ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ο κ. Χρήστος Μαγκούφης μιλάει για το βιβλίο του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου ''ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ''.

 Χρήστου  Μαγκούφη

Εισήγηση από την παρουσίαση του βιβλίου «Ουκρανικός Πόλεμος» του Ηλία Γιαννακόπουλου

 

                Κυρίες & Κύριοι, αγαπητοί συμπολίτες…

Αποτελεί για μένα τιμή και αποδέχθηκα με ευθύνη την πρόταση του φίλου και συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου για συμμετοχή μου στην παρουσίαση του βιβλίου του.

 

Τον ευχαριστώ θερμά για την τιμή, προπάντων, όμως, τον ευχαριστώ για την συγγραφή αυτού του βιβλίου, το οποίο συμβάλλει καθοριστικά σε προβληματισμούς και διδαχές για το χρέος κάθε ανθρώπου για την αποτροπή των πολέμων και την ειρηνική συνύπαρξη.

Εύχομαι το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και να βρει ευήκοα ώτα.

Διαβάζοντας το βιβλίο και εντρυφώντας στο σύνολο της ύλης του έγινα σοφότερος, ωστόσο στα πλαίσια της συμπαρουσίασης θα περιοριστώ στο πρώτο τρίτο της ύλης και ξεκινώ αμέσως.

               Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Ο συγγραφέας αναφέρει στον πρόλογό του ότι: «Ο πόλεμος υπήρξε το δομικό στοιχείο της ιστορίας», επισημαίνοντας παράλληλα ότι: «Καμία ηθική, καμία θρησκεία, καμιά πολιτική και πολίτευμα, καμία παιδεία και πολιτισμός δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τον πόλεμο».

                           O  πόλεμος  και η ανθρώπινη φύση

Στοχαζόμενος δε, για το γενετικό κώδικα της ανθρώπινης φύσης επισημαίνει την ιστορική δικαίωση της ρήσης του Θουκυδίδη, ότι: «Πόλεμοι θα γίνονται πάντοτε όσο η φύση του ανθρώπου παραμένει η ίδια». Μια ρήση που δηλώνει την ύπαρξη βίας ως συστατικό του ανθρώπινου γονιδιώματος που εκφράζεται με πολέμους και συνάμα αποδεικνύει ότι η ταύτιση της ανθρώπινης συνείδησης με την ηθική και το δίκαιο βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο.

Επιθυμώντας ο συγγραφέας να ερμηνεύσει ψυχολογικά το φαινόμενο του πολέμου ανατρέχει στον Φρόϋντ, ο οποίος «διατείνεται πως ο πόλεμος είναι εγγεγραμμένος στο γενετικό κώδικα του ανθρώπου και γι’ αυτό θεωρεί πως ο πόλεμος θα αποτελεί μία θλιβερή πραγματικότητα».

«Η νόηση αδυνατεί να κυριαρχήσει πάνω στις πρωτόγονες ορμές και κάθε ζωώδες στοιχείο εκδηλώνεται στη διάρκεια του πολέμου. Η εσωτερική επιθετικότητα διαταράσσει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου που εναγωνίως επιζητά τρόπους αποφόρτισης αυτής της δύναμης», μάς λέγει ο Φρόϋντ διά του συγγραφέως.

Ωστόσο, έναντι του πολέμου που είναι καταστροφικός και ηθικά απορριπτέος ο Φρόϋντ  προτείνει ως αντίδοτο την ανύψωση του πολιτισμού.

Στόχος, λοιπόν, της ανθρωπότητας οφείλει να είναι η διαμόρφωση ενός νέου παγκόσμιου πολιτισμού που θα εδράζεται στην πανανθρώπινη ισότητα με ένα νέο παγκόσμιο σύστημα Δικαίου, Ισονομίας και Ισοπολιτείας, με μια παγκόσμιας εμβέλειας υπερβατική έναντι των θρησκειών Ηθική και προφανώς μια νέα παγκόσμια παιδεία που θα διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις κατάργησης των πολέμων και θα εδραιώσουν την ειρηνική συνύπαρξη της πολυχρωμίας των λαών και εθνών ως υποσύνολα μιας ελεύθερης Παγκόσμιας Κοινότητας που θα απολαμβάνει τους καρπούς της εργασίας και των αγαθών της μητέρας φύσης – Γης. Ο δρόμος, βέβαια, προς τούτο είναι μακρύς και απαιτεί συνάμα την αποκωδικοποίηση  και εξάλειψη όλων των γενεσιουργών αιτιών που προκαλούν τον πόλεμο.

Στην κατεύθυνση αυτή ο συγγραφέας επιχειρεί στο κεφάλαιο «Περί Πολέμου» μια απόπειρα ορισμού του, στα σημεία του οποίου ο αναγνώστης οφείλει να εντρυφήσει. Φιλοσοφικά ο συγγραφέας συνοψίζει στην ρήση του ότι: «ο πόλεμος είναι η άρνηση του ίδιου του ανθρώπου», τονίζοντας ότι «ο πόλεμος θα σταματήσει μόνον όταν τον αποβάλλουμε από το αξιακό μας σύστημα και ηθικοποιήσουμε το μέσα μας θηρίο», ενώ παράλληλα κλείνει το κεφάλαιο αυτό με την αιχμηρή ρήση του Βολταίρου: «Απαγορεύεται να σκοτώνεις, γι’ αυτό οι δολοφόνοι τιμωρούνται – εκτός αν σκοτώνουν πολλούς ανθρώπους υπό τους ήχους των παιάνων».

Μετά την φιλοσοφική προσέγγιση «Περί Πολέμου», ο συγγραφέας επιχειρεί την ερμηνεία και τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία αξιοποιώντας στα πλαίσια της ηθικής φιλοσοφίας το «επιχείρημα της ολισθηρής πλαγιάς» το οποίο άλλοτε θεωρείται σοβαρό εργαλείο και άλλοτε μια λογική πλάνη, και τούτο διότι συγκρούονται οι αρχικές επιλογές με τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

       

                      Το επιχείρημα της ολισθηρής πλαγιάς

Υπενθυμίζοντας την θέση του Μακιαβέλι ότι «ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις» ο συγγραφέας τονίζει ότι η «ολισθηρή πλαγιά» είναι πάντοτε απρόβλεπτη και διδάσκει σε όλους (άτομα, λαούς, έθνη, κυβερνήσεις, ηγέτες…) να υπολογίζουν από πριν τα πιθανά αποτελέσματα, βάζοντας στην νοητική ζυγαριά τόσο τα κέρδη όσο και τις ζημίες πριν την εκτέλεση της πράξης, καθότι εκτός από το Actio υπάρχει και το Reactio.

Στα πλαίσια αυτά ο συγγραφέας περιγράφει τα κέρδη και τις ζημίες των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Α) Για την Ρωσία θεωρεί ως κέρδη:

·     Την ενίσχυση στο εθνικό φρόνημα των Ρώσων ότι η Ρωσία επανακάμπτει μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, και

·     Την εδραίωση της Ρωσίας ως ισχυρό και ισότιμο συνομιλητή με τις Η.Π.Α. και την Κίνα.

Ενώ ως ζημίες θεωρεί:

·     Το ηθικό στίγμα που θα κουβαλά η Ρωσία ένεκα της εισβολής, και

·     Τη δυσπιστία που θα αντιμετωπίζει διεθνώς.

·     Τη θωράκιση της Δύσης στρατιωτικά και την οικονομική αποσύνδεση της Ευρώπης από την Ρωσία.

·     Την μέγγενη ενός ασφυκτικού ελέγχου που θα υφίσταται η Ρωσία από τις ανταγωνιστικές δυνάμεις της Δύσης και της Κίνας.

Β) Για τις Η.Π.Α. θεωρεί ως κέρδη:

Τα οικονομικά οφέλη από την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και L.N.G και από τις πωλήσεις οπλικών συστημάτων καθώς και ότι στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής και στον Ο.Η.Ε. οι Η.Π.Α. θα προβάλουν ως ειρηνοποιοί ενώ θα στοχεύουν στην διεθνή απομόνωση της Ρωσίας.

Στα αρνητικά για τις Η.Π.Α. ο συγγραφέας επισημαίνει ότι οι Η.Π.Α. εγκαλούνται – και όχι άδικα – ότι αυτές προκάλεσαν την κρίση καθότι τσίγκλισαν την Αρκούδα με την πρόθεση – απόφασή τους να επεκτείνουν το ΝΑΤΟ στα ρουθούνια της, πράγμα το οποίο εξοργίζει το Κρεμλίνο που απειλεί με πυρηνικό ολοκαύτωμα, γι’ αυτό το ΝΑΤΟ οφείλει να αναλογισθεί έγκαιρα την θέση του Einstein ότι «αν γίνει ο 3ος παγκόσμιος πόλεμος τότε ο 4ος θα γίνει με ξύλα και πέτρες».

Θέτοντας το ερώτημα αν η απραξία των ΗΠΑ ήταν αδυναμία ή επιλογή, ο συγγραφέας καταλήγει πως «Είναι περίεργο να κερδίζεις ως χώρα από αυτά που δεν έπραξες και όχι από αυτά που έκανες» αναγορεύοντας τούτο ως «τον χρυσό κανόνα της εξωτερικής πολιτικής και της διεθνούς διπλωματίας».

Γ) Για την Ευρώπη και την Ε.Ε.

Ο συγγραφέας τονίζει ότι δέχεται τα βέλη της κριτικής κυρίως διότι δεν στάθηκε ικανή να αποτρέψει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Διπλωματικά και πολιτικά στάθηκε αδύναμη και αμήχανη στην αποφασιστικότητα και τον κυνισμό του Πούτιν αφενός και στην επιβολή των απόψεων και συμφερόντων των Η.Π.Α. αφετέρου. Η οικονομικά ηγεμονεύουσα Γερμανία υποτάχθηκε στις αποφάσεις του  Μπάϊντεν. Το περήφανο Νein  της αποχωρούσας  Merkel για την κατάργηση του Nord  Stream, αντικαταστάθηκε με το yes man του Solz που συνάμα υποχρεώθηκε να διαθέσει άμεσα 100 δις ευρώ για εξοπλισμούς και στρατιωτικές δαπάνες.

Οι στρατιωτικά ισχυρές Γαλλία και Αγγλία δεν διακινδύνευσαν μια μετωπική σύγκρουση με την Ρωσία γιατί και οι μνήμες των 2 παγκοσμίων πολέμων είναι νωπές, αλλά κυρίως γιατί οι πυρηνικές κεφαλές της Μόσχας χρειάζονται μόνο 3 λεπτά για να φτάσουν στο Παρίσι και το Λονδίνο. Ωστόσο, ως μέλη του ΝΑΤΟ και του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. απέτυχαν αμφότερες να αποτρέψουν τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ως παράγωγα του πολέμου σε συνδυασμό με τα τρισάθλια παιχνίδια των κροίσων που ελέγχουν τους ενεργειακούς πόρους και χειραγωγούν τα χρηματιστήρια, βιώνουν πλέον και αυτές μαζί με όλες τις χώρες της Ευρώπης την στημένη ενεργειακή κρίση, την πτώση του Ευρώ και της Στερλίνας, την ύφεση και αύξηση των επιτοκίων, τον πληθωρισμό, την ακρίβεια και την φτώχεια.

Η  Ε.Ε. μάς λέγει ο συγγραφέας «διδάχθηκε πως η ενότητα των μελών – κρατών της συνιστά τον αναγκαίο όρο για να μην ξηλωθεί το πουλόβερ της Ε.Ε.», ωστόσο το διδάχθηκε περιορίζεται στον στόχο για την ενεργειακή απεξάρτηση από την Ρωσία.

Δυστυχώς τα καπιταλιστικά συμφέροντα της Γερμανίας και Ολλανδίας εξακολουθούν να δίνουν τον τόνο του λανθασμένου βηματισμού της Ε.Ε. και ενάντια στην διαμόρφωση των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης.

Η Ευρώπη και ο κόσμος θα είναι διαφορετικός μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, μάς λέγει ο συγγραφέας και θέτοντας το δίλημμα «αν τον κόσμο θα κυβερνά η “ηθική” της δύναμης ή η δύναμη της ηθικής» μάς θυμίζει την ηθική προσταγή της επιγραφής Niemehr (ποτέ πια) στο Άουσβιτς και τούτο ως χρέος των ανθρώπων να θυμίζουν στους φιλόδοξους ηγέτες των ότι δεν μπορούν να βλέπουν τον κόσμο ως δικό τους οικόπεδο.

Εμβαθύνοντας στην ρήση του Ηράκλειτου «πόλεμος πατήρ πάντων» ο συγγραφέας επισημαίνει στην συνέχεια ότι οι παράπλευρες απώλειες του πολέμου “επεκτείνονται και καθορίζουν την πορεία του πολιτισμού μας στα επίπεδα της σκέψης, της ηθικής, της επιστήμης, της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας, της ιδεολογίας, της πολιτικής, της γλωσσολογίας και των διεθνών σχέσεων”.

                                          Τα ερωτήματα

Στα πλαίσια αυτά θέτει πλήθος ερωτημάτων, όπως:

·     Ο άνθρωπος τελικά είναι ατελής στην Λογική (Σκέψη) ή στην Ηθική;

·     Φταίει η επιστήμη και η εξίσωση του Einstein για την ρίψη της ατομικής βόμβας ή οι πολιτικοί και στρατιωτικοί που αποφάσισαν την ρίψη της;

·     Φταίει άραγε ο τρόπος χρήσης ή διαχείρισης της ανθρώπινης δύναμης;

·     Υπάρχει ηθική στην χρήση της Δύναμης; Υπηρετεί τον πολιτισμό ή την ανθρώπινη παράνοια;

Καίρια ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί ωστόσο χρήζουν απάντησης.

 Ειδικότερα για την σχέση του δίδυμου Δύναμης και Εξουσίας ο συγγραφέας επισημαίνει πως βαδίζουν παράλληλα, αλληλοτροφοδοτούνται και αποκαλύπτουν άλλοτε το ατροφικό ηθικό υπόβαθρο και άλλοτε τους ατελείς μηχανισμούς της ανθρώπινης λογικής στην εύρεση και θέσπιση κανόνων για την ειρηνική συνύπαρξη.

                                Οι διδαχές του Θουκυδίδη

  

 Συνεχίζοντας τονίζει την διαχρονικότητα των διδαχών του Θουκυδίδη που ως προς την σχέση του ανθρώπου με το δίδυμο της Δύναμης και Εξουσίας μάς λέγει στο «Διάλογος Αθηναίων και Μηλίων» ότι: «Και οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλουν πάντα την εξουσία τους, αν έχουν τη δύναμη και το επιτύχουν», «τον νόμο αυτό τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν».

Ενώ ως προς την τάση ηγεμόνευσης αναφερόμενος στα επιχειρήματα του Αλκιβιάδη για την συνεχή επέκταση των Αθηναίων και στη Σικελία ο Θουκυδίδης γράφει: «Δεν μπορούμε να χαράξουμε, εκ των προτέρων, όρια στην ηγεμονία μας. Γιατί είμεθα υποχρεωμένοι, αφού φτάσαμε σ’ αυτό το σημείο, άλλους να απειλούμε, άλλους να παραφυλάγουμε, με έξοδα άλλων, κι άλλους να μη συγχωρούμε γιατί κινδυνεύουμε να κυριαρχηθούμε, αν δεν κυριαρχήσουμε εμείς οι ίδιοι πάνω σε άλλους». Ο κυνισμός της δύναμης στο μεγαλείο της. Μια προσομοίωση της παραπάνω θέσης με τα σημερινά γεγονότα θα φανέρωνε μόνο την διαφορά των πρωταγωνιστών, επισημαίνει ο συγγραφέας και έχει δίκιο.

Βαθύτατα ειρηνιστής ο συγγραφέας εστιάζει στην συνέχεια στις ευθύνες κάθε ανθρώπου χωριστά για την διεξαγωγή πολέμων αλλά και το χρέος του για την αποτροπή τους.

Ατομικές ευθύνες συναρτόμενες με τις επιλογές του και που σχετίζονται με τον τρόπο που σιωπηλά ή ηχηρά τροφοδοτούν την επιθετικότητα των ηγετών που εκμεταλλευόμενοι ενίοτε τον αγνό πατριωτισμό των πολιτών σέρνουν τα έθνη σε πολέμους.

                                  Ο “ανθρωπάκος” του Ράιχ

Διδακτικά προς τούτο μάς θυμίζει:

·     Την ρήση του Ράσελ: «ο πόλεμος δεν καθορίζει ποιος θα έχει δίκαιο, καθορίζει μόνο ποιος θα επιζήσει».

·     Την διαπίστωση του Μαρξ- παραφράζοντάς τον- «Αξία δεν έχει να ερμηνεύσουμε τον πόλεμο αλλά να τον καταργήσουμε».

·     Την παράκληση του Έμερσον: «Μην εμπιστεύεσαι τον άνθρωπο, μεγάλε θεέ. Μην του δίνεις περισσότερη δύναμη έως ότου μάθει να χρησιμοποιεί καλύτερα την λίγη που έχει τώρα».

·     Την μομφή του Βίλχελμ  Ράϊχ απέναντι στις αδυναμίες και επιλογές του «Ανθρωπάκου»:

Ø «Δεν θέλεις να γίνει αετός, Ανθρωπάκο και γι’ αυτό κατασπαράζεσαι από τα όρνια», «Τα όρνια έγιναν οι ηγέτες σου», «σε δίδαξαν να βροντοφωνάζεις ζήτω το μεγάλο όρνιο», «Τώρα πεινάς και πεθαίνεις μαζικά».

Ø «Δίνεις στους ανθρώπους της εξουσίας, ή σε ανθρώπους με κακόβουλες προθέσεις τη δύναμη να σ’ αντιπροσωπεύουν. Και πολύ αργά ανακαλύπτεις ότι πάντα είσαι το κορόιδο».

Ø «Είχες να διαλέξεις μεταξύ της πνευματικής ανύψωσης στον Υπεράνθρωπο του Νίτσε και της εξευτελιστικής κατάπτωσης του Υπανθρώπου του Χίτλερ. Φώναξες Χάϊλ και διάλεξες τον Υπάνθρωπο».

Στο σκληρό σφυροκόπημα του Ράϊχ ο «Ανθρωπάκος» αντιτείνει το ερώτημα: «Μισώ τον πόλεμο, τι πρέπει να κάνω για να γίνω φορέας της ανθρώπινης κοινωνίας;» για να εισπράξει την απάντηση του Ράϊχ: «Να ασχολείσαι με τα ειρηνικά έργα και να πάψεις να λατρεύεις τους ηγέτες σου».

Στις αντιρρήσεις του ανθρωπάκου πως αναγκάζεται να πολεμήσει και αδυνατεί να αντισταθεί στην δύναμη της εξουσίας, ο Ράϊχ επισημαίνει την ευθύνη του για την αποτροπή του πολέμου: «Εξαρτάται αποκλειστικά από σένα, ανθρωπάκο αν θα σε πάρουν ή όχι στον πόλεμο. Αν ήξερες μόνο ότι δουλεύεις για την ζωή και όχι για το θάνατο».

Και ως αντιστάθμισμα στην ιδιότητα του «πατριώτη» που κυοφορεί τον πόλεμο ο Ράϊχ, όπως μάς θυμίζει ο συγγραφέας, αντιπροτείνει κάτι πιο ανθρώπινο και πιο οικουμενικό: «Η Αγάπη, η δουλειά και η γνώση δεν έχουν πατρίδα, δεν ξέρουν τελωνειακούς σταθμούς και δεν φοράνε στρατιωτικές στολές. Είναι διεθνείς και αγκαλιάζουν όλη την ανθρωπότητα».

                                          Οι ευθύνες

Σφυροκόπημα, βέβαια, για την ευθύνη αποτροπής του πολέμου στην Ουκρανία επεκτείνει ο συγγραφέας:

·     Στην αναποτελεσματικότητα του Ο.Η.Ε. και του Συμβουλίου Ασφαλείας επισημαίνοντας πως μία παραίτηση του Γκουτιέρες συνοδευόμενη από καταγγελία όσων χρησιμοποιούν τον πόλεμο προς εξυπηρέτηση εθνικών συμφερόντων θα ήταν μια κίνηση αξιοπρέπειας και υπηρεσίας στην διεθνή ειρήνη.

·     Στα κινήματα ειρήνης που αποδείχθηκαν περιορισμένου βεληνεκούς.

·     Στην πλήρη σιωπή των διανοούμενων που δεν κατάφεραν να γίνουν «πολίτες» - διαπαιδαγωγοί του πλήθους.

·     Στην τέχνη που φάνηκε απούσα στον πόλεμο της Ουκρανίας σε σύγκριση με άλλους πολέμους.

·     Στην ηχηρή απουσία της Εκκλησίας στον πόλεμο στην Ουκρανία που συντελείται από δύο ορθόδοξες χώρες με αποτέλεσμα «ορθόδοξες οβίδες» να σκοτώνουν ορθόδοξους στρατιώτες και αμάχους.

Πέραν, όμως, των ανωτέρω το σφυροκόπημα αφορά κυρίως τους ηγέτες της Ρωσίας, των Η.Π.Α. και της Ευρώπης που αντί να αποτρέψουν τον πόλεμο στην Ουκρανία επί της ουσίας συνέβαλαν διαχρονικά στην προετοιμασία του και την διεξαγωγή του επί μακρόν χάριν της άφρονης απληστίας των οικονομικών συμφερόντων των ισχυρών της Γης.

                                 Η  “παγίδα” Θουκυδίδη

Χωρίς να έχουν διδαχθεί από την παγκόσμια ιστορία, έπεσαν ξανά στην «παγίδα του Θουκυδίδη» με αποτέλεσμα να υφίστανται σήμερα τα παράγωγα της ολισθηρής πλαγιάς, και τούτο καθότι μπορεί μεν η «παγίδα του Θουκυδίδη» να ερμηνεύει την δομική αιτία του πολέμου, ωστόσο, δεν προαναγγέλλει και τον νικητή.

Ποια είναι, όμως, η παγίδα του Θουκυδίδη που ονομάσθηκε έτσι από τον αμερικανό καθηγητή Gratham  Allison;

                

«Ήταν η ολοένα αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας που προκάλεσε φόβο στη Σπάρτη… και κατά συνέπεια τη σύρραξη ανάμεσα στις δύο πόλεις – κράτη αναπότρεπτα», μάς λέει ο Θουκυδίδης αναλύοντας τα αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου και διαπιστώνοντας πως το βασικό στοιχείο της σύγκρουσης ήταν ο φόβος που κυριάρχησε στην ηγεμονεύουσα τότε Σπάρτη για τυχόν άνοδο της δύναμης και επιρροής της Αθήνας σε επίπεδα μη ελεγχόμενα στο μέλλον.

Ο φόβος ανάμεσα σε μια υπερδύναμη και σε μια ανερχόμενη δύναμη, ο φόβος για την απώλεια της Ηγεμονίας. Αυτός ο φόβος κατασκευάζει την «παγίδα» και οδηγεί τις χώρες στον πόλεμο.

Ο φόβος που είναι παρών και επηρεάζει την σκέψη και την πολιτική των ηγεμονικών δυνάμεων, μάς λέγει ο συγγραφέας τονίζοντας παράλληλα πως παρότι η συγκρότηση του σύγχρονου κόσμου και των εθνικών κρατών διαμορφώθηκε πάνω στη βάση της οικονομίας της Αγοράς, ένεκα της συνεχούς κινητικότητας της Αγοράς τα κράτη κερδίζουν ή χάνουν βαθμίδες στην παγκόσμια ιεραρχία από έναν ανελέητο οικονομικό ανταγωνισμό που υπάρχει. Μέσα σε αυτό το σκηνικό διαμορφώνονται οι συμμαχίες και οι ηγεμονίες που υπερασπίζονται με κάθε τρόπο και εν προκειμένου με πόλεμο, τα οικονομικά τους συμφέροντα, βάζοντας στο περιθώριο τους Κανόνες Ηθικής και Δικαίου, βάζοντας στο περιθώριο την ειρήνη και την ανθρωπιά.

Κλείνοντας την τοποθέτησή μου επισημαίνω την θέση του συγγραφέα ότι την λύση στην κόντρα μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία θα την δώσει η διπλωματία και η λογική και όχι τα παθήματα όσων ιστορικά από πλάνη έπεσαν στην παγίδα του Θουκυδίδη. Μια διπλωματία που οφείλει να ασκηθεί στα πλαίσια της Ρεάλ  Πολιτίκ.

Δεδομένου δε ότι ο θεμελιωτής της Ρεάλ Πολιτίκ είναι ο Θουκυδίδης συμφωνώ με την πρόταση του συγγραφέα για να διδάσκεται στη χώρα μας το έργο του Θουκυδίδη αυτόνομα ως μάθημα Ρεαλιστικής Πολιτικής και ιστορικής αλήθειας.

Κυρίες και Κύριοι, σας ευχαριστώ για την προσοχή και την υπομονή σας και επιτρέψτε μου να παραδώσω τη σκυτάλη στον επόμενο ομιλητή.

Σας ευχαριστώ

 

   *Ο Χρήστος Μαγκούφης διετέλεσε βουλευτής ΠΑΣΟΚ N. Τρικάλων τα έτη: α.1993-1996, β.2000-2004, γ.2009-2012.

    *Τρίκαλα,1η Νοεμβρίου 2022

 

Η Τεχνική και η Τέχνη ενός αντιπολεμικού βιβλίου («Ουκρανικός Πόλεμος») ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΣΙΤΣΑΝΗ 01 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2022

 Εισήγηση του συγγραφέα του βιβλίου Ηλία Γιαννακόπουλου από την παρουσίαση του βιβλίου του

Κυρίες & Κύριοι,

Στο βιβλίο μου «Ουκρανικός Πόλεμος» υπάρχουν 22 κείμενα που γράφτηκαν από την ημέρα έναρξης του πολέμου 24/02/22 μέχρι και τις αρχές Ιουνίου.

 

Τα κείμενά μου είναι δύσκολο να καταταγούν σε κάποιο γραμματειακό είδος. Κινούνται ανάμεσα στο άρθρο, την επιφυλλίδα και το δοκίμιο. Σκοπός τους δεν είναι να επιβάλουν μία άποψη, αλλά να ενημερώσουν και φωτίσουν τις πλευρές ενός φαινομένου – γεγονότος, του Ουκρανικού πολέμου, που από την φύση του έτσι κι αλλιώς είναι πολυεπίπεδο.

Η δυσκολία μου ήταν να μπορώ να ερμηνεύω σωστά το γεγονός του συγκεκριμένου πολέμου μέσα από τις αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες από το πολεμικό μέτωπο αλλά κι από τις φανερές ή αφανείς επιδιώξεις των εμπόλεμων χωρών. Και όπως γνωρίζετε η προπαγάνδα σε έναν πόλεμο ανθοφορεί ευρέως για αυτονόητους λόγους.

Από την άλλη πλευρά υπήρχε ο φόβος να διολισθήσω σε υποκειμενικές αξιολογήσεις των γεγονότων αφού η αντικειμενική κρίση προϋποθέτει σαφή γνώση των συμβάντων αλλά και την δύναμη να υπερβαίνεις τις ιδεολογικές, πολιτικές ή εθνικές αγκυλώσεις και εξαρτήσεις. Το αν το κατάφερα θα το διαπιστώσετε με την ανάγνωσή του. Η αντικειμενικότητα κατέστη ακόμη πιο δύσκολη, αφού από την αρχή του πολέμου η ελληνική κοινή γνώμη διχάστηκε τόσο για τα αίτια όσο και για την θέση της Ελλάδας έναντι των εμπολέμων.

Στις παραπάνω δυσκολίες – που κάποιοι αυστηροί κριτές τις θεώρησαν ως απαγορευτικό στοιχείο για την αντικειμενική αξιολόγηση ενός πολέμου που βρίσκεται «εν τω γίγνεσθαι»- μπορεί να προστεθεί και η ανέλπιστη διάρκειά του. Όλοι υποστήριζαν πως αυτός ο πόλεμος θα ήταν για την Ρωσία ένας υγιής περίπατος, ένα παιχνίδι «εν ου παικτοίς». Γι’ αυτό πολλοί μού καταλόγισαν βιασύνη για την συγγραφή ενός βιβλίου που πραγματεύεται έναν πόλεμο εν εξελίξει που το σήμερα ακυρώνει το χθες και το αύριο μόνον εικάζεται. 

 

Πολλοί είναι αυτοί που διατείνονται πως η σωστή αντικειμενική κρίση και ερμηνεία ενός πολέμου επιτυγχάνεται κι από την χρονική απόσταση που πρέπει να υπάρχει από αυτόν. Κι αυτό γιατί έτσι αποφεύγονται οι τυχόν ενθουσιασμοί ή απογοητεύσεις από την πορεία του πολέμου. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν μπορούν να αφεθούν όλα στο τέλος του πολέμου, χωρίς τον καθημερινό σχολιασμό που άμεσα ή έμμεσα αποτυπώνει τους ψυχικούς κραδασμούς, τις κοινωνικές ανησυχίες και τους πνευματικούς προβληματισμούς όλων εκείνων που νιώθουν πως ο πόλεμος δεν είναι κάτι που συμβαίνει «αλλού», αλλά δίπλα τους.

Οι δύο παραπάνω σχολές σκέψης και αξιολόγησης του πολεμικού γεγονότος αναδεικνύουν με ενάργεια την διαχρονική αδυναμία της ιστορικής επιστήμης να οριοθετήσει με σαφήνεια εκείνα τα standars (στάνταρς) με βάση τα οποία να περιγράφει, κατανοεί, ερμηνεύει και αξιολογεί τον πόλεμο. Μέχρι να βρεθούν αυτά τα ακλόνητα στάνταρς είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε από κοντά τα γεγονότα και να αποτυπώνουμε τις κρίσεις μας προσπαθώντας να ισορροπήσουμε στο εκκρεμές Συναίσθημα – Ορθολογισμός.

Ως βασικό ερμηνευτικό εργαλείο, αξιόπιστο αποκωδικοποιητή του «Ουκρανικού Πολέμου» και δεξαμενή σκέψης χρησιμοποίησα την Φιλοσοφία, την Ψυχολογία, την Λογοτεχνία και τις 12 «λογικές πλάνες». Φυσικά από τα παραπάνω εργαλεία δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η αρχαία ελληνική σκέψη και κατεξοχήν η θεωρία του πολέμου του Θουκυδίδη. Ο ιστορικός με την σκέψη και τις θέσεις του διαποτίζει όλο το βιβλίο μου και βοηθά τα μάλα στην ερμηνεία και του Ουκρανικού πολέμου.

         Κυρίες & Κύριοι,

Ο πόλεμος εκτός από τα αυτονόητα – απώλεια ανθρώπινων ζωών, πρόσφυγες, υλικές καταστροφές και οικονομική καθίζηση – συνιστά και μία Ηθική παρεκτροπή που σκιάζει τον πολιτισμό μας και κηλιδώνει τα πνευματικά μας επιτεύγματα.

Οι καιροί επιτάσσουν να εφεύρουμε εκείνους τους μηχανισμούς για να προλαβαίνουμε και να σταματάμε τον πόλεμο και να μην λειτουργούμε ως υπνοβάτες όπως περιγράφονται οι Μεγάλες δυνάμεις στο ομώνυμο έργο του Κρίστοφερ Κλαρκ, που δεν πρόσεξαν γεγονότα καταφανή που ήταν μπροστά τους  τα υποτίμησαν και τα έθεσαν εκτός του διπλωματικού και πολιτικού του πεδίου. Αποτέλεσμα αυτής της υπνοβασίας ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος τις συνέπειες του οποίου άργησαν να αντιληφθούν. Κάτι παραπλήσιο θυμίζουν και οι σύγχρονοι ηγέτες που οι διπλωματικοί τους ελιγμοί μοιάζουν με μία γιγαντιαία άσκηση στην «θεωρία των παιγνίων».

Είναι, λοιπόν, προφανές πως «υπνοβατούμε» όπως τότε – παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου – που κανείς δεν φανταζόταν στα σαλόνια της Βιέννης, του Βερολίνου και του Παρισιού πως η δολοφονία ενός αρχιδούκα θα οδηγούσε στο κολαστήριο του Δυτικού Μετώπου στην γραμμή αντιπαράθεσης του Μάρνη.

Η προσομοίωση με τον Ουκρανικό Πόλεμο μάς βοηθά να κατανοήσουμε πως η «ρευστότητα στο παγκόσμιο γεωπολιτικό περιβάλλον προσφέρει ευρύ πεδίο ελιγμών σε άτομα υψηλής ψυχοσυναισθηματικής επικινδυνότητας και φόρτισης». Βοηθά, επίσης, την επιστήμη της ατομικής και κοινωνικής ψυχολογίας να κατανοήσουν πως το ευρύ κοινό εκλαμβάνει ως απολύτως φυσιολογικό τον λαϊκίστικο τρόπο διάχυσης του εσωτερικού ψυχισμού με την μορφή πολιτικής παρέμβασης ατόμων και πολιτικών ηγετών που φιλοδοξούν να ποδηγετήσουν την κοινή γνώμη που ενίοτε τους ακολουθεί τυφλά και άκριτα.

 

Αμετάθετο, λοιπόν, χρέος όλων μας είναι να ξανακτίσουμε τον κόσμο σε καινούρια θεμέλια όπου ο πόλεμος θα απορρίπτεται ως μέσο επίλυσης των διαφορών λαών και κρατών. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο να επιλέξουμε ή τις θέσεις του Πλάτωνα που αναζητούσε την ερμηνεία του Όντος και του κόσμου (Κόσμος των Ιδεών) ή να συνταχθούμε με την θέση του Μαρξ που διακήρυσσε πως αξιολογικά υπέρτερον είναι η αλλαγή του κόσμου και όχι η ερμηνεία του μόνον.

Εμείς ως υπέρμαχοι της διαλεκτικής και της σύνθεσης θα αναζητήσουμε την αλλαγή του κόσμου που προϋποθέτει όμως την βαθύτερη ερμηνεία του. Διαφορετικά εκείνο που μένει είναι αυτό που έγραψε ο ποιητής Κώστας Μόντης ως π ρ ο σ ε υ χ ή:

"Η μόνη λύση, Κύριε, είναι να κάνεις τα βόλια να μην σκοτώνουν, η μόνη λύση, Κύριε, είναι να τα στειρώσεις γιατί εμείς θα εξακολουθούμε οπωσδήποτε να πυροβολούμε".

 

­   * Η εισήγηση και η παρουσίαση του βιβλίου «Ουκρανικός Πόλεμος» έλαβαν χώρα την 1η Νοεμβρίου 2022 στην αίθουσα Τσιτσάνη στα Τρίκαλα. Ομιλητές οι πρώην βουλευτές: 1. Ηλίας Βλαχογιάννης, 2. Χρήστος Μαγκούφης, 3. Χρήστος Σιμορέλης.Συντονιστής ο δημοσιογράφος Λάζαρος Μάμαλης.

 

ΙΔΕΟπολις

Τρίκαλα: Η “έξυπνη” πόλη και η πόλη του “πολιτικού πολιτισμού”.

Τα Τρίκαλα τελικά δεν είναι μόνον η “ έξυπνη” πόλη-όπως αυτοπροσδιορίζεται ή ετεροπροσδιορίζεται- αλλά και η πόλη του “πολιτικού πολιτισμού”. Την 1η Νοεμβρίου 2022, Ημέρα Τρίτη και ώρα 19.00 στην αίθουσα εκδηλώσεων Τσιτσάνη τρεις πρώην βουλευτές από διαφορετικά κόμματα θα συνυπάρξουν για την παρουσίαση του βιβλίου “Ουκρανικός Πόλεμος”, του συντοπίτη φιλολόγου-συγγραφέα  Η λ ί α  Γ ι α ν ν α κ ό π ο υ λ ο υ.

Ο Χρήστος Μαγκούφης, ο Ηλίας Βλαχογιάννης και ο Χρήστος Σιμορέλης, πρώην βουλευτές Τρικάλων, θα παρουσιάσουν το βιβλίο για τον Ουκρανικό Πόλεμο που για 8 μήνες μαίνεται προκαλώντας τεκτονικές αλλαγές στο παγκόσμιο σκηνικό. Οι διαφορετικές ιδεολογικές, πολιτικές και κομματικές καταβολές των πρώην βουλευτών δεν στάθηκαν εμπόδιο γι αυτήν την “ιστορική”-για το τοπικά πολιτικά δεδομένα-πολιτική συμπαρουσία για έναν πόλεμο που από την αρχή προκάλεσε και εξακολουθεί να προκαλεί διχογνωμίες τόσο για τα αίτια όσο και για τον πραγματικό αίτιο αυτού.

Ένα “πολιτικό ταμπού” καταρρίπτεται και οι πρώην βουλευτές θα συναγωνιστούν στην έκφραση θέσεων για τις βασικές συντεταγμένες του Ουκρανικού πολέμου, όπως αυτές καταγράφονται στα 22 κείμενα του βιβλίου του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου. Η σύγκλιση και η ενότητα μέσα από τις αντιθέσεις συνιστά την κοσμοποιό δύναμη του σύμπαντος αλλά και της υγιούς δημοκρατίας. Ο νόμος της “εναντιοδρομίας” κυριαρχεί παντού και διαποτίζει κάθε πτυχή της ζωής μας χωρίς να την ακυρώνει.

                          “Πόλεμος πατήρ πάντων” (Ηράκλειτος)

Ο  “πολιτικός πολιτισμός” δεν στοχεύει στην ιδεολογική αφυδάτωση, ούτε στην “κοινωνία των ομοιοτήτων” αλλά στην διακονία της ισορροπίας-αρμονίας μέσα από τις αντιθέσεις και τις διαφορετικότητες. Η “παλίντονος αρμονία” του Ηράκλειτου θα περιπλανάται στην αίθουσα Τσιτσάνη την 1η Νοεμβρίου στην παρουσίαση ενός βιβλίου που πραγματεύεται τον πόλεμο ως “βίαιο διδάσκαλο” σύμφωνα και με την ρήση του Θουκυδίδη.

                                                                                                                                                                                                       Ο  “αιμύλιος”  

ΞΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΟΖΙΑΚΑ.

 ΞΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ 

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΞΥΛΟΠΑΡOΙΚΙΩΤΏΝ
Αμέσως μετά το Γοργογύρι και ανηφορίζοντας προς τον Κόζιακα, βρίσκεται το Ξυλοπάροικο ένα χωριό που πίσω του έχει τον Κόζιακα, που φαίνεται να το προστατεύει και στα πόδια του όλο το Θεσσαλικό κάμπο. Καθισμένος ο επισκέπτης σ΄ ένα από τα παραδοσιακά καφενιδάκια που συναντάς στην μικρή πλατεία και κάτω από τον παχύ ίσκιο του γέρικου πλατάνου που είναι ριζωμένος εκεί μπορεί για ώρες το βλέμμα του να πλανάται στον απέραντο κάμπο και όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή εντοπίζει και την κορυφή του Ολύμπου. Η μικρή αναφορά στο Ξυλοπάροικο είναι αφιερωμένη στην πιο όμορφη παρέα που ανέβηκε στο ΤΡΥΠΙΟ ΛΙΘΑΡΙ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΨΗΛΗ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟ 2010 και που σ' αυτή την παρέα συμμετείχαν πάρα πολλοί Ξυλοπαροικιώτες, ελπίζω κάποια στιγμή στο μέλλον να επαναλάβουμε αυτό που έγινε τότε, θα είναι ανεπανάληπτο. Σας χαιρετώ, με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος-Γοργογυραίος Πέπος.

Ωραίο Ξυλοπάρικο!!
Του Κόζιακα μπαλκόνι
Με τον ευρύ ορίζοντα
που λησμονιούνται οι πόνοι
Με μύλους με Νεροτριβές
Με απείρου κάλλους κοπελιές
Και με πολλά πλατάνια.
Με δυο κεφαλοπόταμους
που αν τους είχαν στη Γαλλία
Θα πότιζαν ολημερίς
Μπαστιά και Βερσαλία.
Μα όσο κι αν βρίσκομαι μακριά
Μακριά από φίλους και δικούς μου
Μακριά από την μαγική χαράδρα
Με τα τρεχούμενα νερά και με την πρασινάδα
Εγώ εσένα νοσταλγώ
Εσένα θα λατρεύω και πάντα θ' αγαπώ.
Με έργα και με ποιήματα
μόνο για σένα θα μιλώ
Ωραίο Ξυλοπάροικο!!

Φίλες και Φίλοι το πιο πάνω ποίημα το
είχε γράψει το 1936 ο δάσκαλος
Τρίτας Θωμάς όταν είχε επισκεφθεί το χωριό.
Αφορμή για να κάνω την πιο πάνω ανάρτηση
ήταν ένα γράμμα που βρήκα στο αρχείο μου
από την κ. Λ.Γ. που όπως γράφει ως γέννημα,
θρέμα Ξυλοπαροικιώτισσα όφειλε να ξέρει το πιο
πάνω ποίημα γιατί έγινε ο ύμνος των Ξυλοπαροικιωτών
και ώς παιδί τον είχε απαγείλει πολλές φορές.
Σύμπτωση; το 2010 ο καθηγητής Παναγιώτης Λαδιάς
όταν επισκέφθηκε το Μαγευτικό και Πανέμορφο Γοργογύρι
έγραψε κι αυτός ένα καταπληκτικό ποίημα που ίσως θα
έπρεπε και οι Γοργογυραίοι να το απαγγέλουν πριν από
κάθε εκδήλωση και να γίνει ο δικός τους ύμνος.
Σας το παρουσιάζω αμέσως και ας κρίνει ο κάθε
αναγνώστης αν έχω δίκιο που λέω πως είναι ένα
αριστούργημα, παρακαλώ διαβάστε το.

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΟΡΓΟΓΥΡΙ
Στης σκέψης τα γυρίσματα μ’ έκανε να σταθώ
ιδέα περιπλάνησης σε όμορφο βουνό.
Έτσι μια μέρα το ’φερε κι εμέ να γυροφέρει
τ’ άτι το γοργοκίνητο στου Κόζιακα τα μέρη.

Πρόβαλε η ροδοδάχτυλη νυφούλα τ’ ουρανού
και άπλωνε το φέγγος της μαγεύοντας το νου.
Η πρώτη αχτίδα του ηλιού με βρίσκει στο ανηφόρι,
της αύρας νιώθω το κρυφό το μίλημα: «Προχώρει».

Νιώθω της αυγικής δροσιάς το τρυφερό το χάδι,
νιώθω τη γλύκα της ζωής μες στην καρδιά να στάζει.
Φτάνω σε τόπον όμορφο που’ χει περίσσεια χάρη,
όπου η φύση σκόρπισε απλόχερα τα κάλλη.

Ξεπέζεψα και έγειρα σε ριζιμιό λιθάρι,
σε ξάγναντο κι ευώδιαζε δίπλα μου το θυμάρι.
Ματιά και νους απλώθηκαν τα δυο μαζί παρέα
κι όλο περιεργάζονταν την όμορφη τη θέα.

Βλέπω χαλκόμαβες κορφές με γειτονιά τ’ αστέρια,
των αετών βασίλειο, των πετριτών λημέρια.
Γοργόφτερα γροικώ πουλιά μες στα γαλάζια πλάτη,
γυροβολιές και παιχνιδίσματα χορταίνουνε το μάτι.

Και με τη μελωδία του γλυκά, τερπνά με υψώνει
του λόγκου η πετροπέρδικα, της ρεματιάς τ ’αηδόνι.
Πλαγιές κατάφυτες φορούν σμαράγδινη στολή
με των σπιτιών τα κόκκινα πετράδια ταιριαστή.

Πεύκα κι ελάτια ολόισια και πλάτανους αιώνιους θωρώ,
και τ ΄ αγεριού τους ψίθυρους ακούω μες στους κλώνους.
Τ ‘ αγριολούλουδα κι αυτά πανώρια, μυροβόλα,
η μαργαρίτα, το γιοφύλλι, ο κρίνος κι η γλαδιόλα.

Θαρρείς πως ντύθηκε η γης, μυριοχρωματισμένη,
σοφής υφάντρας φορεσιά με ξόμπλια πλουμισμένη.
Κι εκεί που τέτοια λόγιαζα κι άλλα πολλά δροσάτα,
βλέπω μια κόρη ρόδινη που πρόβαλε στη στράτα.

Μια κόρη κρινοπρόσωπη, λιγνή σγουρομαλλούσα
που ‘ ρίξε γύρω ολόγυρα ματιά γοργοπετούσα.
Στέκω και τη θιαμαίνομαι, θέλω να της μιλήσω,
προσεκτικά και ευγενικά μην την κακοκαρδίσω.

-"Καλή σου ώρα, κόρη μου, και να ‘ σαι ευτυχισμένη,
καλότυχοι που σ’ έχουνε κόρη καμαρωμένη.
Πες μου ποιος είν ’ ο τόπος σου θέλω να σε ρωτήσω."

-"Ξένε, αφού με ρώτησες, εγώ θα σου απαντήσω.
Μάθε, εδώ που βρίσκεσαι, σ’ αυτή την πανδαισία,
όπου η αγάπη φύτρωσε, όπου ανθεί η φιλία,
όπου της φύσης γίνεται γιορτάσι, πανηγύρι,
εδώ ' ναι τ ' όμορφο χωριό, είναι το Γοργογύρι."

Το Γοργογύρι αγάπησα, το’ βαλα στην καρδιά μου
θα το’ χω μες στη μνήμη μου κι ας είναι μακριά μου.
Π.Λ.
Νοσταλγός και Ιδαλγός ο FUJI TOMO KAZU

Β Ι Β Λ Ι Ο κ ρ ι τ ι κ ή «Ουκρανικός Πόλεμος», (Ηλία Γιαννακόπουλου) *Γράφει ο Σίμων Ανδρονίδης.

«Ουκρανικός πόλεμος: Αναγνώσεις, ερμηνείες, διδάγματα. Απλουστεύσεις και γενικεύσεις»( Εκδόσεις γραφή)

«Πράττε έτσι ώστε ο κανόνας από τον οποίο εμπνέεται η δράση σου να μπορεί να ισχύσει ταυτόχρονα ως αρχή μιας καθολικής νομοθεσίας»

(Ιμάνουελ Καντ)

Το νέο βιβλίο του συγγραφέα και διαχειριστή του ιστότοπου «ΙΔΕΟπολις» Ηλία Γιαννακόπουλου, φέρει τον τίτλο «Ουκρανικός Πόλεμος: Αναγνώσεις, ερμηνείες, διδάγματα. Απλουστεύσεις και γενικεύσεις». Όπως ο ίδιος ο τίτλος του βιβλίου δηλοί, βασικό θέμα καθίσταται η Ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία και οι πολλαπλές προεκτάσεις της.

Για όποιον διαθέτει μία εικόνα και γνώση των κειμένων που ανά τακτικά χρονικά διαστήματα δημοσιεύει ο συγγραφέας στο blog του, της ποιότητας της γραφής του και των ιδεών που καταθέτει, το περιεχόμενο του βιβλίου δεν αποτελεί έκπληξη.

Με έναν ψύχραιμο και τεκμηριωμένο τρόπο, ο κύριος Ηλίας Γιαννακόπουλος δεν διστάζει να θέσει στο επίκεντρο την πλέον πρόσφατη ένοπλη σύρραξη της εποχής μας, να συνδυάσει τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ ατομικών δρώντων και συλλογικών φορέων, να εξετάσει τον πόλεμο πολύπλευρα και από μία ηθική σκοπιά και δη, από μία Καντιανή ηθική σκοπιά. Με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ο συγγραφέας του «Ουκρανικού πολέμου» μάς υπενθυμίζει την εξής Καντιανή αρχή: «Δεν εξαρτάται ο ηθικός νόμος από την ανθρώπινη πραγματικότητα, αλλά αντίθετα η ανθρώπινη πραγματικότητα (ως έλλογη) από τον ηθικό νόμο», (Kant, 1984).

Άλλωστε, θα τονίσουμε πάλι πως όποιος διαθέτει μία εικόνα των κειμένων του κυρίου Ηλία Γιαννακόπουλου[1], μπορεί να αντιληφθεί πως πέραν του γεγονότος πως καθίσταται πολέμιος της κοινοτυπίας και των «αφόρητων» γενικεύσεων, που συνιστούν ενίοτε προϊόν της ανθρώπινης και διανοητικής επιθυμίας να προταχθεί το όλον εις βάρος του μερικού, ενσωματώνει στις αναλύσεις του μορφές και χαρακτηριστικά του Καντιανού «ηθικού νόμου» υπό την ετικέτα (δεν είναι αδόκιμος ο όρος) των κατηγορικών προσταγών.

Έτσι, επιδιώκει να ερμηνεύσει, όχι μόνο σύνθετα κοινωνικά – πολιτικά φαινόμενα, αλλά και τα βασικά κίνητρα πίσω από τις ανθρώπινες πράξεις και συμπεριφορές με βάση την Καντιανή ηθική.

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νέου βιβλίου, είναι η δια-κειμενικότητα. Και τι εννοούμε λέγοντας κάτι τέτοιο; Εννοούμε πως με εμβριθή τρόπο (είναι εξόχως πρωτότυπη η ιδέα πρόσληψης του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με άξονα την μορφή του Ρασκόλνικοβ από το Ντοστογιεφσκικό «Έγκλημα και Τιμωρία»), συμπεριλαμβάνεται στα κείμενα που συν-αποτελούν το βιβλίο, αναφορές από διαφορετικά πεδία, από τη λογοτεχνία έως τη μουσική, προκειμένου να σκιαγραφήσει το προφίλ της Ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία, να θέσει τα κατάλληλα, και ηθικού περιεχομένου ερωτήματα, δίχως όμως να εκμαιεύσει την οποιαδήποτε απάντηση, προτού λάβει χώρα η μελέτη των δεδομένων ως έχουν.

Στην προηγούμενη παράγραφο, έγινε αναφορά στην πρόσληψη του προέδρου Πούτιν, με άξονα την μορφή του Ρασκόλνικοβ από το μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, «Έγκλημα και Τιμωρία».

Αυτό δεν είναι το μοναδικό κείμενο που αναφέρεται στον Ρώσο πρόεδρο. Και αυτό διότι, προστίθενται άλλα τρία κείμενα σχετικά με τον Πούτιν και τις Πουτινικές αφηγήσεις και πρακτικές. Τα κείμενα είναι τα εξής: «Ο Πούτιν και η διαφαινόμενη “νέα Γιάλτα”», «Η “κατάρα” της Εκάβης και η ύβρις του Πούτιν», «Ο αναθεωρητισμός του Πούτιν και το τέλος της ευρωπαϊκής αθωότητας».

Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης (και ακόμη και ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για την συγκρότηση του μετα-σοβιετικού, Πουτινικού, αυταρχικού καθεστώτος, διαδικασία που άρχισε στις αρχές της δεκαετίας του 2000), μπορεί να αποκτήσει μία πληρέστερη εικόνα της πολιτικής προσωπικότητάς του, του τρόπου με τον οποίο ασκεί την εξουσία, της στρατηγικής που εφαρμόζει για την αναβάθμιση της γεω-πολιτικής θέσης της Ρωσίας στο διεθνές γίγνεσθαι, και, τελευταίο αλλά όχι έσχατο, τα ηθικά ζητήματα (πόσο «δίκαιος» είναι αυτός ο πόλεμος;), που εγείρουν οι επιλογές του.

Μάλιστα, θα επισημάνουμε πως η χρήση στοιχείων και αναφορών από τον τραγικό λόγο των αρχαίων δραματουργών για την σκιαγράφηση του Πουτινικού προφίλ (ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος, μπορεί να αντιληφθεί την έλλειψη ηθικού ερείσματος στο λόγο του;), και για την αναζήτηση αναλογιών, γίνεται προσεκτικά και στοχευμένα, κάτι που συνιστά ισχυρό δείγμα επαρκούς θεωρητικής γνώσης πάνω στον τραγικό λόγο.

Που ναι δεν αποτελεί πανάκεια για την μελέτη του παρόντος, από την άλλη όμως, δε, μπορεί να συμβάλλει στην μελέτη προτύπων συμπεριφοράς, ιδίως όλων όσοι ασκούν την εξουσία με τον τρόπο του Ρώσου προέδρου. Ήτοι, συγκεντρωτικά, και δίχως την ύπαρξη των απαραίτητων θεσμικών δικλείδων ασφαλείας που θα μετρίαζαν ίσως τις επιπτώσεις των πολιτικών ή αλλιώς, για να παραμείνουμε κοντά στο πνεύμα του κυρίου Ηλία Γιαννακόπουλου, των επιλογών του.

Ο συγγραφέας στηρίζεται σε ένα επαρκώς γεω-πολιτικό, θεωρητικό υπόβαθρο, το οποίο σας επιτρέπει να αναδείξετε στην επιφάνεια τις γεω-πολιτικές αλλαγές που συντελούνται, και ακόμη εξελίσσονται (για «βίαιη διπολοποίηση», κάνει λόγο ο καθηγητής Κώστας Λάβδας), στον συσχετισμό ισχύος μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, προσφέροντάς μας την πρώτη, ουσιαστικά, προσέγγιση της Ρωσικής στρατηγικής και κυρίως των σχέσεων Δύσης – Ρωσίας με βάση την «παγίδα του Θουκυδίδη».

Εύστοχα και ίσως, με έναν αδιόρατο πικρό τόνο για τη μέθη που μπορεί να προκαλέσει η ισχύ και η αναζήτησή της, ο κύριος Ηλίας Γιαννακόπουλος αναδεικνύει εναργώς την λογική της αμοιβαιότητας, η οποία υπεισέρχεται στον πυρήνα της «Θουκυδίδειας παγίδας»: Το ένα βήμα του ενός δρώντα και, σε ένα δεύτερο επίπεδο, τα πολλά βήματά του (η Κίνα) προκαλούν την ακόμη και ανακλαστική αντίδραση του έτερου παίκτη (ας πούμε με σημερινούς όρους, οι Ηνωμένες Πολιτείες) με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την είσοδο σε ένα συγκρουσιακό σπιράλ. Σπιράλ το οποίο δεν μπορούν να αποτρέψουν οι διπλωματικές κινήσεις, οι συντονισμένες διπλωματικές κινήσεις της τελευταίας στιγμής.

Ό,τι ζήσαμε δηλαδή, την παραμονή της Ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία (βλέπε το κείμενο «Οι μεγάλες “διαψεύσεις” για την αποτροπή του πολέμου»). Ας δούμε τι έγραφε ο ίδιος ο συγγραφέας τις παραμονές ουσιαστικά της έναρξης της Ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία.

«Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτήν ο Graham Allison πιστεύει πως όταν μία χώρα – δύναμη αυξάνεται απειλητικά για την άλλη ηγεμονεύουσα δύναμη τότε προκαλεί φόβο και οδηγεί τις δύο χώρες σε πόλεμο. Για πολλούς αυτό συνιστά ένα ιστορικό φαινόμενο επαναλαμβανόμενο. Είναι μία πραγματικότητα που συναντάμε στην διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Είναι ένας αγώνας φόβου ανάμεσα σε μία υπερδύναμη και σε μία ανερχόμενη υπερδύναμη. Ο φόβος αυτός κατασκευάζει την «παγίδα» και οδηγεί τις χώρες στον πόλεμο. Πολλοί μιλούν για μία ιστορική επιβεβαίωση της «θεωρίας πολέμου» του Θουκυδίδη, ενώ κάποιοι άλλοι διατείνονται πως η «ιστορία επαναλαμβάνεται άλλοτε ως φάρσα κι άλλοτε ως τραγωδία που κύκλους κάνει». Μία άλλη ανάγνωση της «Θουκυδίδειας Παγίδας» θα μάς οδηγούσε στη διαπίστωση πως η συγκρότηση του σύγχρονου κόσμου και των εθνικών κρατών διαμορφώθηκε πάνω στη βάση της οικονομίας της αγοράς. Με δεδομένο, όμως, την συνεχή κινητικότητα αυτής τα κράτη κερδίζουν ή χάνουν βαθμίδες στην παγκόσμια ιεραρχία μέσα από έναν ανελέητο οικονομικό ανταγωνισμό»[2].

Το βιβλίο σας, εν συνόλω ιδωμένο, συνιστά μία πραγματεία περί πολέμου και πολεμικής φύσης που αξιοποιεί τη διαθέσιμη βιβλιογραφία ώστε να μπορέσει να αποφανθεί της φύσης της Ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης που έχει γνωστά αίτια, οικεία πλέον, πρόσωπα που πρωταγωνιστούν και στις δύο πλευρές, αλλά άδηλη κατάληξη.

        

·        Ο Σίμος Ανδρονίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και κατάγεται από το Πλατύ Ημαθίας. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ. Είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης από το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.  

        *** Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την 1η Νοεμβρίου, Ημέρα  Τρίτη και Ώρα 19.00 στην αίθουσα εκδηλώσεων Τσιτσάνη. Ομιλητές θα είναι οι πρώην βουλευτές Τρικάλων: 1.Hλίας Βλαχογιάνννης, 2.Χρήστος Μαγκούφης, 3.Χρήστος Σιμορέλης.

 

---

[1] Αν μη τι άλλο, ο Ηλίας Γιαννακόπουλος γνωρίζει τι σημαίνει «κόκκινη ρέγγα», πως λειτουργεί και πως αντιμετωπίζεται διαλεκτικά.

[2]Βλέπε σχετικά, Γιαννακόπουλος, Ηλίας, «Η “Παγίδα του Θουκυδίδη” και η Ρωσία που βρυχάται...», Ιστολόγιο «ΙΔΕΟπολις», 21/02/2022. Διαθέσιμο στο:«Η “Παγίδα του Θουκυδίδη” και η Ρωσία που βρυχάται...» (iliasgiannakopoulos.blogspot.com). Το κείμενο περιλαμβάνεται και στο βιβλίο. Ένα άλλο προσφιλές σχήμα των τελευταίων χρόνων, μέσω του οποίου επιχειρείται να ερμηνευθούν οι έντονοι γεω-πολιτικοί και περιφερειακοί ανταγωνισμοί, είναι το σχήμα των «υπνοβατών» που έχει εισαγάγει ο Βρετανός ιστορικός Cristopher Clark, στο βιβλίο του «Οι Υπνοβάτες». Στο ιστορικό πόνημα του, ο Clark αναδεικνύει στην επιφάνεια το πως οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις, κινούμενες ωσάν «υπνοβάτες» και δεν πρόσεξαν γεγονότα καταφανή, γεγονότα που ήταν μπροστά τους, και υποτίμησαν άλλα, θέτοντας τα εκτός του διπλωματικού-πολιτικού τους πεδίου, οδηγούμενες σε έναν σκληρό Παγκόσμιο Πόλεμο, τις συνέπειες του οποίου άργησαν να αντιληφθούν. Το σχήμα αυτό δεν θεωρούμε πως χάνει σε στιβαρότητα έναντι της Θουκυδίδειας παγίδας, η οποία παραμένει βέβαια πιο προσφιλής σε διεθνολόγους και όχι σε ιστορικούς και σε πολιτικούς επιστήμονες. Βλέπε και, Clark, Cristopher., «Οι Υπνοβάτες», Μετάφραση: Κουρεμένος, Κώστας, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2014.

 

 ΙΔΕΟπολις