Νίκος Εγγονόπουλος 1907 - 1985

Τεχνίτης του χρωστήρα και του στίχου, ένας από τους συνεπέστερους εκπροσώπους του Υπερρεαλισμού στην Ελλάδα. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 1907 και πέρασε τα μαθητικά του χρόνια (1919-1927) εσωτερικός σε σχολείο του Παρισιού.
Στην Αθήνα επέστρεψε το 1927 για να υπηρετήσει τη θητεία του ως ακροβολιστής στο 1o Σύνταγμα Πεζικού. Απολύθηκε το 1928 κι εργάστηκε ως το 1930 ως μεταφραστής σε τράπεζα και ως γραφέας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παράλληλα, φοιτούσε σε Νυχτερινό Γυμνάσιο.
Από το 1930 έως το 1933 εργάστηκε ως σχεδιαστής στη Διεύθυνση Σχεδίων Πόλεως του Υπουργείου Δημοσίων Έργων. Το 1932 γράφτηκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ φοίτησε στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου και γνωρίστηκε με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Δημήτρη Πικιώνη.

Το 1939 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση. Με επιρροές από τo μεταφυσικό κόσμο του Ντε Κίρικο και την υπερβατικότητα της βυζαντινής τέχνης προσπαθεί να εκφράσει την παγκοσμιότητα του ελληνισμού, μέσα από την πολυσημία της σουρεαλιστικής γραφής.
Ένα χρόνο νωρίτερα είχε εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν», η οποία προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις κι έλαβε τις διαστάσεις φιλολογικού σκανδάλου. Μερίδα των κριτικών τον ειρωνεύτηκε, όπως και τον Εμπειρίκο άλλωστε, θεωρώντας τη γραφή του πνευματικό παιγνίδι χωρίς βαθύτερο αντίκρισμα.
Μοναδικός του υπερασπιστής υπήρξε ο επίσης υπερεαλιστής Ανδρέας Εμπειρίκος. Του έγραφε: «Νικόλαε Εγγονόπουλε, σε αυτόν τον κόσμο δύο είναι τα μεγαλύτερα και πιο πολύτιμα στοιχεία, ο Έρωτας και το Σπαθί. Όλα τα άλλα έρχονται κατόπιν και τελευταίο από όλα η κριτική. Είσαι πραγματικά μεγάλος ποιητής, άσε λοιπόν οι άλλοι να λένε ότι θέλουν».
Το 1941 πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο και αιχμαλωτίσθηκε από τους Γερμανούς. Μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο εργασίας, απ' όπου δραπέτευσε και επέστρεψε στην Αθήνα με τα πόδια. 
Το 1944, με νωπές τις αναμνήσεις του πολέμου, παρουσιάζει τον «Μπολιβάρ», την κορυφαία στιγμή της ποίησής του. Μέσα από τη μορφή του Σιμόν Μπολιβάρ, του απελευθερωτή της Νότιας Αμερικής από τους Ισπανούς, ο Εγγονόπουλος δίνει το διαχρονικό πρότυπο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, χωρίς τους περιορισμούς φυλής, χώρας ή εποχής. Σύμφωνα με τον επιγραμματικό χαρακτηρισμό του κριτικού Ανδρέα Καραντώνη, το μακροσκελές αυτό ποίημα αποτελεί τον «Ύμνο εις την Ελευθερία» της γενιάς του '30.
Το 1945 ξεκίνησε πανεπιστημιακή καριέρα στο ΕΜΠ ως βοηθός στην έδρα Διακοσμητικής και Ελευθέρου Σχεδίου. Το 1969 έγινε καθηγητής στην έδρα Ελεύθερου Σχεδίου και εντεταλμένος στην έδρα Γενικής Ιστορίας της Τέχνης.  Η ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία έληξε το 1973 με τη συνταξιοδότησή του.

Το 1958 του απονεμήθηκε το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω», ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο με το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α'. Το 1979 θα του απονεμηθεί εκ νέου το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες».
Πέθανε στις 31 Οκτωβρίου 1985 από ανακοπή καρδίας. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Η καλλιτεχνική δημιουργία τού Νίκου Εγγονόπουλου τοποθετείται στην πρωτοπορία του ελληνικού υπερρεαλισμού. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου του αποτέλεσαν η ιδιότυπη χρήση της δημοτικής γλώσσας και οι συμβολικές μορφές του, μέσω των οποίων πρόβαλε το αίτημα για μια ελληνοκεντρική σουρεαλιστική ποίηση και μια νέα έκφραση ελληνικότητας.
Ποιήματα του Νίκου Εγγονόπουλου έχουν μεταφρασθεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου. Επιπλέον, έχουν μελοποιηθεί από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Νίκο Μαμαγκάκη.
ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/biographies/202#ixzz43kIwO4Pu
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Ποιητής και πεζογράφος, ίσως η σημαντικότερη λογοτεχνική φωνή, που ανέδειξε η γενιά του '20 και από τους πρώτους, που εισήγαγαν στοιχεία του μοντερνισμού στην ελληνική ποίηση. Επηρέασε πολλούς από τους κατοπινούς ποιητές (Σεφέρης, Ρίτσος, Βρεττάκος) και με την αυτοκτονία του δημιούργησε φιλολογική μόδα, τον Καρυωτακισμό, που πλημμύρισε τη νεοελληνική ποίηση.

Γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 30 Οκτωβρίου 1896 και ήταν γιoς του νομομηχανικού Γεωργίου Καρυωτάκη από τη Συκιά Κορινθίας και της Κατήγκως Σκάγιαννη από την Τρίπολη. Ήταν ο δευτερότοκος της οικογένειας. Είχε μία αδελφή ένα χρόνο μεγαλύτερή του, τη Νίτσα, και έναν αδελφό μικρότερο, το Θάνο, που γεννήθηκε το 1899 και σταδιοδρόμησε ως τραπεζικός υπάλληλος.
Λόγω της εργασίας τού πατέρα του, η οικογένειά του αναγκαζόταν να αλλάζει συχνά τόπο διαμονής. Έζησαν στη Λευκάδα, την Πάτρα, τη Λάρισα, την Καλαμάτα, το Αργοστόλι, την Αθήνα (1909-1911) και τα Χανιά, όπου έμειναν ως το 1913. Από τα εφηβικά του χρόνια δημοσίευε ποιήματά του σε παιδικά περιοδικά, ενώ το όνομά του αναφέρεται και σε διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού «Διάπλαση των Παίδων». Σε ηλικία 17 ετών ερωτεύεται την χανιώτισσα Άννα Σκορδύλη, μια σχέση που θα τον σημαδέψει.
Το 1917 αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με λίαν καλώς. Στην αρχή επιχείρησε να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, ωστόσο η έλλειψη πελατείας τον ώθησε στην αναζήτηση θέσης δημοσίου υπαλλήλου. Διορίστηκε στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, ενώ μετά την οριστική απαλλαγή του από τον Ελληνικό Στρατό για λόγους υγείας, τοποθετήθηκε σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων οι νομαρχίες Σύρου, Άρτας και Αθήνας. Απεχθανόταν τη δουλειά του και δεν ανεχόταν την κρατική γραφειοκρατία, εξού και οι πολλές μεταθέσεις του.
Η πρώτη ποιητική συλλογή του «Ο Πόνος των Ανθρώπων και των Πραγμάτων», δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 1919 και δεν έλαβε ιδιαίτερα θετικές κριτικές. Τον ίδιο χρόνο εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό «Η Γάμπα», η κυκλοφορία του οποίου όμως απαγορεύτηκε έπειτα από έξι τεύχη κυκλοφορίας. Η δεύτερη συλλογή του, υπό τον τίτλο «Νηπενθή», εκδόθηκε το 1921.
Την ίδια περίοδο συνδέθηκε με την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, συνάδελφό του στη Νομαρχία Αττικής, παρόλο που δεν είχε ξεχάσει την πρώτη αγάπη, την Άννα Σκοδρύλη, η οποία στο μεταξύ είχε παντρευτεί. Η Πολυδούρη του προτείνει να παντρευτούν, παρότι γνώριζε ότι έπασχε από σύφιλη. Το 1924 ταξίδεψε στο εξωτερικό και επισκέφθηκε την Ιταλία και τη Γερμανία. Το Δεκέμβριο του 1927 εκδόθηκε η τελευταία ποιητική συλλογή του, με τίτλο «Ελεγεία και Σάτιρες».
Το Φεβρουαρίου του 1928 αποσπάστηκε στην Πάτρα και λίγο αργότερα στην Πρέβεζα. Η αλληλογραφία του με συγγενείς του την περίοδο αυτή αναδεικνύει την απόγνωση του Καρυωτάκη για την επαρχιακή ζωή και τη μικρότητα της τοπικής κοινωνίας. Στις 20 Ιουλίου πήγε στο Μονολίθι και αποπειράθηκε επί δέκα ώρες να αυτοκτονήσει, προσπαθώντας μάταια να πνιγεί. Την επόμενη μέρα (21 Ιουλίου) αγόρασε ένα περίστροφο κι επισκέφτηκε ένα καφενείο της Πρέβεζας. Αφού πέρασε λίγες ώρες μόνος του καπνίζοντας, πήγε σε μια παρακείμενη παραλία, τον Άγιο Σπυρίδωνα και έθεσε τέλος στη ζωή του κάτω από έναν ευκάλυπτο. Στην τσέπη του η αστυνομία βρήκε ένα σημείωμα, που εξηγούσε τους λόγους της αυτοκτονίας του:

Είναι καιρός να φανερώσω την τραγωδία μου. Το μεγαλύτερό μου ελάττωμα στάθηκε η αχαλίνωτη περιέργειά μου, η νοσηρή φαντασία και η προσπάθειά μου να πληροφορηθώ για όλες τις συγκινήσεις, χωρίς τις περσότερες να μπορώ να τις αισθανθώ. Τη χυδαία, όμως, πράξη που μου αποδίδεται τη μισώ. Εζήτησα μόνο την ιδεατή ατμόσφαιρά της, την έσχατη πικρία. Ούτε είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για το επάγγελμα εκείνο. Ολόκληρο το παρελθόν μου πείθει γι' αυτό. Κάθε πραγματικότης μου ήταν αποκρουστική. Είχα τον ίλιγγο του κινδύνου. Και τον κίνδυνο που ήρθε τον δέχομαι με πρόθυμη καρδιά. Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έμειναν πάντα έρμαια των δισταγμών τους ή εθεώρησαν την ύπαρξή τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχονται ολοένα περισσότεροι μαζί με τους αιώνες. Σ' αυτούς απευθύνομαι. Αφού εδοκίμασα όλες τις χαρές !!! είμαι έτοιμος για έναν ατιμωτικό θάνατο. Λυπούμαι τους δυστυχισμένους γονείς μου, λυπούμαι τα αδέλφια μου. Αλλά φεύγω με το μέτωπο ψηλά. Ήμουν άρρωστος. Σας παρακαλώ να τηλεγραφήσετε, για να προδιαθέση την οικογένειά μου, στο θείο μου Δημοσθένη Καρυωτάκη, οδός Μονής Προδρόμου, πάροδος Αριστοτέλους, Αθήνας.

