ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2021 ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

 

Κωστής Παλαμάς

ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου, χαρίσματα θεϊκά, ολανοιγμένα νιώθω δυο μάτια μυστικά.

🍋🍎

Δεν τα φωτίζει ο ήλιος που λάμπει για τη γη και παίρνουν φως απ’ άλλη πιο καθαρή πηγή.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου, που πάθη ταπεινά δεν έχουν τόπο, νιώθω δυο μάτια φωτεινά.

🍋🍎

Και βλέπω τα κρυμμένα, τ’ αθώρητα θωρώ, τον άνθρωπο, την πλάση, τ’ αστέρια, τον καιρό.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου κι εκεί που δεν μπορείς ποτέ σου νά μπεις —νιώθω δυο μάτια ολημερίς.

🍋🍎

Χειροπιαστά ξανοίγω τα πλάσματα του νου κι απάνου μου σκυμμένους αγγέλους τ’ ουρανού.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου τα μαύρα —μη σκιαχτείς! —ολανοιγμένα νιώθω δυο μάτια ολονυχτίς.

🍋🍎

Και χώρα ξαντικρίζω μ’ ασύγκριτη ομορφιά μακριά απ’ την τρικυμία κι από τη συγνεφιά.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου τα μυστηριακά ολανοιγμένα νιώθω δυο μάτια αρμονικά.

🍋🍎

Κι όλο μ’ εκείνα βλέπω μια λύρα μαγική… Οϊμέ! τα δάχτυλά μου δε φτάνουν ώς εκεί.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου, που πάθη ταπεινά δεν έχουν τόπο, βρίσκω δυο μάτια φωτεινά.

🍋🍎

Και βλέπω αγάλια αγάλια μπροστά μου να περνά ο κόσμος των ονείρων με τα χρυσά φτερά.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου δυο μάτια μυστικά τα νιώθω ολανοιγμένα, χαρίσματα θεϊκά.

🍋🍎

Διαβάζω στο βιβλίο της φύσης το τρανό κάθε σβηστό ψηφίο και νόημα σκοτεινό.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου, στα βάθη τα ιερά, ολανοιγμένα νιώθω δυο μάτια λαμπερά.

🍋🍎

Τα περασμένα εμπρός μου διαβαίνουνε ξανά, και δέχοντ’ άλλο σχήμα και φως τα τωρινά.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου τ’ αμόλυντα, γλυκά γλυκά ανοιγμένα νιώθω δυο μάτια μυστικά.

🍋🍎

Και δείχνεται το μέλλον ακόμα το κρυφτό στα μάτια της ψυχής μου σαν αστραπή κι αυτό.

🍋🍎

Εκεί που η σκύλα η Έγνοια δεν πάει, δεν αλυχτά, μες στην ψυχή μου κρύβω δυο μάτια ολανοιχτά.

🍋🍎

Μια μέρα τ’ άλλα μάτια, που είναι από γη πλαστά, θα λιώσουν μες στο μνήμα με το κορμί κλειστά.

🍋🍎

Στα βάθη της ψυχής μου που πάθη κοσμικά δεν έχουν τόπο, νιώθω δυο μάτια μυστικά.

🍋🍎

Αυτά δε θα κλειστούνε ποτέ, δε θα χαθούν, ελεύθερα μια μέρα γοργά θα φτερωθούν.

🍋🍎

Τα μάτια της ψυχής μου, τα μάτια τα θεϊκά που μέσα μου ανοιγμένα τα νιώθω μυστικά,

🍋🍎

ψηλότερ’ απ’ τ’ αστέρια, στον έβδομο ουρανό θα τ’ ανταμώσουν πάλι το Φως το αληθινό!

🍋🍎

Σε χαιρετώ με σεβασμό κ.ο.μ.

Επίκουρος ο Γοργογυραίος 🎨

Κωστής Παλαμάς.

Ο Σάτυρος ή το γυμνό τραγούδι

🍎🍋🍎🍋

Όλα γυμνά τριγύρω μας, όλα γυμνά εδώ πέρα, κάμποι, βουνά, ακροούρανα, ακράταγ’ είναι η μέρα. Διάφαν’ η πλάση, ολάνοιχτατα ολόβαθα παλάτια·το φως χορτάστε, μάτια, κιθάρες, το ρυθμό.

🍎🍋

Εδώ είν’ αριά κι αταίριαστα λεκιάσματα τα δέντρα, κρασί είν’ ο κόσμος άκρατο, εδώ είν’ η γύμνια αφέντρα. Εδώ είν’ ο ίσκιος όνειρο, εδώ χαράζει ακόμα στης νύχτας τ’ αχνό στόμα χαμόγελο ξανθό.

🍎🍋

Εδώ τα πάντα ξέστηθα κι αδιάντροπα λυσσάνε· αστέρι είν’ ο ξερόβραχος, και το κορμί φωτιά ’ναι. Ρουμπίνια εδώ, μαλάματα, μαργαριτάρια, ασήμια, μοιράζει η θεία σου γύμνια, τρισεύγενη Αττική!

🍎🍋

Εδώ ο λεβέντης μάγεμα , η σάρκα αποθεώθη, οι παρθενιές, Αρτέμιδες, Ερμήδες είναι οι πόθοι. Εδώ κάθε ώρα ολόγυμνη, θάμα στα υγρόζωα κήτη, πετιέται κι η Αφροδίτη και χύνεται παντού.

🍎🍋

—Παράτησε το φόρεμα, και με τη γύμνια ντύσου, Ψυχή, της γύμνιας ιέρισσα, ναός είναι το κορμί σου. Μαγνήτεψε τα χέρια μου, της σάρκας κεχριμπάρι, τ’ ολύμπιο το νεχτάρι της γύμνιας δώσ’ να πιω.

🍎🍋

Σκίσε τον πέπλο, πέταξε τον άμοιαστο χιτώνα και με τη φύση ταίριασε την πλαστική σου εικόνα. Λύσε τη ζώνη, σταύρωσε τα χέρια στην καρδιά σου· πορφύρα τα μαλλιά σου,μακρόσυρτη στολή.

🍎🍋

Και γίνε ατάραχο άγαλμα, και το κορμί σου ας πάρει της τέχνης την εντέλεια που λάμπει στο λιθάρι· και παίξε και παράστησε με της ιδέας τη γύμνια τα λυγερά τ’ αγρίμια, τα φίδια, τα πουλιά.

🍎🍋

Και παίξε και παράστησε τα ηδονικά, τα ωραία, λαγάρισε τη γύμνια σου και κάμε την ιδέα. Τα στρογγυλά, τα ολόισα, χνούδια, γραμμές, καμπύλες, ω θείες ανατριχίλες, χορεύτε ένα χορό.

🍎🍋

Μέτωπο, μάτια, κύματα μαλλιά, γλουτοί, λαγόνες, κρυφά λαγκάδια, του Έρωτα ρόδα, μυρτιές, κρυψώνες, πόδια που αλυσοδένετε, βρύσες του χάιδιου, ω χέρια, του πόθου περιστέρια, γεράκια του χαμού!

