ΛΕΥΚΑΔΙΟΣ ΧΕΡΝ ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ Από τον FUJI TOMO KAZU - Επικούρειο Πέπο.

Λευκάδιος Χέρν: ο Έλληνας Εθνικός ποιητής της Ιαπωνίας

9 Ιωάννης Φιλίστωρ 

Ο εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας είναι ένας έλληνας ο Λευκάδιος Χέρν ή Γιακομο Κουιζίμι. Τον χαρακτήρισαν 'ο Παπαδιαμάντης της Άπω Ανατολής '. Στη γεννέτειρά του τη Λευκάδα, η προτομή του Λευκάδιου Χέρν βρίσκεται από το 1985 στο πάρκο των ποιητών- δίπλα στον Α. Βαλαωρίτη και τον Α. Σικελιανό. Επίσης ο δρόμος στο σπίτι που γεννήθηκε στο κέντρο της πόλης έχει το όνομα του(στα Ελληνικά και στα ιαπωνικά) ενώ οι Πολιτιστικές ανταλλαγές με το Σιντσουκο στο Τόκιο και την Λευκάδα συνεχίζονται.
Η ιστορία του Λευκάδιου Χέρν μοιάζει με παραμύθι και γι΄αυτο έχει γίνει σίριαλ το 1987 στην ελληνική τηλεόραση με πρωταγωνιστή τον Τζορτζ Τσακίρη. Μάλιστα στο βιογραφικό μυθιστόρημα "Ή Οδύσσεια του Λευκάδιου Χερν",ο συγγραφέας Τζόναθαν Κόλτ τον αποκαλεί 'περιπλανώμενο φάντασμα'. Ο Λευκάδος Χέρν γεννήθηκε στην Λευκάδα τον Ιούνιο του 1850. Μητέρα του ήταν η Ρόζα Κασιμάτη. μια 25χρονη κοπέλα από τα Κύθηρα. Πατέρας του, ο Ιρλανδός ταγματάρχης Τσαρλς Χερν, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιωτικός γιατρός στα κατεχόμενα τότε από τους Βρετανούς, Ιόνια νησιά.

Ο Χέρν μετακλήθηκε στο Δουβλίνο το 1852 κι΄ έφυγε μαζί με την γυναίκα του και το δίχρονο αγόρι του. Σε ηλικία 4 χρόνων ο μικρός Λευκάδιος βρέθηκε χωρίς γονείς αφού ο πατέρας του πήγε να υπηρετήσει στις Ινδίες και η μητέρα του επέστρεψε στην Ελλάδα αφήνοντας τον υπό την κηδεμονία της θείας του. Λίγο μετά την συμπλήρωση των 16 χρονών του και έχοντας ήδη διαμορφώσει μία πανθεϊστική κοσμοαντίληψη (βλ. Kenneth Rexroth, 1987, «World Outside the Window: Selected Essays of Kenneth Rexroth»), αναγκάστηκε να σταματήσει το σχολείο και μετά από 3 χρόνια, μη αντέχοντας την υπερβολική κλειστότητα και θρησκοληψία των Ιρλανδών, καθώς και την κακία της συντηρητικής κοινωνίας τους εξαιτίας της αναπηρίας και δυσμορφίας του (το κατεστραμμένο μάτι του είχε ασπρίσει και το άλλο ήταν κόκκινο από την υπερκόπωση), έφυγε σε ηλικία μόλις 19 ετών για τις Η.Π.Α. και εγκαταστάθηκε στο Τσιντσινάτι (Cincinnati) της πολιτείας του Οχάϊο. 

Μετά από μία μικρή περίοδο απόλυτης οικονομικής εξαθλίωσης, γνώρισε τελικά τον Άγγλο εκδότη και ριζοσπάστη ουτοπιστή κοινοτιστή Χένρυ Γουώτκιν (Henry Watkin, 1824- 1910), ο οποίος τον προέτρεψε να ασχοληθεί με την δημοσιογραφία, όπου διακρίθηκε επί πολλά χρόνια (με τις εφημερίδες «Cincinnati Daily Enquirer», 1872 – 1875, «Cincinnati Commercial», 1875 – 1877, «Times Democrat» της Νέας Ορλεάνης, 1877 - 1890). Το 1875 προκάλεσε τα ρατσιστικά ήθη της εποχής με τον γάμο του με την μιγάδα Αλήθεια Φόλεϋ (Alethea «Mattie» Foley), ο οποίος θεωρήθηκε «σκάνδαλο παλλακείας» (αφού ο τότε νόμος δεν αναγνώριζε γάμους λευκών με μη λευκούς) και του κόστισε την απόλυσή του από την ημερήσια εφημερίδα «Cincinnati Daily Enquirer», η οποία όμως του άνοιξε τον δρόμο για εργασία στην ανταγωνιστική «Cincinnati Commercial». 

Ωστόσο, επειδή η κάπνα και η έντονη βιομηχανική ατμοσφαιρική ρύπανση του Τσιντσινάτι ενοχλούσαν το υπερευαίσθητο λόγω κόπωσης δεξί μάτι του, αποφάσισε το 1877 να φύγει για την Νέα Ορλεάνη, όπου για 12 περίπου χρόνια (μέχρι το 1889 - 1890) συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Times Democrat», στο κοινό της οποίας καταξιώθηκε λόγω του προσωπικού του γλαφυρού τρόπου, ο οποίος, περνώντας ταχύτατα από την Ιστορία των Κρεολών στην ιδιαίτερη κουζίνα της περιοχής και από τα λαϊκά ήθη και έθιμα στο Βουντού, αναδείκνυε την πολιτεία ως περιοχή ιδιόρρυθμων ηθών και άκρατου ηδονισμού. Το 1887 ταξίδεψε στις Δυτικές Ινδίες για λογαριασμό του περιοδικού «Harper’s Magazine», όπου και συνέγραψε το «Two Years in the French West Indies» και το μυθιστόρημα «Youma» με θέμα μία ανταρσία σκλάβων (και τα δύο εκδόθηκαν το 1890). 

 

Με την ιδιότητα του δημοσιογράφου έφθασε το 1889 στην Γιοκοχάμα (Yokohama), σταλμένος από το αμερικανικό περιοδικό «Harper’s Magazine». Λίγο πριν φύγει για την Ιαπωνία, έγραψε στο περιοδικό ότι εκείνο που σκόπευε ήταν να παρουσιάσει στους αναγνώστες την πραγματική εικόνα της ζωής στην Ιαπωνία «όχι σαν ένα απλός παρατηρητής, αλλά ως κάποιος που μπορεί να συμμετέχει στην καθημερινότητα των απλών ανθρώπων και που επιπρόσθετα μπορεί να σκέπτεται με τις δικές τους σκέψεις». Λίγο καιρό μετά την άφιξή του όμως, έσπασε το συμβόλαιό του με το περιοδικό και εγκαταστάθηκε στο Ματσούε (Matsue) της βορειοδυτικής Ιαπωνίας που τότε δεν είχε ακόμα διαβρωθεί από τα ήθη των «δυτικών», διδάσκοντας αγγλικά. Κατά την εκεί παραμονή του, σχετίστηκε στενά με τους ανθρώπους, ανέπτυξε αδελφική φιλία με τον καθηγητή Νισίντα Σεντάρο (Nishida Sentaro) και μόλις τον 15ο μήνα από τότε που έφθασε στην χώρα νυμφεύθηκε την Κοϊζούμι Σέτσου ή Σετσούκο (Koizumi Setsu ή Setsuko), θυγατέρα ενός πρώην σαμουράϊ της περιοχής, κατεστραμμένου πια λόγω της εισβολής των «δυτικών» και της συνακόλουθης διάλυσης όλων των παραδοσιακών κοινωνικών ιεραρχήσεων. Με την Σέτσου απέκτησε αργότερα τρεις υιούς, τους Κάζουο, Ιουάο και Κιγιόσι και μία θυγατέρα, την Σέτσουκο.

Στην Ιαπωνία ο Λευκαδιος Χερν έζησε τα 14 τελευταία χρόνια της ζωής του. Έγινε ο εθνικός
συγγραφέας της Ιαπωνίας. Ο Χερν κατέγραψε μια άλλη Ιαπωνία, των θρύλων των Σαμουράι και των παραδοσιακών αξιών. Χαρακτηρίσθηκε ως ο αυθεντικότερος ερμηνευτής της Ιαπωνίας στη Δύση ενώ το βιβλίο του "Ματιές στην άγνωστη Ιαπωνία" διδάσκονταν σε όλα τα σχολεία της χώρας επί δεκαετίες Τα βιβλία του είναι περιζήτητα, 8 μουσεία υπάρχουν προς τιμήν του σε όλη την Ιαπωνία ενώ το άγαλμα του ξεχωρίζει στην κεντρική πλατεία του Τόκιο και μνημεία έχουν στηθεί σε κάθε γωνία τις Ιαπωνίας από όπου πέρασε.

Ο Λευκάδιος  δέχεται ουσιαστικά ότι, στην απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής, η ελληνική και η ιαπωνική τέχνη συμπίπτουν σε μια κοινή αισθητική αντίληψη που είναι η άρνηση της εξατομίκευσης.

«Καλλιτέχνες ενός μοναδικού πολιτισμού –οι Ελληνες- μπόρεσαν να επιτελέσουν αυτό το θαύμα: ν’ αποσπάσουν το ιδανικό της ομορφιάς της φυλής τους απο τις δικές τους ψυχές και να σταθεροποιήσουν το ρευστό του περίγραμμα στο κόσμημα και την πέτρα...»

Πέθανε ξαφνικά τον Σεπτέμβριο του 1904 και μέχρι την τελευταία του στιγμή δεν έπαψε να υπερηφανεύεται για την ελληνική καταγωγή του. Άφησε πίσω του ένα ογκώδες συγγραφικό έργο από βιβλία και πανεπιστημιακές παραδόσεις που περιλαμβάνονται στην ιαπωνική έκδοση των 27 τόμων του έργου του. Σ' αυτό προβάλλει την Ιαπωνία με ιδανικό τρόπο, παρουσιάζοντας στη Δύση μιαν άγνωστη ως τότε χώρα, η οποία ακριβώς την εποχή εκείνη προσπαθούσε να πλησιάσει το πρότυπο ενός δυτικού κράτους. Στα βιβλία του περιλαμβάνει όχι μόνο περιγραφές τοπίων και ηθών, αλλά και μεταγραφές μύθων, μελετήματα γύρω από τα δύο κυριότερα θρησκευτικά ρεύματα της Ιαπωνίας (σιντοϊσμού καιβουδισμού), και ακόμη ιστορικές, κοινωνικές και καλλιτεχνικές αναλύσεις. Για τον Λευκάδιο Χερν, ως σήμερα έχουν εκδοθεί περισσότερες από 30 βιογραφίες και έχουν δημοσιευθεί δύο βιβλιογραφίες στις οποίες περιλαμβάνονται περισσότερα από 1.000 λήμματα άρθρων και βιβλίων που αναφέρουν το όνομά του.
Πηγές
http://www.styx.gr/
http://alliapopsislade.blogspot.com/
http://www.trussel.com/f_hearn.htm
http://www.rassias.gr/7LF.html
Βιβλία του Λευκάδιου Χερν στα ελληνικά:
ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ, μεταφρ. Χαλικιάς Σωτήρης, Ινδικτος, 1999, 285 σελ.
Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΩΝ, μετάφρ. Καλαμαντής Γιώργος Κ., Κέδρος, 1998, 368σελ.
ΙΑΠΩΝΙΚΟΙ ΘΡΥΛΟΙ, μεταφρ. Νικητοπούλου Μαριάννα, εικονογράφηση Αραποστάθη
Ηλέκτρα, Σιδέρης Ι., 150 σελ.
ΚΑΪΝΤΑΝ, Σμυρνιωτάκης, 1996, 96 σελ.
ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ, Χαλικιάς Σωτήρης, Ίνδικτος, 1997, 444 σελ.
ΟΛΕΘΡΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, μετάφρ. Καλονάρος Πέτρος, Gutenberg, 1991,
ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΠΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΖΕ ΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ, μετάφρ. Βουκελάτου Δώρα,
Εστία, 2000, 61 σελ. 

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ FUZI TOMO KAZU

NIPPON-ΙΑΠΩΝΙΑ ΑΞΙΑ ΘΑΥΜΑΣΜΟΥ Κ.Ο.Μ.

