ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ & Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΗΘΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η ιστορία βαδίζει το δύσκολο δρόμο της, ερήμην της ηθικής. Βέβαια, η ηθική υπάρχει πάντα, αλλά μόνο για να ελέγχονται από την κοινωνία τα καταστροφικά ένστικτα και ο άκρατος εγωισμός, μέσα από ένα πλέγμα απαγορεύσεων, που κατά κανόνα έχουν θεϊκή επικύρωση, ώστε να γίνονται, αν όχι περισσότερο πειστικές οι απαγορεύσεις, τουλάχιστον περισσότερο επίφοβες.

Κατά κάποιον τρόπο, οι δέκα εντολές είναι τα δέκα άρθρα του χριστιανικού ηθικού «συντάγματος» (κώδικα) πάνω στα οποία στηρίζονται οι επιμέρους ηθικοί νόμοι. Όμως, η τήρηση αυτού του «συντάγματος» δεν επαφίεται στο χριστιανισμό των χριστιανών, όπως το κυρίως ειπείν σύνταγμα στον πατριωτισμό των Ελλήνων, αλλά στο φόβο της τιμωρίας στον άλλο κόσμο. Που όσοι τον αψηφούν κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους στη Γη.

Σου λένε οι άνθρωποι, και δικαίως: Αυτόν εδώ τον κόσμο, τον βλέπουμε και τον ξέρουμε. Τον «άλλο κόσμο» όμως δεν τον βλέπουμε και γι' αυτό τον φανταζόμαστε, ή τον ονειρευόμαστε. Λοιπόν, ας τα βολέψουμε πρώτα στον ορατό κόσμο, κι ας αφήσουμε τη φροντίδα για τον αόρατο στους παπάδες, που είναι ειδικοί και ξέρουν καλύτερα.

Οι δυο κόσμοι, «αυτός» και ο «άλλος», πάντα μπέρδευαν ο ένας τον άλλο, σαν να στέκονταν εχθρικά ο ένας απέναντι στον άλλο: Αν πρόκοβες σ' αυτόν τον κόσμο, θα 'σουν ένας ανεπρόκοπος στον άλλο. Αλλά αν σιγουρευόσουν πως κέρδισες τον άλλο, θα αδιαφορούσες εντελώς για τούτον. Κι έτσι, τούτος ο κόσμος έγινε τελικά για τους έξυπνους κι ο άλλος για τους χάχες, όπως άλλωστε το λέει ρητά και κατηγορηματικά κι εκείνο το «,μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι».

Η υπερβολική φροντίδα για τη «βασιλεία των ουρανών» αφήνει ελεύθερο το πεδίο δράσης των βασιλέων επί της Γης, καθώς και όλων των βασιλικών ή μη καθαρμάτων. Ο καθένας στο βασίλειό του, λοιπόν, κι ο φτωχός στο δικό του εις τους ουρανούς, ένθ' απέδρα πάσα οδύνη, λύπη και στεναγμός.
Παρά ταύτα, παρά δηλαδή τις θεϊκά κατοχυρωμένες ηθικές απαγορεύσεις, η ανηθικότητα δεν έλλειψε ποτέ από τη Γη. Ευτυχώς, γιατί οι ηθικοί άνθρωποι εκτός από διαρκώς τρομαγμένοι εξαιτίας της ύπαρξης της κόλασης, είναι και βαθύτατα ανήθικοι στο βάθος βάθος. Διότι εξαρτούν την ηθικότητά τους από το αόρατο μαστίγιο του θεού, κι όχι από το ήθος, δηλαδή τη βαθιά και βιωματική κατανόηση της αξίας και της σημασίας του καλού εν τω κόσμω, που το πράττει κανείς χωρίς να περιμένει καμιά ανταμοιβή στον άλλο κόσμο, έτσι, γιατί είναι όντως καλός, κι όχι γιατί του είπε ο παπάς της ενορίας πως πρέπει να είναι καλός, για να πάρει το βραβείο στους ουρανούς, ως αριστεύσας μαθητής επί της Γης! Εδώ σε θέλω κάβουρα! να περπατάς στα κάρβουνα της γης και να μην καίγεσαι. Κι όχι να παριστάνεις τον καλό, ενώ δεν είσαι παρά ένα τρομοκρατημένο ανθρωπάκι, που είναι καλό θέλει δεν θέλει, του αρέσει δεν του αρέσει, το μπορεί δεν το μπορεί.

Πάντως, και παρά τις ηθικές απαγορεύσεις, η κοινωνία δεν ηθικολογεί. Ηθικολογούν μόνο τα άτομα. Για τον απλό λόγο πως η ηθική είναι μια προσωπική σχέση με το καλό και το κακό, ενώ η κοινωνία, παρόλο που αποτελείται από άτομα, δεν είναι το άθροισμα των ατόμων που τη συναποτελούν, αλλά ένα «μόρφωμα» όπως λέμε, δηλαδή μια «οντότητα» στατιστική και συνεπώς υπερπροσωπική. Μια ομάδα ανθρώπων που αποτελείται, ας πούμε, από σένα, από μένα κι από τον Φούφουτο, ή όποιον άλλο τέλος πάντων, που δρα σαν ομάδα χωρίς να εξατομικεύει τη δράση του καθένα, αλλά αθροίζοντας τη δράση του καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, δίνει ένα «άθροισμα» συμπεριφοράς που καμιά σχέση δεν έχει με τη συμπεριφορά του καθένα χωριστά, παρότι ο καθένας χωριστά παίρνει μέρος στον καθορισμό του αθροίσματος.

θα καταλάβετε καλύτερα τη στατιστική έννοια (το μέσο όρο) του αθροίσματος αυτού, αν βρεθείτε σε μια διαδήλωση, όπου η μάζα ενεργεί και φέρεται, ηθικά ή ανήθικα, αναλώγως, σαν μια υπερπρόσωπη οντότητα (μόρφωμα). Είναι απόλυτα βέβαιο, πως μια τέτοια ομάδα ανθρώπων έχει μεγαλύτερη αίσθηση του κακού παρά του καλού. Γι αυτό, άλλωστε, φοβούνται τις ομάδες, κυρίως τις εξαιρετικά πολυάριθμες, οι εξουσιαστές. Ξέρουν τι τους περιμένει αν περιπλακούν σε μια ομάδα που ενεργεί ως μόρφωμα και όχι εξατομικευμένα. Κι η ομάδα αυτή έχει συγκροτηθεί για να υπερασπιστεί κάποια συγκεκριμένα συμφέροντά της κι όταν αυτά είναι ζωτικά δηλαδή άμεσον σχέσιν έχοντα με τη ζωή των ατόμων, μπορεί να γίνει χαμός στην πιο απόλυτη κυριολεξία. Εκείνη τη στιγμή, το καθένα χωριστά από τα άτομα της ομάδας, στέλνει περίπατο την ηθική του, και το κακό εμφανίζεται σ’ όλο του το καταστροφικό μεγαλείο.

Η τεράστια δύναμη της μάζας, που την τρέμουν οι πάντες, έχει τη ρίζα της σ’ αυτή την προσωρινή έστω κατάργηση της καταναγκαστικής ηθικής, που όπως είπαμε δεν πρέπει να συγχέεται με το ήθος, δηλαδή με τη βιωματική και αυθόρμητη ηθικότητα, που δεν στηρίζεται στην ποινή και την τιμωρία. Μπορούμε να μιλάμε για το ήθος μιας ομάδας ανθρώπων, που κι αυτό είναι στατιστικά καθορισμένο (κατά μέσον όρο προσδιορισμένο), ποτέ όμως για την ηθική της ομάδας. Διότι η ομάδα, όταν δρα, ξεχνά αυτομάτως τις καταναγκαστικές ηθικές απαγορεύσεις. Κατά κάποιον τρόπο, απελευθερώνεται από την έξωθεν επιβεβλημένη ηθική, και δείχνει το πραγματικό και ουσιαστικό ήθος της - αν βέβαια αυτό υπάρχει στα άτομα που αποτελούν την ομάδα. Αν δεν υπάρχει... χαιρετίσματα στην εξουσία! Που αυτή κι αν είναι ανήθικη! (Κάθε εξουσία είναι εξ ορισμού ανήθικη. Η «καλή εξουσία» υπάρχει μόνο στον Παράδεισο).

Ο ιστορικός ρόλος της ανηθικότητας είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι της ηθικότητας. Απλή απόδειξη, οι ήρωες. Όπως ξέρουμε, έτσι ονομάζουμε συνήθως αυτούς που σκότωσαν όσο το δυνατόν περισσότερους εχθρούς και στο τέλος σκοτώθηκαν. Και μη μου πείτε, καλά τους έκαναν αφού ήταν εχθροί, γιατί θα αποδειχτείτε φρικαλέοι χριστιανοί. Άλλωστε, είδατε πολλά αγάλματα ηρώων της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών; Το πολύ πολύ να είδατε κανέναν ανδριάντα πολιτικού, που δόξασε την πατρίδα δια των στρατιωτών, δηλαδή δια των εντεταλμένων δολοφόνων.

Σας το λέω και να το ξέρετε: Αν θέλετε να σας κάνουν άγαλμα, κάποτε, προσπαθήστε να απαλλαγείτε από τις ηθικές αναστολές. Εννοώ άγαλμα που να το στεφανώνουν στις εθνικές επετείους, κι όχι από τα άλλα, τα μονίμως αστεφάνωτα αγάλματα των ποιητών, που λειτουργούν ως άλλοθι στον κόσμο των βαρβάρων. Άλλωστε, στο σχολείο μας υποχρεώνουν να αποστηθίζουμε ημερομηνίες μαχών κυρίως, τουτέστιν ομαδικών και οργανωμένων σφαγών. Κι ύστερα μας ζητούν να γίνουμε καλοί και ηθικοί άνθρωποι. Τα κτήνη! Ενώ κάθε φορά που θα τα βρουν ζόρια, βάζουν μπροστά το μηχανισμό παραγωγής μαζικής ανηθικότητας, έναν έναν μας θέλουν ηθικούς. Τα ζώα!

Εγώ βρίζω κατά τη συνήθειά μου, όμως η ιστορία γράφει μονίμως στα παλιά της τα παπούτσια την ηθική μου αγανάκτηση. Η ιστορία δεν γράφεται από ηθικολόγους, γράφεται από ανθρώπους αποφασισμένους να σκοτώσουν και να σκοτωθούν αν χρειαστεί για τα συμφέροντά τους. Που, πάρα πολύ συχνά τα βαφτίζουν ιδανικά για να μην καταλαβαίνουμε περί ποιων ακριβώς συμφερόντων πρόκειται. Όταν π.χ. μας προτείνουν να σκοτωθούμε για την πατρίδα (τι πρόταση κι αυτή, μα τον Δία) δεν μας λένε ότι πρόκειται να σκοτωθούμε για τα συμφέροντα της ιθύνουσας τάξης της πατρίδας που κάνει τον πόλεμο, γιατί έχει σοβαρούς οικονομικούς λόγους να τον κάνει.

Είναι πολύ εύκολο να εφεύρει κανείς ιδανικά. Ακόμα και ο Τρωικός πόλεμος έγινε για το (αισθητικό) ιδανικό που επέβαλλαν τα μάτια της ωραίας Ελένης, κι όχι για τους θησαυρούς της Τροίας, που είχαν κάτσει στο μάτι των Αχαιών! Κοίτα να δεις πλάκα, φίλε μου! Να σε στέλνουν να σκοτωθείς, κι αν γυρίσεις ζωντανός να μη σου δίνουν μοιράδι από τη λεία, και να σ' αφήνουν να βολοδέρνεις με τα ιδανικά για τα οποία, λέει, έγινε ο πόλεμος. Τουλάχιστον οι αρχαίοι Έλληνες πρότειναν αισθητικά ιδανικά στους μελλοθάνατους. Ενώ εμείς οι τενεκέδες σκοτωνόμαστε για το «βασιλιά και την πατρίδα». Και καλά για την πατρίδα. Τσιμέντο να γίνει. Αμ, εκείνος ο βασιλιάς, πως διάολο γίνεται και γίνεται ιδανικό; Ω, τι κόσμος ηλίθιων μπαμπά Πλάτωνα!

Η πιο μεγάλη εφεύρεση του καπιταλισμού είναι το κολοσσιαίας σημασίας γεγονός πως παραμέρισε όλα τα άλλα ιδανικά και στη θέση τους έβαλε το χρήμα, όπως γινόταν πάντα στην ιστορία χωρίς να το ομολογούν καθαρά οι πολιτικάντηδες, και οι καθηγητές της ιστορίας που τους βοηθούν αποτελεσματικά. Κύριε, θέλεις να γίνεις πλούσιος; Σκότωσε, ρήμαξε, κλέψε, εξαπάτησε, κι όταν έρθει η ώρα σου εξομολογήσου και άντε στο καλό. Ο Άγιος Πέτρος σε περιμένει στον Παράδεισο.

Ο καπιταλισμός, λοιπόν, έκανε καταμερισμό έργου και στην ηθική. Τοποθέτησε το «κακό» σε τούτο τον κόσμο και το «καλό» στον άλλο, ώστε οι κακοί να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους σε τούτο τον κόσμο και οι καλοί να παίζουν το κομποσκοίνι τους (ίσως και κάτι άλλο) όσο οι κακοί κάνουν «καλές δουλειές». Έτσι γινόταν πάντα στην ιστορία, αλλά ο καπιταλισμός επιτέλους είπε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Δηλαδή, δεν το βροντοφώναξε τ’ όνομα. Το είπε από μέσα του για να μην τ’ ακούσουν οι χαχόλοι και σταματήσουν να σκοτώνονται, για το βασιλιά (κοίτα να δεις πλάκα) και την πατρίδα

Γι’ αυτό και πρόκοψε τόσο γρήγορα ο καπιταλισμός. Πρόκοψε, που λέτε, γιατί αναγνώρισε πως η ιστορία είναι «κακή» απ’ την (δια τη φύση. Θέλω να πω, πως αναγνώρισε ότι η ιστορία φτιάχνεται και από τους ηθικούς και από τους ανήθικους, εναλλάξ ή κατά ζεύγος, θέλω να πω, μ’ άλλα λόγια, πως η ιστορία δεν δίνη πεντάρα για την ηθική. Μπορεί να κλαψουρίζουν οι άνθρωποι μετά από κάθε μάχη, πάντως ο αγώνας δόθηκε και κερδήθηκε - κι αυτό έχει σημασία. Αν δοθεί χωρίς να κερδηθεί, τότε κλάψτα δικαίως. Στον καπιταλισμό μετράει μόνο η αποτελεσματικότητα, και ποτέ η ηθική. Αυτό, βέβαια, γινόταν — πάντα κι αυτό έκαναν και τα προγενέστερα του καπιταλισμού κοινωνικά συστήματα. Όμως, ο καπιταλισμός επιδίωξε την αποτελεσματικότητα παντί τρόπω — και γι’ αυτό ακριβώς πρόκοψε και μεγαλούργησε. Σκέψου να κατακτάς την Αμερική, χωρίς, λέει, να σκοτώσεις ούτε έναν Ινδιάνο! Σκέψου να σου επιτίθονται οι φίλοι και γείτονες Τούρκοι για να σε λεηλατήσουν και συ, λέει, να τους λες: Μα, γιατί το κάνατε αυτό παιδιά! Δεν είναι ευγενικό! Μη με υποχρεώσετε να σας σκοτώσω και χάσω τον Παράδεισο στα καλά καθούμενα! Φύγετε, σας παρακαλώ, γιατί θα φωνάξω τον μπαμπά μου τον Ανδρέα.

Λοιπόν, ας αφήσουμε την πλάκα κι ας το πούμε καθαρά για να το καταλάβουν και οι... εθνικόφρονες (λες;) Το ήθος μετράει και στον άνθρωπο και στις κοινωνίες. Η ηθική όμως δεν μέτρησε ποτέ και σε τίποτα. Μπορεί κάποιοι να κέρδισαν τον Παράδεισο χάρη στην ηθική, αλλά μη μου ζητάτε περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτούς, γιατί θα δυσκολευτώ να τις διασταυρώσω ως καλός και ευσυνείδητος δημοσιογράφος. Άλλωστε, ποτέ ο διευθυντής μου δεν με έστειλε με δημοσιογραφική αποστολή στον Παράδεισο. Με έστειλε στην Κίνα, στην Κούβα, στη Λιβύη, στη Σοβ. Ένωση και αλλαχού, αλλά από Παράδεισο, τίποτα. Κανένα νέο από τον Παράδεισο.

Εδώ που τα λέμε, πάντως, και ο Παράδεισος και η Κόλαση είναι εδώ στη Γη. Ο καπιταλισμός το αντιλήφθηκε πολύ καλά αυτό. Βέβαια, άφησε την ηθική να δουλεύει υπέρ του ουρανίου Παραδείσου, αλλά αυτό το έκανε μόνο και μόνο για να μην αρχίσουν να ψάχνουν όλοι τον Παράδεισο στη Γη, σε μια εποχή που τα αγαθά είναι ακόμα λιγοστά, και συνεπώς ο παράδεισος της ευημερίας δεν μας χωράει όλους.

Πάντως, για πρώτη φορά με τον καπιταλισμό, και χάρη στη σωτήρια ανηθικότητά του (το λέω χωρίς ίχνος ειρωνείας) έγινε αντιληπτό από τον άνθρωπο πως ο Παράδεισος είναι δυνατό να υπάρξει σ’ αυτή τη Γη. Αφού ήδη υπάρχει για πολύ περισσότερους, απ’ όσους την εποχή της φεουδαρχίας, ή της δουλοκτησίας, σημαίνει πως μπορεί να διευρυνθεί κι άλλο. Ε, ακριβώς αυτή τη διεύρυνση επιχειρεί ο σοσιαλισμός. Πατώντας σταθερά στη ματοβαμμένη ιστορία του καπιταλισμού. Που αν δεν ήταν βάρβαρος, που αν ήταν υπέρ το δέον ηθικός, ούτε λόγος για σοσιαλισμό. Γιατί το σοσιαλισμό τον προετοιμάζει ο καπιταλισμός. Ο σοσιαλισμός μπορεί να γεννηθεί με καισαρική τομή, όπως στη Ρωσία του 1917, αλλά δια παρθενογενέσεως, ποτέ των ποτών. Εμείς οι μαρξιστές δεν μυρίσαμε τον κρίνο για να κυοφορήσουμε το σοσιαλισμό. Θέλω να πω, ο σοσιαλισμός δεν φύτρωσε στα κεφάλια μας, έτσι, γιατί είμαστε οι ηθικοί και οι τίμιοι. Ο ηθικός σοσιαλισμός είναι δυνατός διότι προυπήρξε ο ανήθικος καπιταλισμός.

*Βασίλης Ραφαηλίδης, Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας

Ετικέτες: ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ, Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΗΘΙΚΟΤΗΤΑΣ, Η ΚΡΥΦΗ ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΗΣ ΜΠΟΥΡΖΟΥΑΡΙΑΣ Πηγή:http://philipposphilios.com
Aνιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος  

ΛΑΟ ΤΣΕ: ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ

Το Τάο Τε Τσινγκ αποτελεί ένα σύνολο στιχομυθιών με θέμα τη φιλοσοφία και την ερμηνεία του κόσμου, ενώ η απευθείας μετάφρασή του είναι «Το κλασικό βιβλίο του Λόγου και της Αρετής». Πιθανολογείται πως γράφτηκε κοντά στο 600 π.Χ. στη Κίνα από τον Λάο Τσε, ενός εκ των δύο καθοριστικότερων συγγραφέων της Ταοιστικής φιλοσοφίας αλλά και της Κινέζικης σκέψης γενικότερα (δεύτερος ήταν ο Τσουάνγκ Τζου). Η ίδια η ύπαρξη του συγγραφέα έχει ωστόσο αμφισβητηθεί κατά καιρούς, και ουκ ολίγοι έχουν υποστηρίξει πως το Τάο Τε Τσινγκ αποτελεί μείγμα έργων πολλών διαφορετικών συγγραφέων.

Το να δώσεις σε έναν άνθρωπο του δυτικού κόσμου σήμερα το θεωρητικό υπόβαθρο για να κατανοήσει τις έννοιες και τον τρόπο σκέψης που προάγει το εξής έργο, είναι κάτι πραγματικά δύσκολο. Σε έναν πολιτισμό όπου η ανάλυση, ο ορισμός και η αρχή του «καλού» και του «κακού» αποτελούν τους πυλώνες της σκέψης, η Ταοϊστική αντίληψη του κόσμου φαντάζει ίσως αδύνατη ως προς τη σύλληψη. Ας προσπαθήσουμε όμως να εξερευνήσουμε μαζί τις πιο καθοριστικές και σημαντικές αρχές του Τάο Τε Τσινγκ.

Το μονοπάτι του Τάο

«Το Τάο που περιγράφεται με λόγια,
Δεν είναι το αιώνιο Τάο.
Τα πλάσματα με όνομα δεν μπορούν
Να ονομάσουν το αιώνιο όνομα.
Το να δίνεις ονόματα γεννά τα μύρια πράγματα.»

Ο πυρήνας είναι το Τάο. Ταό σημαίνει «δρόμος», «μονοπάτι», είναι η αλήθεια και η ουσία του κόσμου. Ο κόσμος για τη Ταοϊστική φιλοσοφία δεν αποτελεί μία ακέραια και συγκεκριμένη μάζα, αλλά έχει τη μορφή της διαδρομής – ο κόσμος και η ζωή είναι ένα ποτάμι. Το Ταό είναι αυτό το ποτάμι, και παρότι η ιδέα του είναι απλή ως προς τη σύλληψη, κρύβει μέσα του τα πάντα. Είναι η αρχή και το τέλος, το σημείο και ο χώρος ταυτόχρονα. Δεν υπάρχει αντίθετό του, το Τάο δεν έχει αντιφάσεις, ούτε αντίθετα – είναι η πραγματικότητα και η αλήθεια.

Το Τάο όμως δεν μπορεί να το συλλάβει ο ανθρώπινος νους με τη σκέψη, αλλά με τη μη σκέψη. Γεννιέται μέσα από το κενό, χρωστάει την ύπαρξή του στη μη ύπαρξη. Γι’ αυτό, ο μόνος τρόπος να το προσεγγίσει ο άνθρωπος, είναι να μην το προσεγγίσει. Να αδειάσει το μυαλό του – και τότε, αφού αφεθεί, θα βρεθεί μέσα στο Τάο, τον πραγματικό εαυτό όλης της ύπαρξης.

«Αν γεμίσεις υπερβολικά ένα δοχείο, θα ξεχειλίσει.
Αν ακονίσεις υπερβολικά ένα μαχαίρι, θα στομώσει.
Όταν γεμίσεις ένα ολόκληρο δωμάιο με χρυσό και νεφρίτη,
Δύσκολα θα το προστατεύσεις από τους κλέφτες.
Ο πλούτος και η υπερηφάνεια προκαλούν λάθη.
Όμως, το να ξέρεις πού να σταματήσεις,
Είναι ο Δρόμος του Ουρανού.»

Άλλη μία σημαντική έννοια είναι το Τε. Τε είναι η αρετή, οι καρποί που δίνονται στον άνθρωπο που ξέρει να ακούει τη σιωπή και να ακολουθεί τη φυσική ροή των πραγμάτων. Το κοντινότερο που έχουμε στο δικό μας λεξιλόγιο είναι η «σοφία». Μία σοφία όμως που δεν στηρίζεται πάνω στη συσσώρευση γνώσεων, αλλά στη συνειδητή παρατήρηση, στη θεμελιώδη γνώση που φέρει εκ φύσεως ο άνθρωπος.

Ο άνθρωπος που ακολουθεί το Τάο και που έχει το Τε, για τους Ταοϊστές είναι «αθάνατος». Είναι ουσιαστικά ελεύθερος και απαλλαγμένος από τον διπολισμό και τα βάσανα αυτού του κόσμου, ακόμη κι από τον ίδιο τον θάνατο. Δεν υπηρετεί κανέναν, δε προσπαθεί να τηρεί τους νόμους μίας κοινωνίας, ούτε καν να είναι ηθικός – και, γι’ αυτό, είναι ο μόνος αγαθός και ο πιο ωφέλιμος απ’ όλους, και για όλους. Αποτελεί μία πηγή του Τάο για τον κόσμο. Η προσωπική του επανάστασή φέρνει την ειρήνη και την αγάπη. Άξιο αναφοράς είναι πως οι περιγραφές του σοφού θυμίζουν τρομακτικά τον Ξένο του Καμύ, ο οποίος επίσης «περιφέρεται όπου τον πάει ο κόσμος, δίχως πολλές σκέψεις», ή και τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέβσκι. Είναι καθαρός, είναι ο εαυτός του.

«Σταμάτα να σκέφτεσαι υπερβολικά,
Επειδή αυτό οδηγεί στη θλίψη.

Τι διαφορά έχει το Ναι από το Όχι;
Τι διαφορά έχει η επιτυχία από την αποτυχία;
Τι νόημα έχει να τιμάς ό,τι τιμούν κι οι άλλοι,
Και να φοβάσαι ό,τι φοβούνται;
Ανοησία!
Οι άνθρωποι ντύνονται χαμόγελα
Σαν να πηγαίνουν σε καρναβάλι.
Μόνο εγώ παραμένω ατάραχος κι ανέκφραστος
Σαν μωρό που δεν ξέρει ακόμα να χαμογελάει.
Οι άλλοι έχουν ό,τι χρειάζονται,
Αλλά εγώ δεν έχω τίποτε.
Περιπλανιέμαι σαν άστεγος,
Και το μυαλό μου είναι άδειο από σκέψεις κι έγνοιες,
Σαν να ήμουν χαζός.
Οι άλλοι δείχνουν τόσο φωτεινοί,
Αλλά εγώ τόσο σκοτεινός.
Οι άλλοι δείχνουν τόσο έξυπνοι,
Αλλά εγώ τόσο ανόητος.
Οι άλλοι δείχνουν να έχουν ένα σκοπό,
Αλλά εγώ παρασέρνομαι εδώ και κει.
Σαν ένα κύμα στους ωκεανούς,
Και σαν τον άνεμο,
Περιπλανιέμαι άσκοπα όπου με πάει το Ταό.
Είμαι διαφορετικός από τους άλλους,
Επειδή πίνω από το στήθος της Μεγάλης Μητέρας»

Η τέχνη της μη-πράξης

Ο Ταοϊστής πράττει με το Wu Wei, τη μη δράση, μία άλλη σημαντική ιδέα. Το να δρας με το Wu Wei είναι αντιφατικό, μιας και η μετάφρασή του είναι: «μη δράση», αλλά όχι με τη δική μας προσέγγιση της απραξίας. Η συγκεκριμένη μη δράση, αυτή η συνειδητή και φαινομενική αποχή, έχει ως αποτέλεσμα την τέλεια κι εναρμονισμένη τέλεση όλων των διαδικασιών του κόσμου. Ο σοφός επιτρέπει τη διαδικασία, δίχως να επεμβαίνει σε αυτή, γίνεται ο ίδιος αγωγός, κι όχι μοχλός – δεν είναι ρυθμιστής, αλλά θεμελιωτής. Έτσι, ό,τι είναι να γίνει, γίνεται.

