ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΜΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ!!!!!!!!!!! Πως ο Μάρξ έκανε χαρακίρι και β' Μεσαιωνική Φιλοσοφία, και γ' ΤΙ είναι ο Προτεσταντισμός

Α] Πώς ο Μαρξ έκανε χαρακίρι

Τι είναι προοδευτικό;

«Χολέρα στην καρριέρα» αναγράφεται στον πίνακα αμφιθεάτρου της Νομικής Σχολής Αθηνών, ενώ οι φοιτητές ψηφίζουν για να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους στο πανεπιστήμιο

Τα ταμ ταμ της επανάστασης άρχισαν να ηχούν ξανά στα ελληνικά πανεπιστήμια. H πορεία αύξων αριθμός 564, η κατάληψη αύξων αριθμός 348 και η απεργία αύξων αριθμός 62 βρίσκονται στα σκαριά. Οι εχθροί για ακόμη μία φορά ενετοπίσθησαν. Ο ένας εχθρός είναι γενικός: πρόκειται για τη (γνωστή για τα σατανικά της σχέδια) Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία επιθυμεί να ενοποιήσει τις πανεπιστημιακές προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές των χωρών-μελών της Ενωσης. Ο δεύτερος εχθρός έχει σάρκα και οστά: πρόκειται για τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας ιστορικό κ. Θάνο Βερέμη, ο οποίος εισηγείται στην κυρία υπουργό Παιδείας πράγματα φοβερά και αποτρόπαια. Εισηγείται, δηλαδή, οι φοιτητές των ελληνικών πανεπιστημίων να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους μέσα σε λελογισμένα χρονικά πλαίσια, που θα είναι μικρότερα της αιωνιότητας. Εισηγείται επίσης να πάψει πλέον η δωρεάν διανομή των συγγραμμάτων, ώστε να εκλείψει ο ηθικός, οικονομικός και εκπαιδευτικός εκφυλισμός που ο θεσμός αυτός έχει πανθομολογουμένως όλα αυτά τα χρόνια συνεπιφέρει. * Οργισμένοι επαναστάτες
Το σκηνικό της «αντίστασης» ενάντια στα παραπάνω σατανικά σχέδια είναι παλαιό και (υπερ)δοκιμασμένο: μικρές - έως μικρότατες - ομάδες νέων θα παρουσιασθούν ξανά στις σχολές. Αρκετοί από αυτούς δεν θα έχουν καμία σχέση με αυτές, αλλά θα είναι φιλαράκια με αυτούς που έχουν. Και οι μεν και οι δε πάντως θα εγκαταλείψουν πάραυτα τα ολονύκτια πάρτι και τον ολονύκτιο χαβαλέ, θα μετακινηθούν από τα κυλικεία, θα ξυπνήσουν (φευ) πρωί, θα θυμηθούν το δρόμο προς τη Σχολή που επέλεξαν να διασώσουν από τον όλεθρο, και αμέσως θα αφοσιωθούν στο επαναστατικό τους καθήκον. Με ύφος οργισμένο θα μοιράσουν έντυπα και θα τοιχοκολλήσουν αφίσες, στις οποίες θα καταγγέλλονται τα «αντιφοιτητικά και αντιλαϊκά σχέδια» που αενάως οι σκοτεινοί κύκλοι και η κακούργα κοινωνία απεργάζονται - στα οποία, βεβαίως, το «φοιτητικό και λαϊκό κίνημα» «δεν έχει να αντιπαρατάξει», παρά το είδος των κινητοποιήσεων που λίγο πριν αναφέρθηκε.
Ολα αυτά οι ευγενείς και οι οργισμένοι νέοι, για να είναι σωστοί με τους κανόνες της δημοκρατίας, πρέπει να τα περιτυλίξουν με το ανάλογο περιτύλιγμα. Κανένα πρόβλημα. Θα συγκληθούν πάραυτα Γενικές Συνελεύσεις των φοιτητών. Σε αυτές θα έχει δοθεί φροντίδα να έχουν προσέλθει πολλοί, επίσης οργισμένοι, άσχετοι προς το Πανεπιστήμιο, φίλοι τής εν λόγω ομάδας. Οι Συνελεύσεις αυτές θα ξεκινήσουν πολυπληθείς, καθώς πολλοί φοιτητές θα προσέλθουν. H προαποφασισθείσα από τις προηγουμένως περιγραφείσες ωστόσο ομάδες απόφαση δεν κινδυνεύει από τυχόν άλλες σκέψεις και προτάσεις: επιτηδείως χαώδεις και ατελείωτες «συζητήσεις» θα παραταθούν τόσο όσο να έχει εξασφαλισθεί η πλειοψηφία των (ελαχίστων πλέον) παρόντων· μαστόροι στη σχόλη και στο ξενύχτι, οι οργισμένοι «επαναστάτες» και οι καλεσμένοι φίλοι τους είναι σε θέση να παραμένουν ξάγρυπνοι όσο χρειαστεί και να σηκώσουν μες στη μαύρη νύχτα σθεναρά ο χέρι τους, ούτως ώστε η αποψιλωμένη «Γενική» αυτή «Συνέλευση» να αποφασίσει «δημοκρατικά» τις παραδοσιακές, «αγωνιστικές κινητοποιήσεις» που σταθερά, με συνέπεια και σε ετήσια βάση, «το φοιτητικό κίνημα» κατά τα τελευταία τριάντα περίπου χρόνια αποφασίζει και πραγματοποιεί. Το επόμενο βήμα είναι επίσης γνωστό. Οι μοχθούντες για το καλό των φοιτητών αυτοί νέοι θα κλείσουν τα πανεπιστήμια. Πέντε αυτοί, θα κλείσουν την πόρτα σε πέντε χιλιάδες φοιτητές, διδάσκοντες και υπαλλήλους.
* H ευθύνη της Αριστεράς
Αυτή η χυδαία καρικατούρα της «επανάστασης» δεν λέει χρόνια τώρα να τελειώσει στα ελληνικά πανεπιστήμια. Αμήχανη και ανίκανη να αντιδράσει, η πανεπιστημιακή κοινότητα υπομένει τους παραπάνω εξευτελισμούς και ευτελισμούς, τους οποίους κανείς μέχρι τώρα δεν έχει λάβει τον κόπο να σταματήσει, ούτε από τους φοιτητές, ούτε από τους ιθύνοντες των πανεπιστημίων, ούτε από τα κόμματα που καθοδηγούν ουκ ολίγες από τις φοιτητικές παρατάξεις. Από τα κόμματα αυτά θα περίμενε κανείς πως περισσότερο θα αναλάμβαναν μιαν εκστρατεία ενημέρωσης των μελών τους περί του τι σοβαρό πράγμα είναι κοινωνικά και ηθικά μια κινητοποίηση, εκείνα που αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά. Και αυτό όχι μόνον γιατί οι νεαροί που πράττουν τα παραπάνω, «αριστεροί» και «δεξιοί», χρησιμοποιούν για τις αθλιότητές τους αριστερό λεξιλόγιο και φρασεολογία, αλλά γιατί στην Αριστερά ανήκει η μεγάλη τιμή να έχει οργανώσει στο παρελθόν την αντίσταση του ελληνικού λαού κατά μεγάλων και πραγματικών εχθρών του τόπου, που απειλούσαν την ελευθερία και τη δημοκρατία του. Και η αντίσταση αυτή ήταν μεγαλειώδης, πάνω από όλα τα άλλα, για το ηθικό της σκέλος, για τη σοβαρότητα και τη βαθιά κοινωνική υπευθυνότητα των αγωνιστών της.
Τι σχέση έχουν με τον πολιτικό χώρο του Δημήτρη Γληνού οι νέοι που πράττουν όσα περιγράψαμε πριν; Τι σχέση έχουν με τον πολιτικό χώρο του Μάρκου Αυγέρη οι φοιτητές (;) που πριν από λίγο καιρό, διαγράφοντας τη σημασία της μάθησης, είχαν αναρτήσει στην είσοδο της Φιλοσοφικής Αθηνών γιγαντοαφίσα που παρωθούσε τους φοιτητές να μη διαβάζουν «γιατί, την ώρα που αυτοί διαβάζουν, η ιστορία κινείται χωρίς αυτούς» [ενώ, προφανώς, όσοι δεν διαβάζουν έχουν την ιστορία στην τσέπη τους, σερνάμενοι από κυλικείου εις κυλικείον, από πάρτι εις πάρτι και από εκδρομή στη Μύκονο σε εκδρομή στην Αράχοβα (κατά εργάσιμες για το πανεπιστήμιο, μάλιστα, ημέρες), όπως οι διάδρομοι της συγκεκριμένης Σχολής μαρτυρούν];
Μήπως στ' αλήθεια είναι η ώρα να ξαναπροβληματιστούμε τι είναι «προοδευτικό» ή, τέλος πάντων, τι είναι «σωστό». Γιατί είναι, π.χ., προοδευτικό και σωστό το να έχει ο φοιτητής στη χώρα μας [μόνος αυτός από όλους τους φοιτητές στον κόσμο, και από χώρες με περισσότερους εργαζομένους φοιτητές από ό,τι η Ελλάδα] τη δυνατότητα να παρατείνει τις σπουδές του επ' άπειρον, διαλύοντας έτσι κάθε προσωπική πειθαρχία συγκροτημένης, συστηματικής και ουσιαστικής μάθησης, ενώ, αντίθετα, δεν είναι «προοδευτικό» το να ολοκληρώνει κανείς τις σπουδές του στον οριζόμενο από τον κύκλο των σπουδών του χρόνο, με ειδικά ευνοϊκό δάνειο για όσους εκ των φοιτητών θα το είχαν πραγματικά ανάγκη;
Γιατί δεν είναι «προοδευτικό» το να παρακολουθεί κανείς τα μαθήματα, το να διαβάζει στις βιβλιοθήκες και το να βελτιώνει τον στοχασμό, τον προβληματισμό και τη μάθησή του, ενώ, αντίθετα, είναι «προοδευτικό» το να σέρνεται δεξιά και αριστερά, να μη γνωρίζει ούτε ποια είναι τα μαθήματα και οι καθηγητές του και να διαβάζει πέντε πράγματα μόνο στις εξετάσεις; Γιατί είναι «προοδευτικό» το να οργανώνουν τα πολιτικά κόμματα και οι φοιτητικές παρατάξεις, προς άγραν ψηφοφόρων, στα αίθρια και στους κοινόχρηστους χώρους των πανεπιστημίων και κατά τις ώρες των μαθημάτων πολιτικές συζητήσεις ή συναυλίες με τα μεγάφωνα στη διαπασών - διαλύοντας τη διδασκαλία αλλά και την έννοια του πανεπιστημίου - και δεν είναι «προοδευτικό» το να γίνονται τα παραπάνω σε ώρες, χώρους και ένταση που θα σέβονται και δεν θα βλάπτουν τη λειτουργία του πανεπιστημίου και των χώρων διδασκαλίας του; Γιατί είναι «προοδευτικά» τα συνεχή αιτήματα των φοιτητών να γίνουν οι εξετάσεις ευκολότερες, οι εξεταστικές ευκαιρίες περισσότερες και οι εξεταστικές περίοδοι μακρύτερες, και δεν είναι «προοδευτικό» το να είναι οι περίοδοι διδασκαλίας μακρές, με ουσιαστική προσπάθεια και μελέτη, ενώ οι εξεταστικές περίοδοι σύντομες και οι εξεταστικές ευκαιρίες πεπερασμένες, ως παντού στον κόσμο οφείλουν να είναι - και είναι.
Γιατί είναι «προοδευτικό» το να μοιράζονται δωρεάν τα πανεπιστημιακά συγγράμματα και να γίνονται, επιτηδείως, αντικείμενο εμπορίου εκ μέρους φοιτητών - ου μην και διδασκόντων - εις βάρος του έλληνα φορολογουμένου, και δεν είναι «προοδευτικό» το να πάψει το διάτρητο και αναχρονιστικό αυτό μέτρο και - αντ' αυτού - να δίδεται στους φοιτητές, που έχουν πραγματική οικονομική ανάγκη και μόνον, ένα επίδομα για την αγορά τους; Γιατί, τέλος, είναι «προοδευτικό» το να μπαίνουν όλα, μα όλα τα ελληνόπουλα στο πανεπιστήμιο - όπως η ελληνική κοινωνία μέσω των λαϊκίστικων κυβερνήσεων των τελευταίων τριάντα ετών επέτυχε - και δεν είναι «προοδευτικό» το να εισέρχονται στο πανεπιστήμιο εκείνα τα ελληνόπουλα που, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως, έχουν πραγματική επίδοση και ζέση για γνώση και μάθηση ανωτάτου επιπέδου;
* Τα λάθη των διδασκόντων
Ο προβληματισμός αυτός δεν σχετίζεται, βέβαια, μόνο με τα όσα αφορούν τους διδασκομένους αλλά και τους διδάσκοντες. Γιατί, παράλληλα με τους πολλούς σοβαρούς και αφοσιωμένους στη δουλειά τους πανεπιστημιακούς, υπάρχει ένας - ευτυχώς μικρός - αριθμός, για τους ρυθμούς, την απαιτητικότητα, την αφοσίωση και το ήθος της εργασίας των οποίων πολλά θα μπορούσαν να λεχθούν. Σε ένα χώρο όπου η ελευθερία χρόνου είναι - σε σχέση με άλλους εργαζομένους - πελώρια, με τουλάχιστον τέσσερις μήνες διακοπών τον χρόνο και - αναλογικά - πολύ μικρές απαιτήσεις παρουσίας την εβδομάδα, η ύπαρξη ενός - έστω και μικρού - αριθμού διδασκόντων που αδιαφορεί και απουσιάζει από τα μαθήματα, βρίσκοντας «δημιουργικούς τρόπους» για να μετατρέψει τις πανεπιστημιακές υποχρεώσεις του σε σχεδόν μηδενικές, αποτελεί το χειρότερο εργασιακό και ανθρώπινο παράδειγμα για τους φοιτητές και μέλλοντες εργαζομένους και πολίτες.
Το ίδιο αρνητικό παράδειγμα είναι για τους τελευταίους η συχνότητα των - άνευ αυτοκριτικής - απεργιών των διδασκόντων τους, οι οποίες μάλιστα μετονομάζονται «αποχή από τα διδακτικά καθήκοντα», ώστε να γίνονται μετ' αποδοχών. Και όλα αυτά από ένα χώρο που δεν έχει βρει ως τώρα τρόπο να εξασφαλίσει αδιαπραγμάτευτα, τελεσίδικα και οριστικά την πραγματική διάρκεια κάθε πανεπιστημιακού εξαμήνου, δηλαδή τις δεκατρείς εβδομάδες πλήρους διδασκαλίας. Από ένα χώρο που επίσης δεν έχει κινητοποιηθεί ακόμη να βρει τον τρόπο άμεσης δράσης για την αντιμετώπιση του απαράδεκτα χαμηλού επιπέδου γνώσεων των φοιτητών που έρχονται από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μια εκπαίδευση την οποία πολλοί από τους φοιτητές θα κληθούν στο μέλλον επαγγελματικά να υπηρετήσουν, για να βρεθούν με τη σειρά τους σε έναν εργασιακό χώρο στον οποίο οι συνάδελφοί τους θα βρίσκουν επίσης «δημιουργικούς» τρόπους ερμηνείας των διδακτικών υποχρεώσεών τους καθώς και των υποχρεώσεων παρουσίας τους στα σχολεία τα οποία υπηρετούν (γεγονός για το οποίο φυσικά θα φταίει και πάλι το «αντιλαϊκό» κράτος και η κακούργα κοινωνία), την ίδια στιγμή που όλοι οι κοινωνικοί στοχαστές, από τον Κομφούκιο και τον Σωκράτη ως τον Βολταίρο και τον Λένιν, τραβούν απελπισμένοι τις τρίχες της κεφαλής τους και ο Μαρξ, σε μια γωνιά, κάνει αργά αργά χαρακίρι.
H κυρία Μαρία Ευθυμίου είναι επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

========================================================

Β] ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

H μεσαιωνική φιλοσοφία συνίσταται κυρίως στην ένωση φιλοσοφίας και θεολογίας, καθώς βασίστηκε στο χριστιανικό δόγμα, το οποίο έπρεπε να υποστηρίξει και να θέσει κάποιες λογικές βάσεις.

Ένα από τα κύρια θέματα της μεσαιωνικής φιλοσοφίας ήταν, επομένως, το ερώτημα της σχέσης ανάμεσα στην πίστη και στη γνώση, καθώς και η σχετική προσπάθεια να ξεπεραστεί η κατά τα φαινόμενα ασυμβίβαστη διαφορά ανάμεσα στην εξ αποκαλύψεως αλήθεια και στη φιλοσοφική ενόραση.

H πρώτη περίοδος (περ. 200-700 μ.Χ.) συμπίπτει χρονικά με την ύστερη αρχαιότητα, και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της είναι ο Ιερός Αυγουστίνος, που θεμελίωσε τη μεσαιωνική φιλοσοφία.

To θεολογικό και φιλοσοφικό δόγμα της μεσαιωνικής δυτικής Ευρώπης είναι γνωστό ως Σχολαστικισμός (από το λατινικό schola, σχολή). O όρος αναφέρεται επίσης και στον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύτηκαν οι αλήθειες της πίστης (η «σχολαστική μέθοδος» εφαρμόστηκε στις μοναστηριακές σχολές).

H εξέλιξη του Σχολαστικισμού πραγματοποιήθηκε σε τρία στάδια.

Στο πρώτο, του πρώιμου Σχολαστικισμού (περ. 800-1200), εμφανίστηκε η σχολαστική μέθοδος και έγινε η πρώτη επαφή με τα συγγράμματα του Αριστοτέλη, που έγιναν γνωστά αυτήν την περίοδο.

H επόμενη περίοδος, του ώριμου Σχολαστικισμού (περ. 1150-1300), θεωρείται το αποκορύφωμα του. Χαρακτηρίζεται από την ανακάλυψη των υπόλοιπων έργων του Αριστοτέλη και από την προσπάθεια να συνδυαστεί η αριστοτελική φιλοσοφία με τη χριστιανική διδασκαλία (Θωμάς Ακινάτης). Επιπλέον, τότε η χριστιανική φιλοσοφία ήρθε σε επαφή με την αραβική φιλοσοφία.

H τελευταία περίοδος, του όψιμου Σχολαστικισμού (περ. 1300-1400), ήταν περίοδος παρακμής.

Ένα από κύρια ζητήματα της μεσαιωνικής φιλοσοφίας ήταν το πρόβλημα των καθόλου. Αφορούσε το αν οι γενικές έννοιες είχαν κάποια δική τους πραγματικότητα ή ήταν απλώς κατασκευάσματα της σκέψης και της γλώσσας.

Σημαντική για την εξέλιξη του Σχολαστικισμού ήταν η ίδρυση πανεπιστημίων (από τον 12ο αι.), που γρήγορα εξελίχθηκαν σε κέντρα της πνευματικής ζωής.

Ο Ιερός Αυγουστίνος: συμβιβασμός Πλάτωνα και Χριστιανισμού

Κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα, ο πολιτισμός της κλασικής αρχαιότητας υπέστη ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές. H συνεχής πίεση από τα γερμανικά φύλα στα βόρεια, σε συνδυασμό με κάποια εσωτερικά σημάδια διάλυσης, οδήγησαν τελικά, στα τέλη του 4ου αιώνα, στη διαίρεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος και Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος. Λίγο αργότερα, η Ρώμη, η πρωτεύουσα της Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους, λεηλατήθηκε από βαρβαρικά φύλα, και το 476 μ.X. το Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος κατέρρευσε. Το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, αντίθετα, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, επιβίωσε μέχρι το 1453, οπότε η πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Αυτή η σχεδόν χιλίων ετών περίοδος που μεσολάβησε ανάμεσα στην κατάρρευση των δύο ρωμαϊκών κρατών, του Δυτικού και του Ανατολικού, είναι σε γενικές γραμμές ό,τι γνωρίζουμε σήμερα ως Μεσαίωνα ή μεσαιωνική περίοδο.

Μια συμβολική χρονολογία για τη μετάβαση από την κλασική στη μεσαιωνική, δηλαδή τη χριστιανική, φιλοσοφία είναι το 529 μ.X., όταν στην Ανατολή ο Ιουστινιανός έκλεισε την Ακαδημία του Πλάτωνα. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε το πρώτο μοναστικό τάγμα στη Δύση, το Τάγμα του Αγίου Βενέδικτου. Από τότε και μετά, τα μοναστήρια έγιναν τα κέντρα μάθησης και διδασκαλίας της δυτικής Ευρώπης.

Τα πρώτα χρόνια του Μεσαίωνα συνδέονται άμεσα με τη διάδοση του Χριστιανισμού στην Ευρώπη που συνοδεύτηκε από κάποιες αλλαγές και στη φιλοσοφία. H μεσαιωνική φιλοσοφία συνίσταται κυρίως στη συνύφανση φιλοσοφίας και θεολογίας. Βασικό μέλημα της είναι η σχέση της πίστης με τη γνώση· βάση της είναι το χριστιανικό δόγμα, το οποίο έπρεπε να υποστηριχθεί και φιλοσοφικά, θέση γνωστή ως χριστιανική απολογητική. Ωστόσο, στην πορεία θα φανεί ξεκάθαρα ότι η μεσαιωνική φιλοσοφία δεν σήμαινε πλήρη ρήξη με τη φιλοσοφία της κλασικής αρχαιότητας· άλλωστε, πολλοί λόγιοι της εποχής επιδίωξαν να κατανοήσουν τις φιλοσοφικές θεωρίες του Αρχαίου Κόσμου και να τις συμβιβάσουν με τη χριστιανική διδασκαλία.

Ένας από αυτούς ήταν ο Αυρήλιος Αυγουστίνος, γνωστός κυρίως ως Ιερός Αυγουστίνος, ο οποίος θεωρείται ο σημαντικότερος στοχαστής της μεταβατικής περιόδου από την ύστερη αρχαιότητα στο Μεσαίωνα. Επηρεάστηκε, κατά κύριο λόγο, από τον Πλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, από τους οποίους, μάλιστα, υιοθέτησε και την άποψη ότι η ύπαρξη έχει θεϊκή καταγωγή. O Αυγουστίνος, παρότι συμμεριζόταν την πλατωνική θεωρία των ιδεών, συλλάμβανε τις ιδέες σε σχέση με τη θεϊκή δημιουργία. O Θεός, σύμφωνα με τη θεωρία του, δημιούργησε τον κόσμο με βάση τις ήδη υπάρχουσες στο νου Του ιδέες. Για τον Αυγουστίνο, όπως και για τον Πλάτωνα, οι ιδέες είναι πρότυπα, πρότυπα, όμως, που τα «σκέφτηκε» ο Θεός και σύμφωνα με αυτά δημιούργησε τον κόσμο. Έτσι, ο Αυγουστίνος πέτυχε να συμβιβάσει την πλατωνική έννοια των ιδεών με την Αγία Γραφή. H αυγουστίνεια άποψη για το κακό συμφωνεί επίσης, σε γενικές γραμμές, με τη νεοπλατωνική· το κακό είναι απλώς η απουσία του καλού, γι’ αυτό δεν έχει ανεξάρτητη υπόσταση.

Ολόκληρη η σκέψη του Αυγουστίνου κατευθύνεται προς τον Θεό. Γι’ αυτόν, ο Χριστιανισμός είναι η πηγή κάθε αλήθειας. Έπρεπε να διευκρινιστεί, ωστόσο, αν αυτή η αλήθεια μπορούσε να αποκαλυφθεί μόνο μέσω της πίστης ή αν μπορούσε να ανακαλυφθεί και με τη λογική. Για τον Αυγουστίνο, η λογική και η πίστη είναι αδιαχώριστες – η λογική στηρίζεται στην πίστη, και η πίστη στη λογική. Έτσι, η γνώση και η πίστη ακολουθούν τον ίδιο δρόμο, το δρόμο του Θεού. Σύμφωνα με τη θεωρία του, ο δρόμος αυτός διέρχεται τις ενδότατες λειτουργίες της ψυχής. Τα θεμέλια της γνώσης και της αλήθειας βρίσκονται στη βέβαιη γνώση του Εγώ. Όσο περισσότερο διεισδύουν οι άνθρωποι στα ενδότερα της ψυχής τους τόσο πιο κοντά φτάνουν στην αλήθεια, η οποία, σύμφωνα με τον Αυγουστίνο, «ενοικεί στο εσώτερο πρόσωπο». H βεβαιότητα για το Εγώ, όπως λέει ο χριστιανός φιλόσοφος, σχετίζεται εξαρχής άρρηκτα με τον Θεό και ισοδυναμεί με βεβαιότητα για τον Θεό, αφού ο Θεός δημιούργησε τον Άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Του.

Η εμφάνιση του Σχολαστικισμού

Κατά τον 9ο αιώνα, το ζήτημα δεν ήταν πια η οροθέτηση ή η συνένωση της χριστιανικής και της κλασικής διδασκαλίας, αλλά μάλλον η θεμελίωση μιας συστηματικής συνολικής εικόνας και μιας λογικής εξήγησης για τις αλήθειες της πίστης. O τόπος για την υλοποίηση αυτού του πολύπτυχου εγχειρήματος ήταν τα σχολεία όπου διδασκόταν η λατινική γλώσσα, εξού και ο όρος Σχολαστικισμός, από το λατινικό schola, που σημαίνει σχολή. H φιλοσοφία, που υποτάχθηκε ή εντάχθηκε στη θεολογία, ανέλαβε το καθήκον να συμβιβάσει τις – ενίοτε φαινομενικά ασυμβίβαστες μεταξύ τους – αντιφάσεις ανάμεσα στην εξ αποκαλύψεως αλήθεια και στη φιλοσοφική ενόραση. Πρόθεση της ήταν μάλλον να άρει όλες τις ενστάσεις για την εξ αποκαλύψεως πίστη και να παράσχει λογική βάση στο χριστιανικό δόγμα, παρά να το υποστηρίξει, όπως συνέβαινε μέχρι τότε.

Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε μια μέθοδος που είναι γνωστή ως σχολαστική. Θεμελιώθηκε από μια ομάδα λογίων και εφαρμόστηκε στις μοναστηριακές σχολές. H εξέταση ενός κειμένου σήμαινε, πρώτα από όλα, την προετοιμασία σχολίων με βάση τις αυθεντίες (δηλαδή τη Βίβλο και τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες) και, στη συνέχεια, τη χρήση λογικών μεθόδων για να μπορέσει να συνεχιστεί η «συζήτηση» και να διαλευκανθούν τα άλυτα ζητήματα. Οι διαφορετικές απόψεις βοηθούσαν στην επίλυση του προβλήματος.

H συγκεκριμένη μέθοδος παρέμενε, επομένως, στο πλαίσιο των ήδη υφιστάμενων ερμηνειών όπως τις διατύπωσαν οι Πατέρες (π.χ. ο Αυγουστίνος), που είχαν ήδη θέσει τα δογματικά θεμέλια της πίστης. O σημαντικός ρόλος που έπαιζε η λογική στη μέθοδο αυτή δεν πρέπει να μας εντυπωσιάζει καθόλου – η λογική ήταν, εξάλλου, μια από τις ελευθέριες τέχνες που συνιστούσαν το μη-θεολογικό στοιχείο του μεσαιωνικού προγράμματος μαθημάτων και χαρακτήριζε έτσι ολόκληρη την ανώτερη εκπαίδευση. To πρώτο στάδιο στη μελέτη των ελευθέριων τεχνών, το trivium, περιλάμβανε ρητορική, γραμματική και διαλεκτική (ή λογική), ενώ το δεύτερο στάδιο, το quadrivium, περιλάμβανε αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία και μουσική.

O Σχολαστικισμός αναπτύχθηκε σε τρεις φάσεις. Κατά την πρώτη φάση, τον πρώιμο Σχολαστικισμό (περ. 800-1200), εμφανίστηκε η σχολαστική μέθοδος και έγινε η πρώτη συνάντηση με τα έργα του Αριστοτέλη, τα οποία έγιναν γνωστά αυτήν την περίοδο. H ώριμη περίοδος του Σχολαστικισμού (περ. 1150-1300) θεωρείται το αποκορύφωμα του· κύρια χαρακτηριστικά της είναι η ανακάλυψη των υπόλοιπων έργων του Αριστοτέλη και η προσπάθεια να συνδυαστεί η φιλοσοφία του με το Χριστιανισμό (κυρίως από τον Θωμά τον Ακινάτη), επιπλέον, στη διάρκεια αυτής της περιόδου οι σχολαστικοί ήρθαν σε επαφή με τα έργα των Αράβων φιλοσόφων. O όψιμος Σχολαστικισμός (περ. 1300-1400) αποτέλεσε μια περίοδο παρακμής.

To πρόβλημα των καθόλου

H σχολαστική μέθοδος εφαρμόστηκε κυρίως από τον Πέτρο Αβελάρδο (Pierre Abelard), η μεγαλύτερη συμβολή του οποίου ήταν η λύση που έδωσε στο πρόβλημα των καθόλου, ένα από τα κεντρικά ζητήματα της μεσαιωνικής φιλοσοφίας. Με απλά λόγια, το πρόβλημα είναι το εξής:

Έχουν οι γενικές έννοιες (τα καθόλου) δική τους πραγματικότητα; Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «άνθρωπος», ας πούμε, ή «ζώο» με τη γενική έννοια (όπως, για παράδειγμα, στην πρόταση «Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί»), ο όρος αυτός δεν αναφέρεται σε κάποιο πραγματικό άτομο, γιατί διαφορετικά, θα μιλούσαμε για τον τάδε ή το δείνα συγκεκριμένο άνθρωπο, για το τάδε ή το δείνα συγκεκριμένο ζώο. Παρ’ όλα αυτά, οι όροι αυτοί αναφέρονται σε κάτι συγκεκριμένο και έχουν συγκεκριμένο νόημα. Προκύπτει, λοιπόν, το εξής ερώτημα: έχει αυτό το καθόλου υπόσταση στην πραγματικότητα; Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά: υπάρχει στην πραγματικότητα η έννοια «άνθρωπος» ή η έννοια «ζώο» όπως υπάρχουν οι άνθρωποι και τα ζώα ως άτομα; Ή ακόμη, υπάρχουν καθολικές οντότητες στις οποίες μπορεί να αποδοθεί πραγματικότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη των ατομικών πραγμάτων;

Στην ιστορία των φιλοσοφικών ζητημάτων, το προβλημάτων καθόλου ανάγεται στην αριστοτελική κριτική και επανερμηνεια της πλατωνικής θεωρίας των ιδεών. Για τον Πλάτωνα, οι ιδέες είχαν πραγματική ύπαρξη, ενώ ο Αριστοτέλης θεωρούσε αυτό το είδος υπερβατισμού περιττή έννοια.

H επιρροή του Αριστοτέλη στον ώριμο Σχολαστικισμό

H Ευρώπη γνώρισε τα έργα του Αριστοτέλη το 12ο αιώνα από τους Άραβες φιλοσόφους. Οι χριστιανοί λόγιοι έτσι ήρθαν αντιμέτωποι με νέες ενοράσεις στους τομείς της λογικής, της μεταφυσικής και της φυσικής φιλοσοφίας. Πολλοί, ωστόσο, διαπίστωσαν κάποια αντίφαση ανάμεσα στην αριστοτελική διδασκαλία και στη χριστιανική πίστη, γι’ αυτό και πολλά πανεπιστήμια απαγόρευσαν τη διδασκαλία των έργων του Αριστοτέλη. H αριστοτελική φιλοσοφία οφείλει αυτήν την εκ νέου ανακάλυψη της στον Αλβέρτο τον Μέγα, που πίστευε ότι η εξέταση της φύσης θα οδηγούσε αναγκαστικά στην αληθινή φιλοσοφία. Παρ’ όλα αυτά, εκείνος που πέτυχε το συνδυασμό της συστηματικής επιστημονικής φιλοσοφίας του Αριστοτέλη με τη θεολογική παράδοση ήταν ο μαθητής του Θωμάς Ακινάτης.

Κατά τη διάρκεια του 8ου αιώνα, οι Άραβες κατέλαβαν μεγάλες περιοχές της Ισπανίας, γεγονός που όχι μόνο συνέβαλε στην εξάπλωση της ανατολίτικης επιστήμης και κουλτούρας, αλλά βοήθησε και να γίνουν γνωστά στη δυτική Ευρώπη τα σημαντικότερα εργάτου Αριστοτέλη. H επαφή με τα συγγράμματα του Αριστοτέλη επέφερε μεγάλες αλλαγές στο Σχολαστικισμό στα μέσα περίπου του 12ου αιώνα. Μέσω της Συρίας, ο αραβικός κόσμος είχε ήδη αφομοιώσει στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού. Τα έργα των Ελλήνων στοχαστών μεταφράστηκαν στα αραβικά, και, σε αυτή τη βάση, δομήθηκε μια ισλαμική φιλοσοφία· στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, τα έργα του Αριστοτέλη ήταν αυτά που κυρίως μελετήθηκαν και σχολιάστηκαν.