Η ΙΑΠΩΝΙΑ ΤΩΝ ΣΟΓΚΟΥΝ και Η ΑΠΟΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΜΟΓΓΟΛΩΝ 13ος αι. μ.Χ.

Φίλες και Φίλοι καλημέρα, από σήμερα έως και την 11τη Μαρτίου ημέρα μνήμης της τραγικής Φουκοσίμα στην Ιαπωνία όλες οι αναρτήσεις θα είναι αφιερωμένες σ' αυτή την υπέροχη χώρα με τους καταπληκτικά δημιουργικούς, εργατικούς, πολεμιστές, λάτρεις της φύσης και της παράδοσης, προκομμένους, ευγενικούς, και πολλών άλλων χαρισμάτων. Φίλοι μου στην Ιαπωνία σας χαιρετώ. Με σεβασμό ο δικός σας Fuzi Tomo Kazu.

Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΙΝΑΜΟΤΟ

• Το 1.185 μ.Χ διαδραματίστηκε η ναυμαχία στο στενό της Τανούρα, μεταξύ των 2 σημαντικότερων γενών της Ιαπωνίας Τάιρα και Μιναμότο, με νίκη των δεύτερων. Το γεγονός επιφέρει την άνοδο μιας νέας οικογένειας στην εξουσία και την ριζική αλλαγή στον τρόπο διακυβέρνησης, το σύστημα αξιών των κυβερνώντων, την κατανομή του πλούτου, ακόμη και τις θρησκευτικές πρακτικές. Η απεριόριστη αυτοκρατορική εξουσία μετατοπίζεται στους πολεμικούς αρχηγούς των επαρχιών και η πολεμική αρετή γίνεται αξία σημαντικότερη της καταγωγής.

• Το βασικό αγροτικό προϊόν της Ιαπωνίας είναι το ρύζι, του οποίου η πληθωρική καλλιέργεια βοηθά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της μειωμένης αγροτικής γης (μόνο το 1/6 του εδάφους προσφέρονταν για καλλιέργεια). Το ρύζι αποτελεί βάση της οικονομίας και η πλειονότητα του πληθυσμού αποτελεί αυτοσυντηρούμενους αγρότες. Η καλλιεργήσιμη γη είχε χωριστεί σε μεγάλες ιδιοκτησίες, που άνηκαν στην αριστοκρατία, την αυτοκρατορική οικογένεια, τους μεγάλους ναούς και τα μοναστήρια. Οι ιδιοκτήτες γης ζούσαν κατά κανόνα στην πρωτεύουσα Κιότο και έπαιρναν μερίδιο από το ρύζι που παρήγαγαν οι εκτάσεις τους, είτε χρήματα από την πώλησή του. Οι πραγματικοί διαχειριστές αυτών των εκτάσεων ήταν οι ισχυροί τοπικοί άρχοντες - μέλη κάποιου πολεμικού γένους, Τάιρα ή Μιναμότο. Δεν ήταν απλά έμμισθοι διαχειριστές αλλά αναλάμβαναν και την άμυνα της περιοχής, ενώ στις ειρηνικές περιόδους ασκούσαν διοικητικά καθήκοντα, επέβαλαν την τάξη και ήταν υπεύθυνοι για την απονομή δικαιοσύνης. Η δύναμη και η εξουσία τους ήταν τελικά πολύ μεγαλύτερη από αυτή των τυπικών ιδιοκτητών.

• Οι πρόγονοι του τελευταίου αυτοκράτορα Αντόκου, που σκοτώθηκε στη ναυμαχία της Νταννούρα (σε ηλικία 7 ετών), είχαν κυβερνήσει τη χώρα για 1.000 έτη. Τα τελευταία 400 απ' αυτά, στην περίοδο Χεϊάν, η Αυλή και οι μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες είχαν έδρα το Κιότο.

• Τον 12ο αιώνα η αριστοκρατία κατέληξε βαθμιαία να εξαρτάται από τα 2 πανίσχυρα γένη, Τάιρα και Μιναμότο. Στην
  
  

  ΣΑΜΟΥΡΑΪ
  πρωτεύουσα είχαν καθήκον να προστατεύουν τον αυτοκράτορα και να επιβάλλουν ειρήνη. Στην ύπαιθρο να καταπνίγουν τις τοπικές εξεγέρσεις και να προστατεύουν τις μεγάλες γαιοκτησίες.
• Η αριστοκρατία προσέβλεπε για την προστασία της στους πολεμιστές τους οποίους αντιμετώπιζε με περιφρόνηση. Ωστόσο, πριν το τέλος του αιώνα η εξουσία «γλίστρησε» βαθμιαία στα χέρια των πολεμιστών.
• Ήδη στα μέσα του 12 αιώνα, ο αυτοκράτορας είχε γίνει συμβολική μάλλον μορφή. Είχε γίνει κανόνας να παραιτείται όποιος μονάρχης ήθελε να παίξει ενεργό πολιτικό ρόλο και να κινεί τα νήματα από τα παρασκήνια. Όμως η συνύπαρξη με το συνήθως νεαρής ηλικίας διάδοχο, συχνά οδηγούσε σε συγκρούσεις ανάμεσα στις διάφορες φατρίες της Αυλής για την πραγματική εξουσία, ανάμεσα σε παλιό και νέο αυτοκράτορα.
• Δίπλα στους πόλους εξουσίας αναπτύχθηκε μια πανίσχυρη και δυσκίνητη γραφειοκρατία. Οι πιο σημαντικές θέσεις μεταβιβάζονταν από πατέρα σε γιο και οι προαγωγές εξαρτιόνταν κυρίως από την ύπαρξη ισχυρών προστατών. Η ζωή αυτής της αυστηρά κυριαρχικής γραφειοκρατίας ρυθμίζονταν από ένα αυστηρό και άκαμπτο πρωτόκολλο που καθόριζε σχεδόν τα πάντα.
• Στα πνευματικά ζητήματα, οι Ιάπωνες ήταν πάντα ελαστικοί και ανεκτικοί. Ο βουδισμός διαδόθηκε από την Ινδία μέσω της Κίνας και έγινε επίσημη θρησκεία τον 8ο αιώνα, χωρίς όμως ποτέ να αντιμετωπιστεί ως η μοναδική αυθεντική θρησκεία. Η συνύπαρξη με το σιντοϊσμό υπήρξε πάντοτε αρμονική, ενώ απήχηση είχε και ο ηθικός κώδικας του κομφουκιανισμού. Ωστόσο, οι βουδιστικοί ναοί κυριαρχούσαν στο θρησκευτικό κατεστημένο. Οι ηγούμενοι συμμετείχαν ενεργά στην πολιτική ζωή, οι μοναχοί και οι μοναχές ήταν συνήθως ευγενείς - ακόμη και αυτοκράτορες - ενώ τα μεγάλα κτήματα τους εξασφάλιζαν άφθονο πλούτο. Παράλληλα είχαν ιδιωτικούς στρατούς από πολεμιστές - μοναχούς. Αυτοί οι στρατοί όταν θίγονταν τα συμφέροντα του μοναστηριού δεν δίσταζαν να βαδίσουν εναντίον της πρωτεύουσας, να συγκρουστούν με τον τακτικό στρατό ή να επιτεθούν στους μοναχούς άλλου θρησκευτικού ιδρύματος.
• Με την απώλεια του ελέγχου της χώρας απ' την Αυλή, οι χωρίς πόρους στρατιώτες επιδίδονταν σε ληστείες και οι ακτές ήταν γεμάτες πειρατές. Στην ύπαιθρο κυριαρχούσαν οι ισχυροί τοπικοί άρχοντες, που ενδιαφέρονταν περισσότερο για τη συγκέντρωση κύρους και πλούτου παρά για την εκτέλεση των δημόσιων καθηκόντων τους. Επίσης ισχυρίζονταν ότι είχαν πριγκιπική καταγωγή. Πολλοί απ' αυτούς τους πρώην ευγενείς - ανάμεσα τους πολλοί Τάιρα και Μιναμότο - επέλεγαν το στρατιωτικό επάγγελμα και γίνονταν σαμουράι, δηλαδή πολεμιστές που ζούσαν με έναν κώδικα συμπεριφοράς βασισμένο στην πειθαρχία, την αυτοθυσία και το θάρρος.
• Για ένα διάστημα τα 2 ισχυρά γένη συνυπήρχαν ανταγωνιστικά, επιδιώκοντας την προστασία της Αυλής, αλλά μια σειρά από σύντομες πλην όμως ιδιαίτερα βίαιες συγκρούσεις τους έκαναν εχθρούς. Στην δεκαετία του 1150 μ.Χ η Αυλή είχε διαιρεθεί σε δύο εχθρικά στρατόπεδα. Οι Τάιρα επικράτησαν συντρίβοντας τους Μιναμότο, σε βαθμό που πίστευαν ότι δε θα ξανασήκωναν κεφάλι. Κατόπιν οι Τάιρα εγκαταστάθηκαν στο Κιότο ως κύριοι, διορίζοντας στις βασικές θέσεις συγγενείς και στέλνοντας οπαδούς τους να διοικήσουν τις επαρχίες.
• Όμως, οι Μιναμότο ανασυγκροτούνται από τον Μιναμότο Γιοριτόμο, στις επαρχίες της ανατολικής Ιαπωνίας. Το 1.180 μ.Χ βαδίζουν εναντίον των Τάιρα κι όταν συντρίβονται ο Γιοριτόμο καταφέρνει να διαφύγει στη χερσόνησο Άπυα. Εκεί δημιουργεί βάση και προχωράει σε ανασυγκρότηση, αποκαθιστά επαφές με παλιούς οπαδούς των Μιναμότο και κερδίζει την υποστήριξη των αντιπάλων των Τάιρα. Κατόπιν, επιλέγει την πόλη Καμακούρα, που βρίσκεται εκτός εμβέλειας των Τάιρα, 480 χλμ από το Κιότο, και το 1.180 μ.Χ μπαίνει στην πόλη με 27.000 άντρες. Οι πολεμικοί αρχηγοί που συντάχθηκαν μαζί του το έκαναν μάλλον από συμφέρον. Πριν το τέλος του 1.180 μ.Χ νικά μια δύναμη των Τάιρα και προχωρά σε συμφιλίωση παλιών ανταγωνιστών. Για να εξασφαλίσει την πίστη και να επιβάλει την τάξη ανάμεσα στους οπαδούς του, συγκροτεί τη στρατιωτική υπηρεσία σαμουράι - ντοκόρο (υπηρεσία πολεμιστών).
• Μεταξύ 1.181-1.183 μ.Χ συγκροτεί βαθμιαία τη διοίκηση της Καμακούρα και σταθεροποιεί τον έλεγχο των Μιναμότο στις ανατολικές επαρχίες. Ταυτόχρονα κερδίζει ολοένα και περισσότερο την υποστήριξη των ευγενών του Κιότο, που επιθυμούν να απαλλαγούν από τους Τάιρα. Όταν αποκτά την υποστήριξη της Αυλής προτείνει τη διαίρεση της αστυνόμευσης της Ιαπωνίας, με τους Τάιρα ως προστάτες της Δύσης και τους Μιναμότο προστάτες της Ανατολής. Η Αυλή δέχεται την πρόταση  αλλά οι Τάιρα την απορρίπτουν.
• Στο τέλος του 1.183 μ.Χ οι Τάιρα αντιλαμβανόμενοι την αυξανόμενη υποστήριξη προς τους Μιναμότο εγκαταλείπουν μαζικά το Κιότο προς τα δυτικά οχυρά τους, παίρνοντας μαζί τους τον ανήλικο αυτοκράτορα Αντόκου και τα αυτοκρατορικά εμβλήματα. Κατόπιν ο τέως αυτοκράτορας Γκι-Σάρακατους κηρύσσει παράνομους και καλεί το Γιοριτόμο να τους καταδιώξει. Ο αδελφός του Γιοριτόμο,Γιοσιτσούνα, τους συντρίβει στη ναυμαχία της Ντανούρα.
• Μετά το γεγονός αυτό, στο Γιοριτόμο δόθηκε η ανώτατη εξουσία των ενόπλων δυνάμεων και του χορηγούνται εξουσίες για την εδραίωση και τη διατήρηση της ειρήνης. Έτσι η χώρα τίθεται υπό τον έλεγχο στρατιωτικής ολιγαρχίας. Ο Γιοριτόμο εκτιμά τη μόρφωση και προσλαμβάνει πολλούς από τους καλύτερους αυλικούς αξιωματούχους στο επιτελείο του στην Καμακούρα. Εφαρμόζει τις παραδόσεις και φημίζεται για την ευθυκρισία και τη δικαιοσύνη του. Επεκτείνει τους αποδοτικούς διοικητικούς και νομικούς μηχανισμούς σε όλη τη χώρα. Από την κατανομή της εξουσίας ωφελούνται τόσο το Κιότο όσο κι η Καμακούρα. Έτσι κερδίζει την εμπιστοσύνη των ιερέων, των μοναχών και των πολεμικών γενών.
• Το 1.192 μ.Χ ο αυτοκράτορας απονέμει στον Γιοριτόμο τον τίτλο Σεϊταϊσογκούν («ο στρατάρχης που υπέταξε τους βαρβάρους»).
• Το 1.199 μ.Χ ο Γιοριτόμο πεθαίνει πάνω στο αποκορύφωμα της δόξας του. Όμως το σύστημα που δημιούργησε επέζησε διαμορφώνοντας την πολιτική και την κουλτούρα της Ιαπωνίας στους κατοπινούς αιώνες.

