Life for Life
"Το θαύμα δεν είναι πουθενά
παρά κυκλοφορεί μέσα
στις φλέβες του ανθρώπου!!!"


"Στης σκέψης τα γυρίσματα μ’ έκανε να σταθώ
ιδέα περιπλάνησης σε όμορφο βουνό.
Έτσι μια μέρα το ’φερε κι εμέ να γυροφέρει
τ’ άτι το γοργοκίνητο στου Γοργογυριού τα μέρη !!!"


ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ
Εμείς στο χωριό μας έχουμε ακόμα αυλές. Εκεί μαζευόμαστε, αμπελοφιλοσοφούμε,
καλαμπουρίζουμε, ψιλοτσακωνόμαστε μέχρι τις... πρώτες πρωινές ώρες! Κοπιάστε ν' αράξουμε!!!
-Aναζητείστε το"Ποίημα για το Γοργογύρι " στο τέλος της σελίδας.

21.5.21

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου. Ηλίας Γιαννακόπουλος φιλόλογος - συγγραφέας.

 ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

Αλληλεγγύη και Κοινοτισμός

1.  Βέβαια πέρα από την κοινωνική αλληλεγγύη στα τρία παραπάνω επίπεδα (οικονομικό, κοινωνικό, ψυχο-συναισθηματικό) υπάρχει και η ηθική παράμετρος που μας διαφοροποιεί από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο και καταδεικνύει την ποιότητα του πολιτισμού μας. Η έκφραση της κοινωνικής αλληλεγγύης αποκαλύπτει το ηθικό υπόβαθρο τόσο του ατόμου όσο και των σύγχρονων κοινωνιών.


2.  Αντίθετα, μια κοινωνία που αδιαφορεί και προσπερνά τη φτώχεια και τη δυστυχία των άλλων είναι μια κοινωνία ανάπηρη, μια μη-κοινωνία. Γιατί η κοινωνία προϋποθέτει και συνεπάγεται την κοινότητα και το κοινό. Ο κοινοτισμός, ως ιδέα, κίνημα και πολιτική επιλογή εξανθρωπίζει το άτομο και το μετατρέπει σε «πρόσωπο». Κι αυτό γιατί ο κοινοτισμός δίνει έμφαση στις διανθρώπινες σχέσεις και στον ψυχικό σύνδεσμο των ανθρώπων που ζουν στην κοινότητα.

3.  Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, συγκλίνουν και αλληλο-νοηματοδοτούνται η κοινωνική αλληλεγγύη και ο κοινοτισμός. Οι ηθικές προτεραιότητες και η αναγωγή του συν-ανήκειν και συν-κοινωνείν σε απόλυτες ατομικές και κοινωνικές αξίες συνιστούν τα βάθρα μιας υγιούς κοινωνίας.

4.  Η κοινωνική αλληλεγγύη, λοιπόν, απορρέει από τη φυσική ανάγκη να συνυπάρχουμε με άλλα ανθρώπινα όντα. Συνιστά μια από τις πολλές εκφράσεις της κατηγορικής προσταγής του Καντ που συμπληρώνει το χριστιανικό πρόσταγμα «Πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς. Ούτος γαρ έστιν ο νόμος και οι προφήται», (Ματθαίος, Ζ, 12).

 

5.  Και επειδή πολλοί θα αντιτείνουν πως η βοήθεια στον «πλησίον» συνιστά μια υπέρβαση του ναρκισσισμού μας και γι’ αυτό η αλληλεγγύη είναι δύσκολο έργο, τότε το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε ως άτομα και κοινωνία είναι αυτό που διακήρυξε ο Δαλάι Λάμα.

6.  «Αν μπορείς να βοηθάς τους άλλους. Αν δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, τουλάχιστον μην τους προκαλείς κακό».

(Ηλίας Γιαννακόπουλος,

Απόσπασμα από το κείμενο:

«Κοινωνική αλληλεγγύη: Κοινωνικός ανθρωπισμός»,

blog«ΙΔΕΟπολις»)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

Νέες επιλογές

1.  Η μετά την πανδημία περίοδος είναι σίγουρο πως θα συνεπιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική και την πολιτική μας ζωή. Η εμπειρία της καραντίνας απέδειξε πως κάποια πράγματα της καθημερινότητας μπορούν να αλλάξουν και καινούργιες προτεραιότητες να κυριαρχήσουν στη ζωή μας.


2.  Βασικά νέα στοιχεία εισέβαλαν στη ζωή μας που σταθερά μπορούν να οδηγήσουν σε συναρπαστικές αλλαγές. Χαρακτηριστικότερα είναι η σφυρηλάτηση της ενότητας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής ανάμεσα στους ανθρώπους. Δίχως εγκατάλειψη της ελεύθερης αγοράς και των ατομικών ελευθεριών θα αρχίσει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε συλλογικότερες  προτεραιότητες, όπως η δημόσια υγεία και η φροντίδα ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Αναπόφευκτα θα υπάρξει αναπροσανατολισμός και των πολιτικών αξιών. Ο αχαλίνωτος και τυφλός εγωισμός για την προστασία και ικανοποίηση του απόλυτου «εγώ» θα δώσει τη θέση του σε περισσότερη κοινωνικότητα και σε πιο συλλογικές προσπάθειες. Είναι απαραίτητη η συνειδητοποίηση της ανάγκης εξισορρόπησης ανάμεσα στην πίστη μας για ελευθερία και περιορισμό των κρατικών αυθαιρεσιών και σε μια νέα κλίμακα ηθικών αξιών που τονίζει την ένταξη σε μια κοινότητα και την αύξηση του αισθήματος ατομικής ευθύνης. Η πανδημία μάς έδειξε τη δυνατότητα αναθεώρησης καθιερωμένων νοοτροπιών και την υιοθέτηση περισσότερο συντροφικών ηθικών αξιών. Χρειαζόμαστε να καθιερώσουμε πλέον μια πολιτική βαρύτερης ουσίας. Ένα ευρύτερο ήθος ατομικών ευθυνών και φροντίδας. Να καθορίσουμε ένα καινούργιο περίγραμμα κοινωνίας των πολιτών που θα οριοθετεί τον τρόπο που βλέπουμε τις δυνάμεις της αγοράς, από τη μια μεριά, και τη δυναμική του κράτους – και ιδιαίτερα του κοινωνικού κράτους – από την άλλη.

3.  Με άλλα λόγια, η έγνοια μας από τώρα και στο εξής θα πρέπει να είναι η οικοδόμηση μιας κοινωνίας που μας γεμίζει ικανοποίηση και που μας κάνει να αισθανόμαστε σαν μέρος ενός συνόλου μεγαλύτερου από τον εαυτό μας. Αυτό σηματοδοτεί μια απόκριση περισσότερο «προοδευτική» απέναντι σε κάποιες παραδοσιακές αδυναμίες του φιλελευθερισμού. Τα όποια ηθικά μειονεκτήματα της σημερινής κοινωνίας μπορούν να αντιστραφούν με στροφή στην κοινότητα, τη μεγαλύτερη αλληλεγγύη και την αίσθηση υπευθυνότητας. Σύμφωνα με τον Amitai Etzioni («The spirit of Community»Fontana, 1995) οι νέες αντιλήψεις ομιλούν για διαφορετικές ηθικές ιεραρχήσεις που καταδικάζουν την υπερβολή στη διεκδίκηση ατομικών δικαιωμάτων και επιμέρους ταυτοτήτων αλλά και στην υποβάθμιση των ατομικών μας ευθυνών. Η άρνηση των παρεμβάσεων του κράτους δεν μπορεί να μεταφράζεται σε απουσία των ατομικών ηθικών υποχρεώσεων απέναντι στο κοινωνικό μας περιβάλλον.


4.  Το καινούργιο πολιτικό πλαίσιο θα μπορούσε να είναι η «εταιρική δημοκρατία» (σύμφωνα και με το έργο του Paul Hirst «Associative Democrasy»Polity, 1994), με την έννοια της σμίλευσης στενότερων διαδραστικών σχέσεων μεταξύ πολιτών και δημοσίων δραστηριοτήτων και αποφάσεων. Ο μεγαλύτερος δηλαδή εκδημοκρατισμός και η διαφάνεια με την κατοχύρωση των δικαιωμάτων της κοινωνίας των πολιτών στη λήψη αποφάσεων. Γεφυρώνοντας έτσι και το χάσμα κοινωνικού κεφαλαίου που έχει δημιουργηθεί στη λειτουργία της δημοκρατίας (βλ. και τη σημαντική μελέτη του Robert DPutnam «Democracies in Flux»Oxford, 2004).

5.  Μετά τον κορωνοϊό ένα νέο πλαίσιο φροντίδας και κοινωνικής συμπαράστασης ανατέλλει.(Δημοσίευμα εφημερίδας).

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ΄

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α 

1.     Δεν μπορώ να ακούω,

2.     δεν θέλω να βλέπω άλλα

3.     πνιγμένα ανθρώπινα κορμιά.

4.     Πώς έγινα εγώ έτσι;

5.     Να βλέπω χέρια απλωμένα

6.     και το χέρι μου να μην τεντώνεται;

7.     Να κρατώ στις παλάμες μου ένα χέρι

8.     κι αυτό να ξεγλιστρά σαν χέλι

9.     και να χάνεται κάτω από τα κύματα;

10.  Τι άνθρωπος είμαι εγώ που δεν σώζω κανέναν;

11.  Ποια αλληλεγγύη γεμίζει φέρετρα;

12.  Πέστε μου ποια αλληλεγγύη;

(«Αλληλεγγύη»: Σοφία Κιόρογλου)

 

Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ

Α.Δώστε την περίληψη του Κ.Α. σε 80 λέξεις.

/15

Β1. Βάλτε τη λέξη Σωστό ή Λάθος στο τέλος των προτάσεων με αναφορά στις αντίστοιχες § του Κ.Β.1. Η πανδημία κατέστησε αναγκαία την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους (…), 2. Η ανάγκη για ελευθερία θα συνοδευτεί κι από μείωση της ατομικής ευθύνης (…), 3. Η κοινωνία των πολιτών θα προσδιορίσει και τον τρόπο που βλέπουμε το κοινωνικό κράτος (…), 4. Η στροφή στην κοινότητα αδυνατεί να αναιρέσει τα ηθικά μειονεκτήματα της κοινωνίας (…), 5. Η «εταιρική δημοκρατία» προϋποθέτει την υποβάθμιση της κοινωνίας των πολιτών (…).

/10

Β2α. Να βρείτε και να αξιολογήσετε την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κ.Β.λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση του με το θέμα και τη θέση που λαμβάνει – προβάλλει ο συγγραφέας. Δώστε δύο παραδείγματα που επικυρώνουν τα παραπάνω.

/8

β.«Χαρακτηριστικότερα…ανθρώπους» (§2, Κ.Β.). Με ποιον τρόπο και ποιες θέσεις θεμελιώνει και επεξηγεί την παραπάνω βασική του θέση ο συγγραφέας. Να σχολιάσετε το ρόλο δύο γλωσσικών επιλογών στην προβολή και στερέωση της θέσης αυτής.

/7

Β3α. Να βρείτε στα Κ.Α. και Κ.Β. μία κοινή αναφορά στην αξία και το ρόλο του «κοινοτισμού» στην μετά κορονοϊό εποχή και κοινωνίες.