[Υ.Γ.] Και για ν' αλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης. Όλη νύχτα απόψε, επί δέκα ώρες, εδερνόμουν με τα κύματα. Ήπια άφθονο νερό, αλλά κάθε τόσο, χωρίς να καταλάβω πώς, το στόμα μου ανέβαινε στην επιφάνεια. Ορισμένως, κάποτε, όταν μου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου.

Εκτός από το ποιητικό του έργο, ο Καρυωτάκης έγραψε επίσης πεζά, ενώ μας άφησε και μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών. Ποιήματά του έχουν μελοποιήσει συνθέτες και συγκροτήματα, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, τα «Υπόγεια Ρεύματα», η Λένα Πλάτωνος, ο Μίμης Πλέσσας, ο Γιάννης Σπανός, ο Γιάννης Γλέζος και ο Νίκος Ξυδάκης.
Η ποίηση του Καρυωτάκη δεν έχει ίχνος φιλολογίας, αισθηματισμού και φιλαρέσκειας, που υπάρχει σε αφθονία στους παλιότερους ποιητές. Αποπνέει την αίσθηση του μάταιου, του χαμένου, η στάση του είναι αντιηρωική και αντιδανική. Ο Καρυωτάκης γράφει ποιήματα για το άδοξο, το ασήμαντο, ακόμα και το γελοίο, ως διαμαρτυρία, που φθάνει στο σαρκασμό.
ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/biographies/204#ixzz43kHuhxqq
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.

Στη Ν. Αφρική το σχολείο που τίμησε την 25η Μαρτίου όπως κανένα στην Ελλάδα (εικόνες)

Με λαμπρότητα, πολυπολιτισμικότητα και αρκετή φαντασία το Saheti School και η ελληνική κοινότητα στο Γιοχάνεσμπουργκ γιόρτασαν με μοναδικό τρόπο την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου (pics)

Σήμερα Πέμπτη, γιορτάζεται σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας η επέτειος της 25ης Μαρτίου. Στην Νότια Αφρική και συγκεκριμένα στην Σχολή Σαχέτι ο εορτασμός αυτός έγινε την Κυριακή που μας πέρασε καθώς η εθνική μας επέτειος συμπίπτει φέτος με την Μεγάλη Παρασκευή των Καθολικών.
Η Σχολή Σαχέτι, που βρίσκεται στο Γιοχάνεσμπουργκ, είναι ένα ενιαίο σχολείο που συμπεριλαμβάνει βρεφονηπιακό σταθμό, νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Πρόκειται για ένα μη κερδοσκοπικό εκπαιδευτικό ίδρυμα που δημιουργήθηκε το 1974 από την ελληνική παροικία με μπροστάρη τον Γιώργο Μπίζο, τον Έλληνα δικηγόρο του Νέλσον Μαντέλα.

Ήδη από εκείνη την δεκαετία, που το Απαρτχάιντ βρισκόταν στο απόγειο του το Σαχέτι είχε ανοιχτό τις πόρτες του σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος.Όπως εξηγεί στο news247 η Διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών της σχολής, κα. Αντωνία Παπάζογλου την τρέχουσα σχολική χρονιά φοιτούν συνολικά 1300 μαθητές από τους οποίους σε ποσοστό 65% είναι μαθητές ελληνικής καταγωγής.
Το Σαχέτι-Saheti είναι ακρώνυμο από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων "South African Hellenic Educational and Technical Institute". Στο καταστατικό ίδρυσης του δηλώνονται ως κύριοι σκοποί:
α) Η παροχή εκπαίδευσης κυρίως για παιδιά Ελλήνων αλλά και άλλα με ειδική έμφαση στη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού πολιτισμού.
β) Η διδασκαλία των Ελληνικών ως υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές του ανεξάρτητα από την εθνοτική καταγωγή τους.
γ) Η προώθηση της Ελληνικής κουλτούρας του πνεύματος του Ελληνισμού και της Ελληνικής ορθόδοξης πίστης και ταυτόχρονα η παροχή του δικαιώματος σε όλους στην ελευθερία της συνείδησης της πίστης, της σκέψης, της γνώμης και της άποψης.

 ''Τελικά ότι καλό για την Ελλάδα θα το βρούμε εκτός Ελλάδας, μόνον εκεί υπάρχει η μικρή μεν αλλά δημιουργική Ελλάδα. Το σχόλιο είναι του Επικούρειου Πέπου.''
Άραγε τι έχουν να μας πουν οι ντόπιοι ελληναράδες και παράλληλα η πολιτική ηγεσία, η πνευματική ηγεσία, η εκπαιδευτική ηγεσία και οι λοιποί συγγενείς;

Η εορταστική εκδήλωση για την 25η Μαρτίου άρχισε με το πρόγραμμα που παρουσίασαν οι μαθητές του σχολείου, συνεχίστηκε με την γιορτή που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Νοτίου Αφρικής και ολοκληρώθηκε με την καθιερωμένη παρέλαση στην οποία κάθε χρόνο συμμετέχουν αδελφότητες, σωματεία, σύλλογοι, μαθητές Ελληνικών κοινοτήτων, μαθητές του πλάνου στήριξης του Σαχέτι και μαθητές του Σαχέτι. Το Σαχέτι είναι σημείο αναφοράς για την Ελληνική παροικία στην Νότια Αφρική και οι περισσότερες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στον χώρο του σχολείου. Κατά συνέπεια η εμπλοκή κ

ι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών του Ελληνικού τμήματος, αλλά και των μαθητών του θεωρείται δεδομένη.

 ''Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον κ. ΓΙΩΡΓΟ ΜΠΙΖΟ και στην Ελληνική παροικία που μας κάνουν υπερήφανους. Παρακαλώ γνωρίζει κάποιος αν υπάρχει ανάλογο σχολείο στην Ελλάδα που να γιορτάζει μ' αυτή τη μεγαλοπρέπεια την 25 Μαρτίου;''

Στον σχολικό εορτασμό συμμετείχαν οι χορευτικές ομάδες του δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αποτελούμενες από 130 μαθήτριες και μαθητές. Επίσης, οι χορωδίες του δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αποτελούμενες από 120 μαθήτριες και μαθητές.
Οι σχολικές χορευτικές ομάδες και οι χορωδίες πλαισίωσαν τα δρώμενα της σχολικής γιορτής. Στο δρώμενο του νηπιαγωγείου συμμετείχαν 100 παιδιά, του δημοτικού 15 μαθήτριες και μαθητές και του γυμνασίου-λυκείου συμμετείχαν 10 μαθητές.
Τους μαθητές προετοίμασαν οι δάσκαλοί τους, οι οποίοι εργάστηκαν εντατικά για 1 εβδομάδα. Στην γιορτή αυτή όπως και σε όλες τις σχολικές γιορτές Ελληνικού χαρακτήρα, συμμετέχουν όλοι οι μαθητές εκ περιτροπής ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.
 Στην ερώτηση του news247 για το πόσο κατανοούν οι ξένοι μαθητές την έννοια της Επανάστασης του 1821 η κα. Παπάζογλου εξηγεί «όλους τους μαθητές του σχολείου μας τους θεωρούμε Έλληνες αφού μετέχουν της Ελληνικής παιδείας και κύριος στόχος μας είναι τόσο η Ελληνική γλώσσα όσο και η Ελληνική ιστορία να γίνει κτήμα τους. Στο μάθημα των Ελληνικών συμπεριλαμβάνονται προς διδασκαλία και ευκαιριακές θεματικές ενότητες όπως ο Αγιασμός, οι Απόκριες, η Καθαρά Δευτέρα, η 25η Μαρτίου, το Πάσχα, η Γιορτή της Μητέρας, του Πατέρα, η 28η Οκτωβρίου, το Πολυτεχνείο και τα Χριστούγεννα.
Επίσης, στις γενικές συναθροίσεις του σχολείου ενόψη Ελληνικών γιορτών παρουσιάζονται σχετικά βίντεο και ομιλίες από τους μαθητές του Σαχέτι υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του Ελληνικού τμήματος.
Άλλωστε, τα ιστορικά γεγονότα που διδάσκουμε από την Ελληνική ιστορία παραλληλίζονται με ιστορικά γεγονότα της χώρας τους με δεδομένο ότι επεξεργάζονται μέσα στο πλαίσιο των Ελληνικών ηθικών αξιών που συνθέτουν τις πανανθρώπινες αξίες: Ελευθερία, Σεβασμός, Δημοκρατία κ.τ.λ.»

Το Σαχέτι θεωρείται ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά ημερήσια σχολεία της χώρας και διακρίνεται για τις επιτυχίες που σημειώνουν κάθε χρόνο οι μαθητές της Τρίτης Λυκείου στις τελικές εξετάσεις για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όπως εξηγεί στο news247 η διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών, κα. Αντωνία Παπάζογλου «οι Έλληνες γονείς το επιλέγουν για ευνόητους λόγους. Οι μη Έλληνες γονείς το επιλέγουν γιατί πιστεύουν ότι τα παιδιά τους, εάν εκτεθούν στην Ελληνική παιδεία που προσφέρει το σχολείο, θα γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους και συγχρόνως θα ανοίξουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες. Εξάλλου το έμβλημα του Σαχέτι είναι το Γνώθι Σαυτόν που αποτελεί και τον πυρήνα της εκπαίδευσης που προσφέρει στους μαθητές του».

 Πηγή: perierga.gr

MΠΕΤΟΒΕΝ ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ο κορυφαίος των κορυφαίων.

Η σταδιακή καταβύθιση του κορυφαίου μουσουργού, και συνθέτη στη σιωπηλή επικράτεια της κώφωσης, επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τις μουσικές του συνθέσεις. Οι Ολλανδοί ερευνητές του κέντρου Μεταβολισμικής του Λάιντεν δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο Βρετανικό ιατρικό περιοδικό British Medical Journal, σύμφωνα με την οποία ο Μπετόβεν όσο έχανε την ακοή του και η κατάσταση του επιδεινωνόταν, χρησιμοποιούσε όλο και συχνότερα χαμηλής συχνότητας νότες και όταν πια κουφάθηκε εντελώς επέστρεψε στις υψηλές νότες. Οι Ολλανδοί ερευνητές ανέλυσαν εξονυχιστικά τα κουαρτέτα εγχόρδων του Μπετόβεν, τα κατέταξαν σε τέσσερις ομάδες από τα πρώιμα 1798 - 1800, μέχρι τα τελευταία του 1824 - 1826 και έβγαλαν τα εξής σημαντικά συμπεράσματα: Ο συνθέτης χρησιμοποιούσε νότες με συχνότητα 1.568 Hertz και άνω, και όσο έχανε την ακοή του χρησιμοποιούσε όλο και περισσότερες νότες με μεσαίες και χαμηλές συχνότητες προκειμένου να ακούει καλύτερα τα έργα που συνέθετε. Όμως στις τελευταίες του συνθέσεις και όταν ο Μπετόβεν ήταν εντελώς κουφός, επέστρεψε στις υψηλές νότες.

Σύμφωνα με τους Ολλανδούς: "από τη στιγμή που κατάλαβε ότι πλέον δεν θα μπορούσε να ακούσει, στράφηκε αποκλειστικά στο "εσωτερικό του αυτί" και απελευθέρωσε τον μουσικό του κόσμο, δημιουργώντας μερικά από τα αξεπέραστα αριστουργήματα του"
Ο Μπετόβεν εμφάνισε πρόβλημα ακοής το 1801 σε ηλικία 30 χρόνων. Στα 41 του για να ακούσει έπρεπε οι άλλοι να φωνάζουν δίπλα του και στα 49 του άρχισε να επικοινωνεί μόνο με γραπτά σημειώματα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του και μέχρι το 1827 οπότε και πέθανε η κώφωση του ήταν πλήρης.http://www.iatropedia.

Μπετόβεν 2

Οι ευφυείς και ψυχεδελικές συνθέσεις του Ludwig van Beethoven, η ένταση και το συναίσθημα τους μένουν ανέγγιχτες από το χρόνο όσα χρόνια μαι αν περάσουν η μουσική του δεν παύει να είναι μια μοναδική εμπειρία. Ποιος ήταν όμως ο Beethoven;

Η ζωή του μοιάζει βγαλμένη από ταινία. Τα παιδικά του χρόνια ήταν δύσκολα, ο πατέρας του ήταν βίαιος, τον έδερνε. Ήταν όμως  και ο ίδιος άνθρωπος που τον ώθησε στην ενασχόλησή του με την μουσική από πάρα πολύ νεαρή ηλικία, όταν κατάλαβε πως ο γιος του έχει ταλέντο. Με συνεχή εκπαίδευση και εξάσκηση κατάφερε στα 11 του χρόνια να συνθέσει το πρώτο του έργο. Εκατοντάδες συμφωνίες, όπερες και μουσικές δημιουργίες ακολούθησαν, μέχρι που στα 27 του χρόνια άρχισε να χάνει την ακοή του. Άρχισε να ακούει όλο και λιγότερη μουσική, απέφευγε τις πολλές συνομιλίες. Η ασθένειά του, τον κατέβαλε ψυχολογικά. Και δεν ήταν το μοναδικό του πρόβλημα. Η ψυχική του υγεία ήταν ήδη κλονισμένη.

Ο Beethoven έπασχε από διπολική διαταραχή.

Καθώς μεγάλωνε, η ασθένεια άρχισε να τον επηρεάζει όλο και πιο πολύ. Η διπολική διαταραχή, που έχει ονομαστεί και «καλλιτεχνική κατάρα» στιγμάτισε την ζωή και την καριέρα του. Είχε πολλές φορές σκεφτεί την αυτοκτονία, ένα κοινό σύμπτωμα της διπολικής διαταραχής, ενώ τις ημέρες που βίωνε την μανία, ένιωθε απέραντη ευτυχία. Και ήταν αυτή η μανία που του επέτρεπε να εργαστεί σκληρότερα και να παράγει περισσότερα έργα, επειδή τον γέμιζε αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα. Τις ημέρες της βαθιάς θλίψης, αντίθετα, από τις οποία χαρακτηρίζεται η διπολική διαταραχή, κλεινόταν στον εαυτό του, τριγυρνούσε ατημέλητος και δεν ασχολούνταν με τη μουσική.

Η περίοδος της κατάθλιψης

Ο Μπετόβεν επιδείκνυε επίσης αδιαφορία για την κοινωνική κατάταξη και για κάθε μορφή εξουσίας. Υπάρχουν μαρτυρίες πως είχε σταματήσει παραστάσεις όταν δεν είχε την πλήρη προσοχή του κοινού, ενώ αρνούνταν να εμφανιστεί σε κάποιο κονσέρτο αν θεωρούσε πως δεν τον είχαν ενημερώσει εγκαίρως. Χαρακτηριστικό των επιπτώσεων της διπολικής διαταραχής στην ψυχική του υγεία είναι πως κατά το 1813 πέρασε μια τέτοια περίοδο κατάθλιψης που σταμάτησε κάθε επιμέλεια για την εμφάνισή του και άρχισε να κάνει επεισόδια οπουδήποτε πήγαινε να δειπνήσει. Σταμάτησε μάλιστα να συνθέτει σχεδόν εντελώς.

Όταν, όμως, τον Ιούνιο του 1813  έφθασαν οι ειδήσεις για την ήττα  των στρατευμάτων του Ναπολέοντα στην Ισπανία, βρήκε ξανά το κίνητρο να γράψει και  πέρασε ξανά στη φάση της μανίας, δουλεύοντας εντατικά και γράφοντας την συμφωνία που έμεινε γνωστή ως  «Νίκη του Ουέλινγκτον». Την παρουσίασε για  πρώτη φορά στις 8 Δεκεμβρίου, μαζί με την Εβδόμη Συμφωνία του, σε μια φιλανθρωπική συναυλία για τα θύματα του πολέμου. Το έργο έγινε αμέσως ευρέως γνωστός και αγαπητό, καθώς ήταν διασκεδαστικό και εύκολο να κατανοηθεί. Το ίδιο καλοκαίρι συνέθεσε και μια σονάτα πιάνο για πρώτη φορά μέσα σε πέντε χρόνια. Το έργο αυτό ήταν σε σαφώς πιο ρομαντικό ύφος από τα προηγούμενα σονάτες του.

Πέθανε από ηπατική ανεπάρκεια το 1827. Προσπαθούσε για χρόνια να αυτοθεραπεύσει τα πολλά προβλήματα υγείας του με αλκοόλ. Ο Beethoven όταν βρισκόταν στη φάση της μανίας ήταν γνωστό στον κύκλο των φίλων του ότι μπορούσε να συνθέσει πολλά έργα ταυτόχρονα. Ωστόσο, η περιόδος της κατάθλιψης κατά την οποία γράφτηκαν πολλά από τα πιο διάσημα έργα του.

Πηγή: http://www.boro.gr

Μπρτόβεν 3

Το μουσικό του έργο
Το έργο του Μπετόβεν διακρίνεται κυρίως σε τρεις χρονικές περιόδους. Η πρώτη αρχίζει από τις πρώτες δημιουργίες του μέχρι το 1802 που δημιουργεί τελικά ένα προσωπικό ύφος. Η δεύτερη περίοδος διαρκεί περίπου μέχρι το 1816 και ο Μπετόβεν είναι ήδη ένας αναγνωρισμένος συνθέτης. Η τελευταία περίοδος διακρίνεται από την παρουσία του ρομαντικού στοιχείου στις συνθέσεις του.
Πρώτη περίοδος
Τις πρώτες σονάτες που συνέθεσε, ο Μπετόβεν τις αφιέρωσε στον Χάυντν, που αποτέλεσε και τον σημαντικότερο δάσκαλό του. Οι σονάτες αυτές χαρακτηρίζονται και από μεγάλες ομοιότητες με αντίστοιχες συνθέσεις του Χάυντν. Η σημαντικότερη ίσως από αυτές είναι η "Παθητική" (op. 13). Άλλες εμφανείς επιδράσεις είναι ο Μότσαρτ, ο Μούτσιο Κλεμέντι (Muzio Clementi) και ο Γιαν Ντούσεκ (Jan Dussek). Τον Απρίλιο του 1800 ο Μπετόβεν παρουσίασε την 1η Συμφωνία και δύο χρόνια αργότερα την 2η Συμφωνία. Η πρώτη ακολουθεί περισσότερο τα κλασικά πρότυπα, ενώ η δεύτερη χαρακτηρίζεται από περισσότερες καινοτομίες, κυρίως ως προς τη δομή της. Τα πρώτα έργα του Μπετόβεν διακρίνονται γενικά από συχνές εναλλαγές στη δυναμική και έντονες αντιθέσεις ή εξάρσεις. Στην πρώτη περίοδο ανήκουν επιπλέον τα έξι πρώτα κουαρτέτα εγχόρδων (op. 18) και τα δύο πρώτα κοντσέρτα για πιάνο.
Δεύτερη περίοδος
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης δημιουργικής περιόδου του, ο Μπετόβεν έχει αναγνωριστεί σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη ως συνθέτης και πιανίστας. Παράλληλα αναπτύσσει ένα περισσότερο προσωπικό ύφος το οποίο χαρακτηρίζεται συχνά ως «ηρωικό». Η περίοδος αυτή ξεκινά με την 3η Συμφωνία (ή Ηρωική Συμφωνία), η οποία είναι πολύ μεγάλη σε διαστάσεις για τα πρότυπα της εποχής και χαρακτηρίζεται από αρκετές παρεκτροπές από την κλασική δομή των συμφωνιών. Το δεύτερο μέρος (Πένθιμο Εμβατήριο) έχει εμβατηριακό χαρακτήρα και θεωρείται αναφορά στην Γαλλική Επανάσταση. Αφιερώθηκε αρχικά στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Την ίδια περίοδο ο Μπετόβεν συνθέτει και την μοναδική του όπερα Φιντέλιο. Κεντρικός χαρακτήρας της είναι η Λεονόρα, η οποία μεταμφιεσμένη σε άνδρα σώζει τον σύζυγο της από τη φυλακή. Η όπερα παραπέμπει επίσης στην Γαλλική Επανάσταση, με την Λεονόρα να ενσαρκώνει τα ιδανικά της. Η πρώτη παράσταση της όπερας δόθηκε το 1805 αλλά ακολούθησαν άλλες δύο εκδοχές της, το 1806 και το 1814.
Την περίοδο 1806 - 1808, ο Μπετόβεν ολοκλήρωσε την 4η, την 5η και την 6η Συμφωνία (ή Ποιμενική), ενώ το 1812 γράφτηκε η 7η και η 8η Συμφωνία. Στην δεύτερη περίοδο του Μπετόβεν ανήκουν ακόμα τα τρία τελευταία κοντσέρτα για πιάνο, το μοναδικό κοντσέρτο για βιολί, πέντε κουαρτέτα εγχόρδων (7-11) και έξι επιπλέον σονάτες για πιάνο στις οποίες περιλαμβάνεται η σονάτα Waldstein και η Appasionata.

Τρίτη περίοδος
Το 1816, το προχωρημένο στάδιο απώλειας ακοής του Μπετόβεν, αναγκάζει τον συνθέτη να αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις. Οι συνθέσεις αυτής της περιόδου είναι μεγαλοπρεπείς, με μεγαλύτερο πνευματικό βάθος, ενώ η δομή τους θεωρείται γενικά πιο αφηρημένη και ασαφής. Στα τελευταία έργα του, ο Μπετόβεν χρησιμοποίησε επίσης πολύ συχνά το στοιχείο των παραλλαγών. Οι παραλλαγές Diabelli θεωρούνται από τα σημαντικότερα έργα αυτού του είδους και αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για αρκετά έργα της ρομαντικής περιόδου. Η τρίτη δημιουργική περίοδος χαρακτηρίζεται από την ολοκλήρωση της 9ης Συμφωνίας, η οποία παρουσιάστηκε δημόσια τον Μάιο του 1824. Αναφέρεται πως ο Μπετόβεν, που φαινομενικά διηύθυνε το έργο, δεν ήταν σε θέση να ακούσει τα χειροκροτήματα του πλήθους και χρειάστηκε να τον στρέψει προς το κοινό για υπόκλιση μία από τις σολίστ.
Στην ένατη συμφωνία υπάρχει ένα στοιχείο καινοτομίας που είναι η χρήση χορωδίας και τεσσάρων μονωδών στην μελοποίηση του ποιήματος Ωδή στη Χαρά του Σίλερ (Shiller).
Θεωρείται ως σήμερα ένα από τα αριστουργήματα στην ιστορία της μουσικής αν και, σε ορισμένα σημεία, ο συνθέτης έχει (πιθανόν λόγω της κώφωσής του) γράψει για ορισμένα όργανα (όπως το κόρνο) νότες που δεν τις διαθέτουν. Άλλα έργα που ανήκουν στην τελευταία περίοδο δημιουργίας του Μπετόβεν είναι τα τελευταία έξι κουαρτέτα εγχόρδων, οι τελευταίες έξι σονάτες για πιάνο καθώς και η Missa Solemnis (Επίσημη Λειτουργία), έργο θρησκευτικής αντιστικτικής μουσικής.
Δείτε το βίντεο της Google για τον Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν

https://www.youtube.com/watch?v=S1tY1QGIAqg
https://www.youtube.com/watch?v=xBlQZyTF_LY
Kαλή Ακρόαση, με σεβασμό και Επικούρεια διάθεση ο Επικούρειος Πέπος.
Read more: http://www.newsbomb.gr

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ & ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ Β'

ΔΗΜ: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνον στις διαπιστώσεις… Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;

ΚΚ: Πρώτον, δεν ξέρω. Δεύτερον, στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.Χ.

ΔΗΜ: Νομίζω ότι θα ενοχλήσει πολύ αυτή η διατύπωσή σας…

ΚΚ: Τι να κάνουμε… Μιλώ για την πραγματική πολιτική ζωή του λαού ως αυτόνομου παράγοντα. Δεν μιλώ για μάχες, για αυτοκράτορες, για Μεγαλέξανδρους και Βασίλειους Βουλγαροκτόνους. Μετά τον 5ο π.Χ. αιώνα και την αυτοκυβέρνηση του λαού στις δημοκρατικές πόλεις -και πάντως, μετά τον περίεργο 4ο π.Χ. αιώνα- η ελληνική ελευθερία πεθαίνει. Οι ελληνικές πόλεις γίνονται υποχείριες των βασιλέων της Μακεδονίας. Βεβαίως, ο Αλέξανδρος και οι διάδοχοι του παίζουν έναν κοσμοϊστορικό ρόλο. Κατακτούν την Ασία και την Αίγυπτο. Διαδίδουν την ελληνική γλώσσα και παιδεία. Αλλά πολιτική ζωή, πλέον, δεν υπάρχει. Τα βασίλεια των διαδόχων του Αλεξάνδρου, ως πολιτική συγκρότηση, είναι ουσιαστικά μοναρχίες. Εξ άλλου, καθώς ξέρουμε, ο ίδιος ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε στασιασμό των Ελλήνων που είχε πάρει μαζί του, διότι ήθελε να τους υποχρεώσει να γονυπετούν μπροστά του, όπως οι Πέρσες μπροστά στον Μεγάλο Βασιλέα – πράγμα ανθελληνικότατο. 

Σε όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής οι ελληνικές πόλεις, με λίγες περιθωριακές και παροδικές εξαιρέσεις, αποτελούν παιχνίδια στα χέρια των ελληνιστικών δυναστειών. Ακολουθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση, κάτω από την οποία οι ελληνικές πόλεις δεν έχουν παρά μόνον κοινοτική ζωή. Κατόπιν, έρχεται η βυζαντινή αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο είναι μια ανατολική, θεοκρατική μοναρχία. Στο Βυζάντιο η πολιτική ζωή περιορίζεται στις ίντριγκες της Κωνσταντινούπολης, του αυτοκράτορα, των «δυνατών» και των ευνούχων της αυλής. Και βεβαίως, τα σχολικά μας βιβλία δεν αναφέρουν ότι στη βυζαντινή αυλή υπήρχαν ευνούχοι, όπως σ” αυτήν του Πεκίνου…

ΔΗΜ: Όλα αυτά αφορούν ένα πολύ μακρινό ιστορικό παρελθόν. Η Ελλάδα ως σύγχρονο νεοελληνικό κράτος έχει, ήδη, ιστορία εκατόν εβδομήντα ετών. Θα θέλατε να επικεντρώσετε σε αυτήν την περίοδο;

ΚΚ: Μα, αυτή η περίοδος είναι ακατανόητη χωρίς τους είκοσι έναν αιώνες ανελευθερίας που προηγήθηκαν. Λοιπόν, μετά το Βυζάντιο έρχεται η τουρκοκρατία. Μην ανησυχείτε, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα αναφέρω μόνον ότι επί τουρκοκρατίας όση εξουσία δεν ασκείται απ” ευθείας από τους Τούρκους, ασκείται από τους κοτζαμπάσηδες (τους εντολοδόχους των Τούρκων), οι οποίοι κρατούν τους χωριάτες υποχείριους. Συνεπώς, ούτε σ” αυτήν την περίοδο μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτική ζωή. Όταν αρχίζει η Επανάσταση του 1821, διαπιστώνουμε από τη μια μεριά τον ηρωισμό του λαού και από την άλλη, σχεδόν αμέσως, την τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία. Την επομένη της πτώσης της Τριπολιτσάς αρχίζουν οι εμφύλιοι πόλεμοι.

