ΣΙΓΚΜΟΥΝΤ ΦΡΟYΝΤ

"Τώρα νομίζω πώς το νόημα της εξέλιξης του πολιτισμού μας δεν είναι πια σκοτεινό. Η πολιτισμική εξέλιξη πρέπει να μας δείξει τον αγώνα ανάμεσα στον έρωτα και το θάνατο, ανάμεσα στην ορμή της ζωής και στην ορμή της καταστροφής και τον τρόπο διεξαγωγής τους στο ανθρώπινο είδος. Αυτή η γιγαντομαχία είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο της ζωής γενικά και γι' αυτό μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την πολιτισμική εξέλιξη απλώς ως τον αγώνα ζωής του ανθρώπινου είδους. Και αυτόν τον αγώνα των γιγάντων θέλουν οι νταντάδες μας να τον καταπραΰνουν με νανουρίσματα."

Ο Πατέρας της Ψυχανάλυσης, Σίγκμουντ Φρόιντ επηρεασμένος βαθύτατα από τα γεγονότα του Α Παγκοσμίου Πολέμου, όσο και την Ρωσική Επανάσταση, εξέδωσε το 1930 ένα από τα σημαντικότερα και πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του, το Das Unbehagen in der Kultur, Η Δυσφορία μέσα στον Πολιτισμό. Ο Αυστριακός ιατρός ανίχνευσε και έβγαλε στο φως τις αμείλικτες πιέσεις που ασκεί ο τελευταίος στα άτομα καθώς χαλιναγωγεί τις ορμέμφυτες στάσεις, γεννώντας αναπόφευκτα την δυσφορία. Πριν όμως ξεκινήσουμε ας λάβουμε γεύση του τι έπεται, μιας και το πόνημα είναι γερή γροθιά σε ευήκοα ώτα.

"Έτσι λοιπόν με εγκαταλείπει το θάρρος να παρουσιασθώ στους συνανθρώπους μου σαν προφήτης, και δέχομαι τη μομφή τους που δεν μπορώ να τους προσφέρω παρηγοριά, γιατί αυτή αποζητούν κατά βάση όλοι, οι ορμητικότεροι επαναστάτες όχι λιγότερο ολόψυχα από τους πραότερους θεοσεβείς."

"Το ερώτημα για τον σκοπό της ανθρώπινης ζωής έχει τεθεί αμέτρητες φορές. Δεν του έχει δοθεί καμία ικανοποιητική απάντηση ίσως και να μην επιδέχεται καμία.." (σελ 27)

Η φράση του Φρόιντ είναι αντήχηση της μηδενιστικής φιλοσοφίας. Το ανόητο της ύπαρξης έχει διατυπωθεί από προγενέστερους φιλοσόφους όσο και λογοτέχνες τον 19ου αίωνα. Αν όμως, δεν υπάρχει νόημα τότε γιατί ζούμε;

-Τι ζητούν τι θέλουν οι άνθρωποι από την ζωή ;
-Δεν είναι δύσκολο.Την ευτυχία και την στέρηση πόνου.

-Σε τι συνίσταται η ευτυχία ;
-Στο βίωμα ισχυρών αισθημάτων ηδονής. (σελ28)

-Από που προέρχεται ο πόνος;
-Ο πόνος είναι εγγενής της ύπαρξης. Πηγάζει από τρεις καταστάσεις:

α) Από το ίδιο το σώμα, το αίσθημα του μαρασμού και τις θνητότητας.
β) Από το φυσικό περιβάλλον και την αδάμαστη, καταστροφική δύναμη του, που προσπαθούμε ηδονικά να ελέγξουμε.
γ) Από τις σχέσεις μας με τους άλλους. Ο Φρόιντ όπως και ο Σοπενάουερ θεωρεί την συναναστροφή ως το πιο οδυνηρό  κομμάτι της ζωής, αίτιο της ενδημικής δυστυχίας μας.

-Πως αποφεύγεται;
-Όπως είπαμε ο πολιτισμός, ελέω συμβίωσης, βάζει φραγμό στα ενστικτώδη πάθη και στις σεξουαλικές επιθυμίες. Επομένως πρέπει να υπάρχει μια μετουσίωση των ορμών, της λιμπιντικής οικονομίας. Αυτή πραγματώνεται με:

α) Ισχυρές αποστάσεις από την ζωή. Απόσταση από το περιβάλλον ώστε τα άτομα να καταλήγουν να προφυλάσσονται χτίζοντας τα δικά τους κελιά. Η στάση αυτή οδηγεί σε ένα είδος  πνιγηρού ασκητισμού. (σελ 30)

β) Αναπληρωματικές ικανοποιήσεις που μειώνουν το πόνο: εδώ ανήκουν οι απολαύσεις που προσφέρει η επιστήμη, η τέχνη, η φαντασία, η καθυπόταξη της φύσης, ενέργειες που κοιμίζουν την θέληση αφού μας αποστασιοποιούν από το Εγώ και την Βούληση. Όμως, αυτές είναι εργαλεία λίγων ατόμων. Απαιτούν λεπτότητα και κλίση ώστε να μην είναι προσιτές από την πλειονότητα.Τέλος, πολλές φορές δημιουργούν μια αγχώδη ζωή, δεν προσφέρουν κάτι άτρωτο απο τα βέλη της μοίρας και συνήθως αποτυγχάνουν, όταν πηγή δυσφορίας είναι το σώμα. (σελ 33)

γ) Τα ναρκωτικά: τα τελευταία ως και το πιο κατάπτυστο, ποταπό είδος ελάφρυνσης προσφέρουν παροδική απόσπαση από την πραγματικότητα επιδρώντας σε χημικές συστάσεις του οργανισμού χαρίζοντας τεχνητή ευφορία. Στην κατηγορία εντάσσεται και η θρησκεία όσο και ανατολικές πρακτικές όπως γιόγκα. 

Αυτή βλάπτει στο παιχνίδι εκλογής και προσαρμογής με το να επιβάλλει σε όλους τον ίδιο δρόμο και τρόπο ζωής προς την ευτυχία και την αποφυγή πόνου (σελ 40) παραγνωρίζοντας την ιδιοσυγκρασία κάθε επιμέρους ατόμου. (σελ 35)

Γένεση του Πολιτισμού:  Σύμφωνα με τον Φρόιντ "Η λέξη πολιτισμός σημαίνει το σύνολο των επιτευγμάτων και των αξιών με τα οποία ο τρόπος ζωής μας απομακρύνεται από αυτών των ζωωδών προγόνων μας και με τα οποία εξυπηρετούν δύο σκοποί: τη προστασία του ανθρώπου απέναντι στην φύση και την ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων"

Όσο αφορά την πρώτη, ο πολιτισμός γεννήθηκε με την χρησιμοποίηση των εργαλείων για τον δαμασμό της φύσης. Αυτό θυμίζει τον μύθο του Πρωταγόρα για τον Επιμηθέα και τον Προμηθέα, ότι δηλαδή ο άνθρωπος αφού στερείτο άλλων δυνατοτήτων για την επιβίωση, είναι ικανός να τις δημιουργήσει μονάχος του. "Με τα εργαλεία ο άνθρωπος τελειοποιεί τα όργανα του-τα κινητήρια και τα αισθητήρια- ή παραμερίζει τα εμπόδια για την απόδοση τους. (σελ 47)

Ο πολιτισμός χτίζεται πάνω στα ανθρώπινα ιδεώδη του ελέγχου, της ομορφιάς, της υγιεινής, της τάξης και της πνευματικής ωρίμανσης του ανθρώπου. Όμως αυτά είναι επίπλαστα και δεν συμπορεύονται με την φύση. Η ανάγκη του ανθρώπου για τάξη είναι αντίγραφο της. Λέει για την τελευταία "Η τάξη είναι ένα είδος καταναγκασμού για επανάληψη ώστε αυτό που έχει τακτοποιηθεί μια φορά, έχει αποφασιστεί πού πότε που θα πρέπει να γίνει και να μας απαλλάσει από κάθε όμοια περίπτωση από δισταγμούς και αμφιβολίες". (σελ 51) Αντίθετα η "καθαρότητα" αντιβαίνει στην φύση. Γεννιόμαστε στα ούρα και στα υγρά, το παιδί δεν αποχωρίζεται τα περιττώματα του αφού τα βλέπει ως αναπόσπαστο μέρος του σώματος του, αγαπημένος και πιστός σύντροφος ως κατοικίδιο του ανθρώπου είναι το σκυλί επειδή έχει ελεύθερη σεξουαλικότητα και οσφραίνεται τις απεκκρίσεις του, ενώ η ομορφιά προκύπτει από την υποφαινόμενη σεξουαλική διέγερση προς το αντικείμενο και όχι από άλλα αισθητικά κριτήρια. Βλέπει μια αναλογία μεταξύ της οικοδόμησης του πολιτισμού και της ανάπτυξης της σεξουαλικότητας του ατόμου. Κάτω από τη τάξη, την καθαρότητα και την επιβολή στην φύση υποφώσκει ένας πρωκτικός ερωτισμός, μια μετουσίωση των ενστίκτων σε εποικοδομητικό έργο όμως και μια καταστολή των ενστίκτων που αποτελεί την πηγή δυστυχίας μας. Οπως λέει:

"Άν η πολιτισμική εξέλιξη έχει τόσο μεγάλη ομοιότητα με αυτή του ξεχωριστού ατόμου και εργάζεται με τα ίδια μέσα, δεν έχουμε δικαίωμα  να διαγνώσουμε ότι ορισμένοι πολιτισμοί, πιθανόν όλη η ανθρωπότητα, έγιναν κάτω από την επίδραση των πολιτισμικών επιδιώξεων νευρωτικοί;" (σελ 120)

Ρύθμιση της σχέσης με τους άλλους-Έρωτας και Θάνατος: εδώ εμφιλοχωρούμε στο κεντρικό μέρος της Φροιδικής θεωρίας. Ο πολιτισμός γεννήθηκε με την ορθοπόδηση του ατόμου (όταν στάθηκε στα δύο πόδια). Πριν, η έγερση της σεξουαλικότητας περιοριζόταν στην όσφρηση ενώ με την ορθοπόδηση τα γεννητικά  όργανα των όντων ήταν μονίμως ορατά. "Η υπερίσχυση των προερχόμενων από την όραση ερεθισμάτων σε αποκάλυψη των γεννητικών οργάνων, συνεχίζεται με την μονιμοποίηση των σεξουαλικών ερεθισμάτων την δημιουργία της οικογένειας και φθάνει έτσι στο κατώφλι του πολιτισμού. (σελ 60) Ο πολιτισμός στηρίζεται στους περιορισμούς που αναγκάσθηκαν να επιβάλουν ο ένας στον άλλο για την διατήρηση της συμβίωσης. Το δίκαιο της κοινωνίας έχει πρωταρχική σημασία. "Έτσι η συμβίωση των ανθρώπων επιβάλλονταν διπλά από τον καταναγκασμό για την εργασία που τον δημιούργησε η ακραία ανάγκη, και απο την δύναμη της αγάπης, που από την πλευρά του άνδρα δεν ήθελε να στερηθεί το σεξουαλικό αντικείμενο στην μορφή της γυναίκας, και από την πλευρά της γυναίκας, το βγαλμένο από αυτήν κομμάτι με την πλευρά του παιδιού. (σελ 61)  Έρωτας και ανάγκη η λύδια λίθος (Εros ut Ananke).

 «Το μοιραίο ερώτημα της ανθρωπότητας μου φαίνεται πώς είναι αν και σε ποιο βαθμό θα καταφέρει ή πολιτισμική της εξέλιξη να προφυλάξει τη συμβίωση των ανθρώπων από τη βλάβη πού προέρχεται από την ανθρώπινη ορμή της επιθετικότητας και από την ορμή της αυτοκαταστροφής. Σε αυτή τη συνάφεια ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά ακριβώς η σημερινή μας εποχή. Οι άνθρωποι έχουν τελειοποιήσει τόσο πολύ την εξουσία τους πάνω στις φυσικές δυνάμεις, ώστε με τη βοήθειά τους είναι εύκολο να εξολοθρευτούν αμοιβαία ως τον τελευταίο. Τούτο το γνωρίζουν, και απ' αυτό προέρχεται ένα αρκετά μεγάλο μέρος της σημερινής τους ανησυχίας, της δυστυχίας τους, του άγχους τους. Και τώρα πρέπει να περιμένουμε ότι ή άλλη από τις δύο ουράνιες δυνάμεις , ο αιώνιος Έρωτας, θα κάνει μία προσπάθεια για να νικήσει στον αγώνα με τον επίσης αθάνατο αντίπαλό του [το θάνατο]. Αλλά ποιος μπορεί να προβλέψει τις συνέπειες και την έκβαση;»

1) Το να είσαι εντελώς ειλικρινής με τον εαυτό σου είναι μια καλή πρακτική.

2) Μια θρησκεία, ακόμα κι όταν αυτοπροσδιορίζεται σαν θρησκεία της αγάπης, πρέπει να είναι σκληρή και εχθρική σε όσους δεν ανήκουν σε αυτήν.

3) Η ανατομία είναι πεπρωμένο.

4) Ένας άνθρωπος που αμφισβητεί την ίδια του την αγάπη, μπορεί, ή μάλλον πρέπει να αμφισβητεί κάθε κατώτερο πράγμα.

5) Η ψυχική ανάπτυξη του ατόμου είναι μια σύντομη επανάληψη της πορείας ανάπτυξης του ανθρώπινου είδους.

6) Πολλές φορές, τα πιο βαρυσήμαντα όνειρα είναι αυτά που φαίνονται τα πιο τρελά.

7) Μακροπρόθεσμα, τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί στη λογική και στην εμπειρία, γι' αυτό η αντίθεση της θρησκείας και στις δύο είναι κατανοητή.

8) Το Εγώ δεν είναι κυρίαρχο στο ίδιο του το σπίτι.

9) Η Τέχνη είναι μια διέξοδος στο γενετήσιο πρόβλημα.

10) Νεύρωση είναι η ανικανότητα για ανοχή της αντιξοότητας.

11) Ο άνθρωπος δεν θα πρέπει να παλεύει να εξαφανίσει τα σύνδρομά του, αλλά να συντονιστεί με αυτά, γιατί είναι αυτά που κατευθύνουν την επαφή του με τον κόσμο.

12) Τα αστεία δεν είναι μόνο μια εκδήλωση σεξουαλικής νεύρωσης, αλλά ένα ψυχοπαθολογικό σύμπτωμα.

13) Οι άνθρωποι είναι δυνατοί μόνο όσο εκφράζουν μια δυνατή ιδέα. Γίνονται αδύναμοι, όταν της αντιτίθενται.

14) Όσο καλοί δάσκαλοι γίνονται οι ομοφυλόφιλοι, άλλο τόσο κακοί και αυστηροί γίνονται αυτοί που έχουν απωθήσει την ομοφυλοφιλία τους.

15) Ο ψυχαναλυτής θα πρέπει να είναι εντελώς ανέκφραστος προς τον ασθενή και -όπως ένας καθρέφτης- δεν θα πρέπει να δείχνει τίποτε άλλο πέρα από αυτό που του δείχνουν.

16) Απέναντι σε κάποιον που πέθανε υιοθετούμε μια ιδιαίτερη στάση: Κάτι σαν θαυμασμό για κάποιον που τελείωσε μια πολύ δύσκολη δουλειά.

17) Τα παιδιά είναι εντελώς εγωκεντρικά. Αισθάνονται τις ανάγκες τους έντονα και αγωνίζονται ανηλεώς για να τις ικανοποιήσουν.

18) Η ελευθερία του ατόμου δεν είναι αγαθό του πολιτισμού. Ήταν στο μέγιστο σημείο πριν από κάθε πολιτισμό.

19) Η συνείδηση μοιάζει με συντριβάνι που παιχνιδίζει στον ήλιο και ξαναβυθίζεται στη μεγάλη υπόγεια δεξαμενή του υποσυνείδητου από όπου πηγάζει.

20) Το πρώτο προαπαιτούμενο του πολιτισμού είναι η Δικαιοσύνη.

21) Καμιά φορά, ένα πούρο δεν είναι παρά ένα πούρο.

22) Η θρησκεία είναι μια ψευδαίσθηση και αντλεί τη δύναμή της από την ευκολία της να προσαρμόζεται στις ενστικτώδεις μελαγχολικές παρορμήσεις μας.

23) Οι δαίμονες δεν υπάρχουν, όπως και οι θεοί άλλωστε. Είναι απλά δημιουργήματα της ψυχικής δραστηριότητας του ατόμου.

24) Ο πρώτος άνθρωπος που εκτόξευσε μια προσβολή αντί για μια πέτρα ήταν ο θεμελιωτής του Πολιτισμού.

25) Η σκέψη είναι δράση σε πρόβα.

26) Οι υστερικοί υποφέρουν κυρίως από τις αναμνήσεις.

27) Η Αμερική είναι ένα λάθος.

28) Δεν μπορώ να σκεφτώ καμιά άλλη ανάγκη στην παιδική ηλικία τόσο δυνατή όσο η πατρική προστασία.

29) Τι πρόοδος! Τον Μεσαίωνα θα με καίγανε στην πυρά. Τώρα, καίνε στην πυρά τα βιβλία μου.

30) Η γυναίκα θα πρέπει να μαλακώνει αλλά όχι να αποδυναμώνει τον άντρα.

31) Οι δύο θεμέλιοι λίθοι της ευτυχίας: αγάπη και δουλειά.

32) Η θρησκεία είναι νεύρωση.

33) Η ερμηνεία των ονείρων είναι η βασιλική οδός για την εξερεύνηση του υποσυνείδητου.

34) Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί.

35) Από λάθος σε λάθος, ανακαλύπτει κανείς ολόκληρη την αλήθεια.

36) Αν ένας άνθρωπος υπήρξε το αδιαμφισβήτητα αγαπημένο παιδί της μητέρας του, διατηρεί σε όλη του τη ζωή το αίσθημα θριάμβου, την πίστη στην επιτυχία, που συχνά οδηγεί πραγματικά στην επιτυχία.

37) Σε αποφάσεις δευτερευούσης σημασίας, είναι χρήσιμο να εξετάζουμε τα υπέρ και τα κατά. Σε κρίσιμα ζητήματα όμως, η απόφαση πρέπει να προέρχεται από την καρδιά.

38) Ο διάβολος παραμένει πάντα η καλύτερη δικαιολογία για να απενοχοποιήσουμε το Θεό.

39) Πού πάει μια σκέψη όταν έχει ξεχαστεί;

40) Πίσω από κάθε ισχυρή γυναίκα, κρύβεται ένας τυραννικός πατέρας.

41) Κάποια μέρα κοιτάζοντας πίσω, τα χρόνια που αγωνίστηκες θα σου φαίνονται τα πιο ωραία.

42) Η μεγαλύτερη ερώτηση που δεν έχει απαντηθεί ποτέ και που κι εγώ δεν έχω κατορθώσει να απαντήσω μετά από τριάντα χρόνια έρευνας, είναι: «τι θέλει μια γυναίκα;»

43) Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν πραγματικά ελευθερία, επειδή η ελευθερία προϋποθέτει ανάληψη ευθύνης, και οι περισσότεροι άνθρωποι τρέμουν την ανάληψη ευθύνης.

44) Ο άνθρωπος είναι το προϊόν των τραυμάτων της παιδικής του ηλικίας.

45) Το πραγματικό αρσενικό είναι μονογαμικό.

Ετικέτες: ΣΙΓΚΜΟΥΝΤ ΦΡΟΥΝΤ, ΦΡΟΥΝΤ, ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ, ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ
Πηγή: http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

*Πηγη: Καμμένα Τετράδια, Demian

Ετικέτες: ΣΙΓΜΟΥΝΤ ΦΡΟΙΝΤ: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΗΓΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ, ΦΡΟΙΝΤ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΗΓΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ
Πηγή: http://philipposphilios.com
Aνιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.