/10

β. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμες έτσι ώστε ο λόγος να καταστεί πιο άμεσος και οικείος: 1.Η υιοθέτηση συντροφικών ηθικών αξιών (§2, Κ.Β.), 2.Θα οριοθετεί τον τρόπο που βλέπουμε (§2, Κ.Β.), 3.Με την έννοια στης σμίλευσης στενότερων σχέσεων (§4, Κ.Β.), 4.Η σφυρηλάτηση της ενότητας ανάμεσα στους ανθρώπους (§2, Κ.Β.), 5.Η οικοδόμηση μιας κοινωνίας (§3, Κ.Β.).

/5

Γ. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Δώστε σε γενικές γραμμές τα συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου και να επισημάνετε τέσσερις κειμενικούς δείκτες αναλύοντας δύο από αυτούς. Νιώσατε κάποτε κι εσείς όπως η ποιήτρια; (180 λέξεις)

/15

Δ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ – ΈΚΘΕΣΗ

1.«Οι σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες προβάλλουν επιτακτικά το αίτημα της «αλληλεγγύης» ως συστατικού στοιχείου του πολιτισμού μας. Σε κείμενο των 500 λέξεων να αναπτύξετε: α. Τη μορφή (ες) και το περιεχόμενο της αλληλεγγύης και β. Τη θετική συνεισφορά αυτής τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία» (Να έχει το κείμενο τη μορφή άρθρου).

/30

Εναλλακτικό

2. Στα κείμενα διαπιστώνονται ως αναγκαιότητα οι αλλαγές που επέφερε ή θα επιφέρει η πανδημία για την επιβίωση των κοινωνιών και την εξασφάλιση συνθηκών για μια άλλη ποιότητα ζωής. Να βρείτε και να αναπτύξετε τρία (3) θετικά στοιχεία για την επίτευξη των παραπάνω στόχων (υποχρεωτικά από το κείμενο ή δύο από τα κείμενα κι ένα της δικής σας πρότασης – επιλογής) και τον τρόπο με τον οποίο το σχολείο μπορεί να καλλιεργήσει στους νέους τον κοινοτισμό και η οικογένεια την αξία της κοινωνικής αλληλεγγύης. (370 λέξεις)

 

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ

Α.Στο κείμενο καταγράφεται η σχέση της κοινωνικής αλληλεγγύης με τον κοινοτισμό. Αρχικά τονίζεται η παράλληλη πορεία της κοινωνικής αλληλεγγύης με την ηθική. Επισημαίνεται, επίσης, η αλληλονοηματοδότηση μεταξύ της κοινωνικής αλληλεγγύης και του κοινοτισμού που ενισχύει τον ψυχικό δεσμό μεταξύ των ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό η ανθρώπινη συνύπαρξη λογίζεται ως αξία. Προς επίρρωση του περιεχομένου της κοινωνικής αλληλεγγύης προβάλλεται η κατηγορική προσταγή του Καντ και η σχετική προτροπή του Χριστιανισμού. Επιλογικά και ενάντια στις ενστάσεις που διατυπώνονται για το εφικτό της κοινωνικής αλληλεγγύης παρατίθεται σχετική γνώμη του Δαλάι Λάμα.

Β1.1Σ («Χαρακτηριστικότερα…ανθρώπου»§2),  («Είναι απαραίτητο…ευθύνης»§2),  («Να καθορίσουμε…άλλ继2),  («Τα όποια…υπευθυνότητας»§3), (§4).

Β2α.Ο τίτλος προοικονομεί και προϊδεάζει τον αναγνώστη για τις «προβλέψεις» του σχετικά με την μετα-κορονοϊό εποχή. Έτσι ο αναγνώστης διερωτάται και αναζητά το είδος και το περιεχόμενο των επιλογών. Έτσι προκαλείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη και εστιάζει την προσοχή του στις συγκεκριμένες επιλογές. Ο συγγραφέας προβαίνει στην καταγραφή αλλά και στην προτροπή για τις αλλαγές – επιλογές που είναι αναγκαίες. Ενδεικτικά τέτοιες επιλογές μπορεί να είναι: α. Η κοινωνία της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής (§1), β. Η ένταξη στην κοινότητα με την αρωγή ενός επαναπροσδιορισμού των ηθικών αξιών. Με την ανάλυση των δύο αυτών επιλογών ο συγγραφέας δίνει το περιεχόμενο του τίτλου και επεξηγεί την επιλογή του όρου «Επιλογές» ως τίτλο. Έτσι αυτός λειτουργεί με σωστό επικοινωνιακό τρόπο και βοηθά στην κατανόηση του κειμένου.

β. Ο συγγραφέας σκιαγραφεί το πλαίσιο της αυριανής κοινωνίας, ως μίας αναγκαιότητας μετά την επέλαση της πανδημίας. Θεμέλιοι λίθοι αυτής της κοινωνίας η Ενότητα, η Αλληλεγγύη και η Κοινωνική συνοχή. Την πρότασή του αυτή τη θεμελιώνει και την επεξηγεί με τα ακόλουθα επί μέρους στοιχεία, ακολουθώντας υπόρρητα μία παραγωγική συλλογιστική πορεία (Γενικό ® Ειδικό). Ειδικότερα τα στοιχεία που θεμελιώνουν τη βασική του θέση – πρόταση είναι: α. Η στροφή – έμφαση σε «συλλογικότερες  προτεραιότητες»β. Η άρνηση – υπέρβαση του εγωκεντρικού πνεύματος και η καλλιέργεια της κοινωνικότηταςγ. Η ένταξη σε κοινότητες και η αύξηση της ατομικής ευθύνηςδ. Η αποδοχή ενός νέου Ηθικού κώδικα. Τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν την πρόταση – όραμα του συγγραφέα. 