ΔΗΜ: Πού οφείλεται αυτή η «τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία»; Ποίοι είναι οι λόγοι;

ΚΚ: Ουδείς μπορεί να δώσει απάντηση στην ερώτηση, για ποιον λόγο, κάποιος, σε μιαν ορισμένη στιγμή, δεν δημιούργησε κάτι. Η συγκρότηση ενός λαού σε πολιτική κοινωνία δεν είναι δεδομένη, δεν είναι κάτι που χαρίζεται, αλλά κάτι που δημιουργείται. Μπορούμε απλώς να διαπιστώσουμε ότι, όταν απουσιάζει μια τέτοια δημιουργία, τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης κατάστασης διατηρούνται ή αλλάζουν μόνο μορφή.

ΔΗΜ: Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά στην ελληνική περίπτωση;

ΚΚ: Ορισμένα τα εντοπίζουμε, ήδη, στους εμφύλιους πολέμους της Επανάστασης του 1821. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη έχουν τοπικό ή τοπικιστικό χαρακτήρα, ισχυρότερο συχνά από τον εθνικό. Βλέπουμε, επίσης, ότι οι πολιτικές κατατάξεις και διαιρέσεις είναι συχνά σχετικές με τα πρόσωπα των «αρχηγών» και όχι με ιδέες, με προγράμματα, ούτε καν με «ταξικά» συμφέροντα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η στάση απέναντι στην εξουσία. Στην Ελλάδα, μέχρι και σήμερα, το κράτος εξακολουθεί να παίζει τον ρόλο του ντοβλετιού, δηλαδή μιας αρχής ξένης και μακρινής, απέναντι στην οποία είμαστε ραγιάδες και όχι πολίτες. Δεν υπάρχει κράτος νόμου και κράτος δικαίου, ούτε απρόσωπη διοίκηση που έχει μπροστά της κυρίαρχους πολίτες. Το αποτέλεσμα είναι η φαυλοκρατία ως μόνιμο χαρακτηριστικό. Η φαυλοκρατία συνεχίζει την αιωνόβια παράδοση της αυθαιρεσίας των κυρίαρχων και των «δυνατών»: ελληνιστικοί ηγεμόνες, Ρωμαίοι ανθύπατοι, Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Τούρκοι πασάδες, κοτζαμπάσηδες, Μαυρομιχάληδες, Κωλέττης, Δηλιγιάννης…

ΔΗΜ: Εξαιρέσεις δεν βλέπετε να υπάρχουν; Εξαιρέσεις εντοπισμένες κυρίως στον 19ο και στον 20ό αιώνα;

ΚΚ: Ε, υπάρχουν δυο-τρεις εξαιρέσεις: ο Τρικούπης, ο Κουμουνδούρος, το βενιζελικό κίνημα στην πρώτη περίοδο του. Αλλά τα όποια αποτελέσματα τους καταστράφηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τον ρόλο του παλατιού, τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, την πασοκοκρατία. Στο μεταξύ, μεσολάβησε ο σταλινισμός που κατόρθωσε να διαφθείρει και να καταστρέψει αυτό που πήγαινε να δημιουργηθεί ως εργατικό και λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα τα πληρώνουμε ακόμη.

Μου ζητάτε να σας εξηγήσω… Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια, για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά έναν βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν «ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά»;

ΔΗΜ: Μα, οι δικές σας απαντήσεις ενδιαφέρουν ιδίως όταν αφορούν ερωτήματα που εσείς θέτετε, θα θέλατε, λοιπόν, να διατυπώσετε τις απόψεις σας;

KK: Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο… Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα… Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.

ΔΗΜ: Πώς την εννοείτε αυτήν την ευθύνη;

ΚΚ: Δεν δικάζουμε κανέναν. Μιλάμε για ιστορική και πολιτική ευθύνη. Ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε έως τώρα να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μια πολιτική κοινωνία, στην οποία, ως ένα μίνιμουμ, να θεσμισθούν και να κατοχυρωθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα τόσο των ατόμων όσο και των συλλογικοτήτων.

ΔΗΜ: Θέλετε να πείτε ότι αντιθέτως σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη…

ΚΚ: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντας μου καζούρα στο Παρίσι το 1956: «Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματα του. Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;». Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στον χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι.

ΔΗΜ: Αισθάνεστε ότι είχατε, ή έχετε, ανοικτούς λογαριασμούς με την Ελλάδα;

ΚΚ: Οι λογαριασμοί που έχει κανείς με τον τόπο που γεννήθηκε, που μεγάλωσε, που μιλάει τη γλώσσα του, δεν κλείνουν ποτέ. Ξέρω ότι χρωστάω στην Ελλάδα ένα μεγάλο μέρος από αυτό που είμαι. Και πάντα πονάω απεριόριστα και τον τόπο και τον λαό. Είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητος απέναντι τους. Όταν ένας Δανός ή ένας Ολλανδός λέει μιαν ανοησία ή κάνει μια χυδαιότητα, γελάω ή σηκώνω τους ώμους μου. Όταν όμως αυτό το κάνει ένας Έλληνας, τότε γίνομαι έξω φρενών. Είναι ένα διασκεδαστικό κατάλοιπο εθνικισμού…

ΔΗΜ: Πώς εισπράττετε την εικόνα της χώρας, όταν έρχεστε στην Ελλάδα;

KK: Καταστροφικά. Όταν φθάνω στην Αθήνα, αισθάνομαι σαν να πήραν τη μάνα μου και την έβγαλαν στο πεζοδρόμιο.

ΔΗΜ: Ποια γνώμη έχετε σχηματίσει για τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζει η ελληνική πλευρά το …πώς να το ονομάσω, το νέο μακεδονικό πρόβλημα;

ΚΚ: Οι Έλληνες δημαγωγοί χειρίστηκαν αυτό το θέμα με ελεεινό τρόπο, που μπορεί να έχει πολύ άσχημες επιπτώσεις στο μέλλον της χώρας.

ΔΗΜ: Οι Έλληνες δημαγωγοί;

ΚΚ: Ναι, αυτοί οι θεωρούμενοι ως πολιτικοί αρχηγοί, και πρώτοι- πρώτοι οι κ.κ. Παπανδρέου και Σαμαράς με τη σωβινιστική εδώ και δύο χρόνια πλειοδοσία τους, στην οποία η τότε κυβέρνηση δεν τόλμησε να αντισταθεί.

ΔΗΜ: Τι διακυβεύεται εξ αιτίας μιας τέτοιας πολιτικής;

ΚΚ: Ας πάρουμε το πρόβλημα στη βάση του. Όπως ίσως ξέρετε, εγώ είμαι υπέρ της κατάργησης των συνόρων και, επίσης, εχθρός κάθε εθνικισμού. Αλλά όσο υπάρχουν σύνορα, οποιαδήποτε βίαια μεταβολή αναζωπυρώνει τους εκατέρωθεν εθνικισμούς και μας πηγαίνει μερικούς αιώνες πίσω. Όμως ποια ελληνικά σύνορα κινδυνεύουν και από ποιον; Ασφαλώς, όχι τα βόρεια και ασφαλώς, όχι από την κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας. Επιπλέον, αυτά τα σύνορα είναι εγγυημένα από το NATO. Αντιθέτως, δεν είναι εγγυημένα από το NATO τα ελληνικά σύνορα με την Τουρκία (το NATO δεν καλύπτει διενέξεις μεταξύ των μελών του). Το ότι η Τουρκία έχει βλέψεις στα νησιά του Αιγαίου και στη Δυτική Θράκη είναι γνωστό. Ποιος είναι ο ενδεχόμενος κίνδυνος; Να επωφεληθεί η Τουρκία της πυρκαγιάς στα Βαλκάνια, για να βάλει χέρι στη Δυτική Θράκη και σε τρία τέσσερα νησιά του Αιγαίου.

ΔΗΜ: Ποια πολιτική πιστεύετε ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει η Ελλάδα έναντι της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας;

ΚΚ: Η ελληνική πλευρά θα έπρεπε, από την αρχή, να πει ότι θα αναγνωρίσει το νέο κράτος, εφόσον: πρώτον, προστεθεί ένας επιθετικός προσδιορισμός στο όνομα του» δεύτερον, αναγνωριστεί ρητά και με διεθνή εγγύηση το απαραβίαστο των σημερινών συνόρων» τρίτον, αφαιρεθεί το σύμβολο της Βεργίνας από τη σημαία του.

ΔΗΜ: Νομίζετε ότι αυτοί οι όροι θα γίνονταν αποδεκτοί;

ΚΚ: Το έλλογο αυτών των όρων, εάν οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν κάνει στοιχειωδώς τη δουλειά τους, δεν μπορούσε παρά να έχει αναγνωριστεί και από τις χώρες του NATO και από τη διεθνή κοινή γνώμη. Αντί γι” αυτό, τι κάνουμε; Οργανώνουμε συλλαλητήρια, στα οποία αυτοδιεγειρόμαστε. Διακηρύσσουμε την αλληλεγγύη και τη συμμαχία μας με τους εθνικοκομμουνιστές δήμιους Μιλόσεβιτς και Κάρατζιτς, τους οποίους απεχθάνεται όλη η υφήλιος. Διακόπτουμε τις συζητήσεις στη Νέα Υόρκη με τους εκπροσώπους της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας. Και, τέλος, κηρύσσουμε εμπορικό αποκλεισμό σε μια μικρή χώρα που βρίσκεται σε απόγνωση. Η εικόνα που δίνει με αυτόν τον τρόπο σήμερα στον κόσμο η Ελλάδα είναι το λιγότερο θλιβερή.

