Μαρία Μοντεσσόρι: «Η μεγαλύτερη επιτυχία για έναν δάσκαλο είναι η «εξαφάνισή» του» Η επιλογή έγινε από την Διοτίμα.

Η μεγαλύτερη επιτυχία για ένα δάσκαλο είναι η εξαφάνισή του. Δεν πρόκειται φυσικά για ταχυδακτυλουργία, αλλά για το μεγαλύτερο στόχο της διδασκαλίας όπως την περιέγραφε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι. Να μπορεί να πει ο δάσκαλος: «Τα παιδιά τώρα δουλεύουν σα να μην υπάρχω».

Τότε έχει πετύχει απόλυτα ο δάσκαλος όταν δια της πλασματικής του απουσίας, η οποία στην πραγματικότητα είναι η πιο αποτελεσματική παρουσία, έχει καθορίσει τους μαθητές του.

Ευτύχησα να έχω δασκάλους ανθρώπους αφοσιωμένους στην εκπαίδευση, πραγματικά λειτουργούς.

Τους θυμάμαι καλά ή μήπως ονειρεύομαι; Τους θυμάμαι γιατί ήταν αυτοί που με βοήθησαν να καταλάβω τη διαφορά ανάμεσα σε έναν καλό δάσκαλο και σε έναν κακό.

Ο καλός δάσκαλος αρχικά, έχει πάθος για τη δουλειά του, σέβεται κι αγαπάει τους μαθητές του.

Δεν πάει ποτέ απροετοίμαστος στο μάθημά του, δεν περιορίζεται σε ξηρή διδασκαλία, αλλά ανεβάζει την ψυχική διάθεση, εξάπτει το ενδιαφέρον και εμπνέει τους μαθητές του με αξίες και ιδανικά.

Δεν παρασύρεται από το ναρκισσισμό των γνώσεων που έχει. Έχει πάθος για τη γνώση και «έμμονες ιδέες» που τον κάνουν μεταδοτικό. Προωθεί την ανοιχτή εκπαίδευση, την ανοιχτή μάθηση και την ανοιχτή σκέψη.

Προσπαθεί να είναι κοντά στα παιδιά και να προωθεί την γνωστική τους ανεξαρτησία.

Ένας σωστός δάσκαλος δεν πρέπει να επιτηρεί την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά να παθιάζεται με την παιδαγωγική της αισιόδοξης πρότασης για τη ζωή, της μέριμνας, της φροντίδας, της έγνοιας.

Ο καλός δάσκαλος κάθεται δίπλα στα παιδιά κι όχι απέναντί τους.

Ο καλύτερος δάσκαλος είναι αυτός που δε στηρίζεται στις γνώσεις του και δεν αναπαράγει μονότονα τις σημειώσεις του, αλλά αφήνεται να παρασυρθεί από τον παλμό της τάξης.

Το μάθημα με έναν καλό δάσκαλο δεν είναι ποτέ ίδιο με κάποιο άλλο.

Κάθε φορά ξεκινά ένα ταξίδι που έχει διαφορετικό προορισμό.

Μέσα σε αυτό το ταξίδι είναι εκείνος που προκαλεί το ενδιαφέρον για τη γνώση και κάνει τους συνταξιδιώτες του να θέλουν να μαθαίνουν, να γνωρίζουν καλλιεργώντας την κριτική σκέψη και εσωτερικεύοντας αξίες.

Αν και έχει πολλές υποχρεώσεις, δεν περιορίζεται τυπολατρικά σε αυτές. Ακόμη έχει πολλές ευθύνες που αντί να αναχαιτίσουν την ανεξαρτησία του, την εμπλουτίζουν. 

Ο σωστός δάσκαλος γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν στοχεύει στη διαμόρφωση εργασιακών ρομπότ, αλλά ισορροπημένων προσωπικοτήτων.

Είναι αυτός που συνδυάζει την ελευθερία με την πειθαρχία. Αυτός που θα επαναλάβει, θα επιμείνει και θα αναζητήσει τον καλύτερο τρόπο διδασκαλίας.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη πλευρά.

Δάσκαλοι απομακρυσμένοι από τα παιδιά με αποτέλεσμα να μην μπορούν να έχουν τη σωστή μεταδοτικότητα.

Ένας κρύος δάσκαλος αποστασιοποιημένος από την τάξη, όσο σοφός κι αν είναι δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η απόσταση δημιουργεί φόβο κι αν είναι και σκληρός ο φόβος των παιδιών γίνεται ακόμη πιο βαθύς.

Το πνεύμα, η ψυχή όταν φοβάται δε μαθαίνει, συρρικνώνεται. Η ψυχή πρέπει να απλώσει, να ανοίξει για να μάθει. Κι ανοίγει μόνο με την αγάπη και την καλοσύνη.

Όπως είπε και ο Πλάτωνας: «Όταν ο άνθρωπος πάρει σωστή εκπαίδευση, γίνεται θεϊκό και πολύ ήμερο ζώο. Κι όταν δεν ανατραφεί αρκετά ή κατάλληλα, γίνεται το πιο άγριο απ’ όσα γέννησε η φύση.»

Πολλές φορές οι δάσκαλοι αποτελούν τα πρότυπα των παιδιών. Οι μαθητές τους θεωρούν στυλοβάτες και στηρίγματα που αποτελούν το έναυσμα για την απόκτηση γερών θεμελίων και βάσεων για τη ζωή.