Την παραπάνω θέση με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα την υποστηρίζει και με τις ανάλογες γλωσσικές επιλογές. Εκτός από το γ’ Ενικό πρόσωπο που υποδηλώνει το ουδέτερο ύφος και την αντικειμενικότητα ο συγγραφέας στην §2 χρησιμοποιεί και το α’ Πληθυντικό πρόσωπο με σκοπό να καταδείξει την καθολικότητα της απαίτησης και συμμετοχής σε αυτήν την επιλογή. Η αλλαγή της κοινωνίας προς μία θετική εκδοχή προϋποθέτει την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση όλων. Υφολογικά το πρόσωπο αυτό προσδίδει αμεσότηταζωντάνια και οικειότητα. Σημαντικός, επίσης, είναι και ο ρόλος της Προτρεπτικής Υποτακτικής (να καθιερώσουμε, να καθορίσουμε). Με τη συγκεκριμένη έγκλιση υποδηλώνεται η ευχή – συμβουλή – προτροπή για το χρέος και την ευθύνη όλων μας με στόχο τη δόμηση μιας άλλης κοινωνίας, 

Β3α.Και στα δύο κείμενα γίνεται ευρεία αναφορά στην έννοια και την αναγκαιότητα – ρόλο του κοινοτισμού. Ειδικότερα στο Κ.Α. (§2) καταγράφεται η συμβολή του στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου και στην ενίσχυση των διαπροσωπικών σχέσεων. Επιπλέον τονίζεται ο ρόλος του κοινοτισμού στη βίωση του αισθήματος της συγ-κοινωνίας των ανθρώπων (§3). Ανάλογες αναφορές υπάρχουν και στο Κ.Β., όπως η προτεραιτότητα στην ένταξη σε μια κοινωνία (§1) που συνοδεύεται από θετικά στοιχεία και βιώματα, όπως την ηθικοποίηση και συντροφικότητα. Επίσης ο κοινοτισμός ενισχύει την αλληλεγγύη και καλλιεργεί την υπευθυνότητα (§3). Γενικότερα ο κοινοτισμός ως θεσμός και κοινωνική συμπεριφορά – πρακτική προβιβάζει σε αξία την ατομική ευθύνη και το αίσθημα της κοινωνικής αλληλεγγύης μέσα από την σφυρηλάτηση της συντροφικότητας και της ηθικής συμπεριφοράς.

β.1.Υιοθέτηση - Αποδοχή2.Οριοθετεί – Καθορίζει - Προσδιορίζει3.Σμίλευσης – Χάραξης  λάξευμα  σκάλισμα  καλλιέργεια4.Σφυρηλάτηση - Διαμόρφωση5.Οικοδόμηση - Χτίσιμο.

 

Γ. Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Στο ποίημα το ποιητικό υποκείμενο με έναν απολογητικό και εξομολογητικό τρόπο εκφράζει τη θλίψη του για την αδυναμία να προσφέρει βοήθεια – ίσως και ζωή – σε συνανθρώπους πάσχοντες ή που ζητούν βοήθεια. Σε κάποιους στίχους τα συναισθήματα λαμβάνουν τη μορφή ενοχικών συναισθημάτων μέσα από μία έντονη αυτοκριτική (4, 10). Αυτή η ηθική  αυτομαστίγωση υποδηλώνει κάποιες ενοχής για ό,τι μπορούσε να πράξει και δεν το έπραξε ή για κάποια αδιαφορία (5-6). Είναι μία καταγγελία για έναν υφέρποντα μιθριδατισμό (ατομικό και κοινωνικό). Η έκφραση των συναισθημάτων του ποιητικού υποκειμένου φανερώνει μία προσπάθεια αυτογνωσίας (4…) για να αιτιολογήσει και όχι να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του. Πολλές φορές τα συναισθήματα λαμβάνουν τη μορφή ενός επικριτικού λόγου ή ακόμη και καταγγελτικού για την αδυναμία ή απροθυμία προσφοράς αλληλεγγύης (11-12).

Στο ποίημα πλεονάζουν τα εκφραστικά μέσα που συνδράμουν στην εξωτερίκευση και αποτύπωση των συναισθημάτων της ποιήτριας. Τέτοια είναι: Το α’ Ενικό πρόσωπο, Τα Ερωτηματικά, Οι Εικόνες, Οι Επαναλήψεις και ο Συγκινησιακός λόγος. Ειδικότερα το α΄ Ενικό πρόσωπο υποδηλώνει την έκφραση μιας προσωπικής εξομολόγησης της ποιήτριας αλλά και μιας έντονης αυτοκριτικής για την αδυναμία της να προσφέρει βοήθεια. Ο υποκειμενικός χαρακτήρας του προσώπου αναδεικνύει και το μέγεθος της ευθύνης που βαραίνει ηθικά την ποιήτρια. Τα πολλαπλά ερωτηματικά του ποιήματος αναδεικνύουν την αγωνία της ποιήτριας να οριοθετήσει το πλαίσιο ευθύνης της. Όσο, όμως, κι αν το ερώτημα απευθύνεται στο Εγώ της, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως αυτό έχει αποδέκτη και το Εμείς. Έτσι οι εκφραστικοί τρόποι βοηθούν στην ανάδειξη και καταγγελία της κοινωνικής υποκρισίας και της ψευδούς αλληλεγγύης.