ΔΗΜ: Έχετε ασχοληθεί όσο λίγοι με τα καθεστώτα των χωρών τον πρώην ανατολικού μπλοκ. Όχι μόνο με κείμενα και αναλύσεις. Όταν, για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 1981 έγινε στην Πολωνία το πραξικόπημα από τον στρατηγό Γιαρουζέλσκι, αναλάβατε ευθύς αμέσως διάφορες πρωτοβουλίες και εκφράσατε μαζί με άλλους διανοούμενους τη συμπαράσταση σας στους Πολωνούς. Αναρωτιέμαι γιατί η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η απερίγραπτη φρίκη στη Βοσνία δεν σας οδήγησαν σε παρόμοιες ενέργειες.

ΚΚ: Όταν μου ζήτησαν στη Γαλλία από την κίνηση Sarajevo VOL υπογράψω και να συμμετάσχω, το έκανα. Αλλά ασφαλώς είναι αλήθεια ότι δεν προσπάθησα, σώνει και καλά, να εκφραστώ στο γιουγκοσλαβικό πρόβλημα. Και αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι στην Πολωνία έπρεπε κανείς να υποστηρίξει ένα τεράστιο λαϊκό, δημοκρατικό κίνημα -την Αλληλεγγύη εναντίον μιας κομμουνιστικής στρατιωτικής δικτατορίας” όμως τίποτα ανάλογο δεν υπήρχε, ούτε υπάρχει στη Γιουγκοσλαβία. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το γιουγκοσλαβικό ζήτημα μου φάνηκε από την αρχή μια χαμένη υπόθεση, οδηγημένη προς μια φρικτή και αναπόφευκτη καταστροφή» όπερ και εγένετο.

ΔΗΜ: Τι εννοείτε λέγοντας «χαμένη υπόθεση»;

ΚΚ: Ποιες ήταν οι δυνατές λύσεις; Στο χαρτί, δηλαδή θεωρητικά, η σωστή λύση, καταλυθέντος του κομμουνισμού, θα ήταν να διατηρηθεί η Γιουγκοσλαβία ως πραγματική ομοσπονδία. Ομοσπονδία με ουσιαστική ισοτιμία των εθνοτήτων και των ατόμων, με εγγυήσεις για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, με δημοκρατικό καθεστώς. Αλλά κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό να γίνει.

ΔΗΜ: Γιατί μια τέτοια εξέλιξη ήταν αδύνατη;

ΚΚ: Λόγω του συσσωρευμένου μίσους μεταξύ των εθνοτήτων. Ιδίως λόγω του μίσους των μη Σέρβων κατά των Σέρβων και του σερβικού ηγεμονισμού. Από το 1918 έως το 1988, οι Σέρβοι έπαιζαν στη Γιουγκοσλαβία λίγο ως πολύ τον ρόλο που έπαιζαν οι Ρώσοι στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν συνεπώς αναμενόμενο ότι, μόλις οι συνθήκες θα το επέτρεπαν, οι διάφορες εθνότητες της πρώην Γιουγκοσλαβίας θα ζητούσαν την ανεξαρτησία τους. Ήταν επίσης αναμενόμενο ότι θα προέκυπτε σε πολλές περιπτώσεις ζήτημα μειονοτήτων. Ήταν επιπλέον αναμενόμενο ότι η τρομερή εμμονή του εθνικιστικού και θρησκευτικού φαντασιακού στα Βαλκάνια, οι μνήμες του παρελθόντος, οι μνήμες ιδίως των θηριωδιών που διέπραξαν οι Ουστάσι και οι Τσέτνικ στα 1941-1944, θα έκαναν σχεδόν αδύνατο να λυθεί ειρηνικά το ζήτημα των μειονοτήτων.

Έτσι κι έγινε… παρ” ότι ήταν δύσκολο να προβλέψει κανείς την «προληπτική» βαρβαρότητα και θηριωδία της σερβικής μειονότητας στην Κροατία. Η εκεί σερβική μειονότητα οπλισμένη από τον σερβικό στρατό ισοπέδωσε το Βούκοβαρ και κατέσφαξε τον κροατικό πληθυσμό, βομβάρδισε και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στην ιστορική πόλη του Ντουμπρόβνικ (μια μικρή Βενετία) και άλλα πολλά. Και όταν η Βοσνία, μετά από δημοψήφισμα, διακήρυξε την ανεξαρτησία της, η φανατική εθνικιστική μερίδα της εκεί σερβικής μειονότητας, ωθούμενη και βοηθούμενη από τον Μιλόσεβιτς, επιδόθηκε σε βαρβαρότητες και θηριωδίες πολύ μεγαλύτερης έκτασης και πολύ ανώτερης ποιότητας, αν μπορώ να πω: φόνους και μαρτύρια αμάχων, ομαδικούς βιασμούς Μουσουλμάνων γυναικών, στρατόπεδα συγκεντρώσεως, κ.λπ.

ΔΗΜ: Γνωρίζετε ότι τις απόψεις και τις εκτιμήσεις που μόλις εκφράσατε, για τον ρόλο της σερβικής πλευράς, τις συμμερίζεται στην Ελλάδα μόνο μια εξαιρετικά ισχνή μειοψηφία…

ΚΚ: Μα όλα αυτά είναι διαπιστωμένα, διαβεβαιωμένα, συνεχώς, από τον διεθνή Τύπο. Είναι, επίσης, επικυρωμένα από επανειλημμένες επίσημες εκθέσεις του Ταντέους Μαζοβιέτσκι -πρώην πρωθυπουργού της Πολωνίας και ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στη Βοσνία- που η ανάγνωση τους προκαλεί φρίκη, απέχθεια και απόγνωση για την τερατωδία του ανθρώπινου γένους.

Βεβαίως, από μια στιγμή και πέρα, έγιναν ασφαλώς φοβερά εγκλήματα, όπως σε κάθε πόλεμο, και από τις άλλες πλευρές. Αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ορθόδοξοι Σέρβοι «αδελφοί» μας τα άρχισαν, και ότι διέπραξαν το 98% από αυτά. Απόδειξη άλλωστε ότι οι διαβόητες εθνικές εκκαθαρίσεις στη Βοσνία έχουν καταλήξει στην κατάληψη του 72% της χώρας από τους Σέρβους και σε δύο εκατομμύρια Βόσνιους πρόσφυγες που έφυγαν ή διώχτηκαν από τα χωριά και τις πόλεις τους. Στην Ελλάδα, απ” όσα έχω αντιληφθεί, όλα αυτά αποκρύπτονται σχεδόν τελείως από μιαν αναιδή συνεχή ψευδολογία και προπαγάνδα, που παρουσιάζει τους «αδελφούς» Σέρβους ως θύματα των ραδιουργιών του Βατικανού, των Γερμανών, κ.λπ. Στα μάτια μου, οι Έλληνες πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι άνθρωποι των μέσων ενημέρωσης καθώς και οι άλλοι υπεύθυνοι αυτής της παραπληροφόρησης, είναι ηθικοί συνεργοί στην απόκρυψη των σερβικών εγκλημάτων στην Κροατία και τη Βοσνία.

*ΤΟΥ ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ: ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Εκδ. Πόλις 2001

Ετικέτες: ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ Πηγή: http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος. 

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ & ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ Α'

Φίλες και Φίλοι σας παρακαλώ διαβάστε τα λεγόμενα του Καστοριάδη αξίζει τον κόπο. 

ΔΗΜ: Έχετε αφιερώσει μέρος του έργου σας στην ανάλυση των πρώην ανατολικών καθεστώτων. Εξ ίσου όμως σας έχει απασχολήσει η κατάσταση του δυτικού κόσμου. Θα ήθελα να σας ζητήσω να σκιαγραφήσετε τον σημερινό δυτικό άνθρωπο. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; Ποιός είναι ο homo occidentalis των ημερών μας;

ΚΚ: Σε μια πρώτη προσέγγιση, ο σημερινός δυτικός άνθρωπος -συμπεριλαμβανομένου και του νεοέλληνα- είναι ένα άτομο περιορισμένο στην καθαρά ιδιωτική του σφαίρα, ενδιαφέρεται μόνον για το βιοτικό του επίπεδο. Προσπαθεί με τα διάφορα καταναλωτικά «αγαθά» να συγκαλύψει την έλλειψη κάθε νοήματος αναφορικά με τη ζωή και τη θνητότητα του. Χειραγωγείται από τους δήθεν πολιτικούς ή είναι τόσο αποκαρδιωμένος από την πολιτική κατάσταση, ώστε απέχει. Αποχαυνώνεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Χαζεύει τα σήριαλ και χάφτει, κατά το μάλλον ή ήττον, αυτά που του σερβίρουν ως «νέα» οι τηλεοπτικοί συνάδελφοι σας. Η σημερινή κοινωνία είναι μια κοινωνία τηλεκατανάλωσης με διπλή έννοια.

ΔΗΜ: Με διπλή έννοια; Δηλαδή;

ΚΚ: Εκείνο που κυρίως καταναλώνουν σήμερα οι άνθρωποι είναι τη-λε- ό-ρα-ση. Και μέσα από την τηλεόραση καταναλώνουν, δι” αντιπροσώπου, τη φαντασίωση μιας ζωής που θα ήταν λεφτά, σεξ, εξουσία και βία.

ΔΗΜ: Μπορούν όμως να συνεχίσουν να ζουν μ” αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι; Χωρίς κάποια κατεύθυνση; Χωρίς σκοπό;

ΚΚ: Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Δύση είναι μια πρεμιέρα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Πρώτη φορά, από όσο ξέρω, παρατηρούμε μια κοινωνία χωρίς αξίες, χωρίς νόρμες, χωρίς κατεύθυνση. Ούτε καν στην καπιταλιστική πρόοδο δεν πιστεύει πραγματικά πια κανείς.

