!!!!!!!!!

Άκου: τα σύννεφα τα κουσκουσιάρικα!!! Πως σχολιάζουν την πτώση

Της  ήρεμης γυμνής βροχής.

Άκου: Μελισσάνθη τη γλυκολαλιά της Δίδυμης αδερφής μου με πόση χάρη παρηγορεί

τα δάκρυα της ψυχής μου.

Άκου: τα άνθη της Αμυγδαλιάς, και της Λεμονιάς αυτή την άνοιξη τα έχω φυλάξει για σένα και μόνο για σένα.

Άκου: υπάρχει ένα αόρατο σχοινί που μας συνδέει, κι εκεί ακροβατούν τα όνειρά μου κάθε φορά που έχει πανσέληνο.

Άκου: ένας ποιητής έδωσε μια λέξη στη σιωπή για να παίζει, εσύ

            μου έδωσες αγάπη-πάλι μια λέξη- για να έχει νόημα η ζωή μου.

Άκου: σήμερα 18/04 ένιωσα στ'αυτιά μου ένα παράξενο αεράκι που

            έκρυβε ένα μήνυμα, το μήνυμα ήταν από 9.000 χιλ. μακριά, από

            την περιοχή του GERMISTON

Άκου: Θυγατέρα σήμερα 21/03 ημέρα της Ποίησης, ο πατέρας σου

            φύτεψε στον κήπο μια αρωματική-μοναδική Τριανταφυλλιά

            και της έδωσε τ'ονομά σου.

Άκου: Μελισσάνθη όπως η ποίηση είναι η αρμονία των λέξεων, έτσι και η 

             Διονυσία με τον Derrick είναι η εξίσωση της φιλίας και της αγάπης.

Άκου: Μελισσάκι μου η φωνή μου δεν είναι δυνατή, και το ποίημα μου δεν θα 

            το καταλάβουν οι πολλοί -έτσι κι αλλιώς δεν είναι για πολλούς-

            γιατί θα το συγκρίνουν με άλλα ποιήματα, και τότε θα πουν:

            α! πάλι ο Poof;;; συγχωρεσέ τους γιατί δεν γνωρίζουν πως

            στον χαμένο παράδεισο ο Poof ήταν ένας ρομαντικός ψυχοπομπός,

            που οραματίζονταν έναν κόσμο Ουτοπικοποιητικό.

            Επιμέλεια Ανάρτησης: Επικούρειος Πέπος.

          

 Υπάρχουν άνθρωποι στη ζωή μας…

που μας κάνουν ευτυχισμένους…

απ΄την απλή σύμπτωση να συναντηθούν τα μονοπάτια μας…

🍂

Κάποιους τους έχουμε σε όλη τη διαδρομή στο πλάι μας…

βλέποντας πολλά φεγγάρια να περνάνε…

ενώ κάποιους τους βλέπουμε ελάχιστα μεταξύ δύο βημάτων μας…

🍂

Ίσως κάθε φύλλο ενός δέντρου χαρακτηρίζει τους φίλους μας…

🍂

Επιπλέον…

η μοίρα μάς φέρνει και άλλους φίλους…

αυτούς που δεν γνωρίζαμε ότι επρόκειτο να διασχίσουν το δρόμο μας…

🍂

Πολλούς από αυτούς…

τους ορίζουμε ως αδερφές ψυχές… φίλους Καρδιακούς…

🍂

Είναι ειλικρινείς…

είναι αληθινοί…

Ξέρουν πότε δεν είμαστε καλά…

ξέρουν τι μας κάνει ευτυχισμένους!!

🍁

Υπάρχουν επίσης οι περιστασιακοί φίλοι…

αυτοί που γνωρίζουμε σε κάποιες διακοπές…

ή για λίγες μέρες ή ώρες…

🍁

Αυτοί συνήθως στολίζουνε το πρόσωπό μας με πολλά χαμόγελα…

για όσο καιρό είμαστε κοντά τους…

🍁

Μιλώντας για κοντά…

δε θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τους μακρινούς μας φίλους…

εκείνους που είναι στην άκρη των κλαδιών…

και όταν ο άνεμος φυσάει εμφανίζονται πάντα…

μεταξύ του ενός φύλλου και του άλλου…

🍁

Περνάει ο καιρός… το καλοκαίρι φεύγει…

πλησιάζει το φθινόπωρο και χάνουμε κάποια από τα φύλλα μας…

μερικά γεννιούνται σ’ ένα άλλο καλοκαίρι…

και μερικά παραμένουν για πολλές εποχές…

🍁

Κάθε πρόσωπο που έρχεται στη ζωή μας είναι μοναδικό…

Πάντα αφήνει κάτι από τον εαυτό του και παίρνει ένα κομμάτι από εμάς…

🍁

Θα υπάρξουν και εκείνοι που μας πήραν πολλά…

αλλά δε θα υπάρξουν αυτοί που δε μας άφησαν τίποτα…

🍁

Αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη της ζωής μας…

και η πιο προφανής απόδειξη…

🍁💌🍂🎻🎷📚

πως δύο ψυχές δε συναντήθηκαν Π ο τ έ τυχαία!!

Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Θερμές ευχαριστίες από την Μελισσάνθη στην Νίκη της Καλύμνου για την υπέροχη ανθοδέσμη που της χάρισε, και φυσικά στην Μούσα Ουρανία.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ FUJI TOMO KAZU.

Ο Θουκυδίδης μάς διδάσκει τα «μυστικά» του πολέμου. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

«Όσοι δε βουλήσονται των τε γενομένων το σαφές σκοπείν και των μελλόντων ποτέ αύθις κατά το ανθρώπινον τοιούτων και παραπλησίων έσεσθαι, ωφέλιμα κρίνειν αυτά αρκούντως έξει. Κτήμα τε ες αιεί μάλλον ή αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν ξύγκειται».(Θουκυδίδης, Α, 22, 4)

Ο Ουκρανικός πόλεμος – κι από ό,τι φαίνεται κάθε πόλεμος – υποχρεωτικά  επαναφέρει στην επικαιρότητα τις προφητικές και διαχρονικές επισημάνσεις του Θουκυδίδη. Κι αυτό γιατί το έργο του αποτελεί παντοτινό κληροδότημα (ες αιεί) σε όσους θέλουν να γνωρίσουν και να ερμηνεύσουν με ακρίβεια και εγκυρότητα (σαφές σκοπείν) τα γεγονότα του παρόντος αλλά και του μέλλοντος (γενομένων/μελλόντων). Για τον Έλληνα ιστορικό ο κινητήριος μοχλός όλων των γεγονότων είναι η ανθρώπινη φύση (κατά το ανθρώπινον).

Η ανθρώπινη φύση και ο Πόλεμος

Διεθνολόγοι, ιστορικοί και αναλυτές εστιάζουν την προσοχή τους στα συμφέροντα που υποκρύπτονται (γεωπολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά…) στον Ουκρανικό πόλεμο. Άλλοι ερμηνεύουν την εισβολή των Ρώσων ως μία πράξη άμυνας έναντι της επέκτασης του Ν.Α.Τ.Ο., ενώ η απέναντι όχθη των αναλυτών στον Ουκρανικό πόλεμο ανιχνεύει ένα ακόμη «παιχνίδι» των Η.Π.Α. για την οικονομική και στρατιωτική τους ηγεμονία. Κανείς, όμως, δεν αναλύει επαρκώς και πειστικά ότι πίσω από τα συμφέροντα βρίσκεται ένα μονιμότερο και διαχρονικό αίτιο, η ανθρώπινη φύση.

«γιγνόμενα μεν και αιεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η…»

(Θουκυδίδης, Γ, 82, 2)

Ο Θουκυδίδης εδώ και αιώνες διακήρυξε ότι πίσω από την επίπλαστη προβολή κάποιων συμφερόντων στην κήρυξη και διεξαγωγή ενός πολέμου βρίσκεται πάντοτε η ανθρώπινη φύση, το επιθετικό και βίαιο Εγώ μας που ζητά το επόμενο θύμα του για να «γαληνέψει». Αυτό το πανανθρώπινο και διαχρονικό ένστικτο– πάθος δεν τιθασεύεται εύκολα και αδιαφορεί για τους νόμους και το δίκαιο. Η ανθρώπινη φύση, λοιπόν, είναι αυτή που κανοναρχεί τη βίαιη συμπεριφορά ηγετών και ανθρώπων, όσο κι αν εμείς υποκριτικά επικαλούμαστε την ελευθερία βούλησης και τον απεγκλωβισμό μας από τα ένστικτα.

«και των νόμων κρατήσασα η ανθρωπεία φύσις, ειωθυία και παρά τους νόμους αδικείν».(Θουκυδίδης, Γ, 84, 2) 

Αντινομία λόγων και πράξεων

Οι επισημάνσεις του Θουκυδίδη δεν εξαντλούνται στην προβολή της «ανθρώπινης φύσης» ως του απόλυτου γενεσιουργού αιτίου του πολέμου αλλά και των ψευδών επιχειρημάτων που χρησιμοποιούν οι ηγέτες – λαοί για να αιτιολογήσουν ή και να δικαιολογήσουν τον πόλεμο. Καταγράφει, δηλαδή, με κριτικό πνεύμα την αντινομία ανάμεσα στις διακηρύξεις και στους κρυφούς – απώτατους στόχους. Ανιχνεύει τις αφανείς προθέσεις των κρατών πίσω από την παραμόρφωση των λέξεων που συσκοτίζουν την αλήθεια για να δικαιολογήσουν τα εγκλήματα στο πεδίο των μαχών.

«αλλά προφάσει βραχεία και ευπρεπεί της Σικελίας απάσης έργον εφίεσθαι» / «εφιέμενοι μεν τη αληθεστάτη προφάσει της πάσης άρξαι, βοηθείν δε… ευπρεπώς βουλόμενοι… ξυμμάχους»

Τα παραπάνω αποσπάσματα από την ιστορία του Θουκυδίδη αναδεικνύουν με ενάργεια τα ψεύδη του πολέμου και την αναντιστοιχία λόγων και στόχων. Ηγέτες, κράτη και λαοί αναζητούν τις πιο πειστικές δικαιολογίες (προφάσει ευπρεπεί/ αληθεστάτη προφάσει…/ ευπρεπώς βουλόμενοι) για να «σκιάσουν» την αλήθεια των πράξεών τους (πόλεμο), που δεν είναι άλλη από την βαθύτερη επιθυμία για επέκταση και κατάκτηση (της Σικελίας εφίεσθαι/ της πάσης άρξαι). 

Η «παγίδα» του Θουκυδίδη

Οι ιστορικές παρακαταθήκες του Θουκυδίδη εμπλούτισαν την ιστορική έρευνα και επιστήμη και με άλλες επισημάνσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο μεταξύ των ηγέτιδων δυνάμεων. Πιο συγκεκριμένα ο Θουκυδίδης θεώρησε πως ο Πελ/κός πόλεμος (431-404 π.Χ.) ήταν προϊόν του φόβου της Σπάρτης έναντι της ανερχόμενης δύναμης της Αθήνας. Ήταν ένας αγώνας φόβου ανάμεσα σε μία υπερδύναμη και σε μία άλλη ανερχόμενη δύναμη (Σπάρτη vs Αθήνα). Μία προσομοίωση στη σύγχρονη πραγματικότητα θα μάς αποκάλυπτε πολλές ομοιότητες (Η.Π.Α. vs Ρωσία, Η.Π.Α. vs Κίνα).

«Ήταν η ολοένα αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας που προκάλεσε φόβο στη Σπάρτη… και κατά συνέπεια τη σύρραξη ανάμεσα στις δύο πόλεις αναπότρεπτα».(Θουκυδίδης)

Οι παραπάνω επισημάνσεις του Θουκυδίδη αποτυπώθηκαν με τη σχετική θεωρία του αμερικανού Graham Allison ως «Παγίδα του Θουκυδίδη». Η θουκυδίδεια παγίδα ερμηνεύει πειστικά πολλούς πολέμους, αφού ο φόβος της μιας δύναμης έναντι της άλλης φαίνεται πως συνιστά διαχρονικό φαινόμενο. Ένας φόβος που παραλύει τον ορθολογισμό των ηγετών και πυροδοτεί συμπεριφορές επίθεσης και εκδίκησης. Ο φόβος ιστορικά αποδείχτηκε κακός σύμβουλος και διαβρωτικό στοιχείο για την ειρήνη. Οι προτροπές του σπαρτιάτη  Σθενελαΐδα φαίνεται πως και σήμερα ακόμη συναντούν ευήκοα ώτα:

«και μήτε τους Αθηναίους εάτε μείζους γίγνεσθαι…»

Τα «άδηλα» των πολέμων…

Εξίσου, όμως, προφητικός και διδακτικός αποδεικνύεται ο Θουκυδίδης και σε κάποιες άλλες πτυχές των πολέμων που οι ηγέτες αγνοούν παρασυρόμενοι από την οίηση της «υπεροπλίας» τους. Ειδικότερα ο αρχαίος ιστορικός μάς υπενθυμίζει πως ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να ανατρέψει όλες τις βεβαιότητες ενός καλά σχεδιασμένου πολέμου. Ιδιαίτερα δε, αυτό μπορεί να συμβεί αν πριν την κήρυξη ενός πολέμου δεν υπολογίστηκαν σωστά κάποιες λεπτομέρειες κάτω από το βάρος του πάθους για επίθεση και «τιμωρία» - κατάκτηση του αντιπάλου.

«Άδηλα γαρ τα των πολέμων, και εξ ολίγου τα πολλά και δι οργής αι επιχειρήσεις γίγνονται».(Θουκυδίδης)

Εξίσου σημαντική είναι και η υπόμνηση των δυσκολιών που υπάρχουν στην διατήρηση των κεκτημένων από τον νικητή. Κι αυτό οφείλεται τόσο στις αντικειμενικές δυσκολίες όσο και στην ψυχολογία τόσο των ηττημένων (που έχουν το δίκαιο με το μέρος τους) όσο και των νικητών (που πολλές φορές δεν κατανοούν την σκοπιμότητα και το δίκαιο της επίθεσης). Σχετικά ο Θουκυδίδης γράφει: «Μολονότι άπαξ τους υποτάξουμε αυτούς θα μπορούσαμε να τους συγκρατήσουμε;». 

Διαχρονικές αλήθειες

Εκπρόσωπος της Real Politik ο Θουκυδίδης κατέγραψε και παρέδωσε στην εποχή μας «αιώνιες αλήθειες» που ερμηνεύουν την συμπεριφορά των κρατών και ιδιαίτερα των «ηγεμονικών». Ο διάλογος Αθηναίων και Μηλίων συνιστά μνημείο της κυνικότητας της «δύναμης» και των σκληρών νόμων που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών.

«Το δίκαιο στις ανθρώπινες σχέσεις λαμβάνεται υπόψη όταν οι αντίδικοι είναι ίσοι, αλλιώς οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν»

Εξίσου καίρια θεωρείται και μια άλλη αλήθεια που απορρέει από την παραπάνω ομολογία και σχετίζεται με την βαθύτερη δομή και «φιλοσοφία» των ηγεμονικών κρατών. Μόνο όταν κατανοήσουμε σωστά όλα αυτά θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε όσα συμβαίνουν στις μέρες μας. Όχι για να τα δικαιολογήσουμε, αλλά για να τα αιτιολογήσουμε.

«Δεν μπορούμε να βάλουμε όρια στην επέκτασή μας… Γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να κυριαρχηθούμε αν δεν κυριαρχήσουμε»

Μία ωμή και κυνική αποτύπωση της Real Politik. Η πολιτική των κρατών και των ηγετών καθορίζεται απόλυτα από το γονιδιακό υπόστρωμα – την ανθρώπινη φύση που πολλές φορές αδυνατούμε να την αποδεχτούμε ως μία σταθερά της ζωής μας. Ο Θουκυδίδης θεωρεί πως αυτή είναι ακατανίκητη και συνιστά ανοησία να προσπαθούμε να την αποτρέψουμε με τη δύναμη του νόμου ή με άλλο φόβητρο.

«απλώς τε αδύνατον και πολλής ευηθείας, όστις οίεται της ανθρωπείας φύσεως ορμωμένης προθύμως τι πράξαι αποτροπήν τινά έχειν ή νόμων ισχύι ή άλλων τω δεινώ»

Η παραπάνω θέση δεν αποτυπώνει τη γνωστή θεωρία περί κυκλικής πορείας του κόσμου, αλλά αναδεικνύει περίτρανα την μονιμότητα και διαχρονικότητα των άλογων στοιχείων της ανθρώπινης φύσης που δεν τιθασεύονται εύκολα ούτε είναι επιδεικτικά καμίας διδαχής.

Βαθύς ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής και της κρατικής δύναμης ο Θουκυδίδης και έχοντας υπόψη τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν στον πόλεμο διακήρυξε πως ο πόλεμος είναι «βίαιος διδάσκαλος». Κατήγγειλε με σφοδρότητα αυτούς που για να δικαιολογήσουν την βαρβαρότητα του πολέμου άλλαζαν την σημασία των λέξεων: «Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους, άλλαξαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων».

Ο πόλεμος είναι μία φρίκη και καμία αιτιολόγηση δεν μπορεί να τον δικαιολογήσει. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να έχουν επιλεκτική μνήμη. Η καταδίκη του πολέμου πρέπει να είναι απόλυτη και ο πολίτης να μην εξαρτάται μόνον από την πραγματικότητα που κάθε φορά βιώνει στο παρόν.

«Οι γαρ άνθρωποι προς α έπασχον την μνήμην εποιούνται»

(Θουκυδίδης, Β, 54, 3)

 ΙΔΕΟπολις

Το «ένστικτο θανάτου» στον Χριστιανισμό και στους αρχαίους Έλληνες. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 

Το «ένστικτο θανάτου» στον Χριστιανισμό και στους αρχαίους Έλληνες

- Απριλίου 06, 2022

α.«Η ζωή πώς θνήσκεις; πώς και τάφω οικείς; του θανάτου το βασίλειον λύεις δε και το Άδου τους νεκρούς εξανιστάς».(«Η ζωή εν τάφω»)

β. «Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος»

 

Το δίπολο Ζωή – Θάνατος κυριαρχεί στην υμνογραφία της Μ. Εβδομάδας και του Πάσχα. Η ζωή, ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού αποτελούν το πυρηνικό στοιχείο του Χριστιανισμού, αφού πάνω σε αυτό υφαίνεται η ανθρώπινη και θεϊκή φύση του. Για τους πιστούς ο θάνατος και η ανάσταση του Ιησού δεν συνιστούν μόνον το δομικό στοιχείο του χριστιανικού δόγματος, αλλά και μία υπέρβαση της ανθρώπινης λογικής και της φυσικής νομοτέλειας. Γι’ αυτό ο υμνογράφος στον ύμνο της Μ. Παρασκευής (α) εκφράζει την απορία του για τον «θάνατο» του Χριστού. Πεθαίνει ένας θεός;Η σταυρική θυσία ήταν το μέγιστον τεκμήριον του «πάσχοντος θεού» και της αγάπης του προς τον άνθρωπο.

Αλλά εκείνο που καταμαρτυρά και αναδεικνύει την θεϊκή φύση του Χριστού είναι η «ανάστασή» του και η νίκη του επί του θανάτου «θανάτω θάνατον πατήσας». Ο Χριστιανισμός χωρίς την «ανάσταση» – για πολλούς θρησκειολόγους – θα ήταν μία θρησκεία χωρίς πιστούς, αφού ο άνθρωπος αναζητά σε αυτήν το υπερβατικό, την δύναμη και  την ανατροπή των φυσικών νόμων. Αρέσκεται, δηλαδή, αυτό που τον φοβίζει (θάνατος) να το «νικά» ο θεός του και να φαντασιώνεται έναν κόσμο όπου η απόλυτη εξουσία θα είναι ο «αθάνατος θεός» και όλα θα πειθαρχούν στην ακατανίκητη δύναμή του «του θανάτου το βασίλειον λύεις» (α).

Ο θάνατος και η θρησκεία

Για πολλούς μελετητές της θρησκείας ο θάνατος και ο «φόβος του θανάτου» των ανθρώπων αποτελεί κατεξοχήν προνομιακό πεδίο στο οποίο οι ταγοί της εκκλησίας θεμελιώνουν την εξουσία τους. Όλες οι θρησκείες υπόσχονται ή προσφέρουν παραδείσους ως «αποζημίωση» σε όλους εκείνους που ονειρεύονται μία αθάνατη ζωή αλλά και σε εκείνους που δεν μπορούν ή αρνούνται να αντιμετωπίσουν την αλήθεια της θνητότητάς τους και του θανάτου. Οι θρησκείες ενισχύουν τις φρούδες ελπίδες των θνητών για μια ζωή αιώνια και όπως τονίζει ένα βικτωριανό φυλλάδιο προσφέρουν έναν «Ταξιδιωτικό Οδηγό από τον θάνατο στην Ζωή».

Τόσο ο Μαρξ όσο και ο Φρόυντ θεωρούν πως η δύναμη της θρησκείας εδράζεται στην δημιουργία και προβολή απατηλών αλλά πειστικών εικόνων για την μεταθανάτια ζωή. Ο παράδεισος και η κόλαση είναι το αντίτιμο για την επίγειο ζωή  του ανθρώπου, είτε ως επιβράβευση είτε ως τιμωρία. Έτσι η «θρησκεία μπορεί να εξουσιάζει, να ελέγχει και να επηρεάζει τους καταπιεσμένους και τους αβοήθητους ανθρώπους» (John Bowker, «Ο θάνατος και οι θρησκείες»). Ενδεικτική είναι η αναφορά στην Κόλαση της Μεγάλης Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας (πηγή «Ο θάνατος και οι θρησκείες»).

« Κόλαση: σύμφωνα με την πλειονότητα των θρησκευτικών διδασκαλιών, ο τόπος διαμονής των ψυχών των αμαρτωλών που υποτίθεται ότι είναι καταδικασμένοι να υποφέρουν αιώνια. Οι θεολόγοι και οι κληρικοί χρησιμοποιούν την έννοια της κόλασης, την οποία αντιπαραβάλλουν με τον παράδεισο, για να εξασκούν επιρροή στη συνείδηση και στα αισθήματα των πιστών».

Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουτσώφ (1953-1964) διακωμωδώντας τις υποσχέσεις της θρησκείας και την πίστη των ανθρώπων στον Παράδεισο και την Κόλαση τόνισε ειρωνικά με ένα σχόλιό του επ’ ευκαιρία της πρώτης πτήσης του Γκαγκάριν στο διάστημα, το 1961:

«Όσο για τον παράδεισο στα ουράνια, ακούσαμε γι’ αυτόν από τους παπάδες. Αλλά θέλαμε να δούμε και μόνοι μας με τι μοιάζει, κι έτσι στείλαμε  εκεί τον ανιχνευτή μας, τον Γιούρι Γκαγκάριν. Περιστράφηκε γύρω από την υφήλιο και δεν βρήκε τίποτα στο έξω διάστημα, μόνο απόλυτο σκοτάδι, είπε, ούτε κανένα κήπο, τίποτα που να μοιάζει με τον παράδεισο».

Ωστόσο οι άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν με την ελπίδα του παράδεισου και το φόβο της κόλασης. Ο θάνατος ως ιδέα κυριαρχεί σε κάθε σκέψη και ενέργειά του. Ο θάνατος συνιστά την απόλυτη τιμωρία που επέβαλε ο θεός στο ανθρώπινο γένος εξαιτίας  των πολλών αμαρτημάτων του, όπως αναφέρεται και στην «Γένεση», 6, 7-8»:

«και είπεν ο θεός. Απαλείψω τον άνθρωπον, ον εποίησα, από προσώπου της γης από ανθρώπου έως κτήνους, ότι εθυμώθην ότι εποίησα αυτούς».

Ο θάνατος στους αρχαίους Έλληνες

Ο φόβος του θανάτου είναι διαχρονικός και οικουμενικός. Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες διαφοροποιήσεις από εποχή σε εποχή, από λαό σε λαό κι από θρησκεία σε θρησκεία. Αυτές οι διαφοροποιήσεις σχετίζονται με το πολιτιστικό επίπεδο, με το ρόλος της επιστήμης, τις εμπειρίες και τα βιώματα κάθε λαού αλλά και με την γενικότερη κοσμοθεωρία για τη Ζωή και το Θάνατο.

Στον Όμηρο ο φόβος του θανάτου δεν οδηγούσε τον άνθρωπο σε μία άγονη μοιρολατρία και παραίτηση από τον αγώνα για ζωή. Την αγωνία για το θάνατο και την επιθυμία για αθανασία την εκδήλωναν με την θέλησή τους, για υστεροφημία. Σχετικά γράφει ο Damour Franck: «Οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούν και αυτοί να κατακτήσουν την αθανασία, μέσω των σκέψεων και των έργων τους που θα διαρκούσαν περισσότερο από την φυσική τους ύπαρξη η οποία είχε ημερομηνία λήξης. Την μέθοδο αυτή την ονόμασαν: Υστεροφημία» («Μακάριοι οι θνητοί γιατί ακόμα είναι ζωντανοί»).

Ωστόσο η θέση των αρχαίων Ελλήνων για τον θάνατο και τον Κάτω κόσμο αποτυπώνεται με τον πιο εναργή τρόπο στο διάλογο του Αχιλλέα με τον Οδυσσέα. Συγκεκριμένα ο Αχιλλέας μετέφερε στον Οδυσσέα την εμπειρία του από τον κάτω κόσμο:

«Περίλαμπρε Οδυσσέα,/ το θάνατο μη μού ζητάς με λόγια να γλυκάνεις./ Κάλλιο στης γης να βρισκόμουν κι ας δούλευα σε/ ανθρώπου μικρού, με δίχως βίος πολύ, παρά στον Άδη να είμαι,/ και βασιλέας να λέγομαι των πεθαμένων όλων».

Η ειδοποιός, δηλαδή, διαφορά μεταξύ στης στάσης των αρχαίων Ελλήνων και των χριστιανών έγκειται στο γεγονός ότι οι πρώτοι αναζητούσαν την εκπλήρωση των επιθυμιών τους στην επίγεια ζωή και δεν «επένδυαν» σε κάποια αποζημίωση ή δικαίωση στον άλλο κόσμο.

Σχετικά με τον θάνατο το Κοράνι καταγράφει ως διαπίστωση πως αυτός καθορίζεται από το θεό, αφού τίποτα δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την θέλησή του. ειδικότερα τονίζεται:

«Ουδείς θνήσκει άνευ της βουλήσεως  του θεού, θνήσκει δε όταν και όπως είναι τούτο γεγραμμένον εν τη Βίβλω τη οριζούση την διάρκειαν εκάστου εν τω κόσμω τούτω όντος», (γ, 139).

 

Το ένστικτο θανάτου

Μπορεί ο καθημερινός άνθρωπος να κατατρύχεται από το φόβο του θανάτου και εξαιτίας αυτού να πλάθει πιθανούς χώρους για την μεταθανάτια ζωή (Παράδεισος – Κόλαση), ο πρώτος, όμως, που μίλησε με επιστημονικό τρόπο για τον θάνατο ήταν ο Φρόυντ, με την γνωστή του θέση για το «Ένστικτο θανάτου».