Σε μία παρόμοια περίπτωση αδυναμίας – απροθυμίας επίδειξης αλληλεγγύης βρέθηκα κι εγώ, όταν προσπέρασα έναν άστεγο χωρίς την εκδήλωση ενδιαφέροντος ή κάποιας πρακτικής βοήθειας και υλικής αλληλεγγύης. Ο άστεγος δεν ζητιάνευε, αλλά τα μάτια, το βλέμμα και η όλη παρουσία του αποτύπωναν μία «ικεσία» για βοήθεια. Ένιωσα πολύ αμήχανος όταν άρχισα να συνειδητοποιώ πως η αδιαφορία μου ίσως να απογοήτευε τον άστεγο και να διόγκωνε το πρόβλημά του. Μία αδιαφορία αναιτιολόγητη που με οδήγησε σε μία σκληρή αυτοκριτική γι’ αυτόν τον μιθριδατισμό που κυριαρχεί στην εποχή μας.

 

Δ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ  ΚΕΙΜΕΝΟΥ – ΈΚΘΕΣΗ

­Η ανάλυση του θέματος 1 βρίσκεται στο blog του συγγραφέα ΙΔΕΟπολις ,iliasgiannakopoulos.blogspot.com και ειδικότερα στα άρθρα:α.

«Κοινωνική Αλληλεγγύη – Κοινωνικός ανθρωπισμός»και β.«Κοινωνική Αλληλεγγύη: Θετική ενέργεια».

 

19.5.21

100 χρόνια «Κ»: Οίκαδε… οι Πομερανοί. Πηγή; ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

 

100 χρόνια «Κ»: Οίκαδε… οι Πομερανοί

100-chronia-k-oikade-oi-pomeranoi-2300774Ελληνες της Σμύρνης στην προκυμαία, περιμένοντας τις βάρκες που θα τους μεταφέρουν στα πλοία (Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα).                                                              ΓΙΩΡΓΟΣ Θ. ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ*  19.02.2019 • 12:53                                                   Μετά το «Οίκαδε», ακολούθησε στις 17 Αυγούστου 1922 δεύτερο κύριο άρθρο με παρόμοιο περιεχόμενο: «Οι Πομερανοί». Το πρώτο άρθρο ζητούσε «να διαχειμάση η Ελλάς οίκαδε», δηλαδή να επανέλθει ο ελληνικός στρατός από τη Μικρά Ασία στις εστίες του, στον «οίκο» του, για να ξεχειμωνιάσει. «Ούτε ένα εύζωνον διά νέας περιπετείας» διαλαλούσε το δεύτερο άρθρο, παραφράζοντας το απόφθεγμα του Μπίσμαρκ ότι τα Βαλκάνια δεν αξίζουν ούτε έναν Πομερανό γρεναδιέρο. Και τα δύο άρθρα εντυπώθηκαν στη συλλογική μνήμη με τον τίτλο του πρώτου, που ήταν βέβαια πιο κατανοητός.

Εκ των υστέρων, οι Βενιζελικοί συνέδεσαν το «Οίκαδε» με τη Μικρασιατική Καταστροφή και καλλιέργησαν τον ανθεκτικό μέχρι σήμερα μύθο ότι το άρθρο αυτό υπονόμευσε το ηθικό του ελληνικού στρατού και συνέβαλε στην κατάρρευσή του. Αυτό όμως ήταν φύσει αδύνατο. Οταν δημοσιεύθηκε το άρθρο, η τελική τουρκική επίθεση είχε ήδη εκδηλωθεί, στις 13 Αυγούστου, προκαλώντας ραγδαία και ακατάσχετη διάλυση των περισσοτέρων μονάδων ήδη από τις 15 Αυγούστου. Δεν είχαν βέβαια προλάβει να διαβάσουν το συγκεκριμένο άρθρο.

Η ιστορική σημασία των δύο άρθρων βρίσκεται αλλού. Αποκαλύπτουν τη βαθύτερη αδιαφορία των Αντιβενιζελικών για τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας. Μολονότι τη συνέχισαν και την κλιμάκωσαν αχρείαστα επί σχεδόν δύο χρόνια, η εκστρατεία παρέμενε γι’ αυτούς «η περιπέτεια, η επιβληθείσα εις τον λαόν από τον άνθρωπον, ο οποίος, ατυχώς διά την Ελλάδα, ζη ακόμη», όπως γράφει το δεύτερο άρθρο. Ο Γ.Α. Βλάχος διαλέγει τη στιγμή της τουρκικής επίθεσης για να επιδοκιμάσει έμμεσα τη δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου το 1920, όπως δεν μπορούσε να κάνει τότε.

Οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας λογικά δεν περιλαμβάνονται στην «Ελλάδα» για την οποία γράφει και νοιάζεται ο Βλάχος. Είναι μάλιστα καταπληκτική η σταδιακή εξαφάνισή τους από τα κείμενά του. Στο αμέσως προηγούμενο άρθρο του («Η γέφυρα των στεναγμών» στις 13 Αυγούστου) αναφέρονταν τελικά απλώς ως «χριστιανοί». Στο «Οίκαδε» αναφέρονται πλέον μόνο ως «γενναίοι κάτοικοι», με προφανή ειρωνική διάθεση, αφού υπονοείται ότι δεν ήσαν διατεθειμένοι να πολεμήσουν οι ίδιοι για την άμυνά τους. Το άρθρο τούς μνημονεύει επίσης ειρωνικά (μέσα σε εισαγωγικά) ως λαό «ελευθερωθέντα από των δεσμών της δουλείας». Από το τρίτο άρθρο («Οι Πομερανοί») απουσιάζουν εντελώς! Οπως προκύπτει, η τύχη τους δεν απασχολεί τον Βλάχο και τους αναγνώστες του. Οταν πια έρθουν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες, η αδιαφορία θα μετατραπεί σε απροκάλυπτη εχθρότητα και αμφισβήτηση της ελληνικότητάς τους.