Εσύ τελικά έχεις έναν τέτοιον δάσκαλο χαραγμένο ανεξίτηλα στη μνήμη σου ή μήπως ονειρεύεσαι;

Πηγή: anthologion.gr

YΓ: Ένα μικρό αφιέρωμα σε όλους τους δασκάλους που έχουμε στην Καρδιά μας. Εγώ έχω κλείσει στην καρδιά μου την κ. Μάρθα, τον ''δασκαλο'' Θάνο Καρρά, τον ''δάσκαλο'' Πατροκοσμά τον Πλακιώτη και τον δάσκαλο ζωγραφικής Γιώργο Σαββάκη. Ένας δάσκαλος που αρκετοί έχουμε αγαπήσει είναι ο αείμνηστος Λιαντίνης, όσοι από σας δεν έχετε ασχοληθεί με τα γραπτά του Λιαντίνη φροντίστε να τον ανακαλύψτε σύντομα, επίσης αναζητήστε το βιβλίο του Αλικάκου που αναφέρεται στον δάσκαλο Δημήτρη Λιαντίνη. Πρόσφατα είχα τη χαρά να γνωρίσω δυο υπέροχους δασκάλους την Αφροδίτη και τον Ηλία. Δυστυχώς όμως στις μέρες μας οι δάσκαλοι δεν ''εισπράττουν'' πια τον σεβασμό που ''εισέπρατταν'' πιο παλιά από τους μαθητές, από τους γονείς και από την κοινωνία. Βεβαίως έχουν κι αυτοί τις ευθύνες τους γιατί αρκετοί ξέχασαν την αποστολή τους, να γιατί φθάσαμε εδώ που φθάσαμε. Εκείνο που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το γεγονός της άρνησης εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας για την αξιολόγηση των μελών της. Αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά. Σας χαιρετώ με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επκούρειος Πέπος.

Ο δεκάλογος της θεωρίας της Maria Montessori
Η Maria Montessori είναι η γυναίκα που δίδαξε στα παιδιά την αγάπη για τη μάθηση και στους μεγάλους την αγάπη για το κάθε παιδί.
Η Maria Montessori (1870-1952) σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης και έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ιταλία! Κατά τη διάρκεια της πρακτικής της στην Ιατρική, οι κλινικές παρατηρήσεις της την οδήγησαν στο να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν.

Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά κατασκευάζουν αυτά που θα μάθουν από ότι υπάρχει στο περιβάλλον τους. Το 1902 ξεκίνησε τις σπουδές της στην παιδαγωγική, την πειραματική ψυχολογία και την ανθρωπολογία.Έδωσε διαλέξεις για εκπαιδευτικές μεθόδους που αφορούν σε παιδιά που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Το 1907 εγκαινιάστηκε το “Casa de Bambini”. Ήταν το πρώτο σπίτι στη συνοικία San Lorenzo της Ρώμης και έγινε η πηγή της μεθόδου Montessori για τους εκπαιδευτικούς.

Το 1911 φεύγει από τον κλάδο της Ιατρικής και ασχολείται με το εκπαιδευτικό έργο. Το 1913 ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ και η σύζυγός του Mαμπέλ εγκαινίασαν τoν Μορφωτικό Σύλλογο Μontessori ( Montessori Educational Association ) στην Ουάσινγκτον.

Εισέρχεται στον κόσμο της Παιδαγωγικής μια νέα μέθοδος, στην οποία τα υλικά είναι κύρια πηγή μάθησης κατά την προσχολική περίοδο. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην προώθηση της πρωτοβουλίας και την ανταπόκριση του παιδιού με τη χρήση ενός ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό. Το παιδί πρέπει να μαθαίνει σύμφωνα με το δικό του ρυθμό και έτσι να ανακαλύπτει τη γνώση.

Ο Δεκάλογος

1. Μην αγγίζετε ένα παιδί παρά τη θέληση του.

2. Μην μιλάτε με άσχημο τρόπο σε ένα παιδί και μην χρησιμοποιείτε άσχημα λόγια όταν αναφέρεστε σε αυτό κατά την απουσία του.

3. Επικεντρωθείτε στο να ενισχύσετε και να βοηθήσετε να αναπτυχθούν τα θετικά στοιχεία και οι υπάρχουσες ικανότητες του παιδιού ώστε να μην αφήνουν χώρο για το ”κακό”.

4. Βοηθήστε το να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία του περιβάλλοντος μάθησης. Αφιερώστε σχολαστική και συνεχή φροντίδα σε αυτό. Βοηθήστε το παιδί να συνάψει εποικοδομητική σχέση με το περιβάλλον του. Δείξτε του το περιβάλλον μέσα στο οποίο κρύβονται τα μέσα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του και υποδείξετε του την κατάλληλη χρήση τους.

5. Να είστε πάντα έτοιμοι να ανταποκριθείτε στο κάλεσμα ενός παιδιού που έχει την ανάγκη σας και πάντα να ακούτε και να απαντάτε στο παιδί που σας απευθύνεται.

6. Σεβαστείτε το παιδί που κάνει κάτι λάθος και μπορεί αργότερα να εντοπίσει μόνο του το λάθος και να διορθωθεί, αλλά να διακόψετε άμεσα και ρητά κάθε καταχρηστική χρήση του περιβάλλοντος και κάθε κίνηση που μπορεί να θέτει σε κίνδυνο το παιδί,το περιβάλλον του ή τους άλλους.

7. Σεβαστείτε το παιδί τη στιγμή που ξεκουράζεται ή τη στιγμή που παρακολουθεί άλλους να εργάζονται ή όταν συλλογίζεται τι έχει κάνει ή τι θέλει να κάνει. Μην το κατευθύνετε ούτε να το αναγκάζετε σε άλλες μορφές δραστηριοτήτων.