🍎🍋

Και ολόκαρδα, κι αμπόδιστα λογάκια, ω στόμα, ω στόμα, σαν το κερί της μέλισσας,σαν του ροδιού το χρώμα. Τα κρίνα τ’ αλαβάστρινα, του Απρίλη θυμιατήρια, ζηλεύουν τα ποτήρια του κόρφου σου.— Ω! να πιω,

🍎🍋

να πιω στα ροδοχάραγα, στα ορθά, στα σμαλτωμένα, το γάλα που ονειρεύτηκα της ευτυχίας· εσένα. Εγώ είμαι ιεροφάντης σου, βωμοί τα γόνατά σου, στην πύρινη αγκαλιά σου θεοί θαματουργούν.

🍎🍋

Μακριά μας όσα αταίριαστα, ντυμένα και κρυμμένα,τα μισερά και τ’ άσκημα και ακάθαρτα και ξένα. Ορθά όλα· ξέσκεπα, άδολα, γη, αιθέρες, κορμιά, στήθια. Γύμνια είναι κι η αλήθεια,και γύμνια κι η ομορφιά.

🍎🍋

—Στη γύμνια την ηλιόκαλη της αθηναίισσας μέρας κι ανίσως και φαντάξει σου κάτι άντυτο σαν τέρας, κάτι σα δέντρο αφύλλιαστο και δίχως ίσκιου χάρη, αδούλευτο λιθάρι, ξεραγκιανό κορμί,

🍎🍋

κάτι γυμνό και ξέσκεπο στα ολανοιγμένα πλάτια, που ζωντανό θα το ’δειχναν μόνο δυο φλόγες μάτια, κάτι που από τους σάτυρους κρατιέται, και είν’ αγρίμι, και είν’ η φωνή του ασήμι,—μη φύγεις· είμ’ εγώ, ο Σάτυρος. Και ρίζωσασαν την ελιά εδώ πέρα, λιγώνω τους αγέρηδες με τη βαθιά φλογέρα. Και παίζω και παντρεύονται, λατρεύονται, λατρεύουν, και παίζω και χορεύουν, ανθρώποι, ζα, στοιχειά.

🍎🍋

ΠΗΓΉ https://www.greek-language.gr/

Καλή Ανάσταση και καλή πνευματική ανάταση.

Προμηθέας – Χριστός: Οι πάσχοντες «θεοί». Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 

α. «τόνδε προς πέτραις/ υψηλοκρήμνοις τον λεωργόν οχμάσαι/ αδαμαντίνων δεσμών εν αρρήκτοις πέδαις» (Αισχύλος «Προμηθεύς Δεσμώτης», στ. 4-6, τον πανούργο τούτον να τον καρφώσεις εκεί πάνω στα βράχια τ’ αψηλόγκρεμνα, δεμένον μ’ ατσάλινα δεσμά που να μη σπάνε).

β. «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασιν την γην κρεμάσας» (Από τα πάθη του Χριστού, Μ. Πέμπτη και Παρασκευή).

Στη μυθολογία και στη θρησκεία πολλών λαών ανευρίσκεται η εικόνα του «πάσχοντα ανθρώπου» ή και Θεού. Οι άνθρωποι αρέσκονται να πιστεύουν πως κάποιος άνθρωπος ή θεός τους προστατεύει ή και τους σώζει. Τα πάθη τους δεν επιβεβαιώνουν μόνο το μέγεθος της θυσίας και της προσφοράς τους αλλά και την εγγενή αδυναμία των ανθρώπων να υπερβούν το φόβο και την αγωνία που απορρέουν από τη συνειδητοποίηση της περατότητάς τους (θνητά όντα).

«Θνητούς γ’ έπαυσα μη προδέρκεσθαι μόρον»(απελευθέρωσα τους θνητούς απο το φόβο του θανάτου) (Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης»)// «Θανάτω θάνατον πατήσας… ο σταυρόν υπομείνας και τον θάνατον καταργήσας», (Υμνολογία του Μ. Σαββάτου).

Τόσο ο Προμηθέας όσο και ο Χριστός προβάλλουν εμφαντικά ότι απομάκρυναν τον άνθρωπο (απελευθέρωσαν;) από το φόβο του θανάτου. Όχι βέβαια ότι ανέτρεψαν τους φυσικούς νόμους, αλλά ότι έδωσαν στο ανθρώπινο γένος τη δυνατότητα να υπερβαίνει το διαρκή φόβο της θνητότητάς του. Το θεμελιακό αυτό χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανθρώπινης ύπαρξης δεν το έσβησαν με την «αθανασία», αλλά με τα κατάλληλα δώρα που δεν είναι άλλα από τη γνώση – αποδοχή της αντικειμενικής πραγματικότητας και την αυτογνωσία. Ο άνθρωπος μόνον όταν γνωρίζει και αποδέχεται την αλήθεια μπορεί να την διαχειριστεί επ’ ωφελεία του.

Ωστόσο η ταύτιση της «προσφοράς» προς τον άνθρωπο συνοδεύτηκε από το φρικτό μαρτύριο του Προμηθέα κι από τον σταυρικό «θάνατο» του Χριστού. Αυτό το παράλληλο πάθος καταδεικνύει την διαχρονική ανάγκη του θνητού ανθρώπου να πιστεύει πως η σωτηρία του είναι προϊόν κάποιου «πάσχοντος θεού». Τέτοια στοιχεία θρησκευτικού συγκρητισμού μπορούμε να βρούμε πολλά στα αρχαία και εκκλησιαστικά κείμενα. Ανεξάρτητα από το εάν τα ευρήματα αυτά παραβιάζουν τους κανόνες του ορθολογισμού (ως πυρηνικού στοιχείου του ευρωπαϊκού διαφωτισμού), είναι σημαντικό για τον άνθρωπο να γνωρίζει τις αντιλήψεις που προηγήθηκαν για τη «θυσία» - πάθη των θεών του.

Μεσσιανικές προσδοκίες

Οι μεσσιανικές προσδοκίες πλάθουν ιστορίες που αφηγούνται τον ηρωισμό ανδρών, ημίθεων ή και θεών που υποφέρουν πολλά για χάρη των ανθρώπων. Οι πρωταγωνιστές τέτοιων πράξεων που αγγίζουν τα όρια της αυτοθυσίας χαρακτηρίζονται από μια απέραντη αγάπη για τους ανθρώπους και πασχίζουν για τη σωτηρία τους ή και την πρόοδό τους. Συγκρούονται με δυνάμεις υπέρτερες ή και αντιμάχονται την κακότητα κάποιων ανθρώπων που απεργάζονται την πτώση και τη δουλεία των συνανθρώπων τους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ερμηνεύεται η ψυχολογία των ανθρώπων να περιμένουν κάποιο μεσσία για να τους απαλλάξει από τις ενοχές, τις φοβίες και τα λάθη τους και να τους βοηθήσει να νιώσουν σίγουροι για τον εαυτό τους και το μέλλον τους. Γι’ αυτό και δυσκολεύονται σε μια ύστερη φάση να ξεχωρίσουν το μυθικό στοιχείο από το πραγματικό και το ορθολογικό. Η πίστη θεριεύει και συνδράμει καταλυτικά στη βίωση ενός αισθήματος ασφάλειας που απελευθερώνει τη θέληση για επιβίωση και δημιουργία. Νιώθει προστατευμένος από μια δύναμη στον αγώνα του να αντέξει τα δεινά που απορρέουν από τις πολυποίκιλες αναγκαιότητες (βιολογικές, κοινωνικές…).