Για τα δύο άρθρα του 1922, ο Βλάχος έδωσε εξηγήσεις μόλις το 1932, το 1934 και, διεξοδικότερα, το 1949. Ισχυρίστηκε λοιπόν ότι τα δημοσίευσε με υπόδειξη του κορυφαίου Αντιβενιζελικού ηγέτη (και φίλου του) Δημητρίου Γούναρη, με στόχο να προετοιμάσουν την κοινή γνώμη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την ήδη επερχόμενη καταστροφή. Επιπλέον, για να δείξει ότι δεν προλάβαιναν να την προκαλέσουν, ο Βλάχος αλλοίωσε χωρίς λόγο τους χρόνους και ισχυρίστηκε ότι ήδη από τις 14 Αυγούστου «σχεδόν δεν υπήρχε στρατός»!

Ο Βλάχος απαντούσε σε επικρίσεις από τη δική του παράταξη. Ισως όμως το 1949 θεώρησε ότι όφειλε επιτέλους μία εξήγηση και στους Βενιζελικούς, με τους οποίους η παράταξή του είχε πλέον συμμαχήσει για να νικήσουν μαζί το ΚΚΕ.

* Ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος είναι τ. καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.

100 χρόνια «Κ»: «Η Ελλάς να διαχειμάση οίκαδε…» Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

 100 χρόνια «Κ»: «Η Ελλάς να διαχειμάση οίκαδε…»

100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-8230-2297045Το ιστορικό φύλλο με το «Οίκαδε» της 14/8/1922                                                                           «Τοιαύτη ήτο η σφοδρότης και η ακρίβεια της Τουρκικής βολής, ώστε εντός ελαχίστου χρόνου τα προκεχωρημένα Ελληνικά χαρακώματα ανεσκάφησαν τελείως και τα κατέχοντα ταύτα τμήματα απεδεκατίσθησαν. […] Ουδέποτε μέχρι της ημέρας εκείνης τα εν Μικρά Ασία Ελληνικά στρατεύματα είχον υποστή τοιούτον σφοδρόν και αποτελεσματικόν βομβαρδισμόν». Ετσι περιγράφει η Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919-1922 του Γενικού Επιτελείου Στρατού την έναρξη της τουρκικής επίθεσης στο Αφιόν Καραχισάρ.
100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-82300
14 Αυγούστου 1922
«Οπως άλλοι, δεν επιμένομεν να έχωμεν την θέσιν ανεύθυνου τιμητού των υπευθύνων πολιτικών ανδρών της χώρας. Οπως ουδείς άλλος, εζήσαμεν μετ’ αυτών ημέραν προς ημέραν τους μήνας και τα έτη των προσπαθειών. Σήμερον, φρονούμεν σπουδαίως ότι η περίοδος των προσπαθειών αυτών, αίτινες έπρεπε να υπάρξουν, των θυσιών, αίτινες έπρεπε να καταβληθούν, αν δεν έληξε, λήγει».

Ηταν ξημερώματα της 13ης Αυγούστου 1922. Πριν καλά καλά ανατείλει ο ήλιος, άρχιζε και η επίθεση του τουρκικού πεζικού. Την επίθεση παρακολουθούσαν από παρατηρητήριο στην κορυφή του Καλετζίκ Νταγ ο Μουσταφά Κεμάλ και οι επιτελείς.

100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-82302
Πορεία ορειβατικού πυροβολικού στην περιοχή του Τουμλού Μπουνάρ, το καλοκαίρι του 1921 (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).

Η τουρκική πλευρά είχε προετοιμαστεί για την επίθεση. Η ημερομηνία έναρξής της αποφασίστηκε, παρουσία του Κεμάλ, στις 7 Αυγούστου. Αρκετά πριν, ο τουρκικός στρατός είχε ανασυγκροτηθεί και ενισχυθεί πολλαπλώς, είχε διαταχθεί κατάλληλα, ώστε να διαθέτει υπεροχή στην περιοχή, και είχε πραγματοποιήσει παραπλανητικές επιθέσεις.

100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-82304
Ελληνες της Σμύρνης στην προκυμαία, περιμένοντας τις βάρκες που θα τους μεταφέρουν στα πλοία (Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα).

Στο ελληνικό στράτευμα, αντιθέτως, η κατάσταση δεν ήταν καλή. Ανεπτυγμένο σε ένα μέτωπο 713 χιλιομέτρων, είχε την τελευταία επιθετική επιχείριση στον Σαγγάριο (Αύγουστος 1921). Μάλιστα, τον Αύγουστο του 1922 βρισκόταν «εις χαμηλόν επίπεδον», ήταν «εξαντλημένο σωματικώς και ηθικώς», είχε «εγκατάλειψη στο πεδίο της μάχης το 50% περίπου της μαχίμου δυνάμεώς του», το δε ηθικό του είχε υποστεί «διάβρωσιν και μείωσιν» (Επίτομη Ιστορία…).

100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-82306
Εύζωνοι με την πολεμική εξάρτυσή τους σε πορεία, κατά τις επιχειρήσεις του Μαρτίου 1921 (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).