Σύμφωνα με τη θέση αυτή – που για τον Φρόυντ είναι αξίωμα – η τάση καταστροφής του ανθρώπου είναι μία εκδήλωση των ενστίκτων του θανάτου. Για τον Φρόυντ η libido έχει ως έργο να εκτρέψει αυτό το ένστικτο προς τα έξω, προς τους άλλους…Ένα κομμάτι αυτού του ενστίκτου γίνεται Σαδισμός. Πολλές φορές το ένστικτο αυτό τιθασεύεται από το Εγώ, το Υπερεγώ ή την κοινωνία, ή να παραμένει ανενεργές, να επιτρέπεται ή να απωθείται, αλλά ο άνθρωπος δεν μπορεί να απαλλαγεί ολοκληρωτικά από αυτό. Γι’ αυτό επισημαίνει πως «ολόκληρη η ζωή του ενστίκτου εξυπηρετεί τον ένα και μοναδικό σκοπό: του να επιφέρει το θάνατο».

Πολλοί άλλοι ψυχολόγοι θεωρούν πως ο θάνατος – από μία άλλη σκοπιά – αποτελεί τη ζωοποιό δύναμη της φύσης. Εξάλλου πολλοί προσμετρούν και αξιολογούν την ζωή σύμφωνα με το θάνατο. Σε τελική ανάλυση ο θάνατος λειτουργεί ως εξισορροπητικός παράγοντας της φύσης και συμβάλλει καθοριστικά στην αναγέννηση της ζωής.

«Αν πρέπει να θεωρήσουμε ως αλήθεια που δεν επιδέχεται καμία εξαίρεση το ότι καθετί πεθαίνει για εσωτερικούς λόγους – ξαναγίνεται ανόργανο άλλη μία φορά – τότε είμαστε αναγκασμένοι να πούμε πως ο σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος»,(Φρόυντ, «Πέραν από την αρχή της ηδονής»)

Με βάση τις παραπάνω απόψεις του Φρόυντ μπορούμε να ερμηνεύσουμε καλύτερα την απαίτηση του Ιησού προς τους μαθητές του για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τον ορίζουν και να απαντούν στην ερώτηση. «Τίνα με οι όχλοι λέγουσιν είναι», (κατά Λουκά, 9, 18-20). Σχετικά ο Ιησούς τους παρήγγειλε τα παρακάτω, ορίζοντας με σαφήνεια το δομικό στοιχείο της φύσης του, τη Ζωή και το Θάνατο.

«Ο δε επιτημήσας αυτοίς παρήγγειλεν μηδενί λέγειν τούτο, ειπών ότι δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν και αποδοκιμασθήναι από των πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι», (κατά Λουκά, 9, 21).

 https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

­       * Χρήσιμα βιβλία: 

1.             1. «Πέρα από την αρχή της ηδονής», Φρόυντ,  Εκδ. Δαμιανός.

2.            2.  «Ο θάνατος και οι θρησκείες», John Bowker, Εκδ. Παπαδήμα.

3.           3.   «Το ένστικτο του θανάτου», Βίλχελμ  Ράϊχ,  Εκδ. Καστανιώτη.

Σαββόπουλος: «Τρομερή μάγισσα η ηγεσία του Κρεμλίνου- Προσκυνώ την Ουκρανία, σκύβω το κεφάλι και ψέλνω μαζί της» «Η Ουκρανία για μας έχει ήδη νικήσει» το μήνυμα του τραγουδοποιού στο «Μουσικό Κουτί», που ήταν αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Το δικό του μήνυμα για την Ουκρανία έστειλε μέσω της εκπομπής «Το Μουσικό Κουτί» ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Η εκπομπή ήταν αφιερωμένη στους πρόσφυγες και περισσότεροι από 45 τραγουδιστές και συνθέτες ένωσαν τις φωνές τους και τραγούδησαν για την Ουκρανία.

«Τι μας φέρνει απόψε τόσο κοντά, τόσους πολλούς στην εκπομπή του Νίκου (Πορτοκάλογλου) λες και ήταν διαδήλωση; Κάποιος θυμός, κάποια οργή; Όχι. Μας φέρνει απλούστατα η βαθιά συγκίνηση για τον πανέμορφο λαό της Ουκρανίας και για τη γενναία ηγεσία του. Ζητάμε να σταματήσει αυτός ο Αρμαγεδδών, διότι όπως όλοι αγαπούμε κι εμείς την ειρήνη, τον άνθρωπο κ.λπ.» ξεκίνησε λέγοντας ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Συνέχισε δε, λέγοντας: «Και οφείλουμε σαν ενήλικοι, όχι σαν αιώνιοι έφηβοι, έχει καταντήσει εντελώς μπανάλ αυτό το κλισέ.

»Σαν ενήλικοι λοιπόν, οφείλουμε κάθε φορά να κατονομάζουμε τον εκάστοτε βομβαρδιστή της ειρήνης, του ανθρώπου, των λαών. Όσο για την ηγεσία του Κρεμλίνου, αποδείχθηκε, εν τέλει χωρίς να θέλει, χωρίς να το ξέρει, χωρίς να το καταλάβει σε τρομερή μάγισσα. Πώς τα κατάφερε κι έκανε έναν λαό, τον ουκρανικό, ήρωα επικών διαστάσεων.

»Οι Ουκρανοί όπως όλοι μας δηλαδή, κοίταζαν τη ζωούλα τους, τις δουλειές τους, τις οικογένειές τους και απέκτησαν επική συνείδηση. Διότι μόνο με ψυχολογία έπους, μπορείς να πας και να πεθάνεις γι’ αυτά τα υψηλά πράγματα, που όμως είναι και πολύ απτά και λέγονται πατρίδα, ελευθερία, δημοκρατία».

»Καλή είναι η ευημερία και η σχετική ξεγνοιασιά της αλλά φαίνεται πως στην κρίσιμη στιγμή ο δρόμος που σώζει τον κόσμο είναι πάντα ένας: η θυσία.

»Η Ουκρανία τώρα υποφέρει για όλους μας, μη σιωπήσετε, ακολουθήστε τον δρόμο της καρδιάς, βοηθήστε όπως μπορείτε τους Ουκρανούς, είναι το δικό τους θυσιασμένο αίμα, τώρα, που έρχεται να σώσει αυτό που κανένας, ποτέ, ολοκληρωτισμός δεν θα καταφέρει να νικήσει: το μεγαλείο της ζωής.

»Προσκυνώ την Ουκρανία, σκύβω το κεφάλι και ψέλνω μαζί της. Η Ουκρανία για εμάς έχει ήδη νικήσει» είπε και συνέχισε να τραγουδά.

Σκοπός της εκπομπής ήταν να συγκεντρωθούν χρήματα για τους άμαχους και τους πρόσφυγες της Ουκρανίας λόγω της ρωσικής εισβολής, ώστε να στηριχθούν οι Ουκρανοί που υπομένουν τους συνεχείς βομβαρδισμούς ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.

Ελένη Καραΐνδρου: «Σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο φρόντιζα να επιβάλλομαι με τη δουλειά μου» Πηγή: LIFO

Η σημαντικότερη Ελληνίδα συνθέτρια έχει ξεπεράσει εδώ και πολλά χρόνια τα ελληνικά σύνορα με την κινηματογραφική της μουσική, αγγίζοντας τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Η Ελένη Καραΐνδρου, στα ογδοηκοστά της γενέθλια, έχοντας διανύσει μια ζωή γεμάτη μελωδίες, ήταν φέτος το τιμώμενο πρόσωπο στα World Soundtrack Awards του Φεστιβάλ της Γάνδης, λαμβάνοντας την κορυφαία διάκριση του Lifetime Achievement Award.

Γιάννης Πανταζόπουλος 

Λίμνη Κερκίνη. Χειμώνας. Ατενίζω τη μυστηριώδη και απόκοσμη ομορφιά της. Το κρύο είναι διαπεραστικό, η ομίχλη πυκνή και γύρω-γύρω βουνά. Η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου με συνοδεύει, ενώ το βλέμμα μου μαγνητίζεται από το τοπίο που είχε επιλέξει ο σπουδαίος σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος για την ταινία του Το λιβάδι που δακρύζει. Επιστροφή στην Αθήνα. Περιγράφω τη σκηνή στην κορυφαία μουσικοσυνθέτρια. Η ίδια αφηγείται: «Θυμάμαι ότι περπατούσα στον απέραντο βυθό της τη χειμερινή περίοδο, που τα νερά είχαν τραβηχτεί πολύ μακριά, αφήνοντας μικρές λιμνούλες και ποταμάκια. Οι πρώτες φιγούρες διαγράφονταν στον ορίζοντα. Το ταξίδι της φαντασίας είχε ξεκινήσει. Ήξερα ακριβώς τα χρώματα που θ’ αναζητούσα. Βαθιά γήινα με τη λάμψη του νερού και του ήχου της σταγόνας. H νοσταλγία του ακορντεόν συνομιλεί με την επική ανάσα του γαλλικού κόρνου. H άρπα δίνει το υδάτινο στοιχείο, τα δάκρυα, την έννοια του παραμυθιού. O ήχος της πολίτικης λύρας ψιθυρίζει τη φράση της επιστροφής. Εκείνο το βράδυ ονειρεύτηκα αυτές τις ψυχές, καθώς έρχονταν ν’ ακουμπήσουν τις ελπίδες τους στη νέα γη, στη γη των προγόνων τους. Ένα νέο αγόρι, κρατώντας ένα ακορντεόν, ζωντανεύει χρώματα και ρυθμούς».

Έτσι συνέλαβε το βασικό θέμα της μουσικής για την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Κι αυτός είναι γενικά ο τρόπος που η Ελένη Καραΐνδρου συνθέτει τις ελεγειακές της μουσικές. Τη συναντώ με αφορμή το σημαντικό βραβείο που απέσπασε φέτος ως τιμώμενο πρόσωπο στα World Soundtrack Awards του Φεστιβάλ της Γάνδης. Όλα αυτά τα χρόνια έχει διανύσει μια αξιοθαύμαστη διαδρομή, γεμάτη διακρίσεις και συναρπαστικές εμπειρίες. Και σ’ αυτό το δημιουργικό ταξίδι έρχεται τώρα να προστεθεί και το Lifetime Achievement Award, το κορυφαίο βραβείο για έναν κινηματογραφικό συνθέτη.

Έχουμε βαθύτατο πολιτιστικό έλλειμμα. Για την ακρίβεια, επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια παντελής αδιαφορία. Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ εμπνευσμένη πολιτική όσον αφορά τον πολιτισμό στην Ελλάδα. Πότε αντιμετωπίστηκε σοβαρά και υπεύθυνα σε μια χώρα, της οποίας μάλιστα το μεγάλο κεφάλαιο είναι ο πολιτισμός;

«Στο πρόσωπό μου τιμήθηκε η Ελλάδα. Στη Γάνδη αισθάνθηκα ότι η χώρα μας είναι το επίκεντρο του πολιτισμού», λέει και ταυτόχρονα εκφράζει την απογοήτευσή της επειδή η σημαντική αυτή βράβευση δεν έλαβε τη δημοσιότητα που της άρμοζε. Και επισημαίνει: «Πραγματικά, δεν γνωρίζω γιατί στη χώρα μας το θέμα δεν δημοσιοποιήθηκε όπως και όσο θα έπρεπε. Αλλά στην Ελλάδα φαίνεται ότι συνήθως έχουμε πρόβλημα να δίνουμε τη σημασία που πρέπει, εκεί που πρέπει. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν είχαν ενημερωθεί οι αρμόδιοι για τη βράβευση, ειδικά για τις δύο συναυλίες που έδωσα στην κατάμεστη Όπερα της Γάνδης, όπου τιμήθηκαν και ακούστηκαν σπουδαίοι Έλληνες συνθέτες με τη συμμετοχή της Συμφωνικής των Βρυξελλών όπως και του εξαιρετικού μαέστρου Ντερκ Μπροσέ. Παρά τα εμπόδια της πανδημίας, έζησα μια πρωτόγνωρη και ονειρεμένη εμπειρία. Από την άλλη, επιστρέφοντας, παρατήρησα ότι εκ μέρους της επίσημης πολιτείας δεν είχε εκδοθεί καμία ανακοίνωση. Ξέρετε, αυτή η τιμή δεν ήταν σημαντική μόνο για μένα αλλά και συνολικά για τη χώρα μας. Τι να πω; Πιθανολογώ ότι αν είχα προσλάβει έναν άνθρωπο να μου κάνει δημόσιες σχέσεις ίσως να έπαιρνε μεγαλύτερη δημοσιότητα, αλλά αυτό δεν θα το κάνω ποτέ».

Όσον αφορά τη ρίζα του προβλήματος, υπογραμμίζει ότι αυτή εντοπίζεται στην πλήρη απουσία ενδιαφέροντος εκ μέρους της πολιτείας για την παιδεία και τον χώρο του πολιτισμού. «Έχουμε βαθύτατο πολιτιστικό έλλειμμα. Για την ακρίβεια, επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια παντελής αδιαφορία. Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ εμπνευσμένη πολιτική όσον αφορά τον πολιτισμό στην Ελλάδα. Πότε αντιμετωπίστηκε σοβαρά και υπεύθυνα σε μια χώρα, της οποίας μάλιστα το μεγάλο κεφάλαιο είναι ο πολιτισμός; Αλλά θυμηθείτε τι είχε συμβεί όταν επέστρεψε ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, κρατώντας στα χέρια του το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δεν πήγε κανείς να τον προϋπαντήσει στο αεροδρόμιο και τότε είπε στη γυναίκα του: “Μα γιατί μας μισούν;”.