Τα πάθη του Προμηθέα και του Χριστού

Ιδανικοί ενσαρκωτές όλων των παραπάνω εικόνων και σκέψεων δύο εμβληματικά πρόσωπα που τα πάθη και η εκούσια θυσία τους σημάδεψαν την πνευματική και ηθική πορεία του ανθρώπου και του κόσμου. Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ και ο ΧΡΙΣΤΟΣ. Ένας ημίθεος – Τιτάνας κι ένας «Θεός». Πολλά είναι τα στοιχεία που τους ενώνουν όπως πολλά είναι κι αυτά που τους διαφοροποιούν. Το βασικό κοινό σημείο και των δυο είναι ότι συνενώνουν το θεϊκό και το ανθρώπινο στοιχείο: Ίσως, όμως, το στοιχείο που τους κατέστησε σύμβολο παγκόσμιο και πανανθρώπινο είναι τα πάθη τους για χάρη του ανθρώπου.

Ο Προμηθέας καρφωμένος στον Καύκασο, ο Χριστός σταυρωμένος στο Γολγοθά. Ο συμβολισμός είναι φανερός. Είναι η καρφωμένη και σταυρωμένη ανθρωπότητα, που πρέπει να απαλλαγεί από τα δεσμά της που άλλοι χάλκευσαν γι’ αυτήν ή και η «ίδια» με τα λάθη και την απρονοησία της. Προμηθέας και Χριστός πληρώνουν το τίμημα της αγάπης – προσφοράς τους στον αιώνιο άνθρωπο. Ο Προμηθέας εξομολογητικά δηλώνει: «Θνητοίς γαρ γέρα/ πορών ανάγκαις ταίσδ’ ενέζευγμαι τάλας˙», (Αισχύλος, «Προμηθεύς Δεσμώτης»,107…) - (Για τα δώρα/ που έδωσα στους ανθρώπους, μπήκα ο δόλιος/ σε τέτοια βάσανα).

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης παρουσιάζει το Χριστό ως «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Α,29) και «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’έχη ζωήν αιώνιον. Ου γαρ απέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού εις τον κόσμον ίνα κρίνη τον κόσμον, αλλ’ ίνα σωθή ο κόσμος δι’ αυτού» (Γ, 16-17). Η αγάπη, λοιπόν, προς τον κόσμο και η σωτηρία αυτού συνιστούν τη βασική αιτία των παθών του Χριστού.

Και οι δυο, Προμηθέας και Χριστός, υφίστανται τα πάνδεινα, χωρίς παράπονα, γογγυσμό ή μίσος για τους διώκτες: «οράτε δεσμώτην με δύσποτμον Θεόν/….δια την λίαν φιλότητα βροτών» (Κοιτάχτε με δεσμώτη το βαριόμοιρο θεό,/… γιατί τους ανθρώπους αγάπησα τόσο, Αισχύλος, «Προμηθέας Δεσμώτης»στ 119-120,123) διακηρύσσει ο Προμηθέας, κι ας ένιωθε κάπως προδομένος από τους ανθρώπους και τους άλλους τιτάνες.

Η προδοσία

Το παράπονο του Προμηθέα αποδίδει με γλαφυρότητα ο Κ. Βάρναλης στο «φως που καίει» (Ο Μονόλογος του Μώμου): 

«Τους έσωσα κ’ εγώ μια φορά και πρόκοψα!… Έκλεψα τη φωτιά από τον Όλυμπο και τους την έφερα. Τους έδωσα το λογικό και τη γλώσσα. Τους ανέβασα ψηλά, ίσαμε τους θεούς. Κι αφτοί με προδώσανε».

Ανάλογη και η προδοσία του Χριστού από το μαθητή του Ιούδα «Και έτι αυτού λαλούντος ιδού Ιούδας…ο δε παραδιδούς αυτόν έδωκεν αυτοίς σημείον λέγων˙ ον αν φιλήσω, αυτός εστί, κρατήσατε αυτόν….», (Ματθαίος, ΚΣΤ 47-49). Την προδοσία του Ιούδα ακολούθησε η προδοσία και η εγκατάλειψη από τον όχλο «οι δε περισσώς έκραζον λέγοντες˙ σταυρωθήτω», (Ματθαίος, ΚΖ 24) και «οι δε εκραύγασαν˙άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν», (Ιωάννης, Ιθ 16).

Προμηθέας και Χριστός βάδισαν προς το Πάθος με συνείδηση, γνωρίζοντας τα πάντα κι γι’ αυτό δε λυγίζουν: «Ευ ‘γω ταύτα πάντ’ ηπιστάμην,/ εκών άκων ήμαρτον, ουκ αρνήσομαι˙/ θνητοίς αρήγων αυτός ηυρόμην πόνους», (Αισχύλος «Προμηθέας Δεσμώτης» 277-79, «Πολύ καλά τα γνώριζα όλα αυτά˙/ Το ‘θελα κι έφταιξα, ναι, δεν τ’ αρνιέμαι,/ και βρήκα συμφορές θνητούς βοηθώντας»).

Αλλά και ο ίδιος ο Χριστός προοικονόμησε το τέλος του και προϊδέασε τους μαθητές του γι’ αυτό: «Και ήρξατο διδάσκειν αυτούς ότι δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν, και αποδοκιμασθήναι… και αποκτανθήναι, και μετά τρεις ημέρας αναστήναι», (Μάρκος, Η 32).  Ωστόσο, παντού διέβλεπε, ακόμη και στους μαθητές του, πως ο όχλος δεν είχε πειστεί για την ταυτότητα και το έργο – διδασκαλία του «τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;», (Μάρκος, Η28).

Το μεγαλείο και των δυο «πασχόντων» συνίσταται στο γεγονός ότι γνώριζαν το τέλος το οποίο αντιμετώπισαν ως μια αναγκαιότητα: «πάντα προυξεπίσταμαι/ σκεθρώς τα μέλλοντα, ουδέ μοι ποταίνιον,/ πήμ’ ουδέν ήξει. Την πεπρωμένην δε χρη/ αίσαν φέρειν ως ράτσα, γιγνώσκονθ’ ότι/ το της ανάγκης έστ’ αδήριτον σθένος», (Καλά τα ξέρω όλα… Πρέπει την τύχη τη μοιρόγραφτη ο καθένας… να βαστάζει, μια και το ξέρει πόσο ανίκητη είναι της Ανάγκης η δύναμη», Αισχύλος «Προμηθεύς Δεσμώτης», 101-105).

Ο Χριστός έδειξε την αδυναμία του μόνον λίγο πριν εκπνεύσει λέγοντας το: «ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί; Τούτ’ έστ’, Θεέ μου Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;» (Ματθαίος, ΚΖ47). Ο ανθρώπινος θάνατος του Χριστού επισημαίνεται κι από τον υμνογράφο του Επιταφίου θρήνου: «Ως βροτός μεν θνήσκεις εκουσίως, Σωτήρ, ως Θεός δε τους θνητούς εξανέστησας εκ μνημάτων και βυθού αμαρτιών».

Ο συμβολισμός

Γενικότερα, περιδιαβαίνοντες το μύθο του Προμηθέα (Ησίοδος, Αισχύλος, Βάρναλης) μπορούμε να ανιχνεύσουμε σε αυτόν το σύμβολο του αγώνα του ανθρώπου ενάντια σε εκείνες τις δυνάμεις που τον κρατούν δέσμιο. Ο Προμηθέας εκπροσωπεί την Ηθική Ελευθερία και τη βαθιά επιθυμία του ανθρώπου για πρόοδο σε όλα τα επίπεδα (Υλικό, Πνευματικό…). Η πορεία, βέβαια, προς τη γνώση και την πρόοδο δεν συμβαίνει πάντα «ατιμωρητί». Ο άνθρωπος πρωταγωνιστής «πάσχει» και παθιάζεται.

Γνωρίζει, δηλαδή, πως η μετάβαση από το «βασίλειο της αναγκαιότητας» στο «βασίλειο της ελευθερίας» προϋποθέτει συνειδητοποίηση των ορίων των ανθρώπων αλλά και των θυσιών. Ο Προμηθέας ενσαρκώνει σε απόλυτο βαθμό αυτή τη συνειδητοποίηση. Εξάλλου η «πράξη που γεννά βάσανα» είναι παράλληλα «πράξη που γεννά ευτυχία».

Ο Χριστός στέκεται συγκαταβατικός απέναντι σε αυτούς που τον αδικούν και τους συγχωρεί «άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασιν τι ποιούσιν». Είναι η έκφραση μιας αγάπης χωρίς όρους και όρια. Μια αγάπη που τόσο ο Προμηθέας όσο και ο Φρόιντ δεν αναγνωρίζουν. Σχετικά ο Προμηθέας διακηρύσσει «απλώ λόγω τους πάντας εχθαίρω θεούς,/ όσοι παθόντες ευ κακούσι μ’ εκδίκως».

Ο Βάρναλης στο «φως που καίει» παρουσιάζει τον Προμηθέα και το Χριστό να διαφωνούν σε πολλά και ο ένας να μην κατανοεί τη θυσία και τα παθήματα του άλλου. Ο Προμηθέας με τα δώρα στους ανθρώπους απέβλεπε στο λογικό του ανθρώπου (φωτιά, γλώσσα…), ενώ ο Χριστός στην αγάπη – καρδιά. Στη θέση – απάντηση του Προμηθέα «Αφτά δεν είναι λογικά πράματα!», ο Χριστός απαντά «Όσο ξανοίγεται η σκέψη, τόσο πιο στενέβουν οι καρδιές. Κι ο άνθρωπος χάνεται» (Κ. Βάρναλης, «το φως που καίει»).

Ωστόσο, το τέλος – θάνατος και των δυο συνοδεύουν τρομερά φυσικά γεγονότα «χθων σεσάλευται./ βρυχία δ’ ηχώ παραμυκάται/ βροντής», (Αισχύλος, «Προμηθεύς Δεσμώτης» 1095) και «…και η γη εσείσθη και αι πέτραι εσχίσθησαν..», (Ιωάννης, ΚΖ 52).

Πιο ανθρώπινος και πιο επιθετικός ο Προμηθέας υπερασπιζόμενος τα δίκαια του αιώνια «πάσχοντος» ανθρώπου ομολογεί με ένα ανθρώπινα δραματικό τρόπο: 

«ω μητρός εμής σέβας, ω πάντων/ αιθήρ κοινόν

φάος ειλίσσων,/ εσοράς ως έκδικα πάσχω»

(κοιτάξτε πόσο άδικα πάσχω).

 ΙΔΕΟπολις

Αντιγόνη vs Κρέων: Πολιτικές αναφορές. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 «Ήδ’ εστίν η σώζουσα και ταύτης έπι/ πλέοντες ορθής

τους φίλους ποιούμεθα»1

(Κρέων)

Κάθε φορά που οι αμφισβητίες της κρατικής εξουσίας αρνούνται να πειθαρχήσουν και στο δίκαιο που απορρέει από αυτήν οι θεωρητικοί της πολιτικής συμπεριφοράς καταφεύγουν στις απαρχές αυτού του φαινομένου, όπως αυτό αναδείχτηκε από το φιλοσοφικό λόγο και τις συγκρούσεις των ηρώων στις τραγωδίες. Κι αυτό γιατί τόσο οι φιλόσοφοι – και ιδιαίτερα οι σοφιστές – όσο και οι τραγωδοί κατόρθωσαν να «παγιδεύσουν» τα διαχρονικά θέματα όχι μόνον της πολιτικής κοινωνίας αλλά και της ανθρώπινης ζωής.

Όσο κι αν η δημοκρατία απέκτησε στις μέρες μας παγκόσμιες διαστάσεις και όλοι ομνύουν στο όνομά της, εντούτοις δεν απουσιάζουν και οι ενστάσεις ή και οι διαφωνίες για το κύρος της εξουσίας και για τις προϋποθέσεις απονομιμοποίησής της και πολιτικής ανυπακοής. Σε κάθε εποχή υφέρπει μία πάλη ανάμεσα στο παλιό (συντηρητικό) και στο νέο (προοδευτικό).

Η κατάχρηση της εξουσίας, η αλαζονεία του ανθρώπου και η σύγκρουση ανάμεσα στη βία του κράτους και στην ελεύθερη βούληση του πολίτη – ως στοιχείου αυτοπροσδιορισμού – είναι το κληροδότημα των αρχαίων τραγωδιών. Κληροδότημα που καθορίζει και σήμερα τους αξιολογικούς και ερμηνευτικούς μας κώδικες για θέματα που ταλανίζουν τις σύγχρονες πολιτικές κοινωνίες. Ένα από τα θέματα είναι και το κριτήριο με το οποίο αποτιμάται η ανθρώπινη πράξη. Δηλαδή με το κριτήριο της νομιμότητας (δίκαιο της εξουσίας) ή της ηθικότητας(η ηθική ως έκφραση της θεϊκής βούλησης) πρέπει να αξιολογούνται οι ανθρώπινες πράξεις; Το χρέος προς το σύνολο – κράτος είναι αξιολογικά υπέρτερο από το χρέος προς το άτομο; Διαχρονικά ερωτήματα και διλήμματα.