Την επόμενη ημέρα, 14 Αυγούστου, τα τουρκικά στρατεύματα διασπούν τις ελληνικές δυνάμεις και συντρίβουν τμήματά τους. Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα αναδιπλώνεται άτακτα. Την ίδια ημέρα δημοσιεύεται στην «Καθημερινή» άρθρο με τίτλο «Οίκαδε…». Εκτιμώντας ότι η Ελλάδα δεν έχει διεθνή στήριξη, ο Γ.Α. Βλάχος –αυτός ήταν ο συντάκτης του– στηλίτευε, τρόπον τινά, την κυβέρνηση και κατέληγε: «Η Ελλάς […] έχει υποχρέωσιν να διαχειμάση οίκαδε» – ζητούσε, δηλαδή, την επιστροφή των ελληνικών στρατευμάτων στην πατρίδα. Το άρθρο επικρίθηκε από πολλούς, καθώς θεωρήθηκε ότι συνετέλεσε στην ηθική κατάρρευση του στρατού. Τα χρονικά όσο και άλλα δεδομένα, βέβαια, δείχνουν ότι το ηθικό και η υποχώρηση του ελληνικού στρατού κρίθηκαν από άλλους παράγοντες και όχι από τις παρεμβάσεις του Τύπου.

100-chronia-k-i-ellas-na-diacheimasi-oikade-amp-82308
Η καταστροφή της Σμύρνης στη λαϊκή εικονογραφία της εποχής, έργο του Σωτηρίου Χρηστίδη (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ προαναγγέλει την καταστροφή της Σμύρνης.

ΠΗΓΗ: https://pasatempo.wordpress.com/

Η «Καθημερινή» προαναγγέλει την καταστροφή της Σμύρνης!

Στην ιστορία της ελληνικής δημοσιογραφίας το άρθρο του Γεωργίου Βλάχου με τίτλο «Οίκαδε» στην «Καθημερινή» της 14ης Αυγούστου (27/8 με το τρέχον ημερολόγιο) 1922  είναι από αυτά που έχουν περάσει στην ιστορία. Οι περισσότεροι μιλούν για «προδοτικό κείμενο» αφού ουσιαστικά προτρέπει την κυβέρνηση να αφήσει τη Μικρά Ασία και τους Χριστιανικούς πληθυσμούς στη μοίρα τους, άλλοι για «προφητικό», τα γεγονότα δικαίωσαν μέσα σε λίγες μέρες τον συγγραφέα τους, ενώ υπάρχει και η άποψη αυτών που σημειώνουν ότι αποτελεί την πρώτη ταύτιση απόψεων δεξιών – κομμουνιστών, αφού οι τελευταίοι εξ αρχής θεώρησαν την ελληνική εκστρατεία στη Μικρά Ασία «ιμπεριαλιστική επιδρομή».

Ο Γεώργιος Βλάχος, εκδότης – διευθυντής της «Καθημερινής» και σημαντικός πολιτκός παράγων του τόπου

Μετά από πολλά χρόνια ο Γεώργιος Βλάχος αποκάλυψε ότι το άρθρο αυτό το έγραψε μετά από συζήτηση με το Δημήτριο Γούναρη, τον πολιτικό αντίπαλο του αυτοεξόριστου, τότε, Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος ήθελε να προετοιμάσει την κοινή γνώμη για την επερχόμενη καταστροφή. Ήταν και μια, κατά κάποιο τρόπο, απολογία στους Βενιζελικούς. Όταν μίλησε για το παρασκήνιο του «Οίκαδε» στην Ελλάδα μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος και οι δεξιοί με τους βενιζελικούς πολεμούσαν, ως σύμμαχοι πλέον, τους κομμουνιστές.

Η Ελλάς ήταν απροετοίμαστη και για την εκστρατεία, αλλά και για τις συνέπειες της Καταστροφής που ακολούθησε. Οι πρόσφυγες τα πρώτα, τουλάχιστον χρόνια, έζησαν υπό άθλιες συνθήκες

Το «οίκαδε» που ανάθεμα κι αν τον γνωρίζουν σήμερα ως λέξη ακόμα και οι απόφοιτοι Ανωτάτων Σχολών, γράφτηκε πολύ αργά για να επηρεάσει πρόσωπα και πράγματα. Οι Βασιλικοί τα είχαν κάνει θάλασσα, ακόμα και το πουλέν τους ο Ιωάννης Μεταξάς είχε αρνηθεί την Αρχιστρατηγία και ο Μικρασιατικός Ελληνισμός πέρασε από την χατζάρα των στρατιωτών του Κεμάλ. Δικαίως οι Τούρκοι πανηγυρίζουν κάθε χρόνο τέτοια μέρα. Εάν δεν υπήρχε η Μικρασιατική Καταστροφή  δεν θα μπορούσαν εκείνοι να δημιουργήσουν το Τουρκικό κράτος που καμία σχέση δεν έχει με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μια Αυτοκρατορία είναι πολυσυλλεκτική και ανεκτική στις διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Αντίθετα ένα κράτος κύριο γνώρισμα έχει τον συμπαγή εθνολογικά πληθυσμό του. Το θέμα είναι να πιστεύουν όλοι ότι είναι από την ίδια… πάστα. Κι ο Κεμάλ τους έπεισε αφού πέταξαν στη θάλασσα Έλληνες και Αρμένιους και έφτιαξαν ένα κράτος και μια νέα οικονομική κάστα με τις περιουσίες των εκδιωγμένων. Γιατί κι αυτό ήταν ζητούμενο. Εάν οι Χριστιανικοί πληθυσμοί ήταν απλοί εργάτες κανείς δεν θα τους έδινε σημασία. Είχαν όμως τον έλεγχο της οικονομίας. Ήταν μειοψηφία πληθυσμιακά και πλειοψηφία οικονομικά.