• Μετά το θάνατο του Γιριτόμο, η εξουσία περνάει στα χέρια της χήρας του Μασάκο, η οποίααποδεικνύεται το ίδιο αν όχι περισσότερο ικανή στην διακυβέρνηση με τον άντρα της. Διορίζει βογκούν ένα παιδί της και αντιβασιλιά της κυβέρνησης της Καμακούρα τον αδελφό της. Μετά το θάνατο του τελευταίου, η αντιβασιλεία έγινε κληρονομικό αξίωμα και παρέμεινε στα χέρια της οικογένειας Χότζαεπί έναν και επιπλέον αιώνα. Οι Χατζή αν και σύμμαχοι των Μιναμότο ήταν στην πραγματικότητα Τάιρα. Στα ανώτατα κυβερνητικά κλιμάκια η ιεραρχία διαμορφώθηκε ως εξής.:

1. Ο αυτοκράτορας ήταν αρχηγός του κράτους, αλλά ουσιαστικά είχε ρόλο θρησκευτικού αρχηγού.
2. Ο παραιτημένος αυτοκράτορας ακολουθούσε και προήγαγε τα συμφέροντα του αυτοκρατορικού οίκου.
3. Ο σογκούν κατείχε πολλές διοικητικές αρμοδιότητες και ήταν ο επικεφαλής της στρατιωτικής κυβέρνησης της Καμακούρα.
4. Ο αντιβασιλιάς ήταν ο άνθρωπος που στην πραγματικότητα ασκούσε την εξουσία.

• Το 1.221 μ.Χ ο τέως αυτοκράτορας Γκι - Τάμπα συγκροτεί δικό του στρατό, με στόχο την αποκατάσταση της κυριαρχίας του αυτοκρατορικού οίκου. Μαζί του συντάσσονται επαρχιακά μοναστήρια με μεγάλο αριθμό μοναχών-πολεμιστών. Καταγγέλλει τον αντιβασιλιά Χότζο ως αντάρτη και καλεί την χώρα να τον υποστηρίξει. Η εξέγερση καταπνίγεται και ο αυτοκράτορας, ο τέως αυτοκράτορας και πολλά μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας εξορίζονται σε μακρινά νησιά. Κατόπιν ο αντιβασιλιάς, επιστρέφοντας στην Καμακούρα εξορίζει ή εκτελεί όσους διαφωνούντες είχαν εμπλακεί στην εξέγερση και κατάσχει τα κτήματά τους. Αυτή η κίνηση κατάσχεσης έγινε σε μια κρίσιμη περίοδο, καθώς τα κτήματα μοιράζονται στον αυξανόμενο πληθυσμό πολεμιστών, ώστε να εξασφαλιστεί η νομιμοφροσύνη τους. Επίσης ένα ένοπλο τμήμα εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα Κυότο.

• Από πολιτιστική άποψη οι 2 κοινωνίες φαίνεται να ανήκουν σε διαφορετικούς κόσμους. Η Καμακούρα βασίζεται στις παραδοσιακές στρατιωτικές αξίες και δεν επεδείκνυε αγάπη για την πολυτέλεια. Στο Κυότο οι αριστοκράτες αγαπούσαν τα ωραία πράγματα, τις πολυτελείς ενδυμασίες, τις γιορτές, τα συμπόσια και τους ποιητικούς διαγωνισμούς. Περιφρονούσαν ως βάρβαρους τους πολεμιστές της Καμακούρα αλλά τους αναγνώριζαν την καλή διακυβέρνηση. Στην Καμακούρα οι αποφάσεις παίρνονταν συλλογικά και τα διατάγματα ψηφίζονταν ομόφωνα. Την πολιτική της Καμακούρα εφάρμοζαν οι υπάλληλοι του μπακούφου που περιόδευαν τη χώρα.

• Το 1.232 μ.Χ το συμβούλιο του κράτους εκδίδει το έγγραφο που έγινε γνωστό ως Τυπικό Τζούι, μια συλλογή κανόνων, συστάσεων και πρακτικών νόμων. Βασίζονταν στις αρχές του Γιοριτόμο για την απονομή δικαιοσύνης στους βασάλους του. Τώρα ακόμα κι ο πιο ταπεινός χωρικός έλπιζε σε δίκαιη μεταχείριση, καθώς δεν ήταν πια δεμένος σ' ένα συγκεκριμένο κομμάτι γης. Μπορούσε να το πουλήσει και να μετοικήσει σε μια νέα περιοχή που ξεχερσώθηκε γη για καλλιέργεια.
• Κιότο και Καμακούρα, αλληλεπιδρούν το ένα στην άλλη και την αμοιβαία περιφρόνηση βαθμιαία αντικατέστησε ένα αίσθημα σεβασμού. Οι πολεμιστές Καμακούρα εδραιώθηκαν ως νέα άρχουσα τάξη και αναπτύχθηκε ένα νέο είδος λογοτεχνίας, που εκθείαζε τα κατορθώματα των σαμουράι. Οι αγράμματοι σαμουράι δεν άργησαν να μάθουν γραφή και ανάγνωση. Οι νεώτερες γενιές της κάστας των πολεμιστών άρχισαν να επιδιώκουν την πολυτέλεια. Οι τεχνίτες γνώρισαν ευημερία χωρίς προηγούμενο. Αυξήθηκαν οι παραγγελίες προς τους γλύπτες ξύλινων αγαλμάτων, που οι πλούσιοι πρόσφεραν στους ναούς, γεγονός που προκάλεσε αναγέννηση στη γλυπτική. Επίσης η ζωγραφική έγινε ζωντανή και ρεαλιστική. Η τάξη των εμπόρων ανέρχεται και το 1.251 μ.Χ ο αντιβασιλιάς ιδρύει ξεχωριστή εμπορική συνοικία και δίνει στους εμπόρους το αποκλειστικό δικαίωμα να οργανώνουν αγορές. Οργανόνωνται εμπορικές ενώσεις ή συντεχνίες γνωστές ως ΖΑ. Παράλληλα ανθεί το εξωτερικό εμπόριο, καθώς βουδιστές Ιάπωνες μοναχοί συμβάλουν στη δημιουργία καλύτερων σχέσεων με τη νότια Κίνα των Σονγκ. Όμως η αυξανόμενη ζήτηση ειδών πολυτελείας δύσκολα μπορούσε να ικανοποιηθεί από μια περιορισμένη αγροτική οικονομία.

• Το 1.257 μ.Χ η περιοχή της Καμακούρα συγκλονίζεται από ισχυρό σεισμό και 2 χρόνια αργότερα ξεσπά μια επιδημία και ένας λιμός. Εμφανίζεται έλλειψη εργατικών χεριών, σε βαθμό που δόθηκε αμνηστία σε φυλακισμένους για να δουλέψουν. Επίσης το Κυότο βρίσκεται στα πρόθυρα της αναρχίας.

• Ξεσπούν συγκρούσεις μεταξύ μοναστηριών και αυτοκρατορικού οίκου και κατά την περίοδο της μεγάλης πείνας επενέβη η Καμακούρα για να σώσει την Αυλή.
• Εμφανίζονται νέες απλοποιημένες μορφές βουδισμού και νέες αιρέσεις.: Το 1.175 μ.Χ εμφανίζεται ηαίρεση της άμωμης γης, που ανησυχεί σοβαρά τον ορθόδοξο βουδιστικό κλήρο. Το 1.201 μ.Χ ο κλήρος πείθει τον αυτοκράτορα και εξορίζει τον αρχηγό της αίρεσης ενώ αποκεφαλίστηκαν μερικοί από τους πιο εξέχοντες πιστούς. Ωστόσο, η αίρεση επέζησε και έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της θρησκευτικής ζωής της Ιαπωνίας. Άλλη διαδεδομένη μορφή βουδισμού υπήρξε το Ζεν. Ο επίσημος κλήρος πυρπόλησε αρκετά μοναστήρια της, αλλά η αίρεση άνθησε υπό την προστασία των σαμουράι. Τρίτη αίρεση ήταν αυτή του Λωτού, ιδρύθηκε από τον μοναχό Ντισίρου, που επιθυμούσε να εξαλείψει τους άλλους κλάδους.

• Το 1.268 μ.Χ ο Κουμπλάι Χαν, ζητά φόρο υποτέλειας, όμως το Μπακούφου δεν καταδέχτηκε να απαντήσει.

• Το 1.274 μ.Χ οι Μογγόλοι εισβάλουν στην Κυοσού, οι Ιάπωνες τους αντιμετωπίζουν ηρωικά για 2 μέρες, με μεγάλες απώλειες. Ωστόσο ξεσπά τυφώνας που καταστρέφει τη δύναμη εισβολής και περίπου 13.000 Μογγόλοι πνίγηκαν. Μετά το γεγονός, η Καμακούρα συγκροτεί μεγάλο στρατό και κατασκευάζει νέα οχυρά. Στο τέλος του 1.280 η αυτοκρατορική αυλή συνειδητοποιεί την απειλή και θέτει όλα της τα εισοδήματα στη διάθεση του μπακούφου.
• Ο Κουμπλάι Χαν στέλνει δύο επιστολές που ζητά η Ιαπωνία να γίνει φόρου υποτελής και τις 2 φορές οι επιστολές καταστράφηκαν και οι απεσταλμένοι Μογγόλοι αποκεφαλίστηκαν. Έτσι το 1.280 μ.Χ 150.000 Μογγόλοι, Κινέζοι και Κορεάτες αποβιβάζονται στο Κυοσού. Ακολουθεί μάχη 50 ημερών, στη συνέχεια νέος τυφώνας καταστρέφει τους εισβολείς και οι Μογγόλοι στρέφονται σε απελπισμένη φυγή κάτω από τα βέλη των Ιαπώνων. Σύμφωνα με τους Ιάπωνες τα 4/5 των εισβολέων χάθηκαν. Ο τυφώνας ονομάστηκε καμικάζε (θεϊκός άνεμος), ενώ οι Ιάπωνες χαλάρωσαν την επαγρύπνησή τους μόλις το 1.300 μ.Χ, 6 χρόνια μετά το θάνατο του Κουμπλάι Χαν.
• Όμως ο πόλεμος έριξε τη χώρα στο χάος. Οι ιερείς έγειραν αξιώσεις καθώς υποστήριζαν ότι οι προσευχές τους προκάλεσαν τον καμικάζε. Τα ταμεία ήταν άδεια και όλη η χώρα είχε φτωχύνει. Πολλοί άντρες είχαν χαθεί κι η καλλιέργεια της γης είχε ουσιαστικά σταματήσει. Η δυσαρέσκεια μεγάλωσε και βαθμιαία υπονομεύτηκε η επιρροή του μπούφου, από ευγενείς του Κιάτο και δυσπραγούντες στρατιωτικούς υποτελείς. Η διαφθορά εξαπλώνεται.

• Το 1.333 μ.Χ οι εχθροί του μπακούφου συγκροτούν συνασπισμό: δυσαρεστημένοι επαρχιακοί στρατιωτικοί άρχοντες συνωμότησαν με μέλη της αριστοκρατίας. Συγκρότησαν στρατό και βάδισαν εναντίον της Καμακούρα, κατέλαβαν και έκαψαν την πόλη. Ο τελευταίος αντιβασιλιάς Χότζο και 200 πιστοί ακόλουθοί του προτίμησαν την αυτοκτονία. Ωστόσο, το σογκουνάτο δεν έσβησε.

• Ακολούθησαν 50 έτη αναταραχής και αγώνες για την εξουσία ανάμεσα στην αριστοκρατία και τοπικούς επαρχιακούς άρχοντες.
• Την δεκαετία του 1.390 μ.Χ το γένος Ασικάγκα αποκτά τον έλεγχο. Αυτή τη φορά το μπακούφου κυβερνά από το Κιότο. Για μια ακόμα φορά η αυτοκρατορική Αυλή βυθίστηκε στο σκοτάδι. Η στρατιωτική εξουσία στην Ιαπωνία θα διαρκούσε πολύ.

Συμπεράσματα:

1. Πριν το τέλος του 12ου αιώνα η εξουσία γλιστρά από τα χέρια της αριστοκρατίας σε αυτά των πολεμικών γενών. Τα 2 σημαντικότερα γένη υπήρξαν των Τάιρα και των Μιναμότο. Όμως η ναυμαχία στα στενά της Τανούρα το 1.185 μ.Χ καθιστά τους δεύτερους κυρίαρχους υπό την ηγεσία του Γιοριτόμο Μιναμότο. Με την εκχώρηση εξουσιών από τον αυτοκράτορα στο πρόσωπο του, η χώρα περνά υπό τον έλεγχο της στρατιωτικής ολιγαρχίας και δίπλα στο Κιότο προβάλει ως ισχυρότερος πόλος εξουσίας η Καμακούρα. Ο Γιοριτόμο εξασφάλισε αποτελεσματική διοίκηση ενώ οι απόγονοί του εκδώσαν το τυπικό Τζούι που βασίζονταν στις αρχές και φαίνεται πως ευνοούσε ακόμα και τους απλούς χωρικούς.
2. Πολιτισμικά, η αριστοκρατία με την πολυτέλεια και την κουλτούρα της διέφερε πολύ από τους λιτούς και πειθαρχημένους άντρες των γενών, αλλά την αρχική περιφρόνηση φαίνεται πως σταδιακά αντικατέστησε ο αμοιβαίος σεβασμός. Εξάλλου από ένα σημείο και έπειτα πρέπει να υπήρχαν και επιρροές του ενός προς τον άλλον. Στο επίπεδο της θρησκείας ο βουδισμός είναι η επίσημη αλλά όχι η μόνη αυθεντική θρησκεία της Ιαπωνίας. Η εμφάνιση όμως βουδιστικών αιρέσεων αντιμετωπίζεται με καχυποψία και εχθρότητα από τον επίσημο κλήρο.
3. Οι 2 εισβολές των Μογγόλων το 1.274 & 1.280 μ.Χ αντιμετωπίστηκαν, αλλά έριξαν τη χώρα στο χάος. Συνέπεια της αταξίας που ακολούθησε ήταν η δυσαρέσκεια για τους Μιναμότο και η καταστροφή της Καμακούρα από συνασπισμό εχθρών τους. Ωστόσο τα πολεμικά γένη συνέχισαν να ασκούν την εξουσία και το 1.390 εμφανίζεται το γένος των Ασικάγκα.

     ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ FUJI TOMO KAZU                                                                                                                                            ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΙΑΠΩΝΙΑ-NIPPON AΞΙΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ 11η ΜΑΡΤΙΟΥ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ Από τον FUJI TOMO KAZU- Επικούρειο Πέπο.

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ απο 9ο-11ο αι. μ.Χ

  Η νησιώτικη απομόνωση της Ιαπωνίας συνέβαλε στην ειρήνη και στην ιδιαιτερότητα της πολιτιστικής εξέλιξης.   Σε καιρούς βαρβαρότητας στην Ασιατική ήπειρο, η Ιαπωνία ήταν ένα ειρηνικό και ευγενικό βασίλειο. Επιπλέον απεξαρτάται από τις ξένες επιρροές και διαμορφώνει τη δική της μορφή πολιτισμού.

• Οι αιώνες μεταξύ 800-1200 μ.Χ αποτελούν περίοδο μεγάλων επιτευγμάτων.
• Από τον 9ο αιώνα οι επαφές με την Κίνα περιορίζονται. Η Ιαπωνία απαλλάσσεται σταδιακά από τις κινέζικες πολιτικές δομές για να υιοθετήσει το δικό της σύστημα. Η αριστοκρατία της γης μαζί με μια τάξη επαρχιακών πολεμικών αρχόντων κυριάρχησαν πάνω στην αυτοκρατορία, για να περιορίσουν την επιρροή του καθεστώτος στην πρωτεύουσα.

• Μεταξύ των πολιτιστικών επιτευγμάτων συγκαταλέγονται: η ξεχωριστή αισθητική, νέοι τρόποι έκφρασης στην δική της γλώσσα, ανάπτυξη της φιλολογίας και των τεχνών και η συγχώνευση του βουδισμού με το σιντοϊσμό.
• Στην διοίκηση υπήρχε το μεγάλο συμβούλιο του κράτους, που συμπεριλάμβανε πρωθυπουργό, υπουργούς και συμβούλους τριών βαθμίδων.
• Αργότερα η οικογένεια Φουτζιμάρα αποκτά μεγάλη δύναμη κι ο ρόλος του συμβουλίου περιορίζεται. Δημιουργούνται τα αξιώματα του αντιβασιλέα και του καγκελάριου που ήταν κληρονομικά. Σε αντίθεση με την Κίνα τα αξιώματα αποκτιούνταν με κριτήριο την καταγωγή και όχι αξιοκρατικά.
  ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΣΑΓΚΑ
• Στα τέλη του 8ου αιώνα υποτάσσει την ανεξάρτητη φυλή των Αινού.
• Ο γιος του Καμού, Σάγκα ιδρύει την αυτοκρατορική αστυνομία, αλλά κατόπιν παραιτείται. Γενικά 19 από τους 30 διαδόχους του Καμού παραιτήθηκαν εθελοντικά από το θρόνο λόγω των βαριών ευθυνών.
• Στην πραγματικότητα, η οικογένεια Φουτζιμάρα ήταν η ισχυρότερη και πλουσιότερη της χώρας και ασκούσε την εξουσία, προμηθεύοντας τους αυτοκράτορες με συζύγους και παλλακίδες. Σταδιακά όλη η αυτοκρατορική γη πέρασε στα χέρια των γαιοκτημόνων.
• Στην ύπαιθρο δεν έλειπαν οι ληστείες και οι εξεγέρσεις. Οι συνηθισμένες ποινές για τους ενόχους ήταν ραβδισμός, καταναγκαστικά έργα, εξορία, θάνατος. Ωστόσο οι εγκληματίες που μετάνιωναν μπορούσαν συνήθως να αποφύγουν την ποινή ζητώντας το έλεος του δικαστηρίου.
• Το 894 μ.Χ οι σχέσεις Ιαπωνίας και Κίνας διακόπηκαν για πέντε αιώνες.
• Το 926 μ.Χ το Ασιατικό βασίλειο Πο Χάι καταλαμβάνεται από τους Χιτάν και διακόπτει τις επαφές του με την Ιαπωνία.
• Από τα μέσα του 11ου αιώνα ο έλεγχος των Φουτζιμάρα πάνω στους αυτοκράτορες εξασθενεί.

• Το 793 μ.Χ υπό τον αυτοκράτορα Καμού η πρωτεύουσα μεταφέρεται στο Χεϊάν Κύο, που αποτελεί αριστούργημα αρχιτεκτονικής.

• Η διακυβέρνηση του Καμού υπήρξε αυταρχική. Περιόρισε την κοσμική εξουσία των βουδιστών και φρόντισε για την αύξηση των εσόδων του κράτους.

• Το 1068 μ.Χ ανέρχεται στο θρόνο ο ανεξάρτητος αυτοκράτορας Γκυ Σαντζέ, που προβαίνει στην κατάσχεση κτημάτων.

• Ο γιος του Σιγκαβάρα, ενισχύει ακόμα περισσότερο την αυτοκρατορική εξουσία. Για να το επιτύχει υιοθετεί την άσκηση της εξουσίας από τα παρασκήνια, καθώς γίνεται μοναχός σε μοναστήρι. Επίσης για να απομακρύνει τους Φουτζιμάρα περνά την εξουσία στην πατρική γραμμή. Κατόπιν προσλαμβάνει συμβούλους του γένους Μιναμότο.
• Ωστόσο στα μέσα του 12 αιώνα λήγει η περίοδος των μοναχών αυτοκρατόρων και η εξουσία περνά πάλι στα γένη.

• Αξιοσημείωτο είναι πως η ποίηση αποτελούσε μέρος της καθημερινής κοινωνικής ζωής και του τελετουργικού.

• Οι διασημότερες γυναίκες ποιήτριες υπήρξαν η κυρία την τιμής Σουαγκόν με αρκετά προκλητικό και αισθησιακό ύφος. Όπως και η επίσης κυρία της τιμής, αλλά πιο δειλή στο γράψιμο Μουρασάκι Σικίμπου. Μάλιστα το βιβλίο της Μουρασάκι «Η αφήγηση του Γκέντζι» θεωρήθηκε από μερικούς λόγιους ως το πρώτο μυθιστόρημα του κόσμου, αλλά και το μεγαλύτερο έργο ολόκληρης της ιαπωνικής λογοτεχνίας.

Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΚΕΝΤΖΙ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

• Στο κοινωνικό επίπεδο, οι αγρότες αποτελούσαν τη μόνη παραγωγική τάξη, αλλά αντιμετωπίζονταν με μεγάλη περιφρόνηση. Την εποχή του Χεϊάν η διάκριση μεταξύ ελευθέρων αγροτών και δούλων είχε εξαφανιστεί και υπήρχαν μόνο δουλοπάροικοι. Οι μάζες γενικά ζούσαν μέσα στην αθλιότητα.
• Οι γυναίκες κατείχαν κατώτερη θέση και ο ρόλος τους ήταν να υπηρετούν τον άντρα, αλλά μπορούσαν να κατέχουν περιουσία.
• Το πανεπιστήμιο της Χεϊάν προπαρασκεύαζε ευγενείς για τις κρατικές θέσεις αλλά αργότερα παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε. Οι ευγενείς ίδρυσαν δικές τους ιδιωτικές σχολές.

• Ο Σαϊτσό δημιουργεί τη βουδιστική αίρεση Τεντάι που θα εξελιχθεί στην ισχυρότερη και θα προσελκύσει λαϊκές μάζες.. Επίσης ο Κόνκαϊ θα δημιουργήσει την βουδιστική αίρεση Σινγκόν.

• Ο βουδισμός επηρέασε τη Χεϊάν, επιβάλλοντας την καύση των νεκρών, την απαγόρευση της κρεοφαγίας και συχνά αντικατέστησε την ποινή του θανάτου με την εξορία.
• Τον 10 αιώνα η εμφάνιση της λατρείας γύρω από την «άμωμη χώρα» του Βούδα Αμύντα έγινε η πιο δημοφιλής σε όλες τις τάξεις. Καθώς πρέσβευε πως όλοι οι άνθρωποι που έχουν αισθήματα έχουν θέση στον παράδεισο

• Ωστόσο την αρμονία ανάμεσα στις θρησκείες διαδέχεται η διαπάλη μεταξύ αιρέσεων που θα δημιουργήσουν πανίσχυρους στρατούς και θα προβούν στη λεηλασία των αντιπάλων τους.
• Μεταξύ των ετών 981-1185 μ.Χ από το όρος Χιέν θα προβούν σε επιθέσεις εναντίον της κυβέρνησης και θα πολιορκούν τα ανάκτορα.                                                           
• Από τον 11ο αιώνα αρχίζει η εποχή των φεουδαρχικών Σογκούν που θέτει τέρμα στην ειρήνη και στη γαλήνη της εποχής Χεϊάν.

• Το 1180 μ.Χ το γένος Μιναμότο μετά από πενταετή μάχη εκμηδενίζει το αντίπαλο γένος Τάιρα. Οι νικητές επιτρέπουν στον αυτοκράτορα να διατηρήσει το θρόνο του, ενώ ο ηγέτης τους Μιναμότο Γιοριτόμο εγκαθιστά κυβέρνησή σε παραλιακή επαρχία. 
• Συμπεράσματα:
  
• Η Ιαπωνία μετά την περίοδο επιρροής και πολιτιστικών δανείων από τον κινέζικο πολιτισμό, εισέρχεται σε περίοδο απομόνωσης. Αυτό έχει σαν συνέπεια την ειρηνική αυτόνομη ανάπτυξή της σε περιόδους που στον υπόλοιπο κόσμο επικρατούσε η βία και οι πόλεμοι.
• Σαν κοινωνία παρουσίαζε τεράστιες αντιθέσεις. Έτσι ενώ η πρωτεύουσα Χεϊάν Κύο ανθεί και οι τέχνες μεγαλουργούν (αρχιτεκτονική, ποίηση κ.λ.π), στην ύπαιθρο οι αγρότες αν και ήταν η ραχοκοκαλιά της χώρας, αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση και επιβίωναν δύσκολα σε βαθμό που να μετατραπούν σε δουλοπάροικους.
• Στην κορυφή της ιεραρχίας έχουμε μια διαπάλη μεταξύ αυτοκρατόρων και ισχυρών γενών, όπως οι Φουτζιμάρα, οι Μιναμότο και οι Τάιρα. Επίσης καθοριστικό ρόλο παίζει η θρησκεία κι ενώ από τη μια μεριά συνέβαλε στη μετατροπή της ποινής του θανάτου σε εξορία από την άλλη η δημιουργία αιρέσεων με ιδιωτικούς στρατούς, αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποίησης. Από τον 11ο αιώνα, όταν η αυτοκρατορία παρακμάζει έχουμε την εμφάνιση των φεουδαρχικών Σογκούν.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΠΕΠΟΣ    

NIPPON-ΙΑΠΩΝΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΑΞΙΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ Από τον FUJI TOMO KAZU=Επικούρειο Πέπο.

ΙΑΠΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΟΣΜΩΣΗ 6ος-8ος αι. μ.Χ.

• Στα τέλη του 6ου αιώνα οι Ιάπωνες ασπάζονται το βουδισμό

• Το 752 μ.Χ εγκαινιάζουν ναό με τεράστιο άγαλμα του Βούδα σε μια τελετή που συμβολικά εντάσσει τη χώρα στον πολιτισμένο κόσμο.
• Σε σχετικά σύντομο διάστημα η Ιαπωνία περνά από την πρωτόγονη κατάσταση σε ένα στάδιο αναπτυγμένου πολιτισμού, αφομοιώνοντας στοιχεία των αναπτυγμένων λαών.
• Το 300 μ.Χ ο πολιτισμός των Γιαγιόι παραχωρεί τη θέση του στο λεγόμενο πολιτισμό των Τύμβων.
• Κατά τον 3ο αιώνα μια φυλή που είχε ως προστάτιδα τη θεά του ήλιου Αματεράσου μετανάστευσε από την Κυοσού στη Χονσού, στην πεδιάδα Γιαμάτο (κοντά στη σημερινή Οσάκα. Εκεί με τη δύναμη των όπλων ή με συμμαχίες με άλλα σημαντικά γένη, επέκτειναν βαθμιαία την κυριαρχία τους στη δυτική Ιαπωνία και ίδρυσαν   αυτοκρατορία υπό τη δυναστεία της γενιάς του ήλιου που βασίλευσε χωρίς διακοπή ως τις μέρες μας.
• Η βασιλική οικογένεια συνδέθηκε με τον Σιντοϊσμό, στον οποίο ο θάνατος ήταν εστία μόλυνσης. Ο βασιλιάς είχε θεϊκή καταγωγή αλλά όχι και απόλυτη εξουσία. Ήταν ο 1ος μεταξύ ίσων απειθάρχητων φύλαρχων.
• Οι φύλαρχοι ασκούσαν εξουσία σε ομάδες που ονομάζονταν Ούτζι και ήταν αυτάρκεις κοινότητες. Στην προσπάθεια δημιουργίας πιο συγκεντρωτικής εξουσίας προβάλει το συμβούλιο του κράτους που συμμετείχαν οι πιο δυνατοί αρχηγοί Ούτζι.
• Συχνά ανταγωνιστικά Ούτζι συγκρούονταν για να επιβάλλουν υποψήφιο αυτοκράτορα της αρεσκείας τους, ενώ συχνές ήταν και οι δολοφονίες αυτοκρατόρων.
• Οι Ιάπωνες αρκετές φορές επενέβαιναν στα εσωτερικά της Κορέας παίρνοντας το μέρος ενός εκ των τριών αντιμαχόμενων βασιλείων.
• Τον 4ο αιώνα υιοθετούν την Κινέζικη γραφή δια μέσου της Κορέας, ενώ ο βουδισμός εισέρχεται στη χώρα με πολλές παλινδρομήσεις.
• Ο αυτοκράτορας Σοτόκου έθεσε τη χώρα σε μια χωρίς προηγούμενο στη παγκόσμια ιστορία, πορεία δανεισμού πολιτιστικών επιτευγμάτων. Ο βουδισμός είχε το προβάδισμα στα θρησκευτικά ζητήματα και ο κομφουκιανισμός στα κοσμικά.
• Το 604 μ.Χ ο διάδοχος Σοτόκου θεσπίζει το σύνταγμα των 17 αρχών που αποτελεί την πρώτη προσπάθεια για εφαρμογή ηθικού κώδικα συμπεριφοράς των υπαλλήλων και τη δημιουργία ιδεολογικής βάσης διακυβέρνησης.
• Το 607 μ.Χ εγκαινιάζει αποστολές από και προς την Κίνα από ανθρώπους της τέχνης και μελετητών του βουδισμού και του κομφουκιανισμού.
• Το 622 μ.Χ ο διάδοχος Σοτόκου πεθαίνει.
• Το 645 μ.Χ δολοφονούνται οι Σόγκα που στην ουσία κυβερνούσαν την Ιαπωνία και ενθρόνιζαν τον αυτοκράτορα της αρεσκείας τους. Έτσι ο πρίγκιπας Νάκα νο Ογιέ γίνεται αυτοκράτορας Τενταί.
• Το 646 μ.Χ ανακηρύσσεται έτος του μεγάλου ανασχηματισμού με πρότυπο για την εξουσία το σύστημα της δυναστείας Τανγκ στην Κίνα.
• Επίσης σχηματίζεται κεντρική κυβέρνηση και αφαιρείται η εξουσία από τα Ούτζι. Η γη παραδίδεται στο στέμμα για να μοιραστεί στους χωρικούς και στους δούλους. Ωστόσο, οι περισσότεροι ευγενείς κράτησαν την ιδιοκτησία τους ενώ οι χωρικοί φορολογήθηκαν τόσο βαριά που κατέληξαν και πάλι δουλοπάροικοι.
• Το 702 μ.Χ θεσπίζεται ο κώδικας Ταϊχό αποτελούμενος από 2 μέρη: 1ον Διοικητικούς θεσμούς. 2ον Ποινικό κώδικα, συντάχθηκε με βάση τα κινέζικα πρότυπα. Αλλά αντίθετα από την Κίνα στους διοικητικούς κλάδους, προτεραιότητα είχε η υπηρεσία στη θρησκεία που ασχολούνταν με το σιντοϊσμό και ακολουθούσε η υπηρεσία του κράτους ελεγχόμενη από το μεγάλο συμβούλιο.
• Η Ιαπωνία διαιρέθηκε σε επαρχίες, διαμερίσματα, χωριά και καλύβες, ενώ η διοίκηση στελεχώθηκε με κριτήριο την καταγωγή κι όχι αξιοκρατικά.
• Στον ποινικό κώδικα οι ποινές ήταν: 1. Ραβδισμός, 2. Καταναγκαστικά έργα (1-3 έτη), 3. εξορία, 4. Θάνατος.
• Η Νάρα υπήρξε η πρώτη πραγματική πόλη και σχεδιάστηκε σαν μικρό αντίγραφο της πρωτεύουσας Τσανγκαν των Τανγκ. Στην εποχή της βουδισμός και σιντοϊσμος συνυπάρχουν αρμονικά και ακμάζουν αμφότεροι. Γίνονται πρόοδοι σε τέχνες και φιλολογία, γλυπτική, ζωγραφική, ποίηση. Ειδικά στην ποίηση το 760 μ.Χ εκδόθηκε η ανθολογία Μανγιοσού (συλλογή 10.000 φύλλων) με 4.500 ποιήματα στα οποία αντανακλώνται όλες οι τάξεις της χώρας.
• Ωστόσο, ενώ η Νάρα ευημερεί, οι αγρότες υποφέρουν και η θέση τους επιδεινώνεται όταν ο βουδιστικός κλήρος εξαιρείται από τη φορολογία. Ο βουδιστικός κλήρος αυξάνει τον πλούτο του και τη δύναμή του για εξουσία.
• Το 784 μ.Χ η Νάρα παύει να είναι η πρωτεύουσα λόγω του φόβου της άρχουσας τάξης για την αυξανόμενη δύναμη του βουδιστικού κλήρου και η πρωτεύουσα μεταφέρεται στο Κιότο για την επόμενη χιλιετία.

• Τα Ιαπωνικά νησιά κατοικήθηκαν τουλάχιστον από το 10.000 π.Χ αλλά ο πρώτος πολιτισμός εμφανίστηκε το 8.000 π.Χ. Οι Τζομόν ζούσαν στη λίθινη εποχή και επιβίωναν από το κυνήγι, το ψάρεμα και τη συλλογή κοχυλιών, ενώ είχαν εξημερώσει το σκύλο. Πιθανόν ο πολιτισμός των Τζομόν συνέπεσα με την άφιξη των Αϊνού που κατέλυσαν στο Χοκάιντο. Και οι 2 λαοί ήταν άγνωστης προέλευσης. Οι επόμενοι μετανάστες ήταν σχεδόν σίγουρα μογγολικής καταγωγής και απ' το 300 π.Χ ο πολιτισμός των Γιαγιόι αντικαθιστά αυτόν των Τζομόν. Οι Γιαγιόι ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι γεωργοί που γνώριζαν την κατεργασία του σιδήρου και χρησιμοποιούσαν τον κεραμικό τροχό. Στα μέσα του 3ου αιών διενεργούσαν ανταλλαγές προϊόντων με την Ασιατική ήπειρο και οι ταξικές διακρίσεις ήταν ήδη έντονες. 
• Συμπεράσματα:
  

1. Στην Ιαπωνία οι επιρροές από τον κινέζικο πολιτισμό είναι παραπάνω από εμφανείς σε όλα τα επίπεδα. Το αλφάβητο αποτελεί κινέζικο δάνειο. Επίσης η θρησκεία του βουδισμού εισάγεται και συνυπάρχει αρμονικά με το Σιντοϊσμό, αλλά ακόμα και στο σύστημα διακυβέρνησης πρότυπο αποτελεί ο κομφουκιανισμός. Όλα αυτά όμως αφομοιώθηκαν από τους Ιάπωνες βάζοντας πάντα και τη δική τους σφραγίδα.
2. Στα επιτεύγματα της χώρας ανήκουν το σύνταγμα των 17 αρχών του διάδοχου Σουτόκου και ο κώδικα Ταϊχό που περιλαμβάνει τη διοικητικούς θεσμούς και ποινικό κώδικα.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΠΗΓΗ: ΤΙΜΕ LIFE BOOKS/ΠΑΓΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ANIXNEYTHS FUZI TOMO KAZU    

ΡΟΜΠΕΡΤ ΡΕΝΤΦΟΡΝΤ Είμαστε όλοι φοβισμένοι. Από τον ανιχνευτή Επικούρειο Πέπο.

Ρόμπερτ Ρεντφορντ: «Είμαστε όλοι φοβισμένοι» 

«Από την Ελλάδα;» ρωτάει με απορία ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ όταν του συστήνομαι ως «Yannis from Greece». Και συνεχίζει μιλώντας ελληνικά: «Τσι κάνεις;». Ακούω ξανά την ηχογράφηση της συνέντευξης. Ο Ρέντφορντ λέει πράγματι «τσι». Οχι «τι». Σύντομα καταλαβαίνω γιατί. Οπως φαίνεται, ο Ρέντφορντ είχε μείνει στην Κρήτη για έξι ολόκληρους μήνες τη δεκαετία του 1960. «Το 1967 πήρα την οικογένειά μου και ήρθαμε στην Ευρώπη» μου είπε. «Ζήσαμε για έξι μήνες στην Iσπανία, σε μια μικρή πόλη στον Νότο ονόματι Μίχας, και μετά πήγαμε στην Ελλάδα. Πρώτα στο Ηράκλειο και μετά στην ενδοχώρα της Κρήτης».
Προσπάθησε, μάλιστα, να πείσει την οικογένειά του να ζήσουν σε μια σπηλιά στα Μάταλα. «Λατρεύω την Ελλάδα και τους Ελληνες» συνέχισε ο 76χρονος ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός και διευθυντής του Φεστιβάλ του Sundance, ο οποίος βρέθηκε μαζί μου για μισή ώρα στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Απρίλιο. Οχι για να μιλήσουμε για την Ελλάδα, βέβαια, αλλά για την τελευταία ταινία του, «Ο κανόνας της σιωπής», στην οποία συμπρωταγωνιστεί με ένα εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών, από τη Σούζαν Σαράντον και τον Νικ Νόλτε ως την Τζούλι Κρίστι και τον Σαμ Ελιοτ. Πρόκειται για ένα πολιτικό θρίλερ με πρωταγωνιστή τον ίδιο, στον ρόλο ενός πρώην μέλους της ριζοσπαστικής αντιπολεμικής οργάνωσης The Weather Underground, η ζωή του οποίου αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη όταν, στα γεράματα, έπειτα από 40 χρόνια σιωπής, αποκαλύπτεται η πραγματική ταυτότητά του. Μαζί μας βρίσκονται τρεις ακόμη δημοσιογράφοι, μια Ισπανίδα, μια Γερμανίδα και ένας Αυστραλός. Ο Ρέντφορντ έχει να πει κάτι για τις χώρες όλων των παρευρισκομένων και από εκεί αρχίζω την κουβέντα μας.
Οι γεωγραφικές γνώσεις σας είναι αξιοθαύμαστες. Εχετε να πείτε κάτι για κάθε χώρα. Σας αρέσει όντως τόσο πολύ η γεωγραφία; «Εχω ταξιδέψει πολύ στη ζωή μου. Προτού ακόμη γίνω ηθοποιός. Ενιωσα ότι τα ταξίδια θα ήταν η πραγματική εκπαίδευσή μου. Δεν τα πήγαινα καλά στο σχολείο, δεν ήμουν και τόσο καλός μαθητής. Βαριόμουν. Το βλέμμα μου, οι σκέψεις μου, η φαντασία μου ήταν διαρκώς έξω από το παράθυρο. Βαριόμουν να βλέπω κάποιον να μιλάει όρθιος. Ηθελα απλώς να... φύγω. Πήγα στο κολέγιο και στον έναν χρόνο μού ζητήθηκε να το αφήσω (χαμογελά). Και τότε, περίπου στα 18 μου, κάτι μέσα μου μού είπε ότι η εκπαίδευσή μου βρισκόταν εκεί έξω, στον κόσμο. Στην εμπειρία από τους άγνωστους πολιτισμούς. Και αυτό έκανα».
Το να γυρίσεις τον κόσμο μόνο και μόνο επειδή θεωρείς ότι αυτό οφείλεις να κάνεις ακούγεται μεν όμορφο, αλλά υποθέτω ότι δεν ήταν και τόσο εύκολο. «Οντως. Χρειαζόμουν χρήματα. Και δεν τα είχα. Αποφάσισα να δουλέψω και να κάνω οικονομίες ώστε να μπορέσω να πετύχω αυτό που ήθελα. Δούλεψα επί τέσσερις μήνες σε πετρελαιοπηγές. Στόχος μου ήταν να συγκεντρώσω ένα χρηματικό ποσό που θα μου επέτρεπε να ζήσω έναν χρόνο στην Ευρώπη».
Ως περιπλανώμενος ταξιδιώτης ποιος ήταν ο πρώτος ευρωπαϊκός προορισμός σας; «Η Γαλλία. Πήγα με το πλοίο. Εμεινα αρκετούς μήνες. Mετά η Ισπανία. Η Ιταλία επίσης. Στη Γαλλία και στην Ιταλία πήγα σε σχολές καλών τεχνών. Εμενα σε ξενώνες για νέους. Πολύ φθηνά. Ετσι, όμως, κατέκτησα αυτό που ήθελα: την εκπαίδευσή μου. Γιατί με το να βρίσκομαι σε διαφορετικό μέρος κάθε φορά και με το να γεύομαι διαφορετικούς πολιτισμούς κατάφερα να δω τη δική μου πατρίδα μέσα από τα δικά τους μάτια».

Τι κερδίσατε βλέποντας τις Ηνωμένες Πολιτείες μέσα από τα μάτια της Ευρώπης; «Μπόρεσα να αντιληφθώ μια ευρύτερη εικόνα της Αμερικής. Οταν ήμουν νέος τη δεκαετία του '50, η πατρίδα μου ήταν βουτηγμένη στην προπαγάνδα. Προπαγάνδα για το πόσο σπουδαίοι ήμασταν εμείς οι Αμερικανοί που είχαμε κερδίσει τον πόλεμο, που ήμασταν η χώρα με τις πολλές ευκαιρίες μπλα... μπλα... μπλα... Πίσω από καθετί κρυβόταν μια πολύ βαριά προπαγάνδα. Και το αποδεχόσουν. Πηγαίνοντας στην Ευρώπη είδα μια διαφορετική εικόνα της πατρίδας μου, μια πολύ πιο σύνθετη εικόνα. Και όπου πήγαινα αυτή η εικόνα είχε και μια ιδιαιτερότητα. Στη Φλωρεντία, στο Παρίσι, στη Μαγιόρκα, στη Βαρκελώνη. Ολες αυτές οι πόλεις είχαν το δικό τους χρώμα».
Τι νομίζετε ότι σας βοήθησε να σχηματίσετε μια ξεκάθαρη εικόνα για κάθε τόπο; «Πιστεύω η ζωγραφική. Οπου και να πήγαινα, ζωγράφιζα. Πρόσωπα ανθρώπων. Οταν ζωγραφίζεις, κάτι σου μένει. Το κουβαλάς μαζί σου και μετά γίνεται σημαντικό».
Εξακολουθείτε να ζωγραφίζετε; «Να ζωγραφίζω όχι, επειδή απαιτεί πολύ χρόνο. Φτιάχνω σκίτσα όμως. Αυτό μου επιτρέπει ο ελεύθερος χρόνος μου».
Η ταινία «Ο κανόνας της σιωπής» αναφέρεται στη δεκαετία του '70 και στο κίνημα των Weather Underground. Εσείς πού είχατε τοποθετηθεί ιδεολογικά εκείνη την εποχή; «Οταν μπήκε η δεκαετία του '70 είχα ήδη χορτάσει το μερίδιό μου στην περιπέτεια, στην επανάσταση και στα προβλήματα με τον νόμο. Είχα ξεπεράσει τα όριά μου. Οταν στα τέλη της δεκαετίας του '50 επέστρεψα στην Αμερική από την Ευρώπη, είχα μείνει πανί με πανί. Αφραγκος στην κυριολεξία. Κατέληξα στη Νέα Υόρκη, βρήκα μια δουλειά και τότε κατάλαβα ότι είχε έρθει καιρός να κατασταλάξω. Και αυτό έκανα. Παντρεύτηκα, έκανα οικογένεια και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60 άρχισα να χτίζω την καριέρα μου στη Νέα Υόρκη. Οταν, λοιπόν, μπήκαν στη ζωή μας οι Weather Underground, γύρω στο 1968 - κράτησαν ως το 1971-1972 - ήμουν πλέον ένας άνθρωπος με υποχρεώσεις. Δουλειά, οικογένεια. Την ίδια ώρα, όμως, ακριβώς επειδή αντιλαμβανόμουν τι συμβαίνει στην πατρίδα μου, υποστήριζα τους σκοπούς αυτού του κινήματος. Γιατί ήμουν και εγώ εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, ενός λάθος πολέμου, ο οποίος τελικά δεν επρόκειτο να έχει και πολλές διαφορές από τον πόλεμο του Ιράκ. Χτίστηκε και ωρίμασε επάνω σε λάθος βάσεις, έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή πολλών νέων ανθρώπων και είχε πολλά θύματα χωρίς λόγο».

Οι Weather Underground ήταν ένα κίνημα που στηρίχτηκε στη βία. Ποια ήταν η δική σας θέση; «Η βία δεν ήταν από την αρχή χαρακτηριστικό των Weather Underground και μπορώ να πω ότι δεν ήμουν απαραιτήτως εναντίον της. Πιστεύω ότι ως κίνημα ήταν πραγματικά αποτελεσματικό - τα πρώτα χρόνια τουλάχιστον. Το πρόβλημα προέκυψε όταν αργότερα οι Weather Underground εξελίχθηκαν σε ένα οργισμένο κίνημα. Αυτό έγινε επειδή δεν είχαν τη δημοσιότητα που ήθελαν, αλλά και επειδή τίποτε δεν άλλαζε. Οι φοιτητές εξακολουθούσαν να πέφτουν θύματα ξυλοδαρμού κ.ο.κ. Οι Weather Underground κατάλαβαν ότι μέσω της ειρηνικής οδού δεν δινόταν λύση στο πρόβλημα. Αποφάσισαν να στραφούν στη βία. Γι' αυτό και στην ταινία υπάρχει η φράση "φέρτε τον πόλεμο σπίτι"».
Οπότε, πώς νιώσατε εσείς τότε, όταν είδατε ότι η βία κυριαρχούσε στο κίνημα; «Τότε ήταν που είπα μέσα μου ως εδώ ήταν, αυτό το κίνημα θα αυτοκαταστραφεί. Θα κατασπαράξει τον εαυτό του. Κάτι που έγινε. Οταν στράφηκαν στη βία, διχάστηκα. Καταλάβαινα το γιατί, αλλά έβλεπα επίσης την αρχή του τέλους. Ημουν κοντά στο κίνημα εκείνη την εποχή, ήμουν βαθύς γνώστης τού τι ακριβώς συνέβαινε. Μετά, με την πάροδο του χρόνου, όλα άλλαξαν. Η αλλαγή είναι το μόνο αναπόφευκτο και έτσι η περίοδος του έντονου ριζοσπαστισμού έδωσε τη θέση της σε μια περίοδο έντονου συντηρητισμού. Ετσι ήρθε ο Ρόναλντ Ρίγκαν. Και αυτή ήταν μια απίστευτα καταθλιπτική περίοδος, την οποία διαδέχθηκε μια ακόμη πιο καταθλιπτική περίοδος (γελάει). Ποιος το περίμενε ότι με τον Τζορτζ Μπους θα πήγαιναν τόσο άσχημα τα πράγματα; Να, όμως, που έγινε».

Πότε σας ήρθε η ιδέα για μια ταινία σχετική τους Weather Underground; «Τότε, στα 70s, το σκέφτηκα για πρώτη φορά. Πρώτον, επειδή, πολιτικά μιλώντας, η συγκεκριμένη περίοδος στην πατρίδα μου είχε τεράστιο ενδιαφέρον και, δεύτερον, επειδή θαύμαζα το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι της γενιάς μου έδιναν μάχη για να αποκτήσουν τη δική τους φωνή, αψηφώντας τους κινδύνους στους οποίους έθεταν τον εαυτό τους. Και μετά αυτοκαταστράφηκαν. Οντως, ανακάλυψα μια πολύ ωραία ιστορία πίσω από όλο αυτό το ζήτημα. Ωστόσο, εκείνη την εποχή δεν ήταν μια ιστορία για μένα».
Γιατί δεν ήταν κατάλληλη ιστορία για εσάς τότε; «Κατ' αρχάς δεν θα μπορούσα να την αφηγηθώ σωστά, γιατί δεν ήμουν παρά ένας μισθωτός ηθοποιός στο Μπρόντγουεϊ. Επίσης, μέσα μου πίστευα ότι έπρεπε να περάσει χρόνος για να ειπωθεί μια τέτοια ιστορία. Οταν, κοιτάζοντας προς τα πίσω, θα μπορούσαμε πια να δούμε τους Weather Underground ως κομμάτι της αμερικανικής Ιστορίας, τότε θα ήταν η σωστή στιγμή. Αναμονή λοιπόν. Και έτσι, 40 χρόνια μετά, η ιδέα επανήλθε».
Στο διάστημα που μεσολάβησε, βέβαια, υπήρξαν και πολλά ντοκυμαντέρ για τους Weather Underground. Αυτό δεν σας απασχόλησε; «Ασφαλώς. Γι' αυτό και δεν θέλησα να κάνω μια ταινία για κάτι που είχε ήδη περάσει ως ντοκυμαντέρ. Αυτό που με ενδιέφερε, αυτό που πάντα με ενδιέφερε, είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Το "Ολοι οι άνθρωποι του πρoέδρου", για παράδειγμα, δεν ήταν μια ταινία για το Γουότεργκεϊτ ούτε μια ταινία για τον Νίξον. Ηταν μια ταινία για τη σκληρή προσπάθεια δύο δημοσιογράφων να φθάσουν στην αλήθεια. Το ίδιο και στον "Κανόνα της σιωπής". Τι συνέβη στη ζωή όλων αυτών των ανθρώπων που ήταν μέλη του κινήματος; Τι συνέβη όταν το κίνημα έσβησε και αναγκάστηκαν να μείνουν κρυμμένοι με πλαστές ταυτότητες; Να κάτι που δεν έχει ειπωθεί. Ποιες ήταν οι συνέπειες τού να παραμείνεις ελεύθερος από το FBI ή την αστυνομία; Επρεπε να αλλάξεις όλη σου τη ζωή. Να γίνεις κάποιος άλλος. Πρέπει να αλλάξεις τη συμπεριφορά σου. Πρέπει ακόμη και να μετανοήσεις, είτε το θες είτε όχι. "Ηταν λάθος μου. Εκανα βλακείες..."».
Βρίσκετε κάποια αναλογία των Weather Underground με την εποχή μας; «Πώς προσδιορίζετε αυτή την αναλογία;».