 

Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή

Η τραγωδία του Σοφοκλή «Αντιγόνη» αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του αρχαίου λόγου και χρησιμοποιήθηκε όσο κανένα άλλο κείμενο για να καταγγελθεί από τη μία πλευρά η αυταρχικότητα της εξουσίας (Κρέων) κι από την άλλη να προβληθεί η αξία της ανυπακοής (Αντιγόνη) απέναντι στην κρατική εξουσία. Παρουσιάστηκε κι ερμηνεύτηκε η στάση της Αντιγόνης ως πράξη δημοκρατική και επαναστατική και έγινε σύμβολο αγωνιστικότητας.

Η σύγκρουση Κρέοντα και Αντιγόνης παραπέμπει στην αιώνια σύγκρουση των δύο όρων του διωνύμου Άτομο – Αυταρχικό κράτος. Το άτομο διεκδικεί το δικαίωμα της αυτονομίας και της ελεύθερης βούλησης απέναντι στη δύναμη και τη θεσμοποιημένη βία του Κράτους. Υποστηρίζεται πως η τραγωδία «Αντιγόνη» εμπερικλείει όλη την επιχειρηματολογία για το δίκαιο της «Ηθικότητας» μιας πράξης (Αντιγόνη – ταφή νεκρού) και για το δίκαιο μιας νόμιμης πράξης (Διαταγή Κρέοντα) αλλά όχι και υποχρεωτικά ηθικής.

Όλες οι παραπάνω ερμηνείες οδήγησαν σε ανεπίτρεπτες ή αυθαίρετες γενικεύσεις με αποτέλεσμα στη συνείδηση του μέσου αναγνώστη να λειτουργεί το σχήμα: Αντιγόνη, η γυναίκα ηρωίδα (η καλή) και Κρέων, ο κακός… Η ιδεολογική εκμετάλλευση πολλών τραγωδιών οδηγεί αναπόφευκτα σε ερμηνευτικές αυθαιρεσίες και ακρότητες κατατάσσοντας άλλους ήρωες των τραγωδιών στο πάνθεο των ιδεολογικά προοδευτικών – επαναστατών (Προμηθέας – Αντιγόνη) κι άλλους στο χώρο των συντηρητικών (Κρέων).

 

Ωστόσο απέναντι στην τραγωδία – είτε ως αναγνώστες είτε ως θεατές – πρέπει να στεκόμαστε με έναν υψηλού επιπέδου θεωρητικό εξοπλισμό απαλλαγμένο από ερμηνευτικές απολυτότητες και μανιχαϊσμούς. Οι τραγωδίες ήταν και παραμένουν διδάγματα ηθικής πολιτικής και βιοθεωρίας με σκοπό το φρονηματισμό των πολιτών.

 

Νομιμότητα vs  Ηθικότητα

Ειδικότερα η τραγωδία «Αντιγόνη» είναι ένα έργο τέλεια ζυγισμένο ανάμεσα σε ένα Κρέοντα που αντιπροσώπευε την ορθολογιστική σκέψη του ηγεμόνα για την αδιασάλευτη τάξη της πόλης και μια Αντιγόνη με πίστη ακλόνητη στην παραδοσιακή ηθική. Δομικό στοιχείο της τραγωδίας αλλά και αφετηριακό σημείο της δράσης είναι αναμφισβήτητα το κήρυγμα – διαταγή του Κρέοντα (Στίχ. 195-211, απαγόρευση ταφής του Πολυνείκη: «εάν δ’ αυτόν άθαπτον δέμας και εδεστόν προς οιωνών και προς κυνών αικισθέντ’ ιδείν»2). Απέναντι στο κήρυγμα αυτοπροσδιορίζονται όλοι οι ήρωες, τόσο σε ηθικό όσο και σε ιδεολογικό – πολιτικό επίπεδο. 

Οι βασικοί ήρωες, Αντιγόνη και Κρέων, συγκρούονται και οχυρώνονται με φανατισμό στις δικές τους αλήθειες – θέσεις. Ωστόσο, η κορυφαία σύγκρουση επιτελείται στους στίχους 441-523 που θεωρούνται μνημείο λόγου – επιχειρηματολογίας: «Και φημί δράσαι… λέγειν θ’ ά βούλεται». Μέσα από τη σύγκρουση αυτή αναδύονται όχι μόνο οι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες αλλά περισσότερο η ιδεολογία των δύο πρωταγωνιστών του έργου.

Η μεν Αντιγόνη υπερασπίζεται με πάθος τους άγραφους νόμους και το εθιμικό δίκαιο. Με το ίδιο πάθος ο Κρέοντας υπερασπίζεται τους γραπτούς νόμους και το ανθρώπινο δίκαιο. Η Αντιγόνη μάχεται για τους αιώνιους ηθικούς νόμους, ενώ ο Κρέοντας για την ανθρώπινη νομιμότητα. Γενικά ο διάλογος των δύο ηρώων αισθητοποιεί τον εγκλωβισμό και των δύο σε απόλυτες θέσεις, στοιχείο που τους οδηγεί στην Ύβρη. Δεν είναι τυχαίο ότι το τέλος της τραγωδίας βρίσκει και τους δύο ηττημένους.

Η Αντιγόνη φαίνεται να κερδίζει τις εντυπώσεις και την συμπάθεια με την τόλμη της και την αποφασιστικότητά της, αν λάβουμε υπόψη και τη θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Προσωποποιεί με την στάση της την αντίσταση στην εξουσία. Από την άλλη πλευρά, όμως, και ο Κρέοντας – όσο κι αν φαίνεται σκληρός και πείσμων – εντυπωσιάζει με την καθαρότητα των θέσεών του και με την αποφασιστικότητα στην υπεράσπιση του ανθρώπου, ως υποκειμένου της ιστορίας. Κάπου μάς παραπέμπει στο «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» του Πρωταγόρα.

Έχουμε την αιώνια σύγκρουση ανάμεσα στην Ηθικότητα και στη Νομιμότητα μιας πράξης και στο δίλημμα, αν μία πράξη νόμιμη είναι και ηθική.

 

Το δίκαιο του Ατόμου vs Το δίκαιο της Πόλης

Βέβαια, ο Σοφοκλής μέσα από τη σύγκρουση των δύο ηρώων δεν ήθελε να μοιράσει τους ρόλους του τύπου «ο καλός» και «ο κακός», γιατί αυτό θα αναιρούσε την ίδια την ποιότητα της τραγωδίας. Η Αντιγόνη υπερασπίζεται με πάθος τα δικαιώματα του νεκρού αδελφού της, ενώ ο Κρέων το δίκαιο της πόλης. Δύσκολα θα μπορούσε να κατηγορήσει κάποιος τον Κρέοντα για τη σταθερή εμμονή του στο ανθρώπινο δίκαιο και στο συλλογικό συμφέρον (πατρίδα).

«Άλλ’ όστις εύνους τήδε τη πόλει, θανών και ζων ομοίως εξ εμού τιμήσεται»3

(Στίχοι 210-211)

Ο χαρακτηρισμός της Αντιγόνης ως επαναστάτριας και προοδευτικής είναι μάλλον προϊόν λανθασμένης ερμηνείας της τραγωδίας. Αν κάποιος δικαιούται να χαρακτηριστεί προοδευτικός αυτός είναι ο Κρέοντας, γιατί είναι αυτός που εμφανίζεται πιστός όχι σε μια ασαφή θεϊκή θέληση – βούληση αλλά στους νόμους και στο δίκαιο του ανθρώπινου νου και της πόλης.

Ο Κρέων εκπροσωπεί την ώριμη φάση οργάνωσης της «πολιτικής κοινωνίας», ενώ η Αντιγόνη προβάλλει ως συντηρητικό κατάλοιπο μιας πρωτόγονης και φυλετικής κοινωνίας (δεσμοί αίματος). Ο Κρέων μυθοποιεί και προσωποποιεί τον ορθό λόγο, ενώ η Αντιγόνη τις πρωτόγονες δυνάμεις και τις διάφορες θεϊκές και μυστικιστικές δοξασίες «άγραπτα κασφαλή θεών» (Στίχ. 452). Ο Κρέων εκπροσωπεί το πέρασμα από το Μύθο στο Λόγο, ενώ η Αντιγόνη τη στενοκέφαλη εμμονή της σε παρωχημένες μορφές ερμηνείας του κόσμου.

Την πρόοδο, την εξέλιξη και τον πολιτισμό τον εκπροσωπεί η ανθρώπινη λογική, ενώ το παρελθόν και τη στασιμότητα οι θεϊκές δοξασίες. Η υποταγή στη θεϊκή βούληση συνιστά μία παραίτηση από το δικαίωμα του ανθρώπου να ορίσει αυτός τα όρια και τους όρους – κανόνες της κοινωνικής συμβίωσης. Το ανθρώπινο δίκαιο και ο ανθρώπινος νόμος ως προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού και αυτορρύθμισης της κοινωνίας (αυτόνομη κοινωνία) αποτελούσε για τις παραδοσιακές – συντηρητικές κοινωνίες «ύβρη».

Ο Κρέων, ως φορέας του νέου κόσμου, αγωνίζεται σε πολλά επίπεδα και μάχεται το παλιό που βρυχάται. Η δημοκρατική Αθήνα είναι μία πραγματικότητα που οι συντηρητικοί δεν θέλουν να αποδεχτούν.

Ο Δίας και οι πιστοί του αρχίζουν να τρέμουν μπροστά στις νέες αλήθειες που διακηρύσσουν οι σοφιστές, ο Αναξαγόρας και ιδιαίτερα ο Πρωταγόρας. Ο Περικλής (πολιτικό υποκείμενο) κυριαρχεί στη δημοκρατική Αθήνα. Οι συντηρητικοί προσβλέπουν στην παλινόρθωση του παλιού.

Ο Κρέων υπερβάλλει με την απολυτότητά του στο ανθρώπινο δίκαιο (όσο κι αν το θεμελιώνει λογικά). Η Αντιγόνη – κακόφωνη μονωδία του δικαίου που απορρέει από την αδελφική σχέση (Στίχ. 900-904) – υπερβάλλει με την απόλυτη προσήλωση στο θεϊκό δίκαιο. Γι’ αυτό και στο τέλος της τραγωδίας και οι δύο ήρωες υποφέρουν (η Αντιγόνη νεκρή, ο Κρέοντας πολλαπλά χτυπημένος «πότμο δυσκόμιστο εισήλατο»). Η κάθαρση επήλθε (Μοίρα ακράτητη μπήκε στο νου μου).

Γι’ αυτό και ο Σοφοκλής με τα λόγια του χορού υπενθυμίζει το ρόλο της λογικής και του μέτρου.

«Πολλώ το φρονείν ευδαιμονίας πρώτον υπάρχει»4

Η ηθική και η νομική τάξη

Στην τραγωδία συγκρούεται η παραδοσιακή ηθική τάξη με τη νέα ανθρώπινη νομική τάξη. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Μπορούν να συνυπάρξουν η παραδοσιακή ηθική τάξη με τους θεσπισμένους νόμους και το δίκαιο της πόλης; Σε ποιο βαθμό το ανθρώπινο δίκαιο στο όνομα του συμφέροντος της πόλης μπορεί να παραβιάζει περιοχές της προσωπικής ηθικής; Νομιμοποιητικός παράγοντας των ανθρώπινων επιλογών και πράξεων ποιος μπορεί να θεωρηθεί, το ανθρώπινο – κρατικό δίκαιο ή το θεϊκό δίκαιο;

Πολλές φορές δίκαιο και ηθική δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές, αντίθετα μάλιστα το δίκαιο  υποχρεώνεται να επικυρώσει τις ισχύουσες ηθικές αντιλήψεις μιας κοινωνίας. Πολλές φορές, όμως, το ανθρώπινο δίκαιο διαμορφώνει εκείνες τις συνθήκες για την ανάπτυξη μιας νέας ηθικής συμπεριφοράς ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας. Ωστόσο δίκαιο και ηθική δεν πρέπει να θεωρούνται εννοιολογικά ταυτόσημα. Λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία και αλληλονοηματοδοτούνται.

Οι Σοφόκλειοι ήρωες κινούνται στα όρια της ορθολογικής τάξης των πραγμάτων – όπως την υφαίνουν οι ιδέες των σοφιστών – και της παλιάς αριστοκρατικής ηθικής (φυλετικές κοινωνίες). Ο Σοφοκλής προσπαθεί να ορίσει το νέο πρότυπο του ιδανικού πολίτη με αναφορές στον «Υψίπολιν» και τον «Άπολιν».

«νόμους παρείρων χθονὸς θεῶν τ᾽ ἔνορκον δίκαν ὑψίπολις· ἄπολις ὅτῳ τὸ μὴ καλὸν ξύνεστι τόλμας χάριν»5

(Στίχοι 368-371)

Η Ευβουλία…

Ο Σοφοκλής φαίνεται να κινείται καθαρά προς το χώρο των νέων ιδεών που εκφράζουν οι σοφιστές (σχετικότητα της γνώσης και της αλήθειας, προβολή της δύναμης του λόγου…), αλλά αδυνατεί να απεμπλακεί με απόλυτο τρόπο από την αριστοκρατική ηθική. Ένα μεγάλο κομμάτι της αθηναϊκής κοινωνίας (όπως και σήμερα…) αντλεί δύναμη από το παλιό και το δοκιμασμένο.

Το ζητούμενο είναι η Ευβουλία ως προϋπόθεση της πολιτικής συμπεριφοράς του ανθρώπου.

α.«Όσω κράτιστον κτημάτων Ευβουλία»6

(Σοφοκλής)

β.«Όσωπερ, οίμαι, μη φρονείν πλείστη βλάβη»7

(Σοφοκλής)

γ.«Το δε μάθημα έστιν ευβουλία περί των οικείων, όπως αν άριστα την αυτού οικίαν διοικοί και περί των της πόλεων, όπως τα της πόλεως δυνατώτατος αν είη και πράττειν και λέγειν»8

(Πλάτων, «Πρωταγόρας»)

 

­Σημειώσεις:

1..    1.    Αυτή η πόλη είναι που μας σώζει, κι αν πλέουμε το πλοίο πάνω σ’ αυτήν, όσο είναι σώα, μόνον τότε μπορούμε να αποκτούμε τους φίλους μας.

2.     2.     Να αφήσουν αυτόν (Πολυνείκη) άθαπτον και τροφή για τα όρνια και τα σκυλιά.

3.    3.    Αλλά όποιος είναι ευνοϊκός στην πόλη αυτή νεκρός ή ζωντανός όμοια θα τιμηθεί από εμένα.

4.     4.  Η φρόνηση είναι το πρώτο καλό για την ευτυχία.

5.    5.   Όποιος κρατεί τον ανθρώπινο νόμο και του θεού το δίκαιο… άξιος πολίτης… όποιος προτιμά το άδικο αλήτης και φυγάς.

6.     6.  Το πιο ισχυρό απόκτημα είναι η σωστή σκέψη – απόφαση.

7.    7.   Όπως και η λανθασμένη σκέψη είναι το μεγαλύτερο κακό.

8.   8.  Το μάθημά μου είναι ευβουλία, η σωστή σκέψη και λήψη αποφάσεων τόσο για θέματα που αφορούν τα οικεία, την ιδιωτική ζωή, πως δηλαδή να διευθετεί κανείς με τον καλύτερο τρόπο τα ζητήματα του οίκου του, όσο και για τα θέματα που αφορούν την πόλη, ώστε να είναι κανείς πιο ικανός να πράξει και να μιλήσει για τα πολιτικά θέματα.

 ΙΔΕΟπολις

ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΚΟΡΩΠΙ 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ''Οι ικανοί τοξότες ξέρουν πως για να πετύχουν το στόχο τους πρέπει να στοχεύουν πολύ ψηλότερα από αυτόν'' Machiavelli.

 Λίγα επίθετα για τον αρχηγό της Ο.ΚΡ.Α. Στέλιο Πετράκη.

Έξυπνος, Γελαστός, Ενθουσιώδης, Λογικός, Τρυφερός, Αδιάφθορος, Γνήσιος, Αισθηματίας, Διεκδικητικός, Αγωνιστής, Ταλαντούχος, Προσιτός, Ριψοκίνδυνος, Ελεύθερος, Αδέσμευτος, Άφοβος, Πονετικός, Πιστός, Χαλκέντερος, Εργατικός, Πολύπλευρος, Αποφασιστικός, Επιθετικός, Αλάνι, Καταφερτζής, Σεμνός, Έμπιστος, Ζόρικος, Ασυγκράτητος, Επαναστάτης, Αυθεντικός, Ονειροπόλος, Παράξενος, Παρορμητικός, Ανατρεπτικός, Εκπληκτικός, Ενστικτώδης, Αξιόλογος, Πολύπλοκος, Καλλιτέχνης, Τολμηρός, Ζωηρός, Δημιουργικός, Οδηγητής, Σκληροτράχηλος, Φωτεινός, αγαπητοί μου φίλοι αυτά είναι τα λίγα επίθετα που χαρακτήριζαν τον φίλο μας τον Στέλιο συμφωνείτε;

Ως φαίνεται είχε όμως ακόμα ένα πολύ σοβαρό, ήταν ΚΡΥΨΙΝΟΥΣ!! με αποτέλεσμα να μην πάρουμε είδηση το τι έκρυβε στο μυαλό του.

Σας χαιρετώ. Επικούρειος Πέπος.

Φίλες και Φίλοι, αγαπητά φιλαράκια μου από την Χρυσή εποχή της ΟΚΡΑ σας καλησπερίζω.

Πριν λίγο [6/4/21 ώρα 18:00] επέστρεψα από την κηδεία (αν είναι δυνατόν) του φίλου Στέλιου Πετρακη, αρχηγού της ομάδας εκείνη την όμορφη και αξέχαστη περίοδο.

Απευθύνω αυτό το μήνυμα κυρίως στα νέα παιδιά για να τους πως πως για κανέναν λόγο δεν αξίζει να βάζει τέλος στη ζωή του κάποιος και ειδικότερα όταν είσαι νέος άνθρωπος και έχεις μπροστά σου την ουσία της ζωής. Δυσκολίες σαφώς και θα υπάρχουν πάντα, ποτέ όμως δεν εγκαταλείπουμε τον αγώνα.

Επίσης, αν στην παρέα σας υπάρχει κάποιος γνωστός ή φίλος και διαπιστώσετε πως έχει μία διαφορετική - πεσιμιστική στάση για τη ζωή μην διστάσετε να σημάνετε διακριτικά συναγερμό και να τον βοηθήσετε, και αν χρειαστεί να ζητήσετε και βοήθεια από γνωστούς, φίλους και ειδικούς.

Δεν γνωρίζω τους λόγους που οδήγησαν το φιλαράκι μας τον Στέλιο στην απονενοημένη πράξη αλλά αναρωτιέμαι το εξής: πώς είναι δυνατόν να έκρυβε τόσο καλά αυτά που είχε στο μυαλό του; άραγε εξωτερίκευσε ποτέ τις μύχιες σκέψεις σε κάποιους φίλους του; αν το έκανε, μήπως δεν έδωσαν την ανάλογη σημασία ενώ έβλεπαν κάποια σημάδια; 

Εις ό,τι με αφορά τουλάχιστον τα τελευταία 3  χρόνια δεν είχα την επικοινωνία που είχα μαζί του πιο πριν -λόγω διαφόρων δικών μου προβλημάτων- και γι' αυτό δεν είμαι σε θέση να μιλήσω για το πώς και το γιατί.

Πολύ θα ήθελα να μάθω τι ήταν αυτό που οδήγησε αυτόν τον δυναμικό μαχητή, κατά γενική ομολογία όλων όσων των γνωρίζαμε, να φθάσει σ' αυτό το σημείο.

Αρχηγέ Στέλιο Πετράκη γιατί δεν άνοιξες την καρδιά σου σε κάποιο από τα φιλαράκια σου; 

Τι ήταν αυτό που έκρυβες με τόση επιμέλεια τι στιγμή που όπως έμαθα δύο μέρες πριν που είχες συναντηθεί με καλούς φίλους ήσουν μέσα στη τρελή χαρά; 

Ήσουν τόσο καλός ηθοποιός που έπαιζες τόσο καλά τον ρόλο του χαρούμενου; Έτσι κι αλλιώς τώρα δεν μπορούμε να σε φέρουμε πίσω, θα σεβαστούμε την επιλογή σου -θα το πω και πάλι βέβαια πως την βρίσκω εντελώς παράλογη - και απλά θα συνεχίσουμε να  θυμόμαστε εκείνον τον Στέλιο που είχαμε γνωρίσει, τον μαχητή, τον σκληροτράχηλο μαχητή κατ' ομολογία όλων όσων σε είχαν γνωρίσει, το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής; Τελικά σε είχαμε γνωρίσει;

Στην κηδεία παραβρέθηκε πάρα πολύς κόσμος παρά τα απαγορευτικά μέτρα γιατί ο αρχηγός ήταν πολύ αγαπητός, εγώ είχα την ευκαιρία να συναντήσω παλιούς καλούς φίλους από τα παιδιά που ήταν στην ΟΚΡΑ αλλά μας έλειπε ο αρχηγός. Ένα τεράστιο γιατί κρεμόταν στα χείλη όλων μας και ίσως δεν λάβουμε ποτέ απάντηση.

Καλό ταξίδι αρχηγέ. . .

Πιο κάτω ακολουθεί ένα ποίημα του

Κωνσταντίνου Καβάφη που ίσως έχει κάποια σχέση με την μοναξιά του φίλου μας του Στελάκη.

🤔🤔🤔

«Μονοτονία»

Την μια μονότονην ημέραν άλλη

μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν

τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι —

η όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.

Aυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·

είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.

Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει. 

🤔🤔🤔

Το ποίημα «Μονοτονία» έχει έναν εμφανώς απαισιόδοξο τόνο, αλλά δεν αφορά όλους τους ανθρώπους, ούτε και ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του ποιητή: «Το ποίημα δεν πραγματεύεται περίοδον βίου ολόκληρου, αλλά [...] περίοδον εν τω βίω», επίσης, «Το ποίημα είναι μερικόν. Δεν πρόκειται περί της τύχης, της μοίρας της ανθρωπότητος, αλλά περί της τύχης και μοίρας μερικών ανθρώπων».

Ο Καβάφης επιχειρεί να εκφράσει το συναίσθημα που κυριαρχεί κάποιες περιόδους της ζωής μας, όπου είναι σα να ζούμε ξανά και ξανά τα ίδια πράγματα. Συνεχόμενες μέρες που χαρακτηρίζονται από μηχανική σχεδόν επανάληψη των ίδιων ενεργειών και από την αναγκαστική εκπλήρωση των ίδιων εργασιακών υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα να μας δημιουργείται μια πικρή αίσθηση παγίδευσης. Η ζωή μοιάζει να χάνει την ομορφιά της και όλα φαίνονται μονότονα και βαρετά, αφαιρώντας μας ολοένα και περισσότερο τη διάθεση να συνεχίσουμε την επαναλαμβανόμενη αυτή διαδικασία. Προτού καν ξεκινήσει η επόμενη ημέρα, γνωρίζουμε ήδη πως θα πρέπει να κάνουμε πάλι τα ίδια πράγματα, χωρίς να διαφαίνεται καν η προοπτική μιας ευχάριστης αλλαγής ή μιας ουσιαστικής βελτίωσης της κατάστασής μας. Το αύριο χάνει τη μοναδικότητά του και το στοιχείο του απρόοπτου, χάνει την ιδιαίτερη εκείνη υπόσχεση νέων προοπτικών και δυνατοτήτων, και καθίσταται αναμενόμενο και βαρετό.

Οι υποχρεώσεις, που με το πέρασμα των χρόνων αυξάνονται, καταλήγουν σταδιακά να δημιουργούν ένα ισχυρό πλέγμα, στο οποίο εγκλωβίζεται ο άνθρωπος κι αρχίζει να αισθάνεται τη ζωή του να τον βαραίνει.

Ανάλυση ποιήματος Κωνσταντίνος Μάντης.

Και ένα ακόμα ποίημα του Μπωντλαίρ αφιερωμένο στο Άλμπατρος της Ο.ΚΡ.Α.

Άλμπατρος

Συχνά για να περάσουνε την ώρα οι ναυτικοί

άλμπατρος πιάνουνε, πουλιά μεγάλα της θαλάσσης,

που ακολουθούνε σύντροφοι, το πλοίο, νωχελικοί

καθώς γλιστράει στου ωκεανού τις αχανείς εκτάσεις.

Και μόλις στο κατάστρωμα του καραβιού βρεθούν

αυτοί οι ρηγάδες τ' ουρανού, αδέξιοι, ντροπιασμένοι,

τ' αποσταμένα τους φτερά στα πλάγια παρατούν

να σέρνονται σαν τα κουπιά που η βάρκα τα πηγαίνει.

Πώς κείτεται έτσι ο φτερωτός ταξιδευτής αγέρωχος!

Τ' ωραίο πουλί τι κωμικό τι αδέξιο που απομένει!

Ένας τους με την πίπα του το ράμφος του χτυπά

κι άλλος, χωλαίνοντας, το πώς πετούσε παρασταίνει.

Ίδιος με τούτο ο Ποιητής τ' αγέρωχο πουλί

που ζει στη μπόρα κι αψηφά το βέλος του θανάτου,

σαν έρθει εξόριστος στη γη και στην οχλοβοή

μέσ' στα γιγάντια του φτερά χάνει τα βήματα του.

Σαρλ Μπωντλαίρ

Διάβασε τώρα και την ανάλυση του ποιήματος, σου θυμίζει κάτι;

Θεματικός πυρήνας: ο ποιητής εκφράζει τη συναισθηματική του κατάσταση στοχαζόμενος τη σχέση του με την πραγματικότητα και τους άλλους συνταξιδιώτες της ζωής. Ο ποιητής διαφέρει από αυτούς και το γνωρίζει. Το αίσθημα της απογοήτευσης, όμως, κυριαρχεί, όταν είναι αναγκασμένος να ενταχθεί στην καθημερινή ζωή. Τότε, γίνεται δέκτης της χλεύης και της αποδοκιμασίας των άλλων και υποφέρει από τη στάση τους. Ο ποιητής, που βιώνει τη μετριότητα της ανθρώπινης κοινωνίας, αισθάνεται µέσα σ’ αυτήν ξένος και εξόριστος, γιατί βλέπει πως αυτή δεν µπορεί ν’ ακολουθήσει τα οράµατά του. Συνειδητοποιεί, με πικρή ειρωνεία πως είναι μόνιμη ιδιότητα της ποιητικής  φύσης να έρχεται σε διάσταση με το συμβατικό, καθημερινό κόσμο.

Η σχέση του με το πλήθος: Ο ποιητής, φτιαγμένος, όπως ο άλμπατρος, για τα μεγάλα ύψη θα αισθάνεται πάντα αποξενωμένος από τις μικρότητες και αθλιότητες του κόσμου, ενώ παράλληλα αυτές θα αποτελούν διαρκώς το έναυσμα για τη ποίησή του τάση και έκφραση.

Επικούρειος Πέπος ιδρυτικό μέλος και MANAGER της Ο.ΚΡ.Α.