Ενώ  αι ελπίδες -ας τας είπωμεν ελπίδας- περί προσεχούς συγκλήσεως συνεδρίου εν Βενετία ελαττούνται, το φθινόπωρον έρχεται και έρχεται ο χειμών. Αν οιαδήποτε προς την κυβέρνησιν σύστασις προς τερματισμόν της εκκρεμότητος ήτο χθες περιττή, διότι είχε σκέψεις η κυβέρνησις υπό εκτέλεσιν, αίτινες ηδύναντο και να επιτύχουν, είχε δε και χρήματα ίνα δαπανά δια πολεμικούς σκοπούς, αφού δια πολεμικούς σκοπούς εδανείσθη, σήμερον πάσα όχι σύστασις, αλλά και πίεσις εκ μέρους και των φίλων αυτής είναι χρήσιμος, διότι και τα χρήματα λείπουν και των υπό εκτέλεσιν σκέψεων η σειρά ευρίσκεται εις το τέρμα της. Ηλπίζαμεν προ τινος ότι μία προς Κωνσταντινούπολιν στροφή της ελληνικής προσπαθείας θα ήτο δυνατόν να εκβιάση την λύσιω γνωρίζομεν πολλοί, αλλά δεν γνωρίζομεν όλοι, διατί δεν επέτυχεν ο εκβιασμός και πώς οι εν τω εξωτερικώ θορυβούντες εχθροί της Ελλάδος επείσθησαν ότι πρόκειται περί «μπλόφας» υπό των εν τω εσωτερικώ εχθρών αυτής.
Ηλπίσαμεν έπειτα ότι οι εξαφνικά ακουσθέντες θερμοί λόγοι του πρωθυπουργού της Αγγλίας, οι δημοσία και παγκοσμίως κυρώσαντες την επί των ελληνικών δικαίων προστασίαν της θαλασσοκρατείρας, ήθελον μεταβληθή ταχέως και εν τη στενή προθεσμία της αντοχής των Ελληνικών πόρων εις εμπράγματον βοήθειαν. Ηλπίσαμεν αργότερα -και τότε ηλπίσαμεν κακώς- ότι προσεχής Διάσκεψις ήθελεν εν βία δυνηθή να εκτελέση τας επί του Ανατολικού αποφάσεις της’ αλλά και αυτή η κακή ελπίς ματαιούται.
Η Ελλάς λοιπόν απομένει μόνη με τον στρατόν της, με τους πόρους της και τους εχθρούς της. Μόνη, όπως προ μηνών, ότε επιστρέφουσα εκ της ξένης είχε πεισθή περί αυτού και απεφάσιζε, και απεφάσιζε καλώς, την αυθαίρετον προς την Κωνσταντινούπολιν πορείαν. Μόνη.
Οι τυχόν έχοντες την διάθεσιν ν’ αναβλέψουν προς την πρώτην Νοεμβρίου και ν’ «αναμετρήσουν τας συνεπείας της», ας μας επιτρέψουν να παρατηρήσωμεν ότι έμειναν μόνοι, όχι μόνον οι πιστεύσαντες εις τους ισχυρούς των συμμάχους ααθενείς, αλλά και αυτοί οι ισχυροί.οι πιστεύσαντες εις αλλήλους. Μόνη λοιπόν η Ελλάς οφείλει να εκκαθαρίση την κατάστασιν. Και οφείλει να την εκκαθαρίση κατά τρόπον, όστις θ’ αποτελέση δι’ αυτήν λήξιν οριστικήν μιας σκληράς περιπετείας, δι’ εκείνους δε, οίτινες ηπάτησαν αυτήν και τον κόσμον. κόλαφον, του οποίου το ερύθημα δεν θ’ αποπλύνη η Ιστορία.
Η Ελλάς οφείλει εν τάχει να προβή εις την διοικητικήν οργάνωσιν της Μικράς Ασίας, εις την παράδοσιν της χώρας εις τους γενναίους κατοίκους της, εις την σύντομον εκπαίδευσιν των ανδρών οίτινες θ’ αναλάβουν εν τω μέλλοντι την φύλαξίν της, και εις την πρόσκλησιν των Ισχυρών, όπως παραλάβουν “τον ελευθερωθέντα από των δεσμών της δουλείας” λαόν, ένα ακριβώς από τους λαούς περί ων εμερίμνων, όταν μαχόμενοι και έχοντες ανάγκην συμμάχων ελάλουν την γλώσσαν των ελευθεριών. Αλλά στρστον; Ποίος θα σώση τον στρατόν; Οι σύμμαχοι όμως δεν έχουν στρστών ανάγκην. Ας παραλάβουν τας σημαίας τας οποίας έστησαν εις τα πρόθυρα της Κωνσταντινουπόλεως όταν επλησίαζεν ο Έλλην ελευθερωτής και ας τας στήσουν εκεί όπου θα πλησιάση σφαγεύς ο Τούρκος.
 Όπως άλλοι, δεν επιμένομεν να έχωμεν την θέσιν ανευθύνου ,τιμητού των υπευθύνων πολιτικών ανδρών της χώρας. Οπως ουδείς άλλος, εζήσαμεν μετ’ αυτών ημέραν προς ημέραν τους μήνας Και τα έτη των προσπαθειών.
Σήμερον φρονούμεν σπουδαίως ότι η περίοδος των προσπαθειών αυτών αίτινες έπρεπε να υπάρξουν, των θυσιών αίτινες έπρεπε να καταβληθούν, αν δεν έληξε, λήγει.
Τα Συνέδρια δεν αποδίδουν καρπούς, ούτε γίνονται καν συνέδρια. Αύριον έρχεται το φθινόπωρον και μεθαύριον ο χειμών. Και η Ελλάς διά λόγους σπουδαίους, δια λόγους αποβλέποντας εις την ιδίαν αυτής γαλήνηη, έχει την υποχρέωσιν να διαχειμάσει οίκαδε. Τούτο, ως σύστασιν θερμήν, πανταχόθεν και ήδη από φιλικωτάτων στηλών εκδηλούμενων, ας έχη υπόψη της η Κυβέρνησις.