Η συζήτηση οδηγείται αναπόφευκτα στην υγειονομική κρίση και όλο αυτό που ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια. «Ζούμε μια πάρα πολύ οδυνηρή εποχή και ακόμα δεν γνωρίζουμε τις συνέπειες που θα έχει μελλοντικά. Είναι αδιανόητα τα νούμερα και οι αριθμοί που ακούμε καθημερινά και σκέφτομαι ότι έχουμε εθιστεί στον θάνατο, ενώ πρόκειται για ανθρώπινες ψυχές». Πόσο την έχει επηρεάσει; «Ευτυχώς, πριν έρθει ο κορωνοϊός είχα δεχτεί ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα από τον σκηνοθέτη Τέρενς Μάλικ, ο οποίος μου ζήτησε να υπογράψω τη μουσική για τη νέα του ταινία The Last Planet. Έτσι, κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχα αφιερωθεί στην ετοιμασία του σάουντρακ για το φιλμ ενός από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της εποχής μας και αξεπέραστου ποιητή της μεγάλης οθόνης. Ωστόσο, δεν σας κρύβω ότι ήταν μια δύσκολη περίοδος. Μοιάζει σαν η ανθρώπινη ζωή να μην έχει καμία αξία. Ποιος μπορεί να χαίρεται όταν όλα σιωπούν, όταν πόλεις και δρόμοι αδειάζουν, όταν άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους; Ξέρετε πόσοι καλλιτέχνες έχουν δυστυχήσει εν καιρώ πανδημίας; Εξαιρετικά ταλαντούχοι ηθοποιοί έχουν βιώσει μαύρες μέρες».

Μένοντας σε θέματα της επικαιρότητας, ζητώ τη γνώμη της για το ΜeΤoo, τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις αλλά και τη θέση της γυναίκας στην εποχή μας. Η ίδια έχει καταφέρει να κατακτήσει επάξια μια σημαντική θέση σε έναν χώρο ανδροκρατούμενο. Απαντά: «Στη δική μου πορεία δεν αντιμετώπισα ποτέ παρόμοια περιστατικά. Δουλεύοντας σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, φρόντιζα να επιβάλλομαι με τη δουλειά μου. Προετοιμαζόμουν πάρα πολύ και δεν άφηνα κανένα περιθώριο. Αυτή ήταν η άμυνά μου. Πάντως, παρακολουθώντας όλα αυτά που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, έμεινα άναυδη. Ένιωσα μια απέραντη θλίψη. Ευτυχώς, το αίσθημα της αλληλεγγύης λειτούργησε καταλυτικά ώστε να έρθουν στην επιφάνεια όλα αυτά τραύματα που κουβαλούσαν κάποιοι άνθρωποι και ως τώρα δεν μπορούσαν να τα δημοσιοποιήσουν».

Η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου εμπεριέχει την έννοια του ανθρώπου χωρίς φύλο. «Πιστεύω πολύ στον άνθρωπο και όχι στα φύλα. Ο άνθρωπος είναι ένας, δεν έχει να κάνει με το αν είσαι αρσενικό ή θηλυκό. Πάντοτε στη ζωή μου ήθελα να είμαι ελεύθερη, να πορεύομαι χωρίς παρωπίδες και να παραμένω ανοιχτόμυαλη», αναφέρει.

Καθισμένη στο σπίτι της στο Μετς, πίνοντας ένα ζεστό τσάι, ανατρέχει στο παρελθόν και θυμάται τη ζωή της. Γεννημένη σε ένα μικρό, ορεινό χωριό, το Τείχιο Φωκίδας, μου λέει πως ποτέ δεν έσβησαν από τη μνήμη της τα πρώτα ερεθίσματα που ήχησαν στα αυτιά της. «Η φύση απλωνόταν μπροστά μας. Αναπολώ συχνά τον δυνατό αέρα, τα τρεχούμενα νερά, τη σιωπή του χειμώνα, τα γαυγίσματα των σκύλων, τους ήχους από το δάσος, τη βροχή που χτυπούσε στις πλάκες, τα κελαηδίσματα των πουλιών, τις φλογέρες των βοσκών αλλά και το κλαρίνο που κυριαρχούσε στα υπαίθρια πανηγύρια του καλοκαιριού».

Έκτοτε τα ίχνη της ελληνικής παράδοσης ενσωματώθηκαν στη μουσική της, αφήνοντας μια μοναδική παρακαταθήκη και έναν χείμαρρο από νότες. Η Ελένη Καραΐνδρου παραμένει ένας φάρος του πολιτισμού. Οι αξεπέραστες, διαυγείς μουσικές της, οι υποβλητικές συνθέσεις, οι ανεξίτηλες μελωδίες και ένας υπέροχος συνδυασμός εγχόρδων, πνευστών και ακορντεόν είναι βασικά χαρακτηριστικά του έργου της. Μια μουσική ανοιχτών οριζόντων και έντονης εσωτερικής γαλήνης που αγγίζει τις πιο μύχιες χορδές της ψυχής μας. Μελαγχολική και συνάμα λυτρωτική.

Για εκείνη, η επιτυχημένη πορεία της ότι ήταν θέμα συγκυριών. «Νομίζω ότι συνέβαλαν τα πάντα. Όταν ήρθαμε στην Αθήνα θυμάμαι τις πρώτες μουσικές που ακούγονταν από το διπλανό σινεμά. Πάντοτε ήθελα να παίζω ωραίο πιάνο και να με αγαπούν αυτοί που με άκουγαν. Μάλιστα, στην εφηβεία μου ήμουν περήφανη και ευτυχής που ένας συμμαθητής μου στο ωδείο ανέβαινε από τον Πειραιά και στηνόταν κάτω από τα παράθυρα για να μ’ ακούσει να παίζω πιάνο. Εγώ του σιγοτραγουδούσα το “Βαλς του χωρισμού”: (Τραγουδά)… “Σε λίγο η νύχτα θα σβήσει, το φως θα απλωθεί μες στη γη, μα η αγάπη μας θα ’ναι στη δύση, την ώρα που ο ήλιος θα βγει. Απόψε κλαίνε τα βιολιά, τ’ όνειρο μας που πεθαίνει, γι’ αυτό ας βρούμε λησμονιά, μες στου βαλς την αγκαλιά”. Ήταν η πρώτη μου μεγάλη αγάπη, αλλά, δυστυχώς, έφυγε από τη ζωή σε μικρή ηλικία. Επίσης, θυμάμαι το γραμμόφωνο της γειτόνισσας αλλά και την εσωτερική μου ανάγκη να παίζω στο πιάνο όσες μελωδίες άκουγα. Συγχρόνως, το γεγονός ότι έχασα τη μητέρα μου όταν ήμουν επτά ετών επέδρασε σημαντικά στην ψυχοσύνθεσή μου. Ένιωθα τη μουσική και τα μαθήματα πιάνου ως εκτόνωση συναισθημάτων».  

Τη μουσική της την έχουν χαρακτηρίσει λιτή, ήρεμη, αφαιρετική, ποιητική, μοναχική και νοσταλγική. Η ρυθμολογία που επιλέγει στηρίζεται στις πολλές παύσεις, τα ανοίγματα, τα προσωπικά στοιχεία και τις επιβλητικές ενορχηστρώσεις. Πηγή έμπνευσης, ακόμα και σήμερα, μπορεί να γίνει ένας λυγμός, μια πνοή, ένας ψίθυρος, ένα βλέμμα, ένα δάκρυ, μια ανάμνηση ή ένα συναίσθημα. «Η μουσική είναι το επίκεντρο της ζωής μου και έχει φωτίσει πνευματικά όλα μου τα χρόνια», λέει και διαπιστώνουμε ότι το έργο της στον κινηματογράφο, το θέατρο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο είναι τεράστιο. Από το 1975 έχει συνεργαστεί με κορυφαίους Έλληνες και ξένους δημιουργούς, όπως οι Θεόδωρος Αγγελόπουλος, Μάνφρεντ Άιχερ, Γιαν Γκαρμπάρεκ, Ζιλ Ντασέν, Λευτέρης Βογιατζής, Δημήτρης Μαυρίκιος, Τώνια Μαρκετάκη, Μαργκαρέτε φον Τρότα, Κρις Μαρκέρ, ενώ σπουδαίοι μαέστροι, όπως ο Dennis Russel Davis, ο Αλέξανδρος Μυράτ και ο Λουκάς Καρυτινός, έχουν διευθύνει τα έργα της. Φυσικά, δεν παραλείπει να ξεχωρίζει τη μεγαλύτερη συνάντηση, η οποία την έχει σημαδέψει όσο καμία άλλη, αφού μιλάμε για τον σύντροφο της ζωής της, τον σκηνοθέτη Αντώνη Αντύπα.  

Είναι γεγονός ότι η Ελένη Καραΐνδρου έχει συνθέσει τη μουσική για αλησμόνητες ταινίες όπως το Ταξίδι στα Κύθηρα, ο Μελισσοκόμος, το Μια αιωνιότητα και μια μέρα, το Βλέμμα του Οδυσσέα, η Σκόνη του χρόνου, το Λιβάδι που δακρύζει, η Ρόζα, το Μετέωρο βήμα του πελαργού, η Περιπλάνηση. Φυσικά, έχει ντύσει μελωδικά αμέτρητα θεατρικά έργα που άφησαν εποχή (Συμφορά από το πολύ μυαλό, Ο γυάλινος κόσμος, Ο Γλάρος) και έχει κάνει σπάνιες ηχογραφήσεις, όπως εκείνη με τη Μαρία Φαραντούρη για τη «Μεγάλη Αγρύπνια», όπου ο Γιάννης Τσαρούχης φιλοτέχνησε το εξώφυλλο, ζωγραφίζοντας έναν άγρυπνο έφηβο.

Η συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο υπήρξε σταθμός, η αφορμή για ένα μοναδικό ταξίδι αυτογνωσίας Μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια πνευματική συγγένεια, αφού τους ένωνε μια κοινή αισθητική κατεύθυνση. Στο σημείο αυτό αναφέρει: «Η πρώτη μου συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο ήταν το Ταξίδι στα Κύθηρα, ένα ταξίδι στο ανέφικτο. Οι ταινίες του ήταν πάντα μια ωδή στην ανθρώπινη ύπαρξη, ένας ποιητικός στοχασμός», υπογραμμίζει και προσθέτει: «Επίσης, με τον Μάνφρεντ Άιχερ μας ενώνει η οπτική μας απέναντι στον άνθρωπο. Τον θυμάμαι να μου λέει κάποτε για το Ταξίδι στα Κύθηρα ότι τον είχε συγκινήσει το σημείο που ακούγεται ένα σόλο βιολί. Ήταν το σόλο που έγραψα για τη σκηνή όπου ο Κατράκης ανεβαίνει στη σχεδία και χάνεται στο πέλαγος. Τον είχε συγκινήσει ο τρόπος που το έπαιξε ο μουσικός, ο οποίος ήταν πολύ απλός, χωρίς βιμπράτο και έβγαζε μια εσωτερικότητα».

Η Ελένη Καραΐνδρου έχει δοκιμαστεί σε όλα τα είδη μουσικής. Μυστηριακοί, υπόκωφοι ήχοι, ευάλωτα μελωδικά θέματα και συνθέσεις που φλέγονται από νοσταλγία. Τη στιγμή που χαζεύω το πιάνο με τις παρτιτούρες, στο οποίο κάθεται κάθε μέρα, μου λέει: «Μου αρέσει, όταν δημιουργώ, να γίνομαι κοινωνός συναισθημάτων. Η φύση της μουσικής μου ακολουθεί το μοτίβο της βιωμένης ευτυχίας. Θέλω ο ακροατής να αισθανθεί και να επιστρέψει πάλι σε κάτι, ό,τι κι αν είναι αυτό, το οποίο ευτύχησε να ζήσει στον μέγιστο βαθμό του. Κι ύστερα να βυθιστεί στις αναμνήσεις και να σκεφτεί γιατί το έχασε για πάντα. Διότι η μουσική σε κάνει να δακρύζεις και ταυτόχρονα να λυτρώνεσαι. Μόνο έτσι ανατέμνεις τον κόσμο με ελπίδα».

Την τρομάζει το τέλος και η φθορά του χρόνου; «Όχι, δεν με απασχολούν τα γηρατειά, οι ρυτίδες ή ο θάνατος. Φθαρτά και πεπερασμένα όντα είμαστε. Αυτό που με φοβίσει, όμως, είναι η ανημποριά», δηλώνει με ένα ελαφρύ χαμόγελο.  

Η ώρα περνά, το αττικό φως χάνεται στον ορίζοντα και απολαμβάνουμε από το μπαλκόνι της τη νυχτερινή όψη της Αθήνας. Λίγο πριν την αποχαιρετήσω, συνειδητοποιώ ότι η γυναίκα που έχω μπροστά μου και κάποτε κολλούσε στο δωμάτιό της φράσεις του Μπετόβεν έχει δώσει συναυλίες στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, έχει συνεργαστεί με τις μεγαλύτερες συμφωνικές ορχήστρες και έχει γνωρίσει στον υπερθετικό βαθμό τη φήμη και τη δόξα. «Έχω ζήσει τα πάντα. Συγκινήσεις, εμπόδια, δυσκολίες, φιλοφρονήσεις, απώλειες, λάθη, επιτυχίες. Πλέον έχω μια υπέροχη οικογένεια, τον σύζυγό μου, τον γιο μου αλλά και τα δύο μου εγγόνια. Αισθάνομαι μια απέραντη πληρότητα. Και εξακολουθώ να νιώθω ελεύθερη».     

Φεύγοντας, περπατώ στα σοκάκια της όμορφης γειτονιάς της και σκέφτομαι ακόμα κάποιες σκόρπιες φράσεις της. «Η νοσταλγία είναι το ισχυρότερο συναίσθημα, γιατί αυτό κρατά ζωντανή την ανθρώπινη μνήμη», ενώ «μελαγχολία δεν σημαίνει κατάθλιψη παρά νοσταλγία για κάτι όμορφο και στοχασμός». Αναμφίβολα, η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου συνεχίζει να φωτίζει αδιάκοπα αθέατες πλευρές της ζωής και να αποτελεί ένα ταξίδι στην αιωνιότητα, διαλύοντας με τις μελωδίες της τη σκόνη του χρόνου.  

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.