Σήμερα υπάρχουν κινήματα σαν τους Weather Underground σε όλον τον κόσμο, αλλά η Αμερική βρίσκεται πάντα πίσω, απλώς ακολουθεί, αν το κάνει και αυτό. «Και έτσι είναι. Πιστεύω ότι η Αμερική κάηκε εκείνη την εποχή, γι' αυτό και σήμερα φοβάται. Στις μέρες μας η πολιτική κυριαρχείται από τη συντηρητική σκέψη επειδή ο κόσμος φοβάται. Δεν υπάρχουν σήμερα "Μπάαντερ-Μάινχοφ". Από κάτω όμως; Από κάτω υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν κινήματα. Υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν οι άνθρωποι που λένε ότι αυτό ή εκείνο δεν είναι σωστό. Υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να αλλάξει η κατάσταση. Το κίνημα "Occupy Wall Street" ήταν μια ένδειξη ότι αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν και μπορούν να πράξουν. Μια στο τόσο, αυτή η οργή γίνεται αναβρασμός και έτσι ξεσπά κάποιο κίνημα. Το επίσης ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι κανένα κίνημα δεν έχει πετύχει απολύτως. Κανένα κίνημα δεν κατάφερε ποτέ να υλοποιήσει πλήρως τον πραγματικό στόχο του. Κανένα κίνημα δεν μπόρεσε να γευθεί την τελική νίκη του, είτε αυτή λέγεται αναρχισμός, στις αρχές του 20ού αιώνα με την Εμα Γκόλντμαν, είτε τα κινήματα την εποχή της οικονομικής κρίσης, είτε οι Μαύροι Πάνθηρες...».
Ακόμη και η προτελευταία ταινία σας, η «Υποπτη συνωμοσίας», αναφερόταν στην υπόγεια οργάνωση που σχεδίασε τη δολοφονία του Αβραάμ Λίνκολν... «Ολες οι ταινίες μου είναι για την Αμερική. Μπορεί να πήγα στην Ελλάδα, μπορεί να πήγα στη Γαλλία, μπορεί να έμαθα τη ζωή μέσα από τα ταξίδια μου, όμως οι ιστορίες που αποφασίζω να πω στον κινηματογράφο αφορούν πάντα την γκρίζα ζώνη της αμερικανικής ζωής. Δεν με ενδιαφέρουν τα σημεία που είναι μαύρα ή άσπρα. Ούτε με ενδιαφέρουν τα σημεία που είναι μπλε, άσπρα ή κόκκινα (τα χρώματα της αμερικανικής σημαίας). Η γκρίζα ζώνη είναι που με ενδιαφέρει, γιατί εκεί βρίσκονται οι συνθέσεις και η πολυπλοκότητα».
Και για να ξεφύγουμε κάπως από την πολυπλοκότητα της ζωής, πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας; «Προφανώς, η δουλειά είναι η ζωή μου και η τέχνη είναι η δουλειά μου. Αλλά δεν θα μπορούσα να το κάνω αν δεν είχα ισόποσο χρόνο για τον εαυτό μου. Και είμαι ο εαυτός μου όταν βρίσκομαι κοντά στη φύση. Το να περνάς χρόνο στη φύση, επάνω σε ένα άλογο, κάνοντας σκι ή απλώς περπατώντας, είναι μαγεία. Για μένα είναι σαν την τροφή».

Tι σας αρέσει τόσο πολύ στη φύση; «Το γεγονός ότι ένα μέρος της είναι άθικτο, αμόλυντο από την εξέλιξη. Θα τρελαινόμουν αν η ζωή μου ήταν μόνο δεσμεύσεις σε μεγαλουπόλεις. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο πήγα στη Γιούτα. Δεν πήγα εκεί για την πολιτική της. Βέβαια, το πώς κατάφερα να επιβιώσω στο (σ.σ.: συντηρητικό) πολιτικό περιβάλλον της είναι αξιοθαύμαστο».
Στον «Κανόνα της σιωπής» πρωταγωνιστείτε, πέντε χρόνια μετά την ταινία «Λέοντες αντί αμνών». Επίσης, παίζετε στην καινούργια ταινία «Captain America». Τι σας έστρεψε ξανά στην ηθοποιία; «Στο "Captain America" παίζω γιατί είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτά που έχω κάνει μέχρι σήμερα. Εχω φτάσει σε ένα σημείο στη ζωή μου που απλώς περιμένω, ψάχνοντας για κάτι διαφορετικό. Είναι ένας κακός. Μου άρεσε που έπαιξα τον κακό. Ομως η ταινία στην οποία παίζω και βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα είναι το "All is Lost". Δεν έχει καθόλου διαλόγους και είμαι ο μόνος ήρωας στην ιστορία (σ.σ.: η ταινία "All is Lost", στην οποία ο Ρέντφορντ υποδύεται έναν άνθρωπο χαμένο μέσα στο σκάφος του στον ωκεανό, προβλήθηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών, λίγο καιρό μετά από αυτή τη συνέντευξη, και προκάλεσε αίσθηση)».
Και να κλείσουμε με κάτι πιο ανάλαφρο, αλλά εξίσου σημαντικό. Είστε 76 χρόνων και δείχνετε 50άρης. Υπέροχος! Ποιο είναι το μυστικό σας; «Σας ευχαριστώ πολύ. Ομως ειλικρινά, μα τον Θεό, δεν το βλέπω έτσι. Δεν μου αρέσει να κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη, ας ξεκινήσουμε από αυτό. Ανεξαρτήτως από το αν το τήρησα, ένας από τους λόγους για τους οποίους αποφάσισα να στραφώ στη σκηνοθεσία ήταν επειδή δεν μου αρέσει να βλέπω τον εαυτό μου. Μου αρέσει, βέβαια, να το ακούω από τους άλλους. Οφείλεται στο εγώ μου. Πολύ ισχυρό (γέλια)». l
*Η ταινία «Ο κανόνας της σιωπής» («The Company You Keep») θα προβάλλεται στις αίθουσες από τις
11 Ιουλίου, σε διανομή Village Roadshow.

**Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Ιουλίου 2013

Χουάν Ραμόν Χιμένεθ: Από τον ανιχνευτή Επικούρειο Πέπο.

Η μούσα του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ

Συντάκτης: Αρχοντία Κάτσουρα

«Καλή και όμορφη σαν κρίνος, ωστόσο μυστικά θλιμμένη, πιθανόν γιατί νιώθει ότι δεν την αγαπά αυτός τον οποίο αγαπά». Ετσι περιέγραψαν τη Χεορχίνα Ούμπνερ οι δύο νεαροί Περουβιανοί που επισκέφθηκαν τον νέο, αλλά ήδη διάσημο ποιητή Χουάν Ραμόν Χιμένεθ στη Μαδρίτη, το καλοκαίρι του 1905. Δεν χρειάστηκε και πολύ για να καταλάβει ότι η νεαρή κοπέλα από το Περού, που ως θαυμάστρια του έργου του ένα χρόνο πριν του είχε γράψει ζητώντας αντίτυπα των βιβλίων του, ήταν ερωτευμένη μαζί του.
Είχαν ανταλλάξει μερικές επιστολές –όχι πολλές, αρκετές όμως για να γεννηθεί μια θερμή σχέση εξ αποστάσεως ανάμεσα στον Χουάν Ραμόν και τη Χεορχίνα και να εμπνεύσει ορισμένα από τα ωραιότερα ποιήματά του. Ο ποιητής είχε ανακαλύψει στο πρόσωπό της την ιδεατή για εκείνον γυναίκα: καλλιεργημένη, ευαίσθητη, μυστηριώδης.
Επειτα από μερικές νύχτες αγωνίας ανάμικτης με ευτυχία και τη δημιουργία νέων ποιημάτων, της γράφει: «Γιατί να περιμένουμε άλλο; Θα πάρω το πρώτο πλοίο, το πιο γρήγορο, για να με φέρει στο πλευρό σου. Μη μου ξαναγράψεις. Θα μου τα πεις όλα διά ζώσης, όταν θα καθόμαστε μπροστά στη θάλασσα ή στον αρωματισμένο κήπο σου, τον γεμάτο πουλιά και φεγγάρια…».
Λίγες ημέρες πριν επιβιβαστεί στο πλοίο, λαμβάνει ένα τηλεγράφημα από το Περού μέσω του προξενείου στη Μαδρίτη: «Ενημερώστε τον ποιητή Χουάν Ραμόν Χιμένεθ ότι η Χεορχίνα Ούμπνερ πέθανε». Ο Χουάν Ραμόν καταρρέει –είχε ήδη νοσηλευτεί στο παρελθόν με κατάθλιψη και αυτοκτονικές τάσεις και το χτύπημα είναι πολύ βαρύ. Επιστρέφει στη γενέτειρά του, Μογέρ της Ουέλβα στην Ανδαλουσία, όπου γεννήθηκε παραμονές Χριστουγέννων του 1881. Εκεί θα τον φροντίσει η οικογένειά του. Διοχετεύει όλη τη θλίψη, τον πόνο και την απογοήτευσή του σε ένα ποίημα με τίτλο «Γράμμα στη Χεορχίνα Ούμπνερ, στον ουρανό της Λίμα». Κατορθώνει να ανασυγκροτηθεί και έως το 1920 γράφει ίσως τις σημαντικότερες από τις ποιητικές συλλογές του: τις «Μπαλάντες της άνοιξης», «Ηχηρή μοναξιά», «Λαβύρινθος» και «Ο Πλατέρο κι εγώ».
Ο ποιητής, που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1956, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό του, άργησε πολύ να μάθει την αλήθεια: η Χεορχίνα Ούμπνερ δεν υπήρξε ποτέ. Η κοπέλα που του έγραψε γιατί δεν μπορούσε να βρει τα βιβλία του στην πατρίδα της, αυτήν στην οποία έστειλε αφιερώσεις γραμμένες με το αγαπημένο του μοβ μελάνι, που του έλεγε ότι περνάει τις ημέρες της διαβάζοντας και ρεμβάζοντας μπροστά στη θάλασσα, ήταν ένα πρόσωπο φανταστικό. Μια γυναίκα επινοημένη από δύο νεαρούς Περουβιανούς, οι οποίοι, λίγο εξαιτίας της τρέλας της νιότης, ίσως και με άγνοια κινδύνου, και περισσότερο από επιθυμία να αλληλογραφήσουν με τον αγαπημένο τους ποιητή, έπαιξαν μαζί του. Ο Κάρλος Ροδρίγες Ούμπνερ και ο Χοσέ Κάλβες Μπαρενετσέα, μετέπειτα πρόεδρος του Περού, φοιτητές, δημόσιοι υπάλληλοι και φερέλπιδες ποιητές. Υπήρξε βέβαια μια Χεορχίνα, με σάρκα και οστά, αλλά δεν ήταν παρά η ξαδέλφη του Ούμπνερ. Σύμφωνα με κάποιους μελετητές είχε απλώς επιφορτιστεί με την αντιγραφή των επιστολών σε γυναικείο καλλιγραφικό χαρακτήρα. Κατά άλλους, οι δύο «απατεώνες» χρησιμοποίησαν το όνομά της χωρίς η ίδια να το γνωρίζει καν.
Οποιητής άργησε πολύ να παραδεχτεί ότι εξαπατήθηκε, λέγεται ότι ενδεχομένως δεν το έμαθε ποτέ. Ωστόσο, λίγα χρόνια πριν πεθάνει, σε επανέκδοση των ποιημάτων του αναθεώρησε το «Γράμμα στη Χεορχίνα Ούμπνερ». Σε εκείνη την πρώτη εκδοχή του, όμως, τη γεμάτη από περιγραφές των οδυνηρών συναισθημάτων για τον χαμό της, της έγραφε:
«Εχεις χαθεί. Χωρίς ψυχή, στη Λίμα,/ κάνεις να ανθίζουν λευκά τριαντάφυλλα κάτω από τη γη./ Κι αφού πουθενά δεν συναντιούνται οι αγκαλιές μας,/ ποιο ανόητο παιδί, τέκνο του μίσους και του πόνου,/ έφτιαξε τον κόσμο ενώ έπαιζε φυσώντας σαπουνόφουσκες στον αέρα;»*
* Ελεύθερη απόδοση από τα ισπανικά, από το «Γράμμα στη Χεορχίνα Ούμπνερ, στον ουρανό της Λίμα» (Carta a Georgina Hübner en el cielo de Lima)
  «Ο Χουάν Ραμόν Χιμένεθ είναι σαν την Αυστραλία, χώρα απέραντη και ήπειρος μαζί, ο μεγαλύτερος ποιητικός τόπος της λογοτεχνίας της Ισπανίας του 20^ου αι.» (Andrés Trapiello)
Ο Χουάν Ραμόν Χιμένεθ (Juan Ramón Jiménez), βραβευμένος το 1956 με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φιγούρες της ισπανόφωνης ποίησης του 20^ου αι.. Υπήρξε κύριος ανανεωτής της και πνευματικός πατέρας των ποιητών της γενιάς του 27, όπως του Λόρκα κ.α. Στην Ελλάδα είναι, ίσως, περισσότερο γνωστός για τις ιστορίες του γαϊδαράκου Πλατέρο, του ήρωα των παιδικών διηγημάτων «Ο Πλατέρο κι εγώ» (Platero y yo). Ο Χιμένεθ, ωστόσο, έζησε για την ποίηση και με την ποίηση. Συχνά γλυκομιλούσε γι΄αυτήν λες κι αναφερόταν σε μια αγαπημένη: «Η σχέση που έχω με την Ποίηση είναι αυτή των παράφορα ερωτευμένων». Ακούραστος δημιουργός, δούλευε και ξαναδούλευε τους στίχους του με άσβεστο πάθος, μέχρι που σφάλισε τα μάτια σε ηλικία 77 ετών. Ο Χιμένεθ είναι ο ποιητής της καθαρής ποίησης και της απόλυτης επιθυμίας για ομορφιά, αισθητικής και πνευματικής.

Γεννήθηκε το 1881 σε μια κωμόπολη της Ανδαλουσίας, το Μογκέρ. Η πατρίδα του, το μεσογειακό της φως, η λευκότητα των σπιτιών διαμόρφωσαν το ψυχισμό του νεαρού Χιμένεθ. Η θάλασσα του Μογκέρ, την οποία ως παιδί ατένιζε αχόρταγα από την ταράτσα του σπιτιού του, εντυπώνεται στην ποιητική του μνήμη. Τα στοιχεία αυτά- η θάλασσα, ο ήλιος, ο ουρανός, η αθωότητα της λευκής του πατρίδας- θα αποτελέσουν μόνιμα πρώτες ύλες των στίχων του.
Από παιδί είχε φύση μελαγχολική και εσωστρεφή ιδιοσυγκρασία. Σύντομα βρήκε καταφύγιο στην ποίηση και η ευαισθησία του βρήκε φωνή στους στίχους του. Πολύ νέος, το 1900, εκδίδει δύο ποιητικές συλλογές: «Μενεξεδένιες Ψυχές» (Almas de violeta) και «Νυνφαίαι» (Ninfeas), οι οποίες εκτυπώθηκαν με βιολετί και πράσινο μελάνι αντίστοιχα, ακολουθώντας τις τάσεις του Μοντερνισμού, ενός από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής, στο οποίο ανήκουν και τα παραπάνω έργα. Αυτά έτυχαν θερμής αποδοχής από τους ποιητικούς κύκλους και διάσημοι ποιητές, όπως ο Ρουμπέν Νταρίο (Rubén Darío) και ο Αντόνιο Ματσάδο (Antonio Machado), αγκάλιασαν με ενθουσιασμό το νεαρό ποιητή. Στους πρώτους αυτούς μελαγχολικούς στίχους κυριαρχεί ο κόσμος των αισθήσεων- η μουσικότητα, τα χρώματα, τα αρώματα-, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το κόσμο των συναισθημάτων.

Υπήρξαν ρόδα και βιολέτες στο μπλε του στερεώματος,

μαγεία μυθική χρωμάτων και αρωμάτων∙

ήταν ένα από ΄κείνα τα δειλινά

των γλυκών ανοίξεων, που η ψυχή μου

στις αναμνήσεις βλέπει να πλανώνται.

Ο Χουάν Ραμόν Χιμένεθ και ο έρωτας
Ένα από τα βασικά θέματα της ποίησής του είναι ο έρωτας. Αποτελεί γι’ αυτόν το πέμπτο στοιχείο της φύσης μαζί με το νερό, τον αέρα, τη φωτιά και τη γη. Στους στίχους του ο έρωτας είναι παθιασμένος κι επώδυνος, εμφανίζεται όμως πάντα εξευγενισμένος, μια πύρινη φλόγα που φέγγει με τις πιο λεπτές και ευγενικές αποχρώσεις του γαλάζιου- ο έρωτας στην ποίησή του συγκρίνεται με την μπλε περίοδο στους πίνακες του Πικάσσο.

Αδελφή: Ξεφυλλίζαμε τα φλογερά μας σώματα

σε μια αφθονία δίχως τέλος, δίχως συναίσθηση…

Ήταν φθινόπωρο κι ο ήλιος — θυμάσαι; — γλύκαινε

θλιμμένα την κάμαρα με μια υπόλευκη λάμψη …

Το 1913 γνωρίζει κι ερωτεύεται την Ζηνοβία Καμπρουμπί (Zenobia Cambrubí). Το 1916 παντρεύονται και θα μείνουν αχώριστοι σύντροφοι για σαράντα σχεδόν χρόνια μέχρι το θάνατό της. Η Ζηνοβία, η οποία υποστήριξε πολύ το σύζυγό της στο έργο του, υπήρξε μια πολύ καλλιεργημένη γυναίκα, μοντέρνα για την εποχή της, φεμινίστρια και μεταφράστρια του ινδού νομπελίστα Ταγκόρε. Προκειμένου να τελεστούν οι γάμοι, ο Χιμένεθ διασχίζει για πρώτη φορά τον Ατλαντικό με προορισμό τη Νέα Υόρκη, όπου διέμενε η Ζηνοβία. Τα δύο αυτά γεγονότα, ο γάμος του και ο διάπλους του ωκεανού, θα σταθούν καθοριστικά για το έργο του, διότι από τις εμπειρίες αυτές γεννιέται η συλλογή «Ημερολόγιο ενός προσφάτως παντρεμένου ποιητή» (Diario de un poeta recién casado).
To πρωτοποριακό αυτό βιβλίο θεωρείται από κάποιους το σημαντικότερο ισπανικό ποιητικό έργο του 20ου αι.. Είναι γραμμένο σε μορφή ημερολογίου και συνδυάζει ποίηση και πρόζα, διάλογους και μονόλογους. Παρουσιάζει μεγάλη ετερογένεια υλικού, ως και αμερικάνικες διαφημίσεις παρεμβάλλει- ένα έργο πραγματικά με τον αέρα του μοντέρνου. Η μεγάλη καινοτομία ωστόσο για την ισπανόφωνη ποίηση είναι η εκτεταμένη και συνειδητή χρήση του ελεύθερου στίχου. Επιλέγει σκόπιμα το νέο αυτό στίχο, διότι θέλει να αναγγείλλει την αναγέννηση που υφίσταται η ποίησή του κι ο ίδιος με τον έρωτα, το γάμο και τη γνωριμία του με τον ωκεανό, με μια καινούρια ζωή.

Μοιάζεις, θάλασσα, να μάχεσαι

— ω! αναταραχή δίχως τέλος, μέταλλο αδιάκοπο! —

ώστε από σένα να βρεθείς ή εγώ για να σέ βρω.

Τι απέραντη δείχνεσαι,

στη γυμνότητά σου μόνη

…….

Σαν σε τοκετό, γεννάς τον εαυτό σου,

— με πόση κούραση! —

τον εαυτό σου, θάλασσα μοναδική!

τον εαυτό σου, εσένα μόνο και εντός της δικής σου

μοναδικής πληρότητας όλων των πληροτήτων,

…ώστε από σένα να βρεθείς ή εγώ για να σέ βρω!

Με το βιβλίο αυτό η έκφρασή του αλλάζει ριζικά και το έργο του εισέρχεται σε μία νέα περίοδο που ο ποιητής μας ονομάζει διανοητική. Η ποίησή του γίνεται καθαρή, αγνή, poesía pura, απογυμνώνεται από περιττά στολίδια, από κοσμητικά επίθετα και τον περίτεχνο λόγο. Τώρα παρατηρείται το εξής παράδοξο: ο λόγος του, το λεξιλόγιο γίνεται απλό, καθημερινό, εντούτοις τα νοήματά του γίνονται δύσκολα, πυκνά. Ο Χιμένεθ γίνεται ο ποιητής της απέραντης μειονότητας.
Αυτήν την περίοδο εκδίδει πολλά κοσμήματα της ισπανικής ποίησης, όπως Αιωνιότητες (Eternidades), Ποίηση (Poesía), Ομορφιά (Belleza), Η πλήρης εποχή (La estación total). Ο Χιμένεθ γράφει ασταμάτητα, είναι εξορισμένος θα λέγαμε στην ποίησή του.
Ζώο Βάθους

Το 1936 ξεκινά μια διαφορετική εξορία γι΄αυτόν: με το ξέσπασμα του Εμφυλίου, φεύγει από την Ισπανία και λόγω της νίκης του Φράνκο, αυτοεξορίζεται μόνιμα· ζει στην Κούβα, στη Φλόριντα, στην Ουάσινγκτον και τέλος θα εγκατασταθεί στο Πουέρτο Ρίκο.
Τα χρόνια περνούν. Βρισκόμαστε στο 1949, όταν εκδίδεται μία συλλογή ορόσημο της ισπανόφωνης ποίησης: Ζώο Βάθους (Animal de fondo). Ο Χουάν Ραμόν είναι πλέον ηλικιωμένος, ο λόγος του έχει ωριμάσει, όμως η ποίησή του παραμένει νέα. Φέρει πάντα μαζί της την άνοιξη, τον αέρα της ανανέωσης. Η έμπνευση σε όλο της το μεγαλείο! Ο ποιητής αγγίζει πλέον την πολυπόθητη Ολότητα, La totalidad, φθάνει πλέον έπειτα από μακρόχρονο ταξίδι στην Πλήρη του Εποχή: ανοιξιάτικη αναγέννηση, καλοκαιρινός θερισμός του καρπού, χειμωνιάτικη απόλαυση των κόπων, των κύκλων ζωής.
Η συλλογή Ζώο Βάθους αποτελείται από 29 ποιήματα, άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, που αλληλοσυμπληρώνονται, και είναι εστιασμένα όλα σε ένα θέμα, την ανακάλυψη του εσωτερικού μας θεού, της ομορφιάς, του φωτεινού μας κέντρου.
Το 1956, τo βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας έρχεται σε μια τραγική στιγμή της ζωής του: λίγες μέρες πριν πεθάνει η γυναίκα του. Συντετριμμένος δεν θα πάει να το παραλάβει. Δύο χρόνια αργότερα πεθαίνει και ο ίδιος στο Πουέρτο Ρίκο. Ο αιώνιος Ανδαλουσιανός, όπως υπέγραφε ο ίδιος ο Χουάν Ραμόν, ήταν από τις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις συνέπειας, που έργο και ζωή ταυτίζονται· ο ποιητής ενστάλαξε την ύπαρξή του στους στίχους, δίνοντας στα πάντα ολόγυρα αισθητική, συναισθηματική και πνευματική αξία.
Άννα Βερροιοπούλου
Στα ελληνικά κυκλοφορεί η Μικρή Ποιητική Ανθολογία του Χιμένεθ από τις εκδόσεις Απόπειρα.