8. Βοηθήστε το παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση κάποιας δραστηριότητας και δεν μπορεί να βρει τι θέλει να κάνει.

9. Να είστε ακούραστοι στο να επαναλαμβάνετε αυτό που θέλετε στο παιδί που αρνήθηκε λίγο νωρίτερα να σας ακούσει, να βοηθάτε το παιδί να αποκτήσει ό, τι δεν έχει ακόμη κατακτήσει και να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες του. Κάνετε το δημιουργώντας το μαθησιακό περιβάλλον με φροντίδα, εξοπλισμένοι με αυτοσυγκράτηση και σιωπή, χρησιμοποιώντας ήπια λόγια και γεμάτη αγάπη παρουσία. Κάνετε αισθητή την παρουσία σας στο παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση και αποστασιοποιηθείτε από το παιδί που έχει βρει τις απαντήσεις του.

10. Πάντα να συμπεριφέρεστε στο παιδί χρησιμοποιώντας τους καλύτερους τρόπους σας και να του προσφέρετε τον καλύτερο εαυτό σας .
Πηγή: tvxs.gr
Thessaloniki Arts and Culture,

12/10/1944 Απελευθέρωση της Αθήνας: Στα χνάρια του δοσιλογισμού στο κέντρο της Αθήνας [NEWS247]

Το News24/7 περπάτησε μαζί με τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη και άλλους χίλιους Αθηναίους στα χνάρια της ιστορίας της κατοχικής Αθήνας και των δοσίλογων που έδρασαν σ' αυτήν. Ηταν ένα “πανάκριβο” μάθημα μνήμης.

Νίκος Γιαννόπουλος

Κυριακή πρωί στο ηλιόλουστο κέντρο της Αθήνας. Η πόλη ακόμη χουζουρεύει μετά από ένα παραγωγικό Σαββατόβραδο. Μπροστά από τα προπύλαια όμως, στην οδό Πανεπιστημίου, ήδη ακούγονται κάποιες φωνές. Μερικές δεκάδες στην αρχή, εκατοντάδες στη συνέχεια και όσο το ρολόι πλησιάζει στις 10:30 οι Αθηναίοι που ενδιαφέρονται να μάθουν για τη δράση του δολογισμού στην πόλη τους κατά τη διάρκεια της Κατοχής έχουν σπεύσει αφήνοντας τον καναπέ τους.

Ο ιστορικός περίπατος στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Αθήνα Ελεύθερη” είναι έτοιμος να αρχίσει. Μπορεί να φαντάζει παράδοξο, σχεδόν απίστευτο θα έλεγε κανείς, αλλά στο κάλεσμα του Μενέλαου Χαραλαμπίδη έδωσαν το παρόν σχεδόν 1.000 άνθρωποι οι οποίοι προφανώς κυριακάτικα θα είχαν και πιο... διασκεδαστικά πράγματα να κάνουν. Ομως προτίμησαν να βάλουν σε δοκιμασία πόδια και μυαλό και να ξεναγηθούν από έναν από τους καλύτερους Ιστορικούς της νέας γενιάς στου τόπους όπου έδρασαν μερικοί από τους διαβόητους δοσιλόγους των Αθήνων στα δύσκολα κατοχικά χρόνια.

Από την πρώτη στάση του περιπάτου, στην οδό Σίνα, οι συμμετέχοντες ήρθαν αντιμέτωποι με τις κραυγαλέες αντιφάσεις του μετεμφυλιακού κράτους. Oταν ο Χαραλαμπίδης έφτασε στο κρίσιμο θέμα για το πως τιμωρήθηκαν οι υπεύθυνοι της ναζιστικής οργάνωσης Τρία Εψιλον (με κυρίως έδρα την Θεσσαλονίκη αλλά με παράρτημα και στην Αθήνα στη Σίνα 8, σήμερα πάρκινγκ) κόμπιασε λίγο αλλά ενημέρωσε ότι στις δίκες των δοσιλόγων όσοι τέλος πάντων βρέθηκαν ένοχοι πήραν χάρη από το... βασιλιά. Ηταν μία επωδός που επαναλήφθηκε και στα επόμενα σημεία, δείγμα ότι ουσιαστική τιμωρία όσων έβγαλαν το χειρότερο εαυτό τους πάνω στους συμπατριώτες τους δεν υπήρξε ποτέ. 

Από τη Σίνα στην οδό Παπαρηγοπούλου, εκεί που τώρα βρίσκεται το μουσείο της πόλης των Αθηνών, ο κόσμος είχε την ευκαιρία να ανταλλάξει τις πρώτες μεταξύ του απόψεις. Οι περισσότεροι στέκονταν σ' αυτό ακριβώς το κομμάτι. Οτι η Πολιτεία, ιδιαίτερα μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, όχι μόνο δεν έδειξε καμία σπουδή να τιμωρήσει αυστηρά του δοσίλογους της Κατοχής αλλά αντίθετα τους έδωσε την ευκαιρία να επιστρέψουν “αμόλυντοι” και “καθαγιασμένοι” για την “εθνική τους δράση” στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας. Ειρήσθω εν παρόδω, στο κτίριο της Παπαρηγοπούλου 7 πολλοί Ελληνες πατριώτες υπέφεραν στα χέρια των “Ελληνικών Ες-Ες” της Μπουτ, Ελλήνων δηλαδή οι οποίοι δεν έδειξαν κανένα έλεος ανακρίνοντας Ελληνες για την αντιστασιακή τους δράση. Υπογραμμίστηκε παράλληλα και ο ρόλος του μεγάλου γερμανικού κεφαλαίου ο οποίος ήδη από τη δεκαετία του 30 με την ανοχή των ελληνικών κυβερνήσεων και ιδιαίτερα της δικτατορίας του Μεταξά εγκατέστησε στην Αθήνα κέντρα “συνεργασίας” με τους ντόπιους προθύμους τα οποία χρησιμοποίησαν στη συνέχεια οι Ναζί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επικεφαλής των γερμανικών στρατευμάτων που μπήκαν στην Αθήνα το 1941 ήξεραν ήδη όλη την ανθρωπογεωγραφία της πρωτεύουσας. Το πλήθος κατηφόρισε έπειτα στην οδό Σανταρόζα, όπου είχαν την έδρα τους oι SD των γερμανικών Ες-Ες και εν συνεχεία έφτασε στην Πανεπιστημίου 64 όπου στεγαζόταν (σε όροφο) το καζίνο του περιβόητου Μαυροκεφάλου. Στο εν λόγω καζίνο αλλά και σ' άλλα στο κέντρο της Αθήνας οι αξιωματικοί (κυρίως) του γερμανικού στρατού περνούσαν ευχάριστα την ώρα τους και οι ιδιοκτήτες των “καταστημάτων” θησαύριζαν αφού ο ημερήσιος τζίρος μπορούσε να φτάσει στις δεκάδες χρυσές λίρες, ποσό αδιανόητο για την εποχή και την τραγική ένδεια των περισσότερων Αθηναίων. Εννοείται ότι τα καζίνο λειτουργούσαν χωρίς άδεια αλλά τέτοιες ώρες τέτοια λόγια. Οι ιδιοκτήτες είχαν εξασφαλίσει τη σιωπηρή συγκατάθεση των Γερμανών και έκαναν χρυσές δουλειές. 

Το σημείο όμως όπου όλων η ανάσα πιάστηκε ήταν στη γωνία της Πατησίων με την Γλάδστωνος. Οχι μόνο εκεί γιατί εκεί στεγαζόταν η φιλοναζιστική ΕΣΠΟ της οποίας τα γραφεία ανατινάχθηκαν από τους γενναίους της ΠΕΑΝ αλλά διότι, λίγες ημέρες πριν, είχε παιχθεί το δράμα του Ζακ Κωστόπουλου. Οπως είπε και ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, "η ιστορία παίζει ώρες-ώρες παράξενα παιχνίδια". Η ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ έλαβε χώρα στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942 και ως χτύπημα ήταν συντριπτικό αφού πολλά μέλη της φιλοναζιστικής οργάνωσης σκοτώθηκαν. Η ΕΣΠΟ φρόντιζε σημειωτέον να συγκροτήσει ελληνικό τάγμα το οποίο θα πολεμούσε στο πλευρό των Γερμανών στο ανατολικό μέτωπο που, εν τέλει, αποδείχθηκε ταφόπλακα στα όνειρα του ναζισμού για παγκόσμια επικράτηση.

Ο αρχηγός της ΠΕΑΝ, ο αξιωματικός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, Κωνσταντίνος Περρίκος συνελήφθη αργότερα και εκτελέστηκε. Το βομβιστικό μηχανισμό είχε μεταφέρει στο κέντρο της Αθήνας μέσα σε μία σακούλα...χόρτα η νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. Τελευταίος σταθμός του διαφωτιστικού περιπάτου, η γωνία Πατησίων και Καποδιστρίου, η έδρα της GFP της Βέρμαχτ και των Ελλήνων πρακτόρων της. Σε πολλούς από δαύτους οι συγγενείς Ελλήνων αντιστασιακών είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους για τη σωτηρία των δικών τους ανθρώπων. Αφού λοιπόν τους χρημάτιζαν με χίλιες δυο στερήσεις, στο τέλος μάθαιναν ότι οι άνθρωποί τους είχαν ήδη εκτελεστεί, ίσως και πριν από το χρηματισμό χωρίς φυσικά να το ξέρουν. 

Μιάμιση ώρα γροθιά στο στομάχι ήταν δύσκολο να την αντέξει κανείς. Ουδείς όμως παραπονέθηκε και ουδείς έφυγε πριν προφέρει και την τελευταία λέξη ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης. Ηταν ένα “πανάκριβο”μάθημα Ιστορίας στους τόπους όπου αυτή γράφτηκε, κυρίως με το αίμα αθώων. Δεν θα υπήρχε καλύτερος και πιο διδαχτικός τρόπος να γιορτάσουμε την 74η επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας από τη ναζιστική μπότα.

ΠΗΓΗ NEWS 247

''ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΝ'' του Ηλία Γιαννακόπουλου φιλολόγου.

«Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι../ Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές…».
Τώρα που η μέρα χάνει τη μάχη από τη νύχτα, νιώθεις πως δίπλα σου ξεψυχά το καλοκαίρι. Η διαφορά φωτός και σκότους – νύχτας άρχισε να γίνεται εμφανής. Οι ζεστές ημέρες λιγοστεύουν, ενώ οι κρύες πληθαίνουν. Όλα προοικονομούν και προμηνύουν το φθινόπωρο. 
Φθινοπώριασε, φθινοπωρινός, φτυνόπορο, φθινόπωρο. Οι λέξεις προάγγελοι και σηματοδότες μας προετοιμάζουν για τη νέα εποχή. Και δεν έχει σημασία, αν οι γλωσσολόγοι διαφωνούν για το «έτυμον» της εποχής αυτής. Άλλοι το ανοίγουν στο φτύνω + πόρος κι άλλοι στο φθίνω – οπώρας. Όλοι πια εύχονται καλό χειμώνα κι ας αργεί ακόμη…. Σημασία έχει πως το φθινόπωρο ψυχολογικά μας προετοιμάζει γι’ αυτόν. 
Μελαγχολία 

Χωρίς να το καταλαβαίνεις ένα απροσδιόριστο και αναίτιο συναίσθημα θλίψης και μελαγχολίας σε διατρέχει. Όλα είναι ταιριαστά. Τα κιτρινισμένα φύλλα που αφήνουν τους κορμούς και τα κλαδιά των δέντρων επιτείνουν τα αρνητικά μας συναισθήματα. Όλα δηλώνουν το τέλος, τη ματαιότητα και την περατότητά μας. 
«Όχι δεν είναι θάνατος που θ’ αντιμετωπίσουμε/ παρά μια τόση δα σταγόνα φθινοπωρινής βροχής/ Ένα θολό συναίσθημα…» (Οδ. Ελύτης) 

Χρώματα κι αρώματα συμμαχούν για να μας πείσουν πως ο ερχομός του φθινοπώρου είναι γεγονός και όχι μια δυστροπία των απαισιόδοξων. Οι ποιητές της μελαγχολίας ύμνησαν ή εμπνεύστηκαν της ύπαρξής τους. Δεν έχει εξήγηση αυτός ο δεσμός των ποιητών της μελαγχολίας με το φθινόπωρο. Εκεί που όλοι υμνούν την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι άλλοι ισορροπούν με το κλίμα του φθινοπώρου.

 «Την θέλω ασθενή εγώ την φίλην / μου ταχείαν, / ωχράν την θέλω και λευκήν ως/ νεκρική σινδόνην,/ με είκοσι φθινόπωρα, με άνοιξην/ καμία… Προτιμώ την νύκτα/ της ημέρας˙ / Το πίπτον φύλλον και ουχί/ ναρκίσσους μυροβόλους˙ / Από το άστρον της αυγής τους/ δύοντας αστέρας….» (Αχιλλέας Παράσχος).

 Οι αρχαίοι Έλληνες συνδύασαν μυθολογικά τον ερχομό του φθινοπώρου με την κάθοδο της Περσεφόνης στον Άδη. Η θλίψη της Δήμητρας διαχέεται σε όλη τη φύση που συμπονεί τη θεά της γης – γεωργίας. Γι’ αυτό και στην εποχή αυτή τα σύννεφα σκεπάζουν τον ήλιο συμμετέχοντας κι αυτά στο θρήνο της θεάς που θα χάσει την κόρη της (Περσεφόνη) για έξι μήνες. Έτσι συμβολικά οι αρχαίοι χώρισαν το έτος σε δύο ίσες χρονικές περιόδους: Φθινόπωρο – Χειμώνας / Άνοιξη – Καλοκαίρι. 

Και δεν είναι τυχαίο πως και η θρησκεία με τις γιορτές του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) συμμετέχει στη διάκριση των δυο αυτών χρονικών περιόδων που σηματοδοτούν και τις αντίστοιχες γεωργικές ασχολίες. Ίσως είναι από τις λίγες φορές που η επιστήμη, η θρησκεία και η καθημερινότητα των ανθρώπων συγκλίνουν με έναν βιωματικό τρόπο. (Η γνώση, η πίστη, η εργασία…). 

Φρούτα και λουλούδια 
Σε όσους δυσπιστούν για τον ερχομό του φθινοπώρου η ύπαιθρος και οι λαϊκές αγορές διατυμπανίζουν την άφιξή του. Τα λουλούδια και τα φρούτα της εποχής επιβεβαιώνουν με έναν αδιάψευστο τρόπο πως το φθινόπωρο είναι παρόν. Τα αρώματα και τα χρώματα της φύσης συμπληρώνουν το μωσαϊκό του φθινοπώρου. 

Τα κυδώνια, τα ρόδια, τα μήλα και οι λωτοί, όπως και τα κάστανα γεμίζουν τα πανέρια. Σε λίγο σειρά παίρνουν τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια) και φυσικά οι ελιές. Όλα στην ώρα τους. Σε λίγο οι φουφούδες με τις γραφικές φιγούρες των καστανάδων. 

Δίπλα στα φρούτα και τα εποχικά λαχανικά που διαλαλούν στις αγορές οι παραγωγοί: Τα λάχανα, τα μπρόκολα, τα κουνουπίδια, τα πράσα και το φθινοπωρινό μαρούλι συμπληρώνουν τη διατροφή και προσδίδουν μια άλλη γεύση στην τροφή. Κάθε εποχή με τις γεύσεις της. 

Την ομορφιά του φθινοπωρινού τοπίου συμπληρώνουν τα λουλούδια, όπως: Τα αστράκια, τα χρυσάνθεμα (γνωστά και ως Αγιοδημητριάτικα) και φυσικά τα κυκλάμινα, που ενέπνευσαν τον ποιητή Γ. Ρίτσο «Κυκλάμινο στου βράχου την σχισμάδα / που βρήκες χρώματα κι ανθείς που μίσχο και σαλεύεις…» 

Και βέβαια μπορεί τα παραδοσιακά πατητήρια σταφυλιών να λιγόστεψαν ή να εξαφανίστηκαν αλλά το άρωμα του κρασιού και του τσίπουρου αναδύεται από τους αμπελώνες και από τα αποστακτήρια. Οι γνωστές παρέες και οι μερακλήδες του είδους ετοιμάζονται να ζήσουν τις ωραίες στιγμές της απόσταξης – τσιπουροκαταστάσεις.
 Ο άνθρωπος 

Μπορεί το φθινόπωρο να μην έχει την ομορφιά της άνοιξης, αλλά έχει κάτι πιο αληθινό, κάτι που σε οδηγεί πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση και πραγματικότητα. Οι βροχές, το κρύο τα βαριά σύννεφα και η πάλη του ήλιου με τα σκοτεινά σύννεφα μας παραπέμπουν στον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση. Μας κάνει πιο συνετούς, πιο ρεαλιστές …. Οι νάρκισσοι άνθρωποι συμβιβάζονται με τη μοίρα τους, αφού όλα γύρω τους προετοιμάζονται για το χειμώνα που συνιστά το τείχος της διαδρομής που έχει ως αφετηρία την άνοιξη…. 

Κι αν όλα με την παρουσία τους προπαγανδίζουν και παιανίζουν τη δόξα του φθινοπώρου υπάρχουν και κάποτε ηχηρές απουσίες που κραυγάζουν την εξουσία του. Τα χελιδόνια μας άφησαν για άλλους τόπους πιο ζεστούς. Αυτή η μετανάστευση των αποδημητικών πουλιών ίσως ορίζει και νοηματοδοτεί με τον πιο ενεργό τρόπο τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου. 
Τελικά μύρισε φθινόπωρο. Μια εποχή που κουβαλά μαζί της το ρομαντισμό, τη νοσταλγία και την αυτοσυγκέντρωση. Όσο και αν μιλούν κάποιοι για το «σύνδρομο συναισθηματικής διαταραχής» που επωάζει το φθινόπωρο, αυτό μας καλεί για μια άλλη αντίληψη ζωής με έναν απλό κι μαγευτικό τρόπο:Βλέποντας τον πίνακα του Τσαρούχη «Οι τέσσερις εποχές» και ακούγοντας τη μουσική του Βιβάλντι «Οι τέσσερις εποχές» νιώθουμε την ανάγκη για στοχασμό και ενδοσκόπηση. 
«Τώρα όμως βράδιασε. Ας κλείσουμε την / πόρτα κι ας κατεβάσουμε τις κουρτίνες / γιατί ήρθε ο καιρός των απολογισμών. Τι / κάναμε στη ζωή μας ; / ποιοι είμαστε ; Γιατί εσύ κι όχι εγώ ;» (Τάσος Λειβαδίτης). Πηγή: pagasitikosnews.com

Τα όρια των ηγεμονιών και η ηθική της δύναμης, του Ηλία Γιαννακόπουλου.

Η επικαιρότητα των ημερών και ο φόβος μιας γενικευμένης πολεμικής σύρραξης στη Συρία έφερε στην επιφάνεια ένα παλιό όσο και σύγχρονο ερώτημα-ζητούμενο: Την ηθική της δύναμης και το μέλλον – όρια των ηγεμονιών. Αποτελεί κοινό τόπο και ιστορική διαπίστωση πως αυτός που κατέχει δύναμη (πρόσωπο είναι αυτό, φορέας, ή κράτος) έχει την τάση να μετασχηματίζει αυτή σε βία. Η δύναμη και η βία αποτελούν τις δυο βασικές συνιστώσες της εξουσίας και των ηγεμόνων.

Η εξουσία πηγάζει και εδράζεται στη δύναμη και αισθητοποιείται μέσα από ενέργειες και συμπεριφορές, που δεν χαρακτηρίζονται τόσο από την επιείκεια, τη διαλλακτικότητα και την πειθώ (λόγο), όσο από τη χρήση βίας. Αποτελεί, δηλαδή, φυσική νομοτέλεια και ιστορικό νόμο η χρήση βίας από αυτούς που αισθάνονται δυνατοί και ασκούν ή επιθυμούν να διαιωνίσουν την εξουσία τους.

Οι αναλύσεις των σύγχρονων ιστορικών για τα κίνητρα και τους στόχους της συμπεριφοράς της μόνης στον κόσμο μας υπερδύναμης, των ΗΠΑ. αλλά και των άλλων χωρών που φιλοδοξούν να την αντικαταστήσουν, δεν προσθέτουν τίποτε παραπάνω από εκείνα που εύστοχα διαπίστωσε πριν από χιλιάδες χρόνια ο Θουκυδίδης:

«Από ό,τι μπορεί κανείς να εικάσει για τους Θεούς κι από ό,τι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι και οι Θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους, αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν. Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν και ξέρουμε καλά ότι και εσείς και οποιοιδήποτε άλλοι θα κάνατε τα ίδια αν είχατε τη δύναμή μας» (Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων).

Παρακολουθώντας την αρχή και το τέλος των αρχαίων ελληνικών ηγεμονιών, δηλαδή της Αθήνας και της Σπάρτης, εύκολα οδηγούμαστε σε συμπεράσματα, που μπορούν να μας χρησιμεύσουν στην κατανόηση κι ερμηνεία των σύγχρονων γεγονότων και της φύσης των ηγεμονιών. Η ακμή και παρακμή των αρχαίων πόλεων-κρατών και ιδιαίτερα των ηγεμονιών ακολούθησε το μοιραίο οδοιπορικό που προδιαγράφει κάθε φορά η «νέμεσις».

Η πτώση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας

Η άσκηση – αυθαίρετη και βίαιη τις περισσότερες φορές – της εξουσίας οδηγούσε στην «ύβρη» κι αυτή με τη σειρά της έσπρωχνε τους «αλαζόνες» στην πτώση και τη συντριβή. Η έλλειψη μέτρου συνιστά μέγιστο αδίκημα και παραβιάζει τους ακατάλυτους ηθικούς κανόνες. Σχετικά ο Ισοκράτης γράφει για τα αίτια της πτώσης της Αθηναϊκής Ηγεμονίας.

«Οι κίνδυνοι που μας απειλούν από παντού, η καταστροφή του δημοκρατικού πολιτεύματος που έκανε τους προγόνους μας μεγάλους και ευτυχισμένους, το σύνολο όλων των κακών που επιβάλαμε ή που οι άλλοι μας έχουν επιβάλλει, τα υποφέρουμε απ’ αυτή τη μάταιη φιλοδοξία της θαλασσοκρατίας, που και αν ακόμη μας την πρόσφερναν, δεν θα έπρεπε να τη δεχθούμε με κανένα τρόπο.

»Η άσκηση της ηγεμονίας μας ήταν μοιραία. Μας έκανε να χάσουμε τη φήμη μας που την είχαμε σ’ όλους τους λαούς. Μας έφερε σε τέτοια ακολασία και νωθρότητα που δεν θα την επαινέσει κανένας λαός. Δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε γιατί μας φέρθηκαν τόσο άσχημα γιατί κι εμείς τους διοικήσαμε καταδυναστεύοντάς τους και βασανίζοντάς τους. Ποιος μπορεί να απαριθμήσει τα μικρότερα κακά; Και όλα αυτά τα κακά επανερχόταν περιοδικά κάθε χρόνο.

»Σε κάθε ξαναγύρισμα, ο ήλιος παρέστεκε σε νέες δημόσιες κηδείες. Οι δημόσιοι τάφοι γέμιζαν από πτώματα πολιτών, και οι γραμμές της πόλης γέμιζαν από άγνωστους ξένους… Παλιές και υπερένδοξες οικογένειες που είχαν ξεφύγει απ’ την καταπίεση των τυράννων και απ’ τις πολεμικές περσικές ορδές τσακίσθηκαν και ξεριζώθηκαν ενώ εμείς κυνηγούσαμε την τρέλα της ηγεμονίας μας… Κάναμε μια ζωή ληστών, πότε πλέοντας μέσα στην αφθονία και πότε στη δυστυχία, έχοντας γύρω μας την πολιορκία και πάνω στα κεφάλια μας την καταστροφή…

»Αυτή η λεγόμενη κυριαρχία δεν είναι παρά μια συμφορά που κάνει χείριστους όλους εκείνους που την κατέχουν». (Ισοκράτους, περί Ειρήνης)

Το ενδιαφέρον στις επισημάνσεις του Ισοκράτη βρίσκεται στο γεγονός ότι η αιτιολόγηση της πτώσης της Αθηναϊκής Ηγεμονίας γίνεται από έναν Αθηναίο και όχι από κάποιον εχθρό ή τρίτο παρατηρητή. Οι επισημάνσεις εστιάζονται στην αλαζονική συμπεριφορά των Αθηναίων, απόρροια της δύναμης και της κυριαρχίας που ασκούσαν τόσο στις συμμαχικές πόλεις όσο και στις μη συμμαχικές. Το περίεργο βέβαια είναι ότι μια πόλη-ηγεμονία (Αθήνα) που δίδαξε με τις τραγωδίες και το φιλοσοφικό λόγο την αξία του ΜΕΤΡΟΥ δεν διδάχτηκε η ίδια. Φαίνεται πως η δύναμη και η εξουσία τυφλώνουν το νου κι αποδιοργανώνουν κάθε δυνατότητα ορθολογικής και ψύχραιμης αντιμετώπισης των δεδομένων.

Η πτώση της Σπαρτιατικής Ηγεμονίας

Από τον ιστορικό νόμο της ακμής και παρακμής δεν ξέφυγε ούτε η Σπάρτη, αν και είχε ως παράδειγμα το πάθημα της Αθήνας. Τα ίδια λάθη οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, γιατί η «ηγεμονία» λειτουργεί ως ναρκωτικό και δεν αφήνει τη λογική και την ηθική να ελέγχει τόσο τις ανθρώπινες πράξεις όσο και τη συμπεριφορά των κρατών-ηγεμονιών. Ο Ισοκράτης διεισδύοντας στην ουσία των γεγονότων καταγράφει με καίριες επισημάνσεις τα αίτια της πτώσης της Σπαρτιατικής Ηγεμονίας.

«Γελιέται, έγραφε ο Ισοκράτης, εκείνος που αποδίδει την κατάπτωση των Σπαρτιατών στο επεισόδιο της ήττας στις Λεύκτρες. Η καταστροφή της δεν προήλθε απ’ αυτό, αλλά νικήθηκε απ’ τη διαγωγή των προηγουμένων χρόνων και αναγκάσθηκε να πολεμήσει για την ίδια της την ύπαρξη. Η κυριαρχία της θάλασσας απ’ τη Σπάρτη υπήρξε η πρώτη και η πραγματική αιτία όλης της καταστροφής.

»Η κυριαρχία αυτή έδωσε στους Σπαρτιάτες μια δύναμη που δεν την είδαν ποτέ έτσι που η έλλειψη μέτρου στην άσκηση αυτής της κυριαρχίας προκάλεσε την απώλεια και αυτής της ηπειρωτικής κυριαρχίας. Ξεχνώντας τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων τους, τους παλιούς νόμους της πολιτείας, νομίζοντας πως είναι σωστό να κάνουν ό,τι τους αρέσει, έπεσαν σε μεγάλη σύγχυση και ταραχή. Δεν κατάλαβαν ότι πόσο επικίνδυνη σειρήνα ήταν η εξουσία αυτή, που την ποθούν όλοι και πόσο εύκολα παραφρονεί κανείς απ’ το γλυκό μεθύσι που φέρνει» (Ισοκράτους, περί Ειρήνης)

Η φύση των ηγεμονιών

Περισσότερο, όμως, επίκαιρες είναι εκείνες οι επισημάνσεις που φωτίζουν τη βαθύτερη ουσία των ηγεμονιών. Φαίνεται δε πως οι ηγεμονίες οδηγούνται από τη φύση τους νομοτελειακά στο ίδιο τέλος (πτώση-συντριβή), επειδή αδυνατούν να διδαχθούν από το παρελθόν, επειδή αδιαφορούν για το δίκαιο και την ηθική και τέλος, επειδή θεωρούν πως θα «ηγεμονεύουν» και στο μέλλον έξω από τις δεσμεύσεις του χρόνου. Η χρήση βίας –πέραν από κάθε λογική και ηθική– αισθητοποιεί την ανασφάλεια των ηγεμονιών, την παράνοια των ηγεμόνων, την ένοχη σιωπή των λαών και κύρια την επικίνδυνη ταύτιση της έννοιας του συμφέροντος των ηγεμονιών με το δίκαιο:

«Για να τα συνοψίσω όλα σας λέω, με μια λέξη, ότι αν ακολουθήσετε τη συμβουλή μου, θα πάρετε απόφαση δίκαιη για την τιμωρία των Μυτιληναίων και σωστή για τα συμφέροντά σας. Διαφορετικά και τη δική τους ευγνωμοσύνη δεν θα κερδίσετε και τη δική σας πολιτεία θα καταδικάσετε, γιατί αν εκείνοι είχαν δίκιο να επαναστατήσουν, τότε σεις ασκείτε με τρόπο άδικο την εξουσία σας. Αν όμως θέλετε να κρατήσετε την ηγεμονία σας, έστω και με ανάρμοστες μεθόδους, τότε πρέπει, για να το συμφέρον σας, να τους τιμωρήσετε, ακόμα κι αν τούτο είναι άδικο. Αλλιώς παραιτηθείτε από την ηγεμονία σας και φροντίστε το καλό σας όνομα, χωρίς να διατρέχετε κινδύνους» (Κλέων – Αθηναίος πολιτικός).

Ο κυνισμός του Αθηναίου πολιτικού επαληθεύεται περίτρανα και από τα σύγχρονα γεγονότα στη Μέση Ανατολή. Τα ερείσματα κάθε ηγεμονίας –αν θέλει να μείνει ηγεμονία– δεν πρέπει κατ’ ανάγκην να είναι ηθικά. Η υπεράσπιση των συμφερόντων της ηγεμονίας συνιστά –σύμφωνα πάντα με τη λογική της– αυτόματα και δίκαιο. Το «minimum της ηθικής» καταργείται μπροστά στην ηθική τύφλωση και παραλυσία που επιφέρει η άσκηση της εξουσίας. Αυτό είναι και η βασική αιτία που οι ηγεμόνες δεν γνωρίζουν τα όρια των πράξεων τους και της ηγεμονίας τους.

Πιο ωμός ο Αλκιβιάδης περιέγραφε με ενάργεια τη φύση και την προοπτική της ηγεμονίας. «Δεν μπορούμε –δήλωνε την παραμονή της εκστρατείας των Αθηνών εναντίον των Συρακουσών- να χαράξουμε, εκ των προτέρων, όρια στην ηγεμονία μας. Γιατί είμεθα υποχρεωμένοι, αφού φθάσαμε σ’ αυτό το σημείο, άλλους να απειλούμε, άλλους να παραφυλάγωμε, με έξοδα άλλων, και άλλους να μη συγχωρούμε, γιατί κινδυνεύουμε να κυριαρχηθούμε, αν δεν κυριαρχήσουμε εμείς οι ίδιοι πάνω σε άλλους».

Προσεκτική μελέτη των αρχαίων

Η προσεκτική μελέτη, λοιπόν, των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων επιβάλλεται από το μέγεθος των σύγχρονων προβλημάτων κι ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με την επιθετική συμπεριφορά των σύγχρονων ηγεμονιών. Δε χρειάζεται να καταφύγουμε, ούτε στο θεϊκό λόγο της Αποκάλυψης του Ιωάννη, ούτε στους αστρολόγους και τους μάντεις, ούτε και στη σύγχρονη θεωρία του Χάντιγκτον (σύγκρουση πολιτισμών) για να προβλέψουμε το μέλλον του κόσμου και των χωρών που ασκούν σήμερα την ηγεμονία. Ο ορθολογισμός των κλασικών κειμένων και η βιωμένη εμπειρία του παρελθόντος μπορεί να συνδράμει στην προσπάθειά μας να μείνουμε νηφάλιοι στο παρόν και «προμηθείς» για το μέλλον.

Η εξίσωση Δύναμη → Εξουσία → Βία μπορεί να γεννά φόβο και τρόμο αλλά επιβάλλεται να γίνει αποδεκτή ως μια ιστορική αναγκαιότητα, όχι με την έννοια της υποταγής σ’ αυτήν, αλλά ως το πρώτο βήμα – στάδιο για την υπέρβασή της «Οι άνθρωποι συνδέονται με φιλία και τα έθνη με συμφέροντα» (Χόχουτ). Η θέση αυτή του Χόχουτ είναι η δεύτερη αναγκαιότητα για τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής κάθε χώρας, αλλά και για τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των πολιτών.

Όσον αφορά δε για τα «όρια και την ηθική» των ηγεμονιών μέλλει να δούμε, αν θα επαληθευτεί η άποψη του Θουκυδίδη «γιγνόμενα μεν και αεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η», ή θα δικαιωθεί η θέση του Λένιν «ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Πηγή: slpress.gr