Κάποιος περιπατητικός φιλόσοφος ονόματι Αλ Φαραμπί, (870-950) για παράδειγμα, υπήρξε ο πρώτος που εφάρμοσε τη λογική του Αριστοτέλη στην εξ αποκαλύψεως θρησκεία. Σημαντική συνεισφορά σε αυτά τα σχόλια προσέφερε ο γεννηθείς στην Κόρδοβα Ιμπν Ρουσντ (Ibn Rušd 1126 μ.Χ.–1198 μ.Χ.) γνωστός στη Δύση με την εκλατινισμένη εκδοχή του ονόματος του, Αβερόης, που επεξεργάστηκε τη συστηματοποίηση της ισλαμικής διδασκαλίας. Μέσω αυτού, έγινε γνωστό το έργο του Αριστοτέλη Μετά τα φυσικά. Όπως και οι σχολαστικοί φιλόσοφοι, ο Αβερόης δεχόταν ότι οι αιώνιες αλήθειες της θρησκείας μπορούσαν να αποδειχτούν λογικά.

Τα έργα του Αριστοτέλη, συνοδευόμενα από τα σχόλια των Αράβων (και των Εβραίων) λογίων, μεταφράστηκαν τελικά από τα ελληνικά ή τα αραβικά στα λατινικά. H κυκλοφορία αυτών των σχολιασμένων έργων οδήγησε σε νέες φιλοσοφικές προσεγγίσεις της χριστιανικής φιλοσοφίας, όπως και σε νέες φιλοσοφικές μεθόδους.

H μεσαιωνική επιρροή του Αριστοτέλη έφτασε στο αποκορύφωμα της με τα έργα του Θωμά του Ακινάτη (1225-1274). O Θωμάς ο Ακινάτης επιχείρησε να συνενώσει το χριστιανικό δόγμα με την αριστοτελική έννοια της επιστήμης. Πέτυχε έτσι τη σύνθεση θεολογίας και φιλοσοφίας που επιδίωκε ο δάσκαλος του, ο Αλβέρτος ο Μέγας, ενώ παράλληλα αναγνώρισε τη μεταξύ τους διαφορά στη μεθοδολογία. O Θωμάς ο Ακινάτης ήταν ο μόνος στοχαστής της εποχής του που επιδίωκε τη σύνθεση φιλοσοφίας και θεολογίας, ενώ ταυτόχρονα αναγνώριζε την αυτονομία των μεθόδων τους.

H θεολογία βασίζεται στην πίστη, η φιλοσοφία στη λογική. O Θωμάς πίστευε ότι ορισμένες αλήθειες μπορούσαν να εξηγηθούν με τη λογική (δηλαδή, λογικά και επιστημονικά) και ορισμένες άλλες με την αποκάλυψη – με άλλα λόγια, είχαν κοινό στόχο, αλλά διαφορετικό τρόπο να τον πετύχουν. Ωστόσο, περιόρισε την άποψη του στο βαθμό που θεωρούσε ότι συγκεκριμένες αλήθειες γίνονται γνωστές μόνο με την πίστη και την αποκάλυψη.  O Ακινάτης πέτυχε τη σύνθεση φιλοσοφίας και θεολογίας, έχοντας ως βάση την εξοικείωση του με την αριστοτελική σκέψη· άλλωστε, η επιρροή του Αριστοτέλη στο Μεσαίωνα έφτασε στο αποκορύφωμα της με τα έργα του Ακινάτη. To δόγμα της δημιουργίας αποτελεί παράδειγμα της επιδίωξης του να ενώσει τη χριστιανική διδασκαλία με την αριστοτελική επιστήμη.

O Ακινάτης συμφωνούσε με τη νεοπλατωνική θέση, σύμφωνα με την οποία όλη την ύπαρξη τη δημιούργησε ο Θεός από το χάος. Αυτή η παραδοχή φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο κατανόησε ο χριστιανός λόγιος την αριστοτελική επιστήμη. Όπως είπε ο Αριστοτέλης, πρέπει κάποιος να ξεκινήσει από το επιμέρους για να εκφράσει την ουσία των πραγμάτων. H ουσία των πραγμάτων βρίσκεται μέσα στα ίδια τα πράγματα. Από τη διάκριση ύλης και μορφής, ο Αριστοτέλης άντλησε τη θεωρία του για το γίγνεσθαι. Σύμφωνα με την αριστοτελική θεωρία, η ουσία είναι παρούσα στην ύλη μόνο δυνητικά. Μόνο με τη μορφή, μπορεί η δύναμη να γίνει ενέργεια. H κίνηση και το γίγνεσθαι αποτελούν διαρκείς αλλαγές σε σχέση με την ύλη και τη μορφή. Συνεπώς, οτιδήποτε υπάρχει δομείται σε επίπεδα, από την πρώτη ύλη, ως απλή δύναμη, μέχρι τον Θεό, ως καθαρή ενέργεια.

Αντίθετα με τον Αριστοτέλη, ο Θωμάς ο Ακινάτης ταύτιζε αυτήν την αρχή με τον Θεό -Δημιουργό. O Θεός ως το Πρώτο Κινούν έχει τοποθετήσει τη σχέση δύναμης και ενέργειας στον κόσμο, και με αυτόν τον τρόπο κίνησε τη διαδικασία της γέννησης και του θανάτου. H αρχή, επομένως, είναι η έκφραση της θεϊκής λογικής. To γιατί και το πώς ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο είναι απρόσιτα στην ανθρώπινη λογική, όμως, ως δημιουργία ήταν μια πράξη ελευθερίας.

Η επαφή με έργα του Αριστοτέλη συνέβαλε στην επανεκτίμηση επιστημών όπως η αστρονομία, η φυσική, τα μαθηματικά και η ιατρική. Όλοι αυτοί οι τομείς υπάγονταν μέχρι τότε στη θεολογία, σιγά σιγά, όμως, γινόταν όλο και πιο σαφές ότι κάθε επιστημονικός κλάδος (συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας της θεολογίας) είχε τη δική του ύλη και τις δικές του μεθόδους. Το ίδιο ίσχυε και για τη φιλοσοφία, που επίσης βρισκόταν στην υπηρεσία της θεολογίας έως εκείνη την περίοδο. Άρχισε να διαφαίνεται πλέον ότι οι ισλαμιστές φιλόσοφοι αντιμετώπιζαν φιλοσοφικά θέματα χωρίς να ανατρέχουν συνέχεια στις αυθεντίες. Έτσι, το ερώτημα της σχέσης της φιλοσοφίας με τη θεολογία υποβλήθηκε σε επανεξέταση.

=======================================================

Γ] ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ

 ΤΟΥ ΛEΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝAΚΗ

Τι είναι ο προτεσταντισμός, αυτή η σχεδόν άγνωστη σε εμάς εκδοχή του χριστιανισμού; Ο μέγας Ροΐδης το είχε αποτυπώσει καίρια σε έναν αφορισμό του: «ένας χριστιανισμός χωρίς Χριστό, όπως λέμε σκορδαλιά χωρίς σκόρδο!».
Ο σπουδαίος κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ, στο βιβλίο του «Προτεσταντική ηθική και καπιταλισμός», ανάγει τις ρίζες του καπιταλισμού στον προτεσταντισμό και στις αξίες που ανέδειξε ως κυρίαρχες: την αυστηρή πειθαρχία σε «νόρμες», την τυφλή υπακοή και την ορθολογική οργάνωση της οικονομίας.
Όλα τα πιο πάνω, οι υλικοτεχνικές δομές και το καθεστώς ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, δεν είναι παρά μόνον το ορατό σώμα του καπιταλισμού, το corpus του. Υπάρχει και η αόρατη ψυχή του, η διάνοια ή anima, που πηγάζει, επίσης, από την προτεσταντική ηθική. Ιδιαίτερα στη σκληρή, καλβινιστική εκδοχή του, ο προτεσταντισμός επαγγέλλεται το ακριβώς αντίθετο του ευαγγελικού «μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης». Θεωρεί τη συγκέντρωση πλούτου ως απόδειξη ευσέβειας και πίστης! Κηρύσσει τη συσσώρευση του πλούτου, έχοντας κατασκευάσει έναν ανάλογο «Θεό», που «ευχαριστείται όταν ακούει τον ήχο χρυσών νομισμάτων». Στις χώρες όπου επικρατεί, σήμερα ακόμη, το καλβινιστικό δόγμα, και «συμπτωματικά» συμβαίνει να είναι οι μήτρες του σύγχρονου, ασύδοτου καπιταλισμού, ο προτεσταντισμός ταυτίζει την οικονομική αδυναμία του ανθρώπου με «πτώση» του στην αμαρτία! Θεωρεί την πτώχευση ως το πλέον θανάσιμο αμάρτημα, που όχι μόνο επιφέρει κοινωνικό αποκλεισμό και ατίμωση του πτωχού, αλλά ισοδυναμεί, επί πλέον, με προσβολή του Θεού! Ρίχνει, έτσι, αδιακρίτως τους φτωχούς στον «Καιάδα» και θεωρεί ως «εκλεκτούς του θεού», προορισμένους να σωθούν την «ημέρα της κρίσεως», αδιακρίτως τους πλούσιους! Αυτός είναι ο προτεσταντισμός.
Από πού, όμως, προέκυψε τέτοια διαστροφική ερμηνεία των Ευαγγελίων; Από τη σκανδαλώδη «καλβινιστική» παρανάγνωση μιας παραβολής της Καινής Διαθήκης. (Κατά Ματθαίον, ΚΕ 14 επ.): Ένας κύριος είχε τρεις δούλους. Φεύγοντας ταξίδι ο κύριος, έδωσε στον πρώτο πέντε τάλαντα, στον δεύτερο δύο και στον τρίτο ένα, αφήνοντάς τα στη διάθεσή τους. Ο πρώτος τα «επένδυσε» και, όταν γύρισε ο κύριος, του τα απέδωσε διπλάσια. Το ίδιο και ο δεύτερος. Ο τρίτος έκρυψε στη γη το τάλαντο και το επέστρεψε αυτούσιο. Ο κύριος, τότε, αντάμειψε αυτούς που πολλαπλασίασαν και τιμώρησε αυτόν που «έθαψε» το τάλαντο. Πού είναι η παρανάγνωση;
Η παραβολή δεν μας μιλάει για χρήμα. «Τάλαντο» στην ελληνική των Ευαγγελίων δεν είναι το χρήμα, αλλά η δωρεά του Θεού (το «ταλέντο»), που ο «δούλος» πρέπει να επιστρέφει στον «κύριο» πολλαπλάσιο, αντί να το «θάβει». Το εδάφιο έχει μεταφορική σημασία. Ο Καλβίνος «διάβασε» την παραβολή κυριολεκτικά, πήρε τη μεταφορά κατά γράμμα και ερμήνευσε τη δωρεά, το ταλέντο, ως χρήμα, που ο θεός το θέλει, τάχα, να αυγατίζει! Από εκεί πήγασαν όλα τα άλλα.
Η σύγχρονη ψυχιατρική θεωρεί ως ένδειξη ψυχωσικού συνδρόμου την αδυναμία διάκρισης ανάμεσα στη μεταφορά και την κυριολεξία. Λέει ένα παραμύθι, απόσταγμα λαϊκής σοφίας: Είπαν του τρελού, παρ' την πόρτα πίσω σου. (Δηλαδή: βγαίνοντας, κλείσε την). Αυτός το ερμήνευσε κυριολεκτικά, την ξεκόλλησε και την πήρε στην πλάτη... Παρομοίως ο προτεσταντικός καπιταλισμός...
Τρελοί δεν είμαστε εμείς, που αντιστεκόμαστε στα «Μνημόνια», κι ας μας λένε έτσι οι «γνωστικοί» της προτεσταντικής πειθαρχίας και υπακοής. Τρελοί είναι ο κυρίαρχος προτεσταντικός καπιταλισμός και οι εκπρόσωποί του.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΒΙΝΟΣ χάρη στην κ. Μαρία Ευθυμίου

Ο Ιωάννης Καλβίνος, γαλ. Jean Calvin, πραγματικό όνομα Jehan Cauvin, (10 Ιουλίου 1509 - 27 Μαΐου 1564) γεννήθηκε στο Νουαγιόν της Πικαρδίας στη Γαλλία. Ο πατέρας του τού έδωσε επιμελημένη μόρφωση σε Πανεπιστήμια στο Παρίσι και την Ορλεάνη. Όταν ο πατέρας του άλλαξε γνώμη και δεν ήθελε ο Καλβίνος να σπουδάσει θεολογία, τον έστειλε για σπουδές στη νομική. Όταν ο πατέρας του πέθανε, εκείνος επέστρεψε στη θεολογία.
Το 1531 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Μέχρι εκείνη την εποχή δεν είχε ακόμα δείξει καμία εχθρότητα ή διαφωνία προς τον Παπισμό. Αλλά το επόμενο έτος συνέβη μια μεγάλη εσωτερική μεταστροφή. Κατά τον ίδιο: "ο Θεός με μια ξαφνική μετατροπή δάμασε το νου μου και τον έφερε σε μια πιο διδάξιμη κατάσταση, που ήταν πιο αυστηρή σε τέτοια θέματα απ' όσο μπορεί να αναμενόταν στην πρωτύτερη ζωή μου". Η αποκάλυψη αυτή σηματοδότησε τη ρήξη του με την Καθολική Εκκλησία. Συμμετείχε στο κίνημα της Μεταρρύθμισης, που αποτέλεσε απαρχή του Προτεσταντισμού. Το 1536 εξέδωσε τον πρώτο τόμο του κριτικού δογματικού έργου του Θεσμοί της Χριστιανικής Θρησκείας, που συνέχισε να επεκτείνει και να ανανεώνει για την υπόλοιπη ζωή του. Οι διδασκαλίες που παρέδωσε στο έργο αυτό, καθώς και αυτές στην Académie Publica, που ίδρυσε στη Γενεύη το 1559 και αργότερα έγινε το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, είναι γνωστές με τον όρο Καλβινισμός. Ο Καλβίνος πέθανε το 1564.

Η ζωή του

Ο Καλβίνος γεννήθηκε στις 27 Ιούλη του 1509 στη πόλη Νοyons, της Πικαρδίας, της Γαλλίας. Η οικογένειά του ήταν σχετικά καλής οικονομικής κατάστασης, ο πατέρας του ήταν εκκλησιαστικός αξιωματούχος και έχαιρε της εκτίμησης των ευγενών της περιοχής. Τη μόρφωση και την ανατροφή του νεαρού Ιωάννη ανέλαβε κάποια ευγενική οικογένεια της περιοχής, όπως συνηθιζόταν τότε για τα αγόρια που τα θεωρούσαν ελπιδοφόρες περιπτώσεις.
Αργότερα πήγε να σπουδάσει στο Κολλέγιο της La Marche, πρώτα και μετά στo Κολλέγιο του Mont Aigu ύστερα, στο Παρίσι. Ο πατέρας του τον προόριζε να σπουδάσει Θεολογία και να γίνει ιερέας αλλά στη πορεία άλλαξε γνώμη -και αυτός και ο γιος του- συνειδητοποιώντας ότι η σπουδή των Νομικών από τη μια, οδηγούσε στο δρόμο της υπόληψης και του χρήματος, και της κοινωνικής ανόδου αλλά και η γνωριμία τους με τη μεταρρυθμισμένη θρησκεία από την άλλη, τον έκανε να ματαιώσει τις σχεδιαζόμενες υπηρεσίες που επρόκειτο να προσφέρει στη Καθολική εκκλησία.^[1].Ετσι πήγε να σπουδάσει νομικά στη Ορλεάνη και το 1532 εξέδωσε το πρώτο του σύγγραμμα: σχολιασμός στο έργο του Κικέρωνα De Clementia (=περί πραότητας). Εκείνο τον καιρό επίσης πρωτοπαρουσίασε και τις ενοχλήσεις στο στομάχι του, που αργότερα –προκαλώντας του αρκετές ασθένειες - θα ήταν και η αιτία του θανάτου του. μετά το πέρας των σπουδών του στην Ορλεάνη, θέλησε να παρακολουθήσει και τα μαθήματα που έδινε στην Ακαδημία της Μπουρζ, εκείνο τον καιρό ο Andrew Alciat, ο πιο φημισμένος δικηγόρος της εποχής του. εκεί συνήψε φιλία και με τον Melchior Wolmar, που με τη παρότρυνση του έκανε τον Καλβίνο να σπουδάσει και την ελληνική γλώσσα. Ταυτόχρονα συνέχιζε τη μελέτη των ιερών κειμένων αλλά και κήρυττε πότε-πότε στη Linier, ένα χωριό, δίπλα στη Μπουρζ.^[2]
Το 1533 ερχόμενος σε επαφή με το δόγμα του Λούθηρου δοκιμάζει ξαφνικά ^[3], όπως ονομάζει, την «πνευματική αναγέννηση» «…ο Θεός δάμασε την καρδιά μου και την οδήγησε σε υποταγή. Είχε γίνει πιο σκληρή απέναντι σε τέτοια θέματα απ' όσο μπορούσε κανείς να περιμένει από ένα νέο άνθρωπο», γράφει.^[4] Η φιλία του με τον Νικολά Κοπ, πρύτανη του Βασιλικού Κολλεγίου στο Παρίσι, και η βοήθεια που του πρόσφερε στη συγγραφή του λόγου με έντονα ουμανιστικό και λουθηρανικό πνεύμα, του δημιούργησε προβλήματα και όταν ο φίλος του κατηγορήθηκε για αιρετικός επειδή συμμετείχε στο κίνημα για την αναμόρφωση της Καθολικής εκκλησίας, η κατάσταση έγινε δύσκολη και για τον Καλβίνο. Ο Κοπ έφυγε για τις Βρυξέλες και ο Καλβίνος για την Βασιλεία. Εκεί το 1536 πρωτο-δημοσιεύει στα λατινικά το έργο του Διδαχές της χριστιανικής θρησκείας (Christianae Relogionis Institutio). Φεύγοντας από τη Βασιλεία με σκοπό να επιστρέψει στο Παρίσι σταματάει στη Βασιλεία. Τελικά, εγκαταστάθηκε εκεί ύστερα από παράκληση του φίλου του, Γουίλιαμ Φάρελ., ενός τοπικού προτεστάντη ιερέα, που του είπε "πως η κατάρα του Θεού θα έπεφτε πάνω του, αν δεν έμενε στη Γενεύη να βοηθήσει στο έργο του Θεού που γινόταν εκεί".^[5]
Στη Γενεύη θα μείνει 2 χρόνια περίπου, μέχρι το 1538, και τελικά ύστερα από διαφωνίες που δημιουργήθηκαν εκεί με το εκκλησιαστικό συμβούλιο –το κονσιστόριο-, σχετικά με την επανεισαγωγή της ποινής του αφορισμού σαν πειθαρχικό μέτρο που πρότειναν αυτός και ο Φαρέλ, και το τελετουργικό της Θείας Ευχαριστίας - εγκατέλειψε τη πόλη.^[6] Τον Αύγουστο του 1540 θα παντρευτεί τη χήρα κάποιου αναβαπτιστή, την Idelllete de Bure, που είχε ήδη 2 παιδιά από το προηγούμενο γάμο της,^[7] μια γυναίκα που οι βιογράφοι του θεωρούν ιδανική για αυτόν, διαλεγμένη με τις ίδιες αυστηρές ασκητικές προδιαγραφές όπως και όλα τα πράγματα στη ζωή του. είναι σεμνή, δεν είναι γκρινιάρα και ιδιότροπη, είναι οικονόμα και υπομονετική και πάντα παρούσα στα προβλήματα της υγείας του. ‘’πιστή συνεργάτιδα της διακονίας του’’, ‘’και τη καλύτερη συντροφιά της ζωής μου’’ την περιγράφει ο ίδιος στην αλληλογραφία του.^[8]. 9 χρόνια θα περάσουν μαζί προτού πεθάνει το 1549. Ήδη από το 1542 είχε πεθάνει και ο γιος του Καλβίνου και της Idellette, ένα αγοράκι που γεννημένο πρόωρα δεν έζησε παρά λίγες βδομάδες.^[9]
Το 1541 ωστόσο το δημοτικό συμβούλιο της πόλης, σπαρασσόμενο από διαμάχες και διαφωνίες τον ξανακάλεσε πίσω. Για τον Καλβίνο αρχίζει μια περίοδος τρομερής δημιουργικότητας και εργατικότητας για την αναμόρφωση των θεσμών αλλά και των πολιτών της Γενεύης που πολλοί δεν δίστασαν να ονομάσουν Θεοκρατική Δικτατορία. Τα επόμενα 23 χρόνια και μέχρι το τέλος της ζωής του δεν θα εγκαταλείψει τη πόλη αυτή. Από το 1550 ήδη, η υγεία του άρχισε να του δημιουργεί προβλήματα, ωθώντας τον να τελειώσει τη Χριστιανική Διδασκαλία του. Το 1559 εκδίδονται στην οριστική τους μορφή οι Διδαχές της Χριστιανικής Θεολογίας και σύντομα μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και γνωρίζουν αλλεπάλληλες εκδόσεις.^[10].
Σοβαρά άρρωστος το 1564, διάβασε το τελευταίο του κήρυγμα, στις 6 Φλεβάρη αυτού του έτους. Πέθανε στις 27 Μάη του 1564 από φυματίωση σε ηλικία 55 χρόνων ύστερα από μια μακρά σειρά επώδυνων ασθενειών που είχαν καταστρέψει το σώμα του εντελώς. Χιλιάδες συνέρρευσαν στη Γενεύη για να δουν τη σωρό του, το σώμα του κάηκε και θάφτηκε σε κάποιον ανώνυμο τάφο έτσι όπως ο ίδιος είχε ζητήσει.^[8] Τον διαδέχτηκε ο φίλος του και επίσης καθηγητής Theodore Beza που έγραψε και τη βιογραφία του.

Η Γενεύη την εποχή του Καλβίνου

Η εκκλησιαστική αναμόρφωση περιλαμβανόταν στους Εκκλησιαστικούς Κανονισμούς του 1541. Τη τήρηση της εκκλησιαστικής πειθαρχίας και ορθοδοξίας αναλάμβανε ο Σεβαστός ¨Ομιλος Πνευματικών Ποιμένων ή η «Σεβάσμια Εταιρεία».
Ένα Συμβούλιο Δασκάλων αναλάμβανε την εκκλησιαστική μόρφωση των καινούριων παστόρων(=ποιμένων) και τέλος το Κονσιστόριο αποτελούμενο από 6 ιερείς και 12 γέροντες από το δημοτικό συμβούλιο της πόλης υπό την αρχηγία του Καλβίνου θα επιτηρούσε τη συμπεριφορά και τις γνώμες του πληθυσμού έτσι ώστε να ανταποκρίνονται σε πνεύμα της αναμόρφωσης. Την Κοινωνική Πρόνοια αναλάμβαναν οι διορισμένοι Διάκονοι. Παρόλο που αρχικά η εξουσία του Δημοτικού Συμβουλίου από το Κονσιστόριο ήταν διαχωρισμένη, σιγά-σιγά υπό την επιρροή της προσωπικότητας του Καλβίνου αυτά τα δύο συγχωνεύθηκαν και η εξουσία του Καλβίνου ήταν πλέον απόλυτη. Η Θεοκρατία που επέβαλλε ο Καλβίνος κυριάρχησε οριστικά στη πόλη.
Μερικές από τις διατάξεις ήταν και οι παρακάτω:
«Ολόκληρο το προσωπικό του οίκου πρέπει να παρευρίσκεται την Κυριακή εις το κήρυγμα, εκτός αν αφεθεί κανείς εις την οικία να προσέχει τα παιδιά ή τα ζώα. Εάν υπάρχει κήρυγμα κατά τις ημέρας της εβδομάδος, όλοι όσοι δύνανται πρέπει να προσέρχονται». (Ο Καλβίνος κήρυττε τρεις ή τέσσερεις φορές την εβδομάδα).
«Εάν κανείς προσέλθει όταν το κήρυγμα θα έχει αρχίσει, ας του γίνει προειδοποίηση· εάν δεν συμμορφωθεί, να πληρώνει πρόστιμο τριών σολδίων».
Ο κλήρος πρέπει να οδηγεί με το παράδειγμα όπως και με την διδασκαλία. Οι κληρικοί δύνανται να νυμφεύονται και να αποκτούν τέκνα, αλλά πρέπει να απέχουν από τα κυνήγια, την χαρτοπαιξία, τα συμπόσια, το εμπόριο και τις κοσμικές διασκεδάσεις και να δέχονται κατ’ έτος την επίσκεψη και την έρευνα για την διαπίστωση της ηθικότητας από τους εκκλησιαστικούς προϊσταμένους του.
Για την ρύθμιση της διαγωγής των λαϊκών, είχε καθορισθεί ένα σύστημα επισκέψεων κατ' οίκον: ένας από τους πρεσβυτέρους επισκεπτόταν κατ' έτος όλες τις οικίας ενός διαμερίσματος της πόλεως, το οποίο του αναλογούσε και εξέταζε τους κατοίκους εφ' όλων των φάσεων της ζωής των. Το κονσιστόριο και το συμβούλιο απαγόρευσαν από κοινού τα τυχερά παιγνίδια, την χαρτοπαιξία, την βλασφημία, την μέθη, το να συχνάζουν σε καπηλειά, τον χορό (ο οποίος τότε ποίκιλλε με εναγκαλισμούς και με φιλήματα), τα άσεμνα ή αντιθρησκευτικά άσματα, τις υπερβολές στις διασκεδάσεις, την πολυτέλεια της διαβιώσεως και την άσεμνη ενδυμασία.
Το επιτρεπόμενο χρώμα, η ποσότητα των ενδυμάτων και ο αριθμός των φαγητών τα οποία επιτρεπόντουσαν σε κάθε γεύμα, καθορίζονταν δια νόμου. Τα κοσμήματα και οι δαντέλες επέσυραν δυσμενείς επικρίσεις. Μία γυναίκα φυλακίσθηκε διότι είχε κτενίσει την κόμη της εις ανήθικο ύψος. Οι θεατρικές παραστάσεις περιορίσθηκαν σε θρησκευτικά δράματα και έπειτα απαγορεύθηκαν και αυτά ακόμη. Τα παιδιά έπρεπε να βαπτίζονται όχι με ονόματα του καθολικού ημερολογίου, αλλά κατά προτίμηση να λαμβάνουν ονόματα προσώπων της Παλαιάς Διαθήκης. Ένας ισχυρογνώμων πατέρας φυλακίσθηκε επί τετραήμερο διότι επέμενε να ονομασθεί ο υιός του Κλαύδιος αντί Αβραάμ.
Η λογοκρισία επί των δημοσιευμάτων παρελήφθη από τα ρωμαιοκαθολικά και κοσμικά προηγούμενα και επεκτάθηκε (1560): σε βιβλία πεπλανημένων θρησκευτικών δογμάτων ή ανήθικων τάσεων, απαγορεύονταν- αργότερα επρόκειτο να υπαχθούν εις αυτήν την απαγόρευση τα «Δοκίμια» του Μονταίν και Ο «Αιμίλιος» του Ρουσσώ.
Το να εκφρασθεί κανείς ανευλαβώς περί του Καλβίνου ή περί του κλήρου ήταν έγκλημα. Μία πρώτη παράβαση των διατάξεων αυτών τιμωρείτο με επίπληξη, περαιτέρω παράβαση με πρόστιμο, εμμονή στην παράβαση, με φυλάκιση ή εξορία.
Η εξώγαμος συνουσία τιμωρείτο με εξορία ή πνιγμό, η μοιχεία, η βλασφημία και η ειδωλολατρία, με θάνατον.
Σε μία εξαιρετική περίπτωση ένα παιδί αποκεφαλίσθηκε διότι κτύπησε τους γονείς του.
Παρόλα αυτά υπήρχαν και οι θαυμαστές αυτού του συστήματος όπως ο Μπερναρντίνο Οκίνο, ένας Ιταλός προτεστάντης, ο οποίος είχε βρει καταφύγιο στην Γενεύη και γράφει : Οι βλασφημίες και οι κατάρες, η ασέλγεια, η μοιχεία και ο άσεμνος βίος, πράγματα τα οποία επικρατούν σε άλλες πόλεις όπου είχα ζήσει, εδώ είναι άγνωστα. Δεν υπάρχουν προαγωγοί και πόρνες. Ο λαός δεν γνωρίζει τι είναι τα κοσμήματα και όλοι ενδύονται κατά ευπρεπή τρόπο. Τα τυχερά παιγνίδια δεν συνηθίζονται. Η φιλανθρωπία είναι τόσο μεγάλη ώστε οι πτωχοί δεν έχουν ανάγκη να επαιτήσουν. Οι άνθρωποι νουθετούν αλλήλους κατά τρόπο αδελφικό, όπως καθορίζει ο Χριστός. Οι δίκες έχουν εκλείψει από την πόλη, ούτε υπάρχει σιμωνία, φόνοι ή φατριαστικό πνεύμα αλλά μόνο ειρήνη και φιλανθρωπία. Εξ άλλου δεν υπάρχουν εδώ όργανα ούτε ήχοι κωδώνων ούτε επιδεικτικές ψαλμωδίες ούτε καύσεις λαμπάδων ή κανδηλιών (στις εκκλησίες) ούτε λείψανα ούτε εικόνες, αγάλματα, λαμπρά άμφια, ούτε φάρσες ή ψυχρές τελετές. Οι εκκλησίες είναι εντελώς απαλλαγμένες από ειδωλολατρία. ^[11]

Η Θεολογία του Καλβίνου

Χριστιανική διδασκαλία

Το κυρίαρχο σημείο στη Θεολογία του Καλβίνου είναι το Δόγμα του Απόλυτου Προορισμού τον οποίο τον καθορίζει ως εξής:
Ονομάζουμε απόλυτο προορισμό το προαιώνιο σχέδιο του θεού, που μ' αυτό καθόρισε την τύχη του κάθε ανθρώπου. Γιατί δε δημιουργεί όλους τους ανθρώπους κάτω από τις ίδιες συνθήκες, αλλά άλλους τους προορίζει για την αιώνια ζωή και άλλους για την αιώνια καταδίκη. Έτσι, ανάλογα με το σχέδιο του Θεού, τονίζουμε ότι άλλοι άνθρωποι είναι πλασμένοι για τη ζωή και άλλοι για το θάνατο... Αυτούς που ο θεός καλεί στη σωτηρία, τους καλεί από δική του ευσπλαχνία, και όχι επειδή το αξίζουν. Αντίθετα κανείς από αυτούς που προορίζονται για την αιώνια καταδίκη δεν μπορεί να σωθεί. Αυτό το έχει κρίνει η κρυφή και ανεξιχνίαστη δικαιοσύνη του θεού. Χριστιανική Διδασκαλία, VII
Ο άνθρωπος υπάρχει για τη Δόξα του Θεού. Με τη πτώση του, εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος, έχασε κάθε ηθική και βουτήχτηκε στα κακά της πτώσης, όπως είναι η ανηθικότητα, η αλαζονεία, η ασέβεια , η εγκληματικότητα και άλλα πολλά. Ο άνθρωπος λοιπόν, καταδικάστηκε στην αιώνια τιμωρία. Ο μόνος τρόπος να γνωρίσει το Λόγο του Θεού είναι η μελέτη της Παλαιάς και της Νέας Διαθήκης, η λεγόμενη Αγία Γραφή στην οποία παρουσιάζονται όλα όσα πρέπει να ξέρει και να κάνει ο άνθρωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ο Θεός ‘’προ καταβολής’’ του κόσμου αποφάσισε αμετάκλητα ποιοι θα καταδικαστούν στην αιώνια τιμωρία και ποιοι θα σωθούν με τη θεία χάρη του. γι ‘ αυτούς που αποφάσισε να σωθούν – και μόνο γι’ αυτούς- έστειλε στο κόσμο τον Χριστό για να τους σώσει από την αμαρτίας τους και για να πεθάνει για χάρη τους πάνω στο σταυρό. Να ξεπληρώσει δηλαδή την σωτηρία αυτών των ανθρώπων με το δικό του θάνατο.^[12]

ΓΙΑΝ ΧΟΥΣ, και ΟΥΛΡΙΧ ΖΒΙΓΓΛΙΟΣ χάρη στην κ. Ευθυμίου

Μνημείο Γιαν Χους

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την δημιουργία εσωτερικών συνδέσμων, επικεφαλίδων, παραγράφων κλπ. Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης λημμάτων.

Το μνημείο Γιαν Χους

Η Ευρώπη στις αρχές του 15ου αιώνα αναστατώθηκε από το επαναστατικό κίνημα των Χουσιτών, οπαδών του Βοημού θρησκευτικού μεταρρυθμιστή Γιαν Χους (Jan Hus, 1370 - 1415). Ο Γιαν Χους, αποδοκιμάζοντας τη διαφθορά στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία και με τα μεταρρυθμιστικά θεολογικά κηρύγματά του, ως ιεροκήρυκας στο Παρεκκλήσιο της Βηθλεέμ στην Πράγα, ήρθε σε σύγκρουση με τον Πάπα, ο οποίος τον αφόρισε.
Ο Χους, υπερασπιζόμενος τα θρησκευτικά πιστεύω του στη Σύνοδο της Κωνσταντίας, κατηγορήθηκε ως αιρετικός και οπαδός του Άγγλου Μεταρρυθμιστή Τζον Γουίκλιφ, καταδικάστηκε και κάηκε στην πυρά. Μετά τη μαρτυρική θανάτωσή του στις 6 Ιουλίου 1415, ο Χους έγινε μάρτυρας και εθνικός ήρωας του τσεχικού λαού.
Στη βορειοανατολική πλευρά της Πλατείας της Παλιάς Πόλης (Στάρομεστσκε νάμεστι) της Πράγας υψώνεται το επιβλητικό Μνημείο του Γιαν Χους, που φιλοτέχνησε ο Τσέχος γλύπτης Λάντισλαβ Σάλουν (Ladislav Saloun, 1870 - 1946). Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρ-νουβό γλυπτικής στην τσεχική πρωτεύουσα. Ο Σάλουν εργάστηκε για το μνημείο του Γιαν Χους στην Πράγα επί 15 χρόνια, από το 1901 μέχρι το 1915. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν το 1915 κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, με την ευκαιρία της επετείου των 500 χρόνων από το θάνατο του Γιαν Χους.
Το ογκώδες μπρούτζινο μνημείο παριστάνει δύο ομάδες ανθρώπων - η μία αποτελείται από νικητές Χουσίτες πολεμιστές και η άλλη από εξόριστους προτεστάντες οπαδούς του Γιαν Χους - και μία νέα μητέρα που συμβολίζει την εθνική αναγέννηση. Στο κέντρο του μνημείου κυριαρχεί η ασκητική μορφή του ηρωικού Γιαν Χους, ο οποίος προτίμησε να πεθάνει στην πυρά παρά να απαρνηθεί τα πιστεύω του. Ο Χους ατενίζει προς την Εκκλησία της Παναγίας Τυν, η οποία ήταν ο τόπος λατρείας των Χουσιτών στα χρόνια 1419 - 1621.
Οι επιγραφές στο μνημείο του Γιαν Χους προστέθηκαν μετά την ανεξαρτησία της Τσεχοσλοβακικής Δημοκρατίας το 1918. Μεταξύ άλλων, είναι γραμμένα τα λόγια του Γιαν Χους: "Αγαπάτε αλλήλους και λέτε σ' όλους την αλήθεια".

Του Δημητρίου Μ.Καλοποθάκη Ούλριχ Ζβίγγλιος

Ο Ούλριχ Ζβίγγλιος (Huldreich Zwingli), γιός προύχοντα και ανεψιός επισκόπου, γεννήθηκε το 1484 στην Γερμανική Ελβετία και έλαβε ευρεία μόρφωση στις σχολές της Βέρνης, της Βασιλείας και στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου σπούδασε την φιλοσοφία, αστρονομία και τους αρχαίους  Ελληνες και Λατίνους συγγραφείς. Στην ηλικία των 20 ετών επιδόθηκε στη θεολογία και χειροτονήθηκε ιερέας το έτος 1506, δηλαδή στην ηλικία των 22 ετών. Τέσσερα έτη αργότερα δημοσίευσε ένα ποίημα κατά των εκκλησιαστικών καταχρήσεων της εποχής του, ενώ το έτος 1517 άρχισε να κηρύττει κατά της προσκυνήσεως της Παρθένου Μαρίας και των αγίων, της δια των έργων και των χρημάτων αφέσεως των αμαρτιών, κτλ. Μόλις το επόμενο έτος 1518 ξεσήκωσε σταυροφορία κατά της πωλήσεως των συγχωροχαρτιών, λίγους μήνες μετά την όμοια εκδήλωση του Λουθήρου. Αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι η σταυροφορία αυτή του Ζβίγγλιου δεν είχε το μέγεθος και τις συνέπειες, εκείνη του Λουθήρου. Ούτε είχε αναπτυχθεί τότε ακόμα ο Σβίγγλιος πνευματικά, όπως ο Λούθηρος. Ηταν τότε απλά ένας οπαδός του Ερασμου, ένας φιλελεύθερος Ρωμαιοκαθολικός, που απέβλεπε περισσότερο σε μεταρρυθμίσεις εκκλησιαστικές παρά στην απομάκρυνση από τον Παπισμό. Ακόμα και πέντε χρόνια αργότερα, (το 1523) ο πάπας Αδριανός ο 6ος του έγραψε φιλικότατη επιστολή, ζητώντας την υποστήριξή του για τον Παπισμό.

Προσκλήθηκε όμως το 1518 στη Ζυρίχη σαν εφημέριος της εκεί μεγαλύτερης εκκλησίας, και τότε άρχισε γρήγορα να καθορίζει τη θέση του απέναντι στον παπισμό. Καταρχήν κήρυττε περισσότερο λόγους πρακτικής Χριστιανικής ηθικής παρά δογματικούς. Ζητούσε να κηρύξει «τον Χριστό από την πηγή», δηλαδή από την γραφή και να «να ενσταλλάξει τον Χριστόν στις καρδιές των ακροατών του» όπως λέει ο βιογράφος του Μυκώνιος. Κήρυττε σαν κανόνα πίστεως και έργων μόνο όσα βασίζονταν στις Γραφές. Γρήγορα απέκτησε όχι μόνο μεγάλη φήμη σαν κήρυκας, αλλά και μεγάλη πνευματική επιρροή στην κοινωνία της Ζυρίχης. Οι πολιτικοί άρχοντες της πόλεως και του καντονίου της Ζυρίχης (η δημογεροντία) γρήγορα ήλθαν κάτω από την επιρροή του, όταν δε το έτος 1522 ο Ζβίγγλιος άρχισε να κηρύττει κατά των νηστειών και ο επίσκοπος Κωνσταντίας αντιτάχθηκε σ'αυτόν, ο λαός και η δημογεροντία έλαβαν το μέρος του Ζβίγγλιου. Κατά τη διάρκεια του ίδιου χρόνου ο Ζβίγγλιος μαζί με άλλους 10 ιερείς ζήτησαν από τον επίσκοπο και από την ομοσπονδιακή βουλή στη Βέρνη να επιτραπεί ελεύθερα το κήρυγμα του Ευαγγελίου και να δοθεί στους κληρικούς η άδεια να παντρεύονται. Η αίτηση απορρίφθηκε, αλλά πολλοί ιερείς φανερά παντρεύτηκαν, μεταξύ αυτών και ο Ζβίγγλιος. Το επόμενο έτος 1523 ο Ζβίγγλιος δημοσίευσε ομολογία πίστεως με 67 άρθρα, με την οποία απροκάλυπτα απέρριπτε  τις παπικές ετεροδιδασκαλίες. Στην ομολογία αυτή διακηρύττεται  ότι ο Χριστός είναι ο μόνος Σωτήρας και μεσίτης του ανθρώπου, ότι η Αγία Γραφή είναι ο μόνος κανόνας πίστεως και έργων και ότι η μετουσίωση κατά την Ευχαριστία, η επίκληση των αγίων, η προσκύνηση των εικόνων και αγαλμάτων, η αξιομισθία των ανθρώπινων έργων, οι νηστείες και τα ταξίδια στους αγίους τόπους, η αγαμία του κλήρου, το καθαρτήριο πυρ, η άφεση των αμαρτιών μέσω άλλου εκτός του Θεού, η εκκλησιαστική ιεραρχία και η υπέρτατη εξουσία του Πάπα, είναι διδασκαλίες αντίθετες προς την Αγία Γραφή και είναι επομένως απορριπτέες.

Το έτος 1524 με την εισήγηση του Ζβίγγλιου η δημογεροντία Ζυρίχης, διέταξε την κατάργηση των παπικών ιεροτελεστιών και την αφαίρεση από τους ναούς της Ζυρίχης όλων των εικόνων, αγαλμάτων, ιερών λειψάνων, θυσιαστηρίων λαμπάδων και άλλων συμβόλων και διακοσμήσεων της παπικής λατρείας. Τα χρυσά  και τα αργυρά σκεύη λυώθηκαν και κόπηκαν από αυτά νομίσματα, που μπήκαν στο δημόσιο ταμείο. Το ίδιο έγινε και στους ναούς των κωμοπόλεων και των χωριών του καντονίου της Ζυρίχης. Ταυτόχρονα ο Ζβίγγλιος ίδρυσε στη Ζυρίχη θεολογική σχολή, στην οποία αυτός και άλλοι σοφοί δίδασκαν την θεολογία της Αναμορφώσεως και εκπόνησαν Γερμανική μετάφραση ολόκληρης της Αγίας Γραφής.

Το παράδειγμα της Ζυρίχης γρήγορα μιμήθηκαν και άλλα καντόνια της Ελβετίας, παρόλη την αντίσταση των επισκόπων. Στη Βέρνη, τη Βασιλεία και εν γένει την Βόρεια και την Ανατολική Ελβετία καθαρίστηκαν οι ναοί από τις εικόνες, τα αγάλματα και τα ανάλογα, και εγκαινιάσθηκε η απλή και πνευματική λατρεία, έχοντας σαν μόνες τελετές την Ευχαριστία και το Βάπτισμα.

Σε κάποια όμως καντόνια της Ελβετίας κατόρθωσαν οι παπικοί να συγκρατήσουν το Αναμορφωτικό ρεύμα, και αυτά τα καντόνια παραμένουν και μέχρι σήμερα  κατά πλειοψηφία Ρωμαιοκαθολικά όπως για παράδειγμα το Φριμπούρ και η Λουκέρνη, η Ούρι και άλλα καντόνια της Κεντρικής Ελβετίας. Τα πνεύματα εξήφθησαν από τη θρησκευτική αντίθεση, που γρήγορα κατέληξε σε εμφύλιο πόλεμο. Τα Παπικά καντόνια που δημιούργησαν ένωση, έλαβαν την υποστήριξη του Φερδινάνδου, βασιλιά της Βοημίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας. Τα Αναμορφωμένα καντόνια, υπό την αρχηγία της Ζυρίχης, ζήτησαν και έλαβαν κάποια υποστήριξη εκ μέρους των Ευαγγελικών πόλεων της Νότιας Γερμανίας-Κωνσταντίας, Στρασβούργου κλπ. Η σύρραξη έγινε το έτος 1531 και στη μάχη του Κάππελ κοντά στη Ζυρίχη (9 Οκτωβρίου) οι Αναμορφωμένοι νικήθηκαν κατά κράτος, ενώ ο Ζβίγγλιος σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης, όπου είχε μεταβεί άοπλος με σκοπό την ενθάρρυνση των υπερμάχων της πίστεως. Πέθανε σε ηλικία 49 ετών. Οι νικητές διαμέλισαν και έκαψαν το πτώμα του, και στο τέλος σκόρπισαν την τέφρα του στον άνεμο.

Παρόλη όμως την καταστροφή αυτή, η Αναμόρφωση δεν καταπνίγηκε στην Ελβετία. Ενα μήνα μετά την μάχη του Κάππελ, έγινε ειρήνη μεταξύ των μαχόμενων καντονίων, σύμφωνα με την οποία ναι μεν η Ζυρίχη και η Βέρνη καταδικάστηκαν να πληρώσουν αδρά χρηματική αποζημίωση στα καθολικά καντόνια για πολεμικά έξοδα, αλλά αμφότερα τα μέρη συμφώνησαν να αφήσουν τους άλλους ελεύθερους στην διατήρηση της θρησκευτικής τους πίστεως. Βεβαίως όμως η νίκη αυτή έδωσε μεγάλη αναζωογόνηση στο ηθικό του παπισμού που είχε κλονισθεί.

Το έργο του Ζβίγγλιου όμως δεν καταστράφηκε. Αφήνοντας την τελευταία του πνοή είπε:«Μπορούν να φονεύσουν το σώμα, αλλά όχι την ψυχή» και το έργο της Ευαγγελικής Αναμορφώσεως στην Ελβετία συνέχισαν μετά τον θάνατό του άλλοι άνδρες ευσεβείς, όπως ο Μπούλλιγγερ, ο Οικολαμπάδιος, ο Μυκώνιος και περισσότερο από κάθε άλλον ο Καλβίνος.  

       

ΟΥΛΡΙΧ ΖΒΙΓΓΛΙΟΣ χάρη στην κ. Μαρία Ευθυμίου

Ούλριχ Ζβίγγλιος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Ζβίγγλιος όπως απεικονίσθηκε σε ελαιογραφία του Hans Asper το έτος του θανάτου του (Μουσείο Τέχνης του Βίντερτουρ).

Ο Χούλντριχ ή Ούλριχ Τσβίνγκλι, γνωστός με την εξελληνισμένη μορφή του ονόματός του ως Ζβίγγλιος (Huldrych/Ulrich(t) Zwingli^[1], 1 Ιανουαρίου 1484 - 11 Οκτωβρίου 1531) ήταν πρωτοπόρος και ηγέτης του κινήματος που είναι γνωστό ως θρησκευτική Μεταρρύθμιση στην Ελβετία. Γεννημένος σε μία εποχή ανόδου του ελβετικού εθνικισμού, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και ιδίως στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, κέντρο του αναγεννησιακού ουμανισμού. Συνέχισε τις ουμανιστικές μελέτες του όσο υπηρετούσε ως βικάριος στο Γκλάρους και αργότερα στο Αϊνζήντελν, όπου επηρεάσθηκε από τα έργα του Εράσμου, τον οποίο επισκέφθηκε.
Το 1518 ο Ζβίγγλιος έγινε εφημέριος στην ενορία Γκροσμύνστερ στη Ζυρίχη, όπου άρχισε να κηρύσσει τις ιδέες του για τη μεταρρύθμιση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Στην πρώτη δημόσια ομιλία του, το 1522, επιτέθηκε κατά της νηστείας της Τεσσαρακοστής. Στις δημοσιεύσεις του σημείωνε τη διαφθορά στην εκκλησιαστική ιεραρχία, υποστήριζε ότι οι κληρικοί έπρεπε να νυμφεύονται και καταδίκαζε την προσκύνηση των εικόνων στους χώρους λατρείας. Το 1524 μετέβαλε την πίστη του για τον Μυστικό Δείπνο, μετά από ένα όνειρό του, όπως ισχυρίσθηκε, και το επόμενο έτος εισήγαγε μία νέα ακολουθία κοινωνίας προς αντικατάσταση της Θείας Λειτουργίας. Από την άλλη πλευρά, ο Ζβίγγλιος συγκρούσθηκε και με τους Αναβαπτιστές, κάτι που οδήγησε στη δίωξή τους.
Η Μεταρρύθμιση εξαπλώθηκε σε άλλα μέρη της Ελβετίας, αλλά αρκετά καντόνια αντιστάθηκαν σε αυτή, προτιμώντας να παραμείνουν ρωμαιοκαθολικά. Ο Ζβίγγλιος συγκρότησε μία συμμαχία των «μεταρρυθμισμένων» καντονίων, η οποία επέφερε τη διαίρεση της Συνομοσπονδίας σε θρησκευτική βάση. Το 1529 ένας πόλεμος ανάμεσα στις δύο πλευρές αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή. Στο μεταξύ, οι ιδέες του Ζβίγγλιου έγιναν γνωστές στον Λούθηρο και άλλους μεταρρυθμιστές. Συναντήθηκαν στη λεγόμενη «Συνάντηση του Μαρβούργου» τον Οκτώβριο του 1529 και, παρότι συμφώνησαν σε πολλά δογματικά σημεία, δεν μπόρεσαν να φθάσουν σε ομοφωνία πάνω στο θέμα της πραγματικής ή όχι παρουσίας του Χριστού στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Το 1531 η συμμαχία του Ζβίγγλιου εφάρμοσε έναν αποτυχημένο αποκλεισμό τροφοδοσίας στα ρωμαιοκαθολικά καντόνια, τα οποία απάντησαν με μία αντεπίθεση σε ώρα που η Ζυρίχη ήταν απροετοίμαστη. Ο Ζβίγγλιος σκοτώθηκε στη μάχη σε ηλικία 47 ετών. Οι απόψεις του συνεχίζουν να επιβιώνουν σήμερα στις καλβινιστικές ομολογίες.

Η Λουθηρανική Μεταρρύθμιση ξεκίνησε με την αντίδραση ενάντια σ’ ένα απ’ τα πιο αποτελεσματικά μέσα μεταφοράς χρημάτων απ’ τη Γερμανία στην Ιταλία - το εμπόριο με τα συγχωροχάρτια. Η δράση του Ζβίγγλιου στην κατεύθυνση της μεταρρύθμισης (στην αρχή ως πάστορας στο Glarus απ’ το 1506 ως το 1516, κατόπιν ως εφημέριος στο Einsiedlen απ’ το 1516 ως το 1519 και τέλος ως πάστορας στη Ζυρίχη) άρχισε με τον αγώνα ενάντια στον τρόπο με τον οποίο τα χρήματα της Παποσύνης εισάγονταν στην Ελβετία, δηλ. τη μισθοφορική πολεμική υπηρεσία. Ο Λούθηρος ξεκίνησε σαν θεολόγος, ο Ζβίγγλιος σαν πολιτικός, οι πρώτες επιθέσεις του οποίου δεν κατευθύνονταν ενάντια στα Καθολικά δόγματα αλλά ενάντια στις γειτονικές δυναστείες των Βαλουά (στμ:59) και των Αψβούργων. Το 1519 έχαιρε ακόμα τόσο της εύνοιας του Βατικανού που όταν έπεσε άρρωστος απ’ την πανώλη, ο Παπικός λεγάτος έσπευσε να του στείλει τον προσωπικό του γιατρό. Η σύγκρουση σ’ αυτή τη χώρα με την κοσμική εξουσία του Πάπα δε μετατράπηκε σε σύγκρουση με τον Καθολικισμό, παρά μόνον όταν το κύμα της Γερμανικής Μεταρρύθμισης έφτασε στην Ελβετία (1522). Αμέσως μόλις όμως οι πολίτες της Ζυρίχης μπήκαν σ’ αυτόν το δρόμο, προχώρησαν ορμητικά μπροστά χωρίς να συναντήσουν κάποιο σοβαρό εμπόδιο.

Μολονότι ο Ζβίγγλιος υπερτερούσε του Λούθηρου σε διορατικότητα και συγκρότηση, το κίνημα της Ζβιγγλιανής Μεταρρύθμισης ακολούθησε παρ’ όλ’ αυτά, κατά μια άποψη, την ίδια κατεύθυνση με τ’ αντίστοιχο του Λούθηρου. Όπως και το τελευταίο, αναλώθηκε στο ξεκίνημά του σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί συνεργασία μεταξύ όλων των τάξεων που ήταν δυσαρεστημένες με τις υπάρχουσες εκκλησιαστικές συνθήκες. Όμως στην περίπτωση του Ζβίγγλιου όπως και σ’ αυτή του Λούθηρου, τον κοινό αγώνα ακολούθησε η ρήξη. Το κάθε κομμάτι ή τάξη που αποτελούσε τη συμμαχία κοίταζε να επωφεληθεί απ’ τη νίκη για να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα, σύμφωνα πάντα με τις δικές του ιδιαίτερες απόψεις. Ο ηγέτης του κινήματος, ο μεταρρυθμιστής που απολάμβανε ως τώρα την υποστήριξη όλων των τάξεων, ήταν πλέον αναγκασμένος να παίρνει αποφάσεις που ευνοούσαν κάποιες απ’ αυτές, δυσαρεστώντας τις άλλες, κι επιπλέον έπρεπε να στραφεί ενάντια σε μια μερίδα των πρώην συνεργατών του. Αυτό αποτελεί μια ιδιορρυθμία όλων των επαναστατικών κινημάτων που σχηματίζονται απ’ τη συνεργασία διαφορετικών τάξεων μ’ αντιτιθέμενα συμφέροντα. Όταν ξεκίνησε η σύγκρουση με την επίσημη Εκκλησία στη Ζυρίχη, αυτοί που συμμετείχαν στις κομμουνιστικές σέχτες θεώρησαν ότι δεν ήταν πια αναγκαίο να παραμένουν υπό καθεστώς αυστηρής μυστικότητας. Νωρίς την άνοιξη του 1522 περιήλθε σε γνώση των Αρχών η ύπαρξη μιας “αιρετικής σχολής” στην πόλη, μιας οργάνωσης στην οποία ο βιβλιοπώλης Andreas auf der Stulzen (που ανήκε στον κύκλο της Βασιλείας) δρούσε ως δάσκαλος. Η ομάδα αυτή δεν είχε ακόμα κηρυχτεί παράνομη, αντιθέτως συναντούμε τα μέλη της να διατηρούν φιλικές σχέσεις με τον Ζβίγγλιο.

Στα τέλη του φθινοπώρου του 1522, ο Conrad Grebel επέστρεψε απ’ τη Βασιλεία στη Ζυρίχη κι αμέσως προσχώρησε στην “αιρετική σχολή”. Ανεξάρτητος και πλούσιος απ’ τα νεανικά του χρόνια, είχε σπουδάσει στη Βιέννη και στο Παρίσι, αποκτώντας τη φήμη του πολυμαθούς, έχοντας όμως αποκομίσει και σοβαρά προβλήματα υγείας ως συνέπεια των ακολασιών της φοιτητικής του ζωής.

Με την επιστροφή του στην πατρίδα του Ζυρίχη, αφιερώθηκε μ’ ενθουσιασμό στο σκοπό του Εκκλησιαστικού κινήματος κι έγινε ένας εκ των Αδελφών (Brethren) παρ’ ότι συνέχισε να διατηρεί τις καλύτερες των σχέσεων με τον Ζβίγγλιο.

Ακολουθήθηκε από αρκετούς συντρόφους του που προέρχονταν απ’ τον κύκλο της Βασιλείας, οι οποίοι θεωρούσαν τη Ζυρίχη ευνοϊκότερο πεδίο για τις δραστηριότητές τους. Ο Wilhelm Reublin παράτησε τη ζωή του στη Βασιλεία κι αποδέχτηκε μια καινούργια στο Wietikon. Ο Simon Stumpf έγινε πάστορας στο Hogg, κοντά στη Ζυρίχη κι ο Ludwig Hatzer, ένας μορφωμένος νεαρός ιερέας απ’ το Thurgau που επίσης είχε περάσει απ’ τη Βασιλεία, εγκαταστάθηκε στη Ζυρίχη το 1523.

Οι σύντροφοι που κατ’ αυτόν τον τρόπο συνέρρεαν από μακρυά, ενώθηκαν μ’ ένα μεγάλο αριθμό προσήλυτων απ’ την ίδια την πόλη. Ανάμεσά τους, αυτός που ξεχώριζε ήταν ο Felix Manz, ένας φιλόλογος που μαζί με τον Grebel βρέθηκαν σύντομα στην εμπροσθοφυλακή των “Πνευματικών” (“Spirituals”), όπως αρχικά καλούνταν οι Αδελφοί της Ζυρίχης.

Οι Αδελφοί απαιτούσαν την κατάργηση των Εκκλησιαστικών φόρων-εισφορών και της δεκάτης, ένα βήμα στ’ οποίο συνηγορούσε ανοιχτά κι ο ίδιος ο Ζβίγγλιος. Στις 22 Ιούνη του 1523, το Μεγάλο Συμβούλιο της πόλης τάχτηκε κατηγορηματικά ενάντια στην ιδέα για την κατάργηση της δεκάτης υπέρ της Εκκλησίας. Ο Ζβίγγλιος προφανώς κατάλαβε απ’ αυτό που πήγαινε το πράγμα, γι’ αυτό και τρεις μέρες αργότερα σ’ ένα λόγο που εκφώνησε στον καθεδρικό της πόλης, τάχτηκε με την πλευρά του Συμβουλίου. Αυτό έδειξε πως σκόπευε να διακόψει τις σχέσεις με τους Αδελφούς.

Εν τω μεταξύ, αυτό δεν έκανε τους Αδελφούς να υποχωρήσουν. Κάλεσαν τον Ζβίγγλιο να οργανώσει την Εκκλησία με τέτοιο τρόπο ώστε να την καταστήσει ανεξάρτητη απ’ το Κράτος. Σαν απάντηση ήρθε η σύσταση της Κρατικής Εκκλησίας το φθινόπωρο και η απόφαση που όριζε πως όλες οι Εκκλησιαστικές υποθέσεις θα έπρεπε στο μέλλον να ρυθμίζονται απ’ το Μεγάλο Συμβούλιο, δηλ. τις κυβερνώσες τάξεις.

Αυτή η εξέλιξη ήταν μεγάλο χτύπημα για τους “Πνευματικούς” που δεν είχαν ξεκινήσει τον αγώνα ενάντια στην Παπική Εκκλησία απλώς και μόνο για να εγκαταστήσουν ένα πειθήνιο όργανο εξουσίας στα χέρια των πλουσίων. Η σύγκρουσή τους με τον Ζβίγγλιο έγινε τώρα οξύτατη αλλά ενώ οι “Πνευματικοί” πολεμούσαν μόνο με το λόγο, ο Ζβίγγλιος διέθετε όλη την Κρατική εξουσία στη διάθεσή του κι έκανε ευρεία χρήση αυτής. Απ’ τα τέλη του 1523, οι Αδελφοί άρχισαν να συλλαμβάνονται και να εξορίζονται, με τον Simon Stumpf να περιλαμβάνεται ανάμεσα στα πρώτα θύματα, το Δεκέμβρη.

Οι διώξεις όμως δεν πτόησαν τους Αδελφούς. Αντιθέτως αύξησαν το ζήλο τους και τους έκαναν να δεθούν ακόμα περισσότερο μεταξύ τους. Η σέχτα διευρύνθηκε ραγδαία τόσο στην πόλη όσο και στην ύπαιθρο, καθώς οι εξόριστοι μετέφεραν τις ιδέες τους στα γειτονικά καντόνια όπου σύντομα απέκτησαν οπαδούς. Ταυτόχρονα όμως άρχισαν να ξεκόβουν ολοένα και περισσότερο απ’ την ευρύτερη μάζα του πληθυσμού και η κατάργηση του νηπιοβαπτισμού αναδείχθηκε βαθμιαία στο χαρακτηριστικότερο σημείο των πεποιθήσεών τους.

Έτσι είχε η κατάσταση των πραγμάτων στις αρχές του έτους 1525.

       

ΚΑΛΒΙΝΟΣ ΚΑΙ ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ χάρη στην κ. Μαρία Ευθυμίου

Το χρέος, ο Καλβίνος και ο Θωμάς Ακινάτης

Εμανουέλ Μακρόν: θρησκευτικός πόλεμος πίσω από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους

Ιωάννης Καλβίνος εναντίον Θωμά Ακινάτη - «Αφού τα χρήματα δεν παράγουν καρπούς, είναι ανήθικο να επιβάλλεις τόκο όταν τα δανείζεις» υποστήριξε τον 13ο αιώνα μ.Χ. ο ιταλός ιερωμένος Θωμάς Ακινάτης (δεξιά), ο σημαντικότερος θεολόγος του καθολικισμού. Η αντίθετη άποψη εδραιώθηκε τον 16ο αιώνα μ.Χ. από τον προτεστάντη γάλλο θεολόγο Ιωάννη Καλβίνο (αριστερά), ο οποίος θεωρούσε την έντοκη επιστροφή των δανεικών «ηθική υποχρέωση»

Δημοσιονομική πειθαρχία, επιτόκια, ελάφρυνση χρέους: οικονομικοί όροι με τους οποίους βομβαρδίζονται καθημερινά οι πολίτες της Ευρώπης. Ο γάλλος υπουργός Οικονομίας Εμανουέλ Μακρόν τους προσέδωσε πρόσφατα ακόμη μία διάσταση, τη θρησκευτική. Συγκεκριμένα, όπως σχολίασε σε ένα συνέδριο διπλωματών στο Βερολίνο, στην Ευρώπη «έχει ξεσπάσει ένας θρησκευτικός πόλεμος για το χρέος», στον οποίο το κυρίαρχο θρησκευτικό δόγμα της κάθε χώρας καθορίζει με ποια πλευρά θα συμπαραταχθεί: με τα τέκνα του Καλβίνου, τους άτεγκτους οπαδούς της δημοσιονομικής πειθαρχίας του ευρωπαϊκού Βορρά ή με τους πιο χαλαρούς Νότιους που πιστεύουν ότι οι αμαρτίες  πρέπει να συγχωρούνται; Το τεκτονικό ρήγμα της Ευρώπης, υποστήριξε ο Μακρόν, εντοπίζεται στα διαφορετικά δόγματα του χριστιανισμού. Από τη μία, ο προτεσταντικός Βορράς του οποίου ηγείται η γερμανίδα καγκελάριος και κόρη πάστορα Ανγκελα Μέρκελ και από την άλλη ο καθολικός - και ορθόδοξος στα Βαλκάνια - Νότος, στον οποίο πολιτισμικά ανήκει και η Γαλλία.

Τα σχόλια του γάλλου υπουργού μπορεί να έγιναν στο πλαίσιο μιας ανάλαφρης, ίσως χιουμοριστικής, συζήτησης για τις γαλλογερμανικές διαφορές σε σχέση με τη δημοσιονομική πειθαρχία, δεν είναι όμως αβάσιμα: περιγράφουν πραγματικές θρησκευτικές διαφορές ως προς το ζήτημα του χρέους, οι οποίες είναι βαθιά ριζωμένες στον πολιτισμό του κάθε κράτους. «Ο προτεσταντισμός ενδεχομένως δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στο να μη χρωστάει ένα άτομο και να είναι αυτόνομο. Οι καθολικοί και οι ορθόδοξοι από πολύ παλιά έβλεπαν το χρέος μερικές φορές ως έναν θετικό δεσμό ευγνωμοσύνης, παρότι ο καπιταλισμός έχει διαβρώσει αυτή την έννοια» είπε στο «Βήμα» ο Τζον Μίλμπανκ, καθηγητής Θεολογίας, Πολιτικής και Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στη Βρετανία.

«Και η Γερμανία χρειάζεται τη δική της ισορροπία»

«Ενδεχομένως να ισχύουν ακόμη οι διαφορετικές πολιτισμικές προσεγγίσεις ως προς το χρέος, που έχουν τις ρίζες τους στις θρησκευτικές παραδόσεις. Η Γαλλία εντοπίζεται κάπου στη μέση. Οι νοτιοευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το χρέος περισσότερο ως ένα είδος δεσμού, έναν κοινό σύνδεσμο μέσα στα χρόνια. Οι βορειοευρωπαϊκές χώρες το βλέπουν ως ανευθυνότητα. Παραδοσιακά ο χριστιανισμός γνώριζε ωστόσο ότι το υπερβολικό χρέος μπορεί να αποδειχθεί δηλητηριώδες για όλους. Γι' αυτό περιοδικά πρέπει να διαγράφεται. Ο καπιταλισμός με την τυπικότητα που προκύπτει από το συμβόλαιο το βρίσκει δύσκολο να αποδεχθεί την αναγκαιότητα της γενναιοδωρίας. Στην Ελλάδα πρέπει να επιτραπεί να ξεκινήσει από την αρχή αλλά με μια πιο συνετή προσέγγιση: περισσότερη προσπάθεια για να γίνει η οικονομία πιο παραγωγική αλλά και δίκαιη, χωρίς φοροδιαφυγή από τους πλούσιους. Και η Γερμανία χρειάζεται τη δική της ισορροπία: να ξοδεύει και να εισάγει περισσότερα για να αντιμετωπίσει τη ροπή προς τις εξαγωγές. Αυτή θα ήταν μια χριστιανική προσέγγιση για την Ευρώπη» προσέθεσε ο καθηγητής Μίλμπανκ.