ΔΗΜ: Αυτή η «πρεμιέρα», όπως τη χαρακτηρίσατε, θα διαρκέσει πολύ; Ποια είναι η εκτίμηση σας;

Κ.Κ: Ξέρετε, τον Μάρτιο του ’68 θα έλεγε κανείς με σιγουριά ότι ο γαλλικός πληθυσμός ήταν εντελώς αποχαυνωμένος. Όμως δύο μήνες μετά ήρθε ο Μάης…

Κανείς, ποτέ, δεν προέβλεψε μια κοινωνική έκρηξη ή μια ριζική αλλαγή στη στάση του πληθυσμού. Η ιστορία είναι δημιουργία.

ΔΗΜ: Το 1989 οι λαοί των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης έζησαν μια ριζική αλλαγή, δημιούργησαν ιστορία.Ποιο ήταν το όριο του 1989; Τι ζητούσαν οι κοινωνίες που έβγαιναν το 1989 από τον ολοκληρωτισμό;

Κ.Κ: Αυτή είναι μια πολύπλοκη υπόθεση. Υπάρχει το τραγικό γεγονός ότι ακόμη και σε εκείνες τις ανατολικές χώρες, όπου οι λαοί στάθηκαν ικανοί να ρίξουν το καθεστώς ή να επιταχύνουν την εσωτερική του αποσύνθεση, παρά ταύτα, δεν φάνηκαν ικανοί να βάλουν στη θέση τού ολοκληρωτισμού νέες δημοκρατικές μορφές κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης. Φάνηκε, τουλάχιστον στην αρχή, ότι οι λαοί αυτοί προσέβλεπαν στη Δύση θεωρώντας την παράδεισο ευμάρειας και ελευθερίας. Και έτσι αποσύρθηκαν από τη σκηνή και άφησαν να εγκατασταθούν κυβερνήσεις που είχαν μοναδική κατεύθυνση την επάνοδο στον καπιταλισμό, συχνά, στις πιο ακραίες «φιλελεύθερες» και θατσερικές μορφές του.

ΔΗΜ: Στις δυτικές χώρες; Ποια ήταν η σημασία, ο αντίκτυπος του 1989;

Κ.Κ: Στις δυτικές χώρες τα γεγονότα του 1989 -και όσα αυτά αποκάλυψαν- σφράγισαν τελειωτικά τη χρεωκοπία του μαρξισμού- λενινισμού στα μάτια των ανθρώπων. Κανείς δεν μπορεί πια να αμφισβητήσει την πολιτική θηριωδία, την οικονομική αθλιότητα και την πνευματική αποκτήνωση αυτών των καθεστώτων.

ΔΗΜ: Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

Κ.Κ: Οι άνθρωποι στη Δύση λένε: «Αυτός είναι ο σοσιαλισμός, άλλος δεν υπάρχει, συνεπώς οι κοινωνίες μας, με όλα τα κουσούρια τους, είναι οι καλύτερες ανθρωπίνως δυνατές». Το καθαρό αποτέλεσμα εβδομήντα χρόνων λενινισμού, σταλινισμού και τροτσκισμού ήταν να καταρρακωθεί η ιδέα του σοσιαλισμού και να μας βγει, συγκριτικά, ο καπιταλισμός …παράδεισος!

ΔΗΜ: Πιστεύατε ότι εσείς ο ίδιος θα ζούσατε την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων;

Κ.Κ: Επί δεκαετίες περίμενα ότι θα ζήσω το τέλος αυτής της ιστορίας, αλλά περίμενα ότι θα ήταν τελείως διαφορετικό. Η πίστη μου αυτή είχε πολύ ενισχυθεί μετά την Ουγγρική Επανάσταση του 1956 και παρά τη συντριβή της από τα «σοσιαλιστικά» τανκς. Επί δεκαετίες, παρακολουθώντας το τελευταίο βραδινό δελτίο του ραδιοφωνικού σταθμού «Europe 1», περίμενα να ακούσω μια είδηση του είδους: «οι τηλεφωνικές επικοινωνίες με τη Ρωσία έχουν διακοπεί και οι ρωσικοί ραδιοσταθμοί μεταδίδουν συνεχώς μουσική… σύμφωνα με πληροφορίες, που χρειάζονται επιβεβαίωση, τουλάχιστον πέντε μεραρχίες από γειτονικές πόλεις προχωρούν προς τη Μόσχα, για να προσπαθήσουν να καταστείλουν τη λαϊκή εξέγερση που έχει ξεσπάσει εκεί…». Αυτό περίμενα σε όλη μου τη ζωή. Και δεν συνέβη.

ΔΗΜ: Όμως το 1989 ήρθε και έφερε τη διαδοχική κατάρρευση των καθεστώτων. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σας διακατείχαν εκείνες τις ιστορικές ημέρες;

ΚΚ: Στην αρχή, χαρά βεβαίως και πολλές ελπίδες. Γρήγορα ωστόσο ήρθε η τεράστια απογοήτευση. Έγιναν π.χ. οι εκλογές στηνΑνατολική Γερμανία και οι πρωταγωνιστές των γεγονότων του 1989 -που είχαν παίξει το κεφάλι τους σ” αυτήν την υπόθεση- συγκέντρωσαν συνολικά ποσοστό 1,5%! Από τότε και μετά, τα πράγματα πήραν για μένα ένα άλλο χρώμα. Τη συντελεσμένη αποχαύνωση της Δύσης ερχόταν να συμπληρώσει η προβλέψιμη αποχαύνωση της Ανατολής… Ρωτάτε για τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις μου. Με κατείχε -και εξακολουθεί να με κατέχει- απέραντη θλίψη. Απέραντη θλίψη για το τεράστιο μακελειό επί εβδομήντα χρόνια στη Ρωσία, που κόστισε τη ζωή δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, και επί σαράντα χρόνια στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ποταμοί αίματος, βουνά πτωμάτων, λίμνες δακρύων… Για να φθάσουμε πού; Προς τι;

ΔΗΜ: Προ ημερών, σε κάποιο κείμενο σημείωσα την εξής φράση: «ο κομμουνισμός ήταν μια αρχαϊκή φενάκη διατυπωμένη με σύγχρονη φρασεολογία». Πιστεύετε ότι ήταν δυνατόν μια «αρχαϊκή φενάκη» να κατακτήσει τόσα εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον πλανήτη;

ΚΚ: Ασφαλώς. Πρώτον, ο κομμουνισμός εκμεταλλεύτηκε και ιδιοποιήθηκε την πάλη των ανθρώπων εναντίον του καπιταλισμού, την πάλη εναντίον της ανισότητας και της ιδέας ότι μοναδική αξία στη ζωή είναι το χρήμα. Δηλαδή εκμεταλλεύτηκε, εμφανιζόμενος ως η συνέχεια του, το κίνημα πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης που άρχισε στη Δύση πριν από αιώνες και κορυφώθηκε τον 19ο και τον 20ό. Δεύτερον, ο μαρξισμός (ο κομμουνισμός εμφανιζόταν ως η ενσάρκωση του μαρξισμού) προσέφερε ένα υποκατάστατο της θρησκείας. Μια εγκόσμια θρησκεία στηριγμένη σε μια ψευδο-επιστημονική Αποκάλυψη, υποσχόμενη την πραγματοποίηση της Γης της Επαγγελίας.

ΔΗΜ: Πάντως, αρκετά γρήγορα αποκαλύφθηκε τι συνέβαινε στις χώρες, όπου είχε επικρατήσει αυτή η εγκόσμια θρησκεία. Υπήρξαν κάποιοι -όπως εσείς- που μίλησαν και έγραψαν πολύ νωρίς για όλα αυτά. Όμως η πίστη των ανθρώπων δεν κλονίστηκε. Γιατί; Ποια ερμηνεία δίνετε;

ΚΚ: Εκείνοι που εδώ και σαράντα ή πενήντα χρόνια, και πιο πριν και κατόπιν, αποκάλυπταν την πραγματικότητα για το ρωσικό καθεστώς ήταν φωνές βοώντων εν τη ερήμω. Οι σταλινικοί έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τους εμφανίσουν ως όργανα της δεξιάς προπαγάνδας, με τα γνωστά σοφίσματα, όπως π.χ. «λέτε τα ίδια που λέει η Δεξιά» … «είστε πράκτορες της CIA» κ.λπ. Όμως και η ίδια η Δεξιά με τη στάση της βοηθούσε το παιχνίδι των σταλινικών. Σχεδόν καμία από τις μεγάλες «έγκυρες» εφημερίδες, το 1935-1939, δεν κατήγγειλε την τερατώδη φάρσα των δικών της Μόσχας. Όσο για τους αριστερούς διανοούμενους, οι περισσότεροι -όπως ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, αλλά και πλήθος άλλων- λάτρευαν δουλικά το ρωσικό καθεστώς που το θεωρούσαν μάλιστα ως τον «μοχλό της Ιστορίας».

ΔΗΜ:Παρόλα αυτά, όποιος ήθελε να δει έβλεπε. Θα επιμείνω, λοιπόν. Γιατί οι άνθρωποι δεν ήθελαν να δουν; Ποια βαθύτερη αιτία τους εμπόδιζε;

ΚΚ: Ασφαλώς υπάρχει κι ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγων. Ο Φρόυντ, στο γνωστό του βιβλίο για τη θρησκεία ως αυταπάτη, δίνει έναν πολύ σωστό ορισμό της αυταπάτης. Λέει ότι «η αυταπάτη δεν είναι απλώς μια εσφαλμένη πίστη, αλλά μια εσφαλμένη πίστη που τη στηρίζει μια επιθυμία». Ο άντρας ή η γυναίκα που έχει αυταπάτες για την πίστη τού συντρόφου του, τις έχει, διότι επιθυμεί να πιστεύει ότι ο άλλος τον αγαπάει. Οι περισσότεροι άνθρωποι που, παρά πάσαν λογικήν και αληθοφάνειαν, εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι στη Ρωσία υπήρχε σοσιαλισμός, ήταν κερατάδες που όμως δεν ήθελαν να το παραδεχτούν.

