ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ τέσσερα μέλη της ΟΚΡΑ επισκέπτονται τη Νότια Αφρική.

 ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

Εντωμεταξύ όπως σας είπα στο προηγούμενο μέρος αυτής της συγκλονιστικής ιστορίας, πλησιάζουμε στο τέλος, πριν όμως αναφερθώ στο τι έγινε το 2010 θα σταθώ σε δύο σημαντικές χρονολογίες, το 2006 και το 2007, ας ξεκινήσω από το 2006. Τέσσερα μέλη της ΟΚΡΑ τέσσερα επίλεκτα μέλη, Μελισσάνθη, Δολέντσια, Αστροτομ και Επικούρειος Πέπος φθάνουν στο Γιοχάνεσμπουργκ τα Χριστούγεννα που εκεί βέβαια ήταν κατακαλόκαιρο, θα γιόρταζαν τα 29 χρόνια φιλίας. Η Denise και ο Derrick είχαν κανονίσει να γιορτάσουν με μία λαμπρή εκδήλωση στον κήπο τους τα 29 χρόνια φιλίας με βραδιά ποίησης αφιερωμένη σε Έλληνες και Νοτιοαφρικανούς ποιητές, και γι' αυτό είχαν καλέσει αρκετούς Έλληνες φίλους τους και Νοτιοαφρικανούς περίπου 120 άτομα. Ήταν μια βραδιά αξέχαστη που ξεκίνησε με τα ποιήματα της 'Ίνγκριντ Τζόνκερ στην οποία τον Απρίλιο του 2004  απονεμήθηκε μετά θάνατον το παράσημο του Τάγματος του Ikhamanga από την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής για την “εξαιρετική συμβολή της στη λογοτεχνία και στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στη Νότια Αφρική”.

Έγραψε ποίηση στη μητρική της γλώσσα (Αφρικάανς) και ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς της έχει μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες, αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ολλανδικά, πολωνικά, Χίντι και Ζουλού, μεταξύ άλλων.  Ποιήτρια του πόνου και της ελευθερίας, έζησε μια σύντομη αλλά γεμάτη πάθος ζωή. Γυναίκα ελκυστική και αισθησιακή, υπήρξε διάσημη στη ζωή της κι έγινε μύθος μετά το θάνατό της. Λόγω της έντασης της ποίησής της και της ταραχώδους ζωής της την αποκαλούν και Νοτιοαφρικανή Σύλβια Πλαθ.

Τα ποιήματά της απαγγείλανε  η Christine και η Τζένη.

Ίνγκριντ Τζόνκερ.

Η μαμά

Η μαμά δεν είναι πρόσωπο πια

Όμως

Ντύνεται

Πηγαίνει στο κομμωτήριο

Βαδίζει στο δρόμο

Πιάνει τα τακούνια της

Συμβουλεύεται τον ψυχίατρο

Σαν όλους τους άλλους

Ψιθυρίζει λέξεις

Moncheri

Δεν ακούγεται καθόλου

Ο λευκός

Ψίθυρος του φαντάσματος μόνο

Δεν έχει χρώμα

Και φεύγει γρήγορα

Χασκογελάει από τους ανελκυστήρες

Κοιτάζει εδώ κι εκεί με τα γυαλιά της

Κάνει πως εκπλήσσεται

Είναι αφοπλισμένη

Γυμνή σαν Αφρικάνα

Θέλει να πιστέψει στον άνθρωπο

Π’ ακόμα μιλάει για Θεό

-------------------------------------

Σε επαναλαμβάνω

Σε επαναλαμβάνω

χωρίς τέλος ή αρχή

επαναλαμβάνω το σώμα σου

Η μέρα έχει μικρή σκιά

Κι η νύχτα κίτρινους σταυρούς

Το τοπίο είναι χωρίς λάμψη

Κι οι άνθρωποι μια σειρά κεριά

Ενώ εγώ σ’ επαναλαμβάνω

Με τα στήθια μου

Που μιμούνται το γούβωμα των χεριών σου.

Μετάφραση Μ. Λαϊνά.

---------------------------------------

Το πρόσωπο του έρωτα

Το πρόσωπό σου είναι το πρόσωπο

όλων των άλλων πριν από σένα και μετά

από σένα· και τα μάτια σου είναι

ήρεμα σαν μια γαλάζια αυγή, που σπάζει

το χρόνο στην ώρα του. Βουκόλος

των νεφών, φρουρός της λευκής -με

εναλλαγή χρωμάτων- ομορφιάς, το τοπίο

των εξομολογημένων χειλιών σου, που έχω

εξερευνήσει, κρατά το μυστικό κάποιου

χαμόγελου όπως το τοπίο με τα μικρά

λευκά χωριά πέρα από τα βουνά·

κι οι χτύποι της καρδιάς σου

μέτρο της έκστασής τους.

Δεν υπάρχει ερώτημα μιας -κάποιας-

αρχής· δεν υπάρχει ζήτημα κατάκτησης,

δεν υπάρχει ερώτημα θανάτου: πρόσωπο

πολυαγαπημένο μου, το πρόσωπο του έρωτα!

Μετάφραση: Αθαν. Β. Νταουσάνης.

--------------------------------------

Σε όλα τα πρόσωπα

Σε όλα τα πρόσωπα όλων των ανθρώπων

πάντα τα μάτια σου τα δύο αδέρφια

το γεγονός του εαυτού σου και η ουτοπία

αυτού του κόσμου

Όλοι οι ήχοι λένε ξανά και ξανά το όνομά σου

όλα τα κτήρια το σκέφτονται και οι αφίσες

οι γραφομηχανές το μαντεύουν και οι σειρήνες το επαναλαμβάνουν

το κλάμα κάθε νεογέννητου το επιβεβαιώνεικαι η αποκήρυξη

αυτού του κόσμου

Οι μέρες μου γυρεύουν το όχημα του κορμιού σου

οι μέρες μου γυρεύουν το σχήμα του ονόματός σου

πάντα μπροστά μου στη διαδρομή των ματιών μου

και ο μόνος μου φόβος είναι η αντανάκλαση

που θέλει να κάνει το αίμα σου νερό

που θέλει να κάνει το όνομά σου αριθμό

και να αρνηθεί τα μάτια σου σαν να ΄ταν ανάμνηση

***********************

Το παιδί που σκοτώθηκε από πυροβολισμό στη Νυάνγκα (1)

Το παιδί δεν είναι νεκρό

το παιδί υψώνει τις γροθιές του ενάντια στη μητέρα του

που ουρλιάζει Αφρική     ουρλιάζει τη μυρωδιά

της ελευθερίας και της ερείκης (2)

στα μέρη της καρδιάς υπό κατάληψη

Το παιδί υψώνει τις γροθιές του ενάντια στον πατέρα του

στην παρέλαση των γενεών

που ουρλιάζουν Αφρική     ουρλιάζουν τη μυρωδιά

της δικαιοσύνης και του αίματος

στους δρόμους της ένοπλης περηφάνιας του

Το παιδί δεν είναι νεκρό

ούτε στη Λάνγκα ούτε στη Νυάνγκα

ούτε στο Ορλάντο ούτε στο Σάρπβιλ

ούτε στο αστυνομικό τμήμα στους Φιλίππους

όπου κείτεται με μια σφαίρα στο κεφάλι

Το παιδί είναι η σκιά των στρατιωτών

που στέκουν σε ετοιμότητα με όπλα, μαχαίρια και κλομπ

το παιδί είναι παρόν σε όλες τις συσκέψεις και τα νομοθετήματα

το παιδί κρυφοκοιτάζει απ’ τα παράθυρα των σπιτιών μες στις καρδιές των μανάδων

το παιδί που απλώς ήθελε να παίξει κάτω απ’ τον ήλιο στη Νυάνγκα είναι παντού

το παιδί που έγινε άντρας διατρέχει όλη την Αφρική

το παιδί που έγινε γίγαντας ταξιδεύει όλο τον κόσμο

Μετάφραση Χριστίνα Λιναρδάκη.

Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο Πέπος και ενημέρωσε τους παραβρισκόμενους πως η Μελισσάνθη και ο Αστροτόμ θα τους απαγγείλουν ποιήματα του Σεφέρη και του Καβάφη. Ξεκίνησε η Μελισσάνθη με Σεφέρη.

Ἄρνηση

Στὸ περιγιάλι τὸ κρυφὸ

κι ἄσπρο σὰν περιστέρι

διψάσαμε τὸ μεσημέρι

μὰ τὸ νερὸ γλυφό.

Πάνω στὴν ἄμμο τὴν ξανθὴ

γράψαμε τ᾿ ὄνομά της

ὡραῖα ποὺ φύσηξεν ὁ μπάτης

καὶ σβήστηκε ἡ γραφή.

Μὲ τί καρδιά, μὲ τί πνοή,

τί πόθους καὶ τί πάθος

πήραμε τὴ ζωή μας· λάθος!

κι ἀλλάξαμε ζωή.

**********************

Περιστατικὰ Γ´

Χωρὶς χρῶμα, χωρὶς σῶμα

τούτη ἡ ἀγάπη ποὺ πηγαίνει

σκορπισμένη, μαζεμένη,

σκορπισμένη πάλι-πάλι,

κι ὅμως σφύζει κι ὅμως πάλλει

στὴ δαγκωματιὰ τοῦ μήλου

στὴ χαραγματιὰ τοῦ σύκου

σ᾿ ἕνα βυσσινὶ κεράσι

σὲ μιὰ ρώγα ἀπὸ ροδίτη

τόση ἀνάερη Ἀφροδίτη,

θὰ διψάσει θὰ κεράσει

ἕνα στόμα κι ἄλλο στόμα

χωρὶς χρῶμα, χωρὶς σῶμα.

*************************

Τριζόνια

Τὸ σπίτι γέμισε τριζόνια

χτυποῦν σὰν ἄρρυθμα ρολόγια

λαχανιασμένα. Καὶ τὰ χρόνια

ποὺ ζοῦμε σὰν αὐτὰ χτυποῦν

καθὼς οἱ δίκαιοι σιωποῦν                  5

σὰ νὰ μὴν εἶχαν τί νὰ ποῦν.

Κάποτε τ᾿ ἄκουσα στὸ Πήλιο

νὰ σκάβουνε γοργὰ ἕνα σπήλαιο

μέσα στὴ νύχτα. Ἀλλὰ τὸ φύλλο

τῆς μοίρας τώρα τὸ γυρίσαμε            10

καὶ μᾶς γνωρίσατε καὶ σᾶς γνωρίσαμε

ἀπὸ τοὺς ὑπερβόρειους ἴσαμε

τοὺς νέγρους τοῦ ἰσημερινοῦ

ποὺ ἔχουνε σῶμα χωρὶς νοῦ

καὶ ποὺ φωνάζουν σὰν πονοῦν.      15

Κι ἐγὼ πονῶ κι᾿ ἐσεῖς πονεῖτε

μὰ δὲ φωνάζουμε καὶ μήτε

κἂν ψιθυρίζουμε, γιατί

ἡ μηχανὴ εἶναι βιαστικὴ

στὴ φρίκη καὶ στὴν καταφρόνια      20

στὸ θάνατο καὶ στὴ ζωή,

Τὸ σπίτι γέμισε τριζόνια.

Πρετόρια, 16 Γενάρη ῾42

***************************

Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός

«Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός, ὅλο βουνὰ ποὺ ἔχουν σκεπὴ τὸ χαμηλὸ οὐρανὸ μέρα καὶ νύχτα. Δὲν ἔχουμε ποτάμια δὲν ἔχουμε πηγάδια δὲν ἔχουμε πηγὲς μονάχα λίγες στέρνες, ἄδειες κι᾿ αὐτές, ποὺ ἠχοῦν καὶ ποὺ τὶς προσκυνοῦμε. Ἦχος στεκάμενος κούφιος, ἴδιος με τὴ μοναξιά μας ἴδιος με τὴν ἀγάπη μας, ἴδιος με τὰ σώματά μας. Μᾶς φαίνεται παράξενο ποὺ κάποτε μπορέσαμε νὰ χτίσουμε τὰ σπίτια τὰ καλύβια καὶ τὶς στάνες μας. Κι᾿ οἱ γάμοι μας, τὰ δροσερὰ στεφάνια καὶ τὰ δάχτυλα γίνουνται αἰνίγματα ἀνεξήγητα γιὰ τὴ ψυχή μας. Πῶς γεννήθηκαν πῶς δυναμώσανε τὰ παιδιά μας;

Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός. Τὸν κλείνουν οἱ δυὸ μαῦρες Συμπληγάδες. Στὰ λιμάνια τὴν Κυριακὴ σὰν κατεβοῦμε ν᾿ ἀνασάνουμε βλέπουμε νὰ φωτίζουνται στὸ ἡλιόγερμα σπασμένα ξύλα ἀπὸ ταξίδια ποὺ δὲν τέλειωσαν σώματα ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς ν᾿ ἀγαπήσουν».

(Α. Ἡ Πέτρα)

**************************

Κι ἂν ὁ ἀγέρας φυσᾷ

Κι ἂν ὁ ἀγέρας φυσᾷ, δὲ μᾶς δροσίζει

κι ὁ ἴσκιος μένει στενὸς κάτω ἀπ᾿ τὰ κυπαρίσσια

κι ὅλο τριγύρω ἀνηφόρι στὰ βουνά.

Κι ἂν ὁ ἀγέρας φυσᾷ, δὲ μᾶς δροσίζει

κι ὁ ἴσκιος μένει στενὸς κάτω ἀπ᾿ τὰ κυπαρίσσια

κι ὅλο τριγύρω ἀνηφόρι στὰ βουνά.

Μᾶς βαραίνουν οἱ φίλοι

ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς νὰ πεθάνουν.

Κι ἂν ὁ ἀγέρας φυσᾷ, δὲ μᾶς δροσίζει

κι ὁ ἴσκιος μένει στενὸς κάτω ἀπ᾿ τὰ κυπαρίσσια

κι ὅλο τριγύρω ἀνηφόρι στὰ βουνά.

Αμέσως μετά την Μελισσάνθη τον λόγο πήρε ο Άστροτομ και άρχισε την απαγγελία ποιημάτων του Κ.Π.Καβάφη.

Τείχη

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Το πρώτο σκαλί

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν

μιά μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης·

«Τώρα δυό χρόνια πέρασαν που γράφω

κ' ένα ειδύλιο έκαμα μονάχα.

Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.

Αλλοίμονον, είν' υψηλή το βλέπω,

πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα·

και απ' το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι

ποτέ δεν θ' αναιβώ ο δυστυχισμένος».

Ειπ' ο Θεόκριτος· «Αυτά τα λόγια

ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.

Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει

νάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.

Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·

τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.

Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο

πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.

Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο

πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι

πολίτης εις των ιδεών την πόλι.

Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι

και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.

Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας

που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.

Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·

τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα»

**************************

Περιμένοντας τους

 Βαρβάρους

-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

-Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία;

Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;

Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

-Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,

και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη

στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί

τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε

για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί

τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.

-Γιατί οι δυό μας ύπατοι κ' οι πραίτορες εβγήκαν

σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·

γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,

και δαχτυλίδια με λαμπρά γυαλιστερά σμαράγδια·

γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια

μ' ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλισμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·

και τέτοια πράγματα θαμπόνουν τους βαρβάρους.

-Γιατί κ' οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα

να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·

κι αυτοί βαριούντ' ευφράδειες και δημηγορίες.

-Γιατί ν' αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία

κ' η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν).

Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ' οι πλατέες,

κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ' οι βάρβαροι δεν ήλθαν.

Και μερικοί έφθασαν απ' τα σύνορα,

και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μιά κάποια λύσις.

****************************

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον

όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις

μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,

μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την,

στων σχέσεων και των συναναστροφών

την καθημερινήν ανοησία,

ως που να γίνει σα μιά ξένη φορτική.

************************

Θερμοπύλες

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.

Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·

δίκαιοι κ' ίσοι σ' όλες των τες πράξεις,

αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία·

γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν

είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,

πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·

πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,

πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)

πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,

κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

************************

Μονοτονία

Την μιά μονότονην ημέραν άλλη

μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν

τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι -

οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.

Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·

είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.

Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.

*************************

Ιωνικόν

Γιατί τα σπάσαμε τ' αγάλματά των,

γιατί τους διώξαμε απ' τους ναούς των,

διόλου δεν πέθαναν γι' αυτό οι θεοί.

Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη,

σένα η ψυχές των ενθυμούνται ακόμη.

Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο

την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ' την ζωή των·

και κάποτ' αιθέρια εφηβική μορφή,

αόριστη, με διάβα γρήγορο,

επάνω από τους λόφους σου περνά.

ΥΓ. Τη μετάφραση των ποιημάτων της Ίνγκριντ Τζόνκερ από τα Αφρικάανς στα Ελληνικά, και του ΣΕΦΕΡΗ και ΚΑΒΑΦΗ Στ' Αγγλικά, έκανε Ελπινίκη η οποία μιλούσε και έγραφε 7 γλώσσες, ήταν ελληνικής καταγωγής που είχε γεννηθεί στη Νότια Αφρική, οι γονείς της είχαν μεταναστεύσει στη Νότια Αφρική σε νεαρή ηλικία από το νησί της Σαπφούς. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση η μετάφραση ενός ποιήματος αλλά η Ελπινίκη ως φιλόλογος και ως πολύγλωσση που ήταν  κατάφερε να πράξει το τέλειο και εισέπραξε το θερμό χειροκρότημα από όλους του φίλους. Το λόγο μετά πήρε ο Derrick ο οποίος ανακοίνωσε πως την επόμενη χρονιά και συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 2007 θα επισκεπτόταν το χωριό των φίλων τους το Γοργογύρι για να γιορτάσουν στην αυλή των θαυμάτων τα 30 χρόνια φιλίας!!! Αυτή η ανακοίνωση ήταν μία καταπληκτική είδηση η οποία έγινε δεκτή από τον Πέπο και την οικογένειά του με μεγάλη χαρά και ευτυχία. Στη συνέχεια έγινε ένα γλέντι τρικούβερτο που μόνο οι Έλληνες ξέρουν να ανεβάζουν τη διάθεση στο τσακίρ κέφι. Ο Ικαριώτικος γνώρισε μεγάλες δόξες εκείνο το βράδυ. Στην επόμενη ανάρτηση θα σας διηγηθώ τα πεπραγμένα της επίσκεψης στο Γοργογύρι.

Σας χαιρετώ, ο αφηγητής Πεπέ.

ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ο Πέπος συναντάει τον Πατροκοσμά και μαθαίνει για τους Σαλταδόρους.

Τώρα κατάλαβε ο Πέπος γιατί η Μυρτώ ήταν σαστισμένη όταν της είπε να ξεχάσει την πρόταση που της έκανε και μάλιστα όταν άκουσε την προτροπή του να επιστρέψει στην Αμερική όσο πιο σύντομα γίνεται γιατί εκεί είναι η θέση της, απορούσε προφανώς από αυτά που τις έλεγε ο Πέπος γιατί στην ουσία ήταν σαν να απαντούσε στο περιεχόμενο του γράμματος της, πως ήταν όμως δυνατόν να γνώριζε το περιεχόμενο; Τώρα του λύθηκε η απορία του Πέπου, είχε δίκιο η Μυρτώ, ποιος ξέρει τι μπορεί να έβαλε στο μυαλό της, που να το φανταζόταν πως της έδινε την ίδια απάντησε που θα της έδινε αν είχε διαβάσει το γράμμα; Η αλήθεια ήταν πως αυτό έγινε γιατί αυτό έλεγε η λογική, δεν χρειαζόταν να διαβάσει το γράμμα. Ίσως να ήταν η διαίσθησή του, ή, η άτακτη φωνούλα που έλεγε και Τερψιχόρη. Ήταν αρκετά ώριμος παρά το νεαρό της ηλικίας του, υπήρχε βέβαια μια διαφορά, τα τότε παιδιά των 23 ήταν πιο ώριμα από τα σημερινά παιδιά, εκείνα τα παιδιά τα είχε κάνει η ανάγκη να ωριμάσουν γρήγορα. Η ανάγκη έλεγε ο Πατροκοσμάς ο Πλακιώτης είναι η δημιουργός αιτία πολλών πραγμάτων, είχε δίκιο. Ήταν ώρα να τον επισκεφτεί ώστε να ζητήσει τη γνώμη του. Σε μισή ώρα βρισκόταν στο σπίτι του Πατροκοσμά στην οδό Βάκχου 12, τον βρήκε στην αυλή λες και τον περίμενε. Τον εξέπληξε όταν τον άκουσε να του λέει, πότε έφυγε; Ο ίδιος δεν του είχε αναφέρει κάτι κι αυτό τον παραξένεψε αλλά κατάλαβε πως ο Πατροκοσμάς είχε προφανώς πληροφορηθεί από τον πατέρα του Πέπου κάποια πράγματα. Του εξήγησε το τι είχε συμβεί με την Μυρτώ και άκουσε τον σοφό γέροντα να τον συγχαίρει για την απόφαση που είχε πάρει. Του είπε μάλιστα το εξής συγκινητικό,

Σπύρο παιδί μου είμαι περήφανος για σένα, κράτησέ την στην ψυχή σου και στην καρδιά σου, υπάρχουν στιγμές στη ζωή μας που πρέπει να πούμε ένα μεγάλο Ναι ή ένα μεγάλο Όχι κι αυτό το Ναι ή το Όχι καθορίζει τον χαρακτήρα μας και σηματοδοτεί την μετέπειτα πορεία μας, εσύ αυτή τη φορά είπες το πιο λογικό και συγκινητικό Όχι. 

Επ' ευκαιρία κάθισε να σου μιλήσω κι εγώ για ένα δικό μου Όχι που είχα πει όταν βρισκόμουνα στην δική σου ηλικία. Θυμάσαι που με είχες ρωτήσει γιατί δεν νυμφεύθηκα; Τώρα θα σου ανοίξω την καρδιά μου, η αιτία ήταν ένα δικό μου Όχι στην περίοδο της κατοχής, όπως σου έχω πει εκείνη τη δύσκολη περίοδο ανήκα κι εγώ στους σαλταδόρους, και τώρα λίγα λόγια για τους σαλταδόρους...  ''Με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1941, η πείνα ξέσπασε απότομα και με σφοδρότητα. Οι κατακτητές καταλήστεψαν αποθήκες, καταστήματα και αγροτική παραγωγή. Στη συνέχεια πουλούσαν τα προϊόντα στους συνεργάτες τους, τους μαυραγορίτες. Και οι μαυραγορίτες τα πουλούσαν σε αστρονομικές τιμές. Σπίτια, κοσμήματα, έργα τέχνης και κειμήλια άρχισαν να περνάνε στα χέρια των άθλιων μαυραγοριτών, για έναν ντενεκέ λάδι ή ένα σακί αλεύρι! Λόγω του πληθωρισμού το χρήμα δεν είχε καμία αξία. Το λάδι και το αλεύρι ήταν σαν νόμισμα. Η αξία των πραγμάτων που πουλούσαν οι άνθρωποι για να γλιτώσουν από την πείνα, καθοριζόταν σε ποσότητα λαδιού και αλευριού. Ενώ η επαρχία κουτσά-στραβά τα βόλευε, τα μεγάλα αστικά κέντρα, και ιδιαίτερα η Αθήνα, δοκιμάστηκαν σκληρά. Ένα δέμα από την επαρχία αποτελούσε ανεκτίμητο δώρο. Τον φοβερό χειμώνα του ’41-’42 η πείνα έγινε λιμός και ο θάνατος στα πεζοδρόμια της Αθήνας ήταν καθημερινό φαινόμενο. Μάζευαν τα πτώματα με το κάρο του δήμου. Οι πλούσιοι πείναγαν και οι φτωχοί πέθαιναν από την πείνα. Το ψωμί μοιραζόταν με το δελτίο. Οι φτωχοί δεν είχαν χρήματα για το δελτίο.

Ο Μάνος Ιωαννίδης από τον Βύρωνα καταθέτει μια συγκλονιστική μαρτυρία: Ένας νέος αδύνατος σαν σκελετός στεκόταν έξω από τον φούρνο και ζητούσε απ’ αυτούς που έβγαιναν να του δώσουν ένα κομματάκι από το ψωμί τους. Τι να του δώσουν, που η ποσότητα ήταν υπολογισμένη με το δράμι! Πάνω στην απόγνωσή του άρπαξε το ψωμί μιας γριάς. Οι άνθρωποι τον κυνήγησαν και όταν εκείνος έπεσε κάτω εξαντλημένος, άρχισαν να τον χτυπούν. Ο νέος δεν νοιαζόταν για τα χτυπήματα, αλλά πώς θα φάει ψωμί. Έτρωγε ξύλο και ψωμί συγχρόνως. Οι σαλταδόροι της Κατοχής

Οι σαλταδόροι ήταν παιδιά και νέοι, ηλικίας 10 με 15 χρόνων, από προσφυγικούς συνοικισμούς και φτωχογειτονιές, χωρίς στηρίγματα στη ζωή. Η πείνα τα ανάγκασε να βγουν στους δρόμους, για ν’ αναζητήσουν τα στοιχειώδη για την επιβίωση. Οργανώθηκαν σε παρέες και δούλευαν σε μικρές ομάδες. Την ώρα που περνούσε κάποιο γερμανικό καμιόνι από κάποιο σημείο όπου έκοβε ταχύτητα (ανηφόρα, στροφή, γραμμές του τραμ), ο ένας σάλταρε πάνω και άρχιζε αμέσως να ρίχνει στον δρόμο ό,τι έβρισκε μπροστά του: κουραμάνες, κονσέρβες, μπιτόνια, σακιά, κιβώτια, ρεζέρβες, όπλα, χάρτες. Οι άλλοι έτρεχαν πίσω από το καμιόνι και τα μάζευαν. Ύστερα ο αρχισαλταδόρος πηδούσε από το φορτηγό και όλοι έσπευδαν να εξαφανιστούν σκορπίζοντας σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Λέγεται ότι, οι σαλταδόροι, ήταν παράτολμοι νεαροί μάγκες, που πήδαγαν στα γερμανικά αυτοκίνητα για να κλέψουν τρόφιμα ή άλλα αγαθά (βενζίνες, ρεζέρβες κ.α).Πηγή: iefimerida, WordPress.  Ένας παλιός σαλταδόρος ήταν και ο Πατροκοσμάς''.

Σαλτάραμε στα γερμανικά φορτηγά και παίρναμε ό,τι μπορούσαμε, από τρόφιμα έως και τα λάστιχα από τα φορτηγά τους. Σε μία τέτοια επιχείρηση αρπαγής τροφίμων πέσαμε σε ενέδρα των Γερμανών, μαζί μου ήταν και η Κλειώ μια 17χρονη γειτονοπούλα αδερφή της κοπέλας που είχα δεσμό, η οποία στην προσπάθεια διαφυγής δεν τα κατάφερε γιατί δέχθηκε τα πυρά των Γερμανών. Εγώ ένιωθα υπεύθυνος για τον θάνατο της και μετά από αυτό το συμβάν δεν μπόρεσα να συνεχίσω να βλέπω την αδερφή της που είχαμε κανονίσει να παντρευτούμε κι έτσι μια μέρα πήγα στους γονείς της και είπα κι εγώ το μεγάλο Όχι στην κοπέλα που αγαπούσα γιατί θεωρούσα τεράστια την ευθύνη που είχα για τον θάνατο της αδερφής της. Ακόμα και σήμερα Σπύρο παιδί μου δεν μπορώ να απαλλαγώ από εκείνη την εικόνα όπου η Κλειώ αιμόφυρτη μου φώναζε φύγε Κοσμά, φύγε και ξεψύχησε. Δεν έφυγα, κρύφτηκα και με ένα βαρύ σίδερο κατάφερα ένα θανατηφόρο χτύπημα στον Γερμανό που είχε πυροβολήσει την Κλειώ. Ευτυχώς που είπα εκείνο το Όχι γιατί η αδερφή της είχε καλή τύχη στην πορεία, παντρεύτηκε και απέκτησαν 4 παιδιά. Την έχω πάντα στην καρδιά μου αλλά δεν έχω μετανιώσει για εκείνο το Όχι γιατί αν είχαμε παντρευτεί πως θα μπορούσα να την αντικρίζω κάθε μέρα αφού θα μου θύμιζε την δίδυμη αδερφή της; 

Ναι Σπύρο παιδί μου ήταν δίδυμες.. Αποχαιρέτησε τον Πατροκοσμά αφού τον ευχαρίστησε που του άνοιξε την καρδιά του. Είχε δίκιο, ένα Ναι ή ένα Όχι σε πολλές περιπτώσεις καθορίζει την πορεία μας στη ζωή, το θέμα είναι να έχεις την συνείδηση σου καθαρή πως αυτό που είπες ήταν το σωστό, ή τουλάχιστον αυτό που ο καθένας θεωρεί σωστό γιατί το σωστό για μας μπορεί να είναι λάθος για κάποιους άλλους. Φίλες και φίλοι φθάνουμε προς το τέλος αυτής της συγκλονιστικής ιστορίας, έως τότε σας χαιρετώ, ο αφηγητής Πεπέ.

ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ η Μυρτώ αναχωρεί για την Αμερική.

ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ  ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

H Μυρτώ και ο Πέπος φθάνουν στο ρομαντικό καφέ στον λόφο των Μουσών, αυτός ο χώρος εκείνη την εποχή ήταν ένα από τα καλύτερα και ειδυλλιακά καφέ της Αθήνας. Η Μυρτώ ήταν πολύ αναστατωμένη αλλά προσπαθούσε να μην τον δείχνει, αυτά που της είχε πει ο Πέπος στο μνήμα του πατέρα της την είχαν αναστατώσει γιατί είχαν σχέση με το περιεχόμενο του γράμματος που ήθελε να δώσει στον Πέπο. Το θέμα ήταν πως ο Πέπος λες και είχε διαβάσει το γράμμα --πράγμα αδύνατον γιατί το γράμμα το είχε πάντα στην τσάντα της -- της είχε δώσει την απάντηση που θα ήταν φυσιολογική μεν αλλά εφόσον θα το είχε διαβάσει. Ήταν ένα μυστήριο και γι' αυτό ζήτησε από τον Πέπο να της εξηγήσει τον λόγο που άλλαξε γνώμη χωρίς να καν να περιμένει την απάντηση της. Μήπως νόμιζε πως η απάντηση της θα ήταν αρνητική; Τον ρώτησε λοιπόν τι ήταν αυτό που μεσολάβησε; Ήταν μήπως η συνάντηση του με τον Θείο της; Η απάντηση που πήρε δεν της επέτρεπε να ξανασκεφτεί κάτι τέτοιο, αντιθέτως άκουσε για τον θείο της τα καλύτερα λόγια από τον Πέπο. Είχαν κανονίσει μάλιστα να βρεθούν την επόμενη μέρα στο Pepos Restaurant γιατί είχαν αμοιβαία συμπάθεια. Της είπε πως η απόφαση ήταν καθαρά δική του και πήγαζε από την συνείδηση του, σαφώς και δεν ήταν μια εύκολη απόφαση, κάθε άλλο, ήταν γι' αυτόν πάρα πολύ δύσκολη αλλά η εσωτερική του φωνή του έλεγε πως έπραττε το σωστό. Και για να μην της μείνει κάποια αμφιβολία για τον θείο της της αναφέρθηκε στην συνομιλία που είχε μαζί του και πως το μόνο που του είπε ήταν το πόσο υπερήφανος ήταν για σένα και το πόσο προσηλωμένη και αφοσιωμένη είσαι σ' αυτό που κάνεις. Η όλη κατάσταση ήταν δύσκολη για την Μυρτώ αλλά ένιωθε παράλληλα ν' αγαλιάζει η ψυχή της για την αγάπη που της έδειχνε ο Πέπος, προέτασσε το δικό της μέλλον χωρίς να αγνοεί τα δικά του συναισθήματα αλλά λόγω της αληθινής αγάπης προτιμούσε να τα βάζει σε δεύτερη μοίρα. Ήταν η ώρα να του δώσει τον φάκελο που είχε στην τσάντα της, τον έβγαλε και του τον έδωσε  λέγοντάς του σε παρακαλώ να τον ανοίξεις στις 7/7 δηλαδή σε λίγες μέρες. Κατόπιν τον ενημέρωσε πως ήταν προγραμματισμένο να επιστρέψει στην Αμερική με τον θείο της σε δύο μέρες. Περπάτησαν αρκετή ώρα στον λόφο των Μουσών προς το μνημείο του Φιλοπάππου. 

Τα βασικά τα ξέρετε: Το πλακόστρωτο του Πικιώνη που οδηγεί τα βήματά μας από την Ακρόπολη ως εδώ, η Πνύκα των αρχαίων ημών, το Αστεροσκοπείο από τα τηλεσκόπια του οποίου χαζεύουμε τον αττικό ουρανό, και τα κούλουμα του Δήμου Αθηναίων. Καιρός να μάθετε λίγα πράγματα ακόμα για έναν από τους ωραιότερους λόφους της Αθήνας.  «Ο λόφος» στην πραγματικότητα δεν είναι ένας. Είναι τρεις: Ο λόφος της Πνύκας, ο λόφος των Νυμφών, που μπορεί να ξέρετε και ως «του Αστεροσκοπείου», και ο λόφος των Μουσών –αυτός με το γιγάντιο μνημείο του Φιλοπάππου στην κορυφή του, που του έδωσε και το «ανεπίσημο» όνομα, το οποίο τελικά έμεινε.    Ο Γάιος Ιούλιος Αντίοχος Επιφανής Φιλόπαππος ήταν Ύπατος της Αθήνας επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, εγγονός του τελευταίου βασιλιά της Κομμαγηνής στη σημερινή Συρία, και ένας από τους λίγους ανθρώπους που τάφηκαν μέσα από τα τείχη της πόλης –στην κορυφή του λόφου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το δέκα μέτρων μνημείο του. Τα αγάλματα στην πρόσοψή του απεικονίζουν τον ίδιο, τον πατέρα του και τον γιό του.Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών που στολίζει την κορυφή του λόφου (των Νυμφών, είπαμε, δεν παρακολουθείτε) σχεδιάστηκε το 1842 από τον διάσημο για την Τριλογία της οδού Πανεπιστημίου κύριο Θεόφιλο Χάνσεν.

Πολύ κοντά στο Αστεροσκοπείο, σε ένα πλάτωμα με φανταστική θέα στην Ακρόπολη, υπάρχει ένας τούβλινος οβελίσκος που δείχνει τα σημεία του ορίζοντα, όπως τα υπολόγισε από εδώ ένας από τους πρώτους αστρονόμους της ανθρωπότητας, ο Μέτων ο Αθηναίος, παρατηρώντας την ανατολή του ήλιου ανάμεσα στην Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό.Από τον λόφο των Νυμφών ξεκινά και η διαδρομή που σας φέρνει στην αρχαία διά Κοίλης οδό, η οποία συνέδεε την Ακρόπολη με το λιμάνι του Πειραιά. Σε ορισμένα σημεία της διακρίνονται καθαρά τα σημάδια που άφησαν, πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, στον δρόμο οι τροχοί των αμαξών.Κατά μία θεωρία, την οποία προς θλίψη των θρυλολατρών καταρρίπτει το Υπουργείο Πολιτισμού,  σε έναν λαξευμένο βράχο πάνω στον λόφο είναι θαμμένοι ο Κίμων και ο Θουκυδίδης.

Το 2002, όταν ενοποιούνταν οι αρχαιολογικοί χώροι της Αθήνας με πεζοδρομήσεις και άλλα έργα εν όψει Ολυμπιακών, το σχέδιο ήταν ο λόφος του Φιλοπάππου να περιφραχτεί και να είναι επισκέψιμος με ωράριο και με εισιτήριο, το οποίο θα περιλαμβανόταν στο γνωστό Ενιαίο Εισιτήριο μαζί με την Ακρόπολη, την Αρχαία Αγορά κλπ. Τους κατοίκους των γειτονιών γύρω από τον λόφο, που ξεσηκώθηκαν, έχουμε να ευχαριστούμε για το γεγονός ότι το σχέδιο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Η διαμάχη κερδήθηκε οριστικά το 2015 στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Πηγή: Ηρώς Κουνάδη https://www.in2life.gr/

Όταν έφθασαν σ' ένα ύψωμα όπου η ορατότητα ήταν καταπληκτική, αντίκριζες τη θάλασσα και τον Παρθενώνα η Μυρτώ έσκυψε και πήρε μία μικρή πέτρα, αφού την κράτησε για λίγο μέσα στις παλάμες της τις άνοιξε και του την προσέφερε λέγοντας: σε παρακαλώ να την κρατήσεις!!   Ο Πέπος μη καταλαβαίνοντας τη σημασία αυτής της πράξης της ζήτησε να του εξηγήσει τον συμβολισμό.

-- Μυρτώ: που πάει το μυαλό σου;

-- Πέπος: δεν πάει πουθενά!!

-- Μυρτώ: σου παραδίδω την καρδιά μου, την έκανα πέτρα και την παραδίδω σε σένα που είχα την τύχη να σε γνωρίσω και να σ' αγαπήσω. Κι ενώ ο Πέπος προσπαθούσε να βάλει τα συναισθήματα του σε τάξη η Μυρτώ συνέχισε λέγοντας: ο συμβολισμός είναι διπλός, α) έχει να κάνει με τη ρήση του Ευαγγελίου που λέει " ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο ας ρίξει" και ο β) πως για να μπορέσω να φύγω μετά από αυτά που έζησα κοντά σου, υπήρχε μόνον μία περίπτωση να έκανα την καρδιά μου πέτρα, πίστεψε με πως δεν ήταν καθόλου εύκολο.

Τον πρώτο συμβολισμό ο Πέπος τον θυμήθηκε το 2010 δηλαδή 22 χρόνια μετά όταν έμαθε την απίστευτη ιστορία των διδύμων. Τον δεύτερο συμβολισμό τον έμαθε στις 7/7 όταν διάβασε το γράμμα της. Την τρίτη, δύο μέρες μετά, αποχαιρέτησε την Μυρτώ και τον φίλο του τον Ιπποκράτη που με πτήση της Ολυμπιακής αεροπορίας πετούσαν για Νέα Υόρκη. Όταν επέστρεψε στο πάρκινγκ του αεροδρομίου μαζί με την μητέρα της Μυρτούς για να πάρει αυτός το μηχανάκι και η κ. Νεφέλη το αυτοκίνητο της έδωσε το τηλέφωνο του λέγοντας της πως αν κάποια στιγμή χρειαστεί κάτι να μην διστάσει να του τηλεφωνήσει. Την παρακάλεσε επίσης ως φιλόλογος που ήταν να του προτείνει κάποια βιβλία που θεωρούσε πως ήταν απαραίτητο να διαβάσει. Η κ. Νεφέλη του είπε μετά χαράς θα το έκανε και πώς την επόμενη κιόλας θα επικοινωνούσε μαζί του για να του πει ποια είχε επιλέξει. Την επόμενη μέρα τον Πέπο τον περίμενε μια κορυφαία έκπληξη, η κ. Νεφέλη τον επισκέφθηκε στο Pepos Restaurant και κουβαλούσε μαζί της μία βαριά τσάντα όπου είχε μέσα 7 βιβλία, άνοιξε την τσάντα και τοποθέτησε πάνω σ' ένα τραπέζι τα εξής βιβλία.

1) Οιδίπους τύραννος του Σοφοκλή.

2) Ιλιάδα

3) Οδύσσεια

4) Άπαντα του Καβάφη

5) Μήδεια του Ευριπίδη.

6) Δον Κιχώτης

7) Ένα παιδί μετράει τ' άστρα του Λουντέμη. 

Αυτά ήταν όλα καινούρια και υπήρχαν ακόμη 3 τεύχη ενός περιοδικού με τίτλο "Επιλογές". Όταν τη ρώτησε πόσο κοστίζουν του είπε πως ήταν δώρο από την ίδια και την Μυρτώ!! Του είπε επίσης πως θα ήταν μεγάλη η χαρά της αν θα ζητούσε τη βοήθεια της σχετικά με τις όποιες απορίες είχε για την ανάλυση των κειμένων και γενικότερα για το περιεχόμενο των βιβλίων. Ο Πέπος χρωστάει ευγνωμοσύνη σ' αυτή την ΥΠΕΡΟΧΗ ΚΥΡΙΑ γιατί χάρη στην κ. Νεφέλη αγάπησε τους Έλληνες κλασικούς, χάρη στην κ. Νεφέλη ξεκίνησε να παρακολουθεί παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο και στο Ηρώδειο, χάρη στην ευγενική ψυχή της κ. Νεφέλης λάτρεψε την ποίηση την οποία αργότερα ο Πέπος προσπάθησε να μεταλαμπαδεύσει στα μέλη της Λογοτεχνικής Ομάδας του χωριού του. Αυτή η γυναίκα υπήρξε γι' αυτόν φάρος πολιτισμού και ανθρωπιάς. Πάντα θυμάται τη φράση που του είχε πει την ημέρα που του χάρισε τα βιβλία. "Αγαπητέ μου Πέπο στη ζωή μας πρέπει να πράττουμε το τέλειο και να το εισπράττουμε ως ατελές". Την ευχαρίστησε από καρδιάς για την πνευματική τροφή που του χάρισε και την αποχαιρέτησε πολύ συγκινημένος.

Την Παρασκευή στις 7/7/78 πήγε μόνος του ξανά στον λόφο των Μουσών και συγκεκριμένα στο σημείο που η Μυρτώ του είχε δώσει το γράμμα, εκείνο το γράμμα που είχε ζητήσει να το ανοίξει στις 7/7 δηλαδή σήμερα. Δεν μπόρεσε να μην σκεφτεί πως ο αριθμός 7 έπαιζε στη ζωή του κάποιον ρόλο, ακόμα και η κ. Νεφέλη 7 βιβλία του χάρισε. Επέλεξε το ίδιο σημείο για συναισθηματικούς λόγους, έπιασε στο χέρι του την πέτρα που του είχε δώσει η Μυρτώ και άνοιξε τον φάκελο. Υπήρχαν μέσα αρκετά φύλλα από κόκκινο τριαντάφυλλο, το γράμμα και μια φωτογραφία όπου η Μυρτώ ήταν πανέμορφη με τα πράσινα μάτια και τα σγουρά καστανά μαλλιά της. Από πίσω υπήρχε μία συγκινητική αφιέρωση. Το γράμμα αυτό η Μυρτώ το είχε γράψει λίγο μετά την επιστροφή της από τον ΒΑΚΧΟ όπου είχε ζήσει μαγικές στιγμές με τον Πέπο να της κάνει πρόταση γάμου. Στον λαιμό της είχε το όμορφο περιδέραιο που της είχε χαρίσει και είχε αποφασίσει πως θα ήταν για πάντα στη θέση του γιατί εκτός από στολίδι είχε γι' αυτήν ανεκτίμητη αισθηματική αξία, όλα αυτά που είχε ζήσει είχαν χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη της και στην καρδιά της. Ήταν λίγες οι κοπέλες που είχαν τη δική της τύχη να δεχθούν πρόταση γάμου κάτω από τον ιερό βράχο της ακρόπολης στο πιο ρομαντικό σημείο της Αθήνας. [ένα χρόνο αργότερα την ίδια τύχη είχε και η Λόλα, δηλαδή η σημερινή σύζυγος του Επίκουρου.] Το γράμμα ξεκινούσε έτσι: "Ακριβέ μου Πέπο σου είχα υποσχεθεί πως μετά το μνημόσυνο θα σου έδινα την απάντηση μου. Κι όμως τη δική μου απάντηση, εννοώ την τελική, θα είσαι εσύ που θα την δώσεις στον εαυτό σου. Επί της αρχής λοιπόν στην πρόταση σου λέω με όλη μου την καρδιά ΝΑΙ! Αποδέχομαι την πρόταση γιατί δε νομίζω πως θα μ' αγαπήσει άλλος όσο εσύ και γιατί το ίδιο νιώθω και των για σένα. Εκεί όμως που με απασχολεί είναι πως για να συμβεί αυτό θα πρέπει να εγκαταλείψω την Αμερική με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την καριέρα μου και γενικότερα για το μέλλον μου. Αν η απόφαση είναι να επιστρέψω θα πρέπει να ξεπεράσω δύο σοβαρά προβλήματα, το ένα είναι ηθικής τάξεως και έχει να κάνει με την υπόσχεση που είχα δώσει στους γονείς μου για μια ακαδημαϊκή καριέρα, και το δεύτερο έχει να κάνει με την επαγγελματική μου αποκατάσταση αν υποθέσουμε πως επιστρέφω. Όπως καλά γνωρίζεις η εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα εν έτει 1978 είναι ανύπαρκτη, αυτό σημαίνει πως όλα αυτά που πέτυχα τόσα χρόνια στην Αμερική θα πάνε χαμένα και παράλληλα θα απογοητεύσω κάποιους ανθρώπους που πίστεψαν σε μένα, και μεταξύ αυτών προστέθηκες κι εσύ. Να λοιπόν γιατί σου είπα πως τελικά την απόφαση θα την πάρεις εσύ. Αποδέχομαι λοιπόν την πρόταση σου και περιμένω την δική σου απόφαση. Η επιλογή που έκανα για να σου παραδώσω το γράμμα στο μνήμα του πατέρα μου κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Όλα πια θα κριθούν από σένα ακριβές μου Πεπέ!! Ήταν η πρώτη φορά που τον αποκαλούσε Πεπέ. Μερικές φορές η ζωή παίζει παράξενα παιχνίδια, όταν γεννήθηκε η πρώτη ανιψιά του Πέπου η Ηρώ το 1991με το που μπόρεσε να μιλήσει τον αποκάλεσε Πεπέ!! Δηλαδή 13 χρόνια μετά ακούει την ανιψιά του να τον αποκαλεί όπως τον είχε αποκαλέσει η Μυρτώ 13 χρόνια πριν, ακόμα και σήμερα και οι δύο αγαπημένες ανιψιές του και η τρία ακόμα αγαπημένα ποιητικολογοτεχνικά πρόσωπα, η Διοτίμα, η Κορνηλία και η Άλκηστη συνεχίζουν να τον αποκαλούν Πεπέ. 

Τώρα κατάλαβε ο Πέπος γιατί η Μυρτώ ήταν σαστισμένη όταν της είπε να ξεχάσει την πρόταση που της έκανε και μάλιστα όταν άκουσε την προτροπή του να επιστρέψει στην Αμερική όσο πιο σύντομα γίνεται γιατί εκεί είναι η θέση της, απορούσε προφανώς από αυτά που τις έλεγε ο Πέπος τα οποία ήταν σα να απαντούσε στο περιεχόμενο του γράμματος της, πως ήταν όμως δυνατόν να γνώριζε το περιεχόμενο; Τώρα του λύθηκε η απορία του Πέπου, είχε δίκιο η Μυρτώ ποιος ξέρει τι μπορεί να έβαλε στο μυαλό της, που να το φανταζόταν πως της έδινε την ίδια απάντησε που θα της έδινε αν είχε διαβάσει το γράμμα; Η αλήθεια ήταν πως αυτό έγινε γιατί αυτό έλεγε η λογική, δεν χρειαζόταν να διαβάσει το γράμμα. Ίσως να ήταν η διαίσθησή του, ή η άτακτη φωνούλα που έλεγε και Τερψιχόρη. Κάπου εδώ σας χαιρετώ, ο αφηγητής Πεπέ.

ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΜΕΡΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ η Μυρτώ ακούει από τον Πέπο για τον ύμνο της αγάπης, την Πνύκα και θέατρο Δώρα Στράτου.

 ΤΡΙΑΚΟΣΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η Μυρτώ και ο Πέπος βρίσκονται στο μνήμα του πατέρα της και της κάνει την δική του εξομολόγηση μετά την ταυτοποίηση πως ο πατέρας της Μυρτούς είναι το ίδιο πρόσωπο με τον γιατρό που είχε επισκεφτεί τον περασμένο Ιούλιο. Μυρτώ το πόσο σ' αγαπώ ελπίζω να το έχεις καταλάβει, η μορφή σου ζει και βασιλεύει μέσα μου από την πρώτη στιγμή που σε αντίκρισα. Θα είσαι η μοναδική ορχιδέα στο βάζο της καρδιάς μου και θα την ποτίζω με τα δάκρυα της ψυχής μου, θέλω να μ' ακούσεις και κυρίως να με καταλάβεις. Γλυκιά μου Μυρτώ για μένα η αγάπη σημαίνει θυσία και όχι κτητικότητα, αγάπη σημαίνει να δίνεσαι γιατί μόνον τότε  μπορείς να λες πως αγαπάς αληθινά. Θα μου επιτρέψεις να σου διαβάσω τον ύμνο της αγάπης του Αποστόλου Παύλου στην Α’ επιστολή προς Κορινθίους.

''Αν ξέρω να μιλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε έγινα σαν ένας άψυχος χαλκός που βουίζει ή σαν κύμβαλο που ξεκουφαίνει με τους κρότους του. Και αν έχω το χάρισμα να προφητεύω και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, και αν έχω όλη την πίστη, ώστε να μετακινώ με τη δύναμη της ακόμη και τα βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε δεν είμαι τίποτε απολύτως.

Και αν πουλήσω όλη την περιουσία μου για να χορτάσω με ψωμί όλους τους φτωχούς, και αv παραδώσω το σώμα μου για να καεί, αλλά αγάπη δεν έχω, τότε σε τίποτε δεν ωφελούμαι.

Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ωφέλιμη, η αγάπη δε ζηλεύει, η αγάπη δεν ξιπάζεται (= δεν καυχιέται), δεν είναι περήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δε ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δε σκέφτεται το κακό για τους άλλους, δε χαίρει, όταν βλέπει την αδικία, αλλά συγχαίρει, όταν επικρατεί η αλήθεια. Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει.

Αν υπάρχουν ακόμα προφητείες, θα έλθει μέρα που και αυτές θα καταργηθούν, αν υπάρχουν χαρίσματα γλωσσών και αυτά θα σταματήσουν, αν υπάρχει γνώση και αυτή θα καταργηθεί. Γιατί τώρα έχουμε μερική και όχι τέλεια γνώση και προφητεία· όταν όμως έλθει το τέλειο, τότε το μερικό θα καταργηθεί. Όταν ήμουν νήπιο, μιλούσα ως νήπιο, σκεφτόμουν ως νήπιο, έκρινα ως νήπιο. Όταν έγινα άνδρας, κατάργησα τη συμπεριφορά του νηπίου. Τώρα βλέπουμε σαν σε καθρέπτη και μάλιστα θαμπά, τότε όμως θα βλέπουμε το ένα πρόσωπο το άλλο πρόσωπο. Τώρα γνωρίζω μόνο ένα μέρος από την αλήθεια, αλλά τότε θα έχω πλήρη γνώση. Ώστε τώρα μας απομένουν τρία πράγματα: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Πιο μεγάλη όμως από αυτά είναι η αγάπη''.

Τώρα που άκουσες τον ύμνο της αγάπης θέλω να συνεχίσω την εξομολόγηση μου, χθες βράδυ που σου έκανα την πρόταση γάμου μου είχες πει πως θα μου απαντούσες μετά το μνημόσυνο του πατέρα σου. Δεν γνωρίζω τις προθέσεις σου αλλά θα ήθελα να σε θερμοπαρακαλέσω να μην μου δώσεις καμία απάντηση, όχι προς Θεού δεν έχει να κάνει με μένα, τα δικά μου αισθήματα παραμένουν τα ίδια και μάλιστα θα έλεγα πως κάθε ώρα που περνάει σ' αγαπάω και πιο πολύ. Αυτό που θέλει η καρδιά μου πρέπει να συμβαδίζει και με την λογική, μόνο τότε έχει αξία η αγάπη μου, η καρδιά μου συμφώνησε με την λογική και το πόρισμα τους είναι το εξής: πρέπει να επιστρέψεις σύντομα στην Αμερική και να συνεχίσεις να μας κάνεις υπερήφανους, εκεί είναι Μυρτώ το μέλλον σου και δεν έχει κανένας το δικαίωμα να διακόψει την πορεία σου προς την κορυφή μιας πετυχημένης πανεπιστημιακής καριέρας και ειδικότερα όλοι όσοι σ' αγαπούν. Ο θείος σου μου μίλησε για την ήδη λαμπρή σου σταδιοδρομία, είσαι μία ξεχωριστή περίπτωση το άστρο σου έχει αρχίσει να λάμπει στην επιστημονική κοινότητα της Αμερικής και όχι μόνο. Θα ήθελα λοιπόν να κρατήσεις το δώρο μου για να σου θυμίζει πως στην Ελλάδα εκτός από τα συγγενικά σου πρόσωπα  θα υπάρχω κι εγώ που θα προσεύχομαι για σένα. Επίσης να κρατήσεις και το ποίημα που έγραψα για σένα γιατί εκεί μέσα έχω κρύψει λέξεις που τις έχω ποτίσει με το ροδόσταμο της ψυχής μου. Η Μυρτώ ήταν τόσο συγκινημένη που δεν μπορούσε να μιλήσει, αυτή την εξέλιξη δεν την περίμενε, αυτή την μεγαλοψυχία δεν την είχε ξανασυναντήσει, άλλα είχε στο μυαλό της και άλλα προέκυψαν. Ζήτησε από τον Πέπο να πάνε στο καφέ που υπήρχε στον λόφο των Μουσών στου Λουμπαδιάρη. Στην επιστροφή σταμάτησαν για λίγο στην κοιμωμένη του Γιαννούλη Χαλεπά κα σε κάποια ακόμα αξιόλογα μνημεία που υπήρχαν στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών.

Η Κοιμωμένη του Χαλεπά είναι γλυπτό του γνωστού Έλληνα γλύπτη, Γιαννούλη Χαλεπά, στη μορφή της Σοφίας Αφεντάκη. Φιλοτεχνήθηκε τη δεκαετία 1880 και τοποθετήθηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Το γλυπτό παρουσιάζει την Σοφία Αφεντάκη ξαπλωμένη, να έχει το κεφάλι προς τα δεξιά, πάνω σε ένα μαξιλάρι και με το αριστερό της χέρι, κρατάει έναν σταυρό πάνω στο στήθος. Θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα τέχνης ανάμεσα στα γλυπτά του Α' Νεκροταφείου Αθηνών καθώς και ένα από τα πιο καθοριστικά έργα για τη φήμη του Χαλεπά Η Σοφία Αφεντάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1856 και καταγόταν από την Κίμωλο, πατέρας της ήταν ο Κωνσταντίνος Αφεντάκης. Η ίδια απεβίωσε από φυματίωση στις 17 Δεκεμβρίου 1873. Ο θείος της, και ένας από τους Μεγάλους Ευεργέτες, Γεώργιος Οικονόμου Αφεντάκης, παραγγέλνει στον Γιαννούλη Χαλεπά να φιλοτεχνήσει ένα ταφικό μνημείο για την όμορφη κόρη. Το θλιβερό αυτό γεγονός του πρόωρου θανάτου της νεαρής Αφεντάκη, στάθηκε η αφορμή για την δημιουργία του τρίτου κατά σειρά αριστουργήματος του Χαλεπά και ίσως του πιο αναγνωρισμένου νεοελληνικού αγάλματος, αυτό της «Kοιμωμένης του Χαλεπά». Το άγαλμα «της κοιμωμένης» αναπαριστά την Σοφία Αφεντάκη σε λευκό μάρμαρο ξαπλωμένη ολόσωμη,  σε ένα ανάκλιντρο, επάνω σε τσαλακωμένα σεντόνια. Το κεφάλι της γέρνει απαλά στο πλούσια διακοσμημένο με κεντήματα μαξιλάρι κρατώντας έναν σταυρό στο ένα χέρι, ενώ το άλλο της χέρι πέφτει απαλά στα σεντόνια με το ένα της πόδι να είναι ελαφρά ανασηκωμένο. Ουσιαστικά, φιλοτεχνεί το ολόσωμο πορτραίτο μιας ζωντανής κοπέλας που έχει μόλις αποκοιμηθεί.^[1]

Το άγαλμα «Η Κοιμωμένη του Χαλεπά» παραμένει μέχρι και σήμερα στον τάφο της οικογένειας, στο Πρώτο Νεκροταφείο των Αθηνών.

Ο συνολικός αριθμός γλυπτών που βρίσκονται στο νεκροταφείο είναι 768.^[24] Στο νεκροταφείο φιλοξενούνται ταφικά μνημεία σχεδιασμένα από διάσημους γλύπτες όπως οι Γιαννούλης Χαλεπάς, Ιωάννης Βιτσάρης , Δημήτριος Φιλιππότης, Γεώργιος Μπονάνος, Νικόλαος Γεωργαντής, Δημήτρης Αρμακόλας, Κοσμάς Ξενάκης, Κώστας Βαλσάμης, Μιχάλης Τόμπρος κ.ά.^[25] Με τον κανονισμό του 1934 προβλέπεται πως όσοι φτιάχνουν τάφους οικογενειακούς στη ζώνη πολυτελείας να διαμορφώνουν καλλιτεχνικά τους τάφους αυτούς με έργα όχι μικρότερης αξίας των 100.000 δραχμών. Αν δεν γίνει αυτό εντός τριετίας ανακαλείται η χορήγηση του τάφου, του επιστρέφεται το ποσό που έδωσε μειωμένο κατά 10% και ο χώρος επιστρέφει στον δήμο για μελλοντική νέα χρήση. Το 1946 αποφασίζεται η κατεδάφιση μαυσωλείου με τοιχογραφίες του Φώτη Κόντογλου. Η Κοιμωμένη του Τήνιου Γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά στον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη (πέθανε στα 1878) έγινε αντικείμενο διαμάχης μεταξύ του ανιψιού της νεκρής αντιστράτηγου Μ. Χατζημιχάλη, και του δήμου. Ο Χατζημιχάλης θέλησε να το μετακινήσει και να το πουλήσει σε Αμερικανούς. Ο Χατζημιχάλης αξίωνε ότι η Κοιμωμένη δεν ανήκε στον Χαλεπά, ούτε στο Α΄ Νεκροταφείο, αλλά στον νόμιμο δικαιούχο της ταφικής έκτασης. Το 1951 με απόφαση του υπουργείου πολιτισμού η Κοιμωμένη είναι το πρώτο γλυπτό του Α' Νεκροταφείου που κρίθηκε διατηρητέο. Το 1952 επί δημαρχίας Νικολόπουλου κρίνεται αναγκαία η κατασκευή υαλοφράγματος για την προστασία του γλυπτού. Το 1988 επί δημαρχίας Έβερτ, το δημοτικό συμβούλιο έκρινε πως τα Ανθρωπάκια του Γαΐτη έργο της γλύπτριας Γαβριέλλας Σίμωσι Γαΐτη, ενόψει της εκταφής των οστών του ζωγράφου Γιάννη Γαΐτη και της μεταφοράς τους μαζί με το επιτύμβιο στο νεκροταφείο της Ίου. Η αρμόδια υπηρεσία του δήμου αρνήθηκε να παραχωρήσει το γλυπτό στην οικογένεια και ζήτησε χρόνο για να αποφασίσει πως θα το αξιοποιήσει. Η τύχη του επιτυμβίου του Γαΐτη αγνοείται έκτοτε.

Όταν έφθασαν στο καφέ που υπήρχε στον πεζόδρομο προς την Πνύκα της διάβασε λίγα λόγια για την περιοχή ξεκινώντας από την Πνύκα.

 Ένας από τους τρεις λόφους, για την ακρίβεια ο μεσαίος, που συνθέτουν τον ευρέως γνωστό λόφο του Φιλοπάππου, αποτέλεσε τον τόπο όπου κατά την αρχαιότητα άνθισε η Δημοκρατία. Ο λόγος για την Πνύκα, τον δεύτερο λόφο που συναντάται από τον πεζόδρομο της Μακρυγιάννη και της Διονυσίου Αρεοπαγίτου εκεί όπου ήταν το φημισμένο Pepos Restaurant και το Pepos School of Delicatesen.

Αλήθεια, πόσες φορές δεν έχετε απολαύσει την βόλτα σας εδώ; Γνωρίζετε, ωστόσο, αρκετά γι αυτήν, πέρα από την εκπληκτική θέα που προσφέρει στους επισκέπτες της; Μάθετε έξι πράγματα που ίσως δεν ξέρετε και την επόμενη φορά που θα βρεθείτε εδώ εντυπωσιάστε τους πάντες με τις γνώσεις σας.

Πρόκειται για το μέρος όπου συνεδρίαζε η Εκκλησία του Δήμου, ή πιο απλά η συνέλευση των Αθηναίων από τον 6ο έως τα τέλη του 4ου αιώνα, με περίπου 10.000 άνδρες να συγκεντρώνονται σε κάθε συνεδρίαση.

Σπουδαίοι πολιτικοί, ρήτορες και στρατηγοί έχουν αγορεύσει από το βήμα του ιερού αυτού χώρου. Μεταξύ άλλων και οι Αριστείδης, Θεμιστοκλής, Περικλής, Δημοσθένης, και στην πιο σύγχρονη εποχή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος της Πνύκας αποτέλεσε και σπουδαίο ιερό αφιερωμένο στο Δία, που τότε θεωρούνταν προστάτης του αθηναϊκού πολιτεύματος.

Από τα τέλη του 4ου αιώνα, όταν οι συνελεύσεις των Αθηναίων μεταφέρθηκαν στο θέατρο του Διονύσου κάτω από την Ακρόπολη, ο χώρος παρέμεινε μόνο ιερός.

Οι δύο μεγάλες στοές που βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο δημιουργήθηκαν με σκοπό να προστατεύουν τους ανθρώπους κατά την διάρκεια κακών καιρικών συνθηκών.

Ο λόφος αγοράστηκε από τον Αυστριακό πρέσβη Άντον Πρόκερς φον Όστεν και επιστράφηκε στο ελληνικό δημόσιο από το γιο του το 1857.

Εδώ βρίσκονται τα θεμέλια του Ηλιοσκοπίου του Μέτωνα, το σύστημα που χρησιμοποίησαν οι αρχαίοι αστρονόμοι για την παρατήρηση της θέσης του Ήλιου, της Σελήνης κ.α.

Και μετά συνέχισε με την ΔΩΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ και το θέατρο παραδοσιακών χορών Δώρα Στράτου.

Η επιβίωση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, των χορών αλλά και των εθνικών ενδυμασιών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο έργο της Δώρας Στράτου, η οποία αφιέρωσε τη ζωή της σε αυτόν τον σκοπό. Το 1953 ίδρυσε το σωματείο «ελληνικοί χοροί Δώρα Στράτου» το οποίο πραγματοποίησε πολυάριθμες παραστάσεις στην Ελλάδα και πολλές χώρες του εξωτερικού, διαδίδοντας την ελληνική μουσική. Προτού όμως αρχίσουν οι παραστάσεις είχε γίνει το δύσκολο έργο της καταγραφής στην ελληνική ύπαιθρο, η οποία είχε ρημάξει από την κατοχή και τον εμφύλιο. Στα χωριά οι παραδοσιακές ενδυμασίες ήταν μέσα στα ντουλάπια των σπιτιών και πολλοί τις έσκιζαν για να φτιάξουν άλλα ρούχα, τις έκαναν κουρέλια ή ακόμη και πανιά για να καθαρίζουν . 

Πολλές περιοχές είχαν ερημώσει και μαζί με τους ανθρώπους κινδύνευε να χαθεί και η παράδοση, τα τραγούδια, οι χοροί, οι ενδυμασίες. Αυτή είναι και η μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου στην ελληνική παράδοση την οποία κατέγραψε και στα βιβλία: «Μια παράδοση μια περιπέτεια», «ελληνικοί χοροί, ένας ζωντανός δεσμός με το παρελθόν». Κυκλοφόρησε επίσης μια τεράστια συλλογή 45 δίσκων με παραδοσιακή ελληνική μουσική. Η Δώρα Στράτου έμενε στην οδό Υπατίας κοντά στην Πλάκα και πέθανε το 1988.... Πηγή Μηχανή του χρόνου. Κάπου εδώ θα σταματήσω την αφήγηση του Τριακοστού μέρους. Σας χαιρετώ ο αφηγητής Πεπέ.