Για τον Ντέιβιντ Φέργκιουσον, καθηγητή Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, η χριστιανική σκέψη θα μπορούσε να προσφέρει την καθοδήγηση για τη διαχείριση του χρέους. «Αν λάβουμε υπόψη τις διαφορετικές αντιλήψεις για τη δικαιοσύνη, τις επιπτώσεις του υπερβολικού χρέους στους φτωχούς και την ανάγκη να διατηρήσουμε το κοινό καλό για την κοινωνία, τότε η χριστιανική σκέψη θα μπορούσε να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε το πρόβλημα του δυσβάσταχτου χρέους. Ωστόσο, δεν πρόκειται ακριβώς για έναν θρησκευτικό πόλεμο για το χρέος, όπως είπε ο Μακρόν, αφού οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί διαφωνούν στη βάση της κοινής λογικής» μας είπε.

Ντάνιελ Φιν: «Εφόσον ζημιώνονται οι φτωχοί,  προκύπτει θεολογικό πρόβλημα»
«Ο ηθικός προβληματισμός για το χρέος στην Ελλάδα είναι διττός: αφορά τόσο τις πολιτικές που προκάλεσαν την κρίση στη χώρα όσο και τις πολιτικές λιτότητας που επιβάλλει η υπόλοιπη Ευρώπη και στοχεύουν στους φτωχούς» περιέγραψε στο «Βήμα», ο Ντάνιελ Φιν, καθηγητής Θεολογίας και Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο St. John's, στη Μινεσότα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Πώς ερμηνεύουν το χρέος τα χριστιανικά δόγματα του καθολικισμού και του προτεσταντισμού;

«Από τη βιβλική εποχή, ο πρωταρχικός ηθικός προβληματισμός που είχαν οι χριστιανοί για το χρέος ήταν η επίπτωσή του στους φτωχούς. Εμείς και οι πνευματικοί μας πρόγονοι δεν ανησυχούμε τόσο για το χρέος όσο για το έντοκο χρέος. Οι χριστιανοί και οι εβραίοι θεωρούσαν ευγενή πράξη να βοηθούν έναν γείτονα δανείζοντάς του το ποσό που χρειαζόταν. Ο αποδέκτης θα το επέστρεφε όταν είχε τη δυνατότητα. Οι Γραφές απαγορεύουν την επιβολή τόκων σε ένα δάνειο και ο πρωταρχικός λόγος είναι ότι σε μια αγροτική οικονομία αυτοκατανάλωσης είναι οι φτωχοί εκείνοι που δανείζονται, όταν η σοδειά δεν είναι καλή, και δεν μπορούν να βγάλουν τον χειμώνα ως τον επόμενο θερισμό.

Η κλασική μεσαιωνική ανάλυση του Θωμά Ακινάτη είχε ως εξής: αφού τα χρήματα δεν παράγουν καρπούς, ήταν ανήθικο να επιβάλλεις τόκο όταν τα δάνειζες. Η απαγόρευση του έντοκου δανεισμού στον χριστιανισμό άρχισε να αλλάζει από τον Ιωάννη Καλβίνο, στα μέσα του 16ου αιώνα. Επέτρεπε τον τόκο μόνο στον δανεισμό μεταξύ ευκατάστατων ανθρώπων, αλλά όχι στα δάνεια προς τους φτωχούς. Οι νόμοι κατά της τοκογλυφίας στην Ευρώπη άλλαξαν με το πέρασμα των αιώνων. Σταδιακά, σχεδόν όλοι οι χριστιανοί επέτρεψαν τον τόκο, όσο αυτός δεν ήταν υπερβολικός και δυσβάσταχτος, ενώ ο όρος "τοκογλυφία" σήμερα αναφέρεται στα υπερβολικά υψηλά επιτόκια».

Μπορεί η σημερινή οικονομική κρίση στην Ευρώπη να αναλυθεί στη βάση των διαφορετικών διδαγμάτων της χριστιανικής ηθικής, όπως είπε ο γάλλος υπουργός Οικονομίας;

«Οχι με την κυριολεκτική έννοια. Υποθέτω ότι ο Μακρόν το είπε αυτό μεταφορικά, εννοώντας ότι οι πεποιθήσεις είναι πολύ βαθιές και πολύ δύσκολο να αλλάξουν, όπως συμβαίνει και με τη θρησκεία. Εφόσον οι πολιτικές λιτότητας που επιβάλλονται στην Ελλάδα προκαλούν ζημιά στους φτωχούς, κάτι που εμφανώς ισχύει, προκύπτει θεολογικό και ηθικό πρόβλημα. Φυσικά, οι φτωχοί σπάνια ευθύνονται για τα οικονομικά προβλήματα μιας εθνικής οικονομίας. Επομένως, ο ηθικός προβληματισμός αφορά τόσο τις πολιτικές που προκάλεσαν την κρίση στην Ελλάδα όσο και τη λιτότητα που επιβάλλει η υπόλοιπη Ευρώπη. Η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να δανειστεί αντί, για παράδειγμα, να εισπράττει φόρους και οι δανειστές επέλεξαν να δανείσουν με επιτόκια που τους συνέφεραν. Η ελάφρυνση του χρέους μπορεί να είναι ένας σημαντικός τρόπος για να βοηθηθούν οι φτωχοί. Οταν όμως τα χρέη είναι της κυβέρνησης, υπάρχει ο κίνδυνος η ελάφρυνση να πάει στην αποπληρωμή των επιτοκίων και η κατάσταση των φτωχών να μην αλλάξει σημαντικά».

ΛΟΥΘΗΡΟΣ 95 ΣΗΜΕΙΑ χάρη στην κ. Ευθυμίου, την κορυφαία ιστορικό.