ΔΗΜ: Υπήρξατε ο εμψυχωτής του θεωρητικού περιοδικού «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» («Socialisme ou Barbarie», 1949-1965), που είναι σημείο αναφοράς μιας εποχής. Σήμερα, θα χρησιμοποιούσατε τη διάζευξη «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα»;

ΚΚ: Για λόγους ιστορικούς δεν χρησιμοποιώ πλέον τον όρο «σοσιαλισμός». Ο όρος αυτός έχει ανεπανόρθωτα εκπορνευτεί από τους κομμουνιστές, τους σοσιαλιστές, τους σοσιαλδημοκράτες, κ.ά. Στο άκουσμα του και μόνον ακόμη και καλόπιστοι άνθρωποι γυρίζουν την πλάτη τους. Προτιμώ λοιπόν τη διάζευξη «αυτονομία ή βαρβαρότητα».

ΔΗΜ: Και η βαρβαρότητα; Η αδυναμία της ανθρωπότητας να εξανθρωπιστεί, έχει για σας σήμερα το ίδιο νόημα;

ΚΚ: Η βαρβαρότητα τώρα πλέον είναι κοντά μας, πλάι μας, ανάμεσα μας.

ΔΗΜ: Σε τι ακριβώς αναφέρεστε;

ΚΚ: Αναφέρομαι στις αιματηρές μορφές βαρβαρότητας που αναζωπυρώνονται τρομακτικά στη Βοσνία, στο Αφγανιστάν, στο Τατζικιστάν, στη μισή Αφρική καθώς και σε άλλες περιοχές. Αναφέρομαι όμως και στις ειρηνικές μορφές της βαρβαρότητας, όπως η αποβλάκωση, η αποχαύνωση, το τέλος της δημιουργικότητας, η καταστροφή του πολιτισμού. Σε σχέση με την εκπληκτικά δημιουργική περίοδο της Δύσης (που κορυφώθηκε ανάμεσα στο 1750 και το 1950), αυτά που γίνονται σήμερα είναι φαιδρά και δευτερεύοντα, είναι απομιμήσεις και συγκρητισμοί. Ταυτοχρόνως, επεκτείνεται ολοένα η καταστροφή του περιβάλλοντος και κάνει δυνατό έναν οικολογικό κατακλυσμό με ανυπολόγιστες -εκτός όλων των άλλων- και τις πολιτικές συνέπειες. Είναι και αυτή μία από τις προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει… Εξαρτάται από την αντίδραση του κόσμου…

ΔΗΜ: Είπατε ότι μια οικολογική καταστροφή μεγάλου μεγέθους θα μπορούσε να έχει ανυπολόγιστες πολιτικές συνέπειες.

ΚΚ: Βεβαίως. Με την πολιτική απάθεια και το ιδεολογικό κενό που υπάρχει σήμερα, ένας οικολογικός κατακλυσμός θα οδηγούσε μάλλον σε κάποιο φασιστικό ή ολοκληρωτικό καθεστώς παρά σε ένα δημοκρατικό ξύπνημα.

ΔΗΜ: Συμμερίζεστε την άποψη, σύμφωνα με την οποία «οι δημοκρατικοί θεσμοί και τα ήθη έχουν εδραιωθεί σε εκείνες τις ευρωπαϊκές χώρες όπου επικράτησε ο Καθολικισμός και ο Προτεσταντισμός, ενώ, αντίθετα, συναντούν μεγάλες δυσκολίες στο τμήμα της Ευρώπης οπου εχει επικρατήσει η Ορθοδοξία»; Ποια είναι η σχέση Καθολικισμού- Προτεσταντισμού και Ορθοδοξίας με τον εκδημοκρατισμό των κοινωνιών;

ΚΚ: Ο σχετικός εκδημοκρατισμός των δυτικών χωρών δεν έχει σχέση με τον Καθολικισμό και τον Προτεσταντισμό. Όμως είναι αναμφισβήτητο ότι στον χάρτη της Ευρώπης το σύνορο ανάμεσα στις χώρες όπου υπάρχει μια σχετικά δημοκρατική κατάσταση και στις χώρες όπου δεν υπάρχει (είτε εγκαθιδρύεται πολύ αργότερα και με τεράστιες δυσκολίες), συμπίπτει με το σύνορο μη-Ορθοδοξίας και Ορθοδοξίας. Η Ρωσία, η Ουκρανία, τα Βαλκάνια συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας (αν και με ιδιομορφίες) ποτέ δεν ξεκόλλησαν, στην ουσία, από τη μεσαιωνική πολιτική κατάσταση. Απεναντίας, στις χώρες που βρίσκονται δυτικά από αυτό το σύνορο (εξαιρουμένων των χωρών της Ιβηρικής χερσονήσου), εκδηλώθηκαν από καιρό κινήματα χειραφέτησης, κινήματα χωρισμού Εκκλησίας-Κράτους, τα οποία, τελικά, επικράτησαν.

ΔΗΜ: Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο Χριστιανισμός ήταν προϋπόθεση της δημοκρατίας. Πώς κρίνετε αυτήν την άποψη;

ΚΚ: Τη βρίσκω εντελώς εσφαλμένη. Ο Χριστιανισμός δεν ήταν προϋπόθεση της δημοκρατίας με κανέναν τρόπο. Πρώτον, διότι η δημοκρατία, έστω και περιορισμένη, δημιουργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα. Δεύτερον, διότι σε όλον τον χριστιανικό κόσμο -και στον δυτικό και στον ανατολικό- ο Χριστιανισμός επικράτησε και υπήρξε επί δεκαπέντε περίπου αιώνες χωρίς δημοκρατία. Τρίτον, διότι έχουμε το συντριπτικά αντίθετο παράδειγμα του Βυζαντίου και της συνέχειας του, δηλαδή τους τσάρους πασών των Ρωσιών. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας θεοκράτης βρίσκει τη συνέχεια του στον τσάρο πασών των Ρωσιών, ο οποίος βρίσκει τη δική του συνέχεια στον Στάλιν. Αυτή είναι η πολιτική έκφραση της Ορθοδοξίας.

ΔΗΜ: Ακούω καλά, κύριε Καστοριάδη;

ΚΚ: Ακούτε πολύ καλά. Ο Λένιν και ο Στάλιν εκπροσωπούν ένα δόγμα που είναι ταυτοχρόνως κρατικό και «θρησκευτικό», όπως στο Βυζάντιο.

ΔΗΜ: Στο τέλος του 20ού αιώνα παρατηρείται έξαρση θρησκευτικού φανατισμού. Νομίζετε ότι οι θρησκείες μπορούν να διαδραματίσουν εκ νέου σημαντικό ρόλο;

ΚΚ: Ποτέ δεν πίστεψα, ούτε και πιστεύω, ότι είναι δυνατή μια αναζωπύρωση της θρησκείας στον δυτικό κόσμο. Μιλώ για τον πραγματικά δυτικό κόσμο, δηλαδή, για τον χώρο που έχει περάσει από Αναγέννηση, από Διαφωτισμό, από δημοκρατικές επαναστάσεις.

Ένας τέτοιος κίνδυνος όμως είναι ορατός σε πολλές φτωχές χώρες, ιδίως στις ισλαμικές και στην Ινδία. Εκεί, οι άνθρωποι μπροστά στη γενική κρίση, στην ανικανότητα της σημερινής Δύσης να προσφέρει άλλες αξίες και στην αποδιοργάνωση της παραδοσιακής κοινωνικής ζωής, επιστρέφουν στη θρησκεία. Η αναζωπύρωση του θρησκευτικού φανατισμού, η οποία τείνει να εγκαθιδρύσει θεοκρατικά καθεστώτα ολοκληρωτικού χαρακτήρα (όπως αυτό του Ιράν) ή δημιουργεί καταστάσεις εμφύλιου πολέμου (όπως στην Αλγερία, στο Σουδάν και όχι μόνον), εμπεριέχει εκρηκτικές δυνατότητες από διεθνή άποψη.

ΔΗΜ: Αναφερθήκατε κυρίως στον ισλαμικό φανατισμό. Χριστιανικός φανατισμός, τηρουμένων των αναλογιών, δεν υπάρχει;

ΚΚ: Δεν υπάρχει τίποτα ανάλογο, αλλά αξίζει τον κόπο να επισημανθούν δύο περιπτώσεις.

Η μία περίπτωση είναι η Σερβία του Μιλόσεβιτς. Εκεί, η Ορθοδοξία χρησιμοποιείται ως όπλο διαχωρισμού και έξαψης μίσους εναντίον των «απαίσιων παπιστών» της Κροατίας και των εξ ίσου «απαίσιων μουσουλμάνων» της Βοσνίας. Είναι αστείο όμως να μιλάμε στην προκειμένη περίπτωση για πραγματικά θρησκευτικά αισθήματα. Έχουμε να κάνουμε με μιαν εντελώς δημαγωγική χρησιμοποίηση της θρησκείας, για λόγους εθνικιστικούς και πολιτικούς.

Η άλλη περίπτωση αφορά την Ελλάδα. Εδώ, επίσης, δεν υπάρχει καμία πραγματική αναζωπύρωση της θρησκευτικής πίστης. Υπάρχει όμως η δημαγωγική χρησιμοποίηση της Ορθοδοξίας από τους πολιτικούς αρχηγούς, οι οποίοι, ταυτόχρονα, υποχωρούν μπροστά στους εκβιασμούς της Εκκλησίας, επαναφέροντας ή διατηρώντας μεσαιωνικές και αντιδημοκρατικές διατάξεις, όπως είναι η εξίσωση του θρησκευτικού με τον πολιτικό γάμο και η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες.

*ΤΟΥ ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ: ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Εκδ. Πόλις 2001

Ετικέτες: ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ Πηγή:http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος.