ΚΑΤΟΥΛΛΟΣ Ο ΕΡΩΤΟΜΑΝΗΣ

Κάτουλλος ο ερωτομανής

The Guardian

Από τις ξεχωριστές προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης, λίγοι, άνδρες ή γυναίκες, μπορούν να γίνουν θέμα μιας ολοκληρωμένης βιογραφίας. Για τον προφανή λόγο ότι δεν διασώζονται αρκετά στοιχεία, στη λογοτεχνία, την αρχαιολογία και τις επιγραφές που να παρέχουν μια επαρκή βάση για την ανασύσταση της ζωής τους. Εξαιρούνται βέβαια ορισμένοι, όπως ο Αλέξανδρος, ο Αύγουστος, ο Ιούλιος Καίσαρας και ίσως κάποιοι άλλοι.
Για τους ποιητές, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Και μόνο το ότι το έργο τους επέζησε χάρη στους αντιγραφείς του Μεσαίωνα, είναι ένα θαύμα. Το ότι για μερικούς επέζησαν και κάποια βιογραφικά στοιχεία είναι ένα θαύμα στο τετράγωνο. Τι γνωρίζουμε για τον Ομηρο; Τίποτα! Ενα δυο πράγματα για τη Σαπφώ και λίγα περισσότερα για τους Ρωμαίους ποιητές, τον Βιργίλιο και τον Οράτιο. Αυτή η σπάνις είναι ένα μειονέκτημα που έχει και τα πλεονεκτήματά του. Οι επίδοξοι βιογράφοι για να γεμίσουν τα κενά της ζωής τους αναγκάζονται να καταφύγουν στην κοινωνία τους και την εποχή τους για να πληρώσουν τα χάσματα και να παράσχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο και πολύ καλό αναπόφευκτο, ότι διαβάζοντας τη βιογραφία τους, διαβάζει κανείς και όλη την εποχή μέσα στην οποία έζησαν, τις κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές, αξιολογικές της σχέσεις, δηλαδή την πολιτικοηθική της φυσιογνωμία. Για τον Γάιο Βαλέριο Κάτουλλο, τον υψηλόν αυτό λυρικό ποιητή των τελευταίων και καταστροφικών χρόνων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ελάχιστα είναι γνωστά. Ενα μοναδικό χειρόγραφο που περιείχε τα τρία βιβλία των 116 τραγουδιών, τα carmina του Ρωμαίου με τους τρεις χιλιάδες στίχους εν συνόλω, εμφανίσθηκε μαγικά στη Βερόνα του 1300 και, εξίσου μαγικά, εξαφανίσθηκε. Είχε γίνει όμως ένα αντίγραφο ή αντίγραφά του.

Ο Αγιος Ιερώνυμος λέει, αναφέροντας ένα βίο που είχε χαθεί, ότι ο Κάτουλλος γεννήθηκε το 87 π.Χ. και πέθανε, μετά 30 χρόνια, το 57 π.Χ. Ομως, καθώς γράφει ο Τζέιμς Μπάκαν στην «Γκάρντιαν», οι ημερομηνίες αυτές δεν πρέπει να είναι σωστές. Οπως και στην περίπτωση της Σαπφούς και του Αρχίλοχου, ό,τι μπορεί να συναχθεί για τον Κάτουλλο, τεκμαίρεται από τα ποιήματά του. Και αυτά είναι ένα ιδιότυπο κράμα εκλέπτυνσης και σκληρότητας, χωρίς παρόμοιο στη λογοτεχνία. Ισως κάτι από αυτό να βρίσκεται στον Φρανσουά Βιγιόν, αλλά ο Κάτουλλος είναι ο πρώτος ποιητής της μεγαλούπολης και σε αυτό μοιάζει με τον Μποντλέρ, μόνο πιο σκληρός.
Από τη Βερόνα
Προερχόταν από τη Βερόνα ή από κάπου εκεί γύρω, έζησε μερικά χρόνια στη Ρώμη, έχασε έναν αγαπημένο, πρεσβύτερο αδελφό, ταξίδεψε ως κυβερνητικός αξιωματούχος στη Μαύρη Θάλασσα, απέκτησε ένα σκάφος, αλλά δεν μπόρεσε να πλουτίσει. Αποκαλεί τον Ιούλιο Καίσαρα παιδόφιλο. Απ' όλα αυτά συνταιριασμένα, όπως τα παρέχει ο Οντρι Μπερλ στη βιογραφία του «Κάτουλλος, ένας ποιητής στη Ρώμη του Ιουλίου Καίσαρα» (Κόνσταμπλ, 320 σελίδες, 16,99 στερλίνες), ο αναγνώστης αισθάνεται την ελαύνουσα παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την ηθική και πολιτική που θα μπορούσε να αποκληθεί όχι ελεύθερη ή έστω ελευθεριάζουσα, όπως στα «Ειδύλλια» του Θεόκριτου, αλλά εκμανής και ασύδοτη.

Διάσπαρτα μέσα στα 3 βιβλία υπάρχουν 13 παθιασμένα ερωτικά ποιήματα που αναφέρονται σε μια γυναίκα ονόματι Λεσβία. Είναι ασαφές αν αυτό ήταν το πραγματικό της όνομα ή αναφορά του ποιητή στη Λέσβο, πατρίδα της Σαπφούς. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι μετά την πρώτη δημοσίευση των ποιημάτων, στη Βενετία το 1472, η κριτική τείνει να συνδέει τα στοιχεία των ποιημάτων αυτών και άλλων ερωτικών ετεροφυλικών ποιημάτων, σε μια ενιαία ιστορία πάθους και έρωτα. Οι δυο τους, Κάτουλλος και Λεσβία, συναντήθηκαν σε κάποιο πάρτυ και ο ποιητής τής δωρίζει τις μεταφράσεις του της Σαπφούς, ενώ αυτή παίζει με το παπαγαλάκι της. Το πουλί πεθαίνει, ο Κάτουλλος του γράφει ένα ψευδοεπικό ποίημα και καταλήγει βαθιά ερωτευμένος μαζί της. Ακολουθούν συναντήσεις σε δανεικά σπίτια, αλλά οι απιστίες της, σε ένα ποίημα του αναφέρει ότι έκανε έρωτα με όποιον του γούστου της έβρισκε στην πόλη, τον συνέτριψαν.
Τον 16ο αιώνα, ο λατινιστής από τη Φλωρεντία Πιέτρο Βετότι ταύτισε τη Λεσβία με την ευγενή Κλαυδία, της οικογένειας των Κλαύδιων, σύζυγο του Κουίντου Καικίλιου Μέτελλου, συγκλητικού το 60 π.Χ. και αδελφή του Πούμπλιου Κλαύδιου Πούλχερ, γνωστού δημαγωγού και τραμπούκου της Ρώμης.
Η σχέση αυτή του Κάτουλλου με μια γυναίκα περιώνυμη στη Ρώμη για τον ταραχώδη ερωτικό της βίο, από τη μια, από παλιά, αξιοσέβαστη οικογένεια και, από την άλλη, δασκάλα του ανενδοίαστου έρωτα και του δηλητηρίου, έδωσε την αφορμή στον ρήτορα και δικηγόρο Κικέρωνα να συντάξει εξαιρετικής ευγλωττίας μέρη, στον λόγο του υπεράσπισης του Μάρκου Καέλιου Ρούφου. Αλλά ενέπλεξε και τον ίδιο τον Κάτουλλο στην κατάρρευση της πολιτικής τάξης στη Ρώμη, η οποία απέληξε στη διέλευση του Ρουβίκωνα από τον Καίσαρα, το 49 π.Χ.
Οι δύο αυτές παράλληλες ιστορίες, η προσωπική και η πολιτική, συγκερασμένες, σχημάτισαν τη φυσιογνωμία του Κάτουλλου εδώ και 4 αιώνες. Αυτήν τη γραμμή του συγκερασμού ακολουθεί και ο νυν βιογράφος του, συμπληρώνοντας όσα λείπουν, με εικοτολογίες από τη βάση των υπαρχόντων. Εάν ο Κάτουλλος είχε ευχέρεια με αριθμούς και ποσά, πρέπει να προερχόταν από εμπορική οικογένεια της Βερόνας με εμπορικούς δεσμούς με τη Μικρά Ασία? εάν η Λεσβία - Κλαυδία ήταν ωραία, ο ποιητής θα γοητεύτηκε από τα ακροδάχτυλά της, καθώς χάιδευαν το χέρι του και τον λαμπερό καταρράκτη των μαλλιών της.
Ισως η Λεσβία να ήταν η Κλαυδία, ίσως και όχι. Ισως να ήταν καμιά και όλες. Κανείς δεν ψάχνει να βρει ποιες Ρωμαίες αριστοκράτισσες ήταν οι ηρωίδες του Οράτιου ή η Κύνθια του Προπέρτιου. Τα λυρικά ποιήματα γίνονται εύκολα μυθιστόρημα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνονται. Ισως αυτά που έκανε η Λεσβία ή η Κλαυδία και που πλήγωναν τον εραστή της, να τα έκαναν γενικά οι κόρες της Ρώμης της εποχής. Εάν, όμως, έμεινε η Λεσβία ή Κλαυδία είναι γιατί έτυχε να έχει έναν εραστή, από τους πολλούς, ονόματι Κάτουλλο.

Το μεγάλο μας Τσίρκο, πάντα επίκαιρο δυστυχώς!!!!!!!!!! ΚΑΜΠΑΝΕΛΗΣ, ΞΑΡΧΑΚΟΣ, ΞΥΛΟΥΡΗΣ, ΚΑΡΕΖΗ.

Νίκος Ξυλούρης: Ο αρχάγγελος της Κρήτης Το μεγάλο μας τσίρκο Ξυλούρης και Καρέζη. Μουσική/Στίχοι: Ξαρχάκος/Καμπανέλης

 https://www.youtube.com/watch?v=aCcTCowe4KM Φίλες και Φίλοι καλησπέρα, λόγω της ημέρας σας προτείνω να διαβάσετε τους πιο κάτω στίχους και ν' ακούσετε το έργο του Καμπανέλη το ''μεγάλο μας Τσίρκο'' σε ό,τι με αφορά ζητώ δημόσια συγγνώμη που η δική μου γενιά τα έκανε σκατά!!!!!!!!!! κι όμως ρε γαμώτο αλλοιώς είχαν ξεκινήσει τα πράγματα, με όνειρα για μια καλύτερη Ελλάδα, για Παιδεία, για Υγεία, για Πολιτισμό, για στέρεες βάσεις στο οικοδόμημα που πήγαν όλα αυτά; Μήπως τελικά ήμασταν πολύ βλάκες και είδαμε το τυρί αλλά δεν είδαμε τη φάκα; Αν ενστερνισθώ τα γραφόμενα του Γιάννη Φουράκη πράγματι ήμασταν πολύ μεγάλοι βλάκες. Εννοείται πως από την ιστορία του Πολυτεχνείου αρκετοί στην πορεία παραβολεύτηκαν, και απόκτησαν και οφίτσια, εξαργύρωσαν και το άνοιγμα της κουρτίνας!!!!! Ναι ήταν κι αυτό αντίσταση!!!! Γελάτε ε! κι όμως αρκετοί κουρτινάκηδες έστρωσαν τον ποπό τους σε ωραίες πολυθρόνες και από κουρτινάκηδες έγιναν πολυθρωνάτοι. Ενυ Γουέι που λέει και ο Γκοτζιό το θέμα είναι τι κάνουμε τώρα, αλήθεια τι μπορούμε να κάνουμε τώρα με μια θηλιά στο λαιμό για τα επόμενα 100 χρόνια; και με ποιους; με το υπάρχον πολιτικό προσωπικό, και τους φοβισμένους πολίτες; Με ποια όνειρα να πορευθούν τα νέα παιδιά; πως να δημιουργήσουν οικογένεια; Μήπως θα έπρεπε όσοι ήμαστε άνω των 50 δια νόμου να μην ξαναψηφίσουμε; Νομίζω πως αυτό θα ήταν το ελάχιστο που θα μπορούσαμε να κάνουμε, εγώ το εφαρμόζω ήδη, μετά από τόσα λάθη δεν έχω το δικαίωμα να ξαναψηφίσω, όσοι έχετε γύρω σας ανθρώπους που είναι πάνω από 50 μην τους επιτρέπετε να ψηφίζουν, και όσοι είσαστε κάτω των 50 συνειδητά μην πάτε να ψηφίσετε γιατί είναι η μόνη μας ελπίδα που έρχεται, αλήθεια θυμόσαστε αρχές Γενάρη την ελπίδα που ήταν καθ' οδόν; ε! οι σημερινοί κυβερνώντες είναι αυτοί που είχαν πάει να την φέρουν, με γεια μας, και χαρά μας τώρα. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.

Μεγάλα νέα φέρνω από 'κει πάνω

περίμενε μια στάλα ν' ανασάνω

και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω

να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω

Οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε

και στο λιμάνι τώρα, κάτω στο γιαλό

οι σύμμαχοι τους στέλνουν στο καλό

Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν

από 'ξαρχής το λάκκο τους εσκάψαν

κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες

αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες

Και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα

και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ' την αρχή

κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί

Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει

το μελετάνε τρεις μηχανογράφοι

Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες

με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες

Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι

και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί

προσμένουν κάτι νέο να φανεί

Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες

ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες

Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι

σαράντα με το λάδι και το ξύδι

Κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε

βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί

τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί

Λαέ, μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι

μην έχεις πια την πείνα για καμάρι

Οι αγώνες που' χεις κάνει δεν 'φελάνε

το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε

Λαέ, μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι

η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή

του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί

Το άρθρο που ακολουθεί είναι από το TVX

Σαν σήμερα, το 1980 έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Ξυλούρης, ο Κρητικός μουσικός και τραγουδιστής που σφράγισε την ελληνική παραδοσιακή μουσική με το έργο του. Του Αρίστου Αναγνώστ
Γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγεια της Κρήτης. Είναι 5 χρονών όταν οι κατακτητές Γερμανοί καίνε το χωριό του και μεταφέρουν τους κατοίκους του, πρόσφυγες στο Μυλοπόταμο. Επιστρέφουν στ΄ Ανώγεια μετά την απελευθέρωση. Από πολύ μικρός δείχνει την κλίση του στο τραγούδι και στη λύρα. Στα δώδεκα ο πατέρας του τού αγοράζει την πρώτη του λύρα για να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σ΄ έναν από τους πλέον περιζήτητους σε γάμους, βαφτίσια και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της περιοχής του.
Σε ηλικία 17 χρόνων κατεβαίνει για πρώτη φορά να δουλέψει στο Ηράκλειο, στο κέντρο " Κάστρο". Όπως λέει αργότερα σε αφηγήσεις του, «εκεί αρχικά τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.... Εις τα ορεινά χωριά της Κρήτης δεν ημπορούσε να εισχωρήσει αυτό που εισχώρησε στις πόλεις. Εκεί χόρευαν ταγκά, βαλς, ρούμπες, σάμπες και είμαστε υποχρεωμένοι εμείς να τα μαθαίνουμε αυτά τα τραγούδια, να τα παίζουμε στα πανηγύρια και στους γάμους, για να μπορούμε να ζήσουμε και ΄μεις, να βγάλουμε τα έξοδα μας και να τους κάνουμε σιγά-σιγά ν΄ αλλάξουνε και να αγαπήσουνε την κρητική μουσική». Στα τέλη του 1958 πραγματοποιεί την πρώτη του ηχογράφηση για δίσκο. Είναι το τραγούδι " Κρητικοπούλα μου" ("μια μαυροφόρα όταν περνά").
Λίγους μήνες, πριν, είχε παντρευτεί την Ουρανία Μελαμπιανάκη, κόρη ευκατάστατης οικογένειας του Ηρακλείου. Εγκαθίστανται στο Ηράκλειο οι οικονομικές δυσκολίες είναι στην αρχή μεγάλες. Το 1960 γεννιέται το πρώτο τους παιδί, ο Γιώργος, και 6 χρόνια μετά το δεύτερο, η Ρηνιώ. Την επιτυχία του πρώτου εκείνου τραγουδιού ακολουθούν αρκετές ακόμα ηχογραφήσεις σε μικρά δισκάκια. Ακριβώς το 1966 βγαίνοντας για πρώτη φορά από την Ελλάδα, συμμετέχει σ΄ ένα φολκλορικό φεστιβάλ στο Σαν-Ρέμο και να παίρνει το πρώτο βραβείο. Το 1967 ανοίγει στο Ηράκλειο το πρώτο κρητικό κέντρο τον "Ερωτόκριτο". Τα πράγματα έχουν γίνει αισθητικά καλύτερα γι΄ αυτόν. Τον Φεβρουάριο του 1969 ηχογραφεί την ανοιχτή "Ανυφαντού", ένα τραγούδι που "σπάει τα ταμεία" μέσα στην παραδοσιακή δισκογραφία της εποχής. Τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς έρχεται για πρώτη φορά για εμφανίσεις στην Αθήνα, στο κέντρο "Κονάκι" και το Σεπτέμβριο εγκαθιστάτε μόνιμα στην πρωτεύουσα. Ο σκηνοθέτης Ερρίκος Θαλασσινός ,με τον οποίο γνωρίζονται στο "Κονάκι", μιλάει γι΄ αυτόν στον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο,
Ήδη όμως από το 1965 οι δυνατότητες του αλλά και ο χαρακτήρας του έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του διευθυντή -τότε- της δισκογραφικής εταιρείας COLUMBIA, του Τάκη Λαμπρόπουλου. Μετά και την επιτυχία της "Ανυφαντούς", το καλοκαίρι του 1970 ο Λαμπρόπουλος κατεβαίνει μαζί του στ΄ Ανώγεια, γίνονται κουμπάροι και ξεκινούν μια συνεργασία σε νέα πλαίσια. Πέρα από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης η φωνή του Ξυλούρη θα περάσει στη σύγχρονη "έντεχνη" δημιουργία επώνυμων συνθετών. Μέσω απ' αυτές τις επιλογές, μέλλεται η γνήσια κρητική έκφραση και το παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης να αποκτήσουν μια πανελλήνια εμβέλεια, μια δυναμική που ποτέ δεν είχαν στο παρελθόν, όσο μεγάλοι κι αν ήταν οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές κι οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν. Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο συνεργάζονται για πρώτη φορά στο "Χρονικό", μια ενότητα τραγουδιών που θέτει σε νέα βάση τη σχέση της παράδοσης με το παρόν. Έξι μήνες μετά κυκλοφορεί ο δίσκος-αναφορά στα "Ριζίτικα" της Κρήτης.
Τον Μάιο του 1971 ξεκινούν κοινές εμφανίσεις στην μπουάτ "Λήδρα" στην Πλάκα. Μέσα στην καρδιά της δικτατορίας η φωνή του Ξυλούρη, είτε λέει τα τραγούδια του Μαρκόπουλου, είτε παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, γίνεται σημαία αντίστασης. "Πότε θα κάνει ξαστεριά" ,"Αγρίμια κι αγριμάκια μου"...Ακολουθούν δυο ακόμα κύκλοι τραγουδιών του Γιάννη Μαρκόπουλου, η "Ιθαγένεια" και ο "Στρατής ο θαλασσινός" αλλά και συνεργασίες με τον Σταύρο Ξαρχάκο ("Διόνυσε καλοκαίρι μας", "Συλλογή"), τον Χριστόδουλο Χάλαρη ("Τροπικός της παρθένου", "Ακολουθία") και τον Χρήστο Λεοντή ("Καπνισμένο τσουκάλι"). Το καλοκαίρι του 1973 κρατά τον καθοριστικό ρόλο τραγουδιστή σε μια παράσταση που ανεβάζουν η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο θέατρο "Αθήναιον" με αντικείμενο την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας στα νεότερα χρόνια. Είναι "Το μεγάλο μας τσίρκο" .
Μέσα από τις αναφορές και τα τραγούδια του βρίσκει τρόπο έκφρασης το τεταμένο πολιτικό κλίμα που οδηγεί στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι από τις ελάχιστες επώνυμες παρουσίες στο χώρο που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τις εφημερίδες εκείνων των ημερών."Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν χτες στο Πολυτεχνείο" ενημερωνουν, μετατρέποντας τον ήδη φορτισμένο πολιτικά τραγουδιστή σε "Κόκκινο πανι" της μεταλλαγμένης δικτατορικής κυβέρνησης που ακολουθεί. Από τη "Λύδρα" στην "Αρχόντισσα", μετά στην "Αποσπερίδα". Ξανά στη "Ληδρα", μετά στο "Κύτταρο" και στο "Θεμέλιο". Είναι οι έξι σταθμοί του στις μπουάτ μέχρι το 1979. Τα μεταπολιτευτικά χρόνια τραγουδά κάποια ακόμα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή, του Σταύρου Ξαρχάκου και του Γιάννη Μαρκόπουλου. Παράλληλα ηχογραφεί τα "Αντιπολεμικά" τραγούδια του Λίνου Κόκοτου και του Δημήτρη Χριστοδούλου και κάποια μελοποιημένα από τον Ηλία Ανδριόπουλο ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Επανέρχεται όμως και στα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, ενώ λέει και κάποια λαϊκά τραγούδια του Στέλιου Βαμβακάρη. Με τον "Αργαλειό", το "Φιλεντέμ", τον "Πραματευτή" αλλά και το "Μεσοπέλαγα αρμενίζω" ακούγεται ξανά έντονα η φωνή του. Τώρα λέει και πάλι "τραγούδια ζωής". Είναι όμως η τελευταία φορά που ακούγεται. Ύστερα από ταλαιπωρία ενός χρόνου με την επάρατη νόσο, φεύγει για πάντα στις 8 Φεβρουαρίου του 1980.
Θυμάμαι τη μέρα που πέθανε ο Νίκος Ξυλούρης
Ήμουν 7 χρονών, αλλά η φωνή του είχε προλάβει να ζυμωθεί με τα υπόλοιπα αριστερά ακούσματα που είχα μέσα στο σπίτι. Ατμόσφαιρα Μεταπολίτευσης. Το ΠΑΣΟΚ δεν είχε έρθει στην εξουσία, αν και το σύνθημα για την Αλλαγή είχε αρχίσει να ωριμάζει. Η καμπάνα παντελόνι, το εφαρμοστό πουκάμισο και η φαβορίτα «φοριόντουσαν» ακόμη. Θυμάμαι τη μέρα που πέθανε ο Ξυλούρης, το είχε πει και στην τηλεόραση που ήταν ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ και που όσο ο «Ψαρονίκος» ήταν εν ζωή, τον απέφευγαν. Το «Πότε θα κάμει ξαστεριά» ήταν από τα πρώτα τραγούδια που μας έμαθε η δασκάλα, όταν άλλαξε η χρονιά και η κυβέρνηση. Το ’μαθα με την πρώτη. Φαίνεται τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ο Ξυλούρης το είχε κάνει σημαία της αντίστασης, μεσούσης της Χούντας, και οι φοιτητές ύμνο τους την μέρα της εξέγερσης της Νομικής, στις 21 Φεβρουαρίου του 1973, που ήταν και η μέρα που γεννήθηκα… Όταν πέρασε ένας χρόνος από το θάνατό του, η τηλεόρασης της Αλλαγής είχε φροντίσει να του κάνει ένα αφιέρωμα. Θυμάμαι και εκείνο το βράδυ. Έχω την εικόνα του Ξυλούρη με την καμπάνα, την φαβορίτα και το στενό εφαρμοστό πουκάμισο, να τραγουδά το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί». Ήταν από τα «Τραγούδια της Φωτιάς» το 1975.
Πηγή: ΤVX

TZOHN COLERIDGE ''Η Μπαλάντα Του Γέρου Ναυτικού''

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί συνοδοιπόροι της Επικούρειας Φιλοσοφίας καλησπέρα, η σημερινή ανάρτηση είναι αφιερωμένη στον συγγραφέα του βιβλίου ''Η Μπαλάντα Του Γέρου Ναυτικού'' όσοι δεν το έχετε διαβάσει φροντίστε να το διαβάσετε σύντομα. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος. 

Νιώθω να σιγοκαίει η αγωνία εντός μου, τη συμφορά να έρχεται μέσα απ’ τον ψίθυρο του ανέμου, αφουγκράζομαι… Φοβάμαι και κρυώνω. Ιδρώνω όπως ποτέ, παραπατώ σε ξένα οράματα. Σαν πάλλευκο κουφάρι που άθελά του ξεπήδησε απ’ τον τάφο, σε σένα λέω: «Ξένε! Αν είσαι αποκύημα της φαντασίας μου ή ακόμα ένα παιχνίδι που μου στήνει το όνειρο, μέσα στα λόγια τούτα σε προστάζω να χαθείς!» Τότε η επίκληση της φαντασίας στη λογική του ονείρου με σήκωσε νωχελικά από το έδαφος και με ένα άλμα ανάσκελα στη θέση αυτού του μνήματος ταιριάζω. Τα μάτια κλείνω για να δω… Τ’ αερικά στοχάζονται… Ακούω τις συλλαβές τους… Οι χαραγμένες θύμησες γράφουν επάνω μου σωρό… Ίσα που τις διαβάζω… Σαν ιστορία μέσα στου χρόνου τις στοές, τούτη η ζωή του γερασμένου περιπλανώμενου σοφού, που μια κατάρα του όρισε μονάχα αλήθειες να αφηγείται, μέσα στα μάτια μου αφήνω να ξεδιπλωθεί κι ούτε κατά διάνοια να τα ανοίξω δεν τολμώ.

Ο χρόνος της γέννησης: 21 Οκτωβρίου του 1772. Ο τόπος: Ottery St. Mary, ένα μικρό χωριό του Devonshire. Το δέκατο και τελευταίο παιδί του John Coleridge, ενός φτωχού ανθρώπου, δασκάλου, συγγραφέα και ιεροκήρυκα, ο Samuel Taylor Coleridge άνοιξε τα μάτια στον κόσμο, στο σύμβολο που του έγνεψε σαν τελετή μυσταγωγίας βαθιά να το εξερευνήσει. Η μύηση στα μυστήρια του σύμπαντος έγινε από τη νεανική του κιόλας ηλικία, εκείνα τα χειμωνιάτικα βράδια που ο πατέρας του, του μιλούσε για τα άστρα, τους πλανήτες, τις Νεράιδες και τα πνεύματα. Ο εθισμός του νου στο Αχανές, η πίστη στον κόσμο των οραμάτων χωρίς να έχει ως κριτήριο την πίστη στις αισθήσεις γι’ αυτό που έβλεπε, η γλυκιά μελαγχολία, η αίσθηση της διαφορετικότητας στην παρατήρηση, του έδιναν τα πρώτα δείγματα μιας μεταφυσικής ενόρασης.

«Ο πατέρας μου (…) μου είπε τα ονόματα των άστρων – και πως ο Δίας ήταν χίλιες φορές μεγαλύτερος από τον δικό μας κόσμο -  και πως τα άλλα που σπινθηροβολούσαν αστέρια ήταν Ήλιοι που είχαν κόσμους που περιστρέφονταν γύρω απ’ αυτούς – και όταν έφτασα σπίτι μου έδειξε πως περιστρέφονταν. Τον άκουγα με βαθιά ευχαρίστηση και θαυμασμό ˙αλλά χωρίς καθόλου απορία ή δυσπιστία. Γιατί από το πρώιμο διάβασμα παραμυθιών με Νεράιδες και Πνεύματα και άλλα παρόμοια ο νους μου είχε εθιστεί στο Αχανές και ποτέ, με κανένα τρόπο, δεν θεώρησα τις αισθήσεις μου ως κριτήρια γι’ αυτό που πίστευα».

Σε ηλικία εννιά ετών, ένα τραγικό γεγονός θα σημαδέψει για πάντα τη ζωή του. Ο Θάνατος τον επισκέπτεται. Πεθαίνει ο πατέρας του και μέντοράς του. Τον επόμενο χρόνο τον στέλνουν για σπουδές στο Λονδίνο. Η φοίτηση στο Christ’s Hospital τον έκανε να διαπρέψει στα κλασικά γράμματα και ιδιαίτερα στην πλατωνική φιλοσοφία. Λίγο αργότερα η φιγούρα του Θανάτου προβάλλει και πάλι. Χάνει δυο από τα αδέρφια του. Ο ίδιος αρρώστησε βαριά και για να αντιμετωπίσει την ασθένεια παίρνει το κοινό φάρμακο της εποχής, λάβδανο, κύριο συστατικό του οποίου ήταν το όπιο. Η γνωριμία του με το όπιο έμελλε να είναι μοιραία και να του ανοίξει το δρόμο για τον εθισμό.

«Το λάβδανο μου έδινε ανάπαυση και ηρεμία, όχι ύπνο: αλλά εσύ, πιστεύω, γνωρίζεις πόσο θεική είναι αυτή η ανάπαυση – τι τόπος μαγείας, ένας πράσινος τόπος πηγών, λουλουδιών και δέντρων, μες στην καρδιά μια ερημιάς από άμμο.»

Έπειτα στη ζωή του θα στιγματιστεί ως χρήστης όπιου, και υποστήριξε πως ένα απ’ τα ποιήματά του, ο «Kubla Khan», εμπνεύστηκε από οράματα που είδε ενώ βρισκόταν υπό την επίρροια.

ΚΟΥΜΠΛΑ ΧΑΝ
(μτφρ.: Βαγγέλης Αθανασόπουλος)

Στο Ξαναντού ο Κούμπλα Χαν είχε προστάξει…
Των απολαύσεων μεγαλόπρεπο ανάκτορο:
Εκεί που ο Αλφ, το ιερό ποτάμι,
Μες από θεόρατες σπηλιές
Προς την ανήλιαγη θάλασσα κυλούσε.
Έτσι δύο φορές μίλια πέντε εύφορης γης
Με τείχη ζώστηκε και πύργους:
Κι ήταν εκεί κήποι φωτεινοί με φιδωτά ρυάκια,
Όπου πολλά μυριστικά ανθοβολούσαν δέντρα ˙
Και δάση εδώ όσο κι οι λόφοι αρχαία,
Περιβάλλοντας ηλιόλουστες κηλίδες πρασινάδας.

Μα ω! εκείνη η ρομαντική
βαθιά χαράδρα που έγερνε
Κάτω απ’ τον πράσινο λόφο
διαμέσου της σκεπής των κέδρων!
Άγριος τόπος! Ιερός και μαγεμένος
Σαν στοιχειωμένος στου φεγγαριού τη χάση
Από γυναίκα που μοιρολογά
τον έρωτά της για ένα ξωτικό!
Κι απ’ τη χαράδρα αυτή μ’ αντάρα
ασταμάτητη κοχλάζοντας,
Σαν η γης η ίδια με γρήγορα απανωτά
κοντανασάσματα ν’ ανάπνεε.
Τρανή πηγή τιναζόταν με βία:
Κι ανάμεσα στο παλινδρομικό
γοργό της τίναγμα
Τεράστια τινάζονταν συντρίμμια
όπως χαλάζι που αναπηδά,
Ή όπως οι κόκκοι του σταριού
μες από τ’ άχυρα
Κάτω απ’ το χτύπημα που με τον δάρτη
δίνει ο αλωνιστής:
Κι ανάμεσα σ’ αυτούς τους βράχους που χορεύουν
ταυτόχρονα και πάντα
Μονομιάς ξεχύνεται ο ιερός ποταμός.
Για πέντε μίλια ελισσόμενος
με δαιδαλώδη κίνηση
Μες από δάση και λαγκάδια
έτρεχε ο ιερός ποταμός,
Τότε στα θεόρατα έφτανε σπήλαια,
Και με βοή εβούλιαζε μες σ’ ένα ωκεανό νεκρό:
Και στη βοή αυτή ανάμεσα ο Κούμπλα
άκουσε από μακριά
Προγονικές φωνές που προφητεύαν πόλεμο!
Τ’ ανάκτορου των απολαύσεων ο ίσκιος
Στα κύματα έπλεε ανάμεσα ˙
Εκεί το μικρό ακούστηκε κριτήριο
Απ’ την πηγή κι από τα σπήλαια.
Ήτανε θαύμα σπάνιας μαστοριάς.
Ένα ανάκτορο των απολαύσεων ηλιόλουστο
μα και με σπήλαια πάγου!
Μια αρχοντοπούλα με σαντούρι
Σε όραμα είδα μια φορά:
Μι’ Αβησσυνή ήτανε κόρη,
Και στο σαντούρι της έπαιζε,
Υμνώντας το όρος Αβόρα.
Να ξαναζωντανέψω αν μπορούσα μέσα μου
Την αρμονία και τη φωνή της,
Σε μια ηδονή τόσο βαθιά θα με ‘φερνε,
Ώστε με μουσική δυνατή και παρατεταμένη,
Θα ‘χτιζα εκείνο το ανάκτορο μες στον αέρα,
Εκείνο το ηλιόλουστο ανάκτορο!
Εκείνες τις σπηλιές του πάγου!
Κι όλοι όσοι θ’ άκουγαν,
να τα δουν θα μπορούσαν εκεί,
Κι όλοι θα φώναζαν, Προσέξτε! Προσέξτε!
Τα μάτια του π’ αστράφτουν,
την κόμη που κυματίζει!
Τρεις φορές γύρω του πλέξτε ένα κύκλο,
Και τα μάτια σας κλείστε με τρόμο ιερό,
Γιατί αυτός με αμβροσία έχει τραφεί,
Και του παράδεισου ήπιε το γάλα.

Μετά όμως από την ευτυχισμένη περίοδο, όπου τα όνειρα τον βύθιζαν γλυκά σε μια κατάσταση ευφορίας, τον άφηναν να φαντάζεται μισοκοιμισμένος ενίοτε, ελέγχοντας τη μνήμη και τα πρόσωπα, διατηρώντας μιαν αλλόκοτη ζωντάνια και διώχνοντας μακριά οράματα δυσάρεστα και τρομακτικά, ήρθε κάτι που τάραξε τα νερά της λίμνης των μύχιων, μεθυστικών οραμάτων.

«Τότε όλη η μαγεία
Σβήνει – όλος ο τόσο ωραίος κόσμος των σκιών
Αφανίζεται, και χίλιοι κύκλοι απλώνουν,
Και παραμορφώνει ο ένας τον άλλον.
Στάσου για λίγο
Δύστυχε νέε! Που ‘τε τολμούσες
τα μάτια να σηκώσεις-
Γρήγορα το ποτάμι θα ξαναγίνει λείο,
και όπου να ‘ναι
Τα οράματα θα επιστρέψουν!
Και να ‘τος, γαληνεύει,
Κι αμέσως θαμπά τα κομμάτια
μορφών αγαπημένων
Τρεμουλιαστά έρχονται πίσω, ενώνονται
Και τώρα για μια φορά ακόμη
Το νερό καθρέφτης γίνεται.»

Μετά… ήρθαν οι πόνοι του ύπνου.

Η πίκρα και ο τρόμος πήραν τη θέση της γοητείας και της απόλαυσης.

ΟΙ ΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ
(μτφρ.: Βαγγέλης Αθανασόπουλος)

Όταν πάνω στο κρεβάτι μου
τα μέλη μου ξάπλωνα,
Συνήθειά μου δεν ήταν να προσεύχομαι
Με χείλη να κινούνται ή λυγισμένα γόνατα ˙
Μα σιωπηλά, μ’ αργούς αναβαθμούς,
Το πνεύμα μου συνθέτω σ’ Αγάπη,
Με ταπεινή πεποίθηση τα βλέφαρά μου κλείνω,
Μ’ ευλαβική παραίτηση,
Χωρίς ευχή να βάλω στο μυαλό μου,
Ούτε και κάποια σκέψη να εκφράσω,
Μόνο μια αίσθηση ικεσίας ˙
Μια αίσθηση πάνω σ΄όλη μου την ψυχή μου χαραγμένη
Πως είμαι αδύναμος, καταραμένος όμως όχι,
Μια και μέσα μου, γύρω μου, παντού
Αιώνια δύναμη και Σοφία υπάρχουν.

Ωστόσο χτες τη νύχτα φωναχτά προσευχήθηκα
Με αγωνία και οδύνη,
Βγαίνοντας πάνω από το πλήθος το δαιμονικό
Των σχημάτων και των σκέψεων
που με βασάνιζαν:
Ένα μακάβριο φως, ένας συρφετός
που με ποδοπατούσε,
Αίσθηση λάθους ανυπόφορου,
Κι αυτούς που περιφρονούσα
είναι οι μόνοι ισχυροί!
Δίψα εκδίκησης, η ανίσχυρη βούληση
Ακόμη σε σύγχυση, αλλά ακόμη φλογερή!
Επιθυμία κι απέχθεια παράξενα αναμιγμένες
Πάνω σε άγρια ή μισητά
αντικείμενα κολλημένες.
Φανταστικά πάθη! Συμπλοκή θορυβώδης
που τρελαίνει!
Και ντροπή και τρόμος πάνω απ’ όλα!
Πράξεις που δεν ήταν κρυφές
πρέπει να κρυφτούν,
Που εντελώς μπερδεμένος
δεν μπορούσα να ξέρω
Εάν τις είχα υποστεί ή αν τις έκανα:
Γιατί όλα φαίνονται ενοχή, μεταμέλεια η πόνος,
Δικές μου ή των άλλων είναι το ίδιο,
Φόβος που πνίγει τη ζωή,
ντροπή που πνίγει την ψυχή.
Έτσι δυο νύχτες πέρασαν:
της νύχτας ο τρόμος
Έθλιβε και μάραινε τη μέρα που ‘ρχόταν.
Ο Ύπνος, η μεγάλη ευλογία, φαινόταν σε μένα
Του λοιμού η χειρότερη συμφορά.
Την τρίτη νύχτα, όταν η ίδια μου η δυνατή κραυγή
Απ’ το δαιμονικό με ξύπνησε όνειρο,
Εξαντλημένος από μαρτύρια παράξενα
και άγρια,
Έκλαψα όπως τότε που ήμουνα παιδί ˙
Κι έχοντας έτσι με δάκρυα χαμηλώσει
Την οδύνη μου προς μια πιο ήπια διάθεση,
Τέτοιες τιμωρίες, είπα, αξίζαν
Σε φύσεις βαθύτατα κηλιδωμένες
απ’ την αμαρτία,-
Γιατί πάντα σ’ αναταραχή ξανά και ξανά
Είναι η αβυσσαλέα μέσα κόλαση,
Ο τρόμος τις πράξεις τους να δουν,
Να γνωρίσουν και να σιχαθούν,
παρότι εύχονται και κάνουν!
Τέτοιες λύπες σε τέτοιους ανθρώπους αρμόζουν,
Μα τότε γιατί, γιατί να πέφτουν σε μένα πάνω;
Μονάχα ν’ αγαπιέμαι, αυτό χρειάζομαι,
Κι αυτόν που αγαπώ, τον αγαπώ αληθινά.

Επόμενος σταθμός το Jesus College, στο Cambridge, το 1791. Εκτός από ένα σύντομο διάστημα, στο οποίο κατατάχτηκε στους Δραγώνους το 1793 για να ξεφύγει από τα χρέη και την αποτυχία του στον έρωτα, διέμεινε στο Cambridge μέχρι το 1795 όπου συνάντησε τον Robert Southey, ένα φίλο ποιητή με τον οποίο μοιράζονταν τις ίδιες πολιτικές ιδέες. Έκαναν συζητήσεις και πολλά σχέδια για να θέσουν σε εφαρμογή μαζί, αλλά στην υλοποίησή τους εμφανίστηκαν προβλήματα. Τον Οκτώβρη του 1795 ο Coleridge παντρεύεται τη Sara Flicker, την αδερφή της Edith, την οποία είχε παντρευτεί την προηγούμενη χρονιά ο καλός φίλος του Southey. Δεν συνάντησε όμως τότε τον έρωτα στη ζωή του. Τον επόμενο Σεπτέμβρη γεννιέται το πρώτο του παιδί, ο David Hartley Coleridge, που πήρε το όνομά του από τον ομώνυμο φιλόσοφο. Ο Southey σύστησε στον Coleridge τον ποιητή William Wordsworth to 1797. Μια σημαντική γνωριμία στη ζωή και των δυο ποιητών. Ο Coleridge έγινε φίλος με τον Wordsworth και την αδελφή του Dorothy. Από τις συζητήσεις τους προέκυψαν οι «Lyrical Ballads» («Λυρικές Μπαλάντες»). Το 1798 γεννιέται και το δεύτερο παιδί του Coleridge, που το ονόμασε Berkeley δίνοντας και σ΄αυτό το όνομα ενός φιλοσόφου. Εκείνη την περίοδο, είχε σχηματιστεί γύρω του ένας κύκλος φίλων και θαυμαστών που ο ποιητής είχε πάνω τους μια ευεργετική επίδραση. Ήταν μια εποχή βαθιάς υπαρξιακής και πνευματικής κρίσης, κατά την οποία το κύριο ενδιαφέρον του ήταν στραμμένο στη φιλοσοφία και όχι στην ποίηση μέσω της οποίας έρχονταν στην επιφάνεια και έπαιρναν μορφή μόνο μερικά σπαράγματα της σκέψης του. Αυτή η ανάγκη αναθεώρησης των φιλοσοφικών αρχών τον έστρεψε προς τη Γερμανία. Εκεί του αποκαλύφτηκε ένα πανόραμα ιδεών. Ο πνευματικός του ορίζοντας διευρύνθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνει, τουλάχιστον, ο πιο εμπνευσμένος από τη γενιά του Άγγλος ερμηνευτής του Γερμανικού Ρομαντισμού.

«Κανείς δεν υπήρξε ποτέ μεγάλος ποιητής χωρίς να είναι παράλληλα βαθύς φιλόσοφος. Γιατί η ποίηση είναι το άνθος και η ευωδία όλης της ανθρώπινης γνώσης, των ανθρωπίνων σκέψεων, των ανθρωπίνων παθών, των συγκινήσεων και της γλώσσας»
(Biographia Literaria, τ.Β΄, σ.19)

Συναρπάστηκε τόσο από την παραμονή του εκεί που την παράτεινε κι άλλο. Η Sara του ζητούσε να γυρίσει, οι Wordsworths μετά λύπης τους τον άφησαν εκεί και γύρισαν πίσω στην πατρίδα τους που την νοστάλγησαν και το Φεβρουάριο του 1799 πεθαίνει ο γιος του Berkeley. Αυτό προκάλεσε τύψεις κι ενοχές στον ποιητή. Γύρισε στην Αγγλία τον Ιούλιο του 1799 με πάρα πολλά σχέδια στο μυαλό του, αλλά ελάχιστα από αυτά πραγματοποιήθηκαν. Η φήμη του που είχε απλωθεί, οι προσδοκίες των θαυμαστών του, οι πολλοί και φιλόδοξοι στόχοι του ίδιου του ποιητή, όλα αυτά τον συνέτριψαν κάτω απ’ το βάρος τους. Η σχέση του με τη Sara που είχε δοκιμαστεί την εποχή της παραμονής του στη Γερμανία, τώρα έχει ουσιαστικά διακοπεί. Και έρχεται ένας άλλος έρωτας, με ένα χαριτωμένο ζωηρό κορίτσι, τη Sara Hutchinson, φίλη των Wordsworths, που τη μεγαλύτερη αδερφή της Mary ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε ο Wordsworth το 1802. Ο έρωτας αυτός του Coleridge καθόρισε και, μέχρι ένα βαθμό υπονόμευσε οτιδήποτε έκανε και έγραψε ο ποιητής για τα επόμενα δέκα χρόνια. Συνετέλεσε στη διάλυση του γάμου του, συνέβαλε στην καταστροφή της υγείας του, και σχεδόν έκαμψε τη θέλησή του να συνεχίσει το έργο του. Η Sara Hutchinson (Asra- αναγραμματισμός του ονόματός της-, όπως την αναφέρει στα ποιήματά του) κυριάρχησε στη φαντασία του και αύξησε σε μεγάλο βαθμό το αίσθημα προσωπικής ανεπάρκειας και πρόωρης αποτυχίας που τον κατείχε, και που τον οδήγησε στο όπιο και στο αλκοόλ.

ΠΙΣΤΗ ΣΕ ΕΝΑ ΙΔΕΑΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
(μτφρ. Βαγγέλης Αθανασόπουλος)

                                                                                                                     

Walkman!!!!!!!!!!!!! Domus Arigato YUMIKO SAN Αυτό το γουόκμαν όταν το έπιασα στα χέρια μου πριν 45 χρόνια έμεινα άφωνος από τον ήχο.

RETRO Σου θυμίζει κάτι; το έχω ακόμα, για φαντάσου! 35 χρόνια!!!! Φίλες και Φίλοι πριν 35 χρόνια περίπου μια πολύ καλή φίλη από την Ιαπωνία μου είχε κάνει δώρο αυτό το καταπληκτικό Walkman, είχα πάθει την πλάκα μου!!! ήταν κάτι εξωπραγματικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής.

Όταν άκουσα τον ήχο ζουρλάθηκα ήταν μαγεία!!!!!!!! έπαιρνε μόνο κασέτα, και παράλληλα με άλλη κασέτα ειδική ήταν και ράδιο!!!!!!!! ο ήχος διαστημικός!!!!!! Το Walkman είναι δημιούργημα του 86χρονού; σήμερα, Ναμπουτόσι Κιχάρα αρχιμηχανικού στο Τμήμα  Ήχου και καινοτομιών της Sony. Ο τότε πρόεδρος της εταιρείας Άκιο Μορίτα του είχε ζητήσει να σχεδιάσει μια συσκευή που θα μπορούσε να παίρνει μαζί του στα υπερατλαντικά ταξίδια, αλλά και στο γήπεδο του γκόλφ, για να ακούει τις αγαπημένες του όπερες. ''θέλω ένα κασετόφωνο που μπορώ να το κουβαλάω μαζί μου στο γκόλφ, αλλά και οπουδήποτε'' ήταν η ρητή εντολή-επιθυμία του κ. Μορίτα. Ο κ. Κιχάρα πέρασε όλο το 1978 απομονωμένος στο εργαστήριό του και στις αρχές του επόμενου έτους έκανε στους προϊσταμένους του τα αποκαλυπτήρια της συσκευής που άλλαξε τη (μουσική) ζωή εκατομμυρίων νέων της εποχής. 

 Σήμερα οδεύει προς τις προθήκες των μουσείων τεχνολογίας, η θα βρίσκεται στην κατοχή κάποιων ανθρώπων που έχουν ζήσει μαζί του απίθανες μουσικές στιγμές και έχουν δεθεί μαζί του συναισθηματικά.Το δικό μου ήταν της ΤOSHIBA Το πρώτο Walkman στη Σκανδιναβία ονομάστηκε freestyle, στην Αμερική soundabout kai stowaway στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και σε όσους αρέσουν οι αριθμοί τους πληροφορώ πως η Sony κατάφερε να πουλήσει περίπου 220 εκατομμύρια. Όσοι από εσάς που θα διαβάσετε αυτό το κείμενο και έχετε ένα walkman στο συρτάρι σας η ξεχασμένο σε κάποιο ράφι, καλό θα είναι να το φυλάξετε, ως ένα χρυσό κομμάτι νοσταλγίας από μιαν άλλη, αθώα εποχή. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Fuji Tomo Kazu.

The original Sony Walkman, 1980

Πηγες: filoftero+ TO BHMA 

H MAΘΗΤΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΥΚΑΡΑ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΑΛΔΑΡΑ

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί συναθλητές της Μαραθώνιας διαδρομής κ.ο.μ. σας καλησπερίζω, δυστυχώς σ' αυτόν το Μαραθώνιο δεν συμετείχε ο Mr Pepos λόγω τραυματισμού, στη σημερινή ανάρτηση ακόμα ένας μουσικάνθρωπος από την πόλη των Τρικάλων, και το όνομα αυτού Απόστολος Καλδάρας. Το πιο κάτω κείμενο είναι της μαθήτριας Μαρίας Τσουκάρα και είναι ένα απόσπασμα από το δικό της πόνημα, Μαρία σ' ευχαριστώ. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Fuji Tomo Kazu.

Τσουκάρα Μαρία, μαθήτρια Γ΄ Γυμνασίου

Η «Αγία Τριάδα» του λαϊκού τραγουδιού
Μάρκος Βαμβακάρης - Απόστολος Καλδάρας - Βασίλης Τσιτσάνης».
Ο Απόστολος Καλδάρας αποτελεί μία μοναδική περίπτωση για το ελληνικό λαϊκό τραγούδι. Είναι ο μοναδικός συνθέτης που «έζησε» και υποστήριξε με γνησιότητα τις διαφορετικές περιόδους του λαϊκού τραγουδιού, που όχι μόνο εμπλούτισε με την παρουσία του και τη δημιουργία του, αλλά που στην ουσία συνδιαμόρφωσε μαζί με άλλους εμπνευσμένους προγενέστερους, σύγχρονους και μεταγενέστερους ομοτέχνους του.
Σε μία ομιλία του σε εκδήλωση στην κοινότητα Θρακομακεδόνων, με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε ετών από το θάνατο του Απόστολου Καλδάρα, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος είχε αναφερθεί στην «Αγία Τριάδα» του λαϊκού τραγουδιού, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «πατριάρχης υπήρξε ο Μάρκος Βαμβακάρης, ενώ ισότιμα δεξιά του και αριστερά του στέκονται ο Απόστολος Καλδάρας και ο Βασίλης Τσιτσάνης».
Τι όμως είναι αυτό που τον ξεχωρίζει από τους σύγχρονούς του και τον κάνει μοναδικό; Η απάντηση συνδέεται άμεσα με την πορεία και την προσφορά των άλλων δύο μελών της, κατά τον Λ. Παπαδόπουλο, «Αγίας Τριάδας». Ο Μ. Βαμβακάρης είναι αυτός που αναμφισβήτητα θεμελίωσε το αστικό λαϊκό τραγούδι, διαμόρφωσε τη φόρμα του και δημιούργησε τον καμβά μέσα από τη σύνθεση επιρροών που εμπεριέχουν στοιχεία από το βυζαντινό μέλος, το δημοτικό μοτίβο, τις καντάδες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η μεγάλη τιμή ανήκει στον Μ. Βαμβακάρη. Η εσωτερική μετανάστευση οδηγεί στην αστικοποίηση μεγάλου αριθμού του πληθυσμού. Και από το 1922 και μετά η Αθήνα, ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα περικυκλώνονται από προσφυγικούς συνοικισμούς. Το δημοτικό τραγούδι δεν μπορεί να εκφράσει τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων, την αποπνικτική ατμόσφαιρα, την απουσία ανοιχτού ορίζοντα που αναζητούν το δικό τους τρόπο έκφρασης.

Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι το μουσικό ισοδύναμο των μαζών των αστικών κέντρων και ο Μ. Βαμβακάρης ο κυριότερος εκφραστής του. Και αν στα πρώτα του βήματα εκφράζει τον παραβατικό υπόκοσμο, τους χασικλήδες, τους φυλακισμένους, το λούμπεν προλεταριάτο, έρχεται ο Β. Τσιτσάνης να «γλυκάνει» τη μουσική και το στίχο διατηρώντας τη λεβεντιά και να το βάλει στο στόμα όλων των Ελλήνων. Είναι χάρη κυρίως στον Β. Τσιτσάνη που το περιθωριακό ρεμπέτικο μετουσιώνεται σε αστικό λαϊκό τραγούδι και προσεγγίζει με αμεσότητα τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Σ' αυτήν την πορεία του ο Β. Τσιτσάνης βρίσκει στο πρόσωπο του συμπατριώτη του, νεότερου στην ηλικία, Απ. Καλδάρα, τον καλύτερο σύμμαχο. Ο νεαρός Απόστολος από τα πρώτα του βήματα στη δισκογραφία δείχνει σαφή δείγματα ενός μεγάλου ολοκληρωμένου δημιουργού.
Γράφει υποδειγματικά κλασικά ρεμπέτικα στην πρώτη του μελωδική περίοδο (1947-1955). Καθώς επίσης λαϊκά αριστουργήματα στη συνέχεια για το χρονικό διάστημα 1955-1965, περίοδος που ίσως είναι και η παραγωγικότερη της δημιουργίας του. Το μεγάλο όμως καλλιτεχνικό βήμα που τον βάζει μπροστά από τους προγενέστερους ή σύγχρονούς του ομότεχνους πραγματοποιείται από το 1965 και μετά, όταν ο Καλδάρας, δεχόμενος τα μηνύματα της εποχής, μετουσιώνει τη λαϊκή φόρμα των τραγουδιών του και την κεντά σε έναν έντεχνο καμβά. Το «Ένα αστέρι πέφτει, πέφτει» του 1965 θεωρείται η αφετηρία σε αυτήν τη μεγάλη στροφή που πραγματοποίησε ο Απόστολος ανοίγοντας καινούριους δρόμους που κορυφώνονται το 1972 και το 1973 με την κυκλοφορία της «Μικράς Ασίας» και του «Βυζαντινού Εσπερινού», δίσκων που αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα ολοκληρωμένης έντεχνης δουλειάς. Εδώ βρίσκεται και η ιδιοφυΐα του δημιουργού.
Αυτό είναι, λοιπόν, το συγκριτικό πλεονέκτημα του Απ. Καλδάρα. Δίνει το δυναμικό «παρών» σε όλες τις φάσεις του λαϊκού μας τραγουδιού, με ορισμένα από τα ομορφότερα και χαρακτηριστικότερα τραγούδια της κάθε περιόδου, επιδεικνύοντας μια ιδιοφυή προσαρμοστικότητα στις ραγδαίες κοινωνικές πολιτιστικές αλλαγές που συντελούνται στον τόπο μας. Ανάλογο προηγούμενο δεν υπάρχει και αυτό το γεγονός τον καθιστά μοναδικό.

Μουσικά ακούσματα στα παιδικά του χρόνια
Ο Απόστολος Καλδάρας γεννήθηκε στα Τρίκαλα στις 7 Απριλίου του 1922 από Μετσοβίτες γονείς. Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο να μιλήσει για τα παιδικά του χρόνια, όπως τα ανέφερε στον Τάσο Σχορέλη, τον άνθρωπο που με το μεράκι και την αγάπη του για το λαϊκό τραγούδι κατάφερε να μας αφήσει σημαντικές μαρτυρίες από τους πρωτεργάτες του στο έργο του «Ρεμπέτικη Ανθολογία»: «Η συνοικία που πρωτοείδα το φως του ήλιου είναι τα Αραπάτικα που είχαν κοινά σύνορα με τον τότε νεότευκτο οικισμό των προσφύγων που είχαν έρθει από τη Μ. Ασία, τα "Προσφυγικά" όπως τα λέγανε. Τους θεωρούσαν τότε (τους πρόσφυγες) σαν παρείσακτους που η εγκατάσταση τους εκεί δε σήμαινε τίποτα άλλο παρά ζημιά γιο τους γηγενείς. Θυμάμαι που πολλές μανάδες δεν άφηναν τα παιδιά τους να παίζουν με τα "προσφυγάκια" επειδή τα δυστυχισμένα εκείνα πλάσματα ήταν φτωχοντυμένα και τα περισσότερα τότε σχεδόν ξυπόλυτα και γενικά είχανε πάνω τους τα σημάδια της τραγικής τους μοίρας». Και συνεχίζει ο Απόστολος με πολλή τρυφερότητα: «Εγώ όμως τα αγαπούσα, για εμένα ήταν οι φίλοι μου... Ήτανε τα γειτονάκια μου που φτιάχναμε τόπι από κουρέλια για να παίζουμε στις αλάνες της γειτονιάς». Στη συνέχεια αναφέρεται στα παιδικά του ακούσματα:
«Σε ένα καφενεδάκι πρωτάκουσα τον Μπάτη, τη βραχνή φωνή του Μάρκου, που αργότερα ρουφούσαν τ' αυτιά μου μία-μία τις απλές εκείνες νότες που βγαίνανε από το χωνί του μισοχαλασμένου φωνόγραφου και που έγινε αιτία πολλές φορές να με τιμωρήσει η μητέρα μου γιατί άργησα να πάω ή μάλλον να γυρίσω σπίτι μου, απορροφημένος τελείως από τη μουσική εκείνη... Σε ένα τρίτο καφενεδάκι πρωτάκουσα τον Τσιτσάνη, τον Στράτο, τον Παπαϊωάννου, τον Μπαγιαντέρα, τον Χατζηχρήστο, τον Κερομύτη και τόσους άλλους που η φαντασία μου τους εξίσωνε με θεούς».
Έτσι από μικρή ηλικία μαθητεύει κοντά στον ψάλτη της ενορίας, ο οποίος διακρίνοντας το μουσικό του «αυτί» τον κάνει Ισοκράτη. Το βυζαντινό μέλος είναι και το στοιχείο που θα επιδράσει περισσότερο και θα χαρακτηρίσει το δημιουργό Καλδάρα στο μέλλον:
«...Με τον καιρό εγώ έμαθα να διακρίνω τους ήχους της βυζαντινής μουσικής και πολλά άλλα ιδιόμελά της... Αργότερα, όταν μεγάλωσα, μπήκα και στη χορωδία την εκκλησιαστική, που πλαισίωνε τον ψάλτη συνοδεύοντάς τον με τετραφωνία πια. Εν τω μεταξύ είχα παρακολουθήσει και πολλά μαθήματα βυζαντινής μουσικής από τον αριστερό ψάλτη της εκκλησίας μας, αλλά τα εγκατέλειψα όταν άρχισα να γράφω τραγουδάκια ερωτικά με την κιθάρα μου. Νίκησε η φύση όπως βλέπεις».
Αυτές είναι οι μουσικές καταβολές του Απ. Καλδάρα. Ας προστεθούν σ' αυτές και η επίδραση που άσκησε η δημοτική μουσική, λόγω της Μετσοβίτισσας μητέρας του που τραγουδούσε με έναν εξαίσιο τρόπο ηπειρώτικα τραγούδια.
Η βυζαντινή μουσική, τα τραγούδια των Μικρασιατών, ο Μάρκος και ο Μπάτης, η ηπειρώτικη παράδοση αποτελούν ένα ευλογημένο μίγμα που θα πυροδοτήσει το πηγαίο ανεξάντλητο ταλέντο που θα δώσει για 45 χρόνια ορισμένα από τα ομορφότερα λαϊκά τραγούδια.
Το μόνο που λείπει μέχρι τότε είναι το μέσο να εκφραστεί η τέχνη του Απόστολου. Στην αρχή είναι η κιθάρα, δώρο ενός πρωτοξάδελφου. Το όργανο όμως που πραγματικά τον μάγεψε και τον κέρδισε ήταν το μπουζούκι: «Ήταν το καλοκαίρι του 1936 και έκανα βόλτα με τους φίλους μου, όταν βλέπω στην οδό Ασκληπιού έναν άνδρα να ακουμπάει το ένα του πόδι στη ρόδα του καροτσιού που πουλούσε παγωτά και στο γόνατο του επάνω να στηρίζει ένα όργανο άγνωστο τότε στον πολύ κόσμο, το μπουζούκι». (Από ραδιοφωνική συνέντευξη του Απ. Καλδάρα στη Μ. Κλιάφα το 1989).
Ο άνδρας με το μπουζούκι που αναφέρει ο Απόστολος δεν είναι άλλος από τον Μήτσο Παπασίκα, μαζί με τον οποίο αργότερα, στη διάρκεια της κατοχής, έπαιξαν μπουζούκι σε διάφορα κέντρα και καφενεία των Τρικάλων.
Τελειώνει το Γυμνάσιο Τρικάλων το Νοέμβριο του 1941. Ως «άπορος με καλή επίδοση και συμπεριφορά» είχε τελειώσει το ίδιο αυτό Γυμνάσιο ο Βασίλης Τσιτσάνης λίγα χρόνια νωρίτερα. Οι δυο άποροι μαθητές του Γυμνασίου Τρικάλων έμελλε να σηκώσουν το λαϊκό τραγούδι στους ώμους τους, να εκφράσουν με την τέχνη τους την ψυχή ενός ολόκληρου λαού. Είχαν προηγηθεί ένας Συριανός και ορισμένοι ακόμα ταπεινοί ομότεχνοί τους που δημιούργησαν τις βάσεις του λαϊκού μουσικού μας πολιτισμού και έστρωσαν το δρόμο στους Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, που δίκαια τους αναγνώρισαν και τους αποκάλεσαν δασκάλους τους.Είπαν για τον Απόστολο Καλδάρα
Μίκης Θεοδωράκης:
«Με το θάνατο του Απόστολου Καλδάρα χάνεται ένας από τους τελευταίους μεγάλους του λαϊκού μας τραγουδιού. Η μουσική του γαλούχησε γενιές Νεοελλήνων και βοήθησε στην αναγέννηση του ελληνικού τραγουδιού».
Γιάννης Μαρκόπουλος:
«Μεγάλη απώλεια. Ο Απόστολος Καλδάρας ήταν από τα πιο μεγάλα μουσικά αναστήματα της λαϊκής μας μουσικής. Τα τραγούδια του θα μείνουν αθάνατα, γιατί μέσα τους είχαν πολλές φορές το πιο μεγάλο επίπεδο, που σκόπευε η νεοελληνική τέχνη για να μπει μέσα στο πάνθεον του μεγάλου πολιτισμού της Ανατολής».
Κώστας Βίρβος:
«...Έχω να πω ότι χάθηκε ίσως ο μεγαλύτερος λαϊκός μας συνθέτης. Δεν είχε ολοκληρώσει ακόμα το έργο του. Είχε πολλά να δώσει. Ο πρόωρος θάνατός του μας στέρησε από τη δημιουργική του προσφορά.
Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι
το σκοτάδι είναι βαθύ
γιατί ένα παλικάρι
πήγε για να κοιμηθεί.
Με συγχωρείς, Απόστολε, για την παράφραση του μεγαλειώδους στίχου σου, αλλά δεν μπορούσα με άλλα λόγια να πω ότι δεν είσαι πια κοντά μας. Δε μας έφυγες, απλά πήγες να κοιμηθείς. Κουράστηκες ίσως γιατί δινόσουν ολόκληρος στις δημιουργικές σου στιγμές. Βέβαια εμείς χάσαμε εσένα, μα ο Ελληνισμός κέρδισε έναν ανεπανάληπτο λαϊκό συνθέτη κι έναν ασύγκριτο ποιητή που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία. Μόνο το "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" και το "Σ' ένα βράχο φαγωμένο" φτάνουν να σε καθιερώσουν ως το μεγαλύτερο ίσως συνθέτη και σε ένα από τους πιο μεγάλους ποιητές μας.
(.) Θεωρώ τον εαυτό μου προνομιούχο γιατί έγραψα μαζί σου πάνω από 150 τραγούδια και γιατί από τη συνεργασία σου έμαθα πάρα πολλά. Οι στιχουργοί έχουν να το λένε ότι τους έβγαζες τον καλύτερο τους εαυτό.
Μα πώς αλλιώς θα γίνονταν τα τραγούδια τέλεια; Ήσουν ο συνθέτης κι ο στιχουργός που τα ήξερε όλα. Πάντα είχες μια σφαιρική αντίληψη του τι συμβαίνει γύρω μας. Το είδος του τραγουδιού, είτε μάγκικο λεγότανε, είτε ρεμπέτικο, είτε λαϊκό το κατείχες, ήταν κτήμα σου. Ήξερες το βυζαντινό μέλος απέξω και ανακατωτά, γεννημένος δίπλα στον προσφυγικό συνοικισμό, αγάπησες αυτούς τους πονεμένους ανθρώπους και έμαθες τα τραγούδια τους.
Ποιος απλός 'Έλληνας συνθέτης θα μπορούσε να γράψει τόσο αριστουργηματικά τη "Μικρά Ασία" σε στίχους του Πυθαγόρα; Ποιος άλλος Έλληνας συνθέτης θα είχε για κάθε τραγούδι και άλλον δρόμο (τρόπο) στο "Βυζαντινό Εσπερινό" σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου;».
Γιώργος Νταλάρας:

«Έφυγε πρόωρα, ξαφνικά και άδικα, παίρνοντας μαζί του τα μεγάλα μυστικά της λαϊκής μουσικής. Ο Απόστολος Καλδάρας ήταν ένας πολύ μεγάλος, ένας μοναδικός συνθέτης, που κατάφερε να εκφράσει το λαϊκό συναίσθημα και τον καημό των ανθρώπων, πέρα και πάνω από κάθε γραφικότητα. Οι γνώσεις του για τη λαϊκή μουσική ήταν έξω από κάθε σύγκριση και μέτρο, γι' αυτό το κενό που αφήνει είναι τεράστιο. Η πλουσιότερη και ουσιαστικότερη περίοδος του λαϊκού τραγουδιού χάνει έναν από τους τελευταίους θεματοφύλακές της. Το τραγούδια του θα μας θυμίζουν την απουσία του. Χάνω ένα μεγάλο φίλο, ένα δάσκαλο, έναν πατέρα, που με προίκισε με ανεκτίμητα δώρα, τα τραγούδια του. θα τον τιμώ και ευγνωμονώ για πάντα».
Λευτέρης Παπαδόπουλος:
«Ο τελευταίος από τους μεγάλους του λαϊκού τραγουδιού. Μαζί με Βαμβακάρη και Τσιτσάνη στάθηκαν οι τρεις κορυφές του τριγώνου του λαϊκού τραγουδιού με την υπογράμμιση όμως ότι ο Καλδάρας εξακολουθούσε να γράφει έως τις τελευταίες ώρες της ζωής του. Για μένα έχει γράψει ένα από τα 2-3 σημαντικότερα ελληνικά τραγούδια, το "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι", που και μόνο γι' αυτό θα μπορούσε να περάσει στην ιστορία».

Ανιχνευτής: Επικούρειος Πέπος. 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ!!!!!!!!!!!!!! στο filomatheia.blogspot.com

 Θεραπεία με αρχαία τραγωδία; Ναι θεραπεία με αρχαία τραγωδία, φίλες και φίλοι όσοι διαβάσατε τη χθεσινή ανάρτηση θα θυμόσαστε πως είχα κάνει μια σχετική αναφορά γι' αυτό το θέμα, σας καλησπερίζω και εύχομαι το σ/κ που λέει και ο Ηγέτης, να είναι για σας γεμάτο ευχάριστες εκπλήξεις. Μια ωραία έκπληξη σας περιμένει στο ''ΑΛΙΚΟ'' με την ορχήστρα των υπέροχων κοριτσιών που συμμετέχουν στην ορχήστρα ''SMYRNA'' Κρίμα που δεν είναι κοντά μας ο Τζιμ Άνταμς για να απολαύσει εξαίσιες παραδοσιακές μελωδίες. Το κόστος είναι 8,00 ευρώ και εμπεριέχει ένα ποτό, αν πιεις δεύτερο ποτό είναι συν 3,00 ευρώ, αν ο Αρκάς, η Άλκηστη, η Διώνη, η Μυρτώ, ο Ασκληπιός, ο Θέμης, ο Αίαντας και όποιος άλλος ενδιαφερόμενος διαβάσει αυτό το μνμα και επιθυμεί να συμμετέχει ας επικοινωνήσει μαζί μου, εκτός απροόπτου λέω να πάμε αύριο Κυριακή 8/11 Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Fuji Tomo Kazu

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΠΑΠΑΡΣΕΝΟΣ*

Ο ιδρυτής του «Θεάτρου του Πολέμου» Μπράιαν Ντέρις μαζί με ηθοποιούς του, λίγο πριν από την ανάγνωση αποσπασμάτων αρχαίων τραγωδιών σε Αμερικανούς βετεράνους του Ιράκ και του Αφγανιστάν.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

BRYAN DOERRIES
The Theater of War
εκδ. Knopf
Τι μπορούν να μας διδάξουν σήμερα οι αρχαίες τραγωδίες, πόσο επίκαιρα είναι τα μηνύματά τους, ποια είναι η οικουμενική και διαχρονική αξία τους; Μπορούν άραγε να βοηθήσουν στην ανακούφιση των βασανισμένων από τις φανερές και αθέατες πληγές του πολέμου ή φυσικών καταστροφών; Ο ιδρυτής του «Θεάτρου του Πολέμου» Μπράιαν Ντέρις, όπως περιγράφει στο ομώνυμο βιβλίο του, είναι πεπεισμένος ότι η σοφία των αρχαίων τραγωδών μας βοηθάει να ανακαλύψουμε τους εαυτούς μας, να αναζητήσουμε την αλήθεια, να διαχειρισθούμε καλύτερα τις «παράπλευρες απώλειες», μέσα και έξω από τα πεδία της μάχης.
Με πάθος ευαγγελιστή έχει κάνει σκοπό της ζωής του να αναδείξει τη «θεραπευτική» αξία της αρχαίας τραγωδίας σκηνοθετώντας θεατρικές παραστάσεις σε στρατιωτικές βάσεις, νοσοκομεία, ιατρικές σχολές και φυλακές, από την Αμερική μέχρι την Ιαπωνία, από το Πεντάγωνο, μέχρι τη βάση Γκουαντάναμο στην Κούβα.
Η επώδυνη εμπειρία που έζησε ο ίδιος με την κοπέλα του, που πέθανε από κυστική ίνωση σε ηλικία 22 ετών και με τον πατέρα του, που υπέκυψε στον διαβήτη σε ηλικία 66 ετών, τον ώθησε να προστρέξει για στήριγμα στους τραγικούς ποιητές της αρχαίας Ελλάδας, τους οποίους είχε σπουδάσει στο κολέγιο Κένιον του Οχάιο. Οταν τον Φεβρουάριο 2007 διάβασε ένα άρθρο για την πλημμελή ιατρική φροντίδα που προσφέρονταν σε βετεράνους των πολέμων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, απευθύνθηκε στον αμερικανικό στρατό με μία τολμηρή πρόταση.
Να σκηνοθετήσει παραστάσεις αρχαίων ελληνικών τραγωδιών, όπως του «Φιλοκτήτη» και του «Αίαντα» του Σοφοκλή, με το σκεπτικό ότι οι εμπειρίες των ηρώων σ' αυτές τις τραγωδίες, θα βοηθούσαν στρατιωτικούς και τις οικογένειές τους να δραπετεύσουν από το παρελθόν, να ανακουφισθούν από τον πόνο και να απαλύνουν τις παρενέργειες του μετατραυματικού άγχους, που κατέτρεχε πολλούς από αυτούς με την επιστροφή τους στην Αμερική.
Η μεγάλη απήχηση που είχε η πρώτη παράσταση σε 400 πεζοναύτες στο Σαν Ντιέγκο τον Μάιο 2008, ενίσχυσε την πίστη του στη λυτρωτική δύναμη του αρχαίου δράματος, καθώς διαπίστωσε πόσο καίρια τα αρχαία λόγια άγγιζαν σύγχρονες ψυχές, πόσο έντονα ξεφύτρωναν τα συναισθήματα της οργής, ενοχής, θλίψης, τιμής και προδοσίας σε νέους Φιλοκτήτες και Αίαντες.
Τον χειμώνα του 2009 παρουσίασε τον «Φιλοκτήτη» σε 250 αξιωματικούς στο Πεντάγωνο με πρωταγωνιστή τον γνωστό ηθοποιό Πολ Τζιαμάτι και ακολούθησε ένα συμβόλαιο για παραστάσεις της αρχαίας τραγωδίας σε 100 στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Εκεί αναδύθηκαν οι εσωτερικές συγκρούσεις για τον σωστό και το άδικο, ο θυμός για την παραβίαση του κώδικα ηθικής, η οργή για την εγκατάλειψη από τους ανωτέρους, οι τύψεις για τους χαμένους συντρόφους, η κατάθλιψη, που οδηγεί σε ρήξη με την οικογένεια και την κοινωνία, το φάσμα της αυτοκτονίας.
Αν όμως οι τραγωδίες του Σοφοκλή βοηθούσαν τους στρατιώτες και τις οικογένειές τους να ανακουφισθούν από τα τραύματα του πολέμου, άλλες τραγωδίες αποδείχθηκαν διδακτικές στην αντιμετώπιση διαφορετικών κοινωνικών ζητημάτων, όπως ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, που από το καλοκαίρι του 2009 παρουσιάσθηκε σε σωφρονιστικούς υπαλλήλους διαφόρων φυλακών.
Στη διαβόητη βάση του Γκουαντάναμο ο συγγραφέας συνειδητοποιεί ότι οι κρατούμενοι αισθάνονται ως σύγχρονοι Προμηθείς από το μαρτύριο της πολύχρονης και ακραίας απομόνωσης που υφίστανται χωρίς δίκη, καταφεύγοντας σε αυτοκτονίες και απεργίες πείνας. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι δεσμοφύλακες εμφανίζονται άτεγκτοι στην εφαρμογή του νόμου και της τάξης, καθώς αντιμετωπίζουν προκλήσεις από φανατικούς «μαχητές του εχθρού», μερικοί όμως φαίνονται συμπονετικοί και βιώνουν τη δική τους απομόνωση. Η εμπειρία του πάντως από το Γκουαντάναμο έπεισε τον συγγραφέα ότι η Αμερική θα ανακτήσει το ηθικό ανάστημά της μόνο με τη διεξαγωγή μιας δίκαιης δίκης.
Η συμπόνια προς τους ετοιμοθάνατους και τους πάσχοντες από ανίατες ασθένειες, όπως την έζησε και ο ίδιος με το κορίτσι του και τον πατέρα του, τον παρακίνησε να παρουσιάσει σε ιατρικές σχολές και νοσοκομεία τις «Τραχίνιες» του Σοφοκλή, όπου ο Ηρακλής, που βασανίζεται από αφάνταστους πόνους, ζητεί από τον γιο του να τον βοηθήσει να πεθάνει. Τα ηθικά διλήμματα και τα συναισθήματα γύρω από τη φροντίδα ετοιμοθάνατων, τον αναπόφευκτο θάνατο, την αγωνία των συγγενών, ιατρών και νοσηλευτών, την επιλογή της ευθανασίας, είναι εξίσου επίκαιρα και βασανιστικά σήμερα, όπως ήταν πριν από 2.500 χρόνια.
Για τον συγγραφέα, η αρχαία τραγωδία εξακολουθεί να μας αγγίζει 2.500 χρόνια αργότερα, μας βοηθάει να αναζητήσουμε την αυτογνωσία και την αλήθεια, να διδαχθούμε από τις πράξεις και τα λάθη μας, να γιατρευθούμε ως κοινότητα, όπως γινόταν στην αρχαία Αθήνα με το «θεραπευτήριο της ψυχής», το Θέατρο του Διονύσου, κτισμένο δίπλα στο Ιερό του Ασκληπιού. Αυτό το ελπιδοφόρο μήνυμα τάχθηκε να διαδώσει και ο ίδιος με το δικό του θέατρο.
* Ο κ. Αχιλλέας Παπαρσένος διετέλεσε προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον.

Πηγή: Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Ανυχνευτής: Φιλοκτήτης-Νεοπτόλεμος

OI ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΜΑΣ ΚΙ ΕΜΕΙΣ... ΣΑ ΝΑ ΛΕΜΕ ΜΕΡΑ ΜΕ ΝΥΧΤΑ πόσοι άραγε 'Ελληνες έχουμε επισκεφθεί τους τάφους των προγόνων μας;

Ο Σωκράτης και η λατρεία των προγόνων

Φίλες και Φίλοι αγαπητοί προγονολάτρεις σας καλησπερίζω, πόσοι άραγε από μας που κοκορευόμαστε για τους προγόνους μας έχουμε επισκεφθεί τους τάφους των προγόνων μας στον ΚΑΡΑΜΕΙΚΟ; πόσοι από μας γνωρίζουν τους Έλληνες Κλασικούς; πόσοι από μας τους διαβάζουμε; πόσοι από μας επισκεπτόμαστε τους αρχαιολογικούς χώρους; πόσοι από μας έχουμε πάρει τα παιδιά μας για να τους πάμε βόλτα στο αρχαιολογικό Μουσείο; πόσοι από μας μιλάμε για τα έργα των προγόνων μας σε σχέση με μας; γιατί αρκετοί από μας δεν έχουμε επισκεφθεί ποτέ το  ΝΑΟ ΤΩΝ ΝΑΩΝ των ΕΛΛΗΝΩΝ;; Μήπως ο σοφός Γεώργιος έχει δίκιο που λέει πως στην καλύτερη περίπτωση άντε να είμαστε φιλέλληνες, σίγουρα όχι Έλληνες, και στη χειρότερη Ελληνοέλληνες. Αύριο θα σας παρουσιάσω κάτι πολύ ενδιαφέρον που έχει σχέση με τους προγόνους μας, με τους προγόνους που οι ξένοι γνωρίζουν δυστυχώς για μας, πιο πολλά, αύριο θα δείτε πως τα έργα του ΣΟΦΟΚΛΗ, του ΕΥΡΙΠΙΔΗ, και του ΑΙΣΧΥΛΟΥ είναι πάντα στην επικαιρότητα, πιο πολλά αύριο. Με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Fuji Tomo Kazu.

Ο Σωκράτης και η λατρεία των προγόνων.

Γράφει ο Σαπαρδάνης Κωνσταντίνος

«για όποιον άνθρωπο έχουν εξαρτηθεί από τον ίδιο όλα όσα οδηγούν στην ευδαιμονία…αυτός έχει

προετοιμαστεί να ζήσει με τον καλύτερο τρόπο, αυτός είναι ο σώφρων και ο γενναίος και ο φρόνιμος»^248a

Όσο κι αν φαίνεται παράλογο να αισθάνεται κανείς περήφανος για κάτι που δεν έκανε ο ίδιος, άλλο τόσο είναι παρήγορο για αυτούς που είναι έτσι φτιαγμένοι ώστε να μην μπορούν να αντέξουν την ευθύνη της ζωής τους, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν μια ατομική ύπαρξη που θεωρούν ανούσια. Αυτοί οι γνωστοί τυφλοί αναγνώστες των δοξασμένων προγόνων, με συνοφρυωμένα πρόσωπα και…μεγάλο εκτόπισμα, καταλήγουν μόνο να ενοχλούν ενώ ζητάνε τόκους από δάνεια που δεν έδωσαν, καπηλεύοντας μια υπεροχή που δεν κέρδισαν, στο όνομα της δικιάς τους κατωτερότητας.

Γι’ αυτούς η αρχαία Ελλάδα δεν είναι Ιστορία, είναι μια συνείδηση που οικειοποιούνται χωρίς να γνωρίζουν, ενώ αρέσκονται στους χλευαστικούς αναχρονισμούς – «όταν εμείς χτίζαμε τον Παρθενώνα οι άλλοι τρώγανε μπανάνες στα δέντρα». Η αλήθεια εξάλλου δεν έχει σημασία για τον προγονολάγνο, μόνο ο θαυμασμός και η περηφάνια που συνοδεύουν ακόμα και την αναφορά μόνο ενός από τους «μεγάλους της αρχαιότητας», ή κάποιο στρατιωτικό κατόρθωμα του φιλοπόλεμου παρελθόντος μας. Αν τους έπαιρνε κανείς στα σοβαρά όλους αυτούς, θα πίστευε ότι στην αρχαία Ελλάδα κι ο τελευταίος αγρότης απήγγειλε Όμηρο ή έγραφε τη δικιά του Πολιτεία, και το κάθε ελληνόπουλο σκότωνε στη μάχη ντουζίνες ετεροχρονισμένων «βαρβάρων» πριν ενηλικιωθεί.

Όμως και η αρχαία Ελλάδα είχε τη δικιά της αρχαιότητα και τους δικούς της αρχαιολάγνους, και ο Σωκράτης τους ειρωνευόταν με το ίδιο σθένος που χρησιμοποιούσε κατά των σοφιστών και όλων εκείνων που νόμιζαν ότι ήξεραν όσα δεν μπορούσαν να ξέρουν ή όσων ζούσαν τον ανεξέταστο βίο. Γι’ αυτό και ο Επιτάφιος λόγος του κατακλύζεται από σκωπτική διάθεση, λέγοντας όσα θα ήθελαν να ακούσουν οι Αθηναίοι σε έναν έπαινο της Αθήνας, αδιαφορώντας για την αλήθεια που ενοχλεί και φέρνει σε αμηχανία εκείνους που προτιμούν να φαντασιώνονται ένα άσπιλο παρελθόν από το να μαθαίνουν απ’ τα λάθη και τις αποτυχίες όσων προηγήθηκαν. Οι Επιτάφιοι εξ άλλου, όπως σημειώνει ο Taylor, ανήκαν στο είδος της ρητορικής που ονομαζόταν «επιδεικτικός λόγος», φτιαγμένοι με καλλωπιστικά στοιχεία, λεκτική διακόσμηση και μια έξαρση στο ύφος που αποφεύγονταν στους δικανικούς και πολιτικούς λόγους, οπότε άρμοζε για μια απόπειρα σάτιρας της πατριωτικής ανάγνωσης της ιστορίας.

Πριν καν ξεκινήσει τον λόγο του ο Σωκράτης ειρωνεύεται στον Μενέξενο* το ίδιο το είδος του Επιτάφιου λόγου, ότι σαν έπαινος ικανοποιεί αποτελεσματικά το ακροατήριο «λέγοντας για τον καθένα τα προτερήματα που έχει και δεν έχει»^235a, τόσο που κάνει τον θάνατο στη μάχη ευπρόσδεκτο αφού τον μετατρέπει σε ευκαιρία να ενταφιαστεί κάποιος με τιμές και μεγαλοπρέπεια ακόμα κι αν είναι φτωχός.

Πηγή: Γιάννης Γαίτης

«Εσύ, Σωκράτη, πάντα ειρωνεύεσαι τους ρήτορες», του λέει ο Μενέξενος, για να συνεχίσει ο φιλόσοφος απτόητος κολακεύοντας αρχικά την καταγωγή των νεκρών. Τα πρώτα εύσημα απευθύνονται στους προγόνους και σε όλα όσα χρωστάνε οι νεκροί του πολέμου σ’ αυτούς. «Έγιναν λοιπόν ενάρετοι επειδή γεννήθηκαν από ενάρετους»^237a. Οι πρόγονοι εδώ χαρακτηρίζονται αυτόχθονες «που δεν είχαν έλθει από αλλού», κι ας είχαν μετοικήσει στην Αθήνα οι Αθηναίοι από μέρη μακρινά (καταγόμενοι από Πελασγούς, Ίωνες κ.α.). Αλλά, όπως είπαμε, η αλήθεια έχει μικρή σημασία μπροστά στη θεμελίωση της γενεαλογικής υπεροχής ή, ακόμα περισσότερο, της περηφάνιας που ανιχνεύεται στα ίδια τα χώματα που πατάνε οι τότε και οι τώρα. «Η χώρα τούτη είναι άξια επαίνου απ’ όλους τους ανθρώπους…τον λόγο μου επιβεβαιώνουν η φιλονικία και η κρίση των θεών γι’ αυτήν»^237c-d. Αναφέρεται στην έριδα Αθηνάς και Ποσειδώνα για την πόλη, όπου επικράτησε η Αθηνά.

Μόνη αυτή η χώρα «την εποχή εκείνη» την αρχέγονη, τη μυθική, γέννησε ανθρώπους, την ίδια εποχή που η υπόλοιπη γη κοσμούσε μόνο ζώα και άγρια θηρία (κάτι δηλαδή σαν τον Παρθενώνα των ημέτερων και τις μπανάνες των άλλων). Η γη η ίδια, «σταθερή και υγιής και από τη φύση της» εχθρική προς τους άλλους, τους βάρβαρους που δε νόθευσαν τους γνήσιους Έλληνες με «βαρβαρικές προσμείξεις» και μόνο βάση νόμου γίνονται Έλληνες, ενώ από τη φύση τους είναι, και θα είναι, βάρβαροι^245c-d. Τι πιο φυσιολογικό από το να δημιουργεί ένας λαός εχθρούς ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν, αφού η ίδια η προσπάθεια ορισμού της ιστορικής ταυτότητας μπορεί να γίνει μόνο ως αντιπαράθεση με κάποιον άλλο. Η έννοια του άλλου εφευρίσκεται υποχρεωτικά για να δικαιώσει τη διαφορετικότητα του εαυτού, όπου ο διαχωρισμός των δικών μας με τους δικούς τους πρέπει να είναι απόλυτος και ξεκάθαρος («οι άλλες πόλεις δημιουργήθηκαν από ανθρώπους κάθε είδους και στοιχεία ανώμαλα, με συνέπεια ανώμαλα να είναι και τα πολιτεύματά τους»^238e). Πρέπει όμως να είναι και εχθρικός, αφού δεν μπορείς να αγαπάς κάτι χωρίς να μισείς το αντίθετό του. Η περηφάνια για τα οικεία απαιτεί το όνειδος για τα ξένα.

Μετά την εποχή των θεών, τα ψέματα συνεχίζονται και στην εποχή των ηρώων. Εδώ όλα παίζονται και όλα δικαιολογούνται. Οι Έλληνες ηρωοποιούνται, οι Αθηναίοι ακόμα περισσότερο, ενώ οι ξένοι μετατρέπονται σε τέρατα αδύνατο να ηττηθούν, ώστε η νίκη να φανεί υπεράνθρωπη και η τυχόν ήττα αναμενόμενη ή αποτέλεσμα προδοσίας.

Έτσι, όταν οι παντοδύναμοι Πέρσες αγκυροβόλησαν στην Ερετρική, «στάθηκαν από τη μια θάλασσα μέχρι την άλλη, ένωσαν τα χέρια και διέτρεξαν όλη την περιοχή, για ν’ αναφέρουν στον βασιλιά ότι κανείς δεν τους είχε ξεφύγει»^240b-c. Η προφανής υπερβολή της δύναμης του εχθρού λειτουργεί ως απόδειξη της γενναιότητας των Ελλήνων. Έτσι, η νίκη στη μάχη του Μαραθώνα τιμωρεί την υπερηφάνεια «ολόκληρης της Ασίας», και δείχνει ότι ακόμα και οι Πέρσες δεν είναι τελικά αήττητοι, αλλά ότι «τα μεγαλύτερα πλήθη και ο μεγαλύτερος πλούτος υποτάσσονται στην ανδρεία»^240d. «Τι άνθρωποι ήταν εκείνοι…»^240d Αποσιωπάται από την άλλη η μάχη των Θερμοπύλων, η δόξα της οποίας ανήκει στους Σπαρτιάτες και τους Θεσπιείς.

«Ο πωλών επί πιστώσει» του Λευτέρη Γιακουμάκη, 2010

Για τον ‘εμφύλιο’ Πελοποννησιακό Πόλεμο ως αίτιο αναφέρεται η ζήλια προς την Αθήνα, και λόγος της ζήλιας η δόξα της πόλης και η ευτυχία των πολιτών της. Η Αθήνα αναφέρεται σαν στόχος όλων των υπόλοιπων Ελλήνων, ενώ όπως ξέρουμε, στην πραγματικότητα εναντίον της εκστράτευσαν μόνο οι Σπαρτιάτες και οι σύμμαχοί τους, ενώ πραγματικό αίτιο του πολέμου δεν ήταν η ζήλια, αλλά οι αντικρουόμενες αποικιοκρατικές δυνάμεις με μήλο της έριδος την Επίδαμνο. Η δε Σικελική εκστρατεία παρουσιάζεται σαν προσπάθεια απελευθέρωσης των καταπιεσμένων Λεοντίνων (που είχαν φιλικούς δεσμούς με τους Αθηναίους), ενώ είναι φανερό ότι με την κατάκτηση της Σικελίας η Αθήνα θα κέρδιζε ναυτική δύναμη χωρίς προηγούμενο, αποκτώντας πρόσβαση σε νέα εδάφη, νέα λιμάνια και νέους εμπορικούς δρόμους σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Ο ακροατής ενός Επιτάφιου όμως θέλει να ακούσει για τις υπεροχές της πόλης του, και αν τύχει να ντροπιάστηκε από ήττες ή υποχωρήσεις, ακόμα κι αυτό πρέπει να οφείλεται στην αρετή και τη μεγαλοσύνη της. «Αν όμως ήθελε κάποιος να κατηγορήσει δίκαια την πόλη μας για κάτι, τούτο μόνο λέγοντας θα κατηγορούσε σωστά, ότι είναι πάντοτε πολύ ευσπλαχνική και πρόθυμη να υποστηρίξει τον πιο αδύνατο»^244e. Από άλλα πλατωνικά κείμενα βέβαια ξέρουμε ότι οι θέσεις του Πλάτωνα και του Σωκράτη ήταν πιο ορθολογικές.

Με μια εκπληκτική σοφιστεία ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι από τη μία οι Αθηναίοι «επικράτησαν» στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ενάντια στη σπαρτιατική συμμαχία, ενώ από την άλλη νικηθήκανε «από τις δικές μας διαφορές, όχι από τους άλλους˙γιατί και τώρα ακόμη είμαστε ανίκητοι από εκείνους»^243d. Η ιστορία φυσικά δείχνει το αντίθετο –στα Σικελικά καταστράφηκε ο αθηναϊκός στόλος, και η ήττα στον πόλεμο κόστισε στην Αθήνα τα τείχη της και σήμανε την αρχή της παρακμής. Η ήττα μετονομάζεται σε υπεροχή με τη ίδια ταχύτητα που η δικαιοσύνη μετατράπηκε προηγουμένως από αρετή σε ελάττωμα.

Τα ψέματα, οι υπερβολές και οι κομπασμοί συνεχίζονται ακάθεκτα. Ο Πλάτωνας συμμετέχει δημιουργικά (και ευφυέστατα) στη σάτιρα, βάζοντας τον Σωκράτη να εκφωνεί έναν λόγο που χρονολογεί επεισόδια της Αθηναϊκής ιστορίας πολλά χρόνια μετά το θάνατό του (399 π.Χ.). Η Ανταλκίδειος Ειρήνη του 387 π.Χ. μεταξύ Περσών και ελληνικών πόλεων, τερμάτισε τον Κορινθιακό Πόλεμο. Η Αθήνα υποχρεώθηκε να υπογράψει λόγω συνθηκών, αφού βρέθηκε εκείνη τη στιγμή αδύναμη απέναντι στους εχθρούς της, με αποτέλεσμα να χάσει εδάφη. Για τις ανάγκες του Επιτάφιου βέβαια, «μόνο εμείς δεν τολμήσαμε ούτε Έλληνες να παραδώσουμε ούτε όρκους να δώσουμε»^245c. Οι Αθηναίοι, λέει, απλά σταματήσανε τον πόλεμο και με ευχαρίστηση τον σταματήσανε και οι εχθροί. Η όποια απώλεια ανδρών στη μάχη της Νεμέας αποδίδεται σε προδοσία Κορίνθιων.

Άρα, οι απόγονοι πια, πρέπει να εμπνέονται από την ανδρεία των προγόνων και να ζήσουν έτσι ώστε να μην τους ντροπιάσουν, γιατί όποιος ντροπιάζει τους προγόνους του «δεν θεωρείται φίλος από κανέναν άνθρωπο και θεό, ούτε πάνω στη γη ούτε κάτω από τη γη όταν πεθάνει»^246d.

«Για τον άνδρα που πιστεύει ότι είναι κάτι σημαντικό δεν υπάρχει τίποτε αισχρότερο παρά να παρουσιάζεται ότι τιμάται όχι για τον εαυτό του αλλά εξαιτίας της δόξας των προγόνων»^247b, λέει στο τέλος του λόγου του, όταν τα ψέματα έχουν τελειώσει και προτρέπει πλέον τους παρόντες νέους δίνοντας συμβουλές για το μέλλον, ως είθισται στους Επιτάφιους.

---

* Μενέξενος: Συνονόματος του γιου του Σωκράτη, νεαρός γόνος επιφανούς οικογένειας. Εμφανίζεται και στους διαλόγους Λύσις και Φαίδων. Ο Μενέξενος γράφτηκε και διαδραματίζεται μετά το 387 π.Χ., χρονιά που σημάδεψε το τέλος του Κορινθιακού Πολέμου, οι νεκροί του οποίου τιμώνται στον Επιτάφιο λόγο που εκφωνεί ο Σωκράτης.

Ανιχνευτής: Φιλοκτήτης-Νεοπτόλεμος