Οι 95 Θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου

Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα, στην οποία έχει την αρχή της ιστορικά η Ευαγγελική Εκκλησία, ξεκίνησε με αφορμή την αντίδραση του μοναχού και θεολόγου Μαρτίνου Λουθήρου ενάντια στην πώληση συγχωροχαρτιών εκ μέρους της Καθολικής Εκκλησίας. Η τότε Καθολική Εκκλησία δίδασκε ότι ο πιστός, αγοράζοντας συγχωροχάρτια που εκδίδει η Εκκλησία, μπορεί να λάβει συγχώρηση τόσο για τις δικές του αμαρτίες όσο και για αμαρτίες αγαπητών του προσώπων που είχαν αποβιώσει. Στις 31 Οκτωβρίου 1517 ο Μαρτίνος Λούθηρος τοιχοκόλλησε στις θύρες του Καθεδρικού Ναού της Βιττεμβέργης τις 95 θέσεις του, με τις οποίες κατήγγελλε την πρακτική αυτή ως αντιχριστιανική και καλούσε σε δημόσια συζήτηση επί του θέματος. Οι θέσεις του αναπαράχτηκαν και έγιναν γνωστές με απίστευτη ταχύτητα σε όλη τη Γερμανία, σηματοδοτώντας την αρχή της Μεταρρύθμισης.
Παραθέτουμε τις 95 θέσεις σε ελληνική μετάφραση που εκπόνησε ο Δρ. Θεοφάνης Γραμμένος:
Από αγάπη για την αλήθεια και από την επιθυμία να αποσαφηνίσει αυτήν, ο Αιδ. Πατέρας Μαρτίνος Λούθηρος, Μάγιστρος των Τεχνών και της Ιεράς Θεολογίας, και τακτικός καθηγητής αυτών στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης, προτίθεται να υπερασπιστεί τις ακόλουθες θέσεις και να συζητήσει επ' αυτών επί τόπου. Συνεπώς, ζητά από εκείνους που δεν μπορούν να παρίστανται και να συζητήσουν μαζί του, να το πράξουν γραπτώς.
Εν ονόματι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, Αμήν.
1. Όταν ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός είπε, «μετανοείτε» (Ματθ. δ17), ήθελε ολόκληρη η ζωή των πιστών να είναι μια ζωή μετάνοιας.
2. Η φράση αυτή δεν μπορεί να κατανοηθεί σαν να αναφέρεται στο μυστήριο της μετάνοιας, δηλαδή, στην εξομολόγηση και την ικανοποίηση, όπως παρέχονται από τον κλήρο.
3. Ωστόσο δεν σημαίνει απλώς και μόνο εσωτερική μετάνοια. Η τελευταία δεν έχει αξία παρά μόνο αν παράγει διάφορες μορφές εξωτερικής ταπείνωσης της σάρκας.
4. Η τιμωρία της αμαρτίας διατηρείται όσο παραμένει το μίσος προς το εγώ (δηλαδή, η πραγματική εσωτερική μετάνοια), άρα μέχρι την είσοδο μας στη Βασιλεία των Ουρανών.
5. Ο Πάπας δεν επιθυμεί ούτε είναι ικανός να συγχωρήσει οποιεσδήποτε τιμωρίες, εκτός από εκείνες που έχει επιβάλλει η δική του εξουσία ή εκείνη των εκκλησιαστικών κανόνων.
6. Ο Πάπας δεν μπορεί να συγχωρήσει οποιαδήποτε ενοχή, παρά μόνο δηλώνοντας και δείχνοντας ότι αυτή η ενοχή έχει συγχωρηθεί από τον Θεό. Ή, ακριβέστερα, συγχωρώντας την ενοχή σε περιπτώσεις που επαφίενται στην κρίση του. Αν κάποιος περιφρονήσει το δικαίωμα του να δώσει άφεση στις περιπτώσεις αυτές, ασφαλώς η ενοχή θα παραμείνει ασυγχώρητη.
7. Ο Θεός δεν δίνει άφεση σε κανέναν εκτός και αν την ίδια στιγμή ο άνθρωπος ταπεινωθεί σε όλα τα ζητήματα και δηλώσει υποταγή στον ιερέα, τον εκπρόσωπο Του.
8. Οι εκκλησιαστικοί κανόνες της μετάνοιας επιβάλλονται μόνο στους ζωντανούς και, σύμφωνα με τους ίδιους τους κανόνες, τίποτε δεν μπορεί να επιβληθεί στους αποθνήσκοντες.
9. Επομένως, το Άγιο Πνεύμα, που δρα μέσω του Πάπα, είναι καλό προς εμάς στο βαθμό που ο Πάπας στις αποφάσεις του πάντοτε εξαιρεί το άρθρο περί θανάτου και ύψιστης αναγκαιότητας.
10. Οι ιερείς δρουν με άγνοια και κακία, στην περίπτωση των αποθνησκόντων, όταν επιφυλάσσουν γι' αυτούς εκκλησιαστικές τιμωρίες για το καθαρτήριο.
11. Τα ζιζάνια της μετατροπής της εκκλησιαστικής ποινής σε ποινή του καθαρτηρίου προφανώς σπάρθηκαν ενόσω οι επίσκοποι κοιμόνταν.
12. Σε παλαιότερες εποχές οι εκκλησιαστικές ποινές επιβάλλονταν όχι μετά, αλλά πριν την άφεση, ως δοκιμές πραγματικής μεταμέλειας.
13. Οι αποθνήσκοντες απελευθερώνονται με τον θάνατο τους από όλες τις ποινές, είναι ήδη νεκροί σε ό, τι αφορά το κανονικό δίκαιο και έχουν δικαίωμα να ελευθερωθούν από αυτό.
14. Η ατελής ευσέβεια ή αγάπη (προς τον Θεό) εκ μέρους του αποθνήσκοντος συνοδεύεται κατ' ανάγκη από μεγάλο φόβο, και όσο μικρότερη είναι η αγάπη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος.
15. Αυτός ο φόβος και ο τρόμος επαρκούν, για να μην αναφερθούμε σε άλλα, για να αποτελέσουν την ποινή του καθαρτηρίου, καθώς είναι πολύ κοντά στη φρίκη της απόγνωσης.
16. Η κόλαση, το καθαρτήριο, και ο ουρανός μοιάζουν να διαφέρουν μεταξύ τους όσο η απόγνωση, ο φόβος, και η βεβαιότητα της σωτηρίας.
17. Προφανώς οι ψυχές στο καθαρτήριο έχουν εξίσου ανάγκη την αύξηση της αγάπης όσο την ελάττωση της φρίκης.
18. Προφανώς δεν έχει αποδειχθεί, είτε από τη λογική είτε από τις Γραφές, ότι οι ψυχές στο καθαρτήριο βρίσκονται έξω από την κατάσταση την αξιομισθίας, ή ότι δεν είναι σε θέση να αυξηθούν ως προς την αγάπη.
19. Ούτε φαίνεται να έχει αποδειχθεί ότι οι ψυχές στο καθαρτήριο, τουλάχιστον όχι όλες, είναι βέβαιες και σίγουρες για τη σωτηρία τους, έστω και αν εμείς οι ίδιοι είμαστε απολύτως βέβαιοι γι' αυτό.
20. Επομένως ο Πάπας, όταν χρησιμοποιεί τις λέξεις «απεριόριστη άφεση όλων των ποινών» στην πραγματικότητα δεν εννοεί το σύνολο των ποινών αλλά μόνο εκείνες που έχει επιβάλλει ο ίδιος.
21. Άρα, αυτοί,οι ιεροκήρυκες των συγχωροχαρτιών σφάλλουν όταν λένε πως ένας άνθρωπος έχει συγχωρηθεί για κάθε ποινή και έχει σωθεί μέσω των παπικών συγχωροχαρτίων.
22. Μάλιστα, ο Πάπας δεν δίνει άφεση σε καμία ποινή στις ψυχές στο καθαρτήριο, σύμφωνα με το κανονικό δίκαιο, την οποία οι ψυχές έπρεπε να έχουν πληρώσει όσο ζούσαν.
23. Αν η άφεση κάθε είδους ποινής μπορούσε να χορηγηθεί σε οποιονδήποτε, ασφαλώς θα χορηγούνταν μόνο στους τελειότερους, δηλαδή σε ελάχιστους.
24. Για τον λόγο αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν εξαπατηθεί από αυτή τη γενικευμένη και εύκολα παρεχόμενη υπόσχεση για απελευθέρωση από την ποινή.
25. Η εξουσία που ο Πάπας έχει εν γένει πάνω στο καθαρτήριο αντιστοιχεί στην εξουσία που έχει οποιοσδήποτε επίσκοπος ή εφημέριος στη δική του επισκοπή ή ενορία...
26. 0 Πάπας κάνει πολύ καλά όταν χορηγεί άφεση σε ψυχές στο καθαρτήριο, όχι με τη δύναμη των κλειδιών, την οποία δεν έχει, αλλά μεσολαβώντας γι' αυτές.
27. Κηρύσσουν μόνο ανθρώπινες διδασκαλίες όσοι λένε πως μόλις τα νομίσματα κουδουνίσουν στο χρηματοκιβώτιο, η ψυχή φεύγει από το καθαρτήριο.
28. Είναι βέβαιο πως μόλις τα νομίσματα κουδουνίσουν στο χρηματοκιβώτιο, ίσως αυξηθεί το κέρδος και η πλεονεξία, αλλά όταν παρεμβαίνει η εκκλησία, το αποτέλεσμα βρίσκεται αποκλειστικά και μόνο στα χέρια του Θεού.
29. Κανείς δεν γνωρίζει αν όλες οι ψυχές στο καθαρτήριο επιθυμούν να λυτρωθούν, καθώς έχουμε τις εξαιρέσεις του Αγ. Σεβερίνου και του Αγ. Πασχάλιου, σύμφωνα με ένα μύθο.
30. Κανείς δεν είναι σίγουρος για τη δική του μεταμέλεια, και ακόμη λιγότερο για το ότι έχει λάβει ολοκληρωτική άφεση.
31. Εκείνος που εξαγοράζει πράγματι την άφεση με συγχωροχάρτια είναι τόσο σπάνιος όσο εκείνος που έχει πράγματι μετανοήσει. Μάλιστα, είναι εξαιρετικά σπάνιος.
32. Όσοι πιστεύουν πως μπορούν να είναι βέβαιοι για τη σωτηρία τους επειδή αγόρασαν συγχωροχάρτια, θα είναι καταραμένοι αιώνια, μαζί με τους δασκάλους τους.
33. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε όσους λένε ότι η συγχώρεση του Πάπα είναι το ανεκτίμητο δώρο του Θεού με το οποίο ο άνθρωπος συμφιλιώνεται με Εκείνον.
34. Διότι η χάρη των συγχωροχαρτιών αφορά μόνο τις ποινές της τελετουργικής ικανοποίησης που καθιέρωσε ο άνθρωπος.
35. Όσοι διδάσκουν ότι η μετάνοια δεν είναι αναγκαία εκ μέρους εκείνων που σκοπεύουν να βγάλουν ψυχές από το καθαρτήριο πληρώνοντας χρήματα ή να αγοράσουν εξομολογητικά προνόμια, διδάσκουν μη χριστιανικές διδασκαλίες.
36. Κάθε πραγματικά μετανοημένος Χριστιανός έχει δικαίωμα στην πλήρη συγχώρεση της ποινής και της ενοχής, ακόμη και χωρίς να κατέχει συγχωροχάρτι.
37. Κάθε αληθινός Χριστιανός, είτε ζωντανός είτε νεκρός, συμμετέχει σε όλες τις ευλογίες του Χριστού και της εκκλησίας, και αυτή η συμμετοχή του χορηγείται από τον Θεό, ακόμη και χωρίς να κατέχει συγχωροχάρτι.
38. Παρ' όλα αυτά, η παπική άφεση και ευλογία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να περιφρονείται, διότι και τα δύο αποτελούν, όπως είπα (Θέση 6), τη διακήρυξη της θείας συγχώρεσης.
39. Είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και για τους καλύτερους θεολόγους, την ίδια στιγμή να επιδοκιμάζουν την απλοχεριά στα συγχωροχάρτια και την ανάγκη για αληθινή μετάνοια.
40. Ο Χριστιανός που μετανοεί ειλικρινά αναζητά και επιδιώκει να πληρώσει ποινές για τις αμαρτίες του. Όμως, τα απλόχερα χορηγούμενα συγχωροχάρτια μετριάζουν τις ποινές και κάνουν τους ανθρώπους να τις μισήσουν, ή τουλάχιστον τους δίνουν ευκαιρία να τις μισήσουν.
41. Τα παπικά συγχωροχάρτια πρέπει να προβάλλονται με προσοχή, μήπως και οι άνθρωποι σκεφτούν εσφαλμένα ότι τα χαρτιά αυτά πρέπει να προτιμηθούν έναντι άλλων καλών έργων αγάπης.
42. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι σκοπός του Πάπα δεν είναι να δείξει πως η αγορά συγχωροχαρτιών πρέπει να συγκρίνεται καθ' οποιονδήποτε τρόπο με έργα ελέους.
43. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι όποιος δίνει στους πτωχούς ή δανείζει στους έχοντες ανάγκη, κάνει καλύτερη πράξη από όποιον αγοράζει συγχωροχάρτια.
44. Επειδή η αγάπη αυξάνεται με έργα αγάπης, ο άνθρωπος γίνεται με αυτά καλύτερος. Όμως, δεν γίνεται καλύτερος με τα συγχωροχάρτια, αλλά απλώς εν μέρει απελευθερώνεται από ποινές.
45. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι όποιος βλέπει κάποιον που έχει ανάγκη και τον προσπερνά, αλλ' ωστόσο δίνει χρήματα για την αγορά συγχωροχαρτιών, δεν εξαγοράζει την παπική άφεση αλλά την οργή του Θεού.
46. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι, εκτός κι αν έχουν περισσότερα από όσα χρειάζονται, οφείλουν να εξοικονομούν αρκετά χρήματα για τις ανάγκες της οικογένειάς τους και σε καμία περίπτωση να μην τα σπαταλούν αγοράζοντας συγχωροχάρτια.
47. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι η αγορά συγχωροχαρτίων είναι ζήτημα ελεύθερης επιλογής και όχι επιβολής.
48. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι ο Πάπας, χορηγώντας συγχωροχάρτια, έχει ανάγκη και άρα επιθυμεί τις ευσεβείς προσευχές τους περισσότερο από τα χρήματά τους...
49. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι τα παπικά συγχωροχάρτια είναι χρήσιμα μόνο αν δεν βασίζουν την πίστη τους σε αυτά, αλλά είναι πολύ επιβλαβή αν εξαιτίας τους οι Χριστιανοί χάσουν τον φόβο ενώπιον του Θεού.
50. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι αν ο Πάπας γνώριζε την εξαναγκαστική απόσπαση χρημάτων την οποία επιβάλλουν οι ιεροκήρυκες που πωλούν τα συγχωροχάρτια, μάλλον θα προτιμούσε να καεί η Βασιλική του Αγ. Πέτρου παρά να οικοδομηθεί πάνω στο δέρμα, στη σάρκα και τα οστά του ποιμνίου του.
51. Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι ο Πάπας θα επιθυμούσε και θα έπρεπε να επιθυμεί να δώσει από τα δικά του χρήματα, ακόμα και αν έπρεπε να πωλήσει τη Βασιλική του Αγ. Πέτρου, σε πολλούς από τους οποίους κάποιοι γυρολόγοι αποσπούν χρήματα πωλώντας συγχωροχάρτια.
52. Είναι μάταιο να εμπιστεύεσαι τη σωτηρία μέσω συγχωροχαρτίων, παρ' ότι ο εκπρόσωπος του Πάπα, ή ακόμη και ο ίδιος ο Πάπας, θα πρόσφεραν την ψυχή τους ως ασφάλεια.
53. Αυτοί είναι οι εχθροί του Χριστού και του Πάπα, όσοι απαγορεύουν το κήρυγμα του Λόγου του Θεού σε ορισμένες εκκλησίες προκειμένου σε κάποιες άλλες να κηρυχθούν τα συγχωροχάρτια.
54. Ο Λόγος του Θεού πληγώνεται όταν, στο ίδιο κήρυγμα, αφιερώνεται ίσος ή περισσότερος χρόνος στα συγχωροχάρτια απ' ό,τι στον Λόγο.
55. Ασφαλώς είναι το αίσθημα του Πάπα ότι, αν τα συγχωροχάρτια, τα οποία είναι κάτι το ασήμαντο, εορτασθούν με μία κωδωνοκρουσία, μία λιτανεία, και μία ιεροτελεστία, τότε το Ευαγγέλιο, που είναι το πιο σημαντικό πράγμα, θα πρέπει να κηρυχθεί με εκατό κωδωνοκρουσίες, εκατό λιτανείες, και εκατό ιεροτελεστίες.
56. Οι αληθινοί θησαυροί της εκκλησίας, από τους οποίους ο Πάπας παίρνει και διανέμει συγχωροχάρτια, δεν έχουν συζητηθεί ούτε είναι γνωστοί επαρκώς στον λαό του Χριστού.
57. Προφανώς οι αληθινοί θησαυροί της εκκλησίας δεν είναι πρόσκαιρα αγαθά, διαφορετικά πολλοί πωλητές συγχωροχαρτίων δεν θα τα διένειμαν τόσο απλόχερα αλλά απλώς θα τα συγκέντρωναν.
58. Ούτε οι αληθινοί θησαυροί (της εκκλησίας) είναι τα ελέη του Χριστού και των αγίων, διότι αυτοί, ακόμη και χωρίς τον Πάπα, πάντα απονέμουν τη θεία χάρη στον εσωτερικό άνθρωπο, όπως παρέχουν και τον Σταυρό, τον θάνατο και την κόλαση στον εξωτερικό άνθρωπο.
59. Ο Αγ. Λαυρέντιος είπε ότι οι πτωχοί της εκκλησίας υπήρξαν οι θησαυροί της εκκλησίας, αλλά μιλούσε σύμφωνα με τη χρήση των λέξεων στην εποχή του.
60. Χωρίς έλλειψη ευαισθησίας λέμε ότι τα κλειδιά της εκκλησίας, τα οποία δόθηκαν μέσω του ελέους του Χριστού, είναι αυτός ο θησαυρός.
61. Είναι ξεκάθαρο ότι η εξουσία του Πάπα επαρκεί μόνο για την συγχώρεση ποινών και την άφεση αμαρτιών σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, που επιφυλάσσονται για εκείνον.
62. Ο πραγματικός θησαυρός της εκκλησίας είναι το ιερότατο ευαγγέλιο της δόξας και της χάρης του Θεού.
63. Όμως ο θησαυρός αυτός είναι φυσικά εξαιρετικά επαχθής, διότι κάνει τον πρώτο έσχατο.
64. Από την άλλη, ο θησαυρός των συγχωροχαρτίων είναι φυσικά απόλυτα αποδεκτός, διότι κάνει τον έσχατο πρώτο.
65. Επομένως οι θησαυροί του ευαγγελίου είναι δίχτυα με τα οποία κάποιος στο παρελθόν ψάρευε ανθρώπους του πλούτου.
66. Οι θησαυροί των συγχωροχαρτίων είναι δίχτυα με τα οποία κάποιος σήμερα ψαρεύει τον πλούτο των ανθρώπων.
67. Τα συγχωροχάρτια, τα οποία οι δημαγωγοί επιδοκιμάζουν ως τις μεγαλύτερες χάρες είναι στην πραγματικότητα τέτοιες μόνο εφόσον αυξάνουν το κέρδος.
68. Παρ' όλα αυτά, στην πραγματικότητα είναι οι πιο ασήμαντες χάρες αν συγκριθούν με τη χάρη του Θεού και το θαυμασμό του Σταυρού.
69. Οι επίσκοποι και οι εφημέριοι είναι υποχρεωμένοι να υποδεχτούν τους απεσταλμένους με τα παπικά συγχωροχάρτια με κάθε σεβασμό.
70. Όμως ακόμη πιο υποχρεωμένοι είναι να ανοίξουν τα μάτια και τα αυτιά τους μήπως και οι άνθρωποι αυτοί κηρύσσουν τα δικά τους όνειρα αντί εκείνων που τους ανέθεσε ο Πάπας.
71. Αναθεματισμένος και καταραμένος ας είναι όποιος μιλήσει κατά της αλήθειας αναφορικά με τα παπικά συγχωροχάρτια.
72. Όμως, ευλογημένος ας είναι όποιος είναι φύλακας κατά της λαγνείας και της ακολασίας των παπικών απεσταλμένων που πωλούν συγχωροχάρτια.
73. Όπως ακριβώς και ο Πάπας δικαίως κατακεραυνώνει όσους με οποιονδήποτε τρόπο αποπειρώνται να βλάψουν τον κόσμο με αφορμή την πώληση των συγχωροχαρτίων,
74. έτσι, ακόμη περισσότερο προτίθεται να κατακεραυνώσει όσους χρησιμοποιούν τα συγχωροχάρτια ως πρόφαση για να βλάψουν την ιερά αγάπη και αλήθεια.
75. Το να θεωρεί κάποιος τα παπικά συγχωροχάρτια τόσο σπουδαία ώστε να δίνουν άφεση αμαρτιών σε κάποιον ακόμη κι αν αυτός έχει διαπράξει το αδύνατον και έχει ασκήσει βία στη μητέρα του Θεού είναι παραφροσύνη.
76. Αντιθέτως, λέμε ότι τα παπικά συγχωροχάρτια δεν μπορούν να αναιρέσουν ούτε την ελάχιστη από τις θανάσιμες αμαρτίες στο βαθμό που αφορά την ενοχή.
77. Το να λέει κάποιος ότι ακόμη και ο Αγ. Πέτρος, αν ήταν σήμερα πάπας, δεν θα μπορούσε να χορηγήσει μεγαλύτερες χάρες, αποτελεί βλασφημία κατά του Αγ. Πέτρου και του Πάπα.
78. Αντιθέτως, λέμε ότι ακόμα και ο σημερινός Πάπας, ή οποιοσδήποτε πάπας, διαθέτει μεγαλύτερες χάρες, δηλαδή το ευαγγέλιο, πνευματικές δυνάμεις, δώρα θεραπείας, κλπ. όπως είναι γραμμένο (Α' Κορ. ιβ' 12).
79. Το να λέει κάποιος ότι ο σταυρός διακοσμημένος με τον παπικό θυρεό και στημένος από τους πωλητές των συγχωροχαρτίων είναι ίσης αξίας με τον Σταυρό του Χριστού αποτελεί βλασφημία.
80. Οι επίσκοποι, οι εφημέριοι, και οι θεολόγοι που επιτρέπουν τη διάδοση τέτοιων πραγμάτων στον λαό θα πρέπει να λογοδοτήσουν γι' αυτό.
81. Αυτό το αχαλίνωτο κήρυγμα υπέρ των συγχωροχαρτίων καθιστά δύσκολο ακόμη και για τους μορφωμένους να διασώσουν τον Πάπα από τον διασυρμό ή τις δαιμόνιες ερωτήσεις των απλών ανθρώπων.
82. Όπως είναι η εξής: «Γιατί ο Πάπας δεν αδειάζει το καθαρτήριο χάριν της ιεράς αγάπης και της τρομερής κατάστασης των εκεί ευρισκόμενων ψυχών, αφού απελευθερώνει άπειρο αριθμό από ψυχές χάριν των άθλιων χρημάτων με τα οποία θέλει να φτιάξει μια εκκλησία;» Ο πρώτος λόγος θα ήταν πολύ δίκαιος, ενώ ο δεύτερος είναι πολύ ασήμαντος.
83. Επίσης, «Γιατί οι νεκρώσιμες λειτουργίες και τα ετήσια μνημόσυνα συνεχίζουν και γιατί δεν επιστρέφει ή δεν επιτρέπει την απόσυρση των δωρεών που δόθηκαν γι'αυτές, αφού είναι λάθος να προσεύχεται κανείς για τους λυτρωμένους;»
84. Επίσης, «Τι είδους ευσέβεια είναι αυτή ενώπιον του Θεού και του Πάπα ώστε με αντάλλαγμα το χρήμα να επιτρέπουν σε κάποιον ασεβή και εχθρό τους, να εξαγοράζει από το καθαρτήριο την ευσεβή ψυχή ενός φίλου του Θεού αντί, λόγω της ανάγκης αυτής της ευσεβούς και αγαπημένης ψυχής, να την απελευθερώσουν χάριν της αγνής αγάπης;»
85. Επίσης, «Γιατί οι εκκλησιαστικοί κανόνες της μετάνοιας, πολύ μετά την κατάργηση τους στην πράξη και λόγω της κατάχρησης τους, σήμερα ικανοποιούνται με τη χορήγηση συγχωροχαρτίων σαν να είναι ακόμη εν ισχύι;»
86. Επίσης, «Γιατί ο Πάπας, του οποίου ο πλούτος είναι σήμερα μεγαλύτερος από εκείνον του πλουσιότατου Κροίσσου, δεν κατασκευάζει αυτήν τη Βασιλική του Αγ. Πέτρου με δικά του χρήματα και όχι με τα χρήματα των πτωχών πιστών;»
87. Επίσης, «Τι είναι αυτό που συγχωρεί ή χορηγεί ο Πάπας σε όσους μέσω τέλειας μετάνοιας έχουν ήδη δικαίωμα σε πλήρη άφεση και ευλογία;»
88. Επίσης, «Ποια μεγαλύτερη ευλογία για την εκκλησία από εκείνη που θα προέκυπτε αν ο Πάπας απένειμε αυτές τις αφέσεις και τις ευλογίες σε κάθε πιστό εκατό φορές την ημέρα, και όχι μία όπως κάνει τώρα;»
89. «Αφού ο πάπας με τα συγχωροχάρτια επιδιώκει τη σωτηρία των ψυχών και όχι τα χρήματα, γιατί αναστέλλει τα συγχωροχάρτια και τις αφέσεις που έχουν χορηγηθεί στο παρελθόν, εφόσον έχουν ίδια αποτελεσματικότητα;»
90. Η βίαιη κατάπνιξη αυτών των πολύ καυτών ερωτήσεων του απλού λαού και όχι η απάντηση τους με λογικά επιχειρήματα εκθέτει την εκκλησία και γελοιοποιεί τον Πάπα στα μάτια των εχθρών τους και καθιστά δυστυχείς τους Χριστιανούς.
91. Εάν, επομένως, τα συγχωροχάρτια προβάλλονταν σύμφωνα με το πνεύμα και την πρόθεση του Πάπα, όλες αυτές οι αμφιβολίες θα διαλύονταν αμέσως. Μάλιστα, δεν θα υπήρχαν καν.
92. Άρα, διώξτε όλους αυτούς τους προφήτες που λένε στους ανθρώπους του Χριστού, «Ειρήνη, ειρήνη» και δεν υπάρχει ειρήνη.
93. Ευλογημένοι ας είναι όλοι εκείνοι οι προφήτες που λένε στους ανθρώπους του Χριστού, «Σταυρός, Σταυρός», και δεν υπάρχει Σταυρός.
94. Οι Χριστιανοί ας είναι επιμελείς στο να ακολουθούν τον Χριστό, την Κεφαλή τους, μέσα από ποινές, τον θάνατο και την κόλαση.
95. Κι έτσι να είναι βέβαιοι για την είσοδο τους στον παράδεισο μέσα από πολλές δοκιμασίες και όχι μέσα από την ψευδή πνευματική ασφάλεια.