Σε μία καθημερινότητα που όλα γίνονται με βιασύνη και βία (πρωτίστως ως προς τον εαυτό μας), ο σύγχρονος άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει την αξία του να «αφήνεσαι». Κι όταν λέμε «αφήνεσαι» δεν εννοούμε μία ανούσια παράδοση, αλλά μία συνειδητή εσωτερική επανάσταση απέναντι σε όλον τον κόσμο, που αποτέλεσμα έχει την αυθεντικότερη μορφή αυτογνωσίας. Αδειάζοντας απ’ όλες τις ξένες του πεποιθήσεις και τα κοινωνικά πρέπει, ακόμη κι από τις ίδιες του τις σκέψεις, ο άνθρωπος δύναται να επιστρέψει στο κενό, τη σιωπή, τον πιο προσωπικό και αληθινό του πλούτο. Μέσα σε αυτή, βρίσκει όλες τις απαντήσεις (ή μάλλον, την απάντηση) και πλέον όλα γίνονται μόνα τους. Όπως ένας ζωγράφος που αγαπάει τη δουλειά του, ακολουθεί αυτό που αγαπάει και πλέον η δουλειά γίνεται παιχνίδι, έτσι και η ύπαρξη γίνεται ζωή. Έτσι κανείς ακολουθεί αβίαστα το μονοπάτι του και, πλέον, όλα φαίνονται να γίνονται δίχως προσπάθεια.

«Το πιο τρυφερό πράγμα στον κόσμο
Νικά με ευκολία το πιο σκληρό.
Αυτό που δεν έχει σκληρή ουσία,
Μπαίνει με ευκολία εκεί όπου δεν υπάρχει καθόλου χώρος.
Αυτό δείχνει την αξία της αβίαστης δράσης.
Η διδασκαλία χωρίς λόγια,
Και η αβίαστη δράση:
Με αυτά μπορείς να ξεχωρίσεις το Σοφό
Από τους συνηθισμένους ανθρώπους.»

Δομή του κόσμου

Γενικώς, στη Ταοϊστική σκέψη, η δημιουργία του κόσμου έχει ως εξής. Στην αρχή υπάρχει το Wuji, το τίποτα – όχι όμως το τίποτα που ξέρουμε εμείς. Όπως διαβάζουμε στο Τάο Τε Τσινγκ: «Το βάζο χρωστάει την αξία και τη χρησιμότητά του στο κενό που δημιουργεί μέσα του». Το Wuji συμβολίζεται ως ένας κύκλος, και μοιάζει με τον γνωστό κύκλο του Ζεν. Μέσα από το Wuji, γεννιέται το Tai Chi, το υπέρτατο άκρο. Όταν λέμε όμως άκρο, δεν εννοούμε δεξιά ή αριστερά, πάνω ή κάτω, αλλά αναφερόμαστε στην ουσία του άκρου ως ιδέα κι ως έννοια. Είναι το απόλυτο άκρο, που δεν περιορίζεται σε κατευθύνσεις και πόλους. Και, τέλος, μέσα από το Tai Chi, το άκρο, γεννιέται η γνωστή σε όλους μας διπολικότητα, το Yin & Yang, το άσπρο και το μαύρο, το αρσενικό και το θηλυκό, η μέρα και η νύχτα, το ζεστό και το κρύο. Σε καμία περίπτωση όμως το «καλό» και το «κακό», αυτές οι έννοιες δεν συναντιόνται στην εν λόγω φιλοσοφία. Το Yin αλληλοσυμπληρώνει και χρωστάει την ύπαρξή του στο Yang (κι αντιστρόφως), είναι σταγόνες της ίδιας ουσίας. Η υποχώρηση (Yin) μπορεί φαινομενικά να είναι πιο αδύναμη από την επίθεση (Yang), το μαλακό μοιάζει πιο αδύναμο από το σκληρό, αλλά αυτό δεν είναι παρά μία ψευδαίσθηση. Μέχρι και στη φύση το βλέπουμε, όπου το νερό (στοιχείο ταυτόσημο με το Τάο), παρότι εκ φύσεως είναι απόλυτα ήρεμο, μπορεί να «φάει» βράχια και να προκαλέσει τις μεγαλύτερες καταστροφές.

Ετικέτες: ΛΑΟ ΤΣΕ: ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ, ΛΑΟ ΤΣΕ, ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ
Πηγή:http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος  

ΣΟΥΝ ΤΣΟΥ & Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ο Σουν Τσου είπε:

1. ΣΧΕΔΙΑΣΗ
Όλος ο πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση.

2. ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Στον πόλεμο, η νίκη είναι ο σκοπός και όχι οι μακροχρόνιες εκστρατείες.

3. ΕΠΙΘΕΣΗ ΜΕ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ
Η μεγαλύτερη στρατηγική ικανότητα, είναι να συντρίβεις την αντίσταση του αντιπάλου χωρίς μάχη και η ανώτερη μορφή στρατηγικής είναι το να ματαιώνεις τα σχέδια του εχθρού.

4. ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ
Νικάς της μάχες με το να μην κάνεις λάθη. Το να μην κάνεις λάθη είναι αυτό που θεμελιώνει την βεβαιότητα της νίκης, γιατί σημαίνει ότι νικάς έναν εχθρό που έχει ήδη νικηθεί.

5. ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Η προσποίηση αταξίας απαιτεί πειθαρχία∙ η προσποίηση φόβου απαιτεί θάρρος∙ η προσποίηση αδυναμίας απαιτεί δύναμη.

6. ΑΣΘΕΝΗ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ
Προκαλέστε τον εχθρό και μάθετε την αρχή στην οποία στηρίζεται η ενεργητικότητα ή η αδράνεια του. Εξαναγκάστε τον να αποκαλυφθεί ούτως ώστε να αποκαλύψει τα αδύναμα σημεία του. Συγκρίνεται προσεκτικά το αντίπαλο στράτευμα με το δικό σας ούτως ώστε να εντοπίσετε που υπάρχει υπεροχή και που αδυναμία.

7. ΕΛΙΓΜΟΣ
Θα νικήσει εκείνος που έχει μάθει το τέχνασμα της παρέκκλισης. Η τέχνη του ελιγμού είναι η τέχνη της προσποίησης.

8. ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ
Η τέχνη του πολέμου μας διδάσκει να μην στηριζόμαστε στην πιθανότητα ότι ο εχθρός δεν θα έρθει, αλλά στην ετοιμότητα μας να τον υποδεχτούμε∙ όχι στην ευνοϊκή υπόθεση ότι δεν θα επιτεθεί, αλλά στο γεγονός ότι η θέση μας είναι αδιάβλητη.

9. ΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ
Όλοι οι στρατοί προτιμούν τα ψηλά εδάφη από τα χαμηλά, τα προσηλιακά από τα απόσκια∙ το στεγνό έδαφος από το υγρό∙ σε όχθη ή λόφο, πιάστε την προσηλιακή πλευρά με την πλαγιά πίσω και δεξιά σας.

10. ΕΔΑΦΟΣ
Υπάρχουν έξι είδη εδάφους:
α) Βατό έδαφος.
β) Δύσβατο έδαφος.
γ) Έδαφος που προσφέρεται για καιροσκοπισμούς.
δ) Στενές διαβάσεις.
ε) Απότομα υψώματα.
στ) Τοποθεσίες σε μεγάλη απόσταση από τον εχθρό.
Η φυσική διαμόρφωση της χώρας, είναι ο καλύτερος σύμμαχος του στρατιώτη∙ αλλά η ικανότητα εκτιμήσεως του αντιπάλου, του ελέγχου των δυνάμεων της νίκης και του υπολογισμού με ευστροφία των δυσκολιών, των κινδύνων και των αποστάσεων αποτελούν την δοκιμασία που φανερώνει τον μεγάλο στρατηγό.

11. ΟΙ ΕΝΝΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Η τέχνη του πολέμου αναγνωρίζει εννέα παραλλαγές εδάφους:
α) Έδαφος που προκαλεί την διασπορά.
β) Εύκολο έδαφος.
γ) Αμφιλεγόμενο έδαφος.
δ) Ανοιχτό έδαφος.
ε) Έδαφος με ενδιαφέροντα σταυροδρόμια.
στ) Σοβαρό έδαφος.
ζ) Δύσβατο έδαφος.
η) Περίκλειστο έδαφος.
θ) Έδαφος απελπισίας.
Η ταχύτητα είναι η πεμπτουσία του πολέμου. Επωφεληθείτε από την έλλειψη ετοιμότητας του εχθρού, προχωρήστε από προσβάσεις μη αναμενόμενες και επιτεθείτε σε αφύλαχτα σημεία.

12. Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΜΕ ΦΩΤΙΑ
Υπάρχουν πέντε τρόποι επιθέσεως με φωτιά:
α) Κάψτε τους στρατιώτες του εχθρού στον καταυλισμό τους.
β) Κάψτε τις αποθήκες του εχθρού.
γ) Κάψτε τα μεταφορικά του εφοδιασμού του εχθρού.
δ) Κάψτε τα οπλοστάσια και τα πυρομαχικά του εχθρού.
ε) Εκτοξέυστε στον εχθρό αντικείμενα φλεγόμενα στην μάχη.

13. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΩΝ
Εκείνο που κάνει σοφό τον Ηγεμόνα, είναι η πρόγνωση.
Η πρόγνωση, μπορεί να επιτευχθεί μόνον μέσω κατασκόπων.
Υπάρχουν πέντε κατηγορίες κατασκόπων:
α) Τοπικοί κατάσκοποι.
β) Εσωτερικοί κατάσκοποι.
γ) Προσήλυτοι κατάσκοποι.
δ) Καταδικασμένοι κατάσκοποι.
ε) Κατάσκοποι που επιβιώνουν.

Τέτοια είναι η τέχνη του πολέμου.

~ΑΝΑΛΥΣΗ~

-Οι πέντε θεμελιώδεις αρετές για τους Κινέζους είναι:
α) Ανθρωπισμός
β) Ακεραιότητα
γ) Αυτοέλεγχος
δ) Ειλικρίνεια
ε) Σοφία

-Τα πέντε ελαττώματα που δεν πρέπει να χαρακτηρίζουν έναν Στρατηγό είναι:
α) Ριψοκίνδυνος∙ διότι κινδυνεύει να σκοτωθεί.
β) Δειλός∙ διότι κινδυνεύει να αιχμαλωτισθεί.
γ) Ευερέθιστος∙ διότι κινδυνεύει να γελοιοποιηθεί.
δ) Συμπονετικός∙ διότι κινδυνεύει να αιφνιδιαστεί.
ε) Υπερβολικά ανεπτυγμένο το αίσθημα της τιμής∙ διότι κινδυνεύει να συκοφαντηθεί.

-Οι πέντε κρίσιμοι παράγοντες:
α) Ψυχολογική επιρροή∙ ό,τι εμπνέει τους ανθρώπους να αγαπούν τους ηγέτες τους, τόσο, ώστε να τους ακολουθούν στη ζωή και το θάνατο, χωρίς να φοβούνται να ρισκάρουν.
β) Περιβάλλον∙ το κρύο και τη ζέστη, το χειμώνα και το καλοκαίρι, τη νύχτα και την ημέρα, στις πολεμικές επιχειρήσεις είναι υψίστης σημασίας ο καιρός.
γ) Προβλεψιμότητα∙ το τι θα συναντήσει κάποιος στην πορεία. Αν το έδαφος βαδίζεται εύκολα ή δύσκολα, αν είναι πεδινό ή ορεινό, αν έχει στενά περάσματα και που καιροφυλακτεί ο θάνατος.
δ) Διοίκηση∙ σε τι βαθμό ο στρατηγός διαθέτει τις αρετές της σοφίας, της ειλικρίνειας, της ανθρωπιάς, του θάρρους και της αυστηρότητας.
ε) Οργάνωση∙ τον έλεγχο, την σωστή ιεραρχία των στελεχών, τις προμήθειες του στρατού με τα απαραίτητα και την εξασφάλιση ανεφοδιασμού.

-Ο επιδέξιος χειριστής ανθρώπων διαχειρίζεται τον κάθε άνθρωπο ανάλογα με τον σκοπό που η φύση του εξυπηρετεί:
α) Ο σοφός ευχαριστιέται να εδραιώνει την αξία του.
β) Ο γενναίος ευχαριστιέται να φανερώνει το θάρρος του.
γ) Ο άπληστος διακρίνει ταχύτατα τις ευκαιρίες.
δ) Ο ανόητος δεν έχει τον φόβο του θανάτου.

-Η αξία του Χρόνου, το να είσαι δηλαδή έστω και λίγο πιο μπροστά από τον εχθρό σου, μετράει περισσότερο ακόμα και από την αριθμητική υπεροχή.

-Οι αμοιβές και τα δώρα ενισχύουν την δυναμικότητα του στρατού.

-Η στρατιωτική σφαίρα διοίκησης και η πολιτική σφαίρα διοίκησης είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, ως προς την πρακτική τους.

-Το να γνωρίζεις τον εχθρό σου σε κάνει ικανό να αναλάβεις επίθεση. Το να γνωρίζεις τον εαυτό σου σε κάνει ικανό να αναλάβεις άμυνα. Η επίθεση είναι το μυστικό της άμυνας∙ η άμυνα είναι η σχεδίαση της επίθεσης.

-Για να επιτύχεις με μικρές δυνάμεις, μεγάλα αποτελέσματα, θα πρέπει να επιδιώξεις τις γρήγορες εξελίξεις και τις αιφνίδιες ορμητικές κινήσεις.

-Ανίκητος είναι ο στρατιώτης που έχει την νοσταλγία να επιστρέψει σπίτι του.

-Τα πουλιά και τα άλλα ζώα, όταν στριμώχνονται στην γωνία είναι υποχρεωμένα να πολεμήσουν μέχρις θανάτου με νύχια και με δόντια, αντιστοίχως και ο εχθρός σας. Εάν όμως του δώσετε την ψευδαίσθηση ότι υπάρχει ένας δρόμος προς την σωτηρία, θα τον αποτρέψετε από το να πολεμήσει με το θάρρος της απελπισίας και έτσι θα τον συντρίψετε.

-Το μυστικό του πολέμου βρίσκεται στις συγκοινωνίες. Ότι είναι η καρωτίδα για έναν άνθρωπο είναι και η γραμμή ανεφοδιασμού για έναν στρατό.

-Κάθε είδος μεταφυσικής θα πρέπει να απαγορευτεί από το στράτευμα. Η σημασία αυτού έγκειται στο ότι εάν οι αμφιβολίες, οι δισταγμοί ή οι αναποφασιστικότητες αποβληθούν από το στράτευμα, οι άνδρες σας δεν πρόκειται ποτέ να δείξουν ότι αμφιταλαντεύονται στην αποφασιστικότητα τους μέχρι τον θάνατο.

-Στην δύσκολη στιγμή, η μόνη περίπτωση για να ζήσει κανείς, είναι να εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για ζωή.

-Όταν κάνετε επίθεση ενός ισχυρού κράτους, εάν μπορέσετε να διαχωρίσετε τις δυνάμεις του, θα αποκτήσετε μια υπεροχή δυνάμεως∙ εάν έχετε υπεροχή δυνάμεων, θα τρομοκρατήσετε τον εχθρό∙ εάν τρομοκρατήσετε τον εχθρό, τα γειτονικά κράτη θα φοβηθούν∙ εάν τα γειτονικά κράτη φοβηθούν, αυτό θα τα αποτρέψει από το να συμμαχήσουν με τον εχθρό σας.

-Εάν ο εχθρός αφήνει ενδείξεις προέλασης, ενθαρρύνετε τον∙ εάν ανυπομονεί να συμπτυχθεί, καθυστερήστε τον. Ο σκοπός είναι να τον κάνουμε απρόσεκτο ή οιηματία ούτως ώστε να εξαπολύσουμε την επίθεση μας.

-Απορρίψτε αδίστακτα τους κανόνες! Η νίκη είναι το μόνο που μετράει και δεν θα την επιτύχετε αν παραμείνετε προσκολλημένοι σε συμβατικούς κανόνες αντί να τους ξεπεράσετε!

-Ο επιτυχημένος πόλεμος, είναι ο γρήγορος πόλεμος. Δίχως εσωτερική πληροφόρηση για τις συνθήκες και τις επιλογές του εχθρού, ο πόλεμος δεν δύναται να είναι γρήγορος.

-Ο σκοπός του πολέμου είναι η ειρήνη.

-Ένας στρατός δίχως κατασκόπους είναι σαν έναν άνθρωπο δίχως μάτια και αυτιά.

-Όπως ακριβώς το νερό που μεταφέρει την λέμβο από όχθη σε όχθη μπορεί να την βουλιάξει, έτσι και η εξάρτηση από κατασκόπους μπορεί να προβεί μοιραία.

-Όλες οι επικοινωνίες με τους κατασκόπους πρέπει να γίνονται από «το στόμα στο αυτί». Οι κατάσκοποι δεν πρέπει να είναι γνωστοί σε κανέναν. Οι κατάσκοποι προσκολλούνται σε αυτούς που τους δίνουν τα περισσότερα και δεν θα πρέπει αυτό να το ξεχνάμε. Όταν σας προτείνουν κάτι που είναι πολύ ουσιώδες, εξασφαλίστε τα συγγενικά τους πρόσωπα ως ομήρους για την πίστη τους. Ποτέ μην τους ανακοινώνεται τίποτε εκτός από ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο.

-Η διπλωματία βασίζεται αποκλειστικά στην δωροδοκία, στον δόλο και στην απάτη.

-Κινήσου στο άδειο, εισχώρησε στο κενό, παρέκαμψε περιοχές που ο εχθρός υπερασπίζεται, παράμεινε ανεξιχνίαστος σαν τα σύννεφα και ρίξου πάνω στον εχθρό σαν κεραυνός εκεί που δεν το περιμένει, αιφνιδίασε τον.

-Στην επιδρομή και στη λεηλασία, σαρωτικοί σαν την φωτιά. Στην ακινησία, ακλόνητοι σαν τα βουνά. Στην οπισθοχώρηση γρήγοροι σαν τον άνεμο, δεν καταδιώκεται ποτέ όποιος κινείται με τόση ταχύτητα που δεν τον προλαβαίνει κανείς.

-Όταν, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση, ο εχθρός ζητάει ανακωχή, συνωμοτεί.

-Στήλη σκόνης που ανεβαίνει ψηλά, είναι σημάδι ότι πλησιάζουν τέθριππα. Σκόνη που μένει να αιωρείται χαμηλά και σε μεγάλη έκταση, είναι σημάδι ότι πλησιάζει το πεζικό.

-Να ασκείτε την τέχνη της προσβολής της πνευματικής ισορροπίας του εχθρού, την τέχνη της μπλόφας και να αποφεύγετε τις μετωπικές συγκρούσεις.

Ετικέτες: ΣΟΥΝ ΤΣΟΥ, Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ, ΠΟΛΕΜΟΣ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Πηγή: http://philipposphilios.com
Aνιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος 

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ & ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ Β'

Η. ΠΕΡΙ ΗΘΙΚΗΣ

1) Πρέπει να θυμόμαστε και εκείνον που ξεχνάει πού οδηγεί ο δρόμος.

2) Γιατί μια είναι η σοφία: το να γνωρίζεις τη σκέψη που κυβερνάει όλα μέσα απ' όλα. 

3) Απ' όσων τα λόγια άκουσα, κανείς δε φτάνει σε τούτο, να αναγνωρίσει, δηλαδή, πως το σοφό είναι απ' όλα χωρισμένο.

4) Η σωφροσύνη είναι η πιο μεγάλη αρετή, και η σοφία του να λες την αλήθεια και να πράττεις σύμφωνα με τη φύση, ακούγοντας την.

5) Γιατί πρέπει οι φιλόσοφοι να γνωρίζουν καλά πολλά πράγματα.

6) Η πολυμάθεια δε διδάσκει να έχεις νου. Αν ήταν έτσι θα είχε διδάξει τον Ησίοδο και τον Πυθαγόρα, ακόμα και τον Ξενοφάνη και τον Εκαταίο.

7) Δεν πρέπει ούτε να κάνουμε ούτε να μιλάμε όπως όταν κοιμόμαστε· γιατί και τότε νομίζουμε πως κάνουμε και μιλάμε.

8) Εξαπατούνται οι άνθρωποι ως προς τη γνώση των φανερών πραγμάτων, ακριβώς όπως ο Όμηρος που υπήρξε ο σοφότερος απ' όλους τους Έλληνες. Πράγματι, και εκείνον, κάποια παιδιά που σκότωναν ψείρες, τον εξαπάτησαν λέγοντας του: “Όσα είδαμε και πιάσαμε, τ' αφήνουμε, κι όσα ούτε είδαμε ούτε πιάσαμε, αυτά τα παίρνουμε”.

9) Γιατί ποιος είναι ο νους τους ή η φρόνηση τους; Πείθονται απ' τους τραγουδιστές του λαού και παίρνουν τον όχλο για δάσκαλο τους, χωρίς να ξέρουν ότι “οι πολλοί είναι κακοί και οι καλοί λίγοι”.

10) Όταν γεννιούνται, θέλουν να ζήσουν και να βρουν το θάνατό τους, ή μάλλον την ανάπαυση· και αφήνουν παιδιά που θα πεθάνουν με τη σειρά τους.

11) Δεν πρέπει να φερόμαστε σαν παιδιά υπό την κηδεμονία γονέων, δηλαδή απλούστερα, επειδή έτσι τα έχουμε παραλάβει.

12) Αναζήτησα τον εαυτό μου.

13) Όσα μπορώ να δω, ν' ακούσω και να μάθω, αυτά είναι που προτιμώ.

14) Παιδιών παιχνίδια οι ανθρώπινες γνώμες.

15) Ένας άνθρωπος για μένα αξίζει όσο μύριοι, όταν είναι άριστος.

16) Διαφορετική είναι η ηδονή για το άλογο, το σκυλί και τον άνθρωπο, αφού τα γαϊδούρια θα προτιμούσαν άχυρα αντί χρυσάφι. Γιατί πιο ευχάριστη είναι η τροφή για τα γαϊδούρια παρά το χρυσάφι.

17) Τα γουρούνια πλένονται στο βόρβορο, τα πουλερικά στη
σκόνη ή στις στάχτες.

18) Γιατί ο άνθρωπος ο ευγενικός δεν πρέπει να είναι ακάθαρτος ούτε άπλυτος ούτε να χαίρεται στο βόρβορο. Τα γουρούνια τέρπονται πιο πολύ στο βόρβορο παρά στο καθαρό νερό.

19) Αν η ευτυχία βρισκόταν στις σωματικές απολαύσεις, θα λέγαμε ευτυχισμένα τα βόδια όταν βρίσκουν μπιζέλια για να φάνε.

20) Οι άριστοι προτιμούν το ένα από όλα, την αιώνια δόξα των θνητών. Αλλά οι πολλοί χορταίνουν σαν τα κτήνη. 

21) Όσοι ζητούν χρυσάφι σκάβουν πολύ τη γη και λίγα βρίσκουν.

22) Κάθε τι που έρπει εξουσιάζεται με χτυπήματα.

23) Την υπεροψία πρέπει κανείς να σβήνει περισσότερο παρά την πυρκαγιά.

24) Ο λαός πρέπει να μάχεται για το νόμο όπως ακριβώς για τα τείχη του.

25) Για τα μέγιστα πράγματα ας μη κάνουμε υποθέσεις στην τύχη.

26) Για το θεό όλα τα πράγματα είναι όμορφα, αγαθά και δίκαια· αλλά οι άνθρωποι μερικά πράγματα θεωρούν άδικα και άλλα δίκαια.

27) Ο βλάκας μπροστά σε κάθε λόγο αγαπά να τρομάζει.

28) Για τους ανθρώπους δεν είναι το καλύτερο να γίνονται όσα θέλουν.

29) Γα πτώματα είναι πιο πολύ για πέταμα από την κοπριά

30) Τα σκυλιά γαβγίζουν αυτούς που δεν γνωρίζουν.

31) Η αρρώστια κάνει την υγεία ευχάριστο και καλό πράγμα, η πείνα το χορτασμό, η κούραση την ανάπαυση.

32) Είναι προτιμότερο να κρύβεις την αμάθεια, αλλά αυτό είναι δύσκολο όταν γίνεται μέσα στην κραιπάλη και στο μεθύσι. Είναι προτιμότερο να κρύβεις την αμάθεια παρά να την αποκαλύπτεις παντού.

33) Γιατί τα μάτια είναι ακριβέστεροι μάρτυρες από τα αυτιά.

34) Τα μάτια και τα αυτιά είναι κακοί μάρτυρες για τους ανθρώπους που έχουν βάρβαρες ψυχές.

35) Ο Ηράκλειτος ονομάζει την έπαρση νόσο ιερή και λέει ότι η όραση ψεύδεται.

36) ἀγχιβασίην: ἀγχιβατεῖν & ἀμφισβιτεῖν

37) Από ένα... ή από λίγους θα μπορούσαν να γίνουν (θυσίες ανθρώπων ολωσδιόλου καθαρών).

38) Αυτοί δεν θα μπορούσαν να ξέρουν το όνομα της Δικαιοσύνης, αν αυτά τα πράγματα (οι αδικίες) δεν υπήρχαν.

39) Εκείνος που χαίρει μεγάλης εκτίμησης δε γνωρίζει και δε φυλάει παρά μόνο τα καλά να πιστεύει κανείς πράγματα· αλλά η Δικαιοσύνη θα πιάσει αυτούς που κατασκευάζουν και μαρτυρούν ψέματα.

40) Οι θεοί και οι άνθρωποι τιμούν εκείνους που πέθαναν στη μάχη.

41) Σε ποιους προφητεύει ο Ηράκλειτος; Σε πλανώμενους τη νύχτα αλήτες, μάγους, βάκχους, μαινάδες και μύστες· αυτούς απειλεί με μεταθανάτια τιμωρία, σ' αυτούς προφητεύει τη φωτιά· γιατί στα καθιερωμένα απ' τους ανθρώπους μυστήρια μυούνται με τρόπο ανίερο.

42) Καθαρίζονται μιαινόμενοι μ' άλλο αίμα, όπως κάποιος που, χωμένος μέσα στη λάσπη, θα ήθελε να ξεπλυθεί με λάσπη. Αν κάποιος τον έβλεπε να κάνει κάτι τέτοιο θα τον έπαιρνε για μανιακό. Και σε τέτοια αγάλματα προσεύχονται, όμοιοι μ' εκείνον που θα φλυαρούσε μέσα στο σπίτι του, χωρίς να γνωρίζει ποιοι είναι θεοί και ποιοι ήρωες.

43) Κάματος είναι το να μοχθεί κανείς και να εξουσιάζεται απ' τους ίδιους.

44) Ποτέ να μη σας λείψει ο πλούτος, Εφέσιοι, για να βγαίνει στη φόρα η πονηριά σας.

45) Όλοι οι ενήλικες Εφέσιοι θα έπρεπε να κρεμαστούν και ν' αφήσουν την πόλη τους στους ανήλικους, γιατί εκείνοι έδιωξαν τον Ερμόδωρο, τον πιο άξιο άντρα, λέγοντας: “Κανείς από μας ας μην είναι ο πιο άξιος. Ειδεμή, ας πάει αλλού και με άλλους”.

46) Ένας άντρας, όταν μεθύσει, αφήνεται να οδηγείται από ένα ανήλικο παιδί: παραπατάει χωρίς να ξέρει πού πηγαίνει, γιατί έχει υγρή ψυχή.

47) Η ξηρή ψυχή είναι σοφότατη και άριστη.

48) Ο πιο όμορφος κόσμος είναι σα σωρός σκουπίδια χυμένα στην τύχη.

49) Ο Όμηρος αξίζει απ' τους αγώνες να τον διώχνουν και να τον ραπίζουν, καθώς κι ο Αρχίλοχος. 

50) Ο Όμηρος ήταν αστρολόγος.

51) Ο Ηράκλειτος και ο Δημόκριτος μαρτυρούν πως ο Θαλής υπήρξε ο πρώτος αστρονόμος.

52) Στην Πριήνη γεννήθηκε ο Βίας, γιος του Τευτάμου, που ο λόγος του ξεπερνά όλων των άλλων.

53) (Ο Πυθαγόρας) είναι αρχηγός στους αγύρτες.

Θ. ΑΜΦΙΒΟΛΑ & ΑΠΟΚΡΥΦΑ

1) Σύμφωνα με το νόμο των ετών, η εβδομάδα ενώνεται με τη σελήνη, αλλά διαιρείται με τις άρκτους, τα δυο σημεία της αθάνατης μνήμης.

2) Κάθε πράγμα αυξάνει με τον τρόπο του, σύμφωνα μ' αυτό που του χρειάζεται.

3) Ο Ηράκλειτος είπε στους Αιγυπτίους: “Αν είναι θεοί, γιατί τους θρηνείτε; Αλλά εάν τους θρηνείτε, μη τους θεωρείτε πια θεούς ους”.

4) Ο Ηράκλειτος, βλέποντας τους Έλληνες να προσφέρουν δώρα στους θεούς, είπε: “Προσεύχονται στα αγάλματα των θεών σαν να μπορούσαν να τους ακούσουν, ενώ δεν τους ακούνε, δεν δίνουν, όπως και δεν μπορούν τίποτα να ζητήσουν”.

5) Ο Πυθαγόρας, ο γιος του Μνησάρχου, άσκησε περισσότερο απ' όλους τους ανθρώπους την έρευνα, και αφού διάλεξε τούτες τις γραφές, έκανε μ' αυτές μια δική του σοφία: πολυμάθεια, κακοτεχνία.

6) Δεν πάει να αστειεύεται κανείς σε σημείο που ο ίδιος να γίνεται γελοίος, έλεγε ο Ηράκλειτος.

7) Ο Ηράκλειτος έλεγε πως η έπαρση είναι εμπόδιο στην προκοπή.

8) Οι τιμές υποδουλώνουν θεούς και ανθρώπους.

9) Οι κακοί άνθρωποι είναι εχθροί εκείνων που λένε την αλήθεια.

10) Η παιδεία είναι ένας άλλος ήλιος για τους μορφωμένους.

11) Ο συντομότερος δρόμος για ν' αποκτήσεις καλή φήμη είναι το να γίνεις καλός.

12) Κατά τον Ηράκλειτο, οι ψυχές που πέσανε μαχόμενες είναι καθαρότερες από εκείνες που κύλησαν σ' αρρώστιες.

13) Υπάρχει σ' όλα επέμβαση της ειμαρμένης (;).

*Ζαν Μπραν, "Ηράκλειτος", εκδόσεις "ΠΛΕΘΡΟΝ"

Ετικέτες: ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ, ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ, ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ, ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ Πηγή:http://philipposphilios.com
Ανιχνευτής ο Επικούρειος Πέπος. 

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ & ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ Α'

Α. Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝ

1) Αν δεν ελπίζεις, δε θα βρείς το ανέλπιστο, που είναι ανεξερεύνητο και απλησίαστο.

2) Ο άρχοντας, που δικό του είναι το μαντείο στους Δελφούς, ούτε λέει ούτε κρύβει, αλλά μονάχα σημαίνει.

3) Η Σίβυλλα, που με στόμα μαινόμενο εκστομίζει λόγια αγέλαστα, αφτιασίδωτα και αμύριστα, διασχίζει με τη φωνή της χιλιάδες χρόνια με τη βοήθεια του θεού.

4) Ο άνθρωπος νήπιο αποκαλείται απ' τη θεότητα, όπως ακριβώς το παιδί από τον άντρα.

5) Το ανθρώπινο ον δεν κατέχει την αληθινή γνώση, αλλά το θείο την κατέχει.

6) Αν και ο λόγος αυτός είναι αιώνια οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να καταλάβουν και πριν τον ακούσουν και αφού τον ακούσουν για πρώτη φορά. Γιατί, ενώ τα πάντα συντελούνται σύμφωνα μ' αυτόν το λόγο, αυτοί μοιάζουν άπειροι όταν αποκτήσουν εμπειρία λέξεων και πράξεων σαν αυτές που εγώ διηγούμαι, όποτε διακρίνω το κάθε τι σύμφωνα με τη σύσταση του και εκθέτω το πώς έχει. Αλλά από τους άλλους ανθρώπους διαφεύγουν όσα πράττουν όταν είναι ξυπνητοί, ακριβώς όπως λησμονούν όσα πράττουν όταν κοιμούνται.

7) Μ' όποιον πάνω απ' όλα αδιάκοπα συναναστρέφονται, το λόγο, που τα κυβερνάει όλα, μ' αυτόν έχουν διαφορές, και όσα συναντούν κάθε μέρα, τους φαίνονται ξένα.

8) Δεν ξέρουν ούτε ν' ακούν ούτε να λένε.

9) Όταν ακούν δεν καταλαβαίνουν και γι' αυτό μοιάζουν με κουφούς. Σ' αυτούς ταιριάζει η παροιμία: Παρόντες απουσιάζουν.

10) Γιατί δε σκέφτονται οι πιο πολλοί απ' τους ανθρώπους, πάνω σ' αυτό που συναντούν, ούτε κι όταν το μάθουν, το γνωρίζουν, αλλά το φαντάζονται.

11) Τα πιο πολλά από τα θεία πράγματα μας ξεφεύγουν από απιστία, και δεν γίνονται γνωστά.

12) Ο θεός είναι μέρα, νύχτα, χειμώνας, καλοκαίρι, πόλεμος, ειρήνη, κορεσμός και πείνα. Αυτός μεταβάλλεται με τον τρόπο της φωτιάς: όποτε αναμιχθεί με θυμιάματα, ονομάζεται ανάλογα με τη μυρωδια του καθενός.

13) Η φρόνηση είναι κοινή σ' όλους.

14) Σ' όλους τους ανθρώπους έχει δοθεί η αυτογνωσία και η σωφροσύνη.

15) Γι' αυτό πρέπει ν' ακολουθήσουμε τον κοινό λόγο, γιατί το κοινό είναι συμπαντικό. Ενώ όμως ο λόγος είναι κοινός, οι πολλοί ζουν σαν να έχουν μια ιδιαίτερη φρόνηση.

16) Στην ψυχή ανήκει ο λόγος που αυξάνει απ' τον εαυτό του.

17) Τα πέρατα της ψυχής δε θα βρείς προχωρώντας, όσο μακριά και αν σε φέρει ο δρόμος σου· τόσο βαθύ λόγο περιέχει.

18) Ο Ηράκλειτος λοιπόν λέει ότι το παν είναι διαιρετό και αδιαίρετο, γεννητό και αγέννητο, θνητό και αθάνατο, λόγος και αιών, πατέρας και γιος, θεός και δικαιοσύνη. Αφού ακούσετε όχι εμένα αλλά το λόγο, είναι σοφό να ομολογήσετε πως τα πάντα είναι ένα.

19) Το Εν, το οποίο μόνον είναι η Σοφία, θέλει και δε θέλει να καλείται με το όνομα του Δία.

20) Νόμος είναι και η πειθαρχία στη θέληση του ενός.

21) Εκείνοι που μιλούν με νου πρέπει να στηρίζονται σ' αυτό που είναι κοινό στα πάντα, όπως ακριβώς μια πόλη πρέπει να στηρίζεται στο νόμο της, και με περισσότερη δύναμη ακόμα. Γιατί όλοι οι ανθρώπινοι νόμοι τρέφονται από τον ένα, το θεϊκό· γιατί αυτός κυριαρχεί όσο ακριβώς θέλει, επαρκεί για τα πάντα και περισσεύει.

Β. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΙΣ

1) Ο πόλεμος είναι πατέρας όλων, όλων βασιλιάς. Άλλους ανέδειξε σε θεούς και άλλους σε ανθρώπους, άλλους έκανε δούλους και άλλους ελεύθερους.

2) Πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι ο πόλεμος είναι κοινός και η διχόνοια δικαιοσύνη, και ότι τα πάντα γίνονται σύμφωνα με τη διχόνοια και την ανάγκη.

3) Και ο κυκεώνας διαλύεται όταν δεν κινείται.

Γ. Η ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ

1) Το αντίθετο συγκλίνει, και απ' τις διαφορές (γεννιέται) η πιο όμορφη αρμονία, και τα πάντα γίνονται με τη διχόνοια.

2) Η αφανής αρμονία είναι καλύτερη απ' τη φανερή.

3) Ο δρόμος που ανεβαίνει κι ο δρόμος που κατεβαίνει είναι ένας κι ο ίδιος δρόμος.

4) Στο γναφείο ο δρόμος ο ευθύς και ο δρόμος ο λοξός είναι ένας κι ο ίδιος δρόμος. 

5) Συνδέσεις όλα κι όχι όλα, ομόνοια, διχόνοια, συμφωνία, ασυμφωνία: το Ένα γεννιέται απ' όλα και από το Ένα όλα.

6) Του τόξου το όνομα είναι ζωή, αλλά το έργο θάνατος.

7) Δεν καταλαβαίνουν πως το διαφορετικό συνομολογεί με τον εαυτό του· αρμονία αντιθέτων εντάσεων όπως στο τόξο και τη λύρα.

8) Το ίδιο πράγμα υπάρχει σε μας, το ζωντανό και το πεθαμένο, το ξύπνιο και το κοιμισμένο, το νέο και το γερασμένο· γιατί αυτά μεταβάλλονται σ' εκείνα και, αντίθετα, εκείνα μεταβάλλονται σ' αυτά.

9) Η θάλασσα είναι το πιο καθαρό και το πιο μολυσμένο νερό· για τα ψάρια είναι πόσιμο και σωτήριο, αλλά για τους ανθρώπους μη πόσιμο και ολέθριο.

10) Οι αθάνατοι είναι θνητοί και οι θνητοί αθάνατοι· αυτοί ζουν από το θάνατο εκείνων κι εκείνοι πεθαίνουν από τη ζωή αυτών.

11) Είναι τέρψη ή θάνατος για τις ψυχές να γίνονται υγρές. Είναι τέρψη γι' αυτές η πτώση τους στη γέννηση. Η ζωή μας γεννιέται από το θάνατο τους και η ζωή τους γεννιέται από το θάνατο μας.

12) Το καλό και το κακό είναι ένα και το αυτό. Γιατί οι γιατροί, λέει ο Ηράκλειτος, που κόβουν και καίνε και με κάθε τρόπο βασανίζουν τους αρρώστους, τους ζητούν, ενώ δεν το αξίζουν, κι αμοιβή, ενώ η θεραπεία έχει τις ίδιες επιπτώσεις που έχουν κι οι αρρώ στιες.

13) Δάσκαλος των πιο πολλών ανθρώπων είναι ο Ησίοδος· αυτοί είναι βέβαιοι πως αυτός γνωρίζει πάρα πολλά, αυτός που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τη μέρα και τη νύχτα· γιατί αυτές είναι ένα.

14) Ο Ηράκλειτος επέπληξε τον Ησίοδο που άλλες μέρες τις κάνει καλές κι άλλες κακές, για την άγνοια του ότι μια είναι η φύση κάθε μέρας. Κάθε μέρα είναι όμοια με όλες τις άλλες.

Δ) ΤΟ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ

1) Στα ίδια ποτάμια και μπαίνουμε και δεν μπαίνουμε, και είμαστε και δεν είμαστε. 

2) Δεν μπορούμε να μπούμε δυο φορές στο ίδιο ποτάμι, κατά τον Ηράκλειτο, ούτε ν' αγγίξουμε δυο φορές μια ουσία θνητή, γιατί σκορπίζεται και πάλι μαζεύεται με την οξύτητα και την ταχύτητα της μεταβολής, (και μάλιστα όχι πάλι, ούτε αργότερα, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζεται και χάνεται) και πλησιάζει κι απομακρύνεται.

3) Αυτοί που μπαίνουν στα ίδια ποτάμια δέχονται συνέχεια άλλα κι άλλα νερά· κι απ' τα υγρά βγαίνουν οι ψυχές σαν αναθυμιάσεις (;).

4) Για τις ψυχές θάνατος είναι να γίνουν νερό, για το νερό θάνατος να γίνει γη, από τη γη γίνεται νερό κι απ' το νερό ψυχή.

5) Στην περιφέρεια του κύκλου η αρχή και το πέρας συμπίτουν.

6) Η φωτιά ζει το θάνατο της γης κι ο αέρας ζει το θάνατο της φωτιάς, το νερό ζει το θάνατο του αέρα και η γη του νερού.

7) Τα ψυχρά θερμαίνονται, το θερμό ψύχεται, το υγρό ξεραίνεται, το στεγνό δροσίζεται.

8) Ο αιώνας είναι ένα παιδί που παίζει, ρίχνοντας ζάρια· ενός παιδιού η βασιλεία.

9) Αν όλα τα όντα γίνονταν καπνός, θα το γνωρίζαμε με τα ρουθούνια. 

Ε. ΤΟ ΠΥΡ

1) Όλα τα κυβερνά ο Κεραυνός.

2) Η φωτιά είναι χρεία και χορτασμός· γι' αυτόν χρεία είναι η τάξη, και η εκπύρωση χορτασμός.

3) Πράγματι, ο Ηράκλειτος λέει ότι η φωτιά, όταν επέλθει, θα κρίνει και θα καταλάβει τα πάντα.

4) Τα πάντα ανταλλάσσονται με τη φωτιά και με τα πάντα η φωτιά, όπως τα εμπορεύματα με το χρυσάφι, και το χρυσάφι με τα εμπορεύματα.

5) (Η φωτιά) μεταβαλλόμενη αναπαύεται.

6) Θα ξεφύγει ίσως κανείς από το αισθητό φως, αλλά είναι αδύνατο να ξεφύγει από το νοητό. Ή, όπως λέει ο Ηράκλειτος, πως κανείς να κρυφτεί απ' αυτό που δεν δύει ποτέ;

7) Αυτόν εδώ τον κόσμο, τον ίδιο για όλους, ούτε κανείς θεός ούτε άνθρωπος τον έπλασε, αλλ' ήταν από πάντα και είναι και θα είναι αιώνια ζωντανή φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο.

8) Η φωτιά μετατρέπεται πρώτα σε θάλασσα· και το μισό της θάλασσας γίνεται γη και το άλλο μισό σίφουνας. (Ο Ηράκλειτος) θέλει να πει μ' αυτό πως με τη δύναμη της η φωτιά, υπό την επήρεια του θείου Λόγου που κυβερνά τα πάντα, μετατρέπεται δια μέσου του αέρα σε υγρασία, πυρήνα της όλης διάταξης του σύμπαντος, και την οποία ονομάζει θάλασσα. Από αυτήν ξαναγεννιούνται η γη ο ουρανός και ό,τι εμπεριέχουν. Το πώς ο κόσμος οδηγείται ξανά προς τα πίσω και αφανίζεται από τη φωτιά, το εξηγεί καθαρά: Η (γη) διαλύεται σε θάλασσα και φτάνει στο ίδιο μέτρο αναλογίας που ίσχυε πριν γίνει γη.

ΣΤ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

1) Ο χαρακτήρας του ανθρώπου, ο δαίμονας του.

2) Ο ωραιότερος πίθηκος είναι άσχημος όταν συγκρίνεται με το γένος των ανθρώπων.

3) Ο σοφότερος άνθρωπος, όταν συγκρίνεται με το θεό, φαίνεται πίθηκος και στη σοφία και στην ομορφιά και σ' όλα τ' άλλα.

4) Όπως μια αράχνη στο κέντρο του ιστού της, μόλις μια μύγα κόβει ένα νήμα του, το αισθάνεται και τρέχει γρήγορα σαν να υπέφερε για το κομμένο νήμα, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου, όταν ένα μέρος του σώματος τραυματίζεται, ορμάει προς τα 'κεί σαν να μη μπορεί να υποφέρει τη λαβωματιά του σώματος με το οποίο είναι δεμένη γερά και αρμονικά.

5) Γιατί αν δεν οργάνωναν πομπή για το Διόνυσο και δεν τραγουδούσαν το φαλλικό ύμνο, όσα έκαναν θα ήταν αναιδέστατα. Άλλα ο Άδης και ο Διόνυσος είναι το ίδιο πράγμα, που στ' όνομά του μαίνονται και βακχεύουν.

6) Ο Ηράκλειτος είπε ότι η ίδια “γιατρειά” θεραπεύει φοβερές ασθένειες και ελευθερώνει τις ψυχές από συμφορές.

7) Είναι δύσκολο να πολεμά κανείς την καρδιά του· γιατί αυτό που θέλει, το αγοράζει με ψυχή.

8) Οι ψυχές οσμίζονται μέσα στον Άδη.

9) Εκεί πέρα, μπροστά σ' αυτόν που είναι, ανασταίνονται και γίνονται άγρυπνοι φύλακες των ζωντανών και των νεκρών.

10) Πράγματα που δεν ελπίζουν ούτε φαντάζονται περιμένουν τους ανθρώπους μετά το θάνατο τους.

11) Οι πιο μεγάλοι θάνατοι έχουν την πιο μεγάλη μοίρα.

12) Θάνατος είναι όσα βλέπουμε ξύπνιοι, και ύπνος όσα κοιμισμένοι.

13) Όταν τα μάτια του σβήνουν, ο άνθρωπος ανάβει φως για τόν εαυτό του μέσα στη νύχτα. Ζωντανός στον ύπνο του, όταν τα ιάτια του κλείνουν, αγγίζει τον πεθαμένο, ξύπνιος, αγγίζει αυτόν που κοιμάται.

14) Για τους ξύπνιους ένας και κοινός κόσμος υπάρχει, αλλά κάθε κοιμισμένος ξαναγυρνά στο δικό του ιδιαίτερο κόσμο.

15) Οι κοιμισμένοι είναι εργάτες και συνεργοί σ' αυτά που γίνονται στον κόσμο.

Ζ. Η ΦΥΣΗ

1) Η φύση αγαπά να κρύβεται.

2) Αν ο ήλιος δεν υπήρχε, θα ήταν νύχτα παρά τα άλλα άστρα.

3) Ο ήλιος, κύριος και φύλακας των περιόδων, ορίζει, κατανέμει, φανερώνει και αποκαλύπτει τις μεταβολές και τις εποχές που φέρνουν τα πάντα.

4) Της αυγής και της εσπέρας τέρματα η άρκτος και απένανντι στην άρκτο, το όριο του λαμπερού Δία.

5) Γιατί ο ήλιος δεν μπορεί να υπερβεί τα όρια του, αλλιώς θα τον βρουν οι Ερινύες που βοηθούν τη δικαιοσύνη. 

6) Ο ήλιος έχει το πλάτος ανθρώπινου ποδιού.

7) Ο ήλιος καθημερινά είναι νέος, είναι νέος διαρκώς και ακατάπαυστα.

*Ζαν Μπραν, "Ηράκλειτος", εκδόσεις "ΠΛΕΘΡΟΝ"

Ετικέτες: ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ, ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ, ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ, ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ Πηγή: http://philipposphilios.com