Κώδικας τιμής Bushido
Ο
κώδικας τιμής Bushido (δρόμος του πολεμιστή) αναφέρει τις οκτώ αρετές
που πρέπει να διέπουν τον Samurai. Ιδού πως περιγράφει τις αρετές του
Bushido o Nitobe Inazō (1822-1933) ένας από τους πλέον σημαντικούς μελετητές των Samurai στο βιβλίο του Bushido – The Soul of Japan (Bushido – η ψυχή της Ιαπωνίας).
Ι. Εντιμότητα – Δικαιοσύνη
Το Bushido
αναφέρεται όχι μόνο στην πολεμική ευθύτητα, αλλά στην προσωπική
ευθύτητα……εντιμότητα – δικαιοσύνη, είναι η ισχυρότερη αρετή του Bushido
που καθορίζει τον σωστό Samurai «ευθύτητα είναι η δύναμη του ατόμου να
αποφασίζει για την πορεία της συμπεριφοράς σύμφωνα με την αιτία, χωρίς
αμφιταλαντεύσεις «να πεθαίνει όταν πρέπει να πεθάνει και να χτυπά όταν πρέπει να χτυπήσει».
Ευθύτητα
είναι το οστό που δίνει σταθερότητα και ανάστημα. Χωρίς οστά το κεφάλι
δεν μπορεί να στηριχτεί στην κορυφή της σπονδυλικής στήλης και τα χέρια ή
τα πόδια δεν μπορούν να κινηθούν. Χωρίς εντιμότητα………….ούτε το ταλέντο
ούτε η εκπαίδευση μπορεί να διαμορφώσουν έναν σωστό σαμουράι».
II. Θάρρος
Το
Bushido διαχωρίζει την γενναιότητα από το θάρρος. Το θάρρος αξίζει ως
αρετή μόνο όταν ασκείται για σκοπούς δικαιοσύνης και εντιμότητας. Ο
Κομφούκιος λέει….«Έχουμε θάρρος όταν κάνουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως σωστό» Με λίγα λόγια «το θάρρος πράττει σωστά».
III. Καλοσύνη – Οίκτος
Ο
άνδρας που έχει την δύναμη να διοικεί (διατάσσει) και να σκοτώνει
πρέπει να διέπεται από τη δύναμη της καλοσύνης και του οίκτου. Η αγάπη, η
μεγαλοψυχία, ο αλτρουισμός, η συμπάθεια και ο οίκτος, είναι
χαρακτηριστικά της καλοσύνης, το σπουδαιότερο αγαθό της ανθρώπινης
ψυχής. Ο Κομφούκιος και ο Mencius είπαν ότι «η υψηλότερη αρετή ενός ηγεμόνα είναι η καλοσύνη».
IV. Ευγένεια
Ο
περιστασιακός επισκέπτης (τουρίστας) ίσως δυσκολευθεί να διακρίνει τη
διαφορά μεταξύ δουλοπρέπειας και ευγένειας στην συμπεριφορά των Ιαπώνων.
Όμως για έναν πραγματικό άνδρα η ευγένεια έχει τις ρίζες της στην
καλοσύνη. Αποτελεί δε «φτωχή αρετή» εφόσον έχει ως κίνητρο την κολακεία.
Στις υψηλότερες μορφές έκφρασης η ευγένεια προσεγγίζει (σε αξία) την
αγάπη.
V. Τιμιότητα και ειλικρίνεια
Οι πραγματικοί Samurai, σύμφωνα με τον συγγραφέα Nitobe απεχθάνονταν τα χρήματα, πιστεύοντας ότι «οι άνθρωποι πρέπει να φθονούν τα χρήματα που προορίζονται για πλουτισμό διότι εμποδίζουν την σοφία». Έτσι, τα παιδιά των υψηλόβαθμων Samurai ανατράφηκαν με την αρχή ότι «μιλώντας για χρήματα έδειχναν χαμηλό επίπεδο μόρφωσης ενώ η άγνοια των νομισματικών αξιών αναδείκνυε την καλή ανατροφή τους».
Το Bushido ενθάρρυνε την λιτότητα, όχι για οικονομικούς λόγους, αλλά
για λόγους εγκράτειας. Η πολυτέλεια εθεωρείτο η μεγαλύτερη απειλή για
τους Samurai, ενώ η υπέρμετρη απλότητα αποτελούσε προσόν για τον
πολεμιστή.
VI. Τιμή
Αν
και το Bushido ασχολείται κυρίως με στρατιωτική συμπεριφορά του
πολεμιστή, δεν παύει να ασχολείται εξίσου και με την κοινωνική
συμπεριφορά. Η αίσθηση της Τιμής, αποτελεί κορωνίδα της προσωπικής
αξιοπρέπειας και πρέπει να χαρακτηρίζει τον Samurai. O Samurai γεννήθηκε
για να τιμά το καθήκον και τα προνόμια του επαγγέλματός του. «Ο φόβος της ντροπής – ατίμωσης επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι κάθε Samurai»……….. Όπως λέει η λαϊκή παροιμία «αληθινή υπομονή σημαίνει να υπομένεις το αφόρητο».
VII. Αφοσίωση
Οι
πραγματικοί άνδρες παραμένουν πιστοί στο σκοπό που έχουν ταχθεί. Η
αφοσίωση στον ανώτερο ήταν η πιο χαρακτηριστική αρετή της φεουδαρχικής
εποχής στην Ιαπωνία. Προσωπική πίστη και αφοσίωση υπάρχει μεταξύ όλων
των ειδών των ανθρώπων…….ακόμη και μια συμμορία κλεφτών ορκίζεται πίστη
στον αρχηγό της. Όμως μόνο στον ιπποτικό κώδικα η Τιμή αναδεικνύει την
αρετή της αφοσίωσης σε ύψιστο βαθμό.
VIII. Χαρακτήρας και αυτοέλεγχος
Ο
Bushido διδάσκει ότι οι άνδρες πρέπει να συμπεριφέρονται σύμφωνα με την
απόλυτη ηθική, σε βαθμό υπεράνω λογικής. Το σωστό είναι σωστό και το
λάθος είναι λάθος. Η διαφορά μεταξύ καλού – κακού και σωστού – λάθους
είναι δεδομένη, δεν υπόκειται σε συζήτηση ή αιτιολόγηση και ένας Samurai
υποχρεούται να την γνωρίζει. Είναι υποχρέωση του άνδρα να διδάσκει στα
παιδιά του, τα ηθικά πρότυπα μέσω της δικής του συμπεριφοράς. Προηγείται
η εκπαίδευση του χαρακτήρα και έπεται η εκπαίδευση στην σύνεση, την
ευφυΐα και διαλεκτική. Η πνευματική ανωτερότητα είναι επιθυμητή, αλλά ο
Samurai είναι ουσιαστικά άνθρωπος της δράσης. Ουδείς ιστορικός θα
διαφωνήσει ότι ο Hideyoshi (διάσημος Samurai που έζησε από το 1536 –
1598) αποτελεί την προσωποποίηση των οκτώ αρετών του Bushido.
Επιλέγοντας συμπόνοια αντί αντιπαράθεση και φιλανθρωπία αντί
επιθετικότητα, κατέδειξε την διαχρονική αξία της ανδρειοσύνης.
Σήμερα οι διδαχές του Bushido δεν θα μπορούσαν να είναι πιο επίκαιρες.
Συνοψίζοντας τον ιστορικό απόηχο των Samurai…………..η ιστορία τιμά αυτούς που έζησαν με τιμή.
Πηγές
Ansart, Olivier (2007) «Loyalty in Seventeenth and Eighteenth Century Samurai Discourse,» Japanese Studies, 27:2, 139-154.Collcutt, Martin (1996) «The ‘Emergence of the Samurai’ and the Military History of Early Japan,» Harvard Journal of Asiatic Studies, 56:1, 151-164.
http://www.wsu.edu
http://